TEDGlobal 2009
Itay Talgam: Lead like the great conductors
Itay Talgam: Stjórnun að hætti hinna þekktu hljómsveitarstjóra
Filmed:
Readability: 3.2
3,574,454 views
Hljómsveitarstjóri þarf að horfast í augu við stærstu forystuáskorunina: Að ná fram fullkomnum samhljóm, án þess að segja eitt einasta orð. Í þessu heillandi erindi sýnir Itay Talgam mismunandi stílbrigði sex mikilla hljómsveitarstjóra 20. aldarinnar og dregur fram mikilvæg atriði fyrir hvaða leiðtoga sem er.
Itay Talgam - Conductor and leadership expert
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
After a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The magical moment, the magical moment of conducting.
0
1000
4000
Hin töfrandi stund hljómsveitarstjórnunar.
00:20
Which is, you go onto a stage. There is an orchestra sitting.
1
5000
2000
Þú stígur á svið. Hljómsveitin situr.
00:22
They are all, you know, warming up and doing stuff.
2
7000
4000
Og þau eru að hita upp og svona.
00:26
And I go on the podium.
3
11000
2000
Og ég stíg upp á stjórnandapallinn.
00:28
You know, this little office of the conductor.
4
13000
3000
Litlu skrifstofu hljómsveitarstjórans.
00:31
Or rather a cubicle, an open-space cubicle,
5
16000
3000
Eða frekar opnu rými með skilveggjum.
00:34
with a lot of space.
6
19000
2000
Með fullt af plássi.
00:36
And in front of all that noise,
7
21000
2000
Og frammi fyrir öllum þessum hávaða,
00:38
you do a very small gesture.
8
23000
2000
gerirðu örlitla bendingu.
00:40
Something like this, not very pomp, not very sophisticated, this.
9
25000
4000
Eins og þetta. Ekki of hátíðlegt: þetta.
00:44
And suddenly, out of the chaos, order.
10
29000
3000
Og skyndilega, út úr óreiðunni, skipulag.
00:47
Noise becomes music.
11
32000
2000
Hávaði verður að tónlist.
00:49
And this is fantastic. And it's so tempting
12
34000
2000
Þetta er frábært. Og það er svo freistandi
00:51
to think that it's all about me.
13
36000
2000
að halda að þetta snúist allt um mig.
00:53
(Laughter)
14
38000
2000
(Hlátur)
00:55
All those great people here, virtuosos,
15
40000
2000
Allt þetta frábæra fólk, snillingar,
00:57
they make noise, they need me to do that.
16
42000
2000
þau mynda hljóð; þarfnast mín til þess.
00:59
Not really. If it were that,
17
44000
2000
Eða þannig. Ef það væri svoleiðis
01:01
I would just save you the talk,
18
46000
2000
myndi ég bara hlífa ykkur fyrir erindinu,
01:03
and teach you the gesture.
19
48000
2000
og kenna ykkur bendinguna.
01:05
So you could go out to the world
20
50000
2000
Svo að þið gætuð farið út í heiminn
01:07
and do this thing in whatever company or whatever you want,
21
52000
3000
og gert þetta með hverjum og hvar sem er,
01:10
and you have perfect harmony. It doesn't work.
22
55000
2000
náð fullkomnum samhljóm. Það virkar ekki.
01:12
Let's look at the first video.
23
57000
2000
Skoðum fyrstu stikluna. Ég vona
01:14
I hope you'll think it's a good example of harmony.
24
59000
3000
að ykkur það gott dæmi um samhljóm.
01:17
And then speak a little bit about how it comes about.
25
62000
4000
Svo getum við rætt hvernig það kemur til.
(Tónlist)
01:21
(Music)
26
66000
4000
Var þetta fallegt?
02:17
Was that nice?
27
122000
2000
Þannig að þetta var vel heppnað.
02:19
So that was a sort of a success.
28
124000
3000
Hverjum má þakka velgengnina?
02:22
Now, who should we thank for the success?
29
127000
3000
Ég meina, augljóslega hljóðfæraleikurunum
02:25
I mean, obviously the orchestra musicians
30
130000
2000
sem léku fallega,
02:27
playing beautifully,
31
132000
2000
-Fílharmóníusveit Vínarborgar.
02:29
the Vienna Philharmonic Orchestra.
32
134000
4000
Oft líta þau vart á stjórnandann.
02:33
They don't often even look at the conductor.
33
138000
2000
Já, svo eru það klappandi aðdáendurnir
02:35
Then you have the clapping audience, yeah,
34
140000
3000
sem taka í raun þátt í tónlistinni. í Vín
02:38
actually taking part in doing the music.
35
143000
2000
truflar fólk tónlistina. yfirleitt ekki
02:40
You know Viennese audiences usually don't interfere with the music.
36
145000
4000
Þetta er næst austurlensku magadansatriði
02:44
This is the closest to an Oriental bellydancing feast
37
149000
4000
sem hægt er að komast í Vín.
(hlátur)
02:48
that you will ever get in Vienna.
38
153000
2000
02:50
(Laughter)
39
155000
1000
Ólíkt Ísrael
þar eru áheyrendur síhóstandi
þar eru áheyrendur síhóstandi
02:51
Unlike, for example Israel, where audiences cough all the time.
40
156000
3000
02:54
You know, Arthur Rubinstein, the pianist, used to say
41
159000
3000
Píanóleikarinn Arthur Rubinstein sagði oft
02:57
that, "Anywhere in the world, people that have the flu, they go to the doctor.
42
162000
3000
að "Víðast hvar fer kvefað fólk til læknis
03:00
In Tel Aviv they come to my concerts."
43
165000
3000
Í Tel Aviv kemur það á tónleikana mína."
03:03
(Laughter)
44
168000
1000
(Hlátur)
03:04
So that's a sort of a tradition.
45
169000
2000
Það er einhvers konar hefð.
03:06
But Viennese audiences do not do that.
46
171000
2000
En Vínarborgarbúar gera það ekki.
03:08
Here they go out of their regular, just to be part of that,
47
173000
5000
Þeir gera undantekningu til að taka þátt,
03:13
to become part of the orchestra, and that's great.
48
178000
2000
þátt í hljómsveitinni, sem er frábært.
03:15
You know, audiences like you, yeah,
49
180000
2000
Vitiði, áheyrendur eins og þið
03:17
make the event.
50
182000
3000
búa til viðburðinn.
03:20
But what about the conductor? What can you say
51
185000
2000
En hvað með stjórnandann? Hvað má segja
03:22
the conductor was doing, actually?
52
187000
4000
að hljómsveitarstjórinn geri í raun?
03:26
Um, he was happy.
53
191000
3000
Hann var glaður.
03:29
And I often show this to senior management.
54
194000
3000
Og ég sýni þetta oft framkvæmdarstjórum.
03:32
People get annoyed.
55
197000
2000
Fólk verður pirrað.
03:34
"You come to work. How come you're so happy?"
56
199000
2000
"Þú ert í vinnunni.
Hví ertu svo glaður?"
Hví ertu svo glaður?"
03:36
Something must be wrong there, yeah? But he's spreading happiness.
57
201000
3000
Eitthvað er bogið þarna, ekki satt?
En hann dreifir gleði.
En hann dreifir gleði.
03:39
And I think the happiness, the important thing is this happiness
58
204000
2000
Og ég held að það mikilvægasta
sé gleðin.
sé gleðin.
03:41
does not come from
59
206000
3000
Hún kemur ekki bara frá
03:44
only his own story and his joy of the music.
60
209000
3000
hans eigin sögu og ást á tónlist.
03:47
The joy is about enabling other people's stories
61
212000
4000
Gleðin snýst um að leyfa sögum annarra
03:51
to be heard at the same time.
62
216000
2000
að heyrast samtímis.
03:53
You have the story of the orchestra as a professional body.
63
218000
4000
Það er saga hljómsveitarinnar sem faghóps.
03:57
You have the story of the audience as a community. Yeah.
64
222000
3000
Saga áheyrendanna sem samfélags. Já.
04:00
You have the stories of the individuals
65
225000
2000
Saga einstaklinganna,
04:02
in the orchestra and in the audience.
66
227000
2000
bæði í hljómsveitinni og í salnum.
04:04
And then you have other stories, unseen.
67
229000
3000
Og svo allar hinar ósýnilegu sögurnar.
04:07
People who build this wonderful concert hall.
68
232000
3000
Fólkið sem byggði fallegu tónleikahöllina.
04:10
People who made those Stradivarius, Amati, all those beautiful instruments.
69
235000
5000
Fólk sem smíðaði Stradivariusa,
Amatifiðlur og öll hin hljóðfærin
Amatifiðlur og öll hin hljóðfærin
04:15
And all those stories are being heard at the same time.
70
240000
3000
Og allar þessar sögur heyrast samtímis.
04:18
This is the true experience of a live concert.
71
243000
3000
Þetta er raunverulega tónleikaupplifunin.
04:21
That's a reason to go out of home. Yeah?
72
246000
2000
Það er ástæðan til að fara út, ekki satt?
04:23
And not all conductors do just that.
73
248000
3000
Og ekki allir stjórnendur gera bara þetta.
04:26
Let's see somebody else, a great conductor.
74
251000
2000
Sjáum annan frábæran hljómsveitarstjóra,
04:28
Riccardo Muti, please.
75
253000
2000
Riccardo Muti, takk.
04:31
(Music)
76
256000
4000
(Tónlist)
05:07
Yeah, that was very short, but you could see
77
292000
2000
Já, þetta var mjög stutt, en gátuð þið séð
05:09
it's a completely different figure. Right?
78
294000
2000
að þetta var allt öðruvísi, ekki satt?
05:11
He's awesome. He's so commanding. Yeah?
79
296000
2000
Hann er frábær.
Svo skipandi, er það ekki?
Svo skipandi, er það ekki?
05:13
So clear. Maybe a little bit over-clear.
80
298000
5000
Svo skýr. Kannski aðeins of.
05:18
Can we have a little demonstration? Would you be my orchestra for a second?
81
303000
3000
Gerum smá tilraun. Getið þið
verið hljómsveitin mín augnablik?
verið hljómsveitin mín augnablik?
05:21
Can you sing, please, the first note of Don Giovanni?
82
306000
2000
Viljið þið syngja fyrsta tón Don Giovanni?
05:23
You have to sing "Aaaaaah," and I'll stop you.
83
308000
3000
Þið syngið "Aaaa"
ég stöðva ykkur svo.
ég stöðva ykkur svo.
05:26
Okay? Ready?
84
311000
2000
Allt í lagi? Tilbúin?
05:28
Audience: ♫ Aaaaaaah ... ♫
85
313000
2000
Salur: ♫ Aaaaa... ♫
05:30
Itay Talgam: Come on, with me. If you do it without me
86
315000
2000
Koma svo, með mér. Ef þið syngið án mín
05:32
I feel even more redundant than I already feel.
87
317000
3000
finnst mér ég enn óþarfari en áðan.
05:35
So please, wait for the conductor.
88
320000
3000
Þannig að bíðið eftir stjórnandanum, takk.
05:38
Now look at me. "Aaaaaah," and I stop you. Let's go.
89
323000
3000
Fylgist með. "Aaaa," ég stöðva ykkur.
Svona nú.
Svona nú.
05:41
Audience: ♫ ... Aaaaaaaah ... ♫
90
326000
4000
Salur: ♫ Aaaa... ♫
05:45
(Laughter)
91
330000
2000
(Hlátur)
05:47
Itay Talgam: So we'll have a little chat later.
92
332000
2000
Við þurfum aðeins að ræða saman á eftir.
05:49
(Laughter)
93
334000
1000
(Hlátur)
05:50
But ... There is a vacancy for a ...
94
335000
4000
En... -Það er opin staða fyrir...-
05:54
But -- (Laughter)
95
339000
4000
En -(Hlátur)
05:58
-- you could see that you could stop an orchestra with a finger.
96
343000
3000
þið sáuð að það má stöðva hljómsveit
með einum fingri.
með einum fingri.
06:01
Now what does Riccardo Muti do? He does something like this ...
97
346000
2000
Hvgerir Riccardo Muti?
Eitthvað svona ...
Eitthvað svona ...
06:06
(Laughter)
98
351000
1000
(Hlátur)
06:07
And then -- sort of -- (Laughter)
99
352000
3000
Og svo - einhvernveginn - (Hlátur)
06:10
So not only the instruction is clear,
100
355000
3000
Svo ekki aðeins skipunin er greinileg,
06:13
but also the sanction, what will happen if you don't do what I tell you.
101
358000
3000
heldur líka viðurlögin;
hvað ef þú gerir ekki eins og ég segi.
hvað ef þú gerir ekki eins og ég segi.
06:16
(Laughter)
102
361000
3000
(Hlátur)
06:19
So, does it work? Yes, it works --
103
364000
4000
Þannig, virkar þetta? Já, þetta virkar
06:23
to a certain point.
104
368000
2000
upp að vissu marki.
06:25
When Muti is asked, "Why do you conduct like this?"
105
370000
2000
Þegar Muti er spurður
Hví stjórnarðu svona?
Hví stjórnarðu svona?
06:27
He says, "I'm responsible."
106
372000
2000
Svarar hann: "Ég er ábyrgur."
06:29
Responsible in front of him.
107
374000
2000
Ábyrgur fyrir honum.
06:31
No he doesn't really mean Him. He means Mozart,
108
376000
2000
Nei, ekki Hann.
Heldur Mozart,
Heldur Mozart,
06:33
which is -- (Laughter) -- like a third seat from the center.
109
378000
4000
sem situr - (Hlátur) -
í þriðja sæti frá miðju.
í þriðja sæti frá miðju.
06:37
(Laughter)
110
382000
1000
(Hlátur)
06:38
So he says, "If I'm --
111
383000
2000
Svo bætir hann við: "Ef ég-
06:40
(Applause)
112
385000
2000
(Klappað)
06:42
if I'm responsible for Mozart,
113
387000
2000
-Ef ég er ábyrgur fyrir Mozart,
06:44
this is going to be the only story to be told.
114
389000
2000
verður þetta eina sagan sem er sögð.
06:46
It's Mozart as I, Riccardo Muti, understand it."
115
391000
4000
Mozart eins og ég, Riccardo Muti,
skil hann."
skil hann."
06:50
And you know what happened to Muti?
116
395000
2000
Og vitið þið hvað varð um Muti?
06:52
Three years ago he got a letter signed by
117
397000
2000
Fyrir 3 árum fékk hann svohljóðandi bréf
06:54
all 700 employees of La Scala,
118
399000
3000
frá öllum 700 starfskröftum La Scala,
06:57
musical employees, I mean the musicians,
119
402000
2000
tónlistarfólkinu:
"Þú ert góður stjórnandi.
"Þú ert góður stjórnandi.
06:59
saying, "You're a great conductor. We don't want to work with you. Please resign."
120
404000
4000
Við viljum ekki vinna með þér.
Vinsamlegast segðu upp."
Vinsamlegast segðu upp."
07:03
(Laughter)
121
408000
1000
(Hlátur)
07:04
"Why? Because you don't let us develop.
122
409000
3000
"Af hverju?
Því þú leyfir okkur ekki að þroskast.
Því þú leyfir okkur ekki að þroskast.
07:07
You're using us as instruments, not as partners.
123
412000
3000
Þú notar okkur sem hljóðfæri, ekki félaga.
07:10
And our joy of music, etc., etc. ..."
124
415000
2000
Og unun okkar af tónlist,
o.s.frv...."
o.s.frv...."
07:12
So he had to resign. Isn't that nice?
125
417000
2000
Svo hann varð að segja upp.
07:14
(Laughter)
126
419000
2000
Gott, ekki satt?
(Hlátur)
(Hlátur)
07:16
He's a nice guy. He's a really nice guy.
127
421000
3000
Hann er ágætis náungi. Mjög fínn.
07:19
Well, can you do it with less control,
128
424000
3000
Er hægt að komast af með minni stýringu
07:22
or with a different kind of control?
129
427000
2000
eða annars konar stýringu?
07:24
Let's look at the next conductor, Richard Strauss.
130
429000
4000
Sjáum næsta stjórnanda, Richard Strauss.
07:30
(Music)
131
435000
4000
(Tónlist)
07:58
I'm afraid you'll get the feeling that I really picked on him because he's old.
132
463000
4000
Þið haldið sjálfsagt að ég sé á móti honum
vegna aldurs hans.
vegna aldurs hans.
08:02
It's not true. When he was a young man
133
467000
3000
Það er ekki satt. Þegar hann var ungur,
08:05
of about 30, he wrote what he called
134
470000
2000
um þrítugt, skrifaði hann:
08:07
"The Ten Commandments for Conductors."
135
472000
2000
"Tíu boðorð hljómsveitarstjórans."
08:09
The first one was: If you sweat by the end of the concert
136
474000
3000
Fyrsta var: Ef þú svitnar í lok tónleika
08:12
it means that you must have done something wrong.
137
477000
2000
hefurðu gert eitthvað vitlaust.
08:14
That's the first one. The fourth one you'll like better.
138
479000
2000
Það var fyrsta.
Fjórða er enn betra:
Fjórða er enn betra:
08:16
It says: Never look at the trombones --
139
481000
2000
"Horfðu aldrei á básúnuleikarana."
08:18
it only encourages them.
140
483000
2000
Það hvetur þá bara áfram.
08:20
(Laughter)
141
485000
5000
(Hlátur)
08:25
So, the whole idea is really to let
142
490000
2000
Þannig að málið er bara að láta þetta
08:27
it happen by itself.
143
492000
2000
gerast af sjálfu sér.
08:29
Do not interfere.
144
494000
2000
Ekki skipta þér af.
08:31
But how does it happen? Did you see
145
496000
3000
En hvernig gerist það? Sáuð þið hann
08:34
him turning pages in the score?
146
499000
2000
fletta síðunum í nótnaheftinu?
08:36
Now, either he is senile,
147
501000
2000
Nú, annað hvort er hann elliær
08:38
and doesn't remember his own music, because he wrote the music.
148
503000
3000
og man ekki eigin verk,
því að hann samdi þessa tónlist,
því að hann samdi þessa tónlist,
08:41
Or he is actually transferring a very strong message to them, saying,
149
506000
3000
eða hann er að senda sterk skilaboð
til þeirra um að:
til þeirra um að:
08:44
"Come on guys. You have to play by the book.
150
509000
4000
"Svona nú, spilið eftir bókinni.
08:48
So it's not about my story. It's not about your story.
151
513000
2000
Þetta snýst ekki um mína sögu, eða ykkar.
08:50
It's only the execution of the written music,
152
515000
3000
Heldur um að flytja tónlistina
eins og hún er skrifuð
eins og hún er skrifuð
08:53
no interpretation."
153
518000
2000
-ekki um að túlka."
08:55
Interpretation is the real story of the performer.
154
520000
3000
Túlkun er hin sanna saga flytjandans.
08:58
So, no, he doesn't want that. That's a different kind of control.
155
523000
3000
Nei, hann vill það ekki.
Það er annars konar stýring.
Það er annars konar stýring.
09:01
Let's see another super-conductor,
156
526000
3000
Sjáum annan súperstjórnanda.
09:04
a German super-conductor. Herbert von Karajan, please.
157
529000
3000
Þýskur ofurstjórnandi,
Herber von Karajan, takk.
Herber von Karajan, takk.
09:07
(Music)
158
532000
4000
(Tónlist)
09:40
What's different? Did you see the eyes? Closed.
159
565000
3000
Hvað var öðruvísi? Sáuð þið augun? Lokuð.
09:43
Did you see the hands?
160
568000
3000
Sáuð þið hendurnar?
09:46
Did you see this kind of movement? Let me conduct you. Twice.
161
571000
3000
Sáuð þið svona bendingu?
Leyfið mér að stjórna ykkur, tvisvar.
Leyfið mér að stjórna ykkur, tvisvar.
09:49
Once like a Muti, and you'll -- (Claps) -- clap, just once.
162
574000
2000
Eins og Muti, þið: (Klappar) - einu sinni.
09:51
And then like Karajan. Let's see what happens. Okay?
163
576000
2000
Svo eins og Karajan. Sjáum hvað gerist?
09:53
Like Muti. You ready? Because Muti ...
164
578000
3000
Eins og Muti. Tilbúin? Af því að Muti...
09:56
(Laughter) Okay? Ready? Let's do it.
165
581000
3000
(Hlátur) Allt í lagi? Tilbúin? Svona.
09:59
Audience: (Claps)
166
584000
1000
Salur: (Klappar).
10:00
Itay Talgam: Hmm ... again.
167
585000
2000
Hmm... Aftur.
10:02
Audience: (Claps)
168
587000
2000
Salur: (Klappar)
10:04
Itay Talgam: Good. Now like a Karajan. Since you're already trained,
169
589000
2000
Gott. Eins og Karajan,
fyrst þið eruð æfð.
fyrst þið eruð æfð.
10:06
let me concentrate, close my eyes. Come, come.
170
591000
3000
Leyfið mér að einbeita mér, loka augunum.
10:11
Audience: (Claps) (Laughter)
171
596000
2000
Salur: (Klappar) (Hlátur)
10:13
Itay Talgam: Why not together? (Laughter)
172
598000
2000
Afhverju voruð þið ekki samtaka? (Hlátur)
10:15
Because you didn't know when to play.
173
600000
2000
Því þið vissuð ekki hvenær átti að spila.
10:17
Now I can tell you, even the Berlin Philharmonic
174
602000
2000
Ég get sagt ykkur að
Berlínar Fílharmónían
Berlínar Fílharmónían
10:19
doesn't know when to play.
175
604000
2000
veit ekki einu sinni hvenær á að spila.
10:21
(Laughter)
176
606000
1000
(Hlátur)
10:22
But I'll tell you how they do it. No cynicism.
177
607000
2000
Ég skal segja hvernig þau fara að.
10:24
This is a German orchestra, yes?
178
609000
2000
Án kaldhæðni.
Þetta er þýsk hljómsveit?
Þetta er þýsk hljómsveit?
10:26
They look at Karajan. And then they look at each other.
179
611000
4000
Þau horfa á Karajan og svo á hvert annað.
10:30
(Laughter)
180
615000
3000
(Hlátur)
10:33
"Do you understand what this guy wants?"
181
618000
3000
"Skiljið þið hvað hann er að biðja um?"
10:36
And after doing that,
182
621000
2000
Og að því loknu horfa þau
10:38
they really look at each other, and the first players of the orchestra
183
623000
2000
virkilega á hvert annað
og leiðararnir
og leiðararnir
10:40
lead the whole ensemble in playing together.
184
625000
3000
leiða alla heildina saman.
10:43
And when Karajan is asked about it
185
628000
2000
Og þegar Karajan er spurður um þetta
10:45
he actually says, "Yes, the worst damage
186
630000
2000
svarar hann í alvöru: "Já, mesti skaðinn
10:47
I can do to my orchestra
187
632000
2000
sem ég get gert hljómsveitinni minni
10:49
is to give them a clear instruction.
188
634000
4000
er að gefa þeim skýr skilaboð.
10:53
Because that would
189
638000
2000
Því það myndi
10:55
prevent the ensemble, the listening to each other
190
640000
4000
hindra sveitina í að hlusta á hvert annað
10:59
that is needed for an orchestra."
191
644000
2000
sem að er nauðsynlegt fyrir hljómsveit."
11:01
Now that's great. What about the eyes?
192
646000
2000
Það er frábært. Hvað með augun?
11:03
Why are the eyes closed?
193
648000
2000
Af hverju eru augun lokuð?
11:05
There is a wonderful story about Karajan conducting in London.
194
650000
4000
Það er góð saga um Karajan
að stjórna í London.
að stjórna í London.
11:09
And he cues in a flute player like this.
195
654000
3000
Hann gefur flautuleikaranum svona merki.
11:12
The guy has no idea what to do. (Laughter)
196
657000
3000
Og kauði veit ekkert
hvað hann á að gera. (Hlátur)
hvað hann á að gera. (Hlátur)
11:15
"Maestro, with all due respect, when should I start?"
197
660000
3000
"Meistari, með virðingu,
hvenær á ég að byrja?"
hvenær á ég að byrja?"
11:18
What do you think Karajan's reply was? When should I start?
198
663000
3000
Hverju haldið þið að Karajan hafi svarað?
Hvenær á ég að byrja?
Hvenær á ég að byrja?
11:21
Oh yeah. He says, "You start when you can't stand it anymore."
199
666000
4000
Ójá, hann svarar:
"Þegar þú afberð það ekki lengur."
"Þegar þú afberð það ekki lengur."
11:25
(Laughter)
200
670000
3000
(Hlátur)
11:28
Meaning that you know you have no authority to change anything.
201
673000
5000
Sem þýðir að þú hefur ekkert vald
til að breyta neinu.
til að breyta neinu.
11:33
It's my music. The real music is only in Karajan's head.
202
678000
4000
Þetta er mín tónlist. Hún er bara til
í höfði Karajans.
í höfði Karajans.
11:37
And you have to guess my mind. So you are under tremendous pressure
203
682000
3000
Þú verður að giska hvað ég hugsa.
Svo þú ert undir miklu álagi.
Svo þú ert undir miklu álagi.
11:40
because I don't give you instruction,
204
685000
2000
Af því að ég gef þér engar leiðbeiningar
11:42
and yet, you have to guess my mind.
205
687000
2000
og samt verður þú að lesa hugsannir mínar.
11:44
So it's a different kind of, a very spiritual but yet
206
689000
2000
Svo þetta er öðrvísi, mjög andleg en samt
11:46
very firm control.
207
691000
3000
mjög ströng stjórnun.
11:49
Can we do it in another way? Of course we can. Let's go back
208
694000
2000
Auðvitað má gera annað.
Förum til baka.
Förum til baka.
11:51
to the first conductor we've seen:
209
696000
2000
Til fyrsta stjórnandans sem við sáum:
11:53
Carlos Kleiber, his name. Next video, please.
210
698000
2000
Carlos Kleiber.
Næstu stiklu takk.
Næstu stiklu takk.
11:57
(Music)
211
702000
4000
(Tónlist)
12:53
(Laughter) Yeah.
212
758000
2000
(Hlátur) -Já.
12:55
Well, it is different. But isn't that controlling in the same way?
213
760000
3000
Þetta er öðruvísi.
En er þetta ekki sams konar stjórnun?
En er þetta ekki sams konar stjórnun?
12:58
No, it's not, because he is not telling them what to do.
214
763000
3000
Nei, því hann segir þeim ekki
hvað þau eiga að gera.
hvað þau eiga að gera.
13:01
When he does this, it's not,
215
766000
2000
Þegar hann gerir þetta, þá er það ekki:
13:03
"Take your Stradivarius and like Jimi Hendrix,
216
768000
3000
"Takið Stradívaríus-fiðluna ykkar
eins og Jimi Hendrix
eins og Jimi Hendrix
13:06
smash it on the floor." It's not that.
217
771000
2000
og berjið í gólfið."
Þetta er ekki þannig.
Þetta er ekki þannig.
13:08
He says, "This is the gesture of the music.
218
773000
2000
"Þetta er hreyfing tónlistarinnar.
13:10
I'm opening a space for you
219
775000
2000
Ég er að gera ykkur kleift
13:12
to put in another layer
220
777000
2000
að setja inn annað lag
13:14
of interpretation."
221
779000
2000
af túlkun."
13:16
That is another story.
222
781000
2000
Það er önnur saga.
13:18
But how does it really work together
223
783000
2000
En hvernig gengur þetta upp?
13:20
if it doesn't give them instructions?
224
785000
2000
Ef hann gefur þeim engar leiðbeiningar?
13:22
It's like being on a rollercoaster. Yeah?
225
787000
2000
Þetta er eins og að vera í rússíbana, ekki satt?
13:24
You're not really given any instructions,
226
789000
2000
Þú færð engar leiðbeiningar
13:26
but the forces of the process itself keep you in place.
227
791000
4000
en kraftur ferlisins sjálfs
heldur þér á réttum stað.
heldur þér á réttum stað.
13:30
That's what he does.
228
795000
2000
Það er það sem hann gerir.
13:32
The interesting thing is of course the rollercoaster does not really exist.
229
797000
2000
Rússíbaninn er auðvitað ekki til.
13:34
It's not a physical thing. It's in the players' heads.
230
799000
4000
Þetta er ekki efnislægt.
Þetta er í höfði tónlistarmannsins.
Þetta er í höfði tónlistarmannsins.
13:38
And that's what makes them into partners.
231
803000
3000
Og þetta gerir þau að samspilurum.
13:41
You have the plan in your head.
232
806000
2000
Maður er með planið í hausnum.
13:43
You know what to do, even though Kleiber is not conducting you.
233
808000
3000
Maður veit hvað á að gera,
jafnvel án stjórnunar Kleibers.
jafnvel án stjórnunar Kleibers.
13:46
But here and there and that. You know what to do.
234
811000
3000
En hérna og þarna og svona.
Þú veist hvað þú átt að gera.
Þú veist hvað þú átt að gera.
13:49
And you become a partner building the rollercoaster,
235
814000
3000
Og þú eignast hlutdeild í
að byggja rússíbanann.
að byggja rússíbanann.
13:52
yeah, with sound,
236
817000
2000
Sko, með hljóði,
13:54
as you actually take the ride.
237
819000
2000
á meðan þú ert í raun í rússíbanareiðinni.
13:56
This is very exciting for those players.
238
821000
3000
Þetta er spennandi fyrir
hljóðfæraleikarana.
hljóðfæraleikarana.
13:59
They do need to go to a sanatorium for two weeks, later.
239
824000
2000
Þeir þurfa svo tvær vikur
á heilsuhæli.
á heilsuhæli.
14:01
(Laughter)
240
826000
1000
(Hlátur)
14:02
It is very tiring. Yeah?
241
827000
2000
Þetta er mjög þreytandi, ekki satt?
14:04
But it's the best music making, like this.
242
829000
4000
En þetta er besti tónflutningurinn, svona.
14:08
But of course it's not only about motivation
243
833000
3000
Auðvitað snýst það ekki bara um hvatningu
14:11
and giving them a lot of physical energy.
244
836000
3000
og að gefa frá sér mikla líkamlega orku.
14:14
You also have to be very professional.
245
839000
2000
Þú verður líka að vera mjög faglegur.
14:16
And look again at this Kleiber.
246
841000
2000
Sjáið þetta aftur, Kleiber.
14:18
Can we have the next video, quickly?
247
843000
2000
Gætum aðeins við fengið næstu stiklu?
14:20
You'll see what happens when there is a mistake.
248
845000
4000
Sjáið hvað gerist þegar mistök eru gerð.
14:24
(Music) Again you see the beautiful body language.
249
849000
3000
(Tónlist)
Aftur sjáið þið fallegu líkamstjáninguna.
Aftur sjáið þið fallegu líkamstjáninguna.
14:27
(Music)
250
852000
3000
(Tónlist)
14:33
And now there is a trumpet player who
251
858000
3000
Og hér er það trompet-leikari
14:36
does something not exactly the way it should be done.
252
861000
2000
sem gerir eitthvað ekki alveg rétt.
14:38
Go along with the video. Look.
253
863000
2000
Fylgist með myndskeiðinu. Sjáið.
14:43
See, second time for the same player.
254
868000
4000
Í annað skipti, sami leikari.
14:49
(Laughter) And now the third time for the same player.
255
874000
3000
(Hlátur)
og nú í þriðja sinn hjá sama leikara.
og nú í þriðja sinn hjá sama leikara.
14:56
(Laughter)
256
881000
1000
(Hlátur)
14:57
"Wait for me after the concert.
257
882000
2000
"Bíddu mín eftir tónleikana.
14:59
I have a short notice to give you."
258
884000
2000
Ég þarf að gefa þér viðvörun."
15:01
You know, when it's needed, the authority is there. It's very important.
259
886000
4000
Þegar þörf er á er valdið til staðar.
Það er mjög mikilvægt.
Það er mjög mikilvægt.
15:05
But authority is not enough to make people your partners.
260
890000
3000
En vald er ekki nóg til að láta fólk
spila með þér.
spila með þér.
15:08
Let's see the next video, please. See what happens here.
261
893000
2000
Sjáum næstu stiklu.
Sjáið hvað gerist hér.
Sjáið hvað gerist hér.
15:10
You might be surprised having seen Kleiber
262
895000
2000
Þið gætuð orðið hissa
hafandi séð Kleiber
hafandi séð Kleiber
15:12
as such a hyperactive guy.
263
897000
3000
sem svona ofvirka týpu.
15:15
He's conducting Mozart.
264
900000
2000
Hann er að stjórna Mozart.
15:17
(Music)
265
902000
3000
(Tónlist)
15:20
The whole orchestra is playing.
266
905000
2000
Öll sveitin spilar.
15:22
(Music)
267
907000
2000
(Tónlist)
15:24
Now something else.
268
909000
2000
Og nú eitthvað annað.
15:26
(Music)
269
911000
3000
(Tónlist)
15:36
See? He is there 100 percent,
270
921000
4000
Sjáið þið? Hérna er hann 100 prósent.
15:40
but not commanding, not telling what to do.
271
925000
2000
En ekki stýrandi, ekki gefandi skipanir.
15:42
Rather enjoying what the soloist is doing.
272
927000
3000
Bara njóta þess hvað einleikarinn gerir.
15:45
(Music)
273
930000
3000
(Tónlist)
15:48
Another solo now. See what you can pick up from this.
274
933000
3000
Annað sóló nú. Hvað má læra af því?
15:51
(Music)
275
936000
3000
(Tónlist)
15:57
Look at the eyes.
276
942000
2000
Horfið á augun.
16:03
Okay. You see that?
277
948000
2000
Allt í lagi, sáuð þið þetta?
16:05
First of all, it's a kind of a compliment we all like to get.
278
950000
3000
Þetta er hrósið sem við vildum öll fá.
16:08
It's not feedback. It's an "Mmmm ..." Yeah, it comes from here.
279
953000
3000
Þetta er ekki gagnrýni. Þetta er "Mmm..."
Já, það kemur héðan.
Já, það kemur héðan.
16:11
So that's a good thing.
280
956000
2000
Svo það er jákvætt.
16:13
And the second thing is
281
958000
2000
Í annan stað,
16:15
it's about actually being in control,
282
960000
2000
þá snýst þetta um að stjórna í raun
16:17
but in a very special way.
283
962000
2000
en á mjög sérstakan hátt.
16:19
When Kleiber does -- did you see the eyes,
284
964000
3000
Þegar Kleber gerir... -sáuð þið augun?
16:22
going from here? (Singing)
285
967000
2000
Koma héðan? (Raular)
16:24
You know what happens? Gravitation is no more.
286
969000
4000
Vitið þið hvað gerist?
Aðdráttaraflið hverfur.
Aðdráttaraflið hverfur.
16:28
Kleiber not only creates a process,
287
973000
2000
Kleiber býr ekki aðeinst til ákveðið ferli
16:30
but also creates the conditions in the world
288
975000
3000
heldur setur skilyrðin í veröldinni
16:33
in which this process takes place.
289
978000
3000
þar sem þetta ferli á sér stað.
16:36
So again, the oboe player
290
981000
2000
Svo að aftur, er óbóleikarinn
16:38
is completely autonomous
291
983000
2000
algerlega sjálfstæður.
16:40
and therefore happy and proud of his work,
292
985000
3000
Og því hamingjusamur og
stoltur af frammistöðu sinni
stoltur af frammistöðu sinni
16:43
and creative and all of that.
293
988000
2000
og skapandi og allt það.
16:45
And the level in which Kleiber is in control is in a different level.
294
990000
4000
Og stjórnun Kleibers er á allt öðru plani.
16:49
So control is no longer a zero-sum game.
295
994000
3000
Svo stjórn er ekki lengur núllsummuspil.
16:52
You have this control. You have this control. And all you put together,
296
997000
2000
Þú stjórnar og allt sem þú blandar,
16:54
in partnership, brings about the best music.
297
999000
4000
með samvinnu, verður að bestu tónlistinni.
16:58
So Kleiber is about process.
298
1003000
2000
Þannig að Kleiber snýst um ferli.
17:00
Kleiber is about conditions in the world.
299
1005000
2000
Kleiber snýst um skilyrðin í heiminum.
17:02
But you need to have process and content to create the meaning.
300
1007000
4000
Þú verður að hafa feril og innihald
til að skapa merkingu.
til að skapa merkingu.
17:06
Lenny Bernstein, my own personal maestro.
301
1011000
2000
Lenny Bernstein, minn eigin lærifaðir,
17:08
Since he was a great teacher,
302
1013000
3000
þar sem hann var frábær kennari,
17:11
Lenny Bernstein always started from the meaning. Look at this, please.
303
1016000
6000
Lenny Bernstein byrjaði alltaf á þýðingu.
Fylgist með.
Fylgist með.
17:17
(Music)
304
1022000
4000
(Tónlist)
18:16
Do you remember the face of Muti, at the beginning?
305
1081000
2000
Munið þið eftir andlitinu á Muti í byrjun?
18:18
Well he had a wonderful expression, but only one.
306
1083000
3000
Hann var með stórkostlegan svip,
en bara einn.
en bara einn.
18:21
(Laughter)
307
1086000
1000
(Hlátur)
18:22
Did you see Lenny's face?
308
1087000
2000
Sáuði þið andlitið á Lenny?
18:24
You know why? Because the meaning of the music is pain.
309
1089000
4000
Vitið þið af hverju?
Því að tónlistarin þýðir sársauki.
Því að tónlistarin þýðir sársauki.
18:28
And you're playing a painful sound.
310
1093000
2000
Og þú ert að leika sársaukafullan hljóm.
18:30
And you look at Lenny and he's suffering.
311
1095000
3000
Og þú horfir á Lenny og hann þjáist.
18:33
But not in a way that you want to stop.
312
1098000
2000
En ekki á þann hátt að þú viljir hætta.
18:35
It's suffering, like, enjoying himself in a Jewish way, as they say.
313
1100000
4000
Þjáning, eins og að njóta sín Gyðinglega,
eins og sagt er
eins og sagt er
18:39
(Laughter)
314
1104000
4000
(Hlátur)
18:43
But you can see the music on his face.
315
1108000
3000
En þú getur séð tónlistina í svip hans.
18:46
You can see the baton left his hand. No more baton.
316
1111000
3000
Þú sérð sprotann hverfa úr hendi hans.
Enginn sproti lengur.
Enginn sproti lengur.
18:49
Now it's about you, the player,
317
1114000
2000
Nú snýst þetta um að þú,
18:51
telling the story.
318
1116000
2000
hljóðfæraleikarinn, segir sögunna.
18:53
Now it's a reversed thing. You're telling the story. And you're telling the story.
319
1118000
2000
Nú er þessu öfugt farið. Þú segir söguna.
18:55
And even briefly, you become the storyteller
320
1120000
3000
og í smástund ert þú orðinn sögumaðurinn
18:58
to which the community, the whole community, listens to.
321
1123000
3000
sem allt samfélagið hlustar á.
19:01
And Bernstein enables that. Isn't that wonderful?
322
1126000
4000
Og Bernstein gerir það kleyft.
Er það ekki yndislegt?
Er það ekki yndislegt?
19:05
Now, if you are doing all the things we talked about, together,
323
1130000
4000
Nú, ef þú gerir allt sem við höfum rætt,
í einu
í einu
19:09
and maybe some others,
324
1134000
2000
og kannski eitthvað fleira
19:11
you can get to this wonderful point of doing without doing.
325
1136000
3000
geturðu komist á það stig að gera
án þess að gera.
án þess að gera.
19:14
And for the last video, I think this is simply the best title.
326
1139000
5000
Og síðusta stiklan, ég held þetta sé
einfaldlega besti titillinn.
einfaldlega besti titillinn.
19:19
My friend Peter says,
327
1144000
2000
Vinur minn Peter segir:
19:21
"If you love something, give it away." So, please.
328
1146000
4000
"Ef þú elskar eitthvað,
gefðu það frá þér".
gefðu það frá þér".
19:25
(Music)
329
1150000
4000
Gjörið svo vel. (Tónlist)
20:29
(Applause)
330
1214000
17000
(Klappað)
ABOUT THE SPEAKER
Itay Talgam - Conductor and leadership expertAfter a decade-long conducting career in his native Israel, Itay Talgam has reinvented himself as a "conductor of people" -- in government, academia, business and education. He is the author of The Ignorant Maestro.
Why you should listen
Itay Talgam finds metaphors for organizational behavior -- and models for inspired leadership -- within the workings of the symphony orchestra. Imagining music as a model for all spheres of human creativity, from the classroom to the boardroom, Talgam created the Maestro Leadership Program.
Talgam's workshops aim to help everyday people develop a musician's sense of collaboration, and a conductor's sense of leadership: that inner sense of being intuitively, even subconsciously, connected to your fellow players, giving what they need and getting what you need. It's this art of listening and reacting in the moment that makes for a swinging jazz combo, a sublime string quartet, a brilliant orchestra -- and great teams at work.
Before he conducted people, Talgam conducted music, including numerous orchestras in Europe. He was the first Israeli conductor to perform with the St. Petersburg Philharmonic Orchestra and the Leipzig Opera house. His book, The Ignorant Maestro, was published in 2015.
Itay Talgam | Speaker | TED.com