TEDGlobal 2009
Loretta Napoleoni: The intricate economics of terrorism
Լորետա Նապոլեոնի, Ահաբեկչության բարդ տնտեսագիտությունը:
Filmed:
Readability: 4.3
735,286 views
Լորետա Նապոլեոնին մանրամասնում է իր հազվագյուտ հնարավորությունը խոսել իտալական գաղտնի Կարմիր Բրիգադի անդամների հետ. փորձ, որը ահաբեկչության հանդեպ երկարաժամկետ հետաքրքրություն բարբոքեց: Նա ամբողջական պատկերացում է տալիս դրա համալիր տնտեսության մասին` բացահայտելով փղերի լվացման և ԱՄՆ Հայրենասիրական Ակտի միջև գոյություն ունեցող զարմանալի կապը:
Loretta Napoleoni - Macroeconomist
She made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet. Full bio
She made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm going to show you how terrorism
0
1000
2000
Պատրաստվում եմ ձեզ ցույց տալ, թե ինչպես է ահաբեկչությունն
00:18
actually interacts with our daily life.
1
3000
3000
իրականում փոխազդում մեր առօրյա կյանքի հետ:
00:21
15 years ago I received a phone call from a friend.
2
6000
4000
15 տարի առաջ ընկերոջիցս մի զանգ ստացա:
00:25
At the time he was looking after the rights of political prisoners
3
10000
3000
Այդ ժամանակ նա զբաղվում էր իտալական բանտերում
00:28
in Italian jails.
4
13000
3000
քաղաքական բանտարկյալների իրավունքների հարցերով:
00:31
He asked me if I wanted to interview the Red Brigades.
5
16000
4000
Նա ինձ հարցրեց , թե արդյոք ուզում եմ հարցազրույց վերցնել Կարմիր Բրիգադի անդամներից:
00:35
Now, as many of you may remember,
6
20000
2000
Ինչպես ձեզանից շատերն են հիշում,
00:37
the Red Brigades was a terrorist, Marxist organization
7
22000
4000
Կարմիր Բրիգադը մարքսիստական ահաբեկչական կազմակերպություն էր,
00:41
which was very active in Italy
8
26000
2000
որը շատ ակտիվ էր Իտալիայում
00:43
from the 1960s until the mid-1980s.
9
28000
4000
1960ականներից մինչև 1980ականների կեսերը:
00:47
As part of their strategy
10
32000
2000
Որպես իրենց ռազմավարության մի մաս,
00:49
the Red Brigades never spoke with anybody, not even with their lawyers.
11
34000
4000
Կարմիր բրիգադի անդամները երբեք ոչ ոքի հետ չէին խոսում, նույնիսկ իրենց իրավաբանների:
00:53
They sat in silence through their trails,
12
38000
4000
Իրենց դատավարությունների ժամանակ լուռ նստում էին,
00:57
waving occasionally at family and friends.
13
42000
4000
երբեմն միայն ձեռքով էին անում իրենց ընտանիքի անդամներին ու ընկերներին:
01:01
In 1993 they declared the end of the armed struggle.
14
46000
6000
1993ին նրանք հայտարարեցին զինված պայքարի վերջը:
01:07
And they drew a list of people with whom they would talk,
15
52000
2000
Նրանք կազմեցին այն մարդկանց ցուցակը, ում հետ նրանք կխոսեին
01:09
and tell their story.
16
54000
2000
կպատմեին իրենց պատմությունը:
01:11
And I was one of those people.
17
56000
3000
Ես այդ մարդկանցից էի:
01:14
When I asked my friend why the Red Brigades want to talk to me,
18
59000
3000
Երբ հարցրեցի իմ ընկերոջը, թե ինչու են ուզում Կարմիր բրիգադի անդամները խոսել ինձ հետ,
01:17
he said that the female members of the organization
19
62000
4000
նա ասաց, որ կազմակերպության կին անդամները
01:21
had actually supported my name.
20
66000
3000
կողմ էին քվեարկել իմ անվան համար:
01:24
In particular, one person had put it forward.
21
69000
3000
Մասնավորապես մի մարդ էր ինձ առաջադրել:
01:27
She was my childhood friend.
22
72000
3000
Նա իմ մանկության ընկերն է:
01:30
She had joined the Red Brigades
23
75000
2000
Նա միացել էր կարմիր Բրիգադին
01:32
and became a leader of the organization.
24
77000
3000
ու դարձել էր կազմակերպության առաջնորդը:
01:35
Naturally, I didn't know that
25
80000
2000
Բնականաբար ես դա չգիտեի,
01:37
until the day she was arrested.
26
82000
2000
նախքան նրան ձերբակալելը:
01:39
In fact, I read it in the newspaper.
27
84000
4000
Իրականում ես դրա մասին ամսագրում եմ կարդացել:
01:43
At the time of the phone call
28
88000
2000
Ինձ զանգելու ժամանակ,
01:45
I just had a baby,
29
90000
2000
ես նոր էի երեխա ունեցել,
01:47
I successfully completed a management buyout
30
92000
2000
հաջողությամբ գնել էի այն կազմակերպությունը,
01:49
to the company I was working with,
31
94000
3000
որի համար աշխատում էի,
01:52
and the last thing I wanted to do was to go back home
32
97000
3000
և ամենավերջին բանը, որ ուզում էի անել, տուն վերադառնալն
01:55
and touring the high-security prisons.
33
100000
3000
ու բարձր անվտանգության բանտեր այցելելն էր:
01:58
But this is exactly what I did
34
103000
3000
Բայց սա հենց այն էր, ինչ ես արեցի,
02:01
because I wanted to know
35
106000
2000
որովհետև ուզում էի պարզել,
02:03
what had turned my best friend
36
108000
2000
թե ինչն էր ստիպել իմ լավագույն ընկերոջը
02:05
into a terrorist,
37
110000
2000
դառնալ ահաբեկիչ,
02:07
and why she'd never tried to recruit me.
38
112000
4000
և թե ինչու նա երբևէ չի փորձել ինձ էլ ներքաշել դրա մեջ:
02:11
(Laughter)
39
116000
2000
Ծիծաղ,
02:13
(Applause)
40
118000
3000
Ծափահարություններ:
02:16
So, this is exactly what I did.
41
121000
5000
Այսպիսով, սա հենց այն էր, ինչ ես արեցի:
02:21
Now, I found the answer very quickly.
42
126000
4000
Ես պատասխանը շատ շուտ գտա:
02:25
I actually had failed
43
130000
2000
Իրականում ինձ չհաջողվեց
02:27
the psychological profiling of a terrorist.
44
132000
3000
կազմել ահաբեկչի հոգեբանական նկարագիրը:
02:30
The center committee of the Red Brigades
45
135000
2000
Կարմիր Բրիգադի գլխավոր խորհուրդը,
02:32
had judged me too single-minded
46
137000
2000
եզրակացրել էր, որ ես չափազանց նպատակասլաց
02:34
and too opinionated to become a good terrorist.
47
139000
4000
ու ինքնավստահ եմ ահաբեկիչ դառնալու համար:
02:38
My friend, on the other hand, she was a good terrorist
48
143000
3000
Իսկ իմ ընկերը, ընդհակառակը, շատ լավ ահաբեկիչ էր,
02:41
because she was very good at following orders.
49
146000
3000
քանի որ նա շատ լավ էր կարգուկանոնին հետևելուց:
02:44
She also embraced violence.
50
149000
3000
Նա նաև ընդունում է բռնությունը:
02:47
Because she believed that the only way
51
152000
2000
Քանի որ նա հավատում է, որ միակ բանը,
02:49
to unblock what, at the time,
52
154000
3000
որ կբացեր այն, ինչը այն ժամանակ
02:52
was known as a blocked democracy,
53
157000
2000
հայտնի էր որպես արգելափակված ժողովրդավարություն
02:54
Italy, a country run by the same party for 35 years
54
159000
4000
Իտալիայում, մի երկիր, որ 35 տարի շարունակ միևնույն կուսակցության կողմից էր ղեկավարվում,
02:58
was the arms struggle.
55
163000
4000
զինված պայքարն էր:
03:02
At the same time, while I was interviewing the Red Brigades,
56
167000
3000
Միևնույն ժամանակ, մինչ ես հարցազրույց էի վերցնում Կարմիր Բրիգադի անդամներից,
03:05
I also discovered that their life was not ruled
57
170000
3000
պարզեցի նաև, որ իրենց կյանքը չի ղեկավարվում
03:08
by politics or ideology,
58
173000
3000
ոչ քաղաքականությամբ, ոչ էլ գաղաթարախոսություններով
03:11
but actually was ruled by economics.
59
176000
3000
իրականում այն ղեկավարվում է տնտեսագիտությամբ:
03:14
They were constantly short of cash.
60
179000
3000
Նրանք երբեք կանխիկ գումար չունեին:
03:17
They were constantly searching for cash.
61
182000
3000
Նրանք անընդհատ կանխիկ գումար էին փնտրում:
03:20
Now, contrary to what many people believe,
62
185000
2000
Ի հակադրություն շատ մարդկանց կարծածի,
03:22
terrorism is actually a very expensive business.
63
187000
4000
ահաբեկչությունը շատ թանկարժեք բիզնես է:
03:26
I'll give you an idea.
64
191000
2000
Ահա մի գաղափար:
03:28
In the 1970s, the turnover of the Red Brigades
65
193000
5000
1970ականներին, Կարմիր բրիգադի շրջանառությունը
03:33
on a yearly basis
66
198000
2000
տարեկան կտրվածքով
03:35
was seven million dollars.
67
200000
2000
կազմում էր յոթ միլիոն դոլլար:
03:37
This is roughly between 100
68
202000
2000
Այսօր այն 100-150 միլիոնի
03:39
and 150 million, today.
69
204000
2000
միջև է տատանվում:
03:41
Now, you know, if you live underground
70
206000
3000
գիտեք, եթե ապրում ես ստորգետնյա կյանքով,
03:44
it's really hard to produce this amount of money.
71
209000
5000
իսկապես դժվար է այս քանակությամբ փող ստեղծելը:
03:49
But this also explains why, when I was interviewing the Red Brigades,
72
214000
4000
Բայց սա բացատրում է թե ինչու երբ ես հարցազրույց էի վերցնում Կարմիր բրիգադի անդամներից,
03:53
and then, later on, other arms organizations,
73
218000
3000
հետագայում նաև այլ զինյալ կազմակերպություններ,
03:56
including members of al-Zarqawi group in the Middle East,
74
221000
5000
ներառյալ Ալ- Զաքաի խմբակցությունը Մերձավոր Արևելքում,
04:01
everybody was extremely reluctant
75
226000
3000
բոլորը չափազանց դժկամորեն էին տրամադրված
04:04
to talk about ideology, or politics.
76
229000
3000
քաղաքականության, գաղափարախոսության մասին խոսելուն:
04:07
Because they had no idea.
77
232000
2000
Սա այն պատճառով, որ նրանք գաղափար չունեին:
04:09
The political vision of a terrorist organization
78
234000
4000
Ահաբեկչական կազմակերպության քաղաքական տեսլականը
04:13
is decided by the leadership,
79
238000
3000
որոշվում է ղեկավարության կողմից,
04:16
which, generally, is never more than five to seven people.
80
241000
3000
որը սովորաբար 5-7 մարդկացից է բաղկացած:
04:19
All the others do, day in and day out,
81
244000
3000
Մյուսները, մի օր այստեղ են, մի օր այնտեղ
04:22
is search for money.
82
247000
2000
փող են որոնում:
04:24
Once, for example, I was interviewing
83
249000
2000
Օրինակ, մի անգամ հարցազրույց էի վերցնում
04:26
this part-timer from the Red Brigades.
84
251000
3000
Կարմիր Բրիգադի մի մասնակցից:
04:29
It was a psychiatrist. He loved sailing.
85
254000
2000
Նա հոգեբույժ էր: Նա սիրում էր նավարկել:
04:31
He was a really keen sailor. And he had this beautiful boat.
86
256000
4000
Նա շատ ուժեղ նավաստի էր: Եվ նա ուներ մի գեղեցիկ նավ:
04:35
And he told me that the best time of his life
87
260000
2000
Վերջինս ինձ պատմեց, որ իր կյանքի լավագույն ժամանակահատվածն է ապրել,
04:37
was when he was a member of the Red Brigades
88
262000
3000
երբ Կարմիր Բրիգադի անդամ էր
04:40
and he went sailing, every summer, back and forth
89
265000
2000
և ամեն ամառ գնում էր նավարկության դեպի Լիբանան, հետ
04:42
from Lebanon, where he would pick up
90
267000
2000
որտեղից նա վերցնում էր
04:44
Soviet weapons from the PLO,
91
269000
2000
սովետական զենքեր Պաղեստինյան Ազատագրման Կազմակերպությունից
04:46
and then carry them all the way to Sardinia
92
271000
3000
և հետո էլ դրանք տանում էր Սարդինիա,
04:49
where the other arms organization from Europe would go
93
274000
3000
որտեղից եվրոպական այլ զինյալ կազմակերպություններ գնում
04:52
and take their share of the arms.
94
277000
3000
և վերցնում էին զենքերի իրենց բաժինը:
04:55
For that service the Red Brigades were actually paid a fee,
95
280000
4000
Կարմիր Բրիգադի այդ ծառայության համար իրականում գումարներ էին վճարվում,
04:59
which went to fund their organization.
96
284000
3000
որն էլ գնում էր իրենց կազմակերպության ֆինանսավորմանը:
05:02
So, because I am a trained economist
97
287000
3000
Այսպիսով, քանի որ ես փորձառու տնտեսագետ եմ
05:05
and I think in economic terms,
98
290000
2000
և մտածում եմ տնտեսագիտական տերմիններով,
05:07
all of the sudden I thought,
99
292000
2000
հանկարծ ես մտածեցի,
05:09
maybe there is something here.
100
294000
2000
գուցե մի թաքուն բան կա այստեղ:
05:11
Maybe there is a link, a commercial link,
101
296000
2000
Միգուցե առևտրական մի կապ գոյություն ունի
05:13
between one organization and another one.
102
298000
4000
կազմակերպությունների միջև:
05:17
But it was only when I interviewed
103
302000
3000
Սակայն երբ հարցազրույց վերցրի
05:20
Mario Moretti, the head of the Red Brigades,
104
305000
4000
Մարիո Մորետիից` Կարմիր Բրիգադի պարագլխից,
05:24
the man who kidnapped and killed Aldo Moro,
105
309000
3000
որը առևանգեց և սպանեց Ալդո Մորոյին,
05:27
Italian former prime minister,
106
312000
3000
Իտալիայի նախկին վարչապետ,
05:30
that I finally realized
107
315000
2000
ես վերջապես հասկացա,
05:32
that terrorism is actually business.
108
317000
3000
որ ահաբեկչությունն իրականում բիզնես է:
05:35
I was having lunch with him
109
320000
2000
Ես ճաշում էի նրա հետ
05:37
in a high-security prison in Italy.
110
322000
2000
Իտալիայում` հատուկ հսկողության բանտում:
05:39
And as we were eating,
111
324000
3000
Մինչ ուտում էինք,
05:42
I had the distinct feeling
112
327000
2000
իմ մոտ այնպիսի զգացողություն էր,
05:44
that I was back in the city of London,
113
329000
3000
կարծես Լոնդոնի կենտրոնում լինեի`
05:47
having lunch with a fellow banker or an economist.
114
332000
4000
բանկիրի կամ էլ տնտեսագետի հետ ճաշելիս:
05:51
This guy thought in the same way I did.
115
336000
4000
Տղան հենց իմ նման էր մտածում:
05:55
So, I decided that I wanted to investigate the economics of terrorism.
116
340000
6000
Այսպիսով, ես որոշեցի, որ ուզում եմ ուսումնասիրել ահաբեկչության տնտեսագիտությունը:
06:01
Naturally, nobody wanted to fund my research.
117
346000
4000
Բնականաբար, ոչ ոք չէր ուզում ֆինանսավորել ուսումնսիրությունը:
06:05
In fact, I think many people thought that I was a bit crazy.
118
350000
2000
Իրականում, կարծում եմ, որ շատերն եմ մտածում, թե գիժ եմ:
06:07
You know, that woman that goes around to foundations
119
352000
3000
Դե գիտեք, մի կին, որ այս ու այն կողմ
06:10
asking for money, thinking about the economics of terrorism.
120
355000
4000
ընկած փող է խնդրում մտածելով ահաբեկչության տնտեսագիտության մասին:
06:14
So, in the end, I took a decision
121
359000
3000
Այսպիսով, վերջապես, որոշում ընդունեցի,
06:17
that, in retrospect, did change my life.
122
362000
3000
որը հետադարձ հայացքի ներքո, փոխեց իմ կյանքը:
06:20
I sold my company,
123
365000
2000
Ես վաճառեցի իմ ընկերությունը,
06:22
and funded the research myself.
124
367000
3000
և ինքս ֆինանսավորեցի ուսումնսիրությունը:
06:25
And what I discovered
125
370000
2000
Իմ բացահայտածը
06:27
is this parallel reality,
126
372000
2000
մի զուգահեռ իրականություն է,
06:29
another international economic system,
127
374000
4000
մի ուրիշ միջազգային տնտեսական համակարգ,
06:33
which runs parallel to our own,
128
378000
3000
որը մերինին զուգահեռ է ղեկավարվում,
06:36
which has been created by arms organizations
129
381000
2000
որը ստեղծվել էր ռազմային կազմակերպությունների կողմից
06:38
since the end of World War II.
130
383000
2000
2րդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից սկսած:
06:40
And what is even more shocking
131
385000
2000
Իսկ ամենազարմանալին այն է,
06:42
is that this system
132
387000
4000
որ այս համակարգը
06:46
has followed, step by step, the evolution
133
391000
3000
քայլ առ քայլ հետևել է
06:49
of our own system,
134
394000
2000
մեր համակարգի`
06:51
of our Western capitalism.
135
396000
2000
մեր արևմտյան կապիտալիզմի զարգացմանը:
06:53
And there are three main stages.
136
398000
3000
3 կարևոր փուլեր կա:
06:56
The first one is the state sponsor of terrorism.
137
401000
3000
Առաջինը ահաբեկչության պետական հովանավորչությունն է:
06:59
The second one is the privatization of terrorism.
138
404000
3000
2րդը ահաբեկչության մասնավորեցումն է:
07:02
And the third, of course, is the globalization of terrorism.
139
407000
4000
Իսկ 3րդը, իհարկե, ահաբեկչության գլոբալացումն է:
07:06
So, state sponsor of terrorism,
140
411000
3000
Այսպիսով, ահաբեկչության պետական հովանավորչություն,
07:09
feature of the Cold War.
141
414000
2000
Սառը Պատերազմի առանձնահատկություն:
07:11
This is when the two superpowers were fighting
142
416000
2000
Սա այն դեպքում է, երբ 2 գերտերություններ պատերազմ էին
07:13
a war by proxy,
143
418000
2000
վարում վստահված անձանց միջոցով:
07:15
along the periphery of the sphere of influence,
144
420000
3000
ազդեցության մակերեսի ամբողջ շրջանագծով
07:18
fully funding arms organizations.
145
423000
3000
ամբողջությամբ ֆինանսավորելով զինյալ կամզմակերպությունները:
07:21
A mix of legal and illegal activities is used.
146
426000
3000
Օրինական և անօրեն գործողություների խառնուրդ է օգտագործվում:
07:24
So, the link between crime and terror
147
429000
3000
Այսպիսով, հանցագործության և ահաբեկման միջև գոյություն ունեցող կապը
07:27
is established very early on.
148
432000
3000
շատ շուտ է բացահայտվում:
07:30
And here is the best example,
149
435000
2000
Եվ ահա լավագույն օրինակը,
07:32
the Contras in Nicaragua, created by the CIA,
150
437000
3000
Նիկարագուայում գործող Կոնտրասը, որը ստեղծվել է Կենտրոնական Հետախուզական ընկերության կողմից,
07:35
legally funded by the U.S. Congress,
151
440000
3000
օրինական ձևով ֆինանսավորվում է Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսի կողմից,
07:38
illegally funded by the Reagan administration
152
443000
3000
իսկ անօրինական ձևով` Ռեգան վարչակազմի կողմից`
07:41
via covert operation, for example, the Iran-Contra Affair.
153
446000
6000
գաղտնի գործողությունների միջոցով, ինչպիսին է օրինակ Հակա- Իրանական Գործողությունը:
07:47
Then comes the late 1970s, early '80s,
154
452000
3000
Հետո գալիս է ուշ 1970ականները, վաղ 80ականները
07:50
and some groups successfully carry out
155
455000
3000
և որոշ խմբակցություններ հաջողությամբ ավարտում են
07:53
the privatization of terrorism.
156
458000
2000
ահաբեկչության մասնավորեցումը:
07:55
So, they gain independence from the sponsor,
157
460000
3000
Այսպիսով նրանք հովանավորողից անկախություն են ձեռք բերում
07:58
and start funding themselves.
158
463000
4000
և սկսում են իրենք իրենց ֆինանսավորել:
08:02
Now, again we see a mix of legal and illegal activities.
159
467000
5000
Կրկին տեսնում ենք օրինական և անօրինական գործողությունների խառնուրդը:
08:07
So, Arafat used to get a percentage
160
472000
3000
Այսպիսով, Արաֆաթը տոկոսներ էր ստանում
08:10
of the smuggling of hashish
161
475000
3000
հաշիշի անօրինական տեղափոխումից
08:13
from Bekáa Valley, which is the valley between Lebanon and Syria.
162
478000
4000
Բեկայի հովիտից որը գտնվում է Լիբանանաի և Սիրիայի միջև:
08:17
And the IRA, which control the private transportation system
163
482000
4000
Իսկ Իռլանդիայի Հանրապետական բանակը, (ԻՀԲ) որը հսկում է մասնավոր տեղափոխման համակարգը
08:21
in Northern Ireland, did exactly the same thing.
164
486000
3000
Հյուսիսային Իռլանդիայում, գրեթե նույն բանն արեց:
08:24
So, every single time
165
489000
2000
Այսպես, յուրաքանչյուր անգամ
08:26
that somebody got into a taxi in Belfast
166
491000
3000
ինչ որ մեկը տաքսի է նստում Բելֆաստում
08:29
without knowing, actually,
167
494000
2000
առանց իմանալու
08:31
was funding the IRA.
168
496000
3000
որ այն ֆինանսավորվում է ԻՀԲ ի կողմից:
08:34
But the great change came, of course,
169
499000
2000
Բայց, իհարկե, հիմնական փոփոխությունն եկավ
08:36
with globalization and deregulation.
170
501000
3000
գլոբալիզացիայի և ապակարգավորման հետ:
08:39
This is when arms organization were able to link up,
171
504000
3000
Սա այն ժամանակ էր, երբ զինյալ կազմակերպությունները կարողացան նաև
08:42
also financially, with each other.
172
507000
2000
ֆինանսապես միավորվել:
08:44
But above all, they started to do
173
509000
2000
Բայց ամեն ինչից զատ, նրանք սկսեցին
08:46
serious business with the world of crime.
174
511000
3000
լուրջ բիզնեսներ անել հանցագործ աշխարհի հետ:
08:49
And together they money-laundered
175
514000
2000
և միասին նրանք իրենց կեղտոտ բիզնեսի փողերն էին լվանում
08:51
their dirty business through the same channel.
176
516000
4000
միևնույն կանալի միջոցով:
08:55
This is when we see the birth of the transnational
177
520000
3000
Ահա այստեղ ենք տեսնում անդրազգային
08:58
arms organization Al Qaeda.
178
523000
3000
Ալ Քաիդա զինյալ կազմակերպության ծնունդը:
09:01
This is an organization that can raise money across border.
179
526000
3000
Սա այնպիսի մի կազմակերպություն է, որը փողեր է ստանում սահմանի վրայով:
09:04
But also that is able to carry out attacks
180
529000
3000
Բայց այն կարող է նաև հարձակումներ իրականացնել
09:07
in more than one country.
181
532000
3000
մեկից ավելի երկրներում:
09:10
Now, deregulation also brought back
182
535000
3000
Ապակարգավորումները հետ բերեցին
09:13
rogue economics.
183
538000
2000
Ռոգ (խարդախ) տնտեսագիտությունը:
09:15
So what is rogue economics?
184
540000
2000
Այսպիսով, ի՞նչ է Ռոգ տնտեսագիտությունը:
09:17
Rogue economics is a force which is constantly
185
542000
2000
Ռոգ (խարդախ) տնտեսագիտությունը մի ուժ է, որ անընդհատ
09:19
lurking in the background of history.
186
544000
4000
թաքնվում է պատմության ետնաբեմում:
09:23
It comes back at times of great transformation,
187
548000
3000
Այն հետ է վերադառնում մեծ փոփոխությունների,
09:26
globalization being one of those transformations.
188
551000
3000
գլոբալիզացման ժամանակ, իրականում լինելով այդ փոփոխություններից մեկը:
09:29
It is at this times in which
189
554000
3000
Այս ժամանակ է, որ
09:32
politics actually loses control of the economy,
190
557000
3000
քաղաքականությունը կորցնում է վերահսկողությունը տնտեսագիտության վրա
09:35
and the economy becomes a rogue force
191
560000
3000
և տնտեսագիտությունը վերածվում է մի խարդախ ուժի,
09:38
working against us.
192
563000
2000
որ մեր դեմ է գործում:
09:40
It has happened before in history.
193
565000
1000
Սա կատարվել է անցյալում:
09:41
It has happened with the fall of the Roman Empire.
194
566000
4000
Այն կատարվեց Հռոմանական Կայսրության անկման ժամանակ:
09:45
It has happened with Industrial Revolution.
195
570000
2000
Այն տեղի ունեցավ Արդյունաբերական Հեղաշրջման ժամանակ:
09:47
And it actually happened again, with the fall of the Berlin wall.
196
572000
5000
Փաստորեն, այն տեղի ունեցավ նաև Բեռլինի պատի անկման ժամանակ:
09:52
Now, I calculated how big was this international
197
577000
5000
Այժմ, ես հաշվել եմ, թե ինչքան մեծ էր այս միջազգային
09:57
economic system composed by crime,
198
582000
2000
տնտեսագիտական համակարգը, որ բաղկացած է հանցագործությունից,
09:59
terror, and illegal economy,
199
584000
3000
տեռորից և անօրինական տնտեսությունից,
10:02
before 9-11.
200
587000
2000
նախքան սեպտեմբեի 11ը:
10:04
And it is a staggering 1.5 trillion dollars.
201
589000
5000
Այն տատանվում է 1.5 տրիլիոն դոլարի մոտակայքում:
10:09
It is trillions, it's not billions.
202
594000
2000
Տրիլիոն և ոչ թե միլիարդ:
10:11
This is about twice the GDP of the United Kingdom,
203
596000
3000
Այն կազմում է Միացյալ Թագավորության ՀՆԱյի կրկնակին,
10:14
soon will be more,
204
599000
2000
և շուտով ավելին կլինի
10:16
considering where this country is going.
205
601000
2000
հաշվի առնելով այն, թե ուր է գնում այս երկիրը:
10:18
(Laughter)
206
603000
3000
(Ծիծաղ)
10:21
Now, until 9-11,
207
606000
2000
Մինչև սեպտեմբերի 11ը,
10:23
the bulk of all this money
208
608000
2000
այս ամբողջ գումարը
10:25
flew into the U.S. economy
209
610000
2000
հոսում էր դեպի Միացյալ Նահանգների տնտեսություն,
10:27
because the bulk of the money was denominated in U.S. dollars
210
612000
4000
որովհետև գումարը Միացյալ Նահանգների դոլարով էր սահմանվել,
10:31
and the money laundering was taking place
211
616000
3000
և փողերի լվացումը տեղի էր ունենում
10:34
inside the United States.
212
619000
2000
ԱՄՆի ներսում:
10:36
The entry point, of course, of most of this money
213
621000
3000
Այս փողերի մեծ մասի ներմուծվում
10:39
were the off-shore facilities.
214
624000
2000
էր օֆշորային գոտուց:
10:41
So, this was a vital injection of cash
215
626000
4000
Այսպիսով, սա կանխիկ գումարի կեսական ներկրում էր
10:45
into the U.S. economy.
216
630000
3000
ԱՄՆի տնտեսություն:
10:48
Now, when I went to look at the figures of the U.S. money supply,
217
633000
5000
Երբ սկսեցի ուսումնսիրել ԱՄՆ դրամական պաշարը,
10:53
the U.S. money supply is the amount
218
638000
2000
ԱՄՆ դրամական պաշարը դոլլարների այն քանակն է,
10:55
of dollars that the Federal Reserve
219
640000
3000
որ Դաշնային Պահուստային ֆոնդը
10:58
prints every year
220
643000
2000
թողարկում է ամեն տարի,
11:00
in order to satisfy
221
645000
2000
որպեսզի բավարարի
11:02
the increase in the demand for dollars,
222
647000
3000
դոլարի հանդեպ պահանջարկի աճը,
11:05
which, of course, reflects the growth
223
650000
2000
որն, իհարկե, արտացոլում է
11:07
of the economy.
224
652000
2000
տնտեսության աճը:
11:09
So, when I went to look at those figures, I noted that since the late 1960s
225
654000
4000
Այսպիսով, երբ ուսումնսիրում էի այդ թվերը, նկատեցի, որ 1960ականներից սկսած
11:13
a growing number of these dollars
226
658000
4000
այս դոլարների մեծ մասը
11:17
was actually leaving the United States,
227
662000
2000
դուրս էր գալիս ԱՄՆ-ից
11:19
never to come back.
228
664000
3000
ու էլ հետ չէր վերադառնում:
11:22
These were money taken out
229
667000
2000
Այս գումարները տարվում էին
11:24
in suitcases or in containers, in cash of course.
230
669000
4000
ճամպրուկներով կամ բեռնատարերով, կանխիկացված բնականաբար:
11:28
These were money taken out by criminals and money launderers.
231
673000
3000
Սա հանցագործների և փողեր լվացողների դորս բերած փողն էր:
11:31
These were money taken out to fund
232
676000
3000
Այս փողը դուրս էր բերվել ֆինանսավորելու
11:34
the growth of the terror,
233
679000
2000
տեռորի աճը,
11:36
illegal and criminal economy.
234
681000
4000
անօրինական և հանցագործ տնտեսությունը:
11:40
So, you see, what is the relationship?
235
685000
4000
Այսպes, հասկանում եք թե ինչպիսի՞ն է այդ կապը:
11:44
The United States actually is a country
236
689000
4000
Միացյալ Նահանգները Իրականում այն երկիրն է
11:48
that is the reserve currency of the world.
237
693000
4000
որը աշխարհի պահուստային արժույթն է:
11:52
What does it mean? That means that
238
697000
2000
Ի՞նչ է սա նշանակում: Սա նշանակում է,
11:54
it has a privilege that other countries do not have.
239
699000
3000
որ այն ունի առավելություններ, որ չունեն այլ երկրները:
11:57
It can borrow against the total amount of dollars
240
702000
4000
Այն կարող է փոխառություն վերցնել
12:01
in circulation in the world.
241
706000
2000
համաշխարհային շրջանառության մեջ գտնվող ընդհանուր գումարի չափով:
12:03
This privilege is called seigniorage.
242
708000
3000
Այս առավելությունը կոչվում է Ֆեոդալի իրավունք:
12:06
No other country can do that.
243
711000
3000
ոչ մի ուրիշ երկիր չի կարող նույն կերպ վարվել:
12:09
All the other countries, for example the United Kingdom,
244
714000
2000
Մյուս բոլոր երկրները, ինչպես օրինակ Միացյալ Թագավորությունը,
12:11
can borrow only against the amount of money
245
716000
4000
կարող է փոխառություն վերցնել միայն
12:15
in circulation inside its own borders.
246
720000
4000
իր երկրի սահմաններում շրջանառվող գումարի չափով:
12:19
So, here is the implication of the relationship
247
724000
2000
Այսպիսով, ահա կապը
12:21
between the worlds of crime, terror, and illegal economy, and our economy.
248
726000
5000
հանցագործ աշխարհի, տեռորի, անօրինական տնտեսության և մեր տնտեսության միջև:
12:26
The U.S. in the 1990s
249
731000
3000
1990ականներին ԱՄՆ
12:29
was borrowing against the growth
250
734000
2000
փոխառություն էր վերցնում
12:31
of the terror, illegal and criminal economy.
251
736000
4000
տեռորի, ապօրինի և հանցագործ տնտեսության աճի դեմ:
12:35
This is how close we are with this world.
252
740000
5000
Ահա թե ինչքան մոտիկ ենք մենք այս աշխարհին:
12:40
Now, this situation changed, of course, after 9-11,
253
745000
2000
Այս իրավիճակն իհարկե փոխվեց սեպտեմբերի 11ից հետո,
12:42
because George Bush launched the War on Terror.
254
747000
3000
քանի որ Ջորջ Բուշը մեկնարկեց ահաբեկչության դեմ պայքարը:
12:45
Part of the War on Terror
255
750000
2000
Ահաբեկչության դեմ պայքարի մի մասն
12:47
was the introduction of the Patriot Act.
256
752000
3000
էր կազմում Հայրենասիրական Ակտը:
12:50
Now, many of you know that the Patriot Act
257
755000
2000
Այժմ, ձեզանից շատերը գիտեն, որ Հայրենասիրական Ակտը
12:52
is a legislation that greatly reduces
258
757000
3000
օրենսրություն է, որ մեծապես նվազեցնում է
12:55
the liberties of Americans in order to protect them
259
760000
3000
ամերիկացիների ազատությունները, նրանց ահաբեկչությունից
12:58
against terrorism.
260
763000
2000
պաշտպանելու համար:
13:00
But there is a section of the Patriot Act
261
765000
2000
Բայց Հայրենասիրական Ակտում մի հատված կա,
13:02
which refers specifically to finance.
262
767000
2000
որը վերաբերում է մասնավորապես ֆինանսավորմանը:
13:04
And it is, in fact, an anti-money-laundering legislation.
263
769000
4000
և իրականում այն հակա փողի լվացման օրենսդրություն է:
13:08
What the Patriot Act did was
264
773000
2000
Հայրենասիրական Ակտի արածն այն էր, որ այն
13:10
to prohibit U.S. bank,
265
775000
2000
արգելեց ԱՄՆ.ի բանկերին
13:12
and U.S.-registered foreign banks
266
777000
2000
և ԱՄՆում գրանցված արտասահմանյան բանկերին
13:14
from doing any businesses with off-shore facilities.
267
779000
4000
որևէ բիզնես անել օֆշորային գոտում:
13:18
It closed that door between the money laundering
268
783000
3000
Այն փակեց դուռը դոլլարով փողի լվացման
13:21
in dollars, and the U.S. economy.
269
786000
3000
և ԱՄՆ ի տնտեսության միջև:
13:24
It also gave the U.S. monetary authorities
270
789000
5000
Այն նաև ԱՄն ի դրամավարկային իշխանություններին
13:29
the right to monitor any dollar transaction
271
794000
3000
իրավունք տվեց վերահսկել ցանկացած դոլլարային գործարք,
13:32
taking place anywhere in the world.
272
797000
4000
որ տեղի է ունենում աշխարհի ցանկացած վայրում:
13:36
Now, you can imagine what was the reaction of the international
273
801000
2000
Այժմ կարող եք պատկերացնել , թե ինչպիսին էր միջազգային
13:38
finance and banking.
274
803000
2000
ֆինանսական և բանկային կազմակերպությունների արձագանքը:
13:40
All the bankers said to their clients,
275
805000
3000
Բոլոր Բանկիրները ասում էին իրենց հաճախորդներին.
13:43
"Get out of the dollars and go and invest somewhere else."
276
808000
3000
«Ազատվեք դոլլարից և գնացեք ու ներդրում կատարեք մեկ այլ տեղ»:
13:46
Now, the Euro was a newly born currency
277
811000
3000
Այժմ, եվրոն նորաստեղծ արտարժույթ էր`
13:49
of great opportunity for business, and, of course, for investment.
278
814000
4000
բիզնեսի և ներդրման մեծ հնարավորություններով:
13:53
And this is what people did.
279
818000
2000
և դա այն էր, ինչ մարդիկ արեցին:
13:55
Nobody wants the U.S. monetary authority
280
820000
2000
Ոչ ոք չի ուզում որ ԱՄՆ դրամավարկային իշխանությունները
13:57
to check their relationship,
281
822000
2000
ստուգեն իրենց հարաբերությունները,
13:59
to monitor their relationship with their clientele.
282
824000
4000
վերահսկեն իրենց հարաբերությունները իրենց հաճախորդների հետ:
14:03
The same thing happened, of course,
283
828000
2000
Նույն բանը իհարկե կատարվեց
14:05
in the world of crime and terror.
284
830000
4000
տեռորի և ահաբեկչության աշխարհում:
14:09
People simply moved their money-laundering activities
285
834000
5000
Մարդիկ պարզապես իրենց փողի լվացման գործունեությունը
14:14
away from the United States
286
839000
3000
ԱՄՆից հեռացրին
14:17
into Europe.
287
842000
3000
դեպի Եվրոպա:
14:20
Why did this happen? This happened because
288
845000
2000
Ինչո՞ւ սա տեզի ունեցավ: Սա կատարվեց, քանի որ
14:22
the Patriot Act was a unilateral legislation.
289
847000
3000
Հայրենասիրական Ակտը միակողմանի օրենսդրություն էր:
14:25
It was introduced only in the United States.
290
850000
2000
Այն ներկայացված էր միայն ԱՄՆում
14:27
And it was introduced only for the U.S. dollars.
291
852000
3000
և ներկայացված էր միայն ԱՄՆ դոլլարի համար:
14:30
In Europe, a similar legislation
292
855000
2000
Նմանատիպ օրենսդրություն
14:32
was not introduced.
293
857000
2000
Եվրոպայում չներկայացվեց:
14:34
So, within six months
294
859000
2000
Այսպիսով, 6 ամսում
14:36
Europe became the epicenter
295
861000
2000
Եվրոպան դարձավ
14:38
of the money-laundering activities
296
863000
3000
փողի լվացման
14:41
of the world.
297
866000
3000
համաշխարհային կենտրոնը:
14:44
So, this is how incredible are the relationship
298
869000
4000
Այսքան անհավատալի է կապը
14:48
between the world of crime
299
873000
2000
հանցագործ աշխարհի,
14:50
and the world of terror,
300
875000
2000
տեռորի աշխարհի
14:52
and our own life.
301
877000
3000
և մեր կյանքի միջև:
14:55
So, why did I tell you this story?
302
880000
2000
Այսպիսով, ինչո՞ւ պատմեցի ձեզ այս պատմությունը:
14:57
I told you this story because you
303
882000
2000
Որովհետև դուք պետք է հասկանաք, որ
14:59
must understand that there is a world
304
884000
3000
մի աշխարհ գոյություն ունի
15:02
that goes well beyond the headlines of the newspapers,
305
887000
4000
որ շատ լավ է գործում թերթերի խորագրերի,
15:06
including the personal relationship that you have
306
891000
2000
ներառյալ ձեր ունեցած անձնական հարաբերությունները
15:08
with friends and family.
307
893000
3000
ձեր ընտանիքի և ընկերների հետ:
15:11
You got to question everything that is told to you,
308
896000
3000
Պետք է հարցադրեք ամեն ինչ, ինչ պատմում եմ ձեզ,
15:14
including what I just told you today.
309
899000
2000
ներառյալ այն, ինչ ես պատմեցի ձեզ այսօր:
15:16
(Laughter)
310
901000
2000
(Ծիծաղ)
15:18
This is the only way for you
311
903000
2000
Սա միակ ճանապարհն է
15:20
to step into the dark side, and have a look at it.
312
905000
3000
հետ գնալ դեպի ստվերոտ կողմ և նայել դրան:
15:23
And believe me,
313
908000
2000
և հավատացեք ինձ,
15:25
it's going to be scary.
314
910000
2000
այն սարսափեցնող է լինելու:
15:27
It's going to be frightful, but it's going to enlighten you.
315
912000
3000
Այն վախեցնող է լինելու, բայց այն ձեզ կլուսավորի:
15:30
And, above all, it's not going to be boring.
316
915000
3000
եվ ամեն ինչից զատ այն ձանձրալի չի լինելու:
15:33
(Laughter)
317
918000
2000
(Ծիծաղ)
15:35
(Applause)
318
920000
4000
Ծափահարություններ:
ABOUT THE SPEAKER
Loretta Napoleoni - MacroeconomistShe made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet.
Why you should listen
Once it was easy to know where our money was going. Now we live under a system Loretta Napoleoni has dubbed "rogue economics," where the blurry histories of the products we consume and the cash we invest make us complicit in financing barely legal credit schemes -- and even crime, if it's the slavery producing the beans for our lattes or the guts of our mobile phones.
The reach of the newly global market, as Napoleoni argues in her new book, Rogue Economics: Capitalism's New Reality, connects us all to the dark side, regardless of our intentions to be responsible -- and, she says, our deep connection to fishy credit and unregulated finance has laid the groundwork for the current economic crisis. Her previous book, Terror Incorporated, dives into the true economic impact of terrorism.
Loretta Napoleoni | Speaker | TED.com