ABOUT THE SPEAKER
Yanis Varoufakis - Economist and professor
Yanis Varoufakis thinks we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism.

Why you should listen

Yanis Varoufakis describes himself as a "libertarian Marxist," although, he says, "It is not something that I volunteer to talk about much, because the very mention of Marx switches audiences off." He teaches economic theory at the University of Athens, where he challenges mainstream notions -- arguing that after the financial crash of 2008 we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism.

He became widely known in the first half of 2015 when, as Minister of Finance of the newly formed Greek government, he was a leading, outspoken and much-discussed figure in the renegotiations of Greece's debt.

In May 2017, Varoufakis released Adults in The Room: My Battle With Europe’s Deep Establishmenta personal account of Europe's hidden agenda and an urgent wake-up call to renew European democracy.

More profile about the speaker
Yanis Varoufakis | Speaker | TED.com
TEDGlobal>Geneva

Yanis Varoufakis: Capitalism will eat democracy -- unless we speak up

Јанис Варуфакис: Капитализмот ќе ја изеде демократијата -- ако не кренеме глас

Filmed:
2,947,643 views

Сте се запрашале ли зошто политичарите не се она што беа, зошто владите не можат да ги решат вистинските проблеми? Економистот Јанис Варуфакис, поранешниот Министер за Финансии на Грција, вели тоа е така затоа што денешниве политичари немаат моќ -- затоа што вистинската моќ денес е во рацете на оние што ја контролираат економијата. Тој смета дека мега-богатите и корпорациите ја разјадуваат политичката сфера, преку финансиските кризи што ги предизвикуваат. Во овој говор, слушнете го неговиот сон за свет во кој капиталот и трудот повеќе не се борат еден против друг, "свет кој е истовремено либертаријански, Марксистички и Кејнезијански."
- Economist and professor
Yanis Varoufakis thinks we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
Democracy.
0
1200
1200
Демократија.
00:14
In the West,
1
2960
1336
Овде на Запад,
00:16
we make a colossal mistake
taking it for granted.
2
4320
3936
правиме огромна грешка кога
ја земаме здраво за готово.
00:20
We see democracy
3
8280
1296
На демократија гледаме
00:21
not as the most fragile
of flowers that it really is,
4
9600
4496
не како на најкревкото цвеќе
кое таа навистина е,
00:26
but we see it as part
of our society's furniture.
5
14120
2840
туку ја гледаме како дел од
мебелот на нашето општество.
00:29
We tend to think of it
as an intransigent given.
6
17960
4000
На неа гледаме како на нешто
што ни е дадено за навек.
00:34
We mistakenly believe that capitalism
begets inevitably democracy.
7
22680
5216
Погрешно веруваме дека капитализмот
неизбежно води до демократија.
00:39
It doesn't.
8
27920
1336
Не е така.
00:41
Singapore's Lee Kuan Yew
and his great imitators in Beijing
9
29280
4376
Сингапурецот Ли Куан Ју и неговите
имитатори од Пекинг
00:45
have demonstrated beyond reasonable doubt
10
33680
2936
недвосмислено покажаа
00:48
that it is perfectly possible
to have a flourishing capitalism,
11
36640
3896
дека може да имаш развиен капитализам,
00:52
spectacular growth,
12
40560
1600
спектакуларен раст,
00:54
while politics remains democracy-free.
13
42960
3056
а политиката да не биде демократска.
00:58
Indeed, democracy is receding
in our neck of the woods,
14
46040
4416
Навистина, демократијата ни ја снемува
01:02
here in Europe.
15
50480
1576
токму овде во Европа.
01:04
Earlier this year,
while I was representing Greece --
16
52080
3376
На стартот од оваа година,
додека ја претставував Грција --
01:07
the newly elected Greek government --
17
55480
2736
новоизбраната Грчка влада --
во Еврогрупата како нејзин
Министер за Финансии,
01:10
in the Eurogroup as its Finance Minister,
18
58240
2696
ми беше кажано доста директно
01:12
I was told in no uncertain terms
that our nation's democratic process --
19
60960
4936
дека демократските процеси на
нашата земја --
01:17
our elections --
20
65920
1416
нашите избори --
не смеат да влијаат
01:19
could not be allowed to interfere
21
67360
1776
врз економските политики кои
се имплементираат во Грција.
01:21
with economic policies
that were being implemented in Greece.
22
69160
3240
Во тој момент,
01:25
At that moment,
23
73120
1216
01:26
I felt that there could be no greater
vindication of Lee Kuan Yew,
24
74360
4296
помислив дека Ли Куан Ју и Кинеската
Комунистичка партија
биле потполно во право.
01:30
or the Chinese Communist Party,
25
78680
1536
Дека биле потполно во право
01:32
indeed of some recalcitrant
friends of mine who kept telling me
26
80240
3736
моите тврдоглави пријатели
кои постојано ми велеа
дека демократијата ќе биде забранета
доколку се обиде да промени нешто.
01:36
that democracy would be banned
if it ever threatened to change anything.
27
84000
4320
01:41
Tonight, here, I want to present to you
28
89640
3256
Вечерва, овде, сакам да ви претставам
економски причини зошто
ни треба автентична демократија.
01:44
an economic case
for an authentic democracy.
29
92920
3160
Сакам заедно сите да докажеме
01:48
I want to ask you
to join me in believing again
30
96600
4856
дека Ли Куан Ју,
01:53
that Lee Kuan Yew,
31
101480
2000
Кинеската Комунистичка Партија
01:56
the Chinese Communist Party
32
104480
1376
01:57
and indeed the Eurogroup
33
105880
1376
и секако Еврогрупата
01:59
are wrong in believing
that we can dispense with democracy --
34
107280
3640
грешат кога велат дека не
ни треба демократија.
Напротив, ни треба автентична
и жестока демократија.
02:03
that we need an authentic,
boisterous democracy.
35
111600
3736
А без демократија,
02:07
And without democracy,
36
115360
2976
нашите општества ќе бидат погнасни,
02:10
our societies will be nastier,
37
118360
2856
нашата иднина ќе биде мрачна,
02:13
our future bleak
38
121240
2136
а новите технологии бесмислени.
02:15
and our great, new technologies wasted.
39
123400
2816
Кога сме кај бесмисленоста,
02:18
Speaking of waste,
40
126240
1256
02:19
allow me to point out
an interesting paradox
41
127520
2775
дозволете ми да ви посочам
интересен парадокс
кој им се заканува на нашите
економии во моментов.
02:22
that is threatening
our economies as we speak.
42
130320
2776
Јас го нарекувам парадоксот на
планините близначки.
02:25
I call it the twin peaks paradox.
43
133120
2296
02:27
One peak you understand --
44
135440
1296
Едната планина
ви е добро позната.
02:28
you know it, you recognize it --
45
136760
1616
02:30
is the mountain of debts
that has been casting a long shadow
46
138400
5056
Тоа е огромната планина од долгови која
надвисна над Соединетите
Држави, Европа и целиот свет.
02:35
over the United States,
Europe, the whole world.
47
143480
2816
На сите добро ни е позната.
02:38
We all recognize the mountain of debts.
48
146320
1880
Но многу малку луѓе знаат дека
таа има близначка.
02:40
But few people discern its twin.
49
148880
4120
Планина од неактивни пари
02:45
A mountain of idle cash
50
153640
2200
која им припаѓа на богатите
штедачи и корпорациите.
02:48
belonging to rich savers
and to corporations,
51
156840
3360
Ним им е страв да ги инвестираат овие пари
02:53
too terrified to invest it
52
161120
2576
во продуктивни активности
што би можеле да создадат приходи
02:55
into the productive activities
that can generate the incomes
53
163720
3296
со кои ќе можеме да ја
намалиме планината од долгови.
02:59
from which you can extinguish
the mountain of debts
54
167040
3056
Со овие пари можеме да ги создадеме
03:02
and which can produce all those things
that humanity desperately needs,
55
170120
3976
сите оние нешта што му требаат
на човештвото,
03:06
like green energy.
56
174120
1656
како што е зелената енергија
03:07
Now let me give you two numbers.
57
175800
2336
Сега слушнете ги овие две бројки.
Во текот на изминативе три месеци,
03:10
Over the last three months,
58
178160
1336
во Соединетите Држави, во
В.Британија и во Еврозоната,
03:11
in the United States,
in Britain and in the Eurozone,
59
179520
2776
имаме инвестирано 3.4 трилиони долари
03:14
we have invested, collectively,
3.4 trillion dollars
60
182320
4416
за унапредување на економијата.
03:18
on all the wealth-producing goods --
61
186760
2656
За изградба на фабрики, машини,
03:21
things like industrial plants, machinery,
62
189440
3016
канцелариски згради, училишта,
03:24
office blocks, schools,
63
192480
2216
патишта, железница итн.
03:26
roads, railways, machinery,
and so on and so forth.
64
194720
3136
3.4 трилиони долари звучи како многу пари
03:29
$3.4 trillion sounds like a lot of money
65
197880
2736
сè додека не ги споредите со
оние 5.1 трилиони долари
03:32
until you compare it to the $5.1 trillion
66
200640
3856
што кружат во истите овие земји,
03:36
that has been slushing around
in the same countries,
67
204520
2696
во нашите финансиски институции,
03:39
in our financial institutions,
68
207240
1816
каде не прават апсолутно ништо
03:41
doing absolutely nothing
during the same period
69
209080
3200
освен што ги дуваат берзанските
акции и ги креваат цените на куќите.
03:45
except inflating stock exchanges
and bidding up house prices.
70
213440
4856
03:50
So a mountain of debt
and a mountain of idle cash
71
218320
5256
Значи планината од долгови и
планината од неактивни пари
се близначки кои не умеат
да соработуваат меѓусебе
03:55
form twin peaks,
failing to cancel each other out
72
223600
3696
03:59
through the normal
operation of the markets.
73
227320
2816
во контекст на нормалните пазарни процеси.
Резултатот е стагнација на платите
04:02
The result is stagnant wages,
74
230160
2320
и висока невработеност на луѓето
од Америка, Јапонија и Европа,
04:05
more than a quarter of 25- to 54-year-olds
in America, in Japan and in Europe
75
233360
5656
кои се на возраст од 25 до 54 години.
04:11
out of work.
76
239040
1496
Како последица на ова, имаме
ниска агрегатна побарувачка,
04:12
And consequently, low aggregate demand,
77
240560
2336
04:14
which in a never-ending cycle,
78
242920
2216
која преку магичен круг,
го зајакнува песимизмот на инвеститорите,
04:17
reinforces the pessimism of the investors,
79
245160
2720
кои, плашејќи се од ниска
побарувачка, само ја влошуваат
04:20
who, fearing low demand,
reproduce it by not investing --
80
248880
3816
со тоа што не инвестираат --
04:24
exactly like Oedipus' father,
81
252720
2696
исто како татко му на Едип,
кој, плашејќи се од пророштвото
на оракулот
04:27
who, terrified
by the prophecy of the oracle
82
255440
2495
дека ќе биде убиен од неговиот син,
04:29
that his son would grow up to kill him,
83
257959
2737
несакајќи создал токму таква ситуација
04:32
unwittingly engineered the conditions
84
260720
1936
04:34
that ensured that Oedipus,
his son, would kill him.
85
262680
3000
која довела до тоа да биде убиен од Едип.
04:38
This is my quarrel with capitalism.
86
266560
2000
Ете зошто сум скаран со капитализмот.
04:41
Its gross wastefulness,
87
269200
2016
Зборуваме за огромно расипништво,
сите овие неактивни пари,
04:43
all this idle cash,
88
271240
1616
треба да се искористат за подобрување
на животот,
04:44
should be energized to improve lives,
89
272880
4096
за развој на човечките таленти,
04:49
to develop human talents,
90
277000
1336
04:50
and indeed to finance
all these technologies,
91
278360
2856
и за финансирање на сите овие технологии,
зелени технологии
04:53
green technologies,
92
281240
1256
кои се апсолутно суштински за
спас на планетата Земја.
04:54
which are absolutely essential
for saving planet Earth.
93
282520
2760
Дали сум во право кога велам
дека демократијата е одговорот?
04:58
Am I right in believing
that democracy might be the answer?
94
286280
3256
Верувам дека да,
05:01
I believe so,
95
289560
1216
но пред да продолжиме,
05:02
but before we move on,
96
290800
1216
да видиме што подразбираме
под демократија?
05:04
what do we mean by democracy?
97
292040
1400
Аристотел ја дефинирал демократијата
05:06
Aristotle defined democracy
98
294520
2416
како облик на управување во
кое слободните и сиромашните,
05:08
as the constitution
in which the free and the poor,
99
296960
4936
кои се мнозинство, ја
контролираат владата.
05:13
being in the majority, control government.
100
301920
2160
Се разбира, Атинската демократија им
го ускратувала правото на многумина.
05:17
Now, of course Athenian democracy
excluded too many.
101
305000
3296
Жените, мигрантите и секако робовите.
05:20
Women, migrants and,
of course, the slaves.
102
308320
3040
05:24
But it would be a mistake
103
312040
1256
Но погрешно е
доколку врз основа на ова ја отфрлиме
05:25
to dismiss the significance
of ancient Athenian democracy
104
313320
3576
Атинската демократија.
05:28
on the basis of whom it excluded.
105
316920
2000
05:31
What was more pertinent,
106
319680
1256
Она што е поважно
05:32
and continues to be so
about ancient Athenian democracy,
107
320960
3856
е дека древната Атинска демократија
05:36
was the inclusion of the working poor,
108
324840
3496
ги вклучувала сиромашните работници,
кои не само што имале право на
слободен говор,
05:40
who not only acquired
the right to free speech,
109
328360
4696
туку и уште поважно, најважно,
05:45
but more importantly, crucially,
110
333080
2256
е дека имале право на политички ставови.
05:47
they acquired the rights
to political judgments
111
335360
2616
Нивните ставови имале еднаква важност
05:50
that were afforded equal weight
112
338000
2376
кога се донесувале одлуки поврзани
со државни прашања.
05:52
in the decision-making
concerning matters of state.
113
340400
3656
05:56
Now, of course, Athenian
democracy didn't last long.
114
344080
3056
Се разбира, Атинската демократија
не траела долго.
Како свеќа која свети силно, изгоре брзо.
05:59
Like a candle that burns brightly,
it burned out quickly.
115
347160
4416
И навистина,
06:03
And indeed,
116
351600
1216
нашите денешни либерални
демократии не потекнуваат од древна Атина.
06:04
our liberal democracies today
do not have their roots in ancient Athens.
117
352840
4256
Нивните корени се во Магна Карта,
06:09
They have their roots in the Magna Carta,
118
357120
2336
во Славната Револуција од 1688.
06:11
in the 1688 Glorious Revolution,
119
359480
3256
Тие потекнуваат од Американскиот устав.
06:14
indeed in the American constitution.
120
362760
2216
Атинската демократија била насочена
кон слободните граѓани.
06:17
Whereas Athenian democracy
was focusing on the masterless citizen
121
365000
5016
Таа им давала моќ на
сиромашните работници.
06:22
and empowering the working poor,
122
370040
2280
06:25
our liberal democracies are founded
on the Magna Carta tradition,
123
373240
4176
Нашите либерални демократии
се базирани
на традицијата на Магна Карта,
06:29
which was, after all,
a charter for masters.
124
377440
3096
која во основа е повелба за господарите.
Либералната демократија
изникнала тогаш кога
06:32
And indeed, liberal democracy
only surfaced when it was possible
125
380560
4296
настанало целосно одвојување на
06:36
to separate fully the political sphere
from the economic sphere,
126
384880
3856
политичката од економската сфера.
06:40
so as to confine the democratic process
fully in the political sphere,
127
388760
5056
Демократските процеси биле
целосно ограничени на политичката сфера,
оставајќи ја економската сфера --
06:45
leaving the economic sphere --
128
393840
1856
корпоративниот свет, ако сакате --
06:47
the corporate world, if you want --
129
395720
1936
како зона без демократија.
06:49
as a democracy-free zone.
130
397680
2680
06:53
Now, in our democracies today,
131
401720
2976
Кога почна да се одвојува
економската од политичката
сфера, помеѓу нив
06:56
this separation of the economic
from the political sphere,
132
404720
3496
07:00
the moment it started happening,
133
408240
2256
веднаш започна една
07:02
it gave rise to an inexorable,
epic struggle between the two,
134
410520
4296
незапирлива и епска битка.
07:06
with the economic sphere
colonizing the political sphere,
135
414840
3216
Економската сфера почна да
ја колонизира политичката сфера,
07:10
eating into its power.
136
418080
1520
почна да ја разјадува.
Сте се запрашале ли зошто
политичарите не се она што беа?
07:12
Have you wondered why politicians
are not what they used to be?
137
420480
3400
07:16
It's not because their DNA
has degenerated.
138
424560
2416
Не е затоа што им дегенерираше ДНКта.
07:19
(Laughter)
139
427000
1616
(Смеа)
Туку затоа што денес може да имаш
влада ама да немаш моќ,
07:20
It is rather because one can be
in government today and not in power,
140
428640
4616
07:25
because power has migrated
from the political to the economic sphere,
141
433280
3296
оти моќта мигрираше од политичката
во економската сфера,
07:28
which is separate.
142
436600
1240
а тие се различни.
Навистина,
07:31
Indeed,
143
439160
1576
зборував за мојата караница
со капитализмот.
07:32
I spoke about my quarrel
with capitalism.
144
440760
2296
Ако размислите,
07:35
If you think about it,
145
443080
1736
тој е како група на предатори,
07:36
it is a little bit like
a population of predators,
146
444840
3320
кои се толку успешни во убивањето
на пленот од кој се хранат,
07:41
that are so successful in decimating
the prey that they must feed on,
147
449080
4720
07:46
that in the end they starve.
148
454560
2136
што на крај умираат од глад.
Слично,
07:48
Similarly,
149
456720
1216
економската сфера ја колонизираше
и ја разјадуваше политичката сфера
07:49
the economic sphere has been colonizing
and cannibalizing the political sphere
150
457960
3696
07:53
to such an extent
that it is undermining itself,
151
461680
3376
до тој степен што и самата се поткопа,
предизвикувајќи економска криза.
07:57
causing economic crisis.
152
465080
1736
Моќта на корпорациите се зголемува,
07:58
Corporate power is increasing,
153
466840
2096
политичките средства губат вредност,
08:00
political goods are devaluing,
154
468960
2216
нееднаквоста расте,
08:03
inequality is rising,
155
471200
1816
агрегатната побарувачка опаѓа,
08:05
aggregate demand is falling
156
473040
1576
08:06
and CEOs of corporations are too scared
to invest the cash of their corporations.
157
474640
6120
а директорите на корпорациите
се премногу исплашени за да инвестираат.
Па така, како што капитализмот
08:13
So the more capitalism succeeds
in taking the demos out of democracy,
158
481520
6656
му ја одзема демократијата
на народот,
така и се зголемуваат планините близначки
08:20
the taller the twin peaks
159
488200
1336
08:21
and the greater the waste
of human resources
160
489560
3536
и толку повеќе се уништуваат
човечките ресурси
и богатството на човештвото.
08:25
and humanity's wealth.
161
493120
1440
08:27
Clearly, if this is right,
162
495640
2856
Очигледно, ако ова е точно,
ќе мораме одново да ја
споиме политичката со економската сфера
08:30
we must reunite the political
and economic spheres
163
498520
3056
така што народот ќе ја има контролата,
08:33
and better do it
with a demos being in control,
164
501600
3496
исто како во древна Атина, но овојпат
без робови и
08:37
like in ancient Athens
except without the slaves
165
505120
2936
без исклучување на жените и мигрантите.
08:40
or the exclusion of women and migrants.
166
508080
2960
08:44
Now, this is not an original idea.
167
512120
1736
Оваа идеја не е нова.
08:45
The Marxist left
had that idea 100 years ago
168
513880
2775
Левите Марксисти ја дале оваа
идеја пред 100 години
и не им успеа баш, така?
08:48
and it didn't go very well, did it?
169
516679
1681
08:50
The lesson that we learned
from the Soviet debacle
170
518840
3416
Лекцијата што ја научивме од
Советскиот распад
е дека треба чудо да се деси
08:54
is that only by a miracle
will the working poor be reempowered,
171
522280
6336
за сиромашните работници да ја
имаат моќта
09:00
as they were in ancient Athens,
172
528640
1976
што ја имале во древна Атина,
а без притоа да се создаваат
дополнителни страдања и штети.
09:02
without creating new forms
of brutality and waste.
173
530640
3760
Но, постои решение:
09:06
But there is a solution:
174
534960
1240
ослободете се од сиромашните работници.
09:08
eliminate the working poor.
175
536880
1840
Капитализмот тоа го постигнува
09:11
Capitalism's doing it
176
539360
1256
09:12
by replacing low-wage workers
with automata, androids, robots.
177
540640
4880
така што ги заменува ниско-платените
работници со автомати, андроиди и роботи.
09:19
The problem is
178
547080
1216
Проблемот е што
сè додека економската сфера е
одвоена од политичката,
09:20
that as long as the economic
and the political spheres are separate,
179
548320
3216
автоматизацијата ги прави
планините близначки повисоки,
09:23
automation makes the twin peaks taller,
180
551560
4320
09:28
the waste loftier
181
556640
1736
штетата се поголема,
а социјалните конфликти сè подлабоки.
09:30
and the social conflicts deeper,
182
558400
2056
Ова верувам
09:32
including --
183
560480
1200
набргу ќе се случи
09:34
soon, I believe --
184
562320
1536
на места како Кина.
09:35
in places like China.
185
563880
1600
09:38
So we need to reconfigure,
186
566720
2416
Значи ни треба промена,
потребно е одново да ги обединиме
во едно економската и политичката сфера,
09:41
we need to reunite the economic
and the political spheres,
187
569160
3656
09:44
but we'd better do it
by democratizing the reunified sphere,
188
572840
5376
но тоа треба да биде така што ќе
ја демократизираме оваа нова сфера,
09:50
lest we end up with
a surveillance-mad hyperautocracy
189
578240
5696
да не би завршиле како
хипер-автократија гладна за надзор
09:55
that makes The Matrix, the movie,
look like a documentary.
190
583960
4016
наспроти која Матрикс, филмот,
би изгледал како документарец.
(Смеа)
10:00
(Laughter)
191
588000
1576
Оттука, прашањето не е
дали капитализмот ќе ги преживее
10:01
So the question is not
whether capitalism will survive
192
589600
3416
технолошките иновации што ги создава.
10:05
the technological innovations
it is spawning.
193
593040
2320
Позанимливото прашање
10:07
The more interesting question
194
595960
1616
е дали капитализмот ќе биде наследен
од нешто налик на Матрикс дистопија
10:09
is whether capitalism will be succeeded
by something resembling a Matrix dystopia
195
597600
5736
10:15
or something much closer
to a Star Trek-like society,
196
603360
4416
или пак од општество што наликува
на Ѕвездени Патеки,
каде машините ги служат луѓето,
10:19
where machines serve the humans
197
607800
2376
а луѓето ја трошат својата
енергија истражувајќи го универзумот
10:22
and the humans expend their energies
exploring the universe
198
610200
4416
и водејќи долги дебати за смислата
на животот
10:26
and indulging in long debates
about the meaning of life
199
614640
4296
во некаква си древна, како во
Атина, високо технолошка агора.
10:30
in some ancient, Athenian-like,
high tech agora.
200
618960
4000
10:36
I think we can afford to be optimistic.
201
624360
3440
Мислам дека можеме да бидеме оптимистични.
10:41
But what would it take,
202
629400
1296
Но што е потребно,
10:42
what would it look like
203
630720
1976
како би изгледало
да живееш во утопијата Ѕвездени
Патеки наместо во дистопијата Матрикс?
10:44
to have this Star Trek-like utopia,
instead of the Matrix-like dystopia?
204
632720
4880
На практично ниво,
10:50
In practical terms,
205
638240
1256
дозволете ми накратко да споделам
10:51
allow me to share just briefly,
206
639520
1736
неколку примери.
10:53
a couple of examples.
207
641280
1200
На ниво на претпријатие,
10:55
At the level of the enterprise,
208
643080
1776
замислете пазар на капитал,
10:56
imagine a capital market,
209
644880
2336
каде заработувате капитал работејќи,
10:59
where you earn capital as you work,
210
647240
2680
а вашиот капитал ве следи како
што се движите од една работа на друга,
11:02
and where your capital follows you
from one job to another,
211
650880
5336
11:08
from one company to another,
212
656240
1496
од една компанија во друга,
11:09
and the company --
213
657760
1256
а компанијата --
за која работите во моментот --
11:11
whichever one you happen
to work at at that time --
214
659040
3456
е во сопственост само на оние
кои работат во неа во тој момент.
11:14
is solely owned by those who happen
to work in it at that moment.
215
662520
4320
11:19
Then all income stems
from capital, from profits,
216
667400
4696
Тогаш сиот приход потекнува
од капиталот, од профитите,
11:24
and the very concept
of wage labor becomes obsolete.
217
672120
4376
а самиот концепт
"работник за плата" станува излишен.
11:28
No more separation between those
who own but do not work in the company
218
676520
6616
Повеќе нема да има јаз помеѓу оние
кои ја поседуваат, но не работат
во фирмата
и оние кои работат, но не ја
поседуваат фирмата.
11:35
and those who work
but do not own the company;
219
683160
3256
Повеќе нема да има натегања
помеѓу капиталот и трудот.
11:38
no more tug-of-war
between capital and labor;
220
686440
3200
11:42
no great gap between
investment and saving;
221
690440
4136
Нема да има голем јаз
помеѓу инвестирањето и штедењето.
11:46
indeed, no towering twin peaks.
222
694600
3240
Навистина, нема да има високи
планини близначки.
На ниво на глобалната политичка економија,
11:50
At the level of the global
political economy,
223
698600
2376
замислете за момент
11:53
imagine for a moment
224
701000
1936
дека нашите национални валути
имаат слободен флуктуирачки курс,
11:54
that our national currencies
have a free-floating exchange rate,
225
702960
4976
со одредена универзална,
глобална, дигитална валута,
11:59
with a universal,
global, digital currency,
226
707960
3776
која ќе ја издава
Меѓународниот Монетарен Фонд,
12:03
one that is issued
by the International Monetary Fund,
227
711760
4016
12:07
the G-20,
228
715800
1216
групата Г-20,
12:09
on behalf of all humanity.
229
717040
2536
во име на целото човештво.
И замислете понатаму
12:11
And imagine further
230
719600
1216
12:12
that all international trade
is denominated in this currency --
231
720840
4336
дека сите меѓународни тргувања
одат преку оваа валута --
12:17
let's call it "the cosmos,"
232
725200
1816
да ја наречеме "космос,"
во единица космос --
12:19
in units of cosmos --
233
727040
1400
при што секоја влада ќе се согласи
да уплаќа во еден заеднички фонд,
12:21
with every government agreeing
to be paying into a common fund
234
729720
4376
одредена сума на космоси
12:26
a sum of cosmos units proportional
to the country's trade deficit,
235
734120
5536
пропорционална на трговскиот
дефицит на земјата,
или на трговскиот суфицит.
12:31
or indeed to a country's trade surplus.
236
739680
3400
12:35
And imagine that that fund is utilized
to invest in green technologies,
237
743720
5216
И замислете дека тој фонд се користи
за инвестирање во зелени технологии,
особено во делови од светот
каде инвестициите се ретки.
12:40
especially in parts of the world
where investment funding is scarce.
238
748960
5320
12:46
This is not a new idea.
239
754840
1576
Ова не е нова идеја.
Ова, всушност, го предложил Џон
Мејнард Кејнс
12:48
It's what, effectively,
John Maynard Keynes proposed
240
756440
3336
во 1944 на Бретон Вудс Коннференцијата.
12:51
in 1944 at the Bretton Woods Conference.
241
759800
3320
Проблемот бил
12:56
The problem is
242
764080
1216
што тогаш ја немале
потребната технологија.
12:57
that back then, they didn't have
the technology to implement it.
243
765320
3296
13:00
Now we do,
244
768640
1216
Сега ја имаме
особено во контекст на
13:01
especially in the context
of a reunified political-economic sphere.
245
769880
5920
одново обединетата
политичко-економска сфера.
Светот за кој ви говорам
13:08
The world that I am describing to you
246
776640
2416
13:11
is simultaneously libertarian,
247
779080
2456
е истовремено либертаријански,
оти во прв план ја става моќта
на индивидуата,
13:13
in that it prioritizes
empowered individuals,
248
781560
4576
Марксистички,
13:18
Marxist,
249
786160
1216
зашто ќе ја испрати во заборав
13:19
since it will have confined
to the dustbin of history
250
787400
3216
поделбата помеѓу капиталот и трудот,
13:22
the division between capital and labor,
251
790640
2456
13:25
and Keynesian,
252
793120
1560
и Кејнезијански,
13:27
global Keynesian.
253
795320
1480
глобално Кејнезијанство.
Но пред сè,
13:30
But above all else,
254
798320
1576
тоа е свет во кој ќе имаме
автентична демократија.
13:31
it is a world in which we will be able
to imagine an authentic democracy.
255
799920
4920
13:37
Will such a world dawn?
256
805760
1760
Ќе нè огрее ли таков свет?
Или ќе потонеме во дистопија
налик на Матрикс?
13:40
Or shall we descend
into a Matrix-like dystopia?
257
808400
4496
13:44
The answer lies in the political choice
that we shall be making collectively.
258
812920
4120
Одговорот лежи во политичките
одлуки кои ќе ги донесеме како колектив.
13:49
It is our choice,
259
817720
1616
Тоа е наша одлука,
13:51
and we'd better make it democratically.
260
819360
2320
и подобро да ја направиме демократски.
Ви благодарам.
13:54
Thank you.
261
822280
1256
(Аплауз)
13:55
(Applause)
262
823560
3360
14:01
Bruno Giussani: Yanis ...
263
829480
1200
Бруно Џусани: Јанис ...
14:03
It was you who described yourself
in your bios as a libertarian Marxist.
264
831880
4440
во твојата биографија ти самиот се
опиша како либертаријански Марксист.
14:10
What is the relevance
of Marx's analysis today?
265
838400
2520
Каква релевантност имаат идеите
на Маркс денес?
Јанис Варуфакис: Ако барем нешто од
ова што го кажав беше релевантно,
14:14
Yanis Varoufakis: Well, if there was
any relevance in what I just said,
266
842000
3336
тогаш Маркс е релевантен.
14:17
then Marx is relevant.
267
845360
1216
Бидејќи главната поента за
14:18
Because the whole point of reunifying
the political and economic is --
268
846600
3496
одново обединување на политичкото
и економското е --
14:22
if we don't do it,
269
850120
1216
ако не го направиме тоа,
14:23
then technological innovation
is going to create
270
851360
2256
тогаш технолошката иновација ќе создаде
14:25
such a massive fall in aggregate demand,
271
853640
2296
огромен пад на агрегатната побарувачка,
14:27
what Larry Summers
refers to as secular stagnation.
272
855960
4776
она што Лери Самерс го
нарекува секуларна стагнација.
Кризава движејќи се од
еден на друг крај од светот,
14:32
With this crisis migrating
from one part of the world,
273
860760
2856
14:35
as it is now,
274
863640
1536
како во моментов,
ќе ги дестабилизира не само
нашите демократии,
14:37
it will destabilize
not only our democracies,
275
865200
2696
14:39
but even the emerging world that is not
that keen on liberal democracy.
276
867920
4216
туку и земјите во развој кои не ѝ се
баш наклонети на либералната демократија.
Ако анализава држи вода, тогаш
Маркс е апсолутно релевантен.
14:44
So if this analysis holds water,
then Marx is absolutely relevant.
277
872160
3816
14:48
But so is Hayek,
278
876000
1736
Но и Хајек,
затоа сум либертаријански Марксист,
14:49
that's why I'm a libertarian Marxist,
279
877760
1816
а и Кејнс,
14:51
and so is Keynes,
280
879600
1216
па затоа сум и целосно збунет.
14:52
so that's why I'm totally confused.
281
880840
1896
14:54
(Laughter)
282
882760
1216
(Смеа)
БЏ: Навистина, веројатно и ние сме.
14:56
BG: Indeed, and possibly we are too, now.
283
884000
2056
(Смеа)
14:58
(Laughter)
284
886080
1296
(Аплауз)
14:59
(Applause)
285
887400
1976
15:01
YV: If you are not confused,
you are not thinking, OK?
286
889400
2776
ЈВ: Ако не си збунет, значи дека
не мислиш, ОК?
БЏ: Звучи како Грчки филозоф да го
кажал --
15:04
BG: That's a very, very Greek
philosopher kind of thing to say --
287
892200
3096
ЈВ: Всушност, Ајнштајн го кажал --
15:07
YV: That was Einstein, actually --
288
895320
1656
БЏ: За време на говорот ги
спомна Сингапур и Кина,
15:09
BG: During your talk
you mentioned Singapore and China,
289
897000
2616
а синоќа за време на вечерата,
15:11
and last night at the speaker dinner,
290
899640
2056
изрази свое видување за тоа како
Западот гледа на Кина.
15:13
you expressed a pretty strong opinion
about how the West looks at China.
291
901720
5176
Ќе сакаш ли да го споделиш тоа?
15:18
Would you like to share that?
292
906920
1576
ЈВ: Има голема хипокризија тука.
15:20
YV: Well, there's a great
degree of hypocrisy.
293
908520
2160
Во нашите либерални демократии
имаме лажна демократија.
15:23
In our liberal democracies,
we have a semblance of democracy.
294
911400
4296
Тоа е така затоа што ја ограничивме,
како што веќе кажав,
15:27
It's because we have confined,
as I was saying in my talk,
295
915720
2736
демократијата на политичката сфера,
15:30
democracy to the political sphere,
296
918480
1656
а другата сфера каде е вистинската
акција --
15:32
while leaving the one sphere
where all the action is --
297
920160
3456
15:35
the economic sphere --
298
923640
1216
економската сфера --
15:36
a completely democracy-free zone.
299
924880
1840
ја оставивме без демократија.
На некој начин,
15:39
In a sense,
300
927280
1256
ако смеам да бидам провокативен,
15:40
if I am allowed to be provocative,
301
928560
2200
Кина денес наликува на Британија
од 19от век.
15:43
China today is closer to Britain
in the 19th century.
302
931880
4416
Бидејќи како што реков,
15:48
Because remember,
303
936320
1256
ние го поврзуваме либерализмот
со демократија --
15:49
we tend to associate
liberalism with democracy --
304
937600
2336
тоа е грешка, историски гледано.
15:51
that's a mistake, historically.
305
939960
1496
Либерализам, либерален, е како
Џон Стјуарт Мил.
15:53
Liberalism, liberal,
it's like John Stuart Mill.
306
941480
2536
Џон Стјуарт Мил беше особено
скептичен кон демократските процеси.
15:56
John Stuart Mill was particularly
skeptical about the democratic process.
307
944040
4696
Она што сега го гледате во Кина е
многу сличен процес
16:00
So what you are seeing now in China
is a very similar process
308
948760
5376
на оној кој го имавме во Британија
за време на Индустриската Револуција,
16:06
to the one that we had in Britain
during the Industrial Revolution,
309
954160
3176
особено при преминот од првата
кон втората индустриска револуција.
16:09
especially the transition
from the first to the second.
310
957360
2976
Да ја обвинувате Кина бидејќи прави
16:12
And to be castigating China
311
960360
3296
16:15
for doing that which the West did
in the 19th century,
312
963680
3136
нешто што Западот го правел во 19от век,
наликува на хипокризија.
16:18
smacks of hypocrisy.
313
966840
1320
БЏ: Сигурен сум дека многу луѓе
овде ги интересира твоето искуство
16:21
BG: I am sure that many people here
are wondering about your experience
314
969520
3656
како Министер за Финансии на Грција
на почетокот од оваа година.
16:25
as the Finance Minister of Greece
earlier this year.
315
973200
2736
16:27
YV: I knew this was coming.
316
975960
1381
ЈВ: Знаев дека ќе ме прашате.
16:29
BG: Yes.
317
977365
1251
БЏ: Да
БЏ: Шест месеци подоцна,
16:30
BG: Six months after,
318
978640
1336
16:32
how do you look back
at the first half of the year?
319
980000
2400
како гледаш на првата половина
од годината?
ЈВ: Крајно возбуден од лична гледна точка,
16:35
YV: Extremely exciting,
from a personal point of view,
320
983920
2616
но и многу разочаран,
16:38
and very disappointing,
321
986560
1256
16:39
because we had an opportunity
to reboot the Eurozone.
322
987840
3896
затоа што имавме прилика
да ја рестартираме Еврозоната.
Не само Грција, туку и Еврозоната.
16:43
Not just Greece, the Eurozone.
323
991760
2096
Да ја надминеме самобендисаноста
16:45
To move away from the complacency
324
993880
2936
16:48
and the constant denial
that there was a massive --
325
996840
2456
и постојаното негирање на фактот
дека постои голема тектонска линија
16:51
and there is a massive
architectural fault line
326
999320
2856
16:54
going through the Eurozone,
327
1002200
2176
во Еврозоната,
која им се заканува на сите
процеси во Европската Унија.
16:56
which is threatening, massively,
the whole of the European Union process.
328
1004400
4416
Имавме прилика преку
грчката програма,
17:00
We had an opportunity
on the basis of the Greek program --
329
1008840
3176
која патем,
17:04
which by the way,
330
1012040
1336
беше првата програма преку која се
манифестираше тоа негирање,
17:05
was the first program
to manifest that denial --
331
1013400
4376
да ги исправиме работите.
17:09
to put it right.
332
1017800
1216
17:11
And, unfortunately,
333
1019040
1216
И, за несреќа,
17:12
the powers in the Eurozone,
334
1020280
1816
моќниците во Еврозоната,
17:14
in the Eurogroup,
335
1022120
1200
во Еврогрупата,
избраа да живеат во негирање.
17:16
chose to maintain denial.
336
1024079
1977
Но, знаете што се случува.
17:18
But you know what happens.
337
1026079
1257
17:19
This is the experience
of the Soviet Union.
338
1027359
2056
Ваква беше ситуацијата со
Советскиот Сојуз.
17:21
When you try to keep alive
339
1029440
2495
Кога се обидуваш да одржуваш во живот
17:23
an economic system
that architecturally cannot survive,
340
1031960
3879
економски систем кој во својата
суштина е неодржлив,
и тоа преку политичка волја
и авторитарност,
17:28
through political will
and through authoritarianism,
341
1036520
2655
можеби ќе успееш да му го
продолжиш животот,
17:31
you may succeed in prolonging it,
342
1039200
1656
17:32
but when change happens
343
1040880
1575
но кога промените ќе се случат,
17:34
it happens very abruptly
and catastrophically.
344
1042480
2496
тие се случуваат нагло и катастрофално.
17:37
BG: What kind of change
are you foreseeing?
345
1045000
2007
БЏ: Какви промени предвидуваш?
ЈВ: Нема сомнежи
17:39
YV: Well, there's no doubt
346
1047031
1254
17:40
that if we don't change
the architecture of the Eurozone,
347
1048309
2667
дека ако не ја промениме
архитектурата на Еврозоната,
за неа ќе нема иднина.
17:43
the Eurozone has no future.
348
1051001
1894
БЏ: Правеше ли грешки додека
беше министер за финансии?
17:44
BG: Did you make any mistakes
when you were Finance Minister?
349
1052920
2896
ЈВ: Секој ден.
17:47
YV: Every day.
350
1055840
1216
17:49
BG: For example?
YV: Anybody who looks back --
351
1057080
2536
БЏ: На пример?
ЈВ: Ако се навратиме --
(Аплауз)
17:51
(Applause)
352
1059640
2080
17:56
No, but seriously.
353
1064120
1376
Не, озбилно.
Ако некој министер за финансии или
за било што друго,
17:57
If there's any Minister of Finance,
or of anything else for that matter,
354
1065520
3576
после шест месеци работа и
18:01
who tells you after six months in a job,
355
1069120
2216
18:03
especially in such a stressful situation,
356
1071360
3696
соочување со секакви стресни ситуации,
ви каже дека не направил грешка,
тогаш си имате работа со опасен човек.
18:07
that they have made no mistake,
they're dangerous people.
357
1075080
2696
Се разбира дека правев грешки.
18:09
Of course I made mistakes.
358
1077800
1296
Најголемата грешка е тоа
што ја потпишав апликацијата
18:11
The greatest mistake
was to sign the application
359
1079120
2816
за продолжување на договорот за заем
18:13
for the extension of a loan agreement
360
1081960
2096
на крајот на Февруари.
18:16
in the end of February.
361
1084080
1616
Мислев дека
18:17
I was imagining
362
1085720
1216
доверителите имаат искрена намера
18:18
that there was a genuine interest
on the side of the creditors
363
1086960
2976
да постигнеме заеднички договор.
18:21
to find common ground.
364
1089960
1256
Но немаа.
18:23
And there wasn't.
365
1091240
1216
Нив единствено ги интересираше
да ја сломат нашата влада,
18:24
They were simply interested
in crushing our government,
366
1092480
2616
само затоа што не сакаа
18:27
just because they did not want
367
1095120
1456
18:28
to have to deal with
the architectural fault lines
368
1096600
3136
да се занимаваат со фундаменталните
проблеми на Еврозоната.
18:31
that were running through the Eurozone.
369
1099760
2016
И затоа што не сакаа да признаат
18:33
And because they didn't want to admit
370
1101800
1816
дека веќе пет години
18:35
that for five years they were implementing
a catastrophic program in Greece.
371
1103640
3616
имплементираат катастрофална
програма во Грција.
Изгубивме една-третина од
нашиот номинален БДП.
18:39
We lost one-third of our nominal GDP.
372
1107280
2896
Тоа е полошо и од Големата Депресија.
18:42
This is worse than the Great Depression.
373
1110200
1936
И ниту еден од тројцата кредитори
18:44
And no one has come clean
374
1112160
1256
18:45
from the troika of lenders
that have been imposing this policy
375
1113440
2936
кои стоеја зад оваа политика не сакаа
18:48
to say, "This was a colossal mistake."
376
1116400
2976
да признаат и да речат,
"Ова беше огромна грешка."
БЏ: И покрај сево ова,
18:51
BG: Despite all this,
377
1119400
1216
и покрај жестоката дискусија,
18:52
and despite the aggressiveness
of the discussion,
378
1120640
2336
се чини дека и понатаму со про-Европски.
18:55
you seem to be remaining
quite pro-European.
379
1123000
2416
ЈВ: Апсолутно.
18:57
YV: Absolutely.
380
1125440
1216
18:58
Look, my criticism
of the European Union and the Eurozone
381
1126680
4136
Види, мојата критика кон
Европската Унија и Еврозоната
доаѓа од особа која живее и
дише за Европа.
19:02
comes from a person
who lives and breathes Europe.
382
1130840
4040
Мојот најголем страв е дека
Еврозоната нема да преживее.
19:07
My greatest fear is that
the Eurozone will not survive.
383
1135680
3576
Зашто ако не преживее,
19:11
Because if it doesn't,
384
1139280
1456
19:12
the centrifugal forces
that will be unleashed
385
1140760
2856
ќе се створат такви
демонски центрифугални сили,
19:15
will be demonic,
386
1143640
1696
што ќе ја уништат Европската Унија.
19:17
and they will destroy the European Union.
387
1145360
1976
А тоа ќе биде катастрофално не
само за Европа
19:19
And that will be catastrophic
not just for Europe
388
1147360
2416
туку и за целата глобална екномија.
19:21
but for the whole global economy.
389
1149800
1616
19:23
We are probably the largest
economy in the world.
390
1151440
4096
Ние сме веројатно најголемата
економија во светот.
И ако си дозволиме
19:27
And if we allow ourselves
391
1155560
1736
да тргнеме по патот на постмодерните 30ти,
19:29
to fall into a route
of the postmodern 1930's,
392
1157320
2816
19:32
which seems to me to be what we are doing,
393
1160160
2656
каде мислам веќе сме и тргнати,
тоа ќе биде погубно
19:34
then that will be detrimental
394
1162840
1816
како за иднината на Европејците
така и за иднината на останатите.
19:36
to the future of Europeans
and non-Europeans alike.
395
1164680
3416
БЏ: Искрено се надеваме дека нема
да биде така.
19:40
BG: We definitely hope
you are wrong on that point.
396
1168120
2416
Јанис, ти благодарам што дојде на TED.
19:42
Yanis, thank you for coming to TED.
397
1170560
1696
ЈВ: Ти благодарам.
19:44
YV: Thank you.
398
1172280
1216
(Аплауз)
19:45
(Applause)
399
1173520
4823
Translated by ALEKSANDAR MITEVSKI
Reviewed by Charlie Psy

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Yanis Varoufakis - Economist and professor
Yanis Varoufakis thinks we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism.

Why you should listen

Yanis Varoufakis describes himself as a "libertarian Marxist," although, he says, "It is not something that I volunteer to talk about much, because the very mention of Marx switches audiences off." He teaches economic theory at the University of Athens, where he challenges mainstream notions -- arguing that after the financial crash of 2008 we need a radically new way of thinking about the economy, finance and capitalism.

He became widely known in the first half of 2015 when, as Minister of Finance of the newly formed Greek government, he was a leading, outspoken and much-discussed figure in the renegotiations of Greece's debt.

In May 2017, Varoufakis released Adults in The Room: My Battle With Europe’s Deep Establishmenta personal account of Europe's hidden agenda and an urgent wake-up call to renew European democracy.

More profile about the speaker
Yanis Varoufakis | Speaker | TED.com