ABOUT THE SPEAKER

Alison Killing - Architect
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment.

Why you should listen

Alison Killing is an architect and urban designer working to engage people with their built environment, via design of buildings and urban strategies, film making, exhibitions and events. She explores the relationship between death and modern architecture, looking at how cities are rebuilt after disaster.

Recent projects include Death in the City (and its first iteration, Death in Venice, which was shown as an independent event during the opening week of the Venice Architecture Biennale), a touring exhibition about death and modern architecture; work with the International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies on better rebuilding after disaster and how to integrate relevant urban design tools into humanitarian response; and a study of financial models for arts and community projects temporarily using vacant buildings to help these projects become self-sustaining.

More profile about the speaker
Alison Killing | Speaker | TED.com

TEDxGroningen

Alison Killing: What happens when a city runs out of room for its dead

Alison Killing: မြိုံတစ်မြို့မှာ သေဆုံးသွားသူတို့အတွက် နေရာကုန်သွားတဲ့အခါ ဖြစ်တတ်ပုံ။

Filmed: 2014-11-20

Readability: 3.8

1,532,318 views

Alison Killing ဆိုလိုက်တာက " အကယ်လို့များ သင်ဟာ သင့်ရဲ့ သုသာန်ကို သင်ကိုယ်တိုင် စချင်တယ်ဆိုရင် သင်စလို့ ရနိုင်တာမျိုးပါ"တဲ့။ သူမက ကျွန်ုပ်တို့ သေကြတဲ့ နေရာနဲ့ မြေမြှုပ်ခံရတဲ့နေရာအကြောင်း အများကြီးစဉ်းစားမိပါတယ်။ ဒီဟောပြောချက်မှာ ဗိသုကာပညာရှင်နဲ့ TED ဝိုင်းတော်သားက ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ မြို့ငယ်၊ မြို့ကြီးတွေရဲ့ သတိမမူမိတဲ့ အင်္ဂါရပ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ သုသာန် အကြောင်းကို မျက်စိဖွင့်ပေးတဲ့ စီးပွားရေး နဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ အမြင်တစ်ရပ်ကို တင်ပြထားပါတယ်။ တိတိကျကျပြောရရင်တော့ U.K ဥပဒေတွေပေါ့။ သင့်ကို မြှပ်နှံတဲ့ နေရာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့၊ တစ်ခါတစ်လေ ရယ်စရာကောင်းတဲ့ မကြာခဏဆိုသလို အမြီးအမောက်မတည့်တဲ့ ဥပဒေတွေကို ဖွင့်ချပြထားပါတယ်။

Alison Killing - Architect
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

So, I have an overlooked
but potentially lucrative

0

919

4342

ဒီတော့ ရှင်တို့အတွက် သတိမမမူမိကြတဲ့
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ အကျိုးရှိမယ့်

00:17

investment opportunity for you.

1

5285

1979

အခွင့်အလမ်း တစ်ခု ကျွန်မမှာရှိတယ်။

00:20

Over the past 10 years in the UK,

2

8447

2414

U K မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်ကျော်က

00:22

the return on burial plots
has outperformed the UK property market

3

10885

3435

သုသာန်မြေကွက်တွေဆီက အမြတ်အစွန်းဟာ
UK အိမ်ခြံမြေစျေးကွက်ထက်

00:26

by a ratio of around three to one.

4

14344

2303

သုံးချိုး တစ်ချိုးလောက်ကို သာလွန်ခဲ့တယ်။

00:29

There are private cemeteries being set up
with plots for sale to investors,

5

17924

3822

ကိုယ်ပိုင် သုသာန်တွေကို ထူထောင်ခဲ့ကြရာ
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ မြေကွက်ရောင်းကြရာ

00:33

and they start at around 3,900 pounds.

6

21770

3144

ပေါင် ၃၉၀၀ လောက်က ဈေးစတင်ပါတယ်။

00:36

And they're projected to achieve
about 40 percent growth.

7

24938

3522

၎င်းတို့ဟာ ၄၀ % တိုးပွားလာမယ်လို့
ခန့်မှန်းကြတယ်။

00:40

The biggest advantage is that this
is a market with continuous demand.

8

28484

5068

အကြီးမားဆုံး အကျိုးကျေးဇူးကတော့
ဝယ်လိုအား တစ်ချိန်လုံးရှိတဲ့ စျေးကွက်ပါ။

00:47

Now, this is a real proposition,

9

35996

2065

ကဲ ဒါဟာ တကယ့် အဆိုပြုချက်ဖြစ်ပြီး

00:50

and there are companies out there
that really are offering this investment,

10

38085

4446

ဒီရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို တကယ်ပဲ
ကမ်းလှမ်းနေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ ရှိပါတယ်၊

00:54

but my interest in it is quite different.

11

42555

2762

ဒါပေမဲ့ ဒီအပေါ် ကျွန်မရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုက
လုံးဝ တစ်မျိုးပါ။

00:57

I'm an architect and urban designer,

12

45713

2042

ကျွန်မဟာ ဗိသုကာ နဲ့ မြို့ပြ ဒီဇိုင်နာပါ၊

00:59

and for the past year and a half,

13

47779

1591

ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်ခွဲ လုံးလုံး

01:01

I've been looking at approaches
to death and dying

14

49394

3000

သေတာနဲ့ သေခါနီး ကိုင်တွယ်ပုံတွေနဲ့
ဒါတွေဟာ မြို့တွေနဲ့

01:04

and at how they've shaped our cities
and the buildings within them.

15

52418

3311

မြို့တွင်းက အဆောက်အဦတွေကို
ဘယ်လိုပုံဖော်တယ်ဆိုတာကို ကြည့်နေခဲ့တယ်။

01:08

So in the summer,
I did my first exhibition

16

56515

3160

ဒါနဲ့ နွေရာသီမှာ သေခြင်းနဲ့ ဗိသုကာ
အကြောင်း ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံး

01:11

on death and architecture in Venice,

17

59699

2516

ပြပွဲ တစ်ပွဲ Venice မှာ လုပ်ခဲ့ပြီး

01:14

and it was called "Death in Venice."

18

62239

1880

" Death in Venice" လို့ခေါ်ပါတယ်။

01:16

And because death is a subject

19

64563

2001

သေခြင်းဟာ ကျွန်မတို့အများစု ပြောဆိုဖို့

01:18

that many of us find quite
uncomfortable to talk about,

20

66588

3057

စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်တဲ့ အကြောင်းရပ်
ဆိုတော့ ပြပွဲကို တော်တော်လေး

01:21

the exhibition was designed
to be quite playful,

21

69669

2325

မြူးတူးပျော်ပါးဖို့ စီစဉ်ခဲ့တယ်။

01:24

so that people would
literally engage with it.

22

72018

2499

လူတွေ ဒါနဲ့ အရှိအတိုင်း
ထိတွေ့မှုရှိနိုင်အောင်ပါ။

01:26

So one of our exhibits
was an interactive map of London

23

74882

3545

ဒါနဲ့ ပြပွဲတစ်ခုကတော့ မြို့ထဲက အိမ်ရာ
ဘယ်လောက်ကို သေခြင်းအတွက်

01:30

which showed just how much
of the real estate in the city

24

78451

3018

ခွဲပေးထားတယ်ဆိုတာပြတဲ့ London ရဲ့

01:33

is given over to death.

25

81493

1950

တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်တဲ့ မြေပုံပါ။

01:35

As you wave your hand across the map,

26

83467

2182

မြေပုံအထက်မှာ သင့်လက်ဖြင့်
ဝှေ့ယမ်းလိုက်ရင်

01:37

the name of the piece of real estate --
the building or the cemetery --

27

85673

3505

အိမ်ရာအပိုင်းရဲ့ အမည်၊ အဆောက်အဦ
ဒါမှမဟုတ် သုသာန်မြေဟာ

01:41

is revealed.

28

89202

1150

ပေါ်လာပါတယ်။

01:42

And those white shapes that you can see,

29

90733

2740

သင်တို့မြင်ရတဲ့ ဒီအဖြူရောင် သဏ္ဍာန်တွေ

01:45

they're all of the hospitals and hospices

30

93497

2909

အားလုံးဟာ မြို့ထဲမှာရှိတဲ့ ဆေးရုံတွေ၊
နာတာရှည်ဆေးရုံတွေ၊

01:48

and mortuaries and cemeteries in the city.

31

96430

2731

ရင်ခွဲရုံတွေနဲ့ သုသာန်တွေပါ။

01:51

In fact, the majority are cemeteries.

32

99185

2062

တကယ်တော့ အများစုဟာ သုသာန်တွေပါ။

01:53

We wanted to show that, even though
death and burial are things

33

101652

4702

ပြချင်တာက သေခြင်းနဲ့ မြေမြှုပ်ခြင်း
တွေဟာ ကျွန်မတို့မစဉ်းစားနိုင်လောက်တဲ့

01:58

that we might not think about,

34

106378

1491

ကိစ္စတွေဆိုတာတောင်မှ

01:59

they're all around us, and they're
important parts of our cities.

35

107893

3530

ဒါတွေက ကိုယ်တစ်ဝိုက်မှာ ရှိနေပြီး
မြို့တွေရဲ့ အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေပါ။

02:04

So about half a million people
die in the UK each year,

36

112035

4460

ဒီတော့ နှစ်စဉ် လူဦးရေ သန်းတစ်ဝက်လောက်
UK မှာ သေဆုံးကြပြီး

02:08

and of those, around a quarter
will want to be buried.

37

116519

3029

အဲဒီထဲက လေးပုံတစ်ပုံလောက်ဟာ
မြေမြှုပ်သဂြိုဟ် ချင်ကြတယ်။

02:11

But the UK, like many
Western European countries,

38

119572

3940

ဒါပေမဲ့ UK မှာက အခြား
အနောက်တိုင်းနိုင်ငံတွေလိုပဲ

02:15

is running out of burial space,

39

123536

1675

မြေမြှုပ်ဖို့နေရာက ကုန်လာနေတယ်၊

02:17

especially in the major cities.

40

125235

1880

အထူးသဖြင့် အဓိကမြို့ကြီးတွေမှာပေါ့။

02:19

And the Greater London Authority
has been aware of this for a while,

41

127670

3516

ဒါကို Greater London Authority က
သတိထားမိတာ ကာလ အတော်ကြာခဲ့ပြီး

02:23

and the main causes are population growth,

42

131210

3468

အဓိက အကြောင်းရင်တွေက လူဦးရေ တိုးပွားမှု၊

02:26

the fact that existing
cemeteries are almost full.

43

134702

2841

လက်ရှိ သုသာန်တွေဟာ ပြည့်လုနီးပါး
ဖြစ်နေတာပါ။

02:29

There's a custom in the UK that graves
are considered to be occupied forever,

44

137567

4307

အုတ်ဂူတွေဟာ ထာဝရ နေရာယူထားတယ်ဆို
တဲ့ထုံးစံတစ်ခု UK မှာရှိနေပြီး

02:33

and there's also development pressure --
people want to use that same land

45

141898

3727

လူတွေဟာ ဒီမြေကိုပဲ အိမ်တွေ၊ ရုံးခန်းတွေ၊
ဆိုင်တွေ ဆောက်ဖို့ဆိုတဲ့

02:37

to build houses or offices or shops.

46

145649

3559

'ဖွံ့ဖြိုးမှု ဖိအား' ကလည်း ရှိနေတယ်။

02:41

So they came up with a few solutions.

47

149896

1801

ဒါနဲ့ ဖြေရှင်းနည်းတစ်ချို့ တွေ့လာတယ်။

02:43

They were like, well, maybe we can
reuse those graves after 50 years.

48

151721

4043

ဒါတွေကတော့ အင်း ဖြစ်နိုင်တာကနှစ် ၅၀
ကြာအပြီးမှာ ဒီဂူတွေကို ပြန်သုံးနိုင်တယ်၊

02:47

Or maybe we can bury people,
like, four deep,

49

155788

2313

ဒါမှမဟုတ် တစ်နေရာတည်း
လေးယောက်မြှုပ်နိုင်အောင်

02:50

so that four people can be buried
in the same plot,

50

158125

2988

လေးဆနက်အောင် တူးလျက်
လူလေးယောက်ကို မြှုပ်နိုင်တယ်။

02:53

and we can make more efficient use
of the land that way,

51

161137

2643

ဒီနည်းနဲ့ မြေကို ပိုအကျိုးရှိအောင်
အသုံးပြုနိုင်တာပေါ့။

02:55

and in that way, hopefully London
will still have space to bury people

52

163804

3340

ဒီနည်းနဲ့ အနာဂတ်မှာ London မှာ
လူတွေမြှုပ်ဖို့ နေရာတွေ ရှိနေဦးမယ်လို့

02:59

in the near future.

53

167168

1151

မှန်းရတာပေါ့။

03:01

But, traditionally, cemeteries
haven't been taken care of

54

169106

2662

ဒါပေမဲ့ အစဉ်အလာအရ သုသာန်တွေကို
ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်က

03:03

by the local authority.

55

171792

1740

စောင့်ရှောက်ထားတာ မဟုတ်ပါဘူး။

03:05

In fact, the surprising thing is that
there's no legal obligation

56

173556

3366

အမှန်က UK မှာ သုသာန်နေရာကို
ထောက်ပံ့ဖို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှ

03:08

on anyone in the UK
to provide burial space.

57

176946

3029

တရားဝင် ဝတ္တရားမရှိတာက အံ့ဩစရာကောင်းပါတယ်။

03:12

Traditionally, it's been done
by private and religious organizations,

58

180499

4783

အစဉ်အလာအရ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်း
တွေ၊ ဗလီတွေနဲ့ ရဟူဒီဘုရားကျောင်းတွေလို

03:17

like churches and mosques and synagogues.

59

185306

2811

ပုဂ္ဂလိကနဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ
အဖွဲ့အစည်းတွေက လုပ်ကြတာပါ။

03:20

But there's also occasionally
been a for-profit group

60

188510

3925

ဒါပေမဲ့ အခါအားလျော်စွာ
လုပ်ဆောင်မှုမှာပါဝင်ချင်တဲ့

03:24

who has wanted to get in on the act.

61

192459

2017

အမြတ်အတွက်လုပ်တဲ့ အဖွဲ့လည်းရှိပါတယ်။

03:26

And, you know, they look at
the small size of a burial plot

62

194500

3505

သိတဲ့အတိုင်း မြေမြှုပ်တဲ့နေရာ
သေးသေးလေးနဲ့

03:30

and that high cost,

63

198029

1668

ကြီးမားတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်ကို ကြည့်တော့

03:31

and it looks like there's
serious money to be made.

64

199721

2492

ငွေအသည်းအသန် ရှာတဲ့ပုံပေါက်တာပေါ့။

03:34

So, actually, if you want to go out
and start your own cemetery,

65

202580

3714

ဒီတော့ တကယ်တမ်းက ရှင်ဟာ ကိုယ့်သုသာန်ကို
ကိုယ်တိုင် စချင်တယ်ဆိုရင်

03:38

you kind of can.

66

206318

1423

ရှင် စလုပ်နိုင်တာမျိုးပါ။

03:39

There was this couple in South Wales,

67

207765

2136

South Wales က စုံတွဲ ရှိခဲ့ဘူးတယ်၊

03:41

and they had a farmhouse
and a load of fields next to it,

68

209925

3236

သူတို့မှာ လယ်တဲတစ်လုံးရှိပြီး ဘေးမှာ
ကွင်းပြင်တွေက အများကြီးရှိပြီး

03:45

and they wanted to develop the land.

69

213185

2131

မြေယာကို ချဲ့ထွင်ချင်ကြတယ်။

03:47

They had a load of ideas.

70

215340

1401

စိတ်ကူးတွေ အများကြီးရှိတယ်။

03:48

They first thought about making
a caravan park,

71

216765

3114

ပထမတွေးမိတာက လူနေယာဉ် စခန်းလုပ်ဖို့ပေါ့၊

03:51

but the council said no.

72

219903

1714

ဒါပေမဲ့ ကောင်စီက ငြင်းလိုက်တယ်။

03:53

And then they wanted to make a fish farm

73

221641

1968

နောက် ငါးမွေးမြူရေးခြံလုပ်ချင်တော့လည်း

03:55

and again the council said no.

74

223633

1721

ကောင်စီက ငြင်းပြန်ရော။

03:57

Then they hit on the idea
of making a cemetery

75

225751

2671

နောက်တော့ သုသာန်လုပ်ဖို့ တွေးမိသွားပြီး

04:00

and they calculated that by doing this,

76

228446

2056

ဒါလုပ်ခြင်းအားဖြင့် သူတို့ရဲ့မြေတန်ဖိုးကို

04:02

they could increase
the value of their land

77

230526

2517

ပေါင် ၉၅၀၀၀ ကနေ ပေါင် တစ်သန်းထိ

04:05

from about 95,000 pounds
to over one million pounds.

78

233067

4729

တိုးမြှင့်နိုင်တယ်လို့ တွက်ချက်မိကြတယ်။

04:10

But just to come back to this idea
of making profit from cemeteries,

79

238802

4759

ဒါပေမဲ့ သုသာန်တွေကနေ အမြတ်ရအောင်လုပ်
တယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးကို ပြန်ကြည့်လိုက်တော့

04:15

like, it's kind of ludicrous, right?

80

243585

2070

ဆိုပါတော့ ဒါဟာ သဘာဝမကျသလိုမျိုးကြီးလေ။

04:18

The thing is that the high cost
of those burial plots

81

246267

3513

သုသာန်မြေကွက်တွေ ကုန်ကျစရိတ်မြင့်တဲ့
ကိစ္စဟာ တကယ်တော့

04:21

is actually very misleading.

82

249804

2116

အထင်အမြင်လွဲမှားစေတာပါ။

04:23

They look like they're expensive,

83

251944

1787

ဒါတွေဟာ စျေးကြီးပုံပေါက်နေပေမဲ့

04:25

but that cost reflects the fact that
you need to maintain the burial plot --

84

253755

4202

ဒီကုန်ကျစရိတ်ဟာ သုသာန်မြေကို ထိန်းသိမ်း
ဖို့လိုတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ထင်ဟပ်တာပါ။

04:29

like, someone has to cut the grass
for the next 50 years.

85

257981

3308

ဥပမာ တစ်ယောက်ယောက်က နောင်နှစ်
၅၀ တိုင် မြက်ရိတ်ဖို့လိုတာမျိုးပေါ့။

04:33

That means it's very difficult
to make money from cemeteries.

86

261313

2897

သုသာန်တွေကနေ ငွေရှာရတာ
အရမ်းခက်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

04:36

And it's the reason that normally
they're run by the council

87

264234

2825

ဒါက ပုံမှန်အနေနဲ့ ဒါတွေကို ကောင်စီ
ဒါမှမဟုတ် အမြတ်မယူတဲ့

04:39

or by a not-for-profit group.

88

267083

1996

အဖွဲ့ကနေ ကွပ်ကဲတဲ့ အကြောင်းပြချက်ပါ။

04:41

But anyway, the council granted
these people permission,

89

269103

2651

ဒါပေမဲ့ ကောင်စီကပဲ ဒီလူတွေကို
လုပ်ခွင့်ပေးပြီး

04:43

and they're now trying
to build their cemetery.

90

271778

2451

အခု သူတို့ရဲ့ သုသာန်ကို ဆောက်ဖို့
ကြိုးစားနေပါတယ်။

04:46

So just to explain to you
kind of how this works:

91

274253

3320

ဒီတော့ ဒါက ဘယ်လိုလုပ်တယ်ဆိုတာကို
ရှင်တို့ကို ရှင်းပြဖို့ပါ။

04:49

If I want to build something in the UK,

92

277597

2057

UK ကျွန်မ တစ်ခုခုဆောက်ချင်တယ်ဆိုရင်

04:51

like a cemetery for example,

93

279678

2192

ဥပမာ သုသာန်လိုမျိုးပေါ့၊

04:53

then I have to apply
for planning permission first.

94

281894

2974

ပထမဆုံး ဆောက်လုပ်ခွင့် လျှောက်ဖို့
လိုအပ်ပါတယ်။

04:56

So if I want to build a new
office building for a client

95

284892

4210

ဒီတော့ ဖောက်သည်တစ်ယောက်အတွက်
ရုံးသစ် အဆောက်အဦတစ်လုံး ဆောက်ချင်ရင်

05:01

or if I want to extend my home

96

289126

2254

ဒါမှမဟုတ် အိမ်ကိုချဲ့ချင်ရင်

05:03

or, you know, if I have a shop
and I want to convert it into an office,

97

291404

3769

သိတဲ့အတိုင်း ကိုယ့်မှာ ဆိုင်ရှိပြီး ဒါကို
ရုံးခန်းအဖြစ် ပြောင်းချင်ရင်

05:07

I have to do a load of drawings,

98

295197

1531

ပုံကြမ်းတွေ တစ်ပုံကြီး ဆွဲရတယ်။

05:08

and I submit them
to the council for permission.

99

296752

2436

ပြီး ဒါတွေကို ကောင်စီမှာ
ခွင့်ပြုချက်လျှောက်တယ်။

05:11

And they'll look at things like
how it fits in the surroundings.

100

299212

3957

သူတို့က ဒါဟာ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဘယ်လို
အံကျမလဲဆိုတာမျိုးတွေ ကြည့်မယ်။

05:15

So they'll look at what it looks like.

101

303193

2032

ဒါနဲ့ ဘာပုံမျိုးလဲဆိုတာ ကြည့်မှာပေါ့။

05:17

But they'll also think about things
like what impact is it going to have

102

305249

3596

ဒါပေမဲ့ ဒါက အနီးပတ်ဝန်းကျင်မှာ
ဘာသက်ရောက်မှုများ ရှိလာမလဲ

05:20

on the local environment?

103

308869

1475

ဆိုတာမျိုးလည်း ကြည့်သေးတယ်။

05:22

And they'll be thinking about things like,

104

310368

2040

နောက်ပြီး ဒါက ညစ်ညမ်းမှုဖြစ်စေမလား၊

05:24

is this thing going to cause pollution

105

312432

1841

(သို) ကျွန်မဆောက်မယ့်ဆီကို သွားချင်တဲ့

05:26

or is there going to be a lot of traffic

106

314297

1928

ယာဉ်ကြောတွေ အများကြီးဖြစ်မှာလား

05:28

that wants to go to this thing
that I've built?

107

316249

2333

ဆိုတာမျိုးတွေလည်း စဉ်းစားကြတယ်။

05:30

But also good things.

108

318606

1380

ဒါပေမဲ့ ကောင်းတာတွေရောပါ။

05:32

Is it going to add local services
like shops to the neighborhood

109

320010

3317

ဒေသခံတွေသုံးလို့ရမယ့် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ
ဆိုင်တွေလိုမျိုး ဒေသတွင်း

05:35

that local people would like to use?

110

323351

2062

ဝန်ဆောင်မှုတွေ တိုးလာမလား ဆိုတာပေါ့။

05:38

And they'll weigh up the advantages
and the disadvantages

111

326183

2694

ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုးတွေကို ချိန်ဆပြီး

05:40

and they'll make a decision.

112

328901

1436

သူတို့ ဆုံးဖြတ်ကြမှာပေါ့။

05:42

So that's how it works if I want
to build a large cemetery.

113

330908

3972

ဒီတော့ ဒါက သုသာန်ကြီးတစ်ခု ဆောက်ချင်
တယ်ဆိုရင် ဖြစ်တတ်တဲ့ပုံပါ။

05:47

But what if I've got a piece of land

114

335356

1994

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မမှာ မြေကွက်တစ်ခုရှိပြီး

05:49

and I just want to bury
a few people, like five or six?

115

337374

3318

လူ ငါးယောက် ခြောက်ယောက်လောက်ကိုပဲ
မြှုပ်ချင်တယ်ဆိုရင်ရော။

05:53

Well, then -- actually, I don't need
permission from anyone!

116

341533

3619

အင်း ဒါဆိုရင် တကယ်က ဘယ်သူ့ဆီကမှ
ခွင့်ပြုချက် မလိုဘူးလေ။

05:57

There's actually almost no regulation
in the UK around burial,

117

345850

4366

တကယ်က UK မှာ မြေမြှပ်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး
စည်းမျဉ်းဆိုတာ မရှိသလောက်ပါ။

06:02

and the little bit that there is,
is about not polluting water courses,

118

350240

3643

မဆိုစလောက်ရှိတာက ရေလမ်းကြောင်းတွေ၊
မြစ်ကြောင်းတွေ၊ မြေအောက်ရေလိုမျိုးတွေမှာ

06:05

like not polluting rivers or groundwater.

119

353907

2610

မညစ်ညမ်းဖို့ ဆိုတာလောက်ပါပဲ။

06:08

So actually, if you want to go
and make your own mini-cemetery,

120

356962

3024

ဒီတော့ တကယ်က ရှင်ဟာ ကိုယ့်
ကိုယ်ပိုင်သုသာန်အသေးစားလေး

06:12

then you can.

121

360010

1295

သွား ဆောက်လိုက်ရင် ရပြီလေ။

06:13

But I mean, like -- really,
who does this? Right?

122

361329

3428

ဒါပေမဲ့ ဆိုလိုတာက တကယ်က
ဒါကိုဘယ်သူလုပ်လဲ။ ဟုတ်ပြီနော်။

06:18

Well, if you're an aristocratic family
and you have a large estate,

123

366011

3618

ကောင်းပြီ၊ ရှင်ဟာ မင်းမျိုးမင်းနွယ်
မိသားစုဖြစ်ပြီး မြေယာကြီးတစ်ကွက် ရှိရင်

06:21

then there's a chance that you'll
have a mausoleum on it,

124

369653

2683

ရှင့်မှာ ဂူဗိမာန်ဆောက်ဖို့ အခွင့်အလမ်း
တစ်ခုရှိပြီး

06:24

and you'll bury your family there.

125

372360

1809

မိသားစုကို အဲဒီမှာ မြှုပ်လိမ့်မယ်။

06:26

But the really weird thing

126

374708

2159

ဒါပေမဲ့ တကယ့် ဆန်းနေတာကြီးက

06:28

is that you don't need to have
a piece of land of a certain size

127

376891

3369

ကိုယ့်ကို လူတွေကို စမြှုပ်ခွင့်မပေးခင်မှာ
အတိုင်းအတာတစ်ခုရှိတဲ့

06:32

before you're allowed
to start burying people on it.

128

380284

2602

မြေကွက်တစ်ကွက် မရှိတာပါ။

06:34

And so that means that, technically,

129

382910

1945

ဒီတော့ ဒီအဓိပ္ပါယ်က စာအုပ်ကြီးအတိုင်းဆို

06:36

this applies to, like, the back garden
of your house in the suburbs.

130

384879

3689

ဆင်ခြေဖုံးက ရှင့်အိမ်ရဲ့ နောက်ဖေး
ဥယျာဉ်နဲ့ ဆိုင်နေတာမျိုးပေါ့။

06:40

(Laughter)

131

388592

1329

(ရယ်သံများ)

06:42

So what if you wanted
to try this yourself at home?

132

390370

4024

ဒီတော့ ဒါကို ကိုယ်တိုင်အိမ်မှာ
လုပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင်ရော။

06:46

Well, there's a few councils
that have guidance on their website

133

394418

4048

ကောင်းပြီ၊ ကောင်စီတစ်ချို့မှာရှင်တို့ကို
ကူညီနိုင်တဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေပါတဲ့

06:50

which can help you.

134

398490

1387

သူတို့ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်ရှိတယ်။

06:51

So, the first thing that they tell you

135

399901

2094

ဒီတော့ ပထမဆုံး ရှင်ကို သူတို့ ပြောပြမှာက

06:54

is that you need to have a certificate
of burial before you can go ahead --

136

402019

3736

ရှင်ရှေ့မဆက်နိုင်ခင် ရှင့်မှာ
မြေမြှုပ်တဲ့ လက်မှတ်တစ်ခု ရှိဖို့လိုတာပါ..

06:57

you're not allowed to just murder people
and put them under the patio.

137

405779

3348

ရှင့်ကို လူတွေကိုသတ်ပြီး အိမ်ရှေ့ဝင်း
အောက်မှာထားဖို့ ခွင့်မပြုဘူးလေ။

07:01

(Laughter)

138

409151

2000

(ရယ်သံများ)

07:04

They also tell you that you need to keep
a record of where the grave is.

139

412253

3803

အုတ်ဂူက ဘယ်မှာဆိုတာ မှတ်တမ်း
တစ်ခုထားဖို့လိုတယ်လို့လဲ ပြောပါတယ်။

07:08

But that's pretty much it
for formal requirements.

140

416080

2633

ဒါပေမဲ့ တရားဝင် ပြဌာန်းချက်တွေ
အတွက်တော့ အတော်များတယ်။

07:10

Now, they do warn you that
your neighbors might not like this,

141

418737

3002

ရှင့်အိမ်နီးချင်းတွေက ကြိုက်ချင်မှ
ကြိုက်မှာဆိုပြီး သတိပေးတယ်၊

07:13

but, legally speaking, there's almost
nothing that they can do about it.

142

421763

3903

ဒါပေမဲ့ ဥပဒေကြောင်းအရကျတော့
သူတို့လုပ်နိုင်တာဆိုလို့ မရှိသလောက်ပဲလေ။

07:17

And just in case any of you
still had that profit idea in your mind

143

425690

5166

အကယ်၍ ရှင်တို့ တစ်ဦးဦးဟာ ဒီသုသာန်
မြေကွက်တွေဟာ ဘယ်လောက်ကုန်တယ်၊

07:22

about how much those burial plots cost

144

430880

2261

ဘယ်လောက်ငွေရနိုင်တယ်ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး

07:25

and how much money
you might be able to make,

145

433165

2348

စိတ်မှာ အမြတ်ပေါ်တဲ့ စိတ်ကူးရှိခဲ့ရင်

07:27

they also warn that it might cause
the value of your house

146

435537

2746

ရှင့်အိမ်တန်ဖိုးဟာလ၂၀% လောက်
ကျသွားလောက်တယ်

07:30

to drop by 20 percent.

147

438307

1730

ဆိုတာကိုလည်း သတိပေးနိုင်ပါတယ်။

07:32

Although, actually, it's more likely

148

440515

1747

တကယ်တော့ ပိုဖြစ်နိုင်တာက ဒါပြီးရင်

07:34

that no one will want to buy
your house at all after that.

149

442286

2968

ရှင်တို့အိမ်ကို ဘယ်သူမှဝယ်ချင်စိတ်ရှိမှာ
မဟုတ်ဘူးဆိုတာတောင်လေ။

07:38

So what I find fascinating about this

150

446341

2559

ဒီတော့ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မတွေ့တဲ့
စိတ်ဝင်စားစရာက

07:40

is the fact that it kind of sums up
many of our attitudes towards death.

151

448924

4665

သေခြင်းအပေါ် ကျွန်မတို့ အများစုရဲ့ သဘော
ထားတွေကို အကျဉ်းရုံးပြသလိုဖြစ်တာပါ။

07:46

In the UK, and I think that the figures
across Europe are probably similar,

152

454280

4416

UK မှာနဲ့ ကျွန်မအထင် ဥရောပတလွှား
ကိန်းဂဏန်းတွေဟာ ဆင်တူပြီး

07:50

only about 30 percent of people
have ever talked to anyone

153

458720

3111

လူဦးရေရဲ့ ၃၀% လောက်ကပဲ
သေတာနဲ့စပ်လျဉ်းပြီး

07:53

about their wishes around death,

154

461855

1692

သူတို့ရဲ့ ဆန္ဒတွေကို ပြောဖူးကြပြီး

07:55

and even for people over 75,

155

463571

1910

၇၅% ကျော် လူတွေအတွက်တောင်မှ

07:57

only 45 percent of people
have ever talked about this.

156

465505

3586

၄၅% လောက်ပဲ ဒီအကြောင်းကို
ပြောဖူးကြတယ် ထင်ပါတယ်။

08:01

And the reasons that
people give ... you know,

157

469464

2675

ပြီးတော့ လူတွေပေးတတ်တဲ့
အကြောင်းပြချက်တွေက..သိတဲ့အတိုင်း

08:04

they think that their death is far off

158

472163

1821

သူတို့သေဖို့က အဝေးကြီးလို့ ထင်ကြတာ

08:06

or they think that they're going
to make people uncomfortable

159

474008

2877

ဒါမှမဟုတ် ဒါကို ပြောလိုက်ခြင်းအားဖြင့်
လူတွေကို ကသိကအောင့်

08:08

by talking about it.

160

476909

1386

ဖြစ်စေလိမ့်မယ်လို့ ထင်ကြတာပါ။

08:10

And you know, to a certain extent,

161

478319

1755

သိတဲ့အတိုင်း အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိတော့

08:12

there are other people out there
who are taking care of things for us.

162

480098

3638

ကျွန်မတို့ကို စောင့်ရှောက်နေတဲ့
အခြားသူတွေ ရှိပါတယ်။

08:15

The government has all this regulation
and bureaucracy around things

163

483760

3681

အစိုးရမှာ ဒီစည်းမျဉ်းအားလုံးနဲ့
ဒီတစ်ဝိုက်က ဥပမာ လူသေကို မြှုပ်တာမျိုးလို

08:19

like burying a death, for example,

164

487465

2233

ရှပ်ထွေပြီး အရာမရောက်တဲ့
နည်းလမ်းတွေ ရှိပြီး

08:21

and there's people like funeral directors

165

489722

1969

ဒီကိစ္စမှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ဘဝတစ်ခုလုံး

08:23

who devote their entire
working lives to this issue.

166

491715

2596

ရည်စူးထားတဲ့ အသုဘ ဒါရိုက်တာတွေ
လိုမျိုးတွေရှိပါတယ်။

08:26

But when it comes to our cities

167

494335

1506

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ မြို့တွေနဲ့

08:27

and thinking about how
death fits in our cities,

168

495865

3042

မြို့မှာ သေတာဘယ်လောက်
ဆန့်တယ်ကို စဉ်းစားဖို့ကျတော့

08:30

there's much less regulation
and design and thought

169

498931

4049

စည်းမျဉ်း၊ အစီအစဉ်၊ အတွေးတွေက
ကျွန်မတို့ စိတ်ကူးလို့နိုင်လောက်တာထက်

08:35

than we might imagine.

170

503004

1316

အရမ်းကို နည်းပါးပါတယ်။

08:36

So we're not thinking about this,

171

504344

2214

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ ဒီအကြောင်း တွေးမနေပါဘူး။

08:38

but all of the people we imagine
are thinking about it --

172

506582

2900

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ တွေးမိတဲ့ လူတွေကတော့
ဒါကို တွေးနေလိမ့်မယ်။

08:41

they're not taking care of it either.

173

509506

2045

ဒါကို ဂရုလည်း စိုက်ကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

08:43

Thank you.

174

511575

1158

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

08:44

(Applause)

175

512757

2958

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Alison Killing - Architect
An architect and urban designer, Alison Killing uses journalism, filmmaking and exhibitions to help people better understand the built environment.

Why you should listen

Alison Killing is an architect and urban designer working to engage people with their built environment, via design of buildings and urban strategies, film making, exhibitions and events. She explores the relationship between death and modern architecture, looking at how cities are rebuilt after disaster.

Recent projects include Death in the City (and its first iteration, Death in Venice, which was shown as an independent event during the opening week of the Venice Architecture Biennale), a touring exhibition about death and modern architecture; work with the International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies on better rebuilding after disaster and how to integrate relevant urban design tools into humanitarian response; and a study of financial models for arts and community projects temporarily using vacant buildings to help these projects become self-sustaining.

More profile about the speaker
Alison Killing | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Alison Killing: မြိုံတစ်မြို့မှာ သေဆုံးသွားသူတို့အတွက် နေရာကုန်သွားတဲ့အခါ ဖြစ်တတ်ပုံ။ | TED Talk | TED.com