ABOUT THE SPEAKER
Adam Spencer - Science communicator
Radio host Adam Spencer fills Sydney's drive-time mornings with smart math and science talk.

Why you should listen

Adam Spencer is the breakfast host on 702 ABC Sydney, the most listened-to talk show in Australia's biggest and most competitive market -- but (or maybe because) in between the usual fare of weather, traffic and local politics he weaves a spell of science, mathematics and general nerdery. Really! In a radio landscape dominated by shock jocks and morning zoos, he plays eclectic tunes, talks math, and never misses the chance to interview a Nobel Prize winner. Which is unsurprising once you find out that this former world debating champion had actually started on a PhD in Pure Mathematics before he began dabbling in improv comedy, which eventually led to his media career.

"Numbers," he says, "are the musical notes with which the symphony of the universe is played."

Watch Adam's promo video for this talk -- and follow the hashtag #PrimePush.

More profile about the speaker
Adam Spencer | Speaker | TED.com
TED2013

Adam Spencer: Why I fell in love with monster prime numbers

Άνταμ Σπένσερ: Γιατί ερωτεύτηκα τους τεράστιους πρώτους αριθμούς

Filmed:
2,209,386 views

Έχουν μήκος εκατομμύρια ψηφία και χρειάζεται έναν στρατό μαθηματικών και μηχανημάτων για να τους κυνηγήσεις -- πώς γίνεται να μην αγαπάς τους τεράστιους πρώτους; Ο Άνταμ Σπένσερ, κωμικός και ισόβιο σπασικλάκι μαθηματικών, μοιράζεται το πάθος του γι' αυτούς τους περιττούς αριθμούς και τη μυστηριώδη μαγεία των μαθηματικών.
- Science communicator
Radio host Adam Spencer fills Sydney's drive-time mornings with smart math and science talk. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
AhΑχ yes, those universityπανεπιστήμιο daysημέρες,
0
942
2828
Α, ναι, τα φοιτητικά χρόνια,
00:15
a headyμεθυστικός mixμείγμα of PhPH.D-levelD-επίπεδο pureκαθαρός mathematicsμαθηματικά
1
3770
3903
ένα μεθυστικό μείγμα αμιγών μαθηματικών
διδακτορικού επιπέδου
00:19
and worldκόσμος debatingσυζητώντας championshipsπρωταθλήματα,
2
7673
2471
και παγκόσμια πρωταθλήματα διαλόγου,
00:22
or, as I like to say, "HelloΓεια σου, ladiesΚυρίες. Oh yeah."
3
10144
5253
ή, όπως μ' αρέσει να λέω,
«Γεια σας κορίτσια. Ω ναι.»
00:27
Didn't get much sexierπιο σέξι than the SpenceSpence
4
15397
1992
Δεν υπήρχε τίποτα πιο σέξυ από τον Σπενς
00:29
at universityπανεπιστήμιο, let me tell you.
5
17389
1464
στο Πανεπιστήμιο, μόνο αυτό σας λέω.
00:30
It is suchτέτοιος a thrillσυγκίνηση for a humbleταπεινός breakfastΠΡΩΙΝΟ ΓΕΥΜΑ radioραδιόφωνο announcerεκφωνητής
6
18853
4386
Είναι τεράστια συγκίνηση για έναν ταπεινό
ραδιοεκφωνητή πρωινής εκπομπής
00:35
from SydneyΣίδνεϊ, AustraliaΑυστραλία, to be here on the TEDTED stageστάδιο
7
23239
2331
από το Σίδνεϊ, την Αυστραλίας,
να είναι εδώ στη σκηνή του TED
00:37
literallyΚυριολεκτικά on the other sideπλευρά of the worldκόσμος.
8
25570
2163
κυριολεκτικά στην άλλη πλευρά του κόσμου.
00:39
And I wanted to let you know, a lot of the things you've heardακούσει
9
27733
1633
Και θα ήθελα να σας ενημερώσω
πως πολλά από τα πράγματα που έχετε ακούσει
00:41
about AustraliansΑυστραλοί are trueαληθής.
10
29366
1645
για τους Αυστραλούς, είναι αλήθεια.
00:43
From the youngestνεότερος of agesηλικίες, we displayαπεικόνιση
11
31011
2422
Από πολύ μικρή ηλικία, προβάλλουμε
00:45
a prodigiousκαταπληκτικός sportingαθλητικός talentταλέντο.
12
33433
2511
ένα καταπληκτικό αθλητικό ταλέντο.
00:47
On the fieldπεδίο of battleμάχη, we are braveγενναίος and nobleευγενής warriorsπολεμιστές.
13
35944
4345
Στο πεδίο της μάχης, είμαστε
γενναίοι και ευγενείς πολεμιστές.
00:52
What you've heardακούσει is trueαληθής.
14
40289
657
Ό,τι έχετε ακούσει είναι αλήθεια.
00:52
AustraliansΑυστραλοί, we don't mindμυαλό a bitκομμάτι of a drinkποτό,
15
40946
3824
Σε εμάς τους Αυστραλούς,
αρέσει το ποτό,
00:56
sometimesωρες ωρες to excessυπέρβαση, leadingκύριος to embarrassingενοχλητικό socialκοινωνικός situationsκαταστάσεις. (LaughterΤο γέλιο)
16
44770
3750
μερικές φορές τόσο υπερβολικά, που οδηγεί
σε ενοχλητικές κοινωνικές καταστάσεις. (Γέλια)
01:00
This is my father'sτου πατέρα work ChristmasΧριστούγεννα partyκόμμα, DecemberΔεκέμβριος 1973.
17
48520
6187
Αυτό είναι το Χριστουγεννιάτικο πάρτι στη δουλειά
του πατέρα μου, το Δεκέμβρη του 1973.
01:06
I'm almostσχεδόν fiveπέντε yearsχρόνια oldπαλαιός. FairΔίκαιη to say,
18
54707
1922
Είμαι σχεδόν πέντε ετών.
Μπορώ να πω με σιγουριά,
01:08
I'm enjoyingαπολαμβάνοντας the day a lot more than SantaΣάντα was.
19
56629
2380
ότι απολαμβάνω την ημέρα
πολύ περισσότερο από τον Άγιο Βασίλη.
01:11
But I standστάση before you todayσήμερα
20
59009
3880
Αλλά στέκομαι ενώπιόν σας σήμερα
01:14
not as a breakfastΠΡΩΙΝΟ ΓΕΥΜΑ radioραδιόφωνο hostπλήθος,
21
62889
1446
όχι ως ένας ραδιοεκφωνητής πρωινής εκπομπής,
01:16
not as a comedianκωμικός, but as someoneκάποιος who was, is,
22
64335
3906
ούτε ως κωμικός,
αλλά ως κάποιος που ήταν, είναι,
01:20
and always will be a mathematicianμαθηματικός.
23
68241
3180
και πάντα θα είναι ένας μαθηματικός.
01:23
And anyoneο καθενας who'sποιος είναι been bittenτσίμπημα by the numbersαριθμούς bugέντομο
24
71421
2194
Και όποιος έχει κολλήσει
την αρρώστια των αριθμών
01:25
knowsξέρει that it bitesδαγκώματα earlyνωρίς and it bitesδαγκώματα deepβαθύς.
25
73615
3760
ξέρει ότι την κολλάει νωρίς
και την κολλάει πολύ βαριά.
01:29
I castεκμαγείο my mindμυαλό back when I was in secondδεύτερος gradeΒαθμός
26
77375
2937
Θυμάμαι, όταν ήμουν στη δευτέρα τάξη
01:32
at a beautifulπανεμορφη little government-runκυβέρνηση-run schoolσχολείο
27
80312
2023
σ' ένα όμορφο μικρό δημόσιο σχολείο
01:34
calledπου ονομάζεται BoroniaBoronia ParkΠάρκο in the suburbsΠροάστια of SydneyΣίδνεϊ,
28
82335
3755
που ονομάζεται Πάρκο Μπορόνια
στα προάστια του Σίδνεϊ,
01:38
and as we cameήρθε up towardsπρος lunchtimeτο μεσημέρι, our teacherδάσκαλος,
29
86090
2061
και καθώς πλησιάζαμε
προς το μεσημέρι, η δασκάλα,
01:40
MsMS. RussellΡάσελ, said to the classτάξη,
30
88151
1728
η Κα Ράσελ, είπε στην τάξη,
01:41
"Hey, yearέτος two. What do you want to do after lunchμεσημεριανό?
31
89879
2465
«Λοιπόν, δευτεράκια.
Τι θέλετε να κάνετε μετά το μεσημεριανό;
01:44
I've got no plansσχέδια."
32
92344
2269
Δεν έχω σχέδια».
01:46
It was an exerciseάσκηση in democraticδημοκρατικός schoolingσχολική εκπαίδευση,
33
94613
3147
Ήταν μια άσκηση στη δημοκρατική εκπαίδευση,
01:49
and I am all for democraticδημοκρατικός schoolingσχολική εκπαίδευση, but we were only sevenεπτά.
34
97760
4622
και υποστηρίζω τη δημοκρατική εκπαίδευση,
αλλά ήμασταν μόλις επτά.
01:54
So some of the suggestionsΠροτάσεις we madeέκανε as to what
35
102382
1742
Έτσι, ορισμένες από τις προτάσεις
που κάναμε ως προς το τι
01:56
we mightθα μπορούσε want to do after lunchμεσημεριανό were a little bitκομμάτι impracticalμη πρακτικός,
36
104124
2564
μπορεί να θέλουμε να κάνουμε μετά
το μεσημεριανό γεύμα ήταν λίγο ανέφικτες,
01:58
and after a while, someoneκάποιος madeέκανε a particularlyιδιαίτερα sillyανόητος suggestionπρόταση
37
106688
2274
και μετά από λίγο, κάποιος έκανε
μία ιδιαίτερα ανόητη πρόταση
02:00
and MsMS. RussellΡάσελ pattedχάιδεψε them down with that gentleευγενής aphorismΑφορισμός,
38
108962
2145
και η κα Ράσελ την απέρριψε
με αυτό το ευγενικό γνωμικό,
02:03
"That wouldn'tδεν θα ήταν work.
39
111107
1597
«Δεν γίνεται αυτό.
02:04
That'dΠου θα be like tryingπροσπαθεί to put a squareτετράγωνο pegPEG throughδιά μέσου a roundγύρος holeτρύπα."
40
112704
3991
Αυτό θα ήταν σαν να προσπαθείς να περάσεις
ένα τετράγωνο καρφί μέσα από μια στρογγυλή τρύπα».
02:08
Now I wasn'tδεν ήταν tryingπροσπαθεί to be smartέξυπνος.
41
116695
2267
Τώρα εγώ δεν το έπαιζα ξύπνιος.
02:10
I wasn'tδεν ήταν tryingπροσπαθεί to be funnyαστείος.
42
118962
835
Δεν προσπαθούσα να κάνω πνεύμα.
02:11
I just politelyευγενικά raisedανυψωθεί my handχέρι,
43
119797
2215
Απλά σήκωσα ευγενικά το χέρι μου,
02:14
and when MsMS. RussellΡάσελ acknowledgedαναγνώρισε me, I said,
44
122012
1983
και όταν η κα Ράσελ μου έδωσε το λόγο, είπα,
02:15
in frontεμπρός of my yearέτος two classmatesσυμμαθητές, and I quoteπαραθέτω, αναφορά,
45
123995
2636
μπροστά στους συμμαθητές μου
της δευτέρας τάξης, είπα κατά λέξη,
02:18
"But MissΜις,
46
126631
3563
«Αλλά κυρία,
02:22
surelyασφαλώς if the diagonalδιαγώνιος of the squareτετράγωνο
47
130194
3796
σίγουρα αν η διαγώνιος του τετραγώνου
02:25
is lessπιο λιγο than the diameterδιάμετρος of the circleκύκλος,
48
133990
4211
είναι μικρότερη από τη διάμετρο του κύκλου,
02:30
well, the squareτετράγωνο pegPEG will passπέρασμα quiteαρκετά easilyεύκολα throughδιά μέσου the roundγύρος holeτρύπα."
49
138201
2885
τότε το τετράγωνο καρφί θα περάσει αρκετά
εύκολα από την στρογγυλή τρύπα».
02:33
(LaughterΤο γέλιο)
50
141086
3018
(Γέλια)
02:36
"It'dΘα ήταν be like puttingβάζοντας a pieceκομμάτι of toastτοστ throughδιά μέσου a basketballμπάσκετ hoopΤελάρο, wouldn'tδεν θα ήταν it?"
51
144104
4271
«Είναι σαν να βάζουμε μία φέτα του τοστ μέσα
από μια στεφάνη μπάσκετας, έτσι δεν είναι;»
02:40
And there was that sameίδιο awkwardαμήχανη silenceσιωπή
52
148375
1643
Και εκεί ήταν αυτή η ίδια αμήχανη σιωπή
02:42
from mostπλέον of my classmatesσυμμαθητές,
53
150018
1198
από τους περισσότερους συμμαθητές μου,
02:43
untilμέχρις ότου sittingσυνεδρίαση nextεπόμενος to me, one of my friendsοι φιλοι,
54
151216
2103
μέχρι που αυτός που καθόταν δίπλα μου,
ένας από τους φίλους μου,
02:45
one of the coolδροσερός kidsπαιδιά in classτάξη, StevenΣτίβεν, leanedέσκυψε acrossαπέναντι
55
153319
2452
ένα από τα δημοφιλή παιδιά στην τάξη,
ο Στήβεν, γύρισε προς τη μεριά μου
02:47
and punchedδιάτρητο me really hardσκληρά in the headκεφάλι.
56
155771
2343
και μου έδωσε μία δυνατή μπουνιά στο κεφάλι.
02:50
(LaughterΤο γέλιο)
57
158114
1084
(Γέλια)
02:51
Now what StevenΣτίβεν was sayingρητό was, "Look, AdamΑδάμ,
58
159198
2501
Τώρα αυτό που έλεγε ο Στήβεν ήταν,
«Κοίτα, Άνταμ,
02:53
you are at a criticalκρίσιμος junctureένωση in your life here, my friendφίλος.
59
161699
4549
βρίσκεσαι σε μια κρίσιμη καμπή
στη ζωή σου, φίλε μου.
02:58
You can keep sittingσυνεδρίαση here with us.
60
166248
2277
Μπορείς να συνεχίσεις να κάθεσαι εδώ μαζί μας.
03:00
Any more of that sortείδος of talk, you've got to go and sitκαθίζω
61
168525
1670
Συνέχισε να λες τέτοια
και θα πρέπει να πας να κάτσεις
03:02
over there with them."
62
170195
3780
εκεί με αυτούς».
03:05
I thought about it for a nanosecondνανοδευτερόλεπτο.
63
173975
1602
Το σκέφτηκα για ένα νανοδευτερόλεπτο.
03:07
I tookπήρε one look at the roadδρόμος mapχάρτης of life,
64
175577
3776
Έριξα μία ματιά στην πορεία της ζωής
03:11
and I ranέτρεξα off down the streetδρόμος markedμαρκαρισμένος "GeekGeek"
65
179353
3828
και έτρεξα στον δρόμο με το όνομα «Σπασικλάκι»
03:15
as fastγρήγορα as my chubbyχοντρούλης/α, asthmaticασθματική little legsπόδια would carryμεταφέρω me.
66
183181
5427
τόσο γρήγορα όσο μπορούσαν
τα παχουλά, ασθματικά μου πόδια.
03:20
I fellτομάρι ζώου in love with mathematicsμαθηματικά from the earliestνωρίτερα of agesηλικίες.
67
188623
3713
Ερωτεύτηκα τα μαθηματικά από πολύ νωρίς.
03:24
I explainedεξηγείται it to all my friendsοι φιλοι. MathsΜαθηματικά is beautifulπανεμορφη.
68
192351
2858
Το εξήγησα σε όλους τους φίλους μου.
Τα μαθηματικά είναι υπέροχα.
03:27
It's naturalφυσικός. It's everywhereπαντού.
69
195209
1984
Είναι φυσικά. Είναι παντού.
03:29
NumbersΑριθμοί are the musicalμιούζικαλ notesσημειώσεις
70
197193
3305
Οι αριθμοί είναι οι μουσικές νότες
03:32
with whichοι οποίες the symphonyΣυμφωνική of the universeσύμπαν is writtenγραπτός.
71
200498
4222
με την οποία γράφεται
η συμφωνία του σύμπαντος.
03:36
The great DescartesΚαρτέσιος said something quiteαρκετά similarπαρόμοιος.
72
204720
2283
Ο σπουδαίος Ντεκάρτ είπε κάτι αρκετά παρόμοιο.
03:39
The universeσύμπαν "is writtenγραπτός in the mathematicalμαθηματικός languageΓλώσσα."
73
207003
2710
Το σύμπαν «είναι γραμμένο
στη γλώσσα των μαθηματικών».
03:41
And todayσήμερα, I want to showπροβολή you one of those musicalμιούζικαλ notesσημειώσεις,
74
209713
4224
Και σήμερα, θέλω να δείξω
μία από αυτές τις μουσικές νότες,
03:45
a numberαριθμός so beautifulπανεμορφη, so massiveογκώδης,
75
213937
4392
ένας αριθμός τόσο όμορφος, τόσο τεράστιος,
03:50
I think it will blowπλήγμα your mindμυαλό.
76
218329
2573
που νομίζω πως θα σας συναρπάσει.
03:52
TodayΣήμερα we're going to talk about primeπρωταρχική numbersαριθμούς.
77
220902
2747
Σήμερα θα μιλήσουμε για τους πρώτους αριθμούς.
03:55
MostΠερισσότερα of you I'm sure rememberθυμάμαι that sixέξι is not primeπρωταρχική
78
223649
3966
Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι από εσάς
θυμόσαστε ότι το έξι δεν είναι πρώτος
03:59
because it's 2 x 3.
79
227615
2316
επειδή είναι 2 x 3.
04:01
SevenΕπτά is primeπρωταρχική because it's 1 x 7,
80
229931
3614
Το επτά είναι πρώτος επειδή είναι 1 x 7,
04:05
but we can't breakΔιακοπή it down into any smallerμικρότερος chunksκομμάτια,
81
233545
2603
αλλά δεν μπορούμε να τον διασπάσουμε
σε οποιαδήποτε μικρότερα κομμάτια,
04:08
or as we call them, factorsπαράγοντες.
82
236148
1983
ή, όπως λέμε, διαιρέτες.
04:10
Now a fewλίγοι things you mightθα μπορούσε like to know about primeπρωταρχική numbersαριθμούς.
83
238131
2490
Τώρα μερικά πράγματα που θα θέλατε
να ξέρετε για τους πρώτους αριθμούς.
04:12
One is not primeπρωταρχική.
84
240621
2011
Το ένα δεν είναι πρώτος.
04:14
The proofαπόδειξη of that is a great partyκόμμα trickτέχνασμα
85
242632
2540
Η απόδειξη του είναι
ένα πολύ καλό κόλπο για πάρτι
04:17
that admittedlyομολογουμένως only worksεργοστάσιο at certainβέβαιος partiesσυμβαλλόμενα μέρη.
86
245172
2904
που ομολογουμένως λειτουργεί
μόνο σε ορισμένα πάρτι.
04:20
(LaughterΤο γέλιο)
87
248076
2990
(Γέλια)
04:23
AnotherΈνα άλλο thing about primesprimes, there is no finalτελικός biggestμέγιστος primeπρωταρχική numberαριθμός.
88
251066
3662
Ένα άλλο πράγμα σχετικά με τους πρώτους,
δεν υπάρχει τελικός πρώτος αριθμός.
04:26
They keep going on foreverγια πάντα.
89
254728
1412
Συνεχίζουν για πάντα.
04:28
We know there are an infiniteάπειρος numberαριθμός of primesprimes
90
256140
1839
Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένας άπειρος
αριθμός πρώτων αριθμών
04:29
dueλόγω to the brilliantλαμπρός mathematicianμαθηματικός EuclidΕυκλείδης.
91
257979
1950
λόγω του λαμπρού μαθηματικού Ευκλείδη.
04:31
Over thousandsχιλιάδες of yearsχρόνια agoπριν, he provedαποδείχθηκαν that for us.
92
259929
3232
Μας το απέδειξε χιλιάδες χρόνια πριν.
04:35
But the thirdτρίτος thing about primeπρωταρχική numbersαριθμούς,
93
263161
1697
Αλλά το τρίτο πράγμα για τους πρώτους αριθμούς,
04:36
mathematiciansμαθηματικοί have always wonderedαναρωτήθηκε,
94
264858
1510
πάντα αναρωτιόντουσαν οι μαθηματικοί,
04:38
well at any givenδεδομένος momentστιγμή in time,
95
266368
2262
σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή στο χρόνο,
04:40
what is the biggestμέγιστος primeπρωταρχική that we know about?
96
268630
2803
ποιος είναι ο μεγαλύτερος
πρώτος αριθμός που γνωρίζουμε;
04:43
TodayΣήμερα we're going to huntκυνήγι for that massiveογκώδης primeπρωταρχική.
97
271433
4308
Σήμερα θα κυνηγήσουμε
αυτόν τον τεράστιο πρώτο.
04:47
Don't freakφρικιό out.
98
275741
3147
Μην φρικάρετε.
04:50
All you need to know, of all the mathematicsμαθηματικά
99
278888
3001
Όλα όσα πρέπει να ξέρετε,
από όλα τα μαθηματικά
04:53
you've ever learnedέμαθα, unlearnedαμαθής, crammedγεμισμένο, forgottenξεχασμένος,
100
281889
4485
που μάθατε, ξεμάθατε, που διαβάσατε
την τελευταία στιγμή για εξετάσεις, που έχετε ξεχάσει,
04:58
never understoodκατανοητή in the first placeθέση,
101
286374
1733
που ποτέ δεν καταλάβατε εξαρχής,
05:00
all you need to know is this:
102
288107
2385
όλα όσα πρέπει να ξέρετε είναι το εξής:
05:02
When I say 2 ^ 5,
103
290492
4247
Όταν λέω 2 ^ 5,
05:06
I'm talkingομιλία about fiveπέντε little numberαριθμός twosδυάρια nextεπόμενος to eachκαθε other
104
294739
2847
μιλάω για πέντε μικρά δυαράκια
το ένα δίπλα στο άλλο
05:09
all multipliedπολλαπλασιασμένο togetherμαζί,
105
297586
1295
που πολλαπλασιάζονται μαζί,
05:10
2 x 2 x 2 x 2 x 2.
106
298881
3216
2 x 2 x 2 x 2 x 2.
05:14
So 2 ^ 5 is 2 x 2 = 4,
107
302097
3404
Έτσι, 2 ^ 5 είναι 2 x 2 = 4,
05:17
8, 16, 32.
108
305501
2180
8, 16, 32.
05:19
If you've got that, you're with me for the entireολόκληρος journeyταξίδι. Okay?
109
307681
3514
Αν το πιάσατε αυτό, είστε μαζί μου
για το σύνολο της διαδρομής. Εντάξει?
05:23
So 2 ^ 5,
110
311195
1972
Έτσι 2 ^ 5,
05:25
those fiveπέντε little twosδυάρια multipliedπολλαπλασιασμένο togetherμαζί.
111
313167
1712
τα πέντε δυαράκια πολλαπλασιάζονται μαζί.
05:26
(2 ^ 5) - 1 = 31.
112
314879
4263
(2 ^ 5)-1 = 31.
05:31
31 is a primeπρωταρχική numberαριθμός, and that fiveπέντε in the powerεξουσία
113
319142
3311
Το 31 είναι πρώτος αριθμός
και αυτό το πέντε στη δύναμη
05:34
is alsoεπίσης a primeπρωταρχική numberαριθμός.
114
322453
2545
επίσης είναι πρώτος αριθμός.
05:36
And the vastαπέραντος bulkόγκος of massiveογκώδης primesprimes we'veέχουμε ever foundβρέθηκαν
115
324998
3504
Και ο μεγάλος όγκος των τεράστιων
πρώτων που βρήκαμε ποτέ
05:40
are of that formμορφή:
116
328502
1236
ανήκουν σε αυτή την φόρμα:
05:41
two to a primeπρωταρχική numberαριθμός, take away one.
117
329738
3279
δύο εις την δύναμη κάποιου
πρώτου αριθμού, αφαιρώ ένα.
05:45
I won'tσυνηθισμένος go into great detailλεπτομέρεια as to why,
118
333017
2417
Δεν θα μπω σε μεγάλη λεπτομέρεια
ως προς το γιατί,
05:47
because mostπλέον of your eyesμάτια will bleedξάκρισμα out of your headκεφάλι if I do,
119
335434
2751
επειδή τα μάτια σας θα βγουν από το κεφάλι σας αιμορραγώντας, αν το κάνω,
05:50
but sufficeεπαρκώ to say, a numberαριθμός of that formμορφή
120
338185
4211
αλλά αρκεί να πω, ένας αριθμός αυτής της μορφής
05:54
is fairlyαρκετά easyεύκολος to testδοκιμή for primacyυπεροχή.
121
342396
3463
είναι αρκετά εύκολο να δοκιμαστεί για πρώτος.
05:57
A randomτυχαίος oddΠεριττός numberαριθμός is a lot harderπιο δυνατα to testδοκιμή.
122
345859
3600
Ένας τυχαίος μονός αριθμός είναι
πολύ πιο δύσκολο να δοκιμαστεί.
06:01
But as soonσύντομα as we go huntingκυνήγι for massiveογκώδης primesprimes,
123
349459
1921
Αλλά από τη στιγμή που πάμε
για κυνήγι για τεράστιους πρώτους,
06:03
we realizeσυνειδητοποιώ it's not enoughαρκετά
124
351380
1839
αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι αρκετό
06:05
just to put in any primeπρωταρχική numberαριθμός in the powerεξουσία.
125
353219
2741
απλά να υψώνουμε οποιονδήποτε
πρώτο αριθμό στη δύναμη.
06:07
(2 ^ 11) - 1 = 2,047,
126
355960
2597
(2 ^ 11)-1 = 2.047,
06:10
and you don't need me to tell you that's 23 x 89.
127
358557
3368
και δεν χρειάζεται να σας πω ότι είναι 23 x 89.
06:13
(LaughterΤο γέλιο)
128
361925
2126
(Γέλια)
06:16
But (2 ^ 13) - 1, (2 ^ 17) - 1
129
364051
3240
Αλλά (2 ^ 13) - 1, (2 ^ 17) - 1
06:19
(2 ^ 19) - 1, are all primeπρωταρχική numbersαριθμούς.
130
367291
3357
(2 ^ 19) - 1, είναι όλοι τους πρώτοι αριθμοί.
06:22
After that pointσημείο, they thinλεπτός out a lot.
131
370648
2869
Μετά από αυτό το σημείο, αραιώνουν πολύ.
06:25
And one of the things about the searchΨάξιμο for massiveογκώδης primesprimes
132
373517
2130
Και ένα από τα πράγματα σχετικά
με την αναζήτηση για τεράστιους πρώτους
06:27
that I love so much is some of the great mathematicalμαθηματικός mindsμυαλά
133
375647
3139
που αγαπώ τόσο πολύ, είναι ότι μερικά
από τα μεγάλα μαθηματικά μυαλά
06:30
of all time have goneχαμένος on this searchΨάξιμο.
134
378786
2517
όλων των εποχών έχουν πάει
σε αυτήν την αναζήτηση.
06:33
This is the great SwissΕλβετική mathematicianμαθηματικός LeonhardΛέοναρντ EulerEuler.
135
381303
2737
Αυτός είναι ο σπουδαίος Ελβετός
μαθηματικός Λέοναρντ Όιλερ.
06:36
In the 1700s, other mathematiciansμαθηματικοί said
136
384040
2461
Τον 18ο αιώνα, οι άλλοι μαθηματικοί είπαν
06:38
he is simplyαπλά the masterκύριος of us all.
137
386501
3032
ότι είναι απλά ο κύριος όλων μας.
06:41
He was so respectedσεβαστή, they put him on EuropeanΕυρωπαϊκή currencyνόμισμα
138
389533
3188
Είχε κερδίσει τόσο τον σεβασμό,
που τον έβαλαν σε Ευρωπαϊκό νόμισμα
06:44
back when that was a complimentφιλοφρόνηση.
139
392721
2645
τότε που αυτό ήταν φιλοφρόνηση.
06:47
(LaughterΤο γέλιο)
140
395366
4980
(Γέλια)
06:52
EulerEuler discoveredανακαλύφθηκε at the time the world'sτου κόσμου biggestμέγιστος primeπρωταρχική:
141
400346
3083
Ο Όιλερ ανακάλυψε τότε
τον μεγαλύτερο πρώτο στον κόσμο:
06:55
(2 ^ 31) - 1.
142
403429
1787
(2 ^ 31) - 1.
06:57
It's over two billionδισεκατομμύριο.
143
405216
2348
Είναι πάνω από δύο δισεκατομμύρια.
06:59
He provedαποδείχθηκαν it was primeπρωταρχική with nothing more
144
407564
2035
Απέδειξε ότι ήταν πρώτος με τίποτα παραπάνω
07:01
than a quillπένα, inkμελάνι, paperχαρτί and his mindμυαλό.
145
409599
3788
από μία πένα, μελάνι, χαρτί και το μυαλό του.
07:05
You think that's bigμεγάλο.
146
413387
954
Νομίζετε ότι αυτός είναι μεγάλος.
07:06
We know that (2 ^ 127) - 1
147
414341
3277
Γνωρίζουμε ότι (2 ^ 127) - 1
07:09
is a primeπρωταρχική numberαριθμός.
148
417618
1594
είναι πρώτος αριθμός.
07:11
It's an absoluteαπόλυτος bruteωμής.
149
419212
1644
Είναι ένα απόλυτο κτήνος.
07:12
Look at it here: 39 digitsψηφία long,
150
420856
4005
Κοιτάξτε εδώ: μέγεθος 39 ψηφίων,
07:16
provenαποδεδειγμένος to be primeπρωταρχική in 1876
151
424861
3363
αποδείχθηκε ότι είναι πρώτος το 1876
07:20
by a mathematicianμαθηματικός calledπου ονομάζεται LucasΛούκας.
152
428224
2064
από έναν μαθηματικό που ονομάζεται Λούκας.
07:22
WordΛέξη up, L-DogL-σκύλος.
153
430288
1936
Φιλάρα, είσαι και πολύ πρώτος.
07:24
(LaughterΤο γέλιο)
154
432224
1745
(Γέλια)
07:25
But one of the great things about the searchΨάξιμο for massiveογκώδης primesprimes,
155
433969
2394
Αλλά ένα από τα σπουδαία πράγματα σχετικά
με την αναζήτηση για τεράστιους πρώτους,
07:28
it's not just findingεύρεση the primesprimes.
156
436363
1197
δεν είναι απλά να βρεις τους πρώτους.
07:29
SometimesΜερικές φορές provingαποδεικνύοντας anotherαλλο numberαριθμός not to be primeπρωταρχική is just as excitingσυναρπαστικός.
157
437560
4251
Μερικές φορές, το να αποδείξεις ότι ένας άλλος αριθμός δεν είναι πρώτος είναι εξίσου συναρπαστικό.
07:33
LucasΛούκας again, in 1876, showedέδειξε us (2 ^ 67) - 1,
158
441811
5782
Ο Λούκας και πάλι, το 1876,
μας έδειξε ότι ο (2 ^ 67) - 1,
07:39
21 digitsψηφία long, was not primeπρωταρχική.
159
447593
2676
μέγεθος 21 ψηφίων, δεν ήταν πρώτος.
07:42
But he didn't know what the factorsπαράγοντες were.
160
450269
2429
Αλλά δεν ήξερε ποιοι ήταν οι διαιρέτες.
07:44
We knewήξερε it was like sixέξι, but we didn't know
161
452698
1785
Ξέραμε ότι ήταν περίπου έξι, αλλά δεν γνωρίζουμε
07:46
what are the 2 x 3 that multiplyπολλαπλασιάζω togetherμαζί
162
454483
2421
ποια είναι τα 2 x 3 που πολλαπλασιάζονται μαζί
07:48
to give us that massiveογκώδης numberαριθμός.
163
456904
1250
για να μας δώσουν εκείνο τον τεράστιο αριθμό.
07:50
We didn't know for almostσχεδόν 40 yearsχρόνια
164
458154
2041
Δεν γνωρίζαμε για σχεδόν 40 χρόνια
07:52
untilμέχρις ότου FrankΦρανκ NelsonΝέλσον ColeCole cameήρθε alongκατά μήκος.
165
460195
2922
έως ότου ήρθε ο Φρανκ Νέλσον Κόουλ.
07:55
And at a gatheringσυγκέντρωση of prestigiousαναγνωρισμένου κύρους AmericanΑμερικανική mathematiciansμαθηματικοί,
166
463117
2378
Και σε μια συγκέντρωση
Αμερικανών μαθηματικών κύρους,
07:57
he walkedπερπάτησε to the boardσανίδα, tookπήρε up a pieceκομμάτι of chalkκιμωλία,
167
465495
3796
πήγε στον πίνακα, πήρε ένα κομμάτι κιμωλίας,
08:01
and startedξεκίνησε writingΓραφή out the powersεξουσίες of two:
168
469291
2765
και άρχισε να γράφει τις δυνάμεις του δύο:
08:04
two, fourτέσσερα, eightοκτώ, 16 --
169
472056
3121
δύο, τέσσερα, οκτώ, 16 --
08:07
come on, joinΣυμμετοχή in with me, you know how it goesπηγαίνει --
170
475177
1656
ελάτε, πείτε τις μαζί μου, ξέρετε πώς πηγαίνει --
08:08
32, 64, 128, 256,
171
476833
3866
32, 64, 128, 256,
08:12
512, 1,024, 2,048.
172
480699
4656
512, 1.024, 2.048.
08:17
I'm in geekgeek heavenπαράδεισος. We'llΕμείς θα stop it there for a secondδεύτερος.
173
485355
2552
Είμαι σε παράδεισο για σπασικλάκια.
Θα σταματήσουμε εκεί για ένα δευτερόλεπτο.
08:19
FrankΦρανκ NelsonΝέλσον ColeCole did not stop there.
174
487907
2770
Ο Φρανκ Νέλσον Κόουλ δεν σταμάτησε εκεί.
08:22
He wentπήγε on and on
175
490677
1663
Συνέχισε
08:24
and calculatedυπολογίζεται 67 powersεξουσίες of two.
176
492340
3669
και υπολόγισε 67 δυνάμεις του δύο.
08:28
He tookπήρε away one and wroteέγραψε that numberαριθμός on the boardσανίδα.
177
496009
2492
Αφαίρεσε το ένα και έγραψε
αυτόν τον αριθμό στον πίνακα.
08:30
A frissonρίγος of excitementενθουσιασμός wentπήγε around the roomδωμάτιο.
178
498501
4341
Ένα ρίγος ενθουσιασμού πέρασε στο δωμάτιο.
08:34
It got even more excitingσυναρπαστικός when he then wroteέγραψε down
179
502842
2262
Έγινε ακόμα πιο συναρπαστικό
όταν έγραψε στη συνέχεια
08:37
these two largeμεγάλο primeπρωταρχική numbersαριθμούς in your standardπρότυπο multiplicationπολλαπλασιασμός formatμορφή --
180
505104
4399
αυτούς τους δύο μεγάλους πρώτους αριθμούς
στην κλασική μορφή πολλαπλασιασμού --
08:41
and for the restυπόλοιπο of the hourώρα of his talk
181
509509
3907
και για το υπόλοιπο της ώρας της ομιλίας του
08:45
FrankΦρανκ NelsonΝέλσον ColeCole bustedσπάσει that out.
182
513416
4633
ο Φρανκ Νέλσον Κόουλ έκανε κάτι συναρπαστικό.
08:50
He had foundβρέθηκαν the primeπρωταρχική factorsπαράγοντες
183
518049
2174
Βρήκε τους πρώτους διαιρέτες
08:52
of (2 ^ 67) - 1.
184
520223
2410
του (2 ^ 67) - 1.
08:54
The roomδωμάτιο wentπήγε berserkμαινόμενος --
185
522633
2502
Το ακροατήριο τρελάθηκε --
08:57
(LaughterΤο γέλιο) --
186
525135
1820
(Γέλια)--
08:58
as FrankΦρανκ NelsonΝέλσον ColeCole satsat down,
187
526955
2042
καθώς ο Φρανκ Νέλσον Κόουλ κάθισε,
09:00
havingέχοντας deliveredπαραδόθηκε the only talk in the historyιστορία of mathematicsμαθηματικά
188
528997
3347
έχοντας κάνει την μόνη ομιλία
στην ιστορία των μαθηματικών
09:04
with no wordsλόγια.
189
532344
2809
χωρίς καμία λέξη.
09:07
He admittedπαράδεκτος afterwardsέπειτα it wasn'tδεν ήταν that hardσκληρά to do.
190
535153
2687
Παραδέχτηκε στη συνέχεια
ότι δεν ήταν και τόσο δύσκολο.
09:09
It tookπήρε focusΣυγκεντρώνω. It tookπήρε dedicationαφιέρωση.
191
537840
2650
Χρειάστηκε συγκέντρωση.
Χρειάστηκε αφοσίωση.
09:12
It tookπήρε him, by his estimateεκτίμηση,
192
540490
2000
Του πήρε, από τις εκτιμήσεις του,
09:14
"threeτρία yearsχρόνια of SundaysΤις Κυριακές."
193
542490
3971
«τρία χρόνια Κυριακές.»
09:18
But then in the fieldπεδίο of mathematicsμαθηματικά,
194
546461
2338
Αλλά, στη συνέχεια,
στο πεδίο των μαθηματικών,
09:20
as in so manyΠολλά of the fieldsπεδία that we'veέχουμε heardακούσει from in this TEDTED,
195
548799
3115
όπως και σε τόσα πολλά από τα πεδία
που έχουμε ακούσει σε αυτό το TED,
09:23
the ageηλικία of the computerυπολογιστή goesπηγαίνει alongκατά μήκος and things explodeεκραγεί.
196
551914
4343
έρχεται η εποχή των υπολογιστών
και γίνεται μία έκρηξη.
09:28
These are the largestμεγαλύτερη primeπρωταρχική numbersαριθμούς we knewήξερε
197
556257
2437
Αυτοί είναι οι μεγαλύτεροι
πρώτοι αριθμοί που γνωρίζαμε
09:30
decadeδεκαετία by decadeδεκαετία, eachκαθε one dwarfingDwarfing the one before
198
558694
3407
δεκαετία με δεκαετία,
καθένας ξεπερνούσε τον προηγούμενό του
09:34
as computersΥπολογιστές tookπήρε over and our powerεξουσία to calculateυπολογίζω
199
562101
3200
καθώς ανέλαβαν οι υπολογιστές
και η δύναμη μας να υπολογίζουμε
09:37
just grewαυξήθηκε and grewαυξήθηκε.
200
565301
1912
απλά μεγάλωνε συνεχώς.
09:39
This is the largestμεγαλύτερη primeπρωταρχική numberαριθμός we knewήξερε in 1996,
201
567230
3065
Αυτός είναι ο μεγαλύτερος πρώτος αριθμός
που γνωρίζαμε το 1996,
09:42
a very emotionalΣυναισθηματική yearέτος for me.
202
570295
2020
μια πολύ συναισθηματική χρονιά για μένα.
09:44
It was the yearέτος I left universityπανεπιστήμιο.
203
572315
1935
Ήταν η χρονιά που άφησα το πανεπιστήμιο.
09:46
I was tornσχισμένο betweenμεταξύ mathematicsμαθηματικά and mediaμεσο ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ.
204
574250
2625
Ήμουν διχασμένος μεταξύ των μαθηματικών
και των μέσων ενημέρωσης.
09:48
It was a toughσκληρός decisionαπόφαση. I lovedαγαπούσε universityπανεπιστήμιο.
205
576875
2455
Ήταν μια δύσκολη απόφαση.
Μου άρεσε το Πανεπιστήμιο.
09:51
My artsτέχνες degreeβαθμός was the bestκαλύτερος nineεννέα and a halfΉμισυ yearsχρόνια of my life.
206
579330
3873
Το πτυχίο μου στις τέχνες ήταν τα καλύτερα
εννιάμισι χρόνια της ζωής μου.
09:55
(LaughterΤο γέλιο)
207
583203
2583
(Γέλια)
09:57
But I cameήρθε to a realizationυλοποίηση about my ownτα δικά abilityικανότητα.
208
585786
3627
Αλλά συνειδητοποίησα κάτι
σχετικά με τη δική μου ικανότητα.
10:01
Put simplyαπλά, in a roomδωμάτιο fullγεμάτος of randomlyτυχαία selectedεπιλεγμένο people,
209
589413
3517
Απλά, σε ένα δωμάτιο γεμάτο
από τυχαία επιλεγμένους ανθρώπους,
10:04
I'm a mathsμαθηματικά geniusιδιοφυία.
210
592930
1875
είμαι μια μαθηματική μεγαλοφυία .
10:06
In a roomfulRoomful of mathsμαθηματικά PhPH.DsDS,
211
594805
2077
Σε ένα δωμάτιο γεμάτο
με διδάκτορες μαθηματικών,
10:08
I'm as dumbχαζός as a boxκουτί of hammersσφυριά.
212
596882
3729
είμαι τόσο ηλίθιος,
όσο ένα κιβώτιο με σφυριά.
10:12
My skillεπιδεξιότητα is not in the mathematicsμαθηματικά.
213
600611
1747
Η ικανότητά μου δεν είναι στα μαθηματικά.
10:14
It is in tellingαποτελεσματικός the storyιστορία of the mathematicsμαθηματικά.
214
602358
3892
Είναι στην αφήγηση
της ιστορίας των μαθηματικών.
10:18
And duringστη διάρκεια that time, sinceΑπό I've left universityπανεπιστήμιο,
215
606250
2186
Και κατά την περίοδο αυτή,
από τότε που άφησα το Πανεπιστήμιο,
10:20
these numbersαριθμούς have got biggerμεγαλύτερος and biggerμεγαλύτερος,
216
608436
2136
αυτοί οι αριθμοί έχουν γίνει όλο και μεγαλύτεροι,
10:22
eachκαθε one dwarfingDwarfing the last,
217
610572
1766
ο καθένας ξεπερνά τον προηγούμενο,
10:24
untilμέχρις ότου alongκατά μήκος cameήρθε this man, DrDr. CurtisΚέρτις CooperΚούπερ,
218
612338
4893
έως ότου, ήρθε αυτός ο άνθρωπος,
ο Δρ. Κέρτις Κούπερ,
10:29
who a fewλίγοι yearsχρόνια agoπριν heldπου πραγματοποιήθηκε the recordΡεκόρ for the largestμεγαλύτερη ever primeπρωταρχική,
219
617231
3359
ο οποίος πριν από λίγα χρόνια κατείχε το ρεκόρ
για τον μεγαλύτερο πρώτο αριθμό,
10:32
only to see it snatchedάρπαξε away by a rivalαντίπαλος universityπανεπιστήμιο.
220
620590
3305
μέχρι που του το άρπαξε
ένα αντίπαλο Πανεπιστήμιο.
10:35
And then CurtisΚέρτις CooperΚούπερ got it back.
221
623895
4177
Και στη συνέχεια ο Κέρτις Κούπερ το πήρε πίσω.
10:40
Not yearsχρόνια agoπριν, not monthsμήνες agoπριν, daysημέρες agoπριν.
222
628072
5327
Δεν ήταν πριν από χρόνια, ούτε πριν από μήνες,
ήταν πριν από μέρες.
10:45
In an amazingφοβερο momentστιγμή of serendipitySerendipity,
223
633399
1644
Σε μια καταπληκτική στιγμή τρομερής τύχης,
10:47
I had to sendστείλετε TEDTED a newνέος slideολίσθηση
224
635043
4152
χρειάστηκε να στείλω στο TED μια νέα διαφάνεια
10:51
to showπροβολή you what this guy had doneΈγινε.
225
639195
2010
για να σας δείξω τι είχε κάνει αυτός ο τύπος.
10:53
I still rememberθυμάμαι -- (ApplauseΧειροκροτήματα) --
226
641205
2650
Θυμάμαι ακόμα
-- (Χειροκροτήματα) --
10:55
I still rememberθυμάμαι when it happenedσυνέβη.
227
643855
1503
θυμάμαι ακόμα όταν συνέβη.
10:57
I was doing my breakfastΠΡΩΙΝΟ ΓΕΥΜΑ radioραδιόφωνο showπροβολή.
228
645358
1448
Έκανα την πρωινή μου ραδιοφωνική εκπομπή.
10:58
I lookedκοίταξε down on TwitterΠειραχτήρι. There was a tweetτιτίβισμα:
229
646806
1372
Κοίταξα στο Twitter. Υπήρχε ένα τιτίβισμα:
11:00
"AdamΑδάμ, have you seenείδα the newνέος largestμεγαλύτερη primeπρωταρχική numberαριθμός?"
230
648178
2305
«Άνταμ, είδες τον καινούργιο
μεγαλύτερο πρώτο αριθμό;»
11:02
I shiveredέτρεμαν --
231
650483
1414
Ανατρίχιασα --
11:03
(LaughterΤο γέλιο) --
232
651897
1740
(Γέλια) --
11:05
contactedεπικοινωνία the womenγυναίκες who producedπαράγεται my radioραδιόφωνο showπροβολή out in the other roomδωμάτιο,
233
653637
3082
επικοινώνησα με τις παραγωγούς της ραδιοφωνικής εκπομπής μου στο άλλο δωμάτιο,
11:08
and said "GirlsΚορίτσια, holdΚρατήστε the frontεμπρός pageσελίδα.
234
656719
2451
και είπα «Κορίτσια, κρατήστε την πρώτη σελίδα.
11:11
We're not talkingομιλία politicsπολιτική todayσήμερα.
235
659170
1460
Σήμερα δεν θα μιλήσουμε για πολιτική.
11:12
We're not talkingομιλία sportΆθλημα todayσήμερα.
236
660630
1957
Σήμερα δεν θα μιλήσουμε για αθλητικά.
11:14
They foundβρέθηκαν anotherαλλο megaprimemegaprime."
237
662587
2330
Βρήκαν έναν άλλο μεγαπρώτο».
11:16
The girlsκορίτσια just shookτίναξε theirδικα τους headsκεφάλια,
238
664917
1512
Τα κορίτσια απλά κούνησαν το κεφάλι τους,
11:18
put them in theirδικα τους handsτα χέρια, and let me go my ownτα δικά way.
239
666429
2237
το έβαλαν στα χέρια τους,
και με άφησαν να συνεχίσω.
11:20
It's because of CurtisΚέρτις CooperΚούπερ that we know,
240
668666
2576
Είναι λόγω του Κέρτις Κούπερ που γνωρίζουμε,
11:23
currentlyεπί του παρόντος the largestμεγαλύτερη primeπρωταρχική numberαριθμός we know,
241
671242
2329
ότι αυτή την στιγμή ο μεγαλύτερος
γνωστός πρώτος αριθμός
11:25
is 2 ^ 57,885,161.
242
673571
8010
είναι ο 2 ^ 57,885,161.
11:33
Don't forgetξεχνάμε to subtractαφαίρεση the one.
243
681581
2803
Μην ξεχάσετε να αφαιρέσετε το ένα.
11:36
This numberαριθμός is almostσχεδόν 17 and a halfΉμισυ millionεκατομμύριο digitsψηφία long.
244
684384
7224
Ο αριθμός αυτός είναι σχεδόν 17μισι
εκατομμύριο ψηφία μεγάλος.
11:43
If you typedπληκτρολογήσαμε it out on a computerυπολογιστή and savedαποθηκεύονται it as a textκείμενο fileαρχείο,
245
691608
3426
Εάν τον δακτυλογραφήσετε σε έναν υπολογιστή
και τον αποθηκεύσετε ως αρχείο κειμένου,
11:47
that's 22 megMEG.
246
695034
2795
θα είναι 22 μεγκαμπάιτ.
11:49
For the slightlyελαφρώς lessπιο λιγο geekygeeky of you,
247
697829
2044
Για εσάς που είσαστε λιγότερο σπασικλάκια,
11:51
think about the HarryΟ Χάρι PotterΠότερ novelsμυθιστορήματα, okay?
248
699873
2137
σκεφτείτε τα μυθιστορήματα του Χάρι Πότερ, εντάξει;
11:54
This is the first HarryΟ Χάρι PotterΠότερ novelμυθιστόρημα.
249
702010
2350
Αυτό είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Χάρι Πότερ.
11:56
This is all sevenεπτά HarryΟ Χάρι PotterΠότερ novelsμυθιστορήματα,
250
704360
1702
Αυτό είναι και τα επτά μυθιστορήματα του Χάρι Πότερ,
11:58
because she did tendτείνω to fafffaff on a bitκομμάτι nearκοντά the endτέλος.
251
706062
2362
επειδή προς το τέλος τα έκανε κάπως πιο χοντρά.
12:00
(LaughterΤο γέλιο)
252
708424
3519
(Γέλια)
12:03
WrittenΓραμμένο out as a bookΒιβλίο, this numberαριθμός would runτρέξιμο
253
711943
2312
Αν τον γράψουμε σαν ένα βιβλίο,
αυτός ο αριθμός θα είχε
12:06
the lengthμήκος of the HarryΟ Χάρι PotterΠότερ novelsμυθιστορήματα and halfΉμισυ again.
254
714255
4475
το μήκος των μυθιστορημάτων
του Χάρι Πότερ και μισό ακόμη.
12:10
Here'sΕδώ είναι a slideολίσθηση of the first 1,000 digitsψηφία of this primeπρωταρχική.
255
718730
5539
Εδώ είναι μια διαφάνεια από τα πρώτα
1.000 ψηφία αυτού του πρώτου.
12:16
If, when TEDTED had begunάρχισε, at 11 o'clockώρα on TuesdayΤρίτη,
256
724269
3121
Αν, όταν είχε αρχίσει το TED,
στις 11 η ώρα την Τρίτη,
12:19
we'dνυμφεύω walkedπερπάτησε out and simplyαπλά hitΚτύπημα one slideολίσθηση everyκάθε secondδεύτερος,
257
727390
4568
βγαίναμε και απλά δείχναμε
μία διαφάνεια κάθε δευτερόλεπτο,
12:23
it would have takenληφθεί fiveπέντε hoursώρες to showπροβολή you that numberαριθμός.
258
731958
5370
θα χρειαζόντουσαν πέντε ώρες
για να σας δείξω εκείνο τον αριθμό.
12:29
I was keenοξύς to do it, could not convinceπείθω BonoBono.
259
737328
2966
Ήθελα να το κάνω,
δεν μπόρεσα να πείσω τον Μπόνο.
12:32
That's the way it goesπηγαίνει.
260
740294
2603
Έτσι πάει.
12:34
This numberαριθμός is 17 and a halfΉμισυ thousandχίλια slidesδιαφάνειες long,
261
742897
4420
Αυτός ο αριθμός έχει μέγεθος
17μισι χιλιάδες διαφάνειες,
12:39
and we know it is primeπρωταρχική as confidentlyμε σιγουριά
262
747317
4123
και γνωρίζουμε ότι είναι πρώτος
με την ίδια σιγουριά
12:43
as we know the numberαριθμός sevenεπτά is primeπρωταρχική.
263
751440
3374
που γνωρίζουμε ότι ο αριθμός επτά είναι πρώτος.
12:46
That fillsγεμίζει me with almostσχεδόν sexualσεξουαλικός excitementενθουσιασμός.
264
754814
5686
Αυτό σχεδόν μου προκαλεί
σεξουαλικό ενθουσιασμό.
12:52
And who am I kiddingαστεϊσμός when I say almostσχεδόν?
265
760500
2183
Ποιον κοροϊδεύω όταν λέω σχεδόν;
12:54
(LaughterΤο γέλιο)
266
762683
2562
(Γέλια)
12:57
I know what you're thinkingσκέψη:
267
765245
1651
Ξέρω τι σκέφτεστε:
12:58
AdamΑδάμ, we're happyευτυχισμένος that you're happyευτυχισμένος,
268
766896
4979
Άνταμ, χαιρόμαστε που χαίρεσαι,
13:03
but why should we careΦροντίδα?
269
771875
2498
αλλά τι μας νοιάζει;
13:06
Let me give you just threeτρία reasonsαιτιολογικό why this is so beautifulπανεμορφη.
270
774373
2710
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ακριβώς τρεις λόγους,
γιατί αυτό είναι τόσο όμορφο.
13:09
First of all, as I explainedεξηγείται, to askπαρακαλώ a computerυπολογιστή
271
777083
3551
Πρώτα από όλα, όπως εξήγησα,
το να ρωτήσεις έναν υπολογιστή
13:12
"Is that numberαριθμός primeπρωταρχική?" to typeτύπος it in its abbreviatedσυντομογραφία formμορφή,
272
780634
3079
«Είναι αυτός ο αριθμός πρώτος;», να τον πληκτρολογήσετε
στην συντετμημένη του μορφή,
13:15
and then only about sixέξι linesγραμμές of codeκώδικας is the testδοκιμή for primacyυπεροχή,
273
783713
4202
και μετά από μόνο έξι γραμμές κώδικα είναι
η δοκιμή για το αν είναι πρώτος,
13:19
is a remarkablyσημαντικά simpleαπλός questionερώτηση to askπαρακαλώ.
274
787915
2321
είναι μια εξαιρετικά απλή ερώτηση.
13:22
It's got a remarkablyσημαντικά clearΣαφή yes/no answerαπάντηση,
275
790236
3013
Έχει μία εξαιρετικά σαφής απάντηση ναι/όχι,
13:25
and just requiresαπαιτεί phenomenalφαινομενικός gruntγρύλισμα.
276
793249
2557
και απαιτεί μόνο ένα φαινομενικό γρύλισμα.
13:27
LargeΜεγάλο primeπρωταρχική numbersαριθμούς are a great way of testingδοκιμές
277
795806
2169
Οι μεγάλοι πρώτοι αριθμοί είναι ένας
πολύ καλός τρόπος να δοκιμάσεις
13:29
the speedΤαχύτητα and accuracyακρίβεια of computerυπολογιστή chipsτσιπ.
278
797975
2633
την ταχύτητα και την ακρίβεια
των τσιπ υπολογιστών.
13:32
But secondlyκατα δευτερον, as CurtisΚέρτις CooperΚούπερ was looking for that monsterΤέρας primeπρωταρχική,
279
800608
2801
Αλλά κατά δεύτερον, καθώς ο Κέρτις Κούπερ
έψαχνε γι'αυτόν τον τερατώδη πρώτο,
13:35
he wasn'tδεν ήταν the only guy searchingερευνητικός.
280
803409
1925
δεν ήταν ο μόνος που έψαχνε.
13:37
My laptopΦΟΡΗΤΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ at home was looking throughδιά μέσου
281
805334
1185
Ο φορητός υπολογιστής μου στο σπίτι,
έψαχνε ανάμεσα
13:38
fourτέσσερα potentialδυνητικός candidateυποψήφιος primesprimes myselfεγώ ο ίδιος
282
806519
2275
σε τέσσερις πιθανούς υποψήφιους πρώτους
13:40
as partμέρος of a networkedδικτύωση computerυπολογιστή huntκυνήγι around the worldκόσμος
283
808794
3656
ως μέρος ενός κυνηγιού με δικτυωμένους υπολογιστές
σε όλο τον κόσμο
13:44
for these largeμεγάλο numbersαριθμούς.
284
812450
1255
γι'αυτούς τους μεγάλους αριθμούς.
13:45
The discoveryανακάλυψη of that primeπρωταρχική is similarπαρόμοιος to the work
285
813705
1929
Η ανακάλυψη αυτού του πρώτου
είναι παρόμοια με το έργο
13:47
people are doing in unravelingΞετυλίγοντας RNARNA sequencesακολουθίες,
286
815634
3202
που κάνουν αυτοί
που ξεμπλέκουν ακολουθίες RNA,
13:50
in searchingερευνητικός throughδιά μέσου dataδεδομένα from SETIΣΈΤΙ and other astronomicalαστρονομικό projectsέργα.
287
818836
3072
αναζητούν μέσα σε δεδομένα από το SETI
και άλλα αστρονομικά προγράμματα.
13:53
We liveζω in an ageηλικία where some of the great breakthroughsανακαλύψεις
288
821908
3242
Ζούμε σε μια εποχή όπου ορισμένες
από τις μεγάλες ανακαλύψεις
13:57
are not going to happenσυμβεί in the labsεργαστήρια or the hallsαίθουσες of academiaακαδημαϊκή κοινότητα
289
825150
2519
δεν πρόκειται να συμβούν στα εργαστήρια
ή τις αίθουσες των πανεπιστημίων
13:59
but on laptopsφορητούς υπολογιστές, desktopsΕπιτραπέζιοι υπολογιστές,
290
827669
2114
αλλά σε φορητούς υπολογιστές,
επιτραπέζιους υπολογιστές,
14:01
in the palmsπαλάμες of people'sτων ανθρώπων handsτα χέρια
291
829783
1866
στις παλάμες των χεριών του κόσμου
14:03
who are simplyαπλά helpingβοήθεια out for the searchΨάξιμο.
292
831649
3413
που απλά βοηθούν στην αναζήτηση.
14:07
But for me it's amazingφοβερο because it's a metaphorμεταφορική έννοια
293
835062
2329
Αλλά για μένα είναι εκπληκτικό
γιατί είναι μια αλληγορία
14:09
for the time in whichοι οποίες we liveζω,
294
837391
1937
για τον καιρό στον οποίο ζούμε,
14:11
when humanο άνθρωπος mindsμυαλά and machinesμηχανές can conquerκατακτήσουν togetherμαζί.
295
839328
4844
όταν τα ανθρώπινα μυαλά και οι μηχανές
μπορούν να κατακτήσουν μαζί.
14:16
We'veΈχουμε heardακούσει a lot about robotsρομπότ in this TEDTED.
296
844172
2359
Έχουμε ακούσει πολλά
για τα ρομπότ σε αυτό το TED.
14:18
We'veΈχουμε heardακούσει a lot about what they can and can't do.
297
846531
1610
Έχουμε ακούσει πολλά για το τι μπορούν
και τι δεν μπορούν να κάνουν.
14:20
It is trueαληθής, you can now downloadΚατεβάστε ontoεπάνω σε your smartphonesmartphone
298
848141
2522
Είναι αλήθεια, τώρα μπορείτε
να κατεβάσετε στο smartphone σας
14:22
an appapp that would beatΡυθμός mostπλέον grandmastersγκρανμέτρ at chessσκάκι.
299
850663
3895
μία εφαρμογή που θα μπορούσε να νικήσει
τους περισσότερους γκρανμέτρ στο σκάκι.
14:26
You think that's coolδροσερός.
300
854558
1464
Νομίζετε ότι αυτό είναι φοβερό.
14:28
Here'sΕδώ είναι a machineμηχανή doing something coolδροσερός.
301
856022
2566
Να μια μηχανή που κάνει κάτι φοβερό.
14:30
This is the CubeStormerCubeStormer IIII.
302
858588
2186
Αυτό είναι το CubeStormer II.
14:32
It can take a randomlyτυχαία shuffledανακατεύονται Rubik'sΚύβου του Rubik CubeΚύβος.
303
860774
3821
Μπορεί να πάρει έναν τυχαία
ανακατεμένο κύβο του Ρούμπικ.
14:36
UsingΧρησιμοποιώντας the powerεξουσία of the smartphonesmartphone,
304
864595
2566
Χρησιμοποιώντας την ισχύ
του έξυπνου τηλέφωνου,
14:39
it can examineΕξετάστε the cubeκύβος and solveλύσει the cubeκύβος
305
867161
7193
μπορεί να εξετάσει τον κύβο και να λύσει τον κύβο
14:46
in fiveπέντε secondsδευτερολέπτων.
306
874354
2699
σε πέντε δευτερόλεπτα.
14:49
(ApplauseΧειροκροτήματα)
307
877053
3881
(Χειροκρότημα)
14:52
That scaresφοβίζει some people. That excitesδιεγείρει me.
308
880934
4065
Αυτό τρομάζει κάποιους ανθρώπους.
Εμένα με ενθουσιάζει.
14:56
How luckyτυχερός are we to liveζω in this ageηλικία
309
884999
3231
Πόσο τυχεροί είμαστε να ζούμε σε αυτή την εποχή
15:00
when mindμυαλό and machineμηχανή can work togetherμαζί?
310
888230
3293
όπου το μυαλό και η μηχανή
μπορούν να συνεργαστούν;
15:03
I was askedερωτηθείς in an interviewσυνέντευξη last yearέτος in my capacityχωρητικότητα
311
891523
2272
Μου ζητήθηκε, σε μία περσινή
συνέντευξή με την ιδιότητά μου
15:05
as a lower-caseκεφαλαία "c" celebrityδιασημότητα in AustraliaΑυστραλία,
312
893795
2988
ως μικρή διασημότητα στην Αυστραλία,
15:08
"What was your highlightκυριώτερο σημείο of 2012?"
313
896783
2005
«Ποια ήταν η κορυφαία στιγμή σου το 2012;»
15:10
People were expectingαναμένουν me to talk about
314
898788
1462
Ο κόσμος περίμενε να μιλήσω για
15:12
my belovedαγαπητός SydneyΣίδνεϊ SwansΚύκνοι footballποδόσφαιρο teamομάδα.
315
900250
2668
την αγαπημένη μου ομάδα ποδοσφαίρου
του Σίδνεϊ, τους Κύκνους.
15:14
In our beautifulπανεμορφη, indigenousεγχώριος sportΆθλημα of AustralianΑυστραλιανή footballποδόσφαιρο,
316
902918
3008
Στο όμορφο, αυτόχθονο σπορ
του Αυστραλέζικου ποδόσφαιρου,
15:17
they wonΚέρδισε the equivalentισοδύναμος of the SuperΣούπερ BowlΜπολ.
317
905926
2134
κέρδισαν το ισοδύναμο του Super Bowl.
15:20
I was there. It was the mostπλέον emotionalΣυναισθηματική, excitingσυναρπαστικός day.
318
908060
2991
Ήμουν εκεί. Ήταν η πιο συναισθηματική,
συναρπαστική μέρα.
15:23
It wasn'tδεν ήταν my highlightκυριώτερο σημείο of 2012.
319
911051
2114
Δεν ήταν η κορυφαία στιγμή μου του 2012.
15:25
People thought it mightθα μπορούσε have been an interviewσυνέντευξη I'd doneΈγινε on my showπροβολή.
320
913165
1963
Ο κόσμος πίστευε πως θα μπορούσε να είναι
μια συνέντευξη που είχα κάνει στην εκπομπή μου.
15:27
It mightθα μπορούσε have been a politicianπολιτικός. It mightθα μπορούσε have been a breakthroughανακάλυψη.
321
915128
2068
Θα μπορούσε να είναι ένας πολιτικός.
Θα μπορούσε να είναι ένα επίτευγμα.
15:29
It mightθα μπορούσε have been a bookΒιβλίο I readανάγνωση, the artsτέχνες. No, no, no.
322
917196
2055
Θα μπορούσε να είναι ένα βιβλίο
που διάβασα, οι τέχνες. Όχι, όχι, όχι.
15:31
It mightθα μπορούσε have been something my two gorgeousυπέροχος daughtersθυγατέρες had doneΈγινε.
323
919251
2164
Θα μπορούσε να ήταν κάτι που είχαν κάνει
οι δύο πανέμορφες κόρες μου.
15:33
No, it wasn'tδεν ήταν. The highlightκυριώτερο σημείο of 2012, so clearlyσαφώς,
324
921415
3579
Οχι, δεν ήταν. Η σπουδαία στιγμή του 2012, ξεκάθαρα,
15:36
was the discoveryανακάλυψη of the HiggsHiggs bosonμποζόνιο.
325
924994
3632
ήταν η ανακάλυψη του Μποζονίου Χιγκς.
15:40
Give it up for the fundamentalθεμελιώδης particleσωματίδιο
326
928626
2676
Ένα χειροκρότημα για το θεμελιώδες σωματίδιο
15:43
that bequeathsκληροδοτεί all other fundamentalθεμελιώδης particlesσωματίδια theirδικα τους massμάζα.
327
931302
3005
που προσδίδει σε όλα τα άλλα θεμελιώδη
σωματίδια την μάζα τους
15:46
(ApplauseΧειροκροτήματα)
328
934307
1496
(Χειροκρότημα)
15:47
And what was so gorgeousυπέροχος about this discoveryανακάλυψη was
329
935803
2813
Και αυτό που ήταν τόσο υπέροχο
γι'αυτή την ανακάλυψη ήταν
15:50
50 yearsχρόνια agoπριν PeterΟ Πέτρος HiggsHiggs and his teamομάδα
330
938616
2236
ότι πριν από 50 χρόνια
ο Πήτερ Χίγκς και η ομάδα του
15:52
consideredθεωρούνται one of the deepestπιο βαθιά of all questionsερωτήσεις:
331
940852
2410
σκέφτηκαν μία από τις βαθύτερες ερωτήσεις:
15:55
How is it that the things that make us up have no massμάζα?
332
943262
4640
Πώς γίνεται και αυτά που μας απαρτίζουν
δεν έχουν μάζα;
15:59
I've clearlyσαφώς got massμάζα. Where does it come from?
333
947902
4459
Σαφώς και έχω μάζα.
Από πού προέρχεται;
16:04
And he postulatedαξιωματική a suggestionπρόταση
334
952361
1814
Και έθεσε ως αίτημα μια πρόταση
16:06
that there's this infiniteάπειρος, incrediblyαπίστευτα smallμικρό fieldπεδίο
335
954175
3670
ότι υπάρχει αυτό το άπειρο,
απίστευτα μικρό πεδίο
16:09
stretchingτέντωμα throughoutκαθόλη τη διάρκεια the universeσύμπαν,
336
957845
2118
που εκτείνεται σε όλο το σύμπαν,
16:11
and as other particlesσωματίδια go throughδιά μέσου those particlesσωματίδια
337
959963
2085
και όπως άλλα σωματίδια περνάνε
μέσα από αυτά τα σωματίδια
16:14
and interactαλληλεπιδρώ, that's where they get theirδικα τους massμάζα.
338
962048
2392
και αλληλεπιδρούν,
από εκεί παίρνουν την μάζα τους.
16:16
The restυπόλοιπο of the scientificεπιστημονικός communityκοινότητα said,
339
964440
2457
Η υπόλοιπη επιστημονική κοινότητα, είπε,
16:18
"Great ideaιδέα, HiggsyHiggsy.
340
966897
1609
«Σπουδαία ιδέα, Χίγκσυ.
16:20
We'veΈχουμε got no ideaιδέα if we could ever proveαποδεικνύω it.
341
968506
1686
Δεν έχουμε ιδέα εάν θα μπορούσαμε
ποτέ να το αποδείξουμε.
16:22
It's beyondπέρα our reachφθάνω."
342
970192
2108
Είναι ανέφικτο».
16:24
And withinστα πλαίσια just 50 yearsχρόνια,
343
972300
2497
Και μέσα σε μόλις 50 χρόνια,
16:26
in his lifetimeΔιάρκεια Ζωής, with him sittingσυνεδρίαση in the audienceακροατήριο,
344
974797
5884
στη διάρκεια της ζωής του,
με τον ίδιο να κάθεται στο ακροατήριο,
16:32
we had designedσχεδιασμένο the greatestμεγαλύτερη machineμηχανή ever
345
980681
3632
σχεδιάσαμε το μεγαλύτερο μηχάνημα ποτέ
16:36
to proveαποδεικνύω this incredibleαπίστευτος ideaιδέα
346
984313
3066
για να αποδείξει αυτή την απίστευτη ιδέα
16:39
that originatedπροέκυψε just in a humanο άνθρωπος mindμυαλό.
347
987379
3963
που απλώς προέρχεται από ένα ανθρώπινο μυαλό.
16:43
That's what is so excitingσυναρπαστικός for me about this primeπρωταρχική numberαριθμός.
348
991342
2532
Αυτό είναι τόσο συναρπαστικό για μένα
γι' αυτόν τον πρώτο αριθμό.
16:45
We thought it mightθα μπορούσε be there,
349
993874
2086
Σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να είναι εκεί,
16:47
and we wentπήγε and foundβρέθηκαν it.
350
995960
2420
και πήγαμε και το βρήκαμε.
16:50
That is the essenceουσία of beingνα εισαι humanο άνθρωπος.
351
998380
3900
Αυτή είναι η ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης.
16:54
That is what we are all about.
352
1002280
3674
Αυτό είμαστε.
16:57
Or as my friendφίλος DescartesΚαρτέσιος mightθα μπορούσε put it,
353
1005954
1969
Ή όπως ίσως να έλεγε ο φίλος μου ο Ντεκάρτ,
16:59
we think,
354
1007923
1713
σκεφτόμαστε,
17:01
thereforeεπομένως we are.
355
1009636
2413
άρα υπάρχουμε.
17:04
Thank you.
356
1012049
1391
Ευχαριστώ.
17:05
(ApplauseΧειροκροτήματα)
357
1013440
5601
(Χειροκρότημα)
Translated by Chryssa Rapessi
Reviewed by Kyriakos Athanasiou

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Adam Spencer - Science communicator
Radio host Adam Spencer fills Sydney's drive-time mornings with smart math and science talk.

Why you should listen

Adam Spencer is the breakfast host on 702 ABC Sydney, the most listened-to talk show in Australia's biggest and most competitive market -- but (or maybe because) in between the usual fare of weather, traffic and local politics he weaves a spell of science, mathematics and general nerdery. Really! In a radio landscape dominated by shock jocks and morning zoos, he plays eclectic tunes, talks math, and never misses the chance to interview a Nobel Prize winner. Which is unsurprising once you find out that this former world debating champion had actually started on a PhD in Pure Mathematics before he began dabbling in improv comedy, which eventually led to his media career.

"Numbers," he says, "are the musical notes with which the symphony of the universe is played."

Watch Adam's promo video for this talk -- and follow the hashtag #PrimePush.

More profile about the speaker
Adam Spencer | Speaker | TED.com