TED2014
Randall Munroe: Comics that ask "what if?"
Randall Munroe: Bildstrioj kiuj demandas “Kio okazus se…”
Filmed:
Readability: 3.3
3,496,101 views
La bildstriisto Randall Munroe respondas al simplaj hipotezaj demandoj (“Kio okazus se iu frapus basbalpilkon lumrapide?”) uzante matematikon, fizikon, logikon kaj satirhumoron. En ĉi tiu ĉarma prelego, demando de leganto pri la datumejoj de Google kondukas Munroe al ridindega detaligega respondo — per kiu, nu, vi eble lernos ion.
Randall Munroe - Cartoonist
Randall Munroe sketches elegant and illuminating explanations of the weird science and math questions that keep geeks awake at night. Full bio
Randall Munroe sketches elegant and illuminating explanations of the weird science and math questions that keep geeks awake at night. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Nu, mi havas ilon en mia retejo
en kiu ĉiusemajne
en kiu ĉiusemajne
00:12
So, I have a feature on my website where every week
0
882
2509
00:15
people submit hypothetical questions
1
3391
2000
homoj sendas hipotezajn demandojn
00:17
for me to answer,
2
5391
1588
kiujn mi respondas,
00:18
and I try to answer them using math, science
3
6979
2381
kaj mi provas respondi matematike,
science kaj bildstrie.
00:21
and comics.
4
9360
1460
00:22
So for example, one person asked,
5
10820
2408
Ekzemple, iu demandis
00:25
what would happen if you tried to hit a baseball
6
13228
1694
kio okazus
se iu provus bati basbalan pilkon
se iu provus bati basbalan pilkon
00:26
pitched at 90 percent of the speed of light?
7
14922
2406
flugantan je 90 procent
de la lumrapido?
de la lumrapido?
00:29
So I did some calculations.
8
17328
2952
Do mi kalkuladis.
00:32
Now, normally, when an object flies through the air,
9
20280
2267
Nu, kutime, kiam
iu aĵo flugas tra la aero,
iu aĵo flugas tra la aero,
00:34
the air will flow around the object,
10
22547
1474
aero ĉirkaŭfluas la aĵon,
00:36
but in this case, the ball would be going so fast
11
24021
1929
sed tiukaze, la pilko tiom rapide movus
00:37
that the air molecules wouldn't have time
12
25950
1451
ke aermolekuloj ne havus tempon forflui.
00:39
to move out of the way.
13
27401
1619
00:41
The ball would smash right into and through them,
14
29020
2987
La pilko kontraŭfrakasus rekte tra ili,
00:44
and the collisions with these air molecules
15
32007
1661
kaj la kolizio
00:45
would knock away the nitrogen,
16
33668
1665
forigus azoton,
00:47
carbon and hydrogen from the ball,
17
35333
1958
karbonon kaj hidrogenon el la pilko,
00:49
fragmenting it off into tiny particles,
18
37291
1837
dispecigante ĝin partikleten,
00:51
and also triggering waves of thermonuclear fusion
19
39128
2484
kaj kaŭzante nukleajn kunfandiĝajn ondojn
00:53
in the air around it.
20
41612
1528
ĉirkaŭaere.
00:55
This would result in a flood of x-rays
21
43140
2165
Tio kaŭzus fluon de iksa radiado
00:57
that would spread out in a bubble
22
45305
1751
globe disigante
00:59
along with exotic particles,
23
47056
1426
kun ekzotaj partikloj,
01:00
plasma inside, centered on the pitcher's mound,
24
48482
3120
plasmo ene, centre je la ĵetista monteto,
01:03
and that would move away from the pitcher's mound
25
51602
3542
kaj tio elmoviĝus el la ĵetista monteto
01:07
slightly faster than the ball.
26
55144
2485
iomete pli rapide ol la pilko.
01:09
Now at this point, about 30 nanoseconds in,
27
57629
2682
Tiam, proksimume
30 nanosekundojn poste,
30 nanosekundojn poste,
01:12
the home plate is far enough away
28
60311
1903
la hejmbazo sufiĉe foras por ke la lumo
01:14
that light hasn't had time to reach it,
29
62214
1906
havu ne sufiĉe da tempo por atingi ĝin,
01:16
which means the batter
30
64120
1451
tio signifas ke la fraponto
01:17
still sees the pitcher about to throw
31
65571
2764
ankoraŭ vidas la ĵetiston ekĵetonte
01:20
and has no idea that anything is wrong.
32
68335
2017
kaj havas nenian indikon, ke io strangas.
01:22
(Laughter)
33
70352
2272
(Ridoj)
01:24
Now, after 70 nanoseconds,
34
72624
2426
Nu, post 70 nanosekundoj,
01:27
the ball will reach home plate,
35
75050
1454
la pilko atingos la hejmbazo,
01:28
or at least the cloud of expanding plasma
36
76504
2737
aŭ almenaŭ la dilatanta plasma nubo
01:31
that used to be the ball,
37
79241
2129
kiu antaŭe estis la pilko,
01:33
and it will engulf the bat and the batter
38
81370
3765
kaj englutos la frapilon, la fraponton
01:37
and the plate and the catcher and the umpire
39
85135
3461
la bazon, la ricevanton kaj
la arbitracianto
la arbitracianto
01:40
and start disintegrating them all
40
88596
2805
kaj komencas disigi ĉi ĉiujn.
01:43
as it also starts to carry them backward
41
91401
3166
Dumtempe ĝi ankaŭ
ekmovigas ilin malantaŭen
ekmovigas ilin malantaŭen
01:46
through the backstop, which
also starts to disintegrate.
also starts to disintegrate.
42
94567
3464
tra la antaŭprotektilo,
kiu ankaŭ ekdisiĝas.
kiu ankaŭ ekdisiĝas.
01:50
So if you were watching this whole thing
43
98031
1770
Do, se vi spektus ĉi ĉion
01:51
from a hill,
44
99801
1307
el monteto,
01:53
ideally, far away,
45
101108
3373
prefereble ege for,
01:56
what you'd see is a bright flash of light
46
104481
1455
tio kion vi vidus estus eklumbrilego
01:57
that would fade over a few seconds,
47
105936
1506
kiu daŭrus kelkajn sekundojn,
01:59
followed by a blast wave spreading out,
48
107442
2128
antaŭ detruema ondo
disvastiĝante,
disvastiĝante,
02:01
shredding trees and houses
49
109570
2460
disŝirante arbojn kaj domojn
02:04
as it moves away from the stadium,
50
112030
2119
dum ĝi moviĝas for de la sportejo,
02:06
and then eventually a mushroom cloud
51
114149
2932
kaj eventuale fungnubo
02:09
rising up over the ruined city. (Laughter)
52
117081
3761
altenkreskos sur la ruinigita urbo.
(Ridoj)
(Ridoj)
02:12
So the Major League Baseball rules
53
120842
1156
Nu, la reguloj de la Grandaj Ligoj
02:13
are a little bit hazy,
54
121998
2104
iomete nebulas,
02:16
but — (Laughter) — under rule 6.02 and 5.09,
55
124102
4885
sed — (Ridoj) — laŭ la reguloj 6.02 kaj 5.09,
02:20
I think that in this situation,
56
128987
1609
mi pensas ke tiaokaze,
oni konsiderus,
oni konsiderus,
02:22
the batter would be considered hit by pitch
57
130596
2453
ke la fraponton frapis la pilko
02:25
and would be eligible to take first base,
58
133049
2634
kaj li povus iri al la unua bazo,
02:27
if it still existed.
59
135683
3203
se ĝi ankoraŭ ekzistas.
02:30
So this is the kind of question I answer,
60
138886
1796
Nu, tiajn demandojn mi respondas,
02:32
and I get people writing in with
61
140682
2139
kaj homoj skribas al mi
02:34
a lot of other strange questions.
62
142821
1874
multege da aliaj strangaj demandoj.
02:36
I've had someone write and say,
63
144695
2547
Iu demandis al mi, skribe kaj parole
02:39
scientifically speaking, what is the best
64
147242
1919
laŭ scienco, kio estas la plej efika
02:41
and fastest way to hide a body?
65
149161
2070
kaj rapida maniero kaŝi korpon?
02:43
Can you do this one soon?
66
151231
2222
Ĉu vi povus baldaŭ respondi?
02:45
And I had someone write in,
67
153453
1860
Kaj iu skribis al mi,
02:47
I've had people write in about,
68
155313
2015
iuj skribis al mi,
02:49
can you prove whether or not you can find love again
69
157328
2204
ĉu mi povus pruvi ĉu eblas
trovi denove amon
trovi denove amon
02:51
after your heart's broken?
70
159532
1672
post via koro disrompiĝis?
02:53
And I've had people send in
71
161204
1775
Kaj kelkaj sendis al mi
02:54
what are clearly homework questions
72
162979
1991
tion kio klare estas
hejmlaboraj demandoj
hejmlaboraj demandoj
02:56
they're trying to get me to do for them.
73
164970
3143
kiujn ili volas ke mi faru por ili.
03:00
But one week, a couple months ago,
74
168113
2905
Sed iusemajne, antaŭ kelkaj monatoj,
03:03
I got a question that was actually about Google.
75
171018
3661
mi ricevis multege
da demandoj pri Google.
da demandoj pri Google.
03:06
If all digital data in the world
were stored on punch cards,
were stored on punch cards,
76
174679
2966
Se ĉiuj ciferaj datumoj de la mondo
estu stokataj trukarte,
estu stokataj trukarte,
03:09
how big would Google's data warehouse be?
77
177645
2679
kiom granda estus
la datumejo de Google?
la datumejo de Google?
03:12
Now, Google's pretty secretive
about their operations,
about their operations,
78
180324
2722
Nu, Google ja sekretemas pri ĝiaj agoj,
03:15
so no one really knows how much data Google has,
79
183046
3376
do neniu vere scias kiom
da datumoj Google havas,
da datumoj Google havas,
03:18
and in fact, no one really knows
how many data centers Google has,
how many data centers Google has,
80
186422
2515
kaj fakte, neniu vere scias kiom
da datumejoj Google havas,
da datumejoj Google havas,
03:20
except people at Google itself.
81
188937
2491
krom Google-uloj mem.
03:23
And I've tried, I've met them a few times,
82
191428
1234
Kaj mi provis.
Mi rekontis ilin kelkfoje,
Mi rekontis ilin kelkfoje,
03:24
tried asking them, and they
aren't revealing anything.
aren't revealing anything.
83
192662
5223
provis demandi al ili, sed ili
ne estas eldiremaj.
ne estas eldiremaj.
03:29
So I decided to try to figure this out myself.
84
197885
2535
Do mi decidis taksi per mi mem.
03:32
There are a few things that I looked at here.
85
200420
2159
Mi inspektis kelkajn aĵojn prie.
03:34
I started with money.
86
202579
1906
Mi komencis per mono.
03:36
Google has to reveal how much they spend,
87
204485
2142
Google devas publikigi kiom ĝi uzas,
03:38
in general, and that lets you put some caps
88
206627
1990
kutime, kaj tio ebligas taksi
03:40
on how many data centers could they be building,
89
208617
3786
kiom da datumejoj ĝi povas konstrui,
03:44
because a big data center costs
a certain amount of money.
a certain amount of money.
90
212403
2300
ĉar grandaj datumejoj kostas
po ajnan monkvanton.
po ajnan monkvanton.
03:46
And you can also then put a cap on
91
214703
2432
Ankaŭ eblas tiam taksi
03:49
how much of the world hard
drive market are they taking up,
drive market are they taking up,
92
217135
2331
kiom de la monda diskaparata
merkato ili uzas,
merkato ili uzas,
03:51
which turns out, it's pretty sizable.
93
219466
1952
ĉi-kaze, granda parto.
03:53
I read a calculation at one point,
94
221418
1937
Mi iam legis taksadon,
03:55
I think Google has a drive failure
95
223355
1465
mi pensas ke Google havas diskproblemon
03:56
about every minute or two,
96
224820
3254
ĉiuj unu aŭ du minutoj,
04:00
and they just throw out the hard drive
97
228074
1350
kaj ili nur forĵetas la diskaparaton
04:01
and swap in a new one.
98
229424
1386
kaj anstataŭigas ĝin per nova.
04:02
So they go through a huge number of them.
99
230810
2200
Do ili havas egan kvanton de tiuj.
04:05
And so by looking at money,
100
233010
1111
Kaj tial, kalkulante la monon,
04:06
you can get an idea of how
many of these centers they have.
many of these centers they have.
101
234121
2849
vi povas iel taksi kiom
da datumejoj ĝi havas.
da datumejoj ĝi havas.
04:08
You can also look at power.
102
236970
1860
Vi ankaŭ povas pensi pri elektro.
04:10
You can look at how much electricity they need,
103
238830
3897
Eblas inspekti kiom da elektroj
ili bezonas,
ili bezonas,
04:14
because you need a certain amount
of electricity to run the servers,
of electricity to run the servers,
104
242727
1807
ĉar oni bezonas precizan kvanton
de elektro por funkciigi servilojn,
de elektro por funkciigi servilojn,
04:16
and Google is more efficient than most,
105
244534
2039
kaj Google pli-malpli estas la plej efika,
04:18
but they still have some basic requirements,
106
246573
3097
sed ĝi ankoraŭ havas bazajn bezonojn,
04:21
and that lets you put a limit
107
249670
1916
kaj tio ebligas taksi
04:23
on the number of servers that they have.
108
251586
1947
kiom da serviloj ĝi havas.
04:25
You can also look at square footage and see
109
253533
4191
Ankaŭ eblas inspekti bazan areon
04:29
of the data centers that you know,
110
257724
1276
de ĉies datumejoj konataj,
04:31
how big are they?
111
259000
1353
kiom areas ili?
04:32
How much room is that?
112
260353
922
Kiom da spaco tio signifas?
04:33
How many server racks could you fit in there?
113
261275
2360
Kiom da servilŝrankoj eblas meti ene?
04:35
And for some data centers,
114
263635
1703
Kaj pri kelkaj datumejoj,
04:37
you might get two of these pieces of information.
115
265338
1989
eblas trovi
ĉi tiujn precizajn informerojn.
ĉi tiujn precizajn informerojn.
04:39
You know how much they spent,
116
267327
1696
Oni scias kiom ĝi elspezas,
04:41
and they also, say, because they had to contract
117
269023
2357
kaj ankaŭ, ekzemple ĉar ili
04:43
with the local government
118
271380
1419
kunkontraktis la lokalan gubernion
04:44
to get the power provided,
119
272799
1680
por havi sufiĉe da elektro,
04:46
you might know what they made a deal to buy,
120
274479
2657
eblas scii kiom ili kontrake aĉetis,
04:49
so you know how much power it takes.
121
277136
1754
tiel eblas scii kiom
da elektro estas uzata.
da elektro estas uzata.
04:50
Then you can look at the ratios of those numbers,
122
278890
2294
Poste vi povas kalkuli
la interrilaton de tiuj kvantoj,
la interrilaton de tiuj kvantoj,
04:53
and figure out for a data center
123
281184
1529
kaj kalkuli por unu datumejo
04:54
where you don't have that information,
124
282713
1636
pri kiu oni ne havas tiajn informojn,
04:56
you can figure out,
125
284349
1092
eblas taksi,
04:57
but maybe you only have one of those,
126
285441
2187
sed eble vi nur havas unu el tiuj,
04:59
you know the square footage,
then you could figure out
then you could figure out
127
287628
1679
vi konas la bazan areon,
do vi povas taksi
do vi povas taksi
05:01
well, maybe the power is proportional.
128
289307
2323
Nu, eble la elektro proporcias.
05:03
And you can do this same thing
with a lot of different quantities,
with a lot of different quantities,
129
291630
2320
Kaj vi povas same fari
pri multe da tiaj kvantoj,
pri multe da tiaj kvantoj,
05:05
you know, with guesses about
the total amount of storage,
the total amount of storage,
130
293950
2076
vi scias, per divenoj
pri la tuta stokeca kvanto,
pri la tuta stokeca kvanto,
05:08
the number of servers, the
number of drives per server,
number of drives per server,
131
296026
2593
la nombro de serviloj,
de diskaparatoj po servilo,
de diskaparatoj po servilo,
05:10
and in each case using what you know
132
298619
3047
kaj ĉiuokaze uzante tion kion vi scias
05:13
to come up with a model that narrows down
133
301666
2527
elkrei modelon kiu precize taksas
05:16
your guesses for the things that you don't know.
134
304193
2130
viajn divenojn pri tio kion vi ne scias.
05:18
It's sort of circling around the
number you're trying to get.
number you're trying to get.
135
306323
2265
Estas kvazaŭ ĉirkaŭiri la
kvanton, kiun vi provas elkalkuli.
kvanton, kiun vi provas elkalkuli.
05:20
And this is a lot of fun.
136
308588
2555
Ege amuze,
05:23
The math is not all that advanced,
137
311143
2182
ne vere malsimple,
05:25
and really it's like nothing more than
138
313325
3135
pli-malpli kiel
05:28
solving a sudoku puzzle.
139
316460
2012
solvi sudokon.
05:30
So what I did, I went through all of this information,
140
318472
5309
Do, mi enkalkulis ĉiujn tiajn informerojn,
05:35
spent a day or two researching.
141
323781
1759
serĉis dum unu aŭ du tagoj.
05:37
And there are some things I didn't look at.
142
325540
2039
Kaj mi ne inspektis ĉion.
05:39
You could always look at the Google
143
327579
3043
Oni ja povus inspekti la
05:42
recruitment messages that they post.
144
330622
1817
dungadmesaĝoj, kiujn Google afiŝas.
05:44
That gives you an idea of where they have people.
145
332439
1938
Tiu diras pli-malpli kiom da homoj
laboras tie.
laboras tie.
05:46
Sometimes, when people visit a data center,
146
334377
1611
Kelkfoje, kiam iu vizitas datumejon,
05:47
they'll take a cell-cam photo and post it,
147
335988
1845
tiu poŝtelefone fotas kaj disafiŝas ĝin.
05:49
and they aren't supposed to,
148
337833
1490
Estas malpermesate,
05:51
but you can learn things about
their hardware that way.
their hardware that way.
149
339323
2813
sed vi povas lerni aĵojn pri
la diskaparatoj tiel.
la diskaparatoj tiel.
05:54
And in fact, you can just
look at pizza delivery drivers.
look at pizza delivery drivers.
150
342136
2553
Kaj fakte, vi ankaŭ
inspektu picajn liveristojn.
inspektu picajn liveristojn.
05:56
Turns out, they know where all
the Google data centers are,
the Google data centers are,
151
344689
2655
Evidentiĝis, ke ili ĉiuj scias
kie la datumejoj de Google estas,
kie la datumejoj de Google estas,
05:59
at least the ones that have people in them.
152
347344
2876
almenaŭ tiuj kiuj ujas homojn.
06:02
But I came up with my estimate,
153
350220
2185
Laŭ miaj taksado,
06:04
which I felt pretty good about,
154
352405
1864
kiun mi sufiĉe fidas,
06:06
that was about 10 exabytes of data
155
354269
3249
estas proskimume
10 datumaj eksabitokoj
10 datumaj eksabitokoj
06:09
across all of Google's operations,
156
357518
2422
entute por la firmao Google,
06:11
and then another maybe five exabytes or so
157
359940
3432
kaj krome proksimume aliaj kvin eksabitokoj
06:15
of offline storage in tape drives,
158
363372
2045
por neretaj bendaj stokoj,
06:17
which it turns out Google is
159
365417
1575
por kiuj, ŝajne, Google estas
06:18
about the world's largest consumer of.
160
366992
2510
la plej granda uzanto en la mondo.
06:21
So I came up with this estimate, and this is
161
369502
3561
Do tiom mi taksis,
kaj ĉi tio estas
kaj ĉi tio estas
06:25
a staggering amount of data.
162
373063
1243
mirindega kvanto de datumoj.
06:26
It's quite a bit more than any other organization
163
374306
2874
Ja estas pli ol ĉiuj aliaj organizoj
06:29
in the world has, as far as we know.
164
377180
1747
en la mondo, laŭ nia kono.
06:30
There's a couple of other contenders,
165
378927
1746
Estas aliaj konkurantoj,
06:32
especially everyone always thinks of the NSA.
166
380673
2344
specife, kiel ĉiuj pensas, la NSA.
06:35
But using some of these same methods,
167
383017
1429
Sed uzante similajn metodojn,
06:36
we can look at the NSA's data centers,
168
384446
2023
ni povas inspekti
la servilojn de la NSA,
la servilojn de la NSA,
06:38
and figure out, you know, we
don't know what's going on there,
don't know what's going on there,
169
386469
2482
kaj dedukti... nu, ni ne
scias tion kio okazas tie,
scias tion kio okazas tie,
06:40
but it's pretty clear that their operation
170
388951
2090
sed klaras ke iliaj agadoj
06:43
is not the size of Google's.
171
391041
1597
ne egalas
la grandecon de tiuj de Google.
la grandecon de tiuj de Google.
06:44
Adding all of this up, I came up with
172
392638
1739
Entute, mi ankaŭ solvis
06:46
the other thing that we can answer, which is,
173
394377
1896
la alian problemon
kiun ni volis respondi:
kiun ni volis respondi:
06:48
how many punch cards would this take?
174
396273
1985
kiom da trukartoj
tio ĉi bezonus?
tio ĉi bezonus?
06:50
And so a punch card can hold
175
398258
2958
Nu, trukarto povas enteni
06:53
about 80 characters,
176
401216
1991
proksimume 80 karaktrojn,
06:55
and you can fit about 2,000 or so cards into a box,
177
403207
3773
kaj eblas meti proksimume
2000 trukartojn en kesto,
2000 trukartojn en kesto,
06:58
and you put them in, say,
178
406980
1274
kaj meti ilin, ekzemple,
07:00
my home region of New England,
179
408254
1952
en mia hejmregiono, Nov-Anglio,
07:02
it would cover the entire region
180
410206
2340
tiu kovrus la tutan regionon
07:04
up to a depth of a little less than five kilometers,
181
412546
3474
ĝis la alteco de iomete
malpli ol kvin kilometroj,
malpli ol kvin kilometroj,
07:08
which is about three times deeper
182
416020
1443
t.e. proksimume trifoje pli alta ol
07:09
than the glaciers during the last ice age
183
417463
2399
la glaciepokaj glaciriveroj
07:11
about 20,000 years ago.
184
419862
2168
de antaŭ 20 000 jaroj.
07:14
So this is impractical, but I think
185
422030
2423
Ne vere oportunas, sed mi pensas
07:16
that's about the best answer I could come up with.
186
424453
2951
ke ĉi tiu estas la plej bona respondo
kiun mi povas doni.
kiun mi povas doni.
07:19
And I posted it on my website. I wrote it up.
187
427404
2138
Kaj mi afiŝis ĝin en mia retejo.
Mi verkis ĝin.
Mi verkis ĝin.
07:21
And I didn't expect to get an answer from Google,
188
429542
3690
Kaj mi tute ne atendis
ian respondon de Google,
ian respondon de Google,
07:25
because of course they've been so secretive,
189
433232
1631
ĉar nature ĝi estas tre sekretema,
07:26
they didn't answer of my questions,
190
434863
1404
ĝi ne respondis miajn demandojn,
07:28
and so I just put it up and said,
191
436267
1507
kaj mi do rezignis kaj diris,
07:29
well, I guess we'll never know.
192
437774
1523
nu, mi imagas, ke ni neniam scios.
07:31
But then a little while later
193
439297
2024
Sed iomete pli poste
07:33
I got a message, a couple weeks later, from Google,
194
441321
2449
Ricevis mi mesaĝon,
post kelkaj semajnoj, de Google,
post kelkaj semajnoj, de Google,
07:35
saying, hey, someone here has an envelope for you.
195
443770
3442
kiu diris, hej, iu havas koverton por vi.
07:39
So I go and get it, open it up,
196
447212
2801
Do mi iris preni ĝin,
malfermis ĝin,
malfermis ĝin,
07:42
and it's punch cards. (Laughter)
197
450013
2527
kaj estis trukartoj.
(Ridoj)
(Ridoj)
07:44
Google-branded punch cards.
198
452540
3082
Google-etikedigitaj trukartoj.
07:47
And on these punch cards,
there are a bunch of holes,
there are a bunch of holes,
199
455622
3248
Kaj sur tiuj trukartoj,
estis multaj truoj,
estis multaj truoj,
07:50
and I said, thank you, thank you,
200
458870
1301
kaj mi diris, dankon, dankon,
07:52
okay, so what's on here?
201
460171
1519
nu, kio estas ene?
07:53
So I get some software and start reading it,
202
461690
1630
Do mi trovis taŭgajn programojn
kaj komencis legi ilin,
kaj komencis legi ilin,
07:55
and scan them, and it turns out
203
463320
2000
ciferigi ilin, kaj riveliĝis ke
07:57
it's a puzzle.
204
465320
1369
temas pri enigmo.
07:58
There's a bunch of code,
205
466689
1638
Temas pri aro de fontkodo,
08:00
and I get some friends to help,
206
468327
1254
kaj mi petis al kelkaj amikoj helpi min,
08:01
and we crack the code, and then
inside that is another code,
inside that is another code,
207
469581
2552
kaj ni enrompis la kodon, kaj
ene estas alia kodo,
ene estas alia kodo,
08:04
and then there are some equations,
208
472133
1295
kaj poste kelkaj ekvacioj,
08:05
and then we solve those equations,
209
473428
1171
kaj ni elsolvis tiujn ekvaciojn,
08:06
and then finally out pops a message from Google
210
474599
3471
kaj finfine aperis mesaĝo de Google
08:10
which is their official answer to my article,
211
478070
3189
kiu estas ĝia oficiala respondo
al mia artikolo,
al mia artikolo,
08:13
and it said, "No comment."
212
481259
2452
kaj ĝi estas, “Nenia komento”.
08:15
(Laughter) (Applause)
213
483711
6174
(Ridoj)
(Aplaŭdoj)
(Aplaŭdoj)
08:26
And I love calculating these kinds of things,
214
494292
3217
Kaj mi ŝategas kalkuli tiajn aĵojn,
08:29
and it's not that I love doing the math.
215
497509
1715
kaj tio ne signifas
ke mi ŝategas matematikumi.
ke mi ŝategas matematikumi.
08:31
I do a lot of math,
216
499224
1565
Mi ja matematikumegas,
08:32
but I don't really like math for its own sake.
217
500789
3076
sed mi ne tiom ŝatas
matematikumi por matematikumi mem.
matematikumi por matematikumi mem.
08:35
What I love is that it lets you take
218
503865
1950
Tio kion mi ŝategas
estas ke per ĝi eblas
estas ke per ĝi eblas
08:37
some things that you know,
219
505815
1400
el kelkaj konataĵoj,
08:39
and just by moving symbols
around on a piece of paper,
around on a piece of paper,
220
507215
4778
kaj nur per movigi signojn surpapere,
08:43
find out something that you didn't know
221
511993
1697
eltrovi ion kion oni ne sciis
08:45
that's very surprising.
222
513690
2180
kaj kiu ege mirindas.
08:47
And I have a lot of stupid questions,
223
515870
1676
Kaj mi ricevas multe da stultaj demandoj,
08:49
and I love that math gives the power
224
517546
1803
kaj mi ŝategas
la matematikon kiu permesas
la matematikon kiu permesas
08:51
to answer them sometimes.
225
519349
2757
respondi al ili kelkfoje.
08:54
And sometimes not.
226
522106
1527
Sed kelkfoje ne.
08:55
This is a question I got from a reader,
227
523633
2924
Jen demando kiun mi ricevis el leganto,
08:58
an anonymous reader,
228
526557
1173
ia anonima leganto,
08:59
and the subject line just said, "Urgent,"
229
527730
2045
kaj la subjekto de la retmesaĝo
estis nur “Urĝe”,
estis nur “Urĝe”,
09:01
and this was the entire email:
230
529775
1929
kaj jen la tuta retmesaĝo:
09:03
"If people had wheels and could fly,
231
531704
2762
“Se ni homoj havus radojn kaj povus flugi,
09:06
how would we differentiate them from airplanes?"
232
534466
2696
kiel diferenciĝus ni de aviadiloj?”
09:09
Urgent. (Laughter)
233
537162
2675
“Urĝe”.
(Ridoj)
(Ridoj)
09:11
And I think there are some questions
234
539837
3353
Kaj mi pensas ke al kelkaj demandoj
09:15
that math just cannot answer.
235
543190
2670
matematiko simple
ne povas respondi.
ne povas respondi.
09:17
Thank you.
236
545860
2471
Dankon.
09:20
(Applause)
237
548331
4350
(Aplaŭdoj)
ABOUT THE SPEAKER
Randall Munroe - CartoonistRandall Munroe sketches elegant and illuminating explanations of the weird science and math questions that keep geeks awake at night.
Why you should listen
One of a small group of professional web cartoonists, math obsessive and chronic explainer Randall Munroe dazzles the online world (and racks up millions of monthly page views) with the meaninglessly-named (and occasionally heartbreaking) webcomic xkcd.
Munroe’s blog What If? specializes in cunning answers to, as the Atlantic put it, "the kinds of of wonderful and fanciful hypotheticals that might arise when the nerdily inclined get together in bars," like “How fast can you hit a speed bump while driving and live?” or “What would happen if a hair dryer with continuous power was turned on and put in an airtight 1x1x1 meter box?” As he told Math Horizons, I really enjoy solving these kinds of things, and it’s a bonus if I realize that I can put boxes around it and make it a comic."
He is also the author of the book Thing Explainer: Complicated Stuff in Simple Words.
Randall Munroe | Speaker | TED.com