TED2015
Patience Mthunzi: Could we cure HIV with lasers?
Patience Muthunzi: HIV ရောဂါကို လေဆာရောင်ခြည်ဖြင့် ကုသနိုင်ပါသလား။
Filmed:
Readability: 5.2
1,278,466 views
ဆေးကုသဖို့အတွက် ဆေးလုံးတွေကိုမျိုချခြင်းဟာ လျှင်မြန်ပြီး၊နာကျင်မှုမရှိပေမည့် တစ်ခါတစ်လေမှာတော့ ရောဂါတွေကို ကုသဖို့အတွက် အပြည့်အဝထိရောက်ခြင်းမရှိလှပါဘူး။
အလားအလာရှိလောက်တဲ့ ပိုကောင်းမွန်တဲ့ နည်းလမ်းမရှိဘူးလား။ လေဆာရောင်ခြည်လေ။
ဒီစိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ရာကောင်းတဲ့ ဟောပြောချက်ထဲမှာ TED ဝိုင်းတော်သား Patience Muthunzi
ကနေ HIV ရောဂါကူးစက်နေတဲ့ ဆဲလ်တွေကို ဆေးဝါးတွေတိုက်ရိုက်ရောက်ရှိဖို့ လောဆာရောင်ခြည်ကိုအသုံးပြုဖို့ သူမရဲ့ စိတ်ကူးကိုရှင်းလင်းတင်ပြထားပါတယ်။ ဒါက စောတော့စောပါသေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကုသမှုဟာ အလားအလာရှိနိုင်ပါသလား။
Patience Mthunzi - Laser scientist
Patience Mthunzi wants to use lasers to deliver medicines more effectively. Full bio
Patience Mthunzi wants to use lasers to deliver medicines more effectively. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
What do you do when you have a headache?
0
793
2310
ခေါင်းကိုက်ရင် ရှင်တို့ ဘာလုပ်ကြသလဲ။
00:15
You swallow an aspirin.
1
3832
1662
အက်စ်ပရင် တစ်လုံး မျိုချလိုက်တာပေါ့။
00:18
But for this pill to get
to your head, where the pain is,
to your head, where the pain is,
2
6247
4323
ဒါပေမဲ့ ကိုက်ခဲ့နေတဲ့ ခေါင်းဆီ
ကို ဒီဆေးလုံး ရောက်ဖို့ကျတော့
ကို ဒီဆေးလုံး ရောက်ဖို့ကျတော့
00:22
it goes through your stomach, intestines
and various other organs first.
and various other organs first.
3
10594
5377
ဝမ်းဗိုက်၊ အူတွေနဲ့ အခြားအင်္ဂါအမျိုးမျိုးကို
အရင်ဖြတ်သွားရတယ်လေ။
အရင်ဖြတ်သွားရတယ်လေ။
00:28
Swallowing pills is the most effective
and painless way of delivering
and painless way of delivering
4
16947
5122
ဆေးလုံးတွေ မျိုချခြင်းဟာ ခန္ဓကိုယ်ထဲကို
ဆေးဝါးတွေပို့ရာမှာ အထိရောက်ဆုံးနဲ့
ဆေးဝါးတွေပို့ရာမှာ အထိရောက်ဆုံးနဲ့
00:34
any medication in the body.
5
22093
2002
နာကျင်ခြင်းမရှိတဲ့ နည်းလမ်းပါ။
00:37
The downside, though, is that swallowing
any medication leads to its dilution.
any medication leads to its dilution.
6
25452
4976
ဒါပေမဲ့၊ မကောင်းတာက ဆေးကို
မျိုချတာဟာ ပြယ်စေပါတယ်။
မျိုချတာဟာ ပြယ်စေပါတယ်။
00:43
And this is a big problem,
particularly in HIV patients.
particularly in HIV patients.
7
31134
5625
ဒါဟာ ပြဿနာကြီးပါ၊ အထူးသဖြင့်
HIV လူနာတွေပေါ့။
HIV လူနာတွေပေါ့။
00:48
When they take their anti-HIV drugs,
8
36783
3153
သူတို့ HIV ကာကွယ်ဆေးတွေ သောက်တဲ့အခါ
00:51
these drugs are good for lowering
the virus in the blood,
the virus in the blood,
9
39960
4066
ဒီဆေးတွေက သွေးထဲက
ဗိုင်းရပ် လျှော့ချဖို့နဲ့ CD4
ဗိုင်းရပ် လျှော့ချဖို့နဲ့ CD4
00:56
and increasing the CD4 cell counts.
10
44050
2219
အရေအတွက် တိုးစေဖို့တော့
ကောင်းပါတယ်။
ကောင်းပါတယ်။
00:58
But they are also notorious
for their adverse side effects,
for their adverse side effects,
11
46618
4365
ဒါပေမဲ့ ဒါတွေရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေ
ကလည်းနာမည်ကြီးပဲနော်၊
ကလည်းနာမည်ကြီးပဲနော်၊
01:03
but mostly bad, because they get diluted
by the time they get to the blood,
by the time they get to the blood,
12
51007
5493
အများစုကတော့ ဆိုးပါတယ် သူတို့သွေးဆီ
မရောက်ခင် ပျယ်ကုန်တာကြောင့်ပါ။
မရောက်ခင် ပျယ်ကုန်တာကြောင့်ပါ။
01:08
and worse, by the time
they get to the sites
they get to the sites
13
56524
2877
ပြီးပိုဆိုတာက ဒီနေရာတွေကို မရောက်ခင်မှာ
01:11
where it matters most:
within the HIV viral reservoirs.
within the HIV viral reservoirs.
14
59425
5462
အရးပါဆုံးဖြစ်တဲ့ HIV ဗိုင်းရပ်တွေ
သိုမှီးတဲ့နေရာတွေပေါ့။
သိုမှီးတဲ့နေရာတွေပေါ့။
01:17
These areas in the body --
such as the lymph nodes,
such as the lymph nodes,
15
65751
4523
ကိုယ်တွင်းကဒီနေရာတွေ သွေးဖြူဥအဖုတွေ၊
01:22
the nervous system,
as well as the lungs --
as well as the lungs --
16
70298
2885
အာရုံကြောစနစ် စတာလို အဆုတ်တွေလိုမျိုး
01:25
where the virus is sleeping,
17
73207
2504
ဗိုင်းရပ်တွေ အောင်းနေတဲ့နေရာမျိုးတွေ၊
01:27
and will not readily
get delivered in the blood
get delivered in the blood
18
75735
3208
အမြဲ HIV ကုထုံးအောက်မှာရှိတဲ့
လူနာရဲ့သွေးထဲကို
လူနာရဲ့သွေးထဲကို
01:30
of patients that are under
consistent anti-HIV drugs therapy.
consistent anti-HIV drugs therapy.
19
78967
5027
လွယ်လင့်တကူ ရောက်အောင်မပို့နိုင်ပါဘူး။
01:36
However, upon discontinuation of therapy,
20
84502
3686
ဒါပေမဲ့ ကုထုံးပြတ်တောက်ခြင်းကနေ
01:40
the virus can awake
and infect new cells in the blood.
and infect new cells in the blood.
21
88212
3657
ဗိုင်းရပ်ဟာ နိုးထနိုင်ပြီး သွေးထဲက
ဆဲလ်အသစ်တွေကို ကူးဆက်နိုင်ပါတယ်။
ဆဲလ်အသစ်တွေကို ကူးဆက်နိုင်ပါတယ်။
01:44
Now, all this is a big problem in treating
HIV with the current drug treatment,
HIV with the current drug treatment,
22
92728
6585
ကဲ လက်ရှိ ဆေးဝါးကုသမှုတွေနဲ့
HIV ကိုကုသနေတာဟာ ပြဿနာကြီးပါ။
HIV ကိုကုသနေတာဟာ ပြဿနာကြီးပါ။
01:51
which is a life-long treatment
that must be swallowed by patients.
that must be swallowed by patients.
23
99337
4034
ဒါက တစ်သက်တာလုံး ကုသမှုဖြစ်ပြီး
လူနာတွေက မျိုချရမှာလေ။
လူနာတွေက မျိုချရမှာလေ။
01:55
One day, I sat and thought,
24
103395
2371
တစ်ရက်တော့ ကျွန်မထိုင်ပြီး၊ တွေးမိတာက
01:57
"Can we deliver anti-HIV directly
within its reservoir sites,
within its reservoir sites,
25
105790
5737
ဆေးအာနိသင်မပျယ်ပဲ
HIV သိုလှောင်တဲ့နေရာတွေကို
HIV သိုလှောင်တဲ့နေရာတွေကို
02:03
without the risk of drug dilution?"
26
111551
2577
တိုကိရိုက် ရောက်အောင်
ပို့ပေးနိုင်မလားပေါ့။
ပို့ပေးနိုင်မလားပေါ့။
02:06
As a laser scientist,
the answer was just before my eyes:
the answer was just before my eyes:
27
114525
4593
လေဆာ သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ယောက်အနေနဲ့
အဖြေက ကျွန်မမျက်စေ့ ရှေ့မှောက်မှာပါ။
အဖြေက ကျွန်မမျက်စေ့ ရှေ့မှောက်မှာပါ။
02:11
Lasers, of course.
28
119142
1810
လေဆာရောင်ခြည်၊ ရတာပေါ့ရှင်၊
02:12
If they can be used for dentistry,
29
120976
2864
ဒါတွေကို သွားဘက်ဆိုင်ရာ၊ ဆီးချိုဆိုင်ရာနဲ့
02:15
for diabetic wound-healing and surgery,
30
123864
2851
ဒဏ်ရာကုသ ခွဲစိတ်ရာမှာ သုံးလို့ရရင်
02:18
they can be used for anything imaginable,
31
126739
2705
ဆေးတွေကို ဆဲလ်တွေဆီကို
ပို့ဆောင်ခြင်းအပါအဝင်
ပို့ဆောင်ခြင်းအပါအဝင်
02:21
including transporting drugs into cells.
32
129468
3264
စိတ်ကူးရသမျှအရာတိုင်းမှာ သုံးနိုင်တာပေါ့။
02:25
As a matter of fact,
we are currently using laser pulses
we are currently using laser pulses
33
133403
5230
တကယ်တမ်းက လက်ရှိမှာ ကျွန်မတို့
အင်မတန်သေးတဲ့ အပေါက်လေးတွေကို
အင်မတန်သေးတဲ့ အပေါက်လေးတွေကို
02:30
to poke or drill extremely tiny holes,
34
138657
3629
ဆွဖို့၊ ဖောက်ဖို့ လေဆာရဲ့
တုန်ခါမှုကို သုံးနေပါတယ်။
တုန်ခါမှုကို သုံးနေပါတယ်။
02:34
which open and close almost
immediately in HIV-infected cells,
immediately in HIV-infected cells,
35
142310
4912
ဒါကဆေးဝါးတွေကို သူတို့နဲ့အတူ
ပို့ပေးဖို့ HIV ကူးစက်ခံရတဲ့
ပို့ပေးဖို့ HIV ကူးစက်ခံရတဲ့
02:39
in order to deliver drugs within them.
36
147246
2270
ဆဲလ်တွေကို ချက်ချင်းနီးပါး
အဖွင့်၊ အပိတ်လုပ်တယ်။
အဖွင့်၊ အပိတ်လုပ်တယ်။
02:42
"How is that possible?" you may ask.
37
150380
2088
ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မှာလဲလို့ မေးချင်မေးကြမယ်။
02:45
Well, we shine a very powerful
but super-tiny laser beam
but super-tiny laser beam
38
153119
6333
ကောင်းပြီ၊ ဆေးပါတဲ့
အရည်ထဲ ဆဲလ်တွေနစ်ထားတုန်း
အရည်ထဲ ဆဲလ်တွေနစ်ထားတုန်း
02:51
onto the membrane of HIV-infected cells
39
159476
3804
HIV ကူးစက်ခံရတဲ့ဆဲလ် အလွှာပါးပေါ်
အရမ်းအားကောင်းပေမဲ့
အရမ်းအားကောင်းပေမဲ့
02:55
while these cells are immersed
in liquid containing the drug.
in liquid containing the drug.
40
163304
4051
အလွန်ကို သေးမျှင်တဲ့ လေဆာ
ရောင်ခြည် ထိုးလိုက်ပါတယ်။
ရောင်ခြည် ထိုးလိုက်ပါတယ်။
03:00
The laser pierces the cell,
while the cell swallows the drug
while the cell swallows the drug
41
168395
4858
ဆဲလ်က ဆေးကိုမျိုတဲ့လိုက်စဉ် လေဆာက
ဆဲလ်ကို အလွန်တိုတောင်းတဲ့
ဆဲလ်ကို အလွန်တိုတောင်းတဲ့
03:05
in a matter of microseconds.
42
173277
1838
ကာလအတွင်း ထိုးဖောက်လိုက်ပါတယ်။
03:07
Before you even know it,
43
175446
1572
ဒါကို သိတောင်မှ မသိလိုက်ခင်
03:09
the induced hole
becomes immediately repaired.
becomes immediately repaired.
44
177042
3024
ဆေးထိုးထားတဲ့အပေါက်ဟာ
ချက်ချင်း အနာကျက်ပြီးသား ဖြစ်လာတယ်။
ချက်ချင်း အနာကျက်ပြီးသား ဖြစ်လာတယ်။
03:13
Now, we are currently testing
this technology in test tubes
this technology in test tubes
45
181246
4420
အခုလောလောဆယ် ဒီနည်းပညာကို
စမ်းသပ်ပြွန်တွေ ဒါမှမဟုတ်
စမ်းသပ်ပြွန်တွေ ဒါမှမဟုတ်
03:17
or in Petri dishes,
46
185690
1507
ဖန်ပြားတွေထဲမှာ စမ်းသပ်နေပါတယ်။
03:19
but the goal is to get
this technology in the human body,
this technology in the human body,
47
187221
4336
ဒါပေမဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က
ဒီနည်းပညာကို လူ့ကိုယ်ခန္ဓာထဲကို
ဒီနည်းပညာကို လူ့ကိုယ်ခန္ဓာထဲကို
03:23
apply it in the human body.
48
191581
1658
ထည့်ပြီး အသုံးချဖို့ပါ။
03:25
"How is that possible?" you may ask.
49
193928
1883
ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မှာလဲလို့ မေးချင်မေးမယ်။
03:28
Well, the answer is:
through a three-headed device.
through a three-headed device.
50
196422
4180
ကောင်းပြီ၊ အဖြေကတော့
ခေါင်း ၃ လုံးပါကိရိယာကနေပါ။
ခေါင်း ၃ လုံးပါကိရိယာကနေပါ။
03:33
Using the first head, which is our laser,
51
201506
2922
လေဆာဖြစ်တဲ့ ပထမခေါင်းကိုသုံးပြီး
03:36
we will make an incision
in the site of infection.
in the site of infection.
52
204452
3157
ကူးစက်တဲ့နေရာထဲမှာ
ခွဲစိပ်မှု ၁ ခုလုပ်ပါမယ်။
ခွဲစိပ်မှု ၁ ခုလုပ်ပါမယ်။
03:40
Using the second head, which is a camera,
53
208498
2628
ဒုတိယခေါင်း ကင်မရာကိုသုံးပြီး
03:43
we meander to the site of infection.
54
211150
2227
ကူးစက်တဲ့နေရာကို ကွေ့ကောက်လျက် သွားပါတယ်။
03:45
Finally, using a third head,
which is a drug-spreading sprinkler,
which is a drug-spreading sprinkler,
55
213813
4767
နောက်ဆုံး တတိယခေါင်း ဆေးဖျန်း
ကိရိယာသုံးပြီး
ကိရိယာသုံးပြီး
03:50
we deliver the drugs directly
at the site of infection,
at the site of infection,
56
218604
3007
ကူးစက်တဲ့နေရာကို ဆေးကို
တိုက်ရိုက် ပို့ပေးပါတယ်။
တိုက်ရိုက် ပို့ပေးပါတယ်။
03:53
while the laser is again used
to poke those cells open.
to poke those cells open.
57
221635
4101
တစ်ချိန်တည်းမှာ လေဆာကိုပဲထပ်ပြီး
ဆဲလ်တွေကို ဆွဖွင့်ပေးပါတယ်။
ဆဲလ်တွေကို ဆွဖွင့်ပေးပါတယ်။
03:58
Well, this might not seem
like much right now.
like much right now.
58
226815
3230
ကောင်းပြီ၊ လောလောဆယ် ဒီလောက်
ကြီးဖြစ်မယ့်ပုံ မပေါ်လောက်ပါဘူး။
ကြီးဖြစ်မယ့်ပုံ မပေါ်လောက်ပါဘူး။
04:02
But one day, if successful,
this technology can lead
this technology can lead
59
230680
5063
ဒါပေမဲ့ တစ်နေ့ အောင်မြင်သွားရင်
ဒီနည်းပညာက ကိုယ်တွင်းက HIV ကို
ဒီနည်းပညာက ကိုယ်တွင်းက HIV ကို
04:07
to complete eradication
of HIV in the body.
of HIV in the body.
60
235767
3229
အပြီးတိုင် အမြစ်ဖြတ်ဖို့ ဦးဆောင်နိုင်ပါတယ်။
04:11
Yes. A cure for HIV.
61
239401
2365
ဟုတ်ပါတယ် HIV ရောဂါအတွက် ကုသနည်းတစ်ခုပါ။
04:14
This is every HIV researcher's dream --
62
242147
2914
ဒါဟာHIV သုသေသီတိုင်းရဲ့ အိပ်မက်ပါ၊
04:17
in our case, a cure lead by lasers.
63
245085
3527
ကျွန်မတို့ကိစ္စမှာတော့
လေဆာနည်းနဲ့ ကုသမှုပါ။
လေဆာနည်းနဲ့ ကုသမှုပါ။
04:20
Thank you.
64
248636
1153
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ရှင်။
04:21
(Applause)
65
249813
1935
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Patience Mthunzi - Laser scientistPatience Mthunzi wants to use lasers to deliver medicines more effectively.
Why you should listen
Patience Mthunzi is a research group leader at the Council for Scientific and Industrial Research in Pretoria, South Africa. There, she uses laser "tweezers" to try and separate diseased cells from healthy ones. She's also developed a way to use laser pulses to target drug delivery into cells.
Born in Soweto, Patience got her PhD in physics from the University of St. Andrews in Scotland. In 2012, she was named one of 20 Youngest Power Women in Africa by Forbes magazine; that same year she was given the Order of Mapungubwe for her contribution in the field of biophotonics. She's also a TED Fellow.
Patience Mthunzi | Speaker | TED.com