ABOUT THE SPEAKER
Jane Goodall - Primatologist; environmentalist
Jane Goodall, dubbed by her biographer "the woman who redefined man," has changed our perceptions of primates, people, and the connection between the two. Over the past 45 years, Goodall herself has also evolved -- from steadfast scientist to passionate conservationist and humanitarian.

Why you should listen

Jane Goodall hasn't exactly found the missing link, but she's come closer than just about anyone else on Earth. Her extensive research into the behavior of chimpanzees, which started in Africa in the 1960s and continues today, fundamentally altered scientific thinking about the relationship between humans and other mammals.

Goodall, who founded a research institute in her name in 1977, is an internationally recognized authority on the primate world. She's written books for adults and children, contributed to documentaries, and serves as a National Geographic explorer-in-residence, a United Nations peace messenger, and the president of Advocates for Animals. For her efforts to observe and preserve all species, Goodall has received honors and accolades from governments, nonprofits, universities, and professional organizations, including a medal from UNESCO and the French Legion of Honor in 2006.

More profile about the speaker
Jane Goodall | Speaker | TED.com
TED2003

Jane Goodall: What separates us from chimpanzees?

Τζέιν Γκούνταλ: Tι μας ξεχωρίζει από τους πιθήκους;

Filmed:
2,039,247 views

Η Τζέιν Γκούνταλ δεν έχει βρει τον χαμένο κρίκο, αλλά έχει πλησιάσει περισσότερο από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον. Η πρωτευοντολόγος λέει ότι η μόνη αληθινή διαφορά ανάμεσα σε ανθρώπους και πιθήκους είναι η πολύπλοκη γλώσσα μας. Μας παροτρύνει να αρχίσουμε να τη χρησιμοποιούμε για να αλλάξουμε τον κόσμο.
- Primatologist; environmentalist
Jane Goodall, dubbed by her biographer "the woman who redefined man," has changed our perceptions of primates, people, and the connection between the two. Over the past 45 years, Goodall herself has also evolved -- from steadfast scientist to passionate conservationist and humanitarian. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:26
Good morningπρωί everyoneΟλοι. First of all, it's been fantasticφανταστικός
0
1000
4000
Καλημέρα σε όλους. Και αισθάνομαι -
πρώτα απ' όλα, είναι φανταστικό
00:30
beingνα εισαι here over these pastτο παρελθόν fewλίγοι daysημέρες.
1
5000
3000
που είμαι εδώ αυτές τις τελευταίες μέρες.
00:33
And secondlyκατα δευτερον, I feel it's a great honorτιμή to kindείδος of windάνεμος up
2
8000
4000
Και δεύτερον, αισθάνομαι
ότι είναι μια μεγάλη τιμή να κλείνω
00:37
this extraordinaryέκτακτος gatheringσυγκέντρωση of people,
3
12000
2000
αυτή την εκπληκτική
συγκέντρωση ανθρώπων --
00:39
these amazingφοβερο talksσυνομιλίες that we'veέχουμε had.
4
14000
3000
αυτές τις φανταστικές ομιλίες που είχαμε.
00:42
I feel that I've fittedεγκατασταθεί in, in manyΠολλά waysτρόπους,
5
17000
3000
Αισθάνομαι ότι συμφωνώ,
με πολλούς τρόπους,
00:45
to some of the things that I've heardακούσει.
6
20000
3000
με μερικά από τα πράγματα που άκουσα.
00:48
I cameήρθε directlyκατευθείαν here
7
23000
4000
Ξεκίνησα -- ήρθα κατευθείαν εδώ
00:52
from the deepβαθύς, deepβαθύς tropicalτροπικός rainforestτροπικό δάσος in EcuadorΙσημερινός,
8
27000
4000
από το βαθύ, βαθύ τροπικό δάσος
της βροχής στο Εκουαδόρ,
00:57
where I was out -- you could only get there by a planeεπίπεδο --
9
32000
3000
όπου ήμουν μακριά - μπορούσατε
να πάτε εκεί μόνο με αεροπλάνο --
01:00
with indigenousεγχώριος people with paintχρώμα on theirδικα τους facesπρόσωπα
10
35000
3000
με ντόπιους με βαμμένα πρόσωπα
01:04
and parrotπαπαγάλος feathersφτερά on theirδικα τους headdressesκεφαλές,
11
39000
2000
και φτερά παπαγάλου
στον στολισμό της κεφαλής τους.
01:06
where these people are fightingμαχητικός to try and keep the oilλάδι companiesεταιρείες,
12
41000
5000
Όπου αυτοί οι άνθρωποι αγωνίζονται και προσπαθούν να κρατήσουν τις εταιρείες πετρελαίου
01:11
and keep the roadsδρόμους, out of theirδικα τους forestsδάση.
13
46000
4000
και να κρατήσουν τους δρόμους, έξω από τα δάση τους.
01:15
They're fightingμαχητικός to developαναπτύσσω theirδικα τους ownτα δικά way of livingζωή withinστα πλαίσια the forestδάσος
14
50000
4000
Αγωνίζονται για να αναπτύξουν το δικό τους τρόπο ζωής μέσα στο δάσος
01:19
in a worldκόσμος that's cleanΚΑΘΑΡΗ, a worldκόσμος that isn't contaminatedμολυσμένο,
15
54000
3000
σε ένα κόσμο που είναι καθαρός, ένα κόσμο που δεν είναι μολυσμένος,
01:22
a worldκόσμος that isn't pollutedρυπανθεί.
16
57000
3000
ένα κόσμο που δεν είναι ρυπασμένος.
01:25
And what was so amazingφοβερο to me, and what fitsταιριάζει right in
17
60000
3000
Και αυτό που ήταν τόσο φανταστικό για μένα και αυτό που συμφωνεί ακριβώς
01:28
with what we're all talkingομιλία about here at TEDTED,
18
63000
3000
με αυτό που όλοι συζητάμε εδώ στο TED,
01:31
is that there, right in the middleΜέσης of this rainforestτροπικό δάσος,
19
66000
3000
είναι ότι εκεί, ακριβώς στη μέση αυτού του δάσους της βροχής,
01:34
was some solarηλιακός panelsπάνελ -- the first in that partμέρος of EcuadorΙσημερινός --
20
69000
4000
υπήρχαν μερικοί ηλιακοί συλλέκτες -- οι πρώτοι σε εκείνο το μέρος του Εκουαδόρ --
01:39
and that was mainlyκυρίως to bringνα φερεις waterνερό up by pumpαντλία
21
74000
3000
και υπήρχαν κυρίως για να ανεβαίνει νερό με μια αντλία
01:42
so that the womenγυναίκες wouldn'tδεν θα ήταν have to go down.
22
77000
2000
έτσι ώστε να μη χρειάζεται να κατεβαίνουν οι γυναίκες.
01:44
The waterνερό was cleanedκαθαρίζονται, but because they got a lot of batteriesμπαταρίες,
23
79000
3000
Το νερό καθαριζόταν, αλλά επειδή είχαν πολλές μπαταρίες,
01:47
they were ableικανός to storeκατάστημα a lot of electricityηλεκτρική ενέργεια.
24
82000
3000
μπορούσαν να αποθηκεύουν πολλή ηλεκτρική ενέργεια.
01:50
So everyκάθε houseσπίτι -- and there were, I think, eightοκτώ housesσπίτια
25
85000
2000
Έτσι κάθε σπίτι -- και υπήρχαν, νομίζω, οκτώ σπίτια
01:52
in this little communityκοινότητα -- could have lightφως
26
87000
3000
σε αυτή τη μικρή κοινότητα - μπορούσε να έχει φως
01:55
for, I think it was about halfΉμισυ an hourώρα eachκαθε eveningαπόγευμα.
27
90000
2000
για, νομίζω ήταν περίπου μισή ώρα κάθε βράδυ.
01:58
And there is the ChiefΕπικεφαλής, in all his regalβασιλικός fineryστολίδια, with a laptopΦΟΡΗΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ computerυπολογιστή.
28
93000
6000
Και υπάρχει ο Αρχηγός, με όλα τα βασιλικά στολίδια, με ένα φορητό υπολογιστή.
02:04
(LaughterΤο γέλιο)
29
99000
2000
(Γέλια)
02:06
And this man, he has been outsideεξω απο, but he's goneχαμένος back,
30
101000
5000
Και αυτός ο άνθρωπος, έχει βρεθεί εκτός, αλλά έχει επιστρέψει,
02:11
and he was sayingρητό, "You know, we have suddenlyξαφνικά jumpedπήδηξε into
31
106000
6000
και έλεγε, «Ξέρετε,
έχουμε ξαφνικά μεταπηδήσει σε
02:17
a wholeολόκληρος newνέος eraεποχή, and we didn't even know about the whiteάσπρο man
32
112000
4000
μια τελείως νέα εποχή και δεν γνωρίζαμε
καν για τον λευκό άνθρωπο
02:21
50 yearsχρόνια agoπριν, and now here we are with laptopΦΟΡΗΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ computersΥπολογιστές,
33
116000
3000
50 χρόνια πριν, και τώρα να 'μαστε
εδώ με φορητούς υπολογιστές,
02:24
and there are some things we want to learnμαθαίνω from the modernμοντέρνο worldκόσμος.
34
119000
3000
και υπάρχουν κάποια πράγματα που θέλουμε να διδαχθούμε από το σύγχρονο κόσμο.
02:27
We want to know about healthυγεία careΦροντίδα.
35
122000
3000
Θέλουμε να μάθουμε
για την υγειονομική περίθαλψη.
02:30
We want to know about what other people do -- we're interestedενδιαφερόμενος in it.
36
125000
4000
Θέλουμε να μάθουμε για το τι κάνουν
οι άλλοι άνθρωποι -- μας ενδιαφέρει.
02:34
And we want to learnμαθαίνω other languagesΓλώσσες.
37
129000
2000
Και θέλουμε να μάθουμε άλλες γλώσσες.
02:36
We want to know EnglishΑγγλικά and FrenchΓαλλικά and perhapsίσως ChineseΚινεζικά,
38
131000
4000
Και θέλουμε να μάθουμε Αγγλικά
και Γαλλικά και ίσως Κινέζικα,
02:40
and we're good at languagesΓλώσσες."
39
135000
2000
και είμαστε καλοί στις γλώσσες».
02:42
So there he is with his little laptopΦΟΡΗΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ computerυπολογιστή,
40
137000
4000
Νάτος λοιπόν με το μικρό του φορητό υπολογιστή,
02:46
but fightingμαχητικός againstκατά the mightθα μπορούσε of the pressuresπιέσεις --
41
141000
4000
αλλά αγωνίζεται εναντίον του κράτους των πιέσεων --
02:50
because of the debtχρέος, the foreignξένο debtχρέος of EcuadorΙσημερινός --
42
145000
3000
εξαιτίας του χρέους, του εξωτερικού χρέους του Εκουαδόρ --
02:53
fightingμαχητικός the pressureπίεση of WorldΚόσμο BankΤράπεζα, IMFΔΝΤ, and of courseσειρά μαθημάτων
43
148000
4000
αντιμάχεται την πίεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΔΝT και φυσικά
02:57
the people who want to exploitεκμεταλλεύομαι the forestsδάση and take out the oilλάδι.
44
152000
4000
τους ανθρώπους που θέλουν να εκμεταλλευτούν τα δάση και να βγάλουν το πετρέλαιο.
03:02
And so, comingερχομός directlyκατευθείαν from there to here.
45
157000
4000
Και έτσι, έρχομαι κατευθείαν από εκεί εδώ.
03:06
But, of courseσειρά μαθημάτων, my realπραγματικός fieldπεδίο of expertiseεξειδίκευση
46
161000
3000
Αλλά, φυσικά, το πραγματικό μου πεδίο ειδίκευσης
03:09
liesψέματα in an even differentδιαφορετικός kindείδος of civilizationπολιτισμός --
47
164000
4000
βρίσκεται σε ένα ακόμα πιο διαφορετικό είδος πολιτισμού --
03:13
I can't really call it a civilizationπολιτισμός.
48
168000
3000
δεν μπορώ στ' αλήθεια να το ονομάσω πολιτισμό.
03:16
A differentδιαφορετικός way of life, a differentδιαφορετικός beingνα εισαι.
49
171000
3000
Ένα διαφορετικό τρόπο ζωής, μία διαφορετική ύπαρξη.
03:20
We'veΈχουμε talkedμίλησε earlierνωρίτερα -- this wonderfulεκπληκτικός talk by WadeWade DavisDavis
50
175000
5000
Μιλήσαμε προηγουμένως -- αυτή η θαυμάσια ομιλία του Γουέιντ Ντέιβις
03:25
about the differentδιαφορετικός culturesπολιτισμών of the humansτου ανθρώπου around the worldκόσμος --
51
180000
3000
για τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο --
03:28
but the worldκόσμος is not composedαπαρτίζεται only of humanο άνθρωπος beingsόντα;
52
183000
5000
αλλά ο κόσμος δεν αποτελείται μόνο από ανθρώπους,
03:33
there are alsoεπίσης other animalζώο beingsόντα.
53
188000
2000
υπάρχουν επίσης και άλλα ζώα.
03:35
And I proposeπροτείνω to bringνα φερεις into this TEDTED conferenceδιάσκεψη,
54
190000
3000
Και σκέφτομαι να φέρω σε αυτή την συνδιάσκεψη TED,
03:38
as I always do around the worldκόσμος, the voiceφωνή of the animalζώο kingdomΒασίλειο.
55
193000
4000
όπως πάντα κάνω σε όλο τον κόσμο, τη φωνή του ζωικού βασιλείου.
03:42
Too oftenσυχνά we just see a fewλίγοι slidesδιαφάνειες, or a bitκομμάτι of filmταινία,
56
197000
3000
Πολύ συχνά απλώς βλέπουμε λίγες διαφάνειες ή λίγο φίλμ,
03:45
but these beingsόντα have voicesφωνές that mean something.
57
200000
3000
αλλά αυτά τα όντα έχουν φωνές που σημαίνουν κάτι.
03:48
And so, I want to give you a greetingχαιρετισμός,
58
203000
2000
Και έτσι, θέλω να σας δώσω ένα χαιρετισμό,
03:50
as from a chimpanzeeχιμπατζής in the forestsδάση of TanzaniaΤανζανία --
59
205000
3000
σαν από έναν χιμπατζή στα δάση της Τανζανίας --
03:54
OohOoh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh, oohooh!
60
209000
6000
Όου, όου, όου, όου, όου, όου, όου,
όου, όου, όου, όου, όου, όου, όου, όου!
04:01
(ApplauseΧειροκροτήματα)
61
216000
8000
(Χειροκρότημα)
04:10
I've been studyingμελετώντας chimpanzeesχιμπατζήδες in TanzaniaΤανζανία sinceΑπό 1960.
62
225000
5000
Μελετάω χιμπατζήδες στην Τανζανία από το 1960.
04:15
DuringΚατά τη διάρκεια that time, there have been modernμοντέρνο technologiesτεχνολογίες
63
230000
4000
Σε όλο αυτό το διάστημα έχουν υπάρξει σύγχρονες τεχνολογίες
04:19
that have really transformedμεταμορφώθηκε the way
64
234000
2000
που έχουν πράγματι μεταμορφώσει τον τρόπο,
04:21
that fieldπεδίο biologistsβιολόγους do theirδικα τους work.
65
236000
3000
με τον οποίο οι βιολόγοι πεδίου κάνουν τη δουλειά τους.
04:24
For exampleπαράδειγμα, for the first time, a fewλίγοι yearsχρόνια agoπριν,
66
239000
3000
Για παράδειγμα, για πρώτη φορά, πριν λίγα χρόνια,
04:27
by simplyαπλά collectingπερισυλλογή little fecalκοπράνων samplesδείγματα
67
242000
3000
απλώς συλλέγοντας μικρά δείγματα από περιττώματα
04:30
we were ableικανός to have them analyzedαναλύθηκε -- to have DNADNA profilingτη δημιουργία προφίλ doneΈγινε --
68
245000
5000
μπορέσαμε να τα στείλουμε για ανάλυση - για να γίνει το προφίλ DNA -
04:35
so for the first time, we actuallyπράγματι know whichοι οποίες maleαρσενικός chimpsχιμπατζήδες
69
250000
4000
έτσι για πρώτη φορά, πράγματι ξέρουμε ποιοι αρσενικοί χιμπατζήδες
04:39
are the fathersπατέρες of eachκαθε individualάτομο infantβρέφος.
70
254000
3000
είναι οι πατεράδες καθενός μικρού.
04:42
Because the chimpsχιμπατζήδες have a very promiscuousσύμμικτος matingζευγάρωμα societyκοινωνία.
71
257000
4000
Διότι οι χιμπατζήδες έχουν μια κοινωνία πολύ έκλυτου ζευγαρώματος.
04:46
So this opensανοίγει up a wholeολόκληρος newνέος avenueλεωφόρος of researchέρευνα.
72
261000
3000
Έτσι αυτό μας ανοίγει έναν ολόκληρο νέο δρόμο έρευνας.
04:49
And we use GSIGSI -- geographicγεωγραφικός whateverοτιδήποτε it is, GSIGSI --
73
264000
7000
Και χρησιμοιούμε GSI -- γεωγραφικό ό,τι κι αν είναι, GSI --
04:56
to determineκαθορίσει the rangeσειρά of the chimpsχιμπατζήδες.
74
271000
4000
για να καθορίσουμε την εξάπλωση των χιμπατζήδων.
05:00
And we're usingχρησιμοποιώντας -- you can see that I'm not really into this kindείδος of stuffυλικό --
75
275000
6000
Και χρησιμοποιούμε -- μπορείτε να δείτε ότι πραγματικά δεν είμαι για τέτοια πράγματα --
05:06
but we're usingχρησιμοποιώντας satelliteδορυφόρος imageryεικόνες
76
281000
3000
αλλά χρησιμοποιούμε δορυφορικές εικόνες
05:09
to look at the deforestationαποψίλωση των δασών in the areaπεριοχή.
77
284000
3000
για να δούμε την αποψίλωση των δασών στην περιοχή.
05:12
And of courseσειρά μαθημάτων, there's developmentsεξελίξεις in infraredυπερύθρων,
78
287000
3000
Και φυσικά, υπάρχουν εξελίξεις στις υπέρυθρες,
05:15
so you can watch animalsτων ζώων at night,
79
290000
2000
έτσι μπορείς να παρακολουθείς τα ζώα τη νύχτα,
05:17
and equipmentεξοπλισμός for recordingεγγραφή by videoβίντεο,
80
292000
3000
και εξοπλισμός για καταγραφή σε βίντεο,
05:20
and tapeκολλητική ταινία recordingεγγραφή is gettingνα πάρει lighterαναπτήρας and better.
81
295000
3000
και η ηχογράφηση γίνεται ευκολότερη και καλύτερη.
05:23
So in manyΠολλά, manyΠολλά waysτρόπους, we can do things todayσήμερα
82
298000
3000
Έτσι με πολλούς, πολλούς τρόπους, μπορούμε να κάνουμε πράγματα σήμερα
05:26
that we couldn'tδεν μπορούσε do when I beganάρχισε in 1960.
83
301000
4000
που δεν μπορούσαμε να κάνουμε όταν ξεκίνησα το 1960.
05:31
EspeciallyΕιδικά when chimpanzeesχιμπατζήδες, and other animalsτων ζώων
84
306000
3000
Ειδικά όταν οι χιμπατζήδες και άλλα ζώα
05:34
with largeμεγάλο brainsμυαλά, are studiedμελετημένος in captivityαιχμαλωσία,
85
309000
2000
με μεγάλους εγκεφάλους, μελετώνται σε αιχμαλωσία,
05:36
modernμοντέρνο technologyτεχνολογία is helpingβοήθεια us to searchΨάξιμο
86
311000
5000
η σύγχρονη τεχνολογία μάς βοηθά να αναζητήσουμε
05:41
for the upperανώτερος levelsεπίπεδα of cognitionγνωστική λειτουργία in some of these non-humanμη ανθρώπινο animalsτων ζώων.
87
316000
4000
τα ανώτερα επίπεδα επίγνωσης σε μερικά από αυτά τα μη ανθρώπινα ζώα.
05:45
So that we know todayσήμερα, they're capableικανός of performancesπαραστάσεις
88
320000
4000
Έτσι ώστε γνωρίζουμε σήμερα, [ότι] είναι ικανά για επιδόσεις
05:49
that would have been thought absolutelyαπολύτως impossibleαδύνατο
89
324000
2000
που θα θεωρούνταν τελείως αδύνατες
05:51
by scienceεπιστήμη when I beganάρχισε.
90
326000
2000
από την επιστήμη όταν ξεκίνησα.
05:54
I think the chimpanzeeχιμπατζής in captivityαιχμαλωσία who is the mostπλέον skilledέμπειρος
91
329000
4000
Νομίζω ότι ο χιμπατζής σε αιχμαλωσία που είναι ο πιο ικανός
05:58
in intellectualδιανοούμενος performanceεκτέλεση is one calledπου ονομάζεται AiAI in JapanΙαπωνία --
92
333000
4000
για διανοητικές επιδόσεις είναι ένας που ονομάζεται Άι στην Ιαπωνία --
06:02
her nameόνομα meansπου σημαίνει love --
93
337000
2000
το όνομά της σημαίνει αγάπη --
06:04
and she has a wonderfullyυπέροχα sensitiveευαίσθητος partnerεταίρος workingεργαζόμενος with her.
94
339000
4000
και έχει έναν εκπληκτικά ευαίσθητο συνεργάτη που δουλεύει με αυτήν.
06:08
She lovesαγαπά her computerυπολογιστή --
95
343000
2000
Αγαπά τον υπολογιστή της --
06:10
she'llκέλυφος leaveάδεια her bigμεγάλο groupομάδα, and her runningτρέξιμο waterνερό,
96
345000
3000
θα αφήσει τη μεγάλη της ομάδα και το τρεχούμενο νερό της,
06:13
and her treesδέντρα and everything.
97
348000
2000
και τα δέντρα της και τα πάντα.
06:15
And she'llκέλυφος come in to sitκαθίζω at this computerυπολογιστή --
98
350000
2000
Και θα έρθει να καθίσει στον υπολογιστή της --
06:17
it's like a videoβίντεο gameπαιχνίδι for a kidπαιδί; she's hookedαγκύλος.
99
352000
2000
είναι σαν ένα βιντεοπαιχνίδι για ένα παιδί, έχει κολλήσει.
06:19
She's 28, by the way, and she does things with her computerυπολογιστή screenοθόνη
100
354000
4000
Είναι 28 ετών, παρεμπιπτόντως, και κάνει
πράγματα με την οθόνη του υπολογιστή της,
06:23
and a touchαφή padμπλοκ that she can do fasterγρηγορότερα than mostπλέον humansτου ανθρώπου.
101
358000
6000
και μια επιφάνεια αφής που μπορεί να τα κάνει πιο γρήγορα από τους περισσότερους ανθρώπους.
06:29
She does very complexσυγκρότημα tasksκαθήκοντα, and I haven'tδεν έχουν got time to go into them,
102
364000
5000
Κάνει πολύ πολύπλοκα πράγματα,
και δεν έχω χρόνο να μπω σε λεπτομέρειες,
06:34
but the amazingφοβερο thing about this femaleθηλυκός is
103
369000
2000
αλλά το εκπληκτικό με αυτό το θηλυκό είναι
06:36
she doesn't like makingκατασκευή mistakesλάθη.
104
371000
4000
ότι δεν της αρέσει να κάνει λάθη.
06:40
If she has a badκακό runτρέξιμο, and her scoreσκορ isn't good,
105
375000
3000
Αν έχει ένα κακό γύρο και το σκορ της δεν είναι καλό,
06:43
she'llκέλυφος come and reachφθάνω up and tapπαρακέντηση on the glassποτήρι --
106
378000
2000
θα έρθει και θα τεντωθεί και θα χτυπήσει το γυαλί --
06:45
because she can't see the experimenterπειραματιστής --
107
380000
2000
διότι δεν μπορεί να δει τον πειραματιστή --
06:47
whichοι οποίες is askingζητώντας to have anotherαλλο go.
108
382000
3000
πράγμα που σημαίνει ότι ζητά άλλον ένα γύρο.
06:50
And her concentrationσυγκέντρωση -- she's alreadyήδη concentratedσυμπυκνωμένος hardσκληρά
109
385000
3000
Και η συγκέντρωσή της -- ήδη είναι πολύ συγκεντρωμένη
06:53
for 20 minutesλεπτά or so, and now she wants to do it all over again,
110
388000
4000
για 20 λεπτά ή περισσότερο, και τώρα θέλει να το ξανακάνει όλο από την αρχή,
06:57
just for the satisfactionικανοποίηση of havingέχοντας doneΈγινε it better.
111
392000
3000
απλώς για την ικανοποίηση του να το κάνει καλύτερα.
07:00
And the foodτροφή is not importantσπουδαίος -- she does get a tinyμικροσκοπικός rewardανταμοιβή,
112
395000
3000
Και η τροφή δεν είναι σημαντική -- πράγματι παίρνει μια μικρή ανταμοιβή,
07:03
like one raisinσταφίδα for a correctσωστός responseαπάντηση --
113
398000
3000
όπως μια σταφίδα για μια σωστή απόκριση --
07:06
but she will do it for nothing, if you tell her beforehandΕκ των προτέρων.
114
401000
4000
αλλά θα το κάνει και για τίποτα, αν της το πεις εκ των προτέρων.
07:10
So here we are, a chimpanzeeχιμπατζής usingχρησιμοποιώντας a computerυπολογιστή.
115
405000
5000
Εδώ είμαστε λοιπόν, ένας χιμπατζής χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή.
07:15
ChimpanzeesΟι χιμπατζήδες, gorillasγορίλες, orangutansοραγγουτάκια alsoεπίσης learnμαθαίνω humanο άνθρωπος signσημάδι languageΓλώσσα.
116
410000
4000
Οι χιμπατζήδες, οι γορίλες, οι ουρακοτάγκοι επίσης μαθαίνουν την ανθρώπινη νοηματική γλώσσα.
07:19
But the pointσημείο is that when I was first in GombeGombe in 1960 --
117
414000
5000
Αλλά το θέμα είναι ότι όταν ήμουν για πρώτη φορά στο Γκόμπε το 1960 --
07:24
I rememberθυμάμαι so well, so vividlyζωηρά, as thoughαν και it was yesterdayεχθές --
118
419000
4000
θυμάμαι τόσο καλά, τόσο ζωντανά, σαν να ήταν χθες--
07:28
the first time, when I was going throughδιά μέσου the vegetationβλάστηση,
119
423000
3000
την πρώτη φορά, όταν προχωρούσα μέσα στη βλάστηση,
07:31
the chimpanzeesχιμπατζήδες were still runningτρέξιμο away from me, for the mostπλέον partμέρος,
120
426000
3000
οι χιμπατζήδες ακόμα έτρεχαν μακριά μου, τουλάχιστον οι περισσότεροι,
07:34
althoughαν και some were a little bitκομμάτι acclimatizedεγκλιματιστεί --
121
429000
4000
αν και μερικοί είχαν λίγο εγκλιματιστεί --
07:38
and I saw this darkσκοτάδι shapeσχήμα, hunchedκαμμένος over a termiteτερμίτης moundανάχωμα,
122
433000
4000
και είδα αυτή τη σκοτεινή φιγούρα, καμπουριασμένη πάνω από λόφο τερμιτών,
07:42
and I peeredκοίταξε with my binocularsδιόπτρες.
123
437000
2000
και κοίταξα προσεκτικά με τα κιάλια μου.
07:44
It was, fortunatelyΕυτυχώς, one adultενήλικας maleαρσενικός whomποιόν I'd namedόνομα DavidΔαβίδ GreybeardGreybeard --
124
439000
5000
Ήταν, ευτυχώς, ένα ενήλικο αρσενικό που είχα ονομάσει Ντέιβιντ Γκρέιμπιαρντ [Γκριζογένη] --
07:49
and by the way, scienceεπιστήμη at that time was tellingαποτελεσματικός me that I shouldn'tδεν θα έπρεπε nameόνομα the chimpsχιμπατζήδες;
125
444000
3000
και παρεμπιπτόντως, η επιστήμη εκείνη την εποχή μού έλεγε ότι δεν θα έπρεπε να ονομάζω τους χιμπατζήδες
07:52
they should all have numbersαριθμούς; that was more scientificεπιστημονικός.
126
447000
2000
ότι θα έπρεπε όλοι να έχουν αριθμούς, αυτό ήταν περισσότερο επιστημονικό.
07:54
AnywayΟύτως ή άλλως, DavidΔαβίδ GreybeardGreybeard -- and I saw that
127
449000
3000
Τέλος πάντων, ο Ντέιβιντ Γκρέιμπιαρντ -- και το είδα αυτό --
07:57
he was pickingσυλλογή little piecesκομμάτια of grassγρασίδι and usingχρησιμοποιώντας them
128
452000
4000
μάζευε μικρά κομμάτια χορτάρι και τα χρησιμοποιούσε
08:01
to fishψάρι termitesτερμίτες from theirδικα τους undergroundυπόγειος nestφωλιά.
129
456000
3000
για να ψαρέψει τερμίτες από την υπόγεια φωλιά τους.
08:04
And not only that -- he would sometimesωρες ωρες pickδιαλέγω a leafyπολύφυλλος twigκλαδάκι
130
459000
3000
Και όχι μόνο αυτό -- μερικές φορές θα έπαιρνε ένα κλαράκι με φύλλα
08:07
and stripλωρίδα the leavesφύλλα --
131
462000
2000
και θα έβγαζε τα φύλλα.
08:09
modifyingτροποποιώντας an objectαντικείμενο to make it suitableκατάλληλος for a specificειδικός purposeσκοπός --
132
464000
3000
Η μετατροπή ενός αντικειμένου ώστε να γίνει κατάλληλο για ένα συγκεκριμένο σκοπό --
08:12
the beginningαρχή of tool-makingκατασκευή εργαλείων.
133
467000
2000
η απαρχή της κατασκευής εργαλείων.
08:15
The reasonλόγος this was so excitingσυναρπαστικός and suchτέτοιος a breakthroughανακάλυψη
134
470000
2000
Ο λόγος που αυτό ήταν τόσο συναρπαστικό και τόσο σημαντική ανακάλυψη
08:17
is at that time, it was thought that humansτου ανθρώπου,
135
472000
3000
είναι ότι τότε νομίζαμε ότι οι άνθρωποι,
08:20
and only humansτου ανθρώπου, used and madeέκανε toolsεργαλεία.
136
475000
3000
και μόνο οι άνθρωποι, χρησιμοποιούσαν και έφτιαχναν εργαλεία.
08:23
When I was at schoolσχολείο, we were definedορίζεται as man, the toolmakerεργαλειομηχανή.
137
478000
4000
Όταν ήμουν στο σχολείο, οριζόμασταν ως άνθρωπος, ο κατασκευαστής εργαλείων.
08:27
So that when LouisLouis LeakeyLeakey, my mentorμέντορας, heardακούσει this newsΝέα,
138
482000
4000
Έτσι ώστε όταν ο Λούις Λίκι, ο μέντοράς μου, άκουσε αυτά τα νέα,
08:31
he said, "AhΑχ, we mustπρέπει now redefineεπαναπροσδιορίστε 'man'άνδρας,' redefineεπαναπροσδιορίστε 'tool'εργαλείο,'
139
486000
3000
είπε, "Α, πρέπει τώρα να ξαναορίσουμε τον άνθρωπο, να ξαναορίσουμε το εργαλείο,
08:34
or acceptαποδέχομαι chimpanzeesχιμπατζήδες as humansτου ανθρώπου."
140
489000
3000
ή να δεχτούμε τους χιμπατζήδες ως ανθρώπους."
08:37
(LaughterΤο γέλιο)
141
492000
2000
(Γέλια)
08:39
We now know that at GombeGombe aloneμόνος, there are nineεννέα differentδιαφορετικός waysτρόπους
142
494000
4000
Τώρα ξέρουμε ότι στο Γκόμπε μόνο, υπάρχουν εννέα διαφορετικοί τρόποι
08:43
in whichοι οποίες chimpanzeesχιμπατζήδες use differentδιαφορετικός objectsαντικείμενα for differentδιαφορετικός purposesσκοποί.
143
498000
3000
με τους οποίους οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν διαφορετικά αντικείμενα για διαφορετικούς σκοπούς.
08:47
MoreoverΕπιπλέον, we know that in differentδιαφορετικός partsεξαρτήματα of AfricaΑφρική,
144
502000
2000
Επιπλέον, ξέρουμε ότι σε διαφορετικά μέρη της Αφρικής,
08:49
whereverοπουδήποτε chimpsχιμπατζήδες have been studiedμελετημένος,
145
504000
2000
οπουδήποτε έχουν μελετηθεί οι χιμπατζήδες,
08:51
there are completelyεντελώς differentδιαφορετικός tool-usingχρήση εργαλείου behaviorsσυμπεριφορές.
146
506000
5000
υπάρχουν τελείως διαφορετικές συμπεριφορές χρήσης εργαλείων.
08:56
And because it seemsφαίνεται that these patternsσχέδια are passedπέρασε
147
511000
3000
Και επειδή φαίνεται ότι αυτά τα πρότυπα περνούν
08:59
from one generationγενιά to the nextεπόμενος, throughδιά μέσου observationπαρατήρηση,
148
514000
3000
από τη μια γενιά στην επόμενη, μέσω της παρατήρησης,
09:02
imitationμίμηση and practiceπρακτική -- that is a definitionορισμός of humanο άνθρωπος cultureΠολιτισμός.
149
517000
5000
της μίμησης και της εξάσκησης -- αυτό είναι ένας ορισμός της ανθρώπινης κουλτούρας.
09:07
What we find is that over these 40-odd-Περιττός yearsχρόνια
150
522000
4000
Αυτό που βρίσκουμε είναι ότι όλα αυτά τα 40 και κάτι χρόνια
09:11
that I and othersοι υπολοιποι have been studyingμελετώντας chimpanzeesχιμπατζήδες
151
526000
3000
που εγώ και άλλοι μελετάμε τους χιμπατζήδες
09:14
and the other great apesπιθήκους, and, as I say, other mammalsθηλαστικά
152
529000
3000
και τους άλλους μεγάλους πιθήκους, και, όπως λέω, άλλα θηλαστικά
09:17
with complexσυγκρότημα brainsμυαλά and socialκοινωνικός systemsσυστήματα,
153
532000
3000
με σύνθετους εγκεφάλους και κοινωνικά συστήματα,
09:20
we have foundβρέθηκαν that after all, there isn't a sharpαιχμηρός lineγραμμή
154
535000
4000
έχουμε βρει ότι τελικά, δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη γραμμή
09:24
dividingδιαιρώντας humansτου ανθρώπου from the restυπόλοιπο of the animalζώο kingdomΒασίλειο.
155
539000
3000
που να διαχωρίζει τους ανθρώπους από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο.
09:27
It's a very wuzzywuzzy lineγραμμή.
156
542000
2000
Είναι μια πολύ θολή γραμμή.
09:29
It's gettingνα πάρει wuzzierwuzzier all the time as we find animalsτων ζώων doing things
157
544000
3000
Και γίνεται πιο θολή συνεχώς, καθώς βρίσκουμε ζώα που κάνουν πράγματα
09:32
that we, in our arroganceαλαζονεία, used to think was just humanο άνθρωπος.
158
547000
5000
τα οποία εμείς, στην άγνοιά μας, συνηθίζαμε να νομίζουμε ότι ήταν αποκλειστικά ανθρώπινα.
09:37
The chimpsχιμπατζήδες -- there's no time to discussσυζητώ theirδικα τους fascinatingγοητευτικός livesζωή --
159
552000
4000
Οι χιμπατζήδες -- δεν υπάρχει χρόνος για να συζητήσουμε για τις συναρπαστικές ζωές τους --
09:41
but they have this long childhoodΠαιδική ηλικία, fiveπέντε yearsχρόνια
160
556000
3000
αλλά έχουν αυτή τη μακροχρόνια παιδική ηλικία, πέντε χρόνια
09:44
of sucklingθηλασμός and sleepingκοιμάμαι with the motherμητέρα,
161
559000
2000
θηλασμού και ύπνου με τη μητέρα,
09:46
and then anotherαλλο threeτρία, fourτέσσερα or fiveπέντε yearsχρόνια
162
561000
2000
και έπειτα άλλα τρία, τέσσερα ή πέντε χρόνια
09:48
of emotionalΣυναισθηματική dependenceΕΞΑΡΤΗΣΗ on her, even when the nextεπόμενος childπαιδί is bornγεννημένος.
163
563000
5000
συναισθηματικής εξάρτησης από αυτή, ακόμα και όταν γεννιέται το επόμενο παιδί.
09:53
The importanceσημασια of learningμάθηση in that time, when behaviorη ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ is flexibleεύκαμπτος --
164
568000
3000
Η σημασία της μάθησης σε αυτή την περίοδο, όταν η συμπεριφορά είναι εύπλαστη --
09:56
and there's an awfulαπαίσιος lot to learnμαθαίνω in chimpanzeeχιμπατζής societyκοινωνία.
165
571000
4000
και υπάρχουν πραγματικά πολλά να μάθεις στην κοινωνία των χιμπατζήδων.
10:00
The long-termμακροπρόθεσμα affectionateστοργικός supportiveυποστηρικτικό bondsδεσμούς
166
575000
3000
Οι μακροχρόνιοι τρυφεροί δεσμοί στήριξης
10:03
that developαναπτύσσω throughoutκαθόλη τη διάρκεια this long childhoodΠαιδική ηλικία with the motherμητέρα,
167
578000
3000
που αναπτύσσουν κατά τη διάρκεια αυτής της μακροχρόνιας παιδικής ηλικίας με τη μητέρα,
10:06
with the brothersΑΔΕΡΦΙΑ and sistersαδελφές,
168
581000
2000
με τους αδελφούς και τις αδελφές,
10:08
and whichοι οποίες can last throughδιά μέσου a lifetimeΔιάρκεια Ζωής,
169
583000
3000
και που μπορεί να διαρκέσουν για μια ζωή,
10:11
whichοι οποίες mayενδέχεται be up to 60 yearsχρόνια.
170
586000
2000
που μπορεί να φτάσει μέχρι τα 60 χρόνια.
10:13
They can actuallyπράγματι liveζω longerμακρύτερα than 60 in captivityαιχμαλωσία,
171
588000
3000
Μπορούν στην πραγματικότητα να ζήσουν περισσότερο από 60 χρόνια σε αιχμαλωσία,
10:16
so we'veέχουμε only doneΈγινε 40 yearsχρόνια in the wildάγριος so farμακριά.
172
591000
3000
έτσι έχουμε κάνει μόνο 40 χρόνια στη φύση μέχρι τώρα.
10:19
And we find chimpsχιμπατζήδες are capableικανός of trueαληθής compassionσυμπόνια and altruismαλτρουϊσμός.
173
594000
5000
Και ανακαλύπτουμε ότι οι χιμπατζήδες είναι ικανοί για αληθινή συμπόνια και αλτρουϊσμό.
10:25
We find in theirδικα τους non-verbalμη λεκτική communicationεπικοινωνία -- this is very richπλούσιος --
174
600000
4000
Και ανακαλύπτουμε τη μη-φωνητική τους επικοινωνία - είναι πολύ πλούσια --
10:29
they have a lot of soundsήχους, whichοι οποίες they use in differentδιαφορετικός circumstancesπεριστάσεις,
175
604000
5000
έχουν πολλούς ήχους, τους οποίους χρησιμοποιούν σε διαφορετικές περιπτώσεις,
10:34
but they alsoεπίσης use touchαφή, postureσταση του ΣΩΜΑΤΟΣ, gestureχειρονομία,
176
609000
2000
αλλά επίσης χρησιμοποιούν αγγίγματα, στάσεις, χειρονομίες,
10:36
and what do they do?
177
611000
2000
και τι κάνουν;
10:38
They kissφιλί; they embraceεναγκαλισμός; they holdΚρατήστε handsτα χέρια.
178
613000
2000
Φιλούν, αγκαλιάζουν, κρατιούνται από το χέρι.
10:40
They patελαφρό κτύπημα one anotherαλλο on the back; they swaggerκομπάζω; they shakeσέικ theirδικα τους fistγροθιά --
179
615000
3000
Χτυπούν ο ένας άλλος στην πλάτη, κορδώνονται, κουνάνε τη γροθιά τους --
10:43
the kindείδος of things that we do,
180
618000
3000
πράγματα που κάνουμε --
10:46
and they do them in the sameίδιο kindείδος of contextσυμφραζόμενα.
181
621000
2000
και τα κάνουν μέσα στο ίδιο πλαίσιο.
10:49
They have very sophisticatedεκλεπτυσμένο cooperationσυνεργασία.
182
624000
2000
Έχουν ιδιαίτερα εξελιγμένη συνεργασία.
10:51
SometimesΜερικές φορές they huntκυνήγι -- not that oftenσυχνά,
183
626000
3000
Μερικές φορές κυνηγούν -- όχι τόσο συχνά,
10:54
but when they huntκυνήγι, they showπροβολή sophisticatedεκλεπτυσμένο cooperationσυνεργασία,
184
629000
3000
αλλά όταν κυνηγούν δείχνουν εξελιγμένη συνεργασία
10:57
and they shareμερίδιο the preyλεία.
185
632000
2000
και μοιράζονται τη λεία.
11:00
We find that they showπροβολή emotionsσυναισθήματα, similarπαρόμοιος to -- maybe sometimesωρες ωρες the sameίδιο --
186
635000
6000
Βρίσκουμε ότι δείχνουν συναισθήματα, παρόμοια -ίσως μερικές φορές τα ίδια --
11:06
as those that we describeπεριγράφω in ourselvesεμείς οι ίδιοι as happinessευτυχία, sadnessθλίψη, fearφόβος, despairαπελπισία.
187
641000
5000
με εκείνα που περιγράφουμε για τους εαυτούς μας ως ευτυχία, δυστυχία, φόβο, απελπισία.
11:11
They know mentalδιανοητικός as well as physicalφυσικός sufferingταλαιπωρία.
188
646000
2000
Γνωρίζουν τον ψυχικό όπως και το φυσικό πόνο.
11:13
And I don't have time to go into the informationπληροφορίες
189
648000
3000
Και δεν έχω χρόνο να εμβαθύνω στις πληροφορίες
11:16
that will proveαποδεικνύω some of these things to you,
190
651000
2000
που θα σας αποδείξουν μερικά από αυτά,
11:18
saveαποθηκεύσετε to say that there are very brightΛΑΜΠΡΌΣ studentsΦοιτητές, in the bestκαλύτερος universitiesπανεπιστήμια,
191
653000
4000
μπορώ να πω με σιγουριά ότι υπάρχουν πολλοί λαμπροί φοιτητές, στα καλύτερα πανεπιστήμια,
11:22
studyingμελετώντας emotionsσυναισθήματα in animalsτων ζώων, studyingμελετώντας personalitiesπροσωπικότητες in animalsτων ζώων.
192
657000
4000
που μελετούν τα συναισθήματα στα ζώα, που μελετούν τις προσωπικότητες στα ζώα.
11:26
We know that chimpanzeesχιμπατζήδες and some other creaturesπλάσματα
193
661000
3000
Γνωρίζουμε ότι οι χιμπατζήδες και κάποια άλλα πλάσματα
11:29
can recognizeαναγνωρίζω themselvesτους εαυτούς τους in mirrorsκαθρέφτες -- "selfεαυτός" as opposedαντίθετος to "other."
194
664000
5000
μπορούν να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη -- τον εαυτό τους σε αντιδιαστολή με τους άλλους.
11:34
They have a senseέννοια of humorχιούμορ, and these are the kindείδος of things
195
669000
4000
Έχουν μια αίσθηση του χιούμορ, και αυτά είναι τα πράγματα
11:38
whichοι οποίες traditionallyπαραδοσιακά have been thought of as humanο άνθρωπος prerogativesπρονόμια.
196
673000
6000
που παραδοσιακά θεωρούνταν ως ανθρώπινα προνόμια.
11:44
But this teachesδιδάσκει us a newνέος respectΣεβασμός -- and it's a newνέος respectΣεβασμός
197
679000
5000
Αλλά αυτό μας διδάσκει μια νέα άποψη -- και είναι μια νέα άποψη
11:49
not only for the chimpanzeesχιμπατζήδες, I suggestπροτείνω,
198
684000
3000
όχι μόνο για τους χιμπατζήδες, θεωρώ,
11:52
but some of the other amazingφοβερο animalsτων ζώων with whomποιόν we shareμερίδιο this planetπλανήτης.
199
687000
4000
αλλά για κάποια από τα άλλα εκπληκτικά ζώα με τα οποία μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη.
11:56
OnceΜια φορά we're preparedέτοιμος to admitομολογώ that after all,
200
691000
3000
Από τη στιγμή που είμαστε έτοιμοι να παραδεχτούμε ότι τελικά
11:59
we're not the only beingsόντα with personalitiesπροσωπικότητες, mindsμυαλά
201
694000
3000
δεν είμαστε τα μόνα όντα με προσωπικότητες, διάνοιες
12:02
and aboveπανω all feelingsσυναισθήματα, and then we startαρχή to think
202
697000
2000
και, πάνω από όλα, αισθήματα, και τότε αρχίζουμε να σκεφτόμαστε
12:04
about waysτρόπους we use and abuseκατάχρηση
203
699000
2000
τρόπους που χρησιμοποιούμε και κακοποιούμε
12:06
so manyΠολλά other sentientαισθητικός, sapientσοφός creaturesπλάσματα on this planetπλανήτης,
204
701000
6000
τόσα πολλά συναισθανόμενα, σοφά πλάσματα πάνω σε αυτό τον πλανήτη,
12:12
it really givesδίνει causeαιτία for deepβαθύς shameντροπή, at leastελάχιστα for me.
205
707000
5000
αυτό πράγματι αποτελεί αιτία για βαθιά ντροπή, τουλάχιστον για μένα.
12:19
So, the sadλυπημένος thing is that these chimpanzeesχιμπατζήδες --
206
714000
4000
Έτσι, το λυπηρό είναι ότι αυτοί οι χιμπατζήδες --
12:23
who'veποιος έχει perhapsίσως taughtδιδακτός us, more than any other creatureπλάσμα, a little humilityταπεινότητα --
207
718000
4000
που μας έχουν ίσως διδάξει, περισσότερο από κάθε άλλο πλάσμα, λίγη ταπεινότητα --
12:27
are in the wildάγριος, disappearingεξαφανίζονται very fastγρήγορα.
208
722000
3000
εξαφανίζονται πολύ γρήγορα στη φύση.
12:30
They're disappearingεξαφανίζονται for the reasonsαιτιολογικό
209
725000
2000
Εξαφανίζονται για τους λόγους
12:32
that all of you in this roomδωμάτιο know only too well.
210
727000
3000
που όλοι σας σε αυτό το δωμάτιο γνωρίζετε πολύ καλά.
12:35
The deforestationαποψίλωση των δασών, the growthανάπτυξη of humanο άνθρωπος populationsπληθυσμών, needingπου χρειάζονται more landγη.
211
730000
5000
Η αποψίλωση των δασών, η αύξηση των ανθρώπινων πληθυσμών που χρειάζονται περισσότερη γη.
12:40
They're disappearingεξαφανίζονται because some timberξυλεία companiesεταιρείες
212
735000
3000
Εξαφανίζονται επειδή κάποιες εταιρείες ξυλείας
12:43
go in with clear-cuttingσαφή κοπή.
213
738000
2000
επιδίδονται σε αποψιλωτική υλοτομία.
12:45
They're disappearingεξαφανίζονται in the heartκαρδιά of theirδικα τους rangeσειρά in AfricaΑφρική
214
740000
4000
Εξαφανίζονται στην καρδιά της περιοχής τους στην Αφρική
12:49
because the bigμεγάλο multinationalπολυεθνικός loggingξύλευση companiesεταιρείες have come in and madeέκανε roadsδρόμους --
215
744000
5000
επειδή οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες ξυλείας έχουν εισέλθει και φτιάχνουν δρόμους --
12:54
as they want to do in EcuadorΙσημερινός
216
749000
2000
και θέλουν να το κάνουν στο Εκουαδόρ
12:56
and other partsεξαρτήματα where the forestsδάση remainπαραμένει untouchedάθικτος --
217
751000
2000
και σε άλλα μέρη όπου τα δάση παραμένουν ανέγγιχτα --
12:59
to take out oilλάδι or timberξυλεία.
218
754000
4000
για βγάλουν πετρέλαιο ή ξυλεία.
13:03
And this has led in CongoΚονγκό basinλεκάνη, and other partsεξαρτήματα of the worldκόσμος,
219
758000
5000
Και αυτό έχει οδηγήσει στην λεκάνη του Κόνγκο και σε άλλα μέρη του κόσμου,
13:08
to what is knownγνωστός as the bush-meatβούτυρο tradeεμπορικές συναλλαγές.
220
763000
2000
σε αυτό που είναι γνωστό ως εμπόριο κρέατος αγρίων ζώων.
13:10
This meansπου σημαίνει that althoughαν και for hundredsεκατοντάδες, perhapsίσως thousandsχιλιάδες of yearsχρόνια,
221
765000
4000
Αυτό σημαίνει ότι αν και για εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες χρόνια,
13:14
people have livedέζησε in those forestsδάση, or whateverοτιδήποτε habitatβιότοπο it is,
222
769000
4000
οι άνθρωποι ζουν σε αυτά τα δάση, ή σε όποιο ενδιαίτημα κι αν είναι,
13:18
in harmonyαρμονία with theirδικα τους worldκόσμος, just killingφόνος the animalsτων ζώων they need
223
773000
3000
σε αρμονία με τον κόσμο τους, απλώς σκοτώνοντας τα ζώα που χρειάζονται
13:21
for themselvesτους εαυτούς τους and theirδικα τους familiesοικογένειες --
224
776000
2000
γι' αυτούς και τις οικογένειές τους --
13:23
now, suddenlyξαφνικά, because of the roadsδρόμους,
225
778000
3000
τώρα, ξαφνικά, λόγω των δρόμων,
13:26
the huntersκυνηγοί can go in from the townsπόλεις.
226
781000
2000
οι κυνηγοί μπορούν να έρθουν από τις πόλεις.
13:28
They shootβλαστός everything, everyκάθε singleμονόκλινο thing that movesκινήσεις
227
783000
3000
Πυροβολούν οτιδήποτε, κάθε ένα πράγμα που κινείται
13:31
that's biggerμεγαλύτερος than a smallμικρό ratαρουραίος; they sun-dryδιάφοροι it or smokeκαπνός it.
228
786000
5000
που είναι μεγαλύτερο από ένα μικρό ποντίκι, το ξηραίνουν στον ήλιο ή το καπνίζουν.
13:36
And now they'veέχουν got transportμεταφορά; they take it on the loggingξύλευση trucksφορτηγά
229
791000
3000
Και τώρα έχουν μεταφορικά μέσα, το μεταφέρουν με τα φορτηγά των υλοτόμων
13:39
or the miningεξόρυξη trucksφορτηγά into the townsπόλεις where they sellΠουλώ it.
230
794000
4000
ή τα φορτηγά των ορυχείων στις πόλεις όπου το πουλάνε.
13:43
And people will payπληρωμή more for bush-meatβούτυρο, as it's calledπου ονομάζεται,
231
798000
5000
Και οι άνθρωποι θα πληρώσουν περισσότερα για κρέας αγρίων ζώων, όπως ονομάζεται,
13:48
than for domesticοικιακός meatκρέας -- it's culturallyπολιτισμικά preferredπρονομιούχος.
232
803000
3000
απ' ό,τι για το κρέας των οικόσιτων ζώων -- το προτιμούν λόγω κουλτούρας.
13:51
And it's not sustainableΑειφόρος, and the hugeτεράστιος loggingξύλευση campsστρατόπεδα in the forestδάσος
233
806000
4000
Και δεν είναι βιώσιμο, και οι τεράστιοι υλοτομικοί καταυλισμοί στο δάσος
13:55
are now demandingαπαιτητική meatκρέας, so the PygmyΠυγμαίος huntersκυνηγοί in the CongoΚονγκό basinλεκάνη
234
810000
4000
τώρα απαιτούν κρέας, έτσι οι Πυγμαίοι κυνηγοί στη λεκάνη του Κόνγκο,
13:59
who'veποιος έχει livedέζησε there with theirδικα τους wonderfulεκπληκτικός way of livingζωή
235
814000
4000
που έχουν ζήσει εκεί με τον θαυμάσιο τρόπο ζωής τους
14:03
for so manyΠολλά hundredsεκατοντάδες of yearsχρόνια are now corruptedκαταστραφεί.
236
818000
3000
για τόσες πολλές εκατοντάδες χρόνια, έχουν τώρα διαφθαρεί.
14:06
They're givenδεδομένος weaponsόπλα; they shootβλαστός for the loggingξύλευση campsστρατόπεδα; they get moneyχρήματα.
237
821000
3000
Τους έχουν δώσει όπλα, κυνηγούν για τους υλοτομικούς καταυλισμούς, παίρνουν χρήματα.
14:09
TheirΤους cultureΠολιτισμός is beingνα εισαι destroyedκαταστράφηκε από,
238
824000
3000
Η κουλτούρα τους έχει καταστραφεί,
14:12
alongκατά μήκος with the animalsτων ζώων uponεπάνω σε whomποιόν they dependεξαρτώμαι.
239
827000
3000
μαζί με τα ζώα από τα οποία εξαρτώνται.
14:15
So, when the loggingξύλευση campκατασκήνωση movesκινήσεις, there's nothing left.
240
830000
3000
Έτσι, όταν ο υλοτομικός καταυλισμός μετακινείται, δεν έχει μείνει τίποτα.
14:18
We talkedμίλησε alreadyήδη about the lossαπώλεια of humanο άνθρωπος culturalπολιτιστικός diversityποικιλία,
241
833000
3000
Έχουμε μιλήσει ήδη για την απώλεια της ποικιλομορφίας της ανθρώπινης κουλτούρας
14:21
and I've seenείδα it happeningσυμβαίνει with my ownτα δικά eyesμάτια.
242
836000
3000
και το έχω δει να συμβαίνει με τα ίδια μου τα μάτια.
14:24
And the grimβλοσυρός pictureεικόνα in AfricaΑφρική -- I love AfricaΑφρική,
243
839000
4000
Και η ζοφερή εικόνα στην Αφρική -- αγαπώ την Αφρική,
14:28
and what do we see in AfricaΑφρική?
244
843000
2000
και τι βλέπουμε στην Αφρική;
14:30
We see deforestationαποψίλωση των δασών;
245
845000
3000
Βλέπουμε αποδάσωση,
14:33
we see the desertέρημος spreadingδιάδοση; we see massiveογκώδης hungerΠείνα;
246
848000
5000
βλέπουμε την έρημο να απλώνεται, βλέπουμε μαζική πείνα,
14:38
we see diseaseασθένεια and we see populationπληθυσμός growthανάπτυξη in areasπεριοχές
247
853000
4000
βλέπουμε ασθένειες και βλέπουμε αύξηση πληθυσμών σε περιοχές
14:42
where there are more people livingζωή on a certainβέβαιος pieceκομμάτι of landγη
248
857000
4000
όπου υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι που ζουν σε συγκεκριμένες περιοχές
14:46
than the landγη can possiblyπιθανώς supportυποστήριξη,
249
861000
2000
από όσους η γη μπορεί πιθανώς να υποστηρίξει,
14:48
and they're too poorΦτωχός to buyαγορά foodτροφή from elsewhereαλλού.
250
863000
3000
και είναι πολύ φτωχοί για να αγοράσουν φαγητό από αλλού.
14:51
Were the people that we heardακούσει about yesterdayεχθές,
251
866000
3000
Ήταν οι άνθρωποι για τους οποίους ακούσαμε χθες,
14:54
on the EasterΠάσχα IslandΝησί, who cutΤομή down theirδικα τους last treeδέντρο -- were they stupidηλίθιος?
252
869000
4000
στο Νησί του Πάσχα, που έκοψαν το τελευταίο τους δέντρο -- ήταν ανόητοι;
14:58
Didn't they know what was happeningσυμβαίνει?
253
873000
2000
Δεν γνώριζαν τι συνέβαινε;
15:00
Of courseσειρά μαθημάτων, but if you've seenείδα the cripplingανάπηρος povertyφτώχεια
254
875000
2000
Φυσικά, αλλά αν έχετε δει την καταστροφική φτώχεια
15:02
in some of these partsεξαρτήματα of the worldκόσμος
255
877000
2000
σε μερικά από αυτά τα μέρη του κόσμου
15:04
it isn't a questionερώτηση of "Let's leaveάδεια the treeδέντρο for tomorrowαύριο."
256
879000
3000
δεν τίθεται θέμα του τύπου --
ας αφήσουμε το δέντρο για αύριο.
15:07
"How am I going to feedταίζω my familyοικογένεια todayσήμερα?
257
882000
2000
«Πώς θα ταΐσω την οικογένειά μου σήμερα;
15:09
Maybe I can get just a fewλίγοι dollarsδολάρια from this last treeδέντρο
258
884000
3000
Ίσως να μπορέσω να πάρω μόλις
λίγα δολάρια από αυτό το τελευταίο δέντρο
15:12
whichοι οποίες will keep us going a little bitκομμάτι longerμακρύτερα,
259
887000
2000
που θα μας βοηθήσουν
να προχωρήσουμε λίγο περισσότερο,
15:14
and then we'llΚαλά prayπροσεύχομαι that something will happenσυμβεί
260
889000
3000
και μετά θα προσευχόμαστε
ότι κάτι θα συμβεί
15:17
to saveαποθηκεύσετε us from the inevitableαναπόφευκτος endτέλος."
261
892000
3000
για να μας σώσει
από το αναπόφευκτο τέλος».
15:20
So, this is a prettyαρκετά grimβλοσυρός pictureεικόνα.
262
895000
3000
Λοιπόν, αυτή είναι
μια αρκετά ζοφερή εικόνα.
15:23
The one thing we have, whichοι οποίες makesκάνει us so differentδιαφορετικός
263
898000
4000
Το μόνο που έχουμε, που μας κάνει τόσο διαφορετικούς
15:27
from chimpanzeesχιμπατζήδες or other livingζωή creaturesπλάσματα,
264
902000
2000
από τους χιμπατζήδες ή τα άλλα ζωντανά πλάσματα,
15:29
is this sophisticatedεκλεπτυσμένο spokenομιλούμενος languageΓλώσσα --
265
904000
3000
είναι αυτή η πολύπλοκη καθομιλουμένη γλώσσα --
15:32
a languageΓλώσσα with whichοι οποίες we can tell childrenπαιδιά
266
907000
2000
μια γλώσσα με την οποία μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά
15:34
about things that aren'tδεν είναι here.
267
909000
2000
για πράγματα που δεν είναι εδώ.
15:36
We can talk about the distantμακρινός pastτο παρελθόν, planσχέδιο for the distantμακρινός futureμελλοντικός,
268
911000
4000
Μπορούμε να μιλήσουμε για το μακρινό παρελθόν, να σχεδιάσουμε το μακρινό μέλλον,
15:40
discussσυζητώ ideasιδέες with eachκαθε other,
269
915000
2000
να συζητήσουμε ιδέες ο ένας με τον άλλον,
15:42
so that the ideasιδέες can growκαλλιεργώ from the accumulatedσυσσωρευμένος wisdomσοφία of a groupομάδα.
270
917000
4000
έτσι ώστε οι ιδέες να μπορέσουν να αναπτυχθούν από τη συσσωρευμένη σοφία μιας ομάδας.
15:46
We can do it by talkingομιλία to eachκαθε other;
271
921000
2000
Μπορούμε να το κάνουμε μιλώντας ο ένας στον άλλον,
15:48
we can do it throughδιά μέσου videoβίντεο; we can do it throughδιά μέσου the writtenγραπτός wordλέξη.
272
923000
4000
μπορούμε να το κάνουμε μέσω βίντεο, μπορούμε να το κάνουμε μέσω του γραπτού λόγου.
15:52
And we are abusingκατάχρηση this great powerεξουσία we have to be wiseσοφός stewardsδιαχειριστές,
273
927000
5000
Και τώρα κακοποιούμε αυτή τη σπουδαία δύναμη που έχουμε να είμαστε σοφοί συντονιστές
15:57
and we're destroyingκαταστρέφοντας the worldκόσμος.
274
932000
2000
και καταστρέφουμε τον κόσμο.
15:59
In the developedαναπτηγμένος worldκόσμος, in a way, it's worseχειρότερος,
275
934000
3000
Στον αναπτυγμένο κόσμο κατά ένα τρόπο, είναι χειρότερο,
16:02
because we have so much accessπρόσβαση to knowledgeη γνώση
276
937000
3000
διότι έχουμε τόσο πολλή πρόσβαση στη γνώση
16:05
of the stupidityβλακεία of what we're doing.
277
940000
2000
της ανοησίας αυτού που κάνουμε.
16:07
Do you know, we're bringingφέρνοντας little babiesμωρά
278
942000
3000
Ξέρετε, φέρνουμε μωράκια
16:10
into a worldκόσμος where, in manyΠολλά placesθέσεις, the waterνερό is poisoningδηλητηρίαση them?
279
945000
5000
σε έναν κόσμο όπου, σε πολλά μέρη, το νερό τα δηλητηριάζει.
16:15
And the airαέρας is harmingβλάπτουν them, and the foodτροφή that's grownκαλλιεργούνται
280
950000
4000
Και ο αέρας τα βλάπτει, και η τροφή που έχει καλλιεργηθεί
16:19
from the contaminatedμολυσμένο landγη is poisoningδηλητηρίαση them.
281
954000
3000
στη μολυσμένη γη τα δηλητηριάζει.
16:22
And that's not just in the far-awayμακριά developingανάπτυξη worldκόσμος; that's everywhereπαντού.
282
957000
4000
Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στον μακρινό αναπτυσσόμενο κόσμο, συμβαίνει παντού.
16:26
Do you know we all have about 50 chemicalsχημικές ουσίες
283
961000
2000
Γνωρίζετε ότι όλοι έχουμε περίπου 50 χημικές ουσίες
16:28
in our bodiesσώματα we didn't have about 50 yearsχρόνια agoπριν?
284
963000
4000
στο σώμα μας που δεν είχαμε πριν περίπου 50 χρόνια;
16:32
And so manyΠολλά of these diseasesασθένειες, like asthmaάσθμα
285
967000
4000
Και τόσες πολλές από αυτές τις ασθένειες, όπως το άσθμα
16:36
and certainβέβαιος kindsείδη of cancersκαρκίνους, are on the increaseαυξάνουν
286
971000
3000
και κάποια είδη καρκίνου, βρίσκονται σε αύξηση
16:39
around placesθέσεις where our filthyακάθαρτος toxicτοξικός wasteαπόβλητα is dumpedαπορρίπτονται.
287
974000
5000
γύρω από περιοχές όπου απορρίπτονται βρωμερά τοξικά απόβλητα.
16:44
We're harmingβλάπτουν ourselvesεμείς οι ίδιοι around the worldκόσμος,
288
979000
3000
Βλάπτουμε τους εαυτούς μας σε όλο τον κόσμο,
16:47
as well as harmingβλάπτουν the animalsτων ζώων, as well as harmingβλάπτουν natureφύση herselfεαυτήν --
289
982000
4000
όπως επίσης βλάπτουμε τα ζώα, όπως επίσης βλάπτουμε την ίδια τη φύση.
16:51
MotherΜητέρα NatureΦύση, that broughtέφερε us into beingνα εισαι;
290
986000
3000
Η Μητέρα Φύση, που μας έδωσε την ύπαρξη.
16:54
MotherΜητέρα NatureΦύση, where I believe we need to spendδαπανήσει time,
291
989000
4000
Η Μητέρα Φύση, όπου πιστεύω χρειάζεται να ξοδέψουμε χρόνο,
16:58
where there's treesδέντρα and flowersλουλούδια and birdsπουλιά
292
993000
2000
όπου υπάρχουν δέντρα και άνθη και πτηνά
17:00
for our good psychologicalψυχολογικός developmentανάπτυξη.
293
995000
3000
για την καλή ψυχολογική μας ανάπτυξη.
17:03
And yetΑκόμη, there are hundredsεκατοντάδες and hundredsεκατοντάδες of childrenπαιδιά
294
998000
3000
Και όμως, υπάρχουν εκατοντάδες και εκατοντάδες παιδιά
17:06
in the developedαναπτηγμένος worldκόσμος who never see natureφύση,
295
1001000
2000
στον αναπτυγμένο κόσμο που ποτέ δεν βλέπουν τη φύση,
17:08
because they're growingκαλλιέργεια up in concreteσκυρόδεμα
296
1003000
2000
διότι μεγαλώνουν στο τσιμέντο
17:10
and all they know is virtualεικονικός realityπραγματικότητα,
297
1005000
2000
και όλα όσα γνωρίζουν είναι εικονική πραγματικότητα,
17:12
with no opportunityευκαιρία to go and lieψέμα in the sunήλιος,
298
1007000
4000
χωρίς καμία ευκαιρία να πάνε και να ξαπλώσουν στον ήλιο,
17:16
or in the forestδάσος, with the dappledπιτσιλωτός sun-specksηλιοθεραπεία
299
1011000
3000
ή στο δάσος, με τις διάστικτες ηλιακές κηλίδες
17:19
comingερχομός down from the canopyθόλος aboveπανω.
300
1014000
3000
να κατεβαίνουν από το θόλο από πάνω τους.
17:22
As I was travelingταξίδια around the worldκόσμος, you know,
301
1017000
3000
Καθώς ταξίδευα σε όλο τον κόσμο, ξέρετε,
17:25
I had to leaveάδεια the forestδάσος -- that's where I love to be.
302
1020000
3000
έπρεπε να αφήσω το δάσος -- εκεί αγαπώ να βρίσκομαι.
17:28
I had to leaveάδεια these fascinatingγοητευτικός chimpanzeesχιμπατζήδες
303
1023000
3000
Έπρεπε να αφήσω αυτούς τους συναρπαστικούς χιμπατζήδες
17:31
for my studentsΦοιτητές and fieldπεδίο staffπροσωπικό to continueνα συνεχίσει studyingμελετώντας
304
1026000
4000
στους φοιτητές μου και στο προσωπικό πεδίου, για να συνεχίζουν να τους μελετούν,
17:35
because, findingεύρεση they dwindledμειώθηκε from about two millionεκατομμύριο
305
1030000
3000
διότι, ανακαλύπτοντας ότι μειώθηκαν από περίπου δυο εκατομμύρια
17:38
100 yearsχρόνια agoπριν to about 150,000 now,
306
1033000
4000
100 χρόνια πριν σε περίπου 150.000 τώρα,
17:42
I knewήξερε I had to leaveάδεια the forestδάσος to do what I could
307
1037000
3000
ήξερα ότι έπρεπε να αφήσω το δάσος για να κάνω ό,τι μπορούσα
17:45
to raiseαύξηση awarenessεπίγνωση around the worldκόσμος.
308
1040000
2000
για να εγείρω τη συνειδητοποίηση σε όλο τον κόσμο.
17:47
And the more I talkedμίλησε about the chimpanzees'χιμπατζήδες ' plightκατάσταση,
309
1042000
3000
Και όσο περισσότερο μιλούσα για το χάλι των χιμπατζήδων,
17:50
the more I realizedσυνειδητοποίησα the factγεγονός that everything'sόλα είναι interconnectedδιασυνδεδεμένα,
310
1045000
5000
τόσο περισσότερο συνειδητοποιούσα το γεγονός ότι καθετί είναι διασυνδεδεμένο,
17:55
and the problemsπροβλήματα of the developingανάπτυξη worldκόσμος
311
1050000
2000
και ότι τα προβλήματα του αναπτυσσόμενου κόσμου
17:57
so oftenσυχνά stemστέλεχος from the greedαπληστία of the developedαναπτηγμένος worldκόσμος,
312
1052000
3000
τόσο συχνά πηγάζουν από την απληστία του αναπτυγμένου κόσμου,
18:00
and everything was joiningενώνει togetherμαζί, and makingκατασκευή -- not senseέννοια,
313
1055000
5000
και όλα συνδέονταν, και ήταν -- όχι λογικό,
18:05
hopeελπίδα liesψέματα in senseέννοια, you said -- it's makingκατασκευή a nonsenseανοησίες.
314
1060000
4000
η ελπίδα βρίσκεται στη λογική, είπατε -- ήταν μια ανοησία.
18:09
How can we do it?
315
1064000
1000
Πώς μπορούμε να το κάνουμε;
18:10
SomebodyΚάποιος said that yesterdayεχθές.
316
1065000
2000
Κάποιος το είπε αυτό χθες,
18:12
And as I was travelingταξίδια around, I keptδιατηρούνται meetingσυνάντηση youngνεαρός people who'dποιος θα είχε lostχαμένος hopeελπίδα.
317
1067000
5000
και καθώς ταξίδευα τριγύρω, συνέχεια συναντούσα νέους ανθρώπους που είχαν χάσει την ελπίδα.
18:17
They were feelingσυναισθημα despairαπελπισία,
318
1072000
3000
Αισθάνονταν απελπισία,
18:20
they were feelingσυναισθημα, "Well, it doesn't matterύλη what we do;
319
1075000
3000
αισθάνονταν, «Λοιπόν, δεν έχει σημασία τι κάνουμε,
18:23
eatτρώω, drinkποτό and be merryεύθυμος, for tomorrowαύριο we dieκαλούπι.
320
1078000
2000
τρώμε, πίνουμε και χαιρόμαστε, γιατί αύριο θα πεθάνουμε.
18:25
Everything is hopelessαπελπισμένος -- we're always beingνα εισαι told so by the mediaμεσο ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ."
321
1080000
4000
Κάθε τι είναι μάταιο -- πάντα έτσι μας λένε τα μέσα».
18:29
And then I metσυνάντησε some who were angryθυμωμένος,
322
1084000
3000
Και μετά συνάντησα κάποιους που ήταν θυμωμένοι,
18:32
and angerθυμός that can turnστροφή to violenceβία,
323
1087000
2000
και ο θυμός μπορεί να μετατραπεί σε βία,
18:34
and we're all familiarοικείος with that.
324
1089000
3000
και όλοι το γνωρίζουμε αυτό.
18:37
And I have threeτρία little grandchildrenεγγονια,
325
1092000
4000
Και έχω τρία μικρά εγγόνια,
18:41
and when some of these studentsΦοιτητές would say to me
326
1096000
3000
και κάποιοι από αυτούς τους σπουδαστές θα μου έλεγαν
18:44
at highυψηλός schoolσχολείο or universityπανεπιστήμιο, they'dτο είχαν say, "We're angryθυμωμένος,"
327
1099000
3000
στο γυμνάσιο ή στο πανεπιστήμιο, θα έλεγαν, «Είμαστε θυμωμένοι»,
18:47
or "We're filledγέματο with despairαπελπισία, because we feel
328
1102000
3000
ή «Είμαστε γεμάτοι απελπισία,
γιατί αισθανόμαστε
18:50
you've compromisedσυμβιβασμός our futureμελλοντικός, and there's nothing we can do about it."
329
1105000
4000
ότι έχετε εκθέσει το μέλλον μας σε κίνδυνο, και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι' αυτό».
18:54
And I lookedκοίταξε in the eyesμάτια of my little grandchildrenεγγονια,
330
1109000
2000
Και κοίταξα στα μάτια τα μικρά μου εγγόνια,
18:56
and think how much we'veέχουμε harmedβλάψει this planetπλανήτης sinceΑπό I was theirδικα τους ageηλικία.
331
1111000
4000
και σκέφτομαι πόσο πολύ έχουμε βλάψει αυτό τον πλανήτη από τότε που ήμουν στην ηλικία τους.
19:00
I feel this deepβαθύς shameντροπή, and that's why in 1991 in TanzaniaΤανζανία,
332
1115000
6000
Αισθάνομαι αυτή τη βαθιά ντροπή, και να γιατί το 1991 στην Τανζανία,
19:06
I startedξεκίνησε a programπρόγραμμα that's calledπου ονομάζεται RootsΡίζες and ShootsΒλαστούς.
333
1121000
3000
ξεκίνησα ένα πρόγραμμα που ονομάζεται Roots and Shoots [Ρίζες και Βλαστάρια]
19:09
There's little brochuresφυλλάδια all around outsideεξω απο,
334
1124000
4000
Υπάρχουν μικρά φυλλάδια παντού έξω
19:13
and if any of you have anything to do with childrenπαιδιά and careΦροντίδα about theirδικα τους futureμελλοντικός,
335
1128000
4000
και αν κάποιος από εσάς έχει οποιαδήποτε σχέση με παιδιά και νοιάζεται για το μέλλον τους,
19:17
I begικετεύω that you pickδιαλέγω up that brochureφυλλάδιο.
336
1132000
3000
σας εκλιπαρώ να πάρετε αυτό το φυλλάδιο.
19:20
And RootsΡίζες and ShootsΒλαστούς is a programπρόγραμμα for hopeελπίδα.
337
1135000
4000
Και το Roots and Shoots είναι ένα πρόγραμμα για την ελπίδα.
19:24
RootsΡίζες make a firmεταιρεία foundationθεμέλιο.
338
1139000
2000
Οι Ρίζες [Roots] φτιάχνουν γερά θεμέλια.
19:26
ShootsΒλαστούς seemφαίνομαι tinyμικροσκοπικός,
339
1141000
2000
Τα Βλαστάρια [Shoots] μοιάζουν μικρά,
19:28
but to reachφθάνω the sunήλιος they can breakΔιακοπή throughδιά μέσου brickτούβλο wallsτοίχους.
340
1143000
3000
αλλά για να φτάσουν στον ήλιο πρέπει να διαπεράσουν τοίχους από τούβλα.
19:31
See the brickτούβλο wallsτοίχους as all the problemsπροβλήματα
341
1146000
2000
Δείτε τους τοίχους από τούβλα σαν όλα τα προβλήματα
19:33
that we'veέχουμε inflictedπροκαλείται on this planetπλανήτης.
342
1148000
2000
που έχουμε προκαλέσει πάνω σε αυτόν τον πλανήτη.
19:35
Then, you see, it is a messageμήνυμα of hopeελπίδα.
343
1150000
4000
Τότε, βλέπετε, είναι ένα μήνυμα ελπίδας.
19:39
HundredsΕκατοντάδες and thousandsχιλιάδες of youngνεαρός people around the worldκόσμος
344
1154000
2000
Εκατοντάδες και χιλιάδες νέοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο
19:41
can breakΔιακοπή throughδιά μέσου, and can make this a better worldκόσμος.
345
1156000
4000
μπορούν να περάσουν και μπορούν να κάνουν αυτό τον κόσμο καλύτερο.
19:45
And the mostπλέον importantσπουδαίος messageμήνυμα of RootsΡίζες and ShootsΒλαστούς
346
1160000
3000
Και το πιο σημαντικό μήνυμα του Roots and Shoots
19:48
is that everyκάθε singleμονόκλινο individualάτομο makesκάνει a differenceδιαφορά.
347
1163000
4000
είναι ότι κάθε ένα άτομο κάνει τη διαφορά.
19:52
EveryΚάθε individualάτομο has a roleρόλος to playπαίζω.
348
1167000
2000
Κάθε άτομο έχει ένα ρόλο να παίξει.
19:54
EveryΚάθε one of us impactsεπιπτώσεις the worldκόσμος around us everydayκάθε μέρα,
349
1169000
4000
Καθένας από εμάς επηρεάζει τον κόσμο γύρω μας κάθε μέρα,
19:58
and you scientistsΕπιστήμονες know that you can't actuallyπράγματι --
350
1173000
3000
και εσείς οι επιστήμονες γνωρίζετε ότι δεν μπορείτε πραγματικά --
20:01
even if you stayδιαμονή in bedκρεβάτι all day, you're breathingαναπνοή oxygenοξυγόνο
351
1176000
3000
ακόμα κι αν μένετε στο κρεβάτι όλη μέρα, εισπνέετε οξυγόνο
20:04
and givingδίνοντας out COCO2, and probablyπιθανώς going to the looτουαλέτα,
352
1179000
4000
και εκπνέετε CO2 και πιθανώς πηγαίνετε στο μπάνιο
20:08
and things like that --
353
1183000
2000
και πράγματα σαν αυτά.
20:10
you're makingκατασκευή a differenceδιαφορά in the worldκόσμος.
354
1185000
2000
Επηρεάζετε τον κόσμο.
20:12
So, the RootsΡίζες and ShootsΒλαστούς programπρόγραμμα
355
1187000
3000
Έτσι, το πρόγραμμα Roots and Shoots
20:15
involvesπεριλαμβάνει youthνεολαία in threeτρία kindsείδη of projectsέργα.
356
1190000
5000
εμπλέκει νέους σε τρία είδη προγραμμάτων.
20:20
And these are projectsέργα to make the worldκόσμος around them a better placeθέση.
357
1195000
4000
Και αυτά είναι προγράμματα για να κάνουν τον κόσμο γύρω τους ένα καλύτερο μέρος.
20:24
One projectέργο to showπροβολή careΦροντίδα and concernανησυχία for your ownτα δικά humanο άνθρωπος communityκοινότητα.
358
1199000
6000
Ένα πρόγραμμα είναι να δείξουν φροντίδα και ενδιαφέρον για τη δική τους ανθρώπινη κοινότητα.
20:30
One for animalsτων ζώων, includingσυμπεριλαμβανομένου domesticοικιακός animalsτων ζώων -- and I have to say,
359
1205000
4000
Ένα για ζώα, συμπεριλαμβανομένων των οικόσιτων ζώων -- και πρέπει να πω ότι
20:34
I learnedέμαθα everything I know about animalζώο behaviorη ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
360
1209000
2000
έμαθα όλα όσα ξέρω για τη συμπεριφορά των ζώων
20:36
even before I got to GombeGombe and the chimpsχιμπατζήδες from my dogσκύλος, RustyΣκουριασμένο,
361
1211000
4000
πριν ακόμα πάω στο Γκόμπε και τους χιμπατζήδες, από το σκύλο μου, τον Ράστι,
20:40
who was my childhoodΠαιδική ηλικία companionσύντροφος.
362
1215000
3000
που ήταν ο σύντροφος της παιδικής μου ηλικίας.
20:43
And the thirdτρίτος kindείδος of projectέργο: something for the localτοπικός environmentπεριβάλλον.
363
1218000
4000
Και το τρίτο είδος προγράμματος, κάτι για το τοπικό περιβάλλον.
20:48
So what the kidsπαιδιά do dependsΕξαρτάται first of all, how oldπαλαιός are they --
364
1223000
4000
Έτσι το τι κάνουν τα παιδιά εξαρτάται πρώτα απ' όλα, από το τι ηλικίας είναι --
20:52
and we go now from pre-schoolπροσχολικός right throughδιά μέσου universityπανεπιστήμιο.
365
1227000
4000
και πηγαίνουμε τώρα από την προσχολική ηλικία μέχρι το πανεπιστήμιο.
20:56
It's going to dependεξαρτώμαι whetherκατά πόσο they're inner-cityκέντρο της πόλης or ruralαγροτικός.
366
1231000
3000
Θα εξαρτηθεί από το αν είναι σε πόλη ή σε ύπαιθρο.
20:59
It's going to dependεξαρτώμαι if they're wealthyπλούσιος or impoverishedξεπεσμένος.
367
1234000
5000
Θα εξαρτηθεί από το αν είναι πλούσια ή φτωχά.
21:04
It's going to dependεξαρτώμαι whichοι οποίες partμέρος, say, of AmericaΑμερική they're in.
368
1239000
3000
Θα εξαρτηθεί από το σε ποιο μέρος, ας πούμε, της Αμερικής βρίσκονται.
21:07
We're in everyκάθε stateκατάσταση now, and the problemsπροβλήματα in FloridaΦλόριντα
369
1242000
3000
Είμαστε σε κάθε πολιτεία τώρα, και τα προβλήματα στη Φλόριντα
21:10
are differentδιαφορετικός from the problemsπροβλήματα in NewΝέα YorkΥόρκη.
370
1245000
2000
είναι διαφορετικά από τα προβλήματα στη Νέα Υόρκη.
21:13
It's going to dependεξαρτώμαι on whichοι οποίες countryΧώρα they're in --
371
1248000
2000
Θα εξαρτηθεί από το σε ποια χώρα βρίσκονται --
21:15
and we're alreadyήδη in 60-plus-συν countriesχώρες, with about 5,000 activeενεργός groupsομάδες --
372
1250000
6000
και είμαστε ήδη σε περισσότερες από 60 χώρες, με περίπου 5.000 ενεργές ομάδες --
21:21
and there are groupsομάδες all over the placeθέση that I keep hearingακρόαση about
373
1256000
4000
και υπάρχουν ομάδες παντού
για τις οποίες συνέχεια ακούω
21:25
that I've never even heardακούσει of, because the kidsπαιδιά are takingλήψη the programπρόγραμμα
374
1260000
3000
που δεν είχα καν ακούσει ποτέ,
διότι τα παιδιά παίρνουν το πρόγραμμα
21:28
and spreadingδιάδοση it themselvesτους εαυτούς τους.
375
1263000
2000
και το διαδίδουν τα ίδια.
21:30
Why?
376
1265000
2000
Γιατί;
21:32
Because they're buyingεξαγορά into it,
377
1267000
2000
Γιατί το πιστεύουν
21:34
and they're the onesαυτές who get to decideαποφασίζω what they're going to do.
378
1269000
3000
και είναι αυτά που αποφασίζουν τι θα κάνουν.
21:37
It isn't something that theirδικα τους parentsγονείς tell them,
379
1272000
2000
Δεν είναι κάτι που τους λένε οι γονείς τους
21:39
or theirδικα τους teachersκαθηγητές tell them.
380
1274000
2000
ή που τους λένε οι δάσκαλοί τους.
21:41
That's effectiveαποτελεσματικός, but if they decideαποφασίζω themselvesτους εαυτούς τους,
381
1276000
3000
Αυτό είναι αποτελεσματικό, αλλά αν αποφασίσουν μόνα τους,
21:44
"We want to cleanΚΑΘΑΡΗ this riverποτάμι
382
1279000
3000
«Θέλουμε να καθαρίσουμε αυτό το ποτάμι
21:47
and put the fishψάρι back that used to be there.
383
1282000
2000
και να βάλουμε τα ψάρια πίσω εκεί που ήταν.
21:49
We want to clearΣαφή away the toxicτοξικός soilέδαφος
384
1284000
5000
Θέλουμε να καθαρίσουμε το τοξικό έδαφος
21:54
from this areaπεριοχή and have an organicοργανικός gardenκήπος.
385
1289000
2000
από αυτή την περιοχή και να έχουμε έναν οργανικό κήπο.
21:56
We want to go and spendδαπανήσει time with the oldπαλαιός people
386
1291000
3000
Θέλουμε να πάμε και να περάσουμε χρόνο με τους ηλικιωμένους
21:59
and hearακούω theirδικα τους storiesιστορίες and recordΡεκόρ theirδικα τους oralαπό το στόμα historiesιστορίες.
387
1294000
4000
και να ακούσουμε τις αφηγήσεις τους και να καταγράψουμε τις προφορικές τους ιστορίες.
22:04
We want to go and work in a dogσκύλος shelterκαταφύγιο.
388
1299000
2000
Θέλουμε να πάμε και να δουλέψουμε σε ένα καταφύγιο σκύλων.
22:06
We want to learnμαθαίνω about animalsτων ζώων. We want ... "
389
1301000
2000
Θέλουμε να μάθουμε για τα ζώα. Θέλουμε ... »
22:08
You know, it goesπηγαίνει on and on, and this is very hopefulελπιδοφόρος for me.
390
1303000
4000
Ξέρετε, αυτό συνεχίζεται και συνεχίζεται, και αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο για μένα.
22:12
As I travelταξίδι around the worldκόσμος 300 daysημέρες a yearέτος,
391
1307000
4000
Καθώς ταξιδεύω στον κόσμο 300 μέρες το χρόνο,
22:16
everywhereπαντού there's a groupομάδα of RootsΡίζες and ShootsΒλαστούς of differentδιαφορετικός agesηλικίες.
392
1311000
3000
παντού υπάρχει μια ομάδα του Roots and Shoots διαφορετικών ηλικιών.
22:19
EverywhereΠαντού there are childrenπαιδιά with shiningλάμψη eyesμάτια sayingρητό,
393
1314000
2000
Παντού υπάρχουν παιδιά με λαμπερά μάτια που λένε,
22:21
"Look at the differenceδιαφορά we'veέχουμε madeέκανε."
394
1316000
3000
«Κοιτάξτε τη διαφορά που έχουμε κάνει».
22:24
And now comesέρχεται the technologyτεχνολογία into it,
395
1319000
2000
Και τώρα μπαίνει η τεχνολογία σ' αυτό,
22:26
because with this newνέος way of communicatingεπικοινωνία electronicallyηλεκτρονικά
396
1321000
5000
διότι με αυτό το νέο τρόπο της ηλεκτρονικής επικοινωνίας
22:31
these kidsπαιδιά can communicateεπικοινωνώ with eachκαθε other around the worldκόσμος.
397
1326000
4000
αυτά τα παιδιά μπορούν να επικοινωνήσουν το ένα με το άλλο σε όλο τον κόσμο.
22:35
And if anyoneο καθενας is interestedενδιαφερόμενος to help us, we'veέχουμε got so manyΠολλά ideasιδέες
398
1330000
3000
Και αν κάποιος ενδιαφέρεται να μας βοηθήσει, έχουμε τόσο πολλές ιδέες,
22:38
but we need help -- we need help to createδημιουργώ the right kindείδος of systemΣύστημα
399
1333000
6000
αλλά χρειαζόμαστε βοήθεια -- χρειαζόμαστε βοήθεια για να δημιουργήσουμε το σωστό είδος συστήματος,
22:44
that will help these youngνεαρός people to communicateεπικοινωνώ theirδικα τους excitementενθουσιασμός.
400
1339000
4000
που θα βοηθήσει αυτούς τους νέους ανθρώπους να μεταδώσουν τον ενθουσιασμό τους.
22:48
But alsoεπίσης -- and this is so importantσπουδαίος -- to communicateεπικοινωνώ theirδικα τους despairαπελπισία,
401
1343000
5000
Αλλά επίσης -- και αυτό είναι τόσο σημαντικό -- να μεταδώσουν την απελπισία τους,
22:53
to say, "We'veΈχουμε triedδοκιμασμένος this and it doesn't work, and what shallθα we do?"
402
1348000
3000
να πουν, «Έχουμε δοκιμάσει αυτό
και δεν λειτουργεί και τι να κάνουμε;»
22:56
And then, loΙο and beholdβλέπω, there's anotherαλλο groupομάδα answeringαπαντώντας these kidsπαιδιά
403
1351000
4000
Και τότε, προσέξτε, υπάρχει μια άλλη ομάδα που απαντά σε αυτά τα παιδιά
23:00
who mayενδέχεται be in AmericaΑμερική, or maybe this is a groupομάδα in IsraelΙσραήλ,
404
1355000
3000
που μπορεί να είναι στην Αμερική ή μπορεί να είναι μια ομάδα στο Ισραήλ,
23:03
sayingρητό, "Yeah, you did it a little bitκομμάτι wrongλανθασμένος. This is how you should do it."
405
1358000
5000
που λένε «Ε, κάνατε ένα μικρό λάθος.
Έτσι θα έπρεπε να το κάνετε».
23:08
The philosophyφιλοσοφία is very simpleαπλός.
406
1363000
3000
Η φιλοσοφία είναι πολύ απλή.
23:11
We do not believe in violenceβία.
407
1366000
3000
Δεν πιστεύουμε στη βία.
23:14
No violenceβία, no bombsβόμβες, no gunsόπλα.
408
1369000
3000
Όχι βία, όχι βόμβες, όχι όπλα.
23:17
That's not the way to solveλύσει problemsπροβλήματα.
409
1372000
2000
Αυτός δεν είναι ο τρόπος να λύνεις προβλήματα.
23:19
ViolenceΒία leadsοδηγεί to violenceβία, at leastελάχιστα in my viewθέα.
410
1374000
4000
Η βία οδηγεί σε βία, τουλάχιστον όπως το βλέπω εγώ.
23:23
So how do we solveλύσει?
411
1378000
2000
Λοιπόν, πώς βρίσκουμε λύσεις;
23:25
The toolsεργαλεία for solvingεπίλυση the problemsπροβλήματα are knowledgeη γνώση and understandingκατανόηση.
412
1380000
5000
Τα εργαλεία επίλυσης των προβλημάτων είναι η γνώση και η κατανόηση.
23:30
Know the factsγεγονότα, but see how they fitκατάλληλος in the bigμεγάλο pictureεικόνα.
413
1385000
3000
Γνωρίστε τα δεδομένα, αλλά δείτε πώς ταιριάζουν στη μεγάλη εικόνα.
23:33
HardΣκληρό work and persistenceεπιμονή --don't--Δεν give up --
414
1388000
3000
Σκληρή δουλειά και επιμονή -- μην το βάζετε κάτω --
23:36
and love and compassionσυμπόνια leadingκύριος to respectΣεβασμός for all life.
415
1391000
5000
και αγάπη και συμπόνια οδηγούν στο σεβασμό για όλη τη ζωή.
23:41
How manyΠολλά more minutesλεπτά? Two, one?
416
1396000
2000
Πόσα λεπτά ακόμα; Δύο, ένα;
23:43
ChrisChris AndersonΆντερσον: One -- one to two.
417
1398000
2000
Κρις Άντερσον: Ένα - ένα με δυο.
23:45
JaneJane GoodallGoodall: Two, two, I'm going to take two.
418
1400000
2000
Τζέιν Γκούνταλ: Δύο, δύο, θα πάρω δύο.
23:47
(LaughterΤο γέλιο)
419
1402000
1000
(Γέλια)
23:48
Are you going to come and dragσέρνω me off?
420
1403000
2000
Πρόκειται να έρθετε και να με απομακρύνετε;
23:50
(LaughterΤο γέλιο)
421
1405000
2000
(Γέλια)
23:52
AnywayΟύτως ή άλλως -- so basicallyβασικα, RootsΡίζες and ShootsΒλαστούς
422
1407000
4000
Τέλος πάντων -- έτσι βασικά, το Roots and Shoots
23:56
is beginningαρχή to changeαλλαγή youngνεαρός people'sτων ανθρώπων livesζωή.
423
1411000
3000
αρχίζει να αλλάζει τις ζωές νέων ανθρώπων.
23:59
It's what I'm devotingαφιερώνοντας mostπλέον of my energyενέργεια to.
424
1414000
4000
Είναι αυτό στο οποίο έχω αφιερώσει την περισσότερη ενέργειά μου.
24:03
And I believe that a groupομάδα like this can have a very majorμείζων impactεπίπτωση,
425
1418000
7000
Και πιστεύω ότι μια ομάδα σαν αυτή μπορεί να έχει μια πολύ σοβαρή επίδραση,
24:10
not just because you can shareμερίδιο technologyτεχνολογία with us,
426
1425000
3000
όχι απλώς επειδή μπορείτε να μοιραστείτε τεχνολογία με εμάς,
24:13
but because so manyΠολλά of you have childrenπαιδιά.
427
1428000
3000
αλλά επειδή τόσοι πολλοί από εσάς έχουν παιδιά.
24:16
And if you take this programπρόγραμμα out, and give it to your childrenπαιδιά,
428
1431000
5000
Και αν διαδώσετε αυτό το πρόγραμμα και το προτείνετε στα παιδιά σας,
24:21
they have suchτέτοιος a good opportunityευκαιρία to go out and do good,
429
1436000
4000
έχουν μια τόσο καλή ευκαιρία να βγουν έξω και να κάνουν καλό,
24:25
because they'veέχουν got parentsγονείς like you.
430
1440000
2000
επειδή έχουν γονείς σαν εσάς.
24:27
And it's been so clearΣαφή how much you all careΦροντίδα
431
1442000
4000
Και είναι τόσο σαφές πόσο πολύ εσείς όλοι νοιάζεστε
24:31
about tryingπροσπαθεί to make this worldκόσμος a better placeθέση.
432
1446000
2000
για την προσπάθεια να κάνουμε αυτόν τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος.
24:33
It's very encouragingενθαρρύνοντας.
433
1448000
2000
Είναι πολύ ενθαρρυντικό.
24:35
But the kidsπαιδιά do askπαρακαλώ me --
434
1450000
2000
Αλλά τα παιδιά πράγματι με ρωτούν --
24:37
and this won'tσυνηθισμένος take more than two minutesλεπτά, I promiseυπόσχεση --
435
1452000
2000
και αυτό δεν θα πάρει περισσότερο από δυο λεπτά, το υπόσχομαι --
24:39
the kidsπαιδιά say, "DrDr. JaneJane, do you really have hopeελπίδα for the futureμελλοντικός?
436
1454000
5000
τα παιδιά λένε, «Δρ. Τζέιν,
έχετε πράγματι ελπίδα για το μέλλον;
24:44
You travelταξίδι, you see all these horribleφρικτός things happeningσυμβαίνει."
437
1459000
4000
Ταξιδεύετε, βλέπετε όλα αυτά
τα απαίσια πράγματα να συμβαίνουν».
24:48
FirstlyΠρώτον, the humanο άνθρωπος brainεγκέφαλος -- I don't need to say anything about that.
438
1463000
4000
Πρώτον, ο ανθρώπινος εγκέφαλος --
δεν χρειάζεται να πω κάτι γι' αυτό.
24:52
Now that we know what the problemsπροβλήματα are around the worldκόσμος,
439
1467000
3000
Τώρα που γνωρίζουμε ότι τα προβλήματα
είναι σε όλο τον κόσμο,
24:55
humanο άνθρωπος brainsμυαλά like yoursδικος σου are risingαυξανόμενες to solveλύσει those problemsπροβλήματα.
440
1470000
4000
οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι σαν τους δικούς σας εγείρονται για να λύσουν αυτά τα προβλήματα.
24:59
And we'veέχουμε talkedμίλησε a lot about that.
441
1474000
2000
Και έχουμε μιλήσει πολύ για αυτό.
25:01
SecondlyΔεύτερον, the resilienceελαστικότητα of natureφύση.
442
1476000
3000
Δεύτερον, η προσαρμοστικότητα της φύσης.
25:04
We can destroyκαταστρέφω a riverποτάμι,
443
1479000
2000
Μπορούμε να καταστρέψουμε ένα ποτάμι,
25:06
and we can bringνα φερεις it back to life.
444
1481000
2000
και μπορούμε να το ξαναφέρουμε στη ζωή.
25:08
We can see a wholeολόκληρος areaπεριοχή desolatedέρημο,
445
1483000
5000
Μπορούμε να δούμε μια ολόκληρη περιοχή να ερημώνεται
25:13
and it can be broughtέφερε back to bloomανθίζω again, with time or a little help.
446
1488000
5000
και μπορεί να ανθήσει και πάλι, με το πέρασμα του χρόνου ή με μια μικρή βοήθεια.
25:18
And thirdlyτρίτον, the last speakerΟμιλητής talkedμίλησε about -- or the speakerΟμιλητής before last,
447
1493000
6000
Και τρίτον, ο τελευταίος ομιλητής μίλησε
σχετικά -- ή ο προτελευταίος ομιλητής,
25:24
talkedμίλησε about the indomitableαδάμαστος humanο άνθρωπος spiritπνεύμα.
448
1499000
3000
μίλησε σχετικά
με το ακατάβλητο ανθρώπινο πνεύμα.
25:27
We are surroundedπεριβάλλεται by the mostπλέον amazingφοβερο people
449
1502000
4000
Περιτριγυριζόμαστε
από τους πιο εκπληκτικούς ανθρώπους
25:31
who do things that seemφαίνομαι to be absolutelyαπολύτως impossibleαδύνατο.
450
1506000
4000
που κάνουν πράγματα
που φαίνονται τελείως αδύνατα.
25:35
NelsonΝέλσον MandelaΜαντέλα -- I take a little pieceκομμάτι of limestoneασβεστόλιθος
451
1510000
3000
Ο Νέλσον Μαντέλα - πήρα
ένα μικρό κομμάτι ασβεστόλιθου
25:38
from RobbenΡόμπεν IslandΝησί PrisonΦυλακή, where he laboredβαρύς for 27 yearsχρόνια,
452
1513000
3000
από τη φυλακή του νησιού Ρόμπεν,
όπου βασανίστηκε για 27 χρόνια,
25:41
and cameήρθε out with so little bitternessπικρία, he could leadΟΔΗΓΩ his people
453
1516000
5000
και βγήκε με τόσο λίγη πικρία
που μπόρεσε να οδηγήσει το λαό του
25:46
from the horrorφρίκη of apartheidπολιτική φυλετικού διαχωρισμού withoutχωρίς a bloodbathαίμα.
454
1521000
3000
από τη φρίκη του απαρτχάιντ
χωρίς ένα λουτρό αίματος.
25:49
Even after the 11thth of SeptemberΣεπτέμβριος -- and I was in NewΝέα YorkΥόρκη
455
1524000
4000
Ακόμα και μετά την 11η Σεπτεμβρίου
-- και ήμουν στη Νέα Υόρκη
25:53
and I feltένιωσα the fearφόβος -- neverthelessπαρ 'όλα αυτά, there was so much humanο άνθρωπος courageθάρρος,
456
1528000
6000
και ένιωσα το φόβο -- παρ' όλα αυτά,
υπήρχε τόσο πολύ ανθρώπινο κουράγιο,
25:59
so much love and so much compassionσυμπόνια.
457
1534000
3000
τόση πολλή αγάπη και τόση πολλή συμπόνια.
26:02
And then as I wentπήγε around the countryΧώρα after that and feltένιωσα the fearφόβος --
458
1537000
4000
Και τότε, καθώς πήγαινα σε όλη τη χώρα
μετά από αυτό και αισθάνθηκα το φόβο,
26:06
the fearφόβος that was leadingκύριος to people feelingσυναισθημα
459
1541000
2000
το φόβο που έκανε
τους ανθρώπους να αισθάνονται
26:08
they couldn'tδεν μπορούσε worryανησυχία about the environmentπεριβάλλον any more,
460
1543000
2000
ότι δεν μπορούσαν να ανησυχούν
για το περιβάλλον πια,
26:10
in caseπερίπτωση they seemedφαινόταν not to be patrioticπατριωτικός --
461
1545000
3000
στην περίπτωση
που δεν φαινόταν να είναι πατριωτικό --
26:13
and I was tryingπροσπαθεί to encourageενθαρρύνω them,
462
1548000
2000
και προσπαθούσα να τους ενθαρρύνω,
26:15
somebodyκάποιος cameήρθε up with a little quotationπροσφορά from MahatmaΜαχάτμα GandhiΓκάντι,
463
1550000
3000
κάποιος εμφανίστηκε
με ένα μικρό ρητό από τον Μαχάτμα Γκάντι,
26:18
"If you look back throughδιά μέσου humanο άνθρωπος historyιστορία,
464
1553000
3000
«Αν κοιτάξετε πίσω
δια μέσου της ανθρώπινης ιστορίας,
26:21
you see that everyκάθε evilκακό regimeκαθεστώς has been overcomeκαταβάλλω by good."
465
1556000
3000
βλέπετε ότι κάθε επαχθές καθεστώς
έχει κατανικηθεί από το καλό».
26:25
And just after that a womanγυναίκα broughtέφερε me this little bellκουδούνι,
466
1560000
4000
Και ακριβώς μετά από αυτό
μια γυναίκα μου έφερε αυτό το καμπανάκι,
26:29
and I want to endτέλος on this noteΣημείωση.
467
1564000
2000
και θέλω να τελειώσω με αυτό.
26:31
She said, "If you're talkingομιλία about hopeελπίδα and peaceειρήνη, ringδαχτυλίδι this.
468
1566000
3000
Είπε, «Αν μιλάτε για την ελπίδα
και την ειρήνη, σημάνετε αυτό».
26:36
This bellκουδούνι is madeέκανε from metalμέταλλο from a defusedαποκατασταθεί landmineνάρκες,
469
1571000
6000
Αυτή η καμπάνα είναι φτιαγμένη
από το μέταλλο μιας αφοπλισμένης νάρκης,
26:42
from the killingφόνος fieldsπεδία of PolΠολ PotΚατσαρόλα --
470
1577000
3000
από τα πεδία θανάτου του Πολ Ποτ --
26:45
one of the mostπλέον evilκακό regimesκαθεστώτα in humanο άνθρωπος historyιστορία --
471
1580000
3000
ενός από τα πιο επαχθή
καθεστώτα στην ανθρώπινη ιστορία --
26:48
where people are now beginningαρχή to put theirδικα τους livesζωή back togetherμαζί
472
1583000
4000
όπου οι άνθρωποι τώρα
αρχίζουν να ξαναστήνουν τις ζωές τους
26:52
after the regimeκαθεστώς has crumbledέσβησε.
473
1587000
3000
μετά την κατάρρευση του καθεστώτος.
26:55
So, yes, there is hopeελπίδα, and where is the hopeελπίδα?
474
1590000
4000
Λοιπόν, ναι, υπάρχει ελπίδα,
και πού είναι η ελπίδα;
26:59
Is it out there with the politiciansπολιτικούς?
475
1594000
3000
Είναι εκεί έξω με τους πολιτικούς;
27:03
It's in our handsτα χέρια.
476
1598000
2000
Είναι στο χέρι σας.
27:05
It's in your handsτα χέρια and my handsτα χέρια
477
1600000
2000
Είναι στο χέρι σας και στο χέρι μου
27:07
and those of our childrenπαιδιά.
478
1602000
2000
και στα χέρια των παιδιών σας.
27:09
It's really up to us.
479
1604000
2000
Πράγματι εξαρτάται από εμάς.
27:11
We're the onesαυτές who can make a differenceδιαφορά.
480
1606000
2000
Είμαστε αυτοί που μπορούν
να κάνουν τη διαφορά.
27:13
If we leadΟΔΗΓΩ livesζωή where we consciouslyενσυνείδητα leaveάδεια
481
1608000
2000
Αν οδηγήσουμε τις ζωές
εκεί που συνειδητά αφήνουμε
27:15
the lightestελαφρύτερο possibleδυνατόν ecologicalοικολογικός footprintsαποτυπώματα,
482
1610000
4000
τα όσο το δυνατόν
ελαφρύτερα οικολογικά αποτυπώματα,
27:19
if we buyαγορά the things that are ethicalηθικά for us to buyαγορά
483
1614000
3000
αν αγοράζουμε τα πράγματα
που είναι ηθικό για μας να αγοράζουμε
27:22
and don't buyαγορά the things that are not,
484
1617000
3000
και δεν αγοράζουμε
τα πράγματα που δεν είναι,
27:25
we can changeαλλαγή the worldκόσμος overnightδιανυκτέρευση.
485
1620000
3000
μπορούμε να αλλάξουμε
τον κόσμο σε μια νύχτα.
27:28
Thank you.
486
1623000
1000
Σας ευχαριστώ.
Translated by Fotini Sotiropoulou
Reviewed by Manos Androulakakis

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jane Goodall - Primatologist; environmentalist
Jane Goodall, dubbed by her biographer "the woman who redefined man," has changed our perceptions of primates, people, and the connection between the two. Over the past 45 years, Goodall herself has also evolved -- from steadfast scientist to passionate conservationist and humanitarian.

Why you should listen

Jane Goodall hasn't exactly found the missing link, but she's come closer than just about anyone else on Earth. Her extensive research into the behavior of chimpanzees, which started in Africa in the 1960s and continues today, fundamentally altered scientific thinking about the relationship between humans and other mammals.

Goodall, who founded a research institute in her name in 1977, is an internationally recognized authority on the primate world. She's written books for adults and children, contributed to documentaries, and serves as a National Geographic explorer-in-residence, a United Nations peace messenger, and the president of Advocates for Animals. For her efforts to observe and preserve all species, Goodall has received honors and accolades from governments, nonprofits, universities, and professional organizations, including a medal from UNESCO and the French Legion of Honor in 2006.

More profile about the speaker
Jane Goodall | Speaker | TED.com