TED2009
Dan Dennett: Cute, sexy, sweet, funny
Դեն Դեննեթ: Գեղեցիկ, սեքսուալ, քաղցր, ծիծաղելի
Filmed:
Readability: 3.4
3,553,924 views
Ինչու՞ են երեխաներն գեղեցիկ: Ինչու՞ է խմորեղենը քաղցր: Դեն Դեննեթն ունի անսպասելի պատասխաններ. նա կիսում է մեզ հետ էվոլուցիայի հակաինտուիտիվ պատճառաբանությունը գեղեցիկիկ, քաղցր ու սեքսուալ բաների վերաբերյալ (դրան գումարած Մաթյու Հըրլիի նոր տեսությունը, թե ինչու են կատակները ծիծաղելի):
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientist
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Dan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I’m going around the world giving talks about Darwin,
0
0
3000
Ես աշխարհով մեկ ճամփորդում եմ` ելույթներ ունենալով Դարվինի մասին
00:15
and usually what I’m talking about
1
3000
2000
և սովորաբար ես խոսում եմ
00:17
is Darwin’s strange inversion of reasoning.
2
5000
3000
Դարվինի` մտածողության տարօրինակ հակադարձման մասին:
00:20
Now that title, that phrase, comes from a critic, an early critic,
3
8000
5000
Այդ վերնագիրը, այդ արտահայտությունը գալիս է մի քննադատից, վաղ շրջանի մի քննադատից,
00:25
and this is a passage that I just love, and would like to read for you.
4
13000
4000
եվ ես պարզապես շատ եմ սիրում այս պարբերությունը և կուզենայի կարդալ այն ձեզ համար:
00:29
"In the theory with which we have to deal, Absolute Ignorance is the artificer;
5
17000
5000
<<Այս տեսության մեջ, որի հետ մենք գործ ունենք, Բացարձակ Տգիտությունն է վարպետը,
00:34
so that we may enunciate as the fundamental principle of the whole system,
6
22000
5000
այնպես որ մենք պետք է որպես ամբողջ համակարգի հիմնարար սկզբունք հայտարարենք այն,
00:39
that, in order to make a perfect and beautiful machine,
7
27000
3000
որ կատարյալ և գեղեցիկ մեքենա սարքելու համար
00:42
it is not requisite to know how to make it.
8
30000
3000
անհրաժեշտ չէ իմանալ, թե ինչպես սարքել այն:
00:45
This proposition will be found on careful examination to express,
9
33000
4000
Ուշադիր ուսումնասիրության դեպքում կտեսնեք, որ այս դրույթը`
00:49
in condensed form, the essential purport of the Theory,
10
37000
4000
խտացված ձևով, Տեսության էական իմաստն է,
00:53
and to express in a few words all Mr. Darwin’s meaning;
11
41000
4000
և արտահայտում է մի քանի բառերով պարոն Դարվինի ամբողջ ասելիքը,
00:57
who, by a strange inversion of reasoning,
12
45000
4000
ով, մտածողության տարօրինակ հակադարձմամբ,
01:01
seems to think Absolute Ignorance fully qualified
13
49000
3000
ասես կարծում է, որ Բացարձակ Տգիտությունը լիովին որակավորված է
01:04
to take the place of Absolute Wisdom in the achievements of creative skill."
14
52000
6000
Բացարձակ իմաստության տեղը զբաղեցնել ստեղծագործ հմտության ձեռքբերումներում>>:
01:10
Exactly. Exactly. And it is a strange inversion.
15
58000
7000
Ճիշտ այդպես: Ճիշտ այդպես: Դա տարօրինակ հակադրում է:
01:17
A creationist pamphlet has this wonderful page in it:
16
65000
4000
Մի արարչագործ բրոշյուրում այս հրաշալի էջը կա:
01:21
"Test Two:
17
69000
2000
"Թեսթ երկրորդ.
01:23
Do you know of any building that didn’t have a builder? Yes/No.
18
71000
4000
Դուք գիտե՞ք կառույց, որը չուներ կառուցող: Այո Ոչ:
01:27
Do you know of any painting that didn’t have a painter? Yes/No.
19
75000
3000
Դուք գիտե՞ք նկար, որը չուներ նկարող: Այո Ոչ:
01:30
Do you know of any car that didn’t have a maker? Yes/No.
20
78000
4000
Դուք գիտե՞ք մեքենա, որը չուներ սարքող: Այո Ոչ:
01:34
If you answered 'Yes' for any of the above, give details."
21
82000
5000
Եթե 'Այո' եք պատասխանել, վերոնշյալներից որևէ մեկին, նշեք մանրամասներ:
01:39
A-ha! I mean, it really is a strange inversion of reasoning.
22
87000
6000
Ա-հա: Ի նկատի ունեմ, դա իրոք-որ մտածողության տարօրինակ հակադարձում է:
01:45
You would have thought it stands to reason
23
93000
4000
Կարող էիք մտածել, որ խելամիտ է, որ
01:49
that design requires an intelligent designer.
24
97000
4000
դիզայնը պահանջում է խելացի դիզայներ:
01:53
But Darwin shows that it’s just false.
25
101000
2000
Սակայն Դարվինը ցույց է տալիս, որ սա պարզապես սխալ է:
01:55
Today, though, I’m going to talk about Darwin’s other strange inversion,
26
103000
5000
Սակայն այսօր ես խոսելու եմ Դարվինի մեկ այլ տարօրինակ հակադրության մասին,
02:00
which is equally puzzling at first, but in some ways just as important.
27
108000
6000
որ սկզբում նույնքան շփոթեցնող է, բայց ինչ-որ իմաստով նույնքան կարևոր:
02:06
It stands to reason that we love chocolate cake because it is sweet.
28
114000
7000
Խելամիտ է թվում, որ մենք սիրում ենք շոկոլադային խմորեղեն, որովհետև այն քաղցր է:
02:13
Guys go for girls like this because they are sexy.
29
121000
6000
Տղաներն այսպիսի աղջիկների հետևից են գնում, որովհետև նրանք սեքսուալ են:
02:19
We adore babies because they’re so cute.
30
127000
4000
Մենք պաշտում ենք փոքրիկ երեխաներին, որովհետև նրանք այնքան սիրուն են:
02:23
And, of course, we are amused by jokes because they are funny.
31
131000
9000
Եվ իհարկե, մեզ զվարճացնում են կատակները, քանի որ դրանք ծիծաղելի են:
02:32
This is all backwards. It is. And Darwin shows us why.
32
140000
7000
Այս ամբողջը հակառակ ուղղությամբ է։ Եվ Դարվինը մեզ ցույց է տալիս, թե ինչու։
02:39
Let’s start with sweet. Our sweet tooth is basically an evolved sugar detector,
33
147000
8000
Սկսենք քաղցրից։ Մեր քաղցրի ատամը իրականում էվոլուցիայի արդյունքում վերափոխված քաղցրի դետեկտորն է,
02:47
because sugar is high energy, and it’s just been wired up to the preferer,
34
155000
4000
քանի որ շաքարը բարձր էներգետիկ արժեք ունի, այն մեր մեջ ներդրվել է,
02:51
to put it very crudely, and that’s why we like sugar.
35
159000
5000
կոպիտ ասած, և հենց այդ պատճառով էլ մենք սիրում ենք շաքար։
02:56
Honey is sweet because we like it, not "we like it because honey is sweet."
36
164000
7000
Մեղրը քաղցր է, քանի որ մենք այն սիրում ենք, ոչ թե մենք այն սիրում ենք, որովհետև այն քաղցր է։
03:03
There’s nothing intrinsically sweet about honey.
37
171000
5000
Մեղրի մեջ էապես քաղցր բան չկա։
03:08
If you looked at glucose molecules till you were blind,
38
176000
4000
Ինչքան էլ երկար նայենք գլյուկոզաի մոլեկուլներին,
03:12
you wouldn’t see why they tasted sweet.
39
180000
3000
չենք տեսնի, թե ինչու է նրանց համը քաղցր։
03:15
You have to look in our brains to understand why they’re sweet.
40
183000
6000
Հասկանալու համար, թե ինչու են նրանք քաղցր, պետք է նայենք մեր ուղեղներին։
03:21
So if you think first there was sweetness,
41
189000
2000
Այսպիսով, եթե դուք մտածում եք, որ սկզբում եղել է քաղցրությունը,
03:23
and then we evolved to like sweetness,
42
191000
2000
և հետո մենք զարգացրել ենք քաղցրի նկատմամբ սեր,
03:25
you’ve got it backwards; that’s just wrong. It’s the other way round.
43
193000
4000
դուք հակառակ պատկերացում ունեք․ դա պարզապես սխալ է․ ամեն ինչ իրականում հակառակն է։
03:29
Sweetness was born with the wiring which evolved.
44
197000
4000
Քաղցրությունն առաջացել է այն մեխանիզմի արդյունքում, որը էվոլուցիայի է ենթարկվել:
03:33
And there’s nothing intrinsically sexy about these young ladies.
45
201000
4000
Եվ այս երիտասարդ կանանց մեջ ոչ մի էապես սեքսուալ բան չկա:
03:37
And it’s a good thing that there isn’t, because if there were,
46
205000
5000
Եվ լավ է, որ չկա, որովհետև եթե լիներ,
03:42
then Mother Nature would have a problem:
47
210000
4000
Մայր բնությունը պրոբլեմ կունենար։
03:46
How on earth do you get chimps to mate?
48
214000
5000
Ինչպե՞ս պետք է շիմպանզեներին ստիպեինք զուգավորվել։
03:53
Now you might think, ah, there’s a solution: hallucinations.
49
221000
8000
Հիմա կարող է մտածեք, օհ, լուծում կա` հալուցինացիաներ։
04:01
That would be one way of doing it, but there’s a quicker way.
50
229000
4000
Դա էլ է այդ անելու տարբերակ, բայց ավելի արագ ձև կա։
04:05
Just wire the chimps up to love that look,
51
233000
3000
Շիմպանզեներին <<լարել>> այնպես, որ նրանց այդ տեսքը դուր գա,
04:08
and apparently they do.
52
236000
3000
և ակնհայտորեն դա նրանց դուր է գալիս։
04:11
That’s all there is to it.
53
239000
4000
Ընդամենն այդքանը։
04:16
Over six million years, we and the chimps evolved our different ways.
54
244000
4000
Վեց միլիոն տարվա ընթացքում մենք ու շիմպանզեները զարգացել են տարբեր ձևերով։
04:20
We became bald-bodied, oddly enough;
55
248000
3000
Մեր մարմիննեը մազածածկույթից ազատվեցին, տարօրինակորեն,
04:23
for one reason or another, they didn’t.
56
251000
4000
իսկ նրանցը՝ այս կամ այն պատճառով ոչ։
04:27
If we hadn’t, then probably this would be the height of sexiness.
57
255000
12000
Եթե մենք մազոտ լինեինք, հավանաբար դա կլիներ սեքսուալության բարձրակետը։
04:39
Our sweet tooth is an evolved and instinctual preference for high-energy food.
58
267000
5000
Մեր <<քաղցրասեր ատամը>> էվոլուցիայի է ենթարկվել և բնազդային նախընտրություն ձեռք բերեց բարձր էներգետիկ արժեք ունեցող սննդի նկատմամբ:
04:44
It wasn’t designed for chocolate cake.
59
272000
3000
Այն շոկոլադե խմորեղենի համար չէ նախատեսված։
04:47
Chocolate cake is a supernormal stimulus.
60
275000
3000
շոկոլադե խմորեղենը գերնորմալ խթանիչ է:
04:50
The term is owed to Niko Tinbergen,
61
278000
2000
Այս տերմինը հնարել է Նիկո Տինբերգենը,
04:52
who did his famous experiments with gulls,
62
280000
2000
ով ճայերի հետ հայտնի փորձերն էր անում,
04:54
where he found that that orange spot on the gull’s beak --
63
282000
4000
որտեղ նա հայտնաբերեց, որ ճայի կտուցի վրայի նարնջագույն կետը,
04:58
if he made a bigger, oranger spot
64
286000
2000
եթե ավելի մեծացվի ու վառ նարնջագույն դառնա,
05:00
the gull chicks would peck at it even harder.
65
288000
2000
ճայի ձագուկներն ավելի ուժեղ են այն կտցահարաում։
05:02
It was a hyperstimulus for them, and they loved it.
66
290000
3000
Դա նրանց համար գերխթանիչ է, և նրանց շատ էր դուր գալիս։
05:05
What we see with, say, chocolate cake
67
293000
4000
Այն, ինչ մենք տեսնում ենք շոկոլադե խմորեղենի դեպքում,
05:09
is it’s a supernormal stimulus to tweak our design wiring.
68
297000
5000
սա գերնորմալ խթանիչ է, որը խթանում է մեր մտադրությունների ուղղությունը:
05:14
And there are lots of supernormal stimuli; chocolate cake is one.
69
302000
3000
Եվ շատ կան գերնորմալ խթանիչներ․ շոկոլադի թխվածքը դրանցից մեկն է։
05:17
There's lots of supernormal stimuli for sexiness.
70
305000
3000
Կան սեքսուալության շատ գերնորմալ խթանիչներ։
05:20
And there's even supernormal stimuli for cuteness. Here’s a pretty good example.
71
308000
6000
Եվ կա գեղեցկության գերնորմալ խթանիչ: Ահա մի շատ լավ օրինակ:
05:26
It’s important that we love babies, and that we not be put off by, say, messy diapers.
72
314000
5000
Կարևոր է, որ մենք սիրենք փոքրիկ երեխաներին, ու նրանց կեղտոտ տակաշորերը մեզ չվանեն:
05:31
So babies have to attract our affection and our nurturing, and they do.
73
319000
6000
Այսպիսով, երեխաները պետք է գրավեն մեր սերն ու խնամքը, և նրանք դա անում են:
05:37
And, by the way, a recent study shows that mothers
74
325000
4000
Եվ, իմիջիայլոց, վերջերս արված մի ուսումնասիրություն ցույց է տալիս,
05:41
prefer the smell of the dirty diapers of their own baby.
75
329000
3000
որ մայրերը նախընտրում են իրենց սեփական երեխայի կեղտոտ տակաշորի հոտը:
05:44
So nature works on many levels here.
76
332000
3000
Այնպես որ բնությունն այստեղ գործում է տարբեր մակարդակների վրա:
05:47
But now, if babies didn’t look the way they do -- if babies looked like this,
77
335000
5000
Դիցուք, եթե երեխաներ ոչ թե այսպիսի տեսք ունենային, այլ այսպիսի,
05:52
that’s what we would find adorable, that’s what we would find --
78
340000
4000
մենք հենց դա կհամարեինք պաշտելի,
05:56
we would think, oh my goodness, do I ever want to hug that.
79
344000
6000
մենք կմտածեինք, աստված իմ, արդյոք ուզում եմ երբևէ գրկել սա:
06:02
This is the strange inversion.
80
350000
2000
Սա տարօրինալ հակադարձում է:
06:04
Well now, finally what about funny. My answer is, it’s the same story, the same story.
81
352000
7000
Իսկ հիմա, վերջապես ծիծաղելիի մասին: Իմ պատասխանն է, նույն պատմությունն է, նույն պատմությունը:
06:11
This is the hard one, the one that isn’t obvious. That’s why I leave it to the end.
82
359000
4000
Այս մեկը դժվար է, սա այնքան էլ ակնհայտ չէ: Ահա թե ինչու ենք վերջում թողել:
06:15
And I won’t be able to say too much about it.
83
363000
2000
Եվ ես չեմ կարողանա շատ բան ասել դրա մասին:
06:17
But you have to think evolutionarily, you have to think, what hard job that has to be done --
84
365000
6000
Բայց դուք պետք է էվոլուցիոն ձևով մտածեք, դուք պետք է մտածեք, թե ինչ դժվար աշխատանք կա, որ պետք է արվի,
06:23
it’s dirty work, somebody’s got to do it --
85
371000
3000
դա կեղտոտ աշխատանք է, ինչ-որ մեկը պետք է այն անի,
06:26
is so important to give us such a powerful, inbuilt reward for it when we succeed.
86
374000
8000
այնքան կարևոր է, որ մեր մեջ ներդրվել է մեխանիզմ, որը մեզ պարգևատրում է, երբ հաջողությամբ անում ենք դա:
06:34
Now, I think we've found the answer -- I and a few of my colleagues.
87
382000
4000
Ես կարծում եմ, որ մենք գտել ենք պատասխանը, ես և իմ գործընկերներից մի քանիսը:
06:38
It’s a neural system that’s wired up to reward the brain
88
386000
4000
Դա նեյրոնային համակարգ է, որը ներդրվել է ուղեղին բավարարություն պարգևելու համար,
06:42
for doing a grubby clerical job.
89
390000
5000
երբ կատարում են ձանձրալի գրասենյակային աշխատանք:
06:48
Our bumper sticker for this view is
90
396000
4000
Այս տեսանկյան մեր ազդագիրն այն է,
06:52
that this is the joy of debugging.
91
400000
3000
որ սա թերություններ վերացնելու բերկրանքն է:
06:55
Now I’m not going to have time to spell it all out,
92
403000
2000
Հիմա ես ժամանակ չեմ ունենա մանրամասն բացատրել դա,
06:57
but I’ll just say that only some kinds of debugging get the reward.
93
405000
5000
սակայն կասեմ միայն, որ թերություններ վերացնելու որոշ տեսակներ են միայն բավարարության զգացում պարգևում:
07:02
And what we’re doing is we’re using humor as a sort of neuroscientific probe
94
410000
8000
Եվ մենք օգտագործում ենք հումորը որպես նեյրոգիտական զտիչ
07:10
by switching humor on and off, by turning the knob on a joke --
95
418000
4000
հումորը միացնելով ու անջատելով, կատակի վահանակը պտտելով-
07:14
now it’s not funny ... oh, now it’s funnier ...
96
422000
2000
հիմա սա ծիծաղելի չէ... օ, հիմա ավելի ծիծաղելի է...
07:16
now we’ll turn a little bit more ... now it’s not funny --
97
424000
2000
հիմա մի քիչ էլ կպտտենք... հիմա ծիծաղելի չէ....
07:18
in this way, we can actually learn something
98
426000
3000
այս ձևով, մենք կարող ենք իրոք ինչ-որ մի բան սովորել,
07:21
about the architecture of the brain,
99
429000
2000
ուղեղի կառուցվածքի մասին,
07:23
the functional architecture of the brain.
100
431000
2000
ուղեղի ֆունկցիոնալ կառուցվածքի մասին:
07:25
Matthew Hurley is the first author of this. We call it the Hurley Model.
101
433000
5000
Մեթյու Հըրլին սրա առաջին հեղինակն է: Մենք այն անվանում ենք Հըրլիի մոդել:
07:30
He’s a computer scientist, Reginald Adams a psychologist, and there I am,
102
438000
4000
Նա համակարգչի մասնագետ է, Ռեգինալս Ադամսը հոգեբան է, և ահա ես,
07:34
and we’re putting this together into a book.
103
442000
2000
մենք միասին գիրք ենք գրում:
07:36
Thank you very much.
104
444000
3000
Շատ շնորհակալություն:
ABOUT THE SPEAKER
Dan Dennett - Philosopher, cognitive scientistDan Dennett thinks that human consciousness and free will are the result of physical processes.
Why you should listen
One of our most important living philosophers, Dan Dennett is best known for his provocative and controversial arguments that human consciousness and free will are the result of physical processes in the brain. He argues that the brain's computational circuitry fools us into thinking we know more than we do, and that what we call consciousness — isn't. His 2003 book "Freedom Evolves" explores how our brains evolved to give us -- and only us -- the kind of freedom that matters, while 2006's "Breaking the Spell" examines belief through the lens of biology.
This mind-shifting perspective on the mind itself has distinguished Dennett's career as a philosopher and cognitive scientist. And while the philosophy community has never quite known what to make of Dennett (he defies easy categorization, and refuses to affiliate himself with accepted schools of thought), his computational approach to understanding the brain has made him, as Edge's John Brockman writes, “the philosopher of choice of the AI community.”
“It's tempting to say that Dennett has never met a robot he didn't like, and that what he likes most about them is that they are philosophical experiments,” Harry Blume wrote in the Atlantic Monthly in 1998. “To the question of whether machines can attain high-order intelligence, Dennett makes this provocative answer: ‘The best reason for believing that robots might some day become conscious is that we human beings are conscious, and we are a sort of robot ourselves.'"
In recent years, Dennett has become outspoken in his atheism, and his 2006 book Breaking the Spell calls for religion to be studied through the scientific lens of evolutionary biology. Dennett regards religion as a natural -- rather than supernatural -- phenomenon, and urges schools to break the taboo against empirical examination of religion. He argues that religion's influence over human behavior is precisely what makes gaining a rational understanding of it so necessary: “If we don't understand religion, we're going to miss our chance to improve the world in the 21st century.”
Dennett's landmark books include The Mind's I, co-edited with Douglas Hofstaedter, Consciousness Explained, and Darwin's Dangerous Idea. Read an excerpt from his 2013 book, Intuition Pumps, in the Guardian >>
Dan Dennett | Speaker | TED.com