ABOUT THE SPEAKER

Wanis Kabbaj - Transportation geek
UPS's Wanis Kabbaj works at the intersection of biology and transportation.

Why you should listen

As the director of global strategy for healthcare logistics at UPS, Wanis Kabbaj finds ways for organizations to transport their temperature-sensitive medicines and biotechnologies safely around the world. For more than 16 years, Kabbaj's professional engagements have always revolved around transportation and innovation. Some of his ventures involved helping EADS Astrium use its satellite space transportation expertise in unexpected markets or participating in the global launch of Logan, a revolutionary low-cost vehicle, that helped Renault-Nissan harness a surprising growth in emerging markets.

Kabbaj is a dual citizen of Morocco and France and lived in four continents. Experiencing constant cultural transitions throughout his life gave him a real taste for analyzing problems through non-traditional lenses and blending disciplines that are usually kept separate.

More profile about the speaker
Wanis Kabbaj | Speaker | TED.com

TED@UPS

Wanis Kabbaj: What a driverless world could look like

Wanis Kabbaj: ယာဉ်မောင်းမဲ့ ကမ္ဘာဆိုတာ ဘယ်လိုများနေမလဲ

Filmed: 2016-09-15

Readability: 4.7

3,972,315 views

ယာဉ်တွေဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ သွေးစီးဆင်းနေသလိုပဲ လမ်းတွေပေါ်မှာ စီးဆင်းနေကြမယ် ဆိုရင် ဘယ်လိုနေမလဲ။ ပို့ဆောင်ရေး ပါရဂူ Wanis Kabbaj က အနာဂတ် ပို့ဆောင်ရေး စနစ်ကို ပုံစံထုတ်ရေးအတွက် ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ ဇီဝဗေဒရဲ့ တီထွင်မှုများထဲမှ စိတ်ကူးတွေကို ရယူနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ အနာဂတ်ဆီ မျှော်မှန်းထားတဲ့ ဒီဟောပြောချက်ထဲတွင် မေါ်ဂျူးလာ၊ ဖြုတ်ရနိုင်တဲ့ ဘတ်စ်ကား၊ ပျံသန်းနိုင်တဲ့ တက္ကစီများ သံလိုက် မှတ်တိုင်များရဲ့ ကွက်ရက်များ စတဲ့ အယူအဆအသစ်တွေကို တင်ပြလျက် ပြောင်းလဲနေမယ့် ယာဉ်မောင်းမဲ့ အရှိတရားဆိုတဲ့ အိပ်မက်ကို လက်တွေ့ ဖန်တီးနိုင်ပုံကို ရှင်းပြထားပါတယ်။

Wanis Kabbaj - Transportation geek
UPS's Wanis Kabbaj works at the intersection of biology and transportation. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12

Some people are obsessed
by French wines.

0

836

2957

လူတချို့ဆိုရင် ပြင်သစ်ဝိုင်ကို
စွဲလန်းနေကြတယ်။

00:16

Others love playing golf

1

4302

2222

တချို့ကျတော့ ဂေါက်သီး ဒါမှမဟုတ်

00:18

or devouring literature.

2

6548

1639

စာပေကို မြတ်နိုးကြတယ်။

00:20

One of my greatest pleasures
in life is, I have to admit,

3

8729

3575

ကျွန်တော့ ဘဝအတွက် အကြီးမားဆုံး
ပျော်ရွှင်စရာကြီးက၊ တချို့အတွက်

00:24

a bit special.

4

12328

1206

အနည်းလေး ထူးဆန်းနိုင်တယ်။

00:25

I cannot tell you how much I enjoy
watching cities from the sky,

5

13946

4968

ကောင်းကင် ထက်မှနေပြီး၊ လေယာဉ်
ပြတင်းပေါက်မှ နေပြီး မြို့တွေကို

00:30

from an airplane window.

6

18938

1381

ကြည့်ရတာကို အရမ်းကြိက်ပါတယ်။

00:32

Some cities are calmly industrious,

7

20916

2995

တချို့မြို့တွေဆိုရင် အေးချမ်းတဲ့
စက်မှုမြို့ကြီးတွေပါ၊

00:35

like Dusseldorf

8

23935

1540

Dusseldorf လိုဟာမျိုး

00:37

or Louisville.

9

25499

1641

ဒါမှမဟုတ် Louisville ဟာလိုပေါ့။

00:39

Others project an energy
that they can hardly contain,

10

27780

3633

တချို့ကျတော့ မရှိနိုင်ဘူးလို့ ထင်ရတဲ့
စွမ်းအားမျိုးကို မီးမောင်းထိုးပြကြတယ်၊

00:43

like New York

11

31437

1317

နယူးယောက် လိုမျိုး

00:44

or Hong Kong.

12

32778

1225

ဟောင်ကောင်လို မျိုးပေါ့။

00:46

And then you have Paris

13

34524

2282

ပြီးတော့ ပါရီမြို့ရှိတယ်

00:49

or Istanbul,

14

37492

1712

ဒါမှမဟုတ် Istanbul ရှိတယ်၊

00:51

and their patina full of history.

15

39228

1973

သူတို့နဲ့အတူ သမိုင်းရှည်ကြီး ရှိနေပါတယ်။

00:54

I see cities as living beings.

16

42108

2050

ကျွန်တော်ဟာ မြို့တွေကို သက်ရှိလို
မြင်ပါတယ်။

00:56

And when I discover them from far above,

17

44514

2468

အဝေးမှနေပြီး
၎င်းတို့ကို ကြည့်ရှုနေချိန်မှာ

00:59

I like to find those main streets
and highways that structure their space.

18

47006

4425

သူတို့ရဲ့ လေဟာပြင်ကို ဘောင်ခတ်ပေးကြတဲ့
အဓိကရ လမ်းတွေ လမ်းမကြီးတွေကို ရှာတတ်တယ်။

01:04

Especially at night,

19

52019

1476

အထူးသဖြင့် ညအချိန်မှာပါ။

01:05

when commuters make these arteries
look dramatically red and golden:

20

53519

4823

ပြေးနေကြတဲ့ ယဉ်ကျောတွေက လမ်းတွေကို
နီမြန်းစေလျက် ရွှေရောင် ဆိုးပေးလိုက်လို့၊

01:10

the city's vascular system
performing its vital function

21

58908

4287

မြို့ရဲ့ သွေးကြောစနစ်က ၎င်းရဲ့ အသက်ရှင်မှု
လုပ်ငန်းစဉ် လုပ်ကိုင်မှုကို မျက်စိရှေ့မှာ

01:15

right before your eyes.

22

63219

1210

အထင်အရှား ပြသပေးပါတယ်။

01:17

But when I'm sitting in my car

23

65569

2840

ဒါပေမဲ့၊ ကျွန်တော်ဟာ ကိုယ့်ကားထဲ
ထိုင်နေချိန်မှာ၊

01:21

after an hour and a half
of commute every day,

24

69020

3292

တစ်နာရီခွဲလောက် နေ့စဉ် မောင်းသွားလျက်
သွားလာနေချိန်မှာတော့၊

01:24

that reality looks very different.

25

72336

1877

အရှိတရားဟာ လုံးဝကိုမတူ တစ်မျိုးကြီးပါ။

01:26

(Laughter)

26

74237

1054

(ရယ်သံများ)

01:27

Nothing --

27

75315

1158

ဘာ တစ်ခုကမှ-

01:28

not public radio,

28

76497

1690

အများသုံး ရေဒီယိုဘဲ ဖြစ်ဖြစ်

အွန်လိုင်း ရေဒီယိုဘဲ ဖြစ်ဖြစ်

01:30

no podcast --

29

78211

1159

01:31

(Laughter)

30

79394

1028

(ရယ်သံများ)

01:32

Not even mindfulness meditation

31

80446

2009

စိတ်ငြိမ်စေမယ့် ကမ္မဋ္ဌာန်းက တောင်မှ

အဲဒီအချိန်ကို တန်ဖိုးရှိအောင်
လုပ်မပေးနိုင်ပါ။

01:34

makes this time worth living.

32

82479

1615

01:36

(Laughter)

33

84118

1609

(ရယ်သံများ)

01:38

Isn't it absurd

34

86072

1154

ကျွန်တော်တို့ဟာ

01:39

that we created cars
that can reach 130 miles per hour

35

87250

4457

တစ်နာရီ မိုင် ၁၃၀ နှုန်း မောင်းနိုင်တဲ့
ကားကို တီထွင်နိုင်ခဲ့ကြပေမဲ့

01:43

and we now drive them at the same speed
as 19th-century horse carriages?

36

91731

5622

အခုတော့ ၁၉ ရာစုတုန်းက မြင်းလှည်းရဲ့
နှုန်းအတိုင်း မောင်နေတာ ဘာအဓိပ္ပါယ်ရှိလဲ။

01:49

(Laughter)

37

97377

1259

(ရယ်သံများ)

01:50

In the US alone,

38

98660

1742

US တစ်ခုတည်းမှာကို ကျွန်တော်တို့ဟာ

01:52

we spent 29.6 billion hours
commuting in 2014.

39

100426

5394

ယာဉ်နဲ့ သွားလာရင်း ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ နာရီ
၂၉.၆ ဘီလီယံ ကို ဖြုန်းခဲ့ကြတယ်။

01:58

With that amount of time,

40

106281

1618

အဲဒီလောက် အချိန်နဲ့ဆိုရင် ရှေးခေတ်

01:59

ancient Egyptians could have built
26 Pyramids of Giza.

41

107923

4291

အီဂျစ်တွေ Giza ပီရမစ် ၂၆ ခုကို
ဆောင်ပြီးခဲ့မယ်။

02:04

(Laughter)

42

112238

1046

(ရယ်သံများ)

02:05

We do that in one year.

43

113308

1398

ကျွန်တော်တို့က အဲဒါကို တစ်နှစ်နှင့်
လုပ်ပြီးနေတယ်။

02:06

A monumental waste of time,
energy and human potential.

44

114730

4376

လူသားတွေရဲ့ ဧရာမ အချိန်၊ စွမ်းအား
နှင့် အစွမ်းအစကြီးပါ။

02:12

For decades,

45

120154

1177

ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင်

02:13

our remedy for congestion was simple:

46

121355

2308

လမ်းပိတ်ဆို့မှု အတွက်
ကုစားနည်းက ရိုးရိုးလေးပါ-

02:15

build new roads or enlarge existing ones.

47

123687

3041

လမ်းအသစ်တွေကို ဖောက် ဒါမှမဟုတ် ရှိနေတာကို
ချဲ့ရန် ဖြစ်ခဲ့တယ်။

02:19

And it worked.

48

127198

1150

အဲဒါ အလုပ် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

02:20

It worked admirably for Paris,

49

128372

2458

အဲဒါဟာ ပါရီမှာ ကောင်းကောင်း
အလုပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

02:22

when the city tore down
hundreds of historical buildings

50

130854

3090

ပို့ဆောင်ရေးအတွက် အဆင်ပြေတဲ့
၈၅ မိုင်ရှည် လမ်းတွေကို

02:25

to create 85 miles

51

133968

1647

ဖောက်လုပ်ရန် သမိုင်းဝင် အဆောက်အဦ

02:27

of transportation-friendly boulevards.

52

135639

2281

ထောင်ချီကို ဖြိုဖျက်ခဲ့တဲ့ နောက်မှာပါ။

02:30

And it still works today
in fast-growing emerging cities.

53

138879

3220

လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာနေကြတဲ့ ထွန်းသစ်စ
မြို့တွေမှာ အဲဒါဟာ

ဆက်ပြီး အလုပ်ဖြစ်နေတုန်း ဆိုပေမဲ့၊
ပိုပြီး အသားကျနေကြတဲ့

02:34

But in more established urban centers,

54

142549

2396

02:36

significant network expansions
are almost impossible:

55

144969

3930

ခေတ်မီမြို့ကြီးတွေမှာ ကွန်ရက်တွေကို
သိသိသာသာ ချဲ့လို့ မရနိုင်တော့ပါ။

02:40

habitat is just too dense,

56

148923

1920

လူနေရပ်ကွက်တွေ သိပ်သည်းလှတယ်၊

02:42

real estate, too expensive

57

150867

1973

လူနေအိမ်တွေ ဈေးကြီးလွန်းတယ်၊

02:44

and public finances, too fragile.

58

152864

2060

အစိုးရ ဘဏ္ဍာငွေက နည်းလွန်းတယ်။

02:47

Our city's vascular system
is getting clogged, it's getting sick,

59

155780

3605

ကျွန်တော်တို့ မြို့တွေရဲ့ သွေးကြောစနစ်ဟာ
ပိတ်ဆို့ လာနေကာ ပိတ်လာတယ်၊

ကျွန်တော်တို့ အလေးပေးရန် လိုလာပါပြီ။

02:51

and we should pay attention.

60

159409

1607

02:53

Our current way
of thinking is not working.

61

161040

2703

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လက်ရှိ တွေးခေါ်မှုဟာ
အလုပ် မဖြစ်ပါ။

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပို့ဆောင်ရေး ယာဉ်တွေ
စီးဆင်းရန်၊

02:56

For our transportation to flow,

62

164172

1921

02:58

we need a new source of inspiration.

63

166117

2351

လှုံ့ဆောင်ချက် အသစ် လိုအပ်ပါတယ်။

03:02

So after 16 years
working in transportation,

64

170187

2692

ပို့ဆောင်ရေးထဲမှာ ၁၆ နှစ်ကျော်
လုပ်လာခဲ့တဲ့ နောက်မှာ၊

03:05

my "aha moment" happened
when speaking with a biotech customer.

65

173437

3546

biotech ဖောက်သည် တစ်ဦးနဲ့ ဆွေးနွေး
နေစဉ်မှာ ကျွန်တော့ အကြံရလိုက်တယ်။

03:09

She was telling me how her treatment

66

177622

2028

သူမရဲ့ ကုသမှုက သွေးကြောစနစ်ရဲ့ အရည်အသွေး

03:11

was leveraging specific properties
of our vascular system.

67

179674

3243

အချို့အား ပြောင်းလဲ သုံးနိုင်ပုံကို
ပြောပြနေခဲ့တာပါ။

03:15

"Wow," I thought, "Our vascular system --

68

183582

2468

ဟုတ်လိုက်တာ၊ ကျွန်ုပ်တို့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲက

03:18

all the veins and arteries in our body

69

186074

3076

သွေးလွှတ်ကြောတွေ၊ သွေးပြန်ကြော ဆိုတဲ့
စနစ်ကြီးဟာ

03:21

making miracles of logistics every day."

70

189174

3207

နေ့စဉ် ပို့ဆောင်ရေး ပြဿနာကို
ဖြေရှင်းနေကြတယ်။

03:25

This is the moment I realized

71

193112

2158

ဇီဝဗေဒဟာ ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းကို
လုပ်ကိုင်

03:27

that biology has been
in the transportation business

72

195294

2983

လာနေခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ဘီလီယံချီ
ရှိလာတာကို အဲဒီအချိန်တွင်

03:30

for billions of years.

73

198301

1511

ကျွန်တော် နားလည်မိတယ်။

အာဟာရတွေ၊ ဓာတ်ငွေ့တွေ နဲ့ အသားဓာတ်တွေကို
ပို့ဆောင်ပေးရန်

03:32

It has been testing countless solutions

74

200364

2364

03:34

to move nutrients, gases and proteins.

75

202752

3299

၎င်းဟာ ရေတွက် မရနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ
စမ်းသပ်ကြည့်ခဲ့ပါတယ်။

03:38

It really is the world's most
sophisticated transportation laboratory.

76

206532

4361

၎င်းဟာ တကယ့်ကိုပဲ ကမ္ဘာ့ အရှုပ်ထွေးဆုံး
ပို့ဆောင်ရေး စနစ်ကြီးပါ။

03:43

So, what if the solution to our traffic
challenges was inside us?

77

211326

5503

ဒီတော့ ယာဉ်ကျောဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှု
အတွက် အဖြေက ကျွန်တော်တို့ထဲ ရှိနေရင်ကော။

03:49

I wanted to know:

78

217895

1265

ကျွန်တော် သိချင်ခဲ့တာက-

03:51

Why is it that blood flows
in our veins most of our lives,

79

219184

3796

သွေးကြောတွေထဲမှာ သွေးဟာ တစ်သက်လုံး
စီးပြေးနိုင်ပေမဲ့၊

03:55

when our big cities get clogged
on a daily basis?

80

223004

3592

မြို့ကြီးတွေကျတော့ ဘာဖြစ်လို့ နေ့စဉ်
ပိတ်ဆို့ မိနေကြတာလဲ။

03:58

And the reality is that you're looking
at two very different networks.

81

226990

4564

အမှန်တရားက ကျွန်တော်တို့ဟာ လုံးဝမတူတဲ့
ကွန်ရက် နှစ်မျိုးကို ကြည့်ရှုနေခြင်းပါပဲ။

04:04

I don't know if you realize,

82

232013

1819

ခင်ဗျားတို့ သိမလားမသိ၊ ကျွန်တော်တို့

04:06

but each of us has 60,000 miles
of blood vessels in our bodies --

83

234223

4697

လူတိုင်းထဲတွင် သွေးကြော မိုင်
၆၀၀၀၀ အထိ ရှိနေပါတယ်။

04:10

60,000 miles.

84

238944

1294

မိုင်ပေါင်း ၆၀၀၀၀ ကြီး။

04:12

That's two-and-a-half times
the Earth's circumference,

85

240262

2592

အဲဒါက ကမ္ဘာကြီးကို ၂ ပတ်ခွဲအထိကို
ရစ်ပတ်နိုင်ပါတယ်၊

04:14

inside you.

86

242878

1253

ကျွန်ုပ်တို့ အထဲမှာ ရှိနေတယ်။

04:16

What it means is that blood vessels
are everywhere inside us,

87

244860

3319

သွေးကြောတွေဟာ အရေပြား အောက်မှာတင်မက
နေရာတိုင်းလိုလိုမှာ

04:20

not just under the surface of our skin.

88

248203

2027

ရှိနေကြတာကို ဆိုလိုပါတယ်။

04:22

But if you look at our cities,

89

250610

2209

ဒါပေမဲ့၊ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ မြို့တွေကို
ကြည့်ပါက၊

04:24

yes, we have some
underground subway systems

90

252843

3098

မြေအောက် ရထားလမ်း တချို့ရှိတာ
မှန်ပါတယ်၊

တချို့သော လှိုဏ်ဂူတွေ၊ တံတားတွေ
ရှိကြတာလည်း အမှန်ပါ၊

04:27

and some tunnels and bridges,

91

255965

2416

04:30

and also some helicopters in the sky.

92

258405

2280

ကောင်းကင် ထက်တွင် ရဟတ်ယာဉ်တွေ
ပျံဝဲနေတတ်ကြပါတယ်။

04:32

But the vast majority of our traffic
is focused on the ground,

93

260709

4059

ဒါပေမဲ့၊ ယာဉ်အများစုကြီး ကျတော့
မြေမျက်နှာပြင် ပေါ်တွင်သာ

04:36

on the surface.

94

264792

1177

စုပြုံလျက် ရှိနေပါတယ်။

04:38

So in other words,

95

266450

1355

တမျိုး ပြောရလျှင်၊

04:39

while our vascular system uses
the three dimensions inside us,

96

267829

4379

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ သွေးကြောစနစ်က ကိုယ်ထဲမှာ
ရုပ်လုံးကြွအဖြစ် လှုပ်ရှားနေချိန်မှာ၊

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ပို့ဆောင်ရေး ကျတော့
မျက်နှာပြင် ပေါ်မှာသာ ရှိနေတယ်။

04:44

our urban transportation
is mostly two-dimensional.

97

272232

2764

04:47

And so what we need
is to embrace that verticality.

98

275881

3033

ဒီတော့ ကျွန်ုပ်တို့ဟာ အထက်အောက်
အထက်အောက်နေရာ အားလုံးယူရမယ်။

04:51

If our surface grid is saturated,

99

279290

2565

မျက်နှာပြင်နေရာ ပြည့်ကျပ်နေပြီ ဆိုရင်

04:53

well, let's elevate our traffic.

100

281879

1898

ကျွန်ုပ်တို့ ယာဉ်တွေကို မြှင့်ရပါမယ်။

04:56

This Chinese concept of a bus
that can straddle traffic jams --

101

284174

3884

ယာဉ်ကျောပိတ်မှုမှ ကယ်တင်ပေးမယ့်
တရုတ် ဘတ်စ်ကားလိုဟာမျိုး-

05:00

that was an eye-opener on new ways
to think about space and movement

102

288694

4385

အဲဒါက ဟင်းလင်းပြင် နှင့် မြို့ထဲက
လှုပ်ရှားမှုတွေ အကြောင်း အမြစ်သစ်

05:05

inside our cities.

103

293103

1286

ဖွင့်ပေးလိုက်တယ်။

05:06

And we can go higher,

104

294863

1812

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ လျှပ်စစ် ဓာတ်အား

05:08

and suspend our transportation
like we did with our electrical grid.

105

296699

4292

လိုင်းကြီးတွေလိုပဲ ပို့ဆောင်ရေးကိုလည်း
လေထင် တိုင်ထိုးတင်ထားလို့ ရနိုင်ပါတယ်။

05:13

Tel Aviv and Abu Dhabi
are talking about testing

106

301968

3017

Tel Aviv နဲ့ Abu Dhabi မြို့တွေမှာ
အနာဂတ်မှာ ပေါ်လာနိုင်ကြတဲ့

05:17

these futuristic networks
of suspended magnetic pods.

107

305009

3832

ဒီလို ချိတ်ဆွဲထားတဲ့ သံလိုက်
မှတ်တိုင်တွေကို စမ်းနေကြတယ်။

05:21

And we can keep climbing, and fly.

108

309465

2896

ကျွန်တော်တို့ဟာ မြင့်ရာသို့ တက်နိုင်ကာ
ပျံသန်းနိုင်တယ်။

05:25

The fact that a company like Airbus

109

313263

1927

Airbus လို ကုမ္ပဏီကတောင်
မြို့ကြီးတွေမှာ

05:27

is now seriously working
on flying urban taxis

110

315214

3308

သုံးနိုင်မယ့် ပျံသန်းကြမယ့်
တက္ကစီကို လေးလေးနက်က်စမ်းနေခြင်းက

05:30

is telling us something.

111

318546

1373

တစ်ခုခုကို ထောက်ပြနေပါတယ်။

05:32

Flying cars are finally moving
from science-fiction déjà vu

112

320633

4868

ပျံသန်းနိုင်ကြတဲ့ ကားတွေဟာ သိပ္ပံဝတ္ထု
များထဲမှ နေပြီး

05:37

to attractive business-case territory.

113

325525

2689

လုပ်ငန်းတွေ ရှိရာ ဒေသထဲကို ဝင်လာ
နေကြပါပြီ။

05:40

And that's an exciting moment.

114

328238

1610

ဒါဟာ စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ရာ ကာလပါပဲ။

05:42

So building this 3-D
transportation network

115

330415

2629

ခုနက 3-D ပို့တောင်ရေး ကွန်ရက်မျိုးကို
ဆောက်လုပ်မှုဟာ

05:45

is one of the ways we can mitigate
and solve traffic jams.

116

333068

5318

ယာသ်ကျော ပိတ်ဆို့မှု ပြဿနာကို
ဖြေရှင်းရေး နည်းလမ်း တစ်ခုပါ။

05:50

But it's not the only one.

117

338410

1410

အဲဒါဟာ တစ်ခုတည်း မဟုတ်ပါ။

05:52

We have to question

118

340257

1618

ကျွန်တော်တို့ ရွေးကြတဲ့ အခြားသော

05:53

other fundamental choices
that we made, like the vehicles we use.

119

341899

3767

အခြေခံ ရွေးချယ်မှုများ၊ ဥပမာ၊
ယာဉ်များအတွက်လည်း မေးခွန်းထုတ်ရမယ်။

05:58

Just imagine a very familiar scene:

120

346278

2340

အားလုံးသိကြတဲ့ မြင်ကွင်းကို
စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ-

06:00

You've been driving for 42 minutes.

121

348983

2133

ခင်ဗျား ကားမောင်းနေတာ
၄၂ မိနစ် ကြာသွားပါပြီ။

06:03

The two kids behind you
are getting restless.

122

351656

2723

နောက်မှာ လိုက်ပါလာတဲ့ ကလေး
နှစ်ယောက်ဟာ အငြိမ် မနေနိုင်ဘူး။

06:06

And you're late.

123

354899

1205

ခင်ဗျားဟာ နောက်ကျနေတယ်။

06:08

Do you see that slow car in front of you?

124

356754

2265

ရှေ့မှာ ဖြည်းဖြည်းလေး
မောင်းနေတဲ့ ကားကိုမြင်လား။

06:11

Always comes when you're late, right?

125

359474

1818

ခင်ဗျား နောက်ကျတိုင်း လာနေကျ ကားလား။

06:13

(Laughter)

126

361316

1135

(ရယ်သံများ)

06:14

That driver is looking for parking.

127

362475

2163

အဲဒီယာဉ်မောင်းဟာ ကားရပ်ဖို့
နေရာကို ရှာနေတယ်။

06:17

There is no parking spot
available in the area,

128

365193

2217

ဒီရပ်ကွက်ထဲမှာ ကားရပ်လို့ရမယ့်
နေရာ မရှိပါ၊

06:19

but how would he know?

129

367434

1343

ဒါပေမဲ့ သူ ဘယ်လိုလုပ် သိမလဲ။

06:21

It is estimated that up to 30 percent
of urban traffic is generated

130

369552

4916

မြို့ကြီးတွေမှာ ယာဉ်တွေရဲ့ ၃၀ % ဟာ
ကားရပ်ရန် နေရာရှာနေကြတဲ့

06:26

by drivers looking for parking.

131

374492

1725

ယာဉ်မောင်းတွေလို့
ခန့်မှန်းရတယ်။

06:29

Do you see the 100 cars around you?

132

377091

1874

ခင်ဗျားကို ဝန်းရံနေတဲ့ ကားတွေ တွေ့လား။

06:31

Eighty-five of them
only have one passenger.

133

379549

2611

၎င်းတို့ထဲက ရှစ်ဆယ့်ငါးခုထဲမှာ
လူတစ်ယောက်တည်း ရှိတယ်။

06:34

Those 85 drivers could all fit
in one Londonian red bus.

134

382571

4220

အဲဒီ ယာဉ်မောင်း ၈၅ ယောက်စလုံးဟာ
လန်ဒန် ဘတ်စ်ကား တစ်စီးစာပါ။

06:39

So the question is:

135

387339

1151

ဒီတော့ မေးခွန်းက-

06:40

Why are we wasting so much space
if it is what we need the most?

136

388514

3060

နေရာလွတ်ကို လိုအပ်နေချိန်မှာ
ဘာဖြစ်လို့ နေရာကို ဖြုန်းနေကြတာလဲ။

06:43

Why are doing this to ourselves?

137

391598

1762

ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် ပြဿနာကို ဖန်တီးနေတာ။

06:45

Biology would never do this.

138

393746

1954

ဇီဝဗေဒ ဆို ဒါမျိုး လုပ်မှာ မဟုတ်ပါ။

06:48

Space inside our arteries
is fully utilized.

139

396189

3047

ကျွန်ုပ်တို့ သွေးကြောများထဲက နေရာကို
အပြည့်အဝ သုံးနေတယ်။

06:51

At every heartbeat,

140

399722

1524

နှလုံး ခုန်တိုင်းမှာ၊

06:53

a higher blood pressure literally compacts
millions of red blood cells

141

401270

4013

ဖိအားဖြင့် သွေးဟာ သွေးနီဥ
သန်းချီကို အောက်ဆီဂျင်

06:57

into massive trains of oxygen

142

405307

2118

ရထားကြီးများထဲသို့ ပစ်သွင်းနေရာ

06:59

that quickly flow throughout our body.

143

407449

1889

အဲဒါတွေဟာ ခန္ဓာကိုယ် တလျှောက်
ပြေးနေတယ်။

07:01

And the tiny space inside our red
blood cells is not wasted, either.

144

409771

3930

ကျွန်ုပ်တို့ သွေးနီဥထဲက သေးငယ်တဲ့
နေရာဟာလည်း အလဟဿ မဖြစ်စေရပါ။

07:06

In healthy conditions,

145

414357

1717

ကျန်းမာနေတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ၊

07:08

more than 95 percent
of their oxygen capacity is utilized.

146

416098

4038

၎င်းတို့ရဲ့ အောက်ဆီဂျင် ဆိုင်ရာ
လုပ်နိုင်စွမ်း ၉၅ % ကျော်ကို သုံးဖြစ်တယ်။

07:12

Can you imagine if the vehicles
we used in our cities

147

420494

2861

ကျွန်တော်တို့က မြို့ထဲမှာ သုံးကြတဲ့
ယာဉ်တွေ

07:15

were 95 percent full,

148

423379

1684

၉၅ % ပြည့်နေမှာကို စိတ်ကူးနိုင်လား။

07:17

all the additional space
you would have to walk, to bike

149

425087

3384

အဲလို့ဆိုရင် လမ်းလျှောက်ဖို့၊
စက်ဘီးစီးဖို့၊ ပျော်ပါးဖို့

07:20

and to enjoy our cities?

150

428495

1538

မြို့ထဲမှာ အများကြီး ပေါ်လာမှာ။

07:22

The reason blood is so
incredibly efficient

151

430616

3513

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သွေးနီဥတွေ
ဒီလို ထိရောက်မှု ရှိကြတာက

07:26

is that our red blood cells
are not dedicated

152

434153

3101

၎င်းတို့ဟာ အထူးသတ်မှတ်ထားတဲ့
အင်္ဂါများ သို့မဟုတ် အသားမျှင်များ

07:29

to specific organs or tissues;

153

437278

1854

အတွက် ရည်ရွယ်မထားလို့ပါ၊

07:31

otherwise, we would probably have
traffic jams in our veins.

154

439497

3111

ဒီလိုသာ မဟုတ်ခဲ့ရင်
တချိန်လုံး သွေးကြောတွေ ပိတ်မိနေကြမှာ။

07:34

No, they're shared.

155

442632

1232

အဲဒါကို မျှဝေ မသုံးပါဘူး။

07:35

They're shared by all
the cells of our body.

156

443888

2376

၎င်းတို့ကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲက ဆဲလ်တွေ
အားလုံး မျှဝေသုံးတယ်။

07:38

And because our network is so extensive,

157

446737

2653

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကွန်ရက်က
ကြီးမားလွန်းလို့၊

07:41

each one of our 37 trillion cells
gets its own deliveries of oxygen

158

449414

4760

၃၇ ထရီလီယံ ရှိကြတဲ့ ဆဲလ် တစ်ခုချင်းဟာ
၎င်းအတွက် လိုအပ်တဲ့ အောက်ဆီဂျင်ကို

07:46

precisely when it needs them.

159

454198

1529

လိုအပ်ချိန်မှာ အတိအကျ ရနိုင်တယ်။

07:48

Blood is both a collective
and individual form of transportation.

160

456253

4590

သွေးစာ အားလုံးအတွက် နှင့် တစ်ခုချင်းအတွက်
ပို့ဆောင်ရေး စနစ်ကြီးပါ။

07:53

But for our cities,

161

461513

1544

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ မြို့တွေ

07:55

we've been stuck.

162

463081

1284

ကျတော့ ပိတ်ဆို့မိနေကြတယ်။

07:56

We've been stuck in an endless debate

163

464389

2045

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကားဗဟိုပြု လူ့အဖွဲ့အစည်း

07:58

between creating a car-centric society
or extensive mass-transit systems.

164

466458

5217

ဒါမှမဟုတ် အများသုံး ပို့ဆောင်ရေး
စနစ် အကြား ရွေးမရ ငြင်းခုံနေကြပါတယ်။

08:04

I think we should transcend this.

165

472295

1615

ကျွန်တော်တို့ ဒါကို ကျော်ရမယ်။

08:05

I think we can create vehicles
that combine the convenience of cars

166

473934

4319

ကားတွေရဲ့ အဆင်ပြေမှု နှင့် ရထား နဲ့ ဘတ်စ်
တွေရဲ့ ထိရောက်မှုကို ပေါင်းစပ်ပေးမယ့်

08:10

and the efficiencies of trains and buses.

167

478277

2317

ယာဉ်မျိုးကို ကျွန်တော်တို့
တီထွင်နိုင်မယ်ထင်တယ်။

08:13

Just imagine.

168

481459

1405

စိတ်ကူးကြည့်ကြပါ။

08:14

You're comfortably sitting
in a fast and smooth urban train,

169

482888

4248

ခင်ဗျားဟာ မြန်ဆန် ချောမွေ့တဲ့
မြို့ပြ ရထားကို စီးလာနေတယ်၊

08:19

along with 1,200 passengers.

170

487160

2111

ခရီးသည် ၁၂၀၀ တို့နဲ့ အတူပါ။

08:21

The problem with urban trains

171

489950

1687

မြို့ပြရထားတွေရဲ့ ပြဿနာက

08:23

is that sometimes you have to stop
five, ten, fifteen times

172

491661

4395

မကြာခဏဆိုသလို ကိုယ်သွားမယ့်
နေရာကို မရောက်ခင် ၅၊ ၁၀၊ ၁၅ မှတ်တိုင်

08:28

before your final destination.

173

496080

1541

သွားဖို့ လိုအပ်ခြင်းပါပဲ။

08:30

What if in this train
you didn't have to stop?

174

498421

2911

လုံးဝ ရပ်နားခြင်း မရှိဘဲ ရထား
စီးသွားနိုင်မယ် ဆိုရင်ကော။

08:33

In this train,

175

501929

1269

အဲဒီလို ရထားထဲမှာ တွဲတွေဟာ

08:35

wagons can detach dynamically
while you're moving

176

503222

3229

မောင်းနေစဉ်မှာကို ပြုတ်ထွက်သွားကာ
ဘေးလမ်းအတိုင်း

08:39

and become express, driverless buses

177

507012

2482

ရွေ့ရှားသွားတဲ့ ယာဉ်မောင်းမဲ့

08:41

that move on a secondary road network.

178

509518

2053

ဘတ်စ်ကား အဖြစ် ပြောင်းသွားမယ်။

08:44

And so without a single stop,

179

512024

1901

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ တစ်နေရာမှာမှ ရပ်ရန်

08:45

nor a lengthy transfer,

180

513949

1587

မလိုဘဲ အချိန်ကြာစွာ ကူးရန်မလိုဘဲ၊

08:47

you are now sitting in a bus
that is headed toward your suburb.

181

515560

3409

ခင်ဗျား စီးနေတတဲ့ ဘတ်စ်ကားဟာ
ခင်ဗျားနေရာ ဆင်ခြေဖုံးကို သွားနေပြီ။

08:51

And when you get close,

182

519647

1926

အနီးကို ရောက်တာနဲ့

08:53

the section you're sitting in detaches

183

521597

3307

ခင်ဗျား ထိုင်နေတဲ့ အကန့်ဟာ ပြုတ်ထွက်လျက်

08:56

and self-drives you
right to your doorstep.

184

524928

2950

ခင်ဗျားရဲ့ တံခါးဝဆီကို မောင်းပို့ပေးမယ်။

09:00

It is collective and individual
at the same time.

185

528523

2661

အဲဒါ အားလုံးအတွက် ဖြစ်သလို
တစ်ဦးချင်း အတွက်လည်း ဖြစ်တယ်။

09:03

This could be one of the shared,
modular, driverless vehicles of tomorrow.

186

531922

4877

အဲဒါဟာမျှသုံးနိုင်မယ့် မော်ဂျူးလာ
ယာဉ်မောင်းမဲ့ အနာဂတ် ယာဉ်ပါပဲ။

09:09

Now ...

187

537681

1161

ဆက်ပြီး...

09:11

as if walking in a city
buzzing with drones,

188

539217

3158

ဒရွန်းတွေ၊ ပျံသန်းနေကြတဲ့ တက္ကစီတွေ၊

09:14

flying taxis, modular buses
and suspended magnetic pods

189

542399

4287

မော်ဂျူးလား ဘတ်စ်တွေ နဲ့ အမိုးချိတ်
သံလိုက် မှတ်တိုင်တွေဟာ

09:18

was not exotic enough,

190

546710

1451

သိပ် အံ့ဩစရာ မဟုတ်သေးပါက၊

09:21

I think there is another force in action

191

549062

1937

မြို့ပြ ယာဉ်တွေကို ညှို့ယူဖမ်းစားမယ့်

09:23

that will make urban traffic mesmerizing.

192

551023

2581

နောက် လုပ်နိုင်စွမ်း တစ်ခု ရှိပါသေးတယ်။

09:26

If you think about it,

193

554541

1589

စဉ်းစားကြည့်မယ်ဆိုရင်၊

09:28

the current generation of driverless cars
is just trying to earn its way

194

556154

5006

လက်ရှိ ယာဉ်မောင်းမဲ့ ကားတွေဟာ
လူတွေက လူတွေအတွက် တီထွင်ခဲ့ကြတဲ့

09:33

into a traffic grid
made by and for humans.

195

561184

3030

သွားလာမှု စနစ်ထဲကို ခြေချဝင်ဖို့
ကြိုးပမ်းနေခြင်းပါပဲ။

09:36

They're trying to learn traffic rules,
which is relatively simple,

196

564626

3413

၎င်းတို့ဟာ အတော်လေး ရှင်းတဲ့ ယာဉ်သွားလာမှု
စည်းကမ်းတွေကိုသင်ယူနေကြတယ်၊

09:40

and coping with human unpredictability,

197

568551

1909

ပိုပြီး စိန်ခေါ်သလို ရှိနေတဲ့ လူသားကို

09:42

which is more challenging.

198

570484

1612

ခန့်မှန်းနားလည်ရန် အားထုတ်ကြတယ်။

09:45

But what would happen
when whole cities become driverless?

199

573063

3427

ဒါပေမဲ့ မြို့တမြို့လုံး ယာဉ်မောင်းမဲ့
ဖြစ်လာမယ်ဆိုရင် ဘယ်လိုဖြစ်မလဲ။

09:48

Would we need traffic lights?

200

576999

1828

အချက်ပြမီးတွေ လိုဦးမလား။

09:50

Would we need lanes?

201

578851

1596

ယာဉ်ကျောတွေ လိုဦးမလား။

09:52

How about speed limits?

202

580471

1499

မိုင်နှုန်း ကန့်သတ်ချက်ကော။

09:54

Red blood cells are not flowing in lanes.

203

582563

2289

သွေးနီဆဲလ်တွေဟာ စီးဝင်နေကြတာ
ယဉ်ကျော မရှိပါ။

09:57

They never stop at red lights.

204

585402

1961

၎င်းတို့ဟာ ရပ်ပေးရတဲ့ အချက်ပြမီး မရှိပါ။

09:59

In the first driverless cities,

205

587387

1976

ယာဉ်မောင်းမဲ့ ပထမဦးဆုံး မြို့တွင်၊

10:01

you would have no red lights and no lanes.

206

589387

2117

မီးနီလည်း မရှိ၊ ယာဉ်ကျော်တွေ
ရှိမှာ မဟုတ်ပါ။

10:04

And when all the cars
are driverless and connected,

207

592014

3073

ပြီးတော့ ယာဉ်မောင်းမဲ့ ကားတွေ အားလုံးကို
ချိတ်ဆက်ပေးထားမယ်ဆိုရင်၊

10:07

everything is predictable
and reaction time, minimum.

208

595630

3565

အားလုံးကို ခန့်မှန်းလို့ ရနိုင်ကာ
တုံ့ပြန်ရန် အချိန် အနည်းဆုံး လိုပါမယ်။

10:11

They can drive much faster

209

599219

1914

သူတို့ဟာ ပိုပြီးမြန်ဆန်စွာ မောင်းနိုင်ကာ

10:13

and can take any rational initiative
that can speed them up

210

601157

2937

သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ ဒါမှမဟုတ်
အနီးရှိကားတွေရဲ့ အရှိန်မြှင့်ရန်

10:16

or the cars around them.

211

604118

1357

စီစဉ် ဆောင်ရွက်နိုင်ကြမယ်။

10:18

So instead of rigid traffic rules,

212

606600

2675

ဒီတော့ တင်းကျပ်တဲ့ စည်းကမ်းများ အစား

10:22

flow will be regulated

213

610203

1332

တချိန်လုံး ပြောင်းလဲနေကြတဲ့

10:23

by a mesh of dynamic and constantly
self-improving algorithms.

214

611559

4827

မိမိဘာသာ မြှင့်တင်ရေး အယ်လဂိုရီသမ်
နှင့်အညီ ညှိသွားမှာပါ။

10:30

The result: a strange traffic

215

618468

2727

ရလဒ်က ဂျာမန် ကားလမ်းမကြီးတွေရဲ့
ချောမွေ့ မြန်ဆန်မှုကို

10:33

that mixes the fast and smooth
rigor of German autobahns

216

621219

3511

Mumbai ရဲ့ တီထွင်ဉာဏ်ပါတဲ့
လမ်းဆုံတွေရဲ့ လုပ်နိုင်စွမ်း

10:36

and the creative vitality
of the intersections of Mumbai.

217

624754

3300

ပေါင်းစပ်မှုကြီး ဖြစ်လာမှာပါ။

(ရယ်သံများ)

10:40

(Laughter)

218

628695

1559

ယာဉ်များရဲ့ လုပ်နိုင်စွမ်း အရမ်းကောင်းမယ်။

10:42

Traffic will be functionally exuberant.

219

630278

1955

၎င်းသာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သွေးလို
အရည်နဲ့ တူပါလိမ့်မယ်။

10:44

It will be liquid like our blood.

220

632257

2441

10:46

And by a strange paradox,

221

634722

1756

ရိုဘော့တွေ ပိုပို တပ်ဆင်ပေးလေလေ၊

10:48

the more robotized
our traffic grid will be,

222

636502

2811

ယာဉ်စနစ်ရဲ့ လှုပ်ရှားမှုဟာ
ပိုပြီး သဘာဝကျလာကာ

10:51

the more organic and alive
its movement will feel.

223

639337

2756

ပိုပြီး အသက်ဝင်တဲ့ ပုံစံကို ဆောင်လာမှာပါ။

10:55

So yes,

224

643075

1777

ဟုတ်ပါတယ်၊

10:56

biology has all the attributes
of a transportation genius today.

225

644876

3698

ဇီဝဗေဒဆီမှာ ဒီနေ့ရဲ့ ပို့ဆောင်ရေးထဲမှာ
ပါရမီရှင် ဖြစ်ရန် အချက်တွေ လုံလောက်တယ်။

11:00

But this process has taken
billions of years,

226

648598

2809

ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို ဖြစ်စဉ်ကို နှစ်ပေါင်း
ဘီလီယံချီ အချိန်ယူကာ

11:03

and went through all sorts
of iterations and mutations.

227

651431

3002

အမှားအယွင်များကို ထပ်တလဲ စမ်းသပ်
လုပ်ကိုင်ခဲ့ရပါတယ်။

11:06

We can't wait billions of years
to evolve our transportation system.

228

654892

3428

ပို့ဆောင်ရေး စနစ်ကို မြှင့်တင်ရန်
ဘီလီယံနှစ်ချီ စောင့်မရနိုင်ပါ။

3-D ပို့ဆောင်ရေး ကွန်ရက်တွေဖန်တီးဖို့၊

11:10

We now have the dreams,

229

658979

1828

မြို့တွေထဲက ယာဉ်တွေ စီးဆင်းမှုကို

11:12

the concepts

230

660831

1292

11:14

and the technology

231

662147

2306

ပြောင်းလဲပစ်ဖို့၊
ယာဉ်အသစ်တွေကို ဖန်တီးဖို့

11:16

to create 3-D transportation networks,

232

664477

2850

လိုအပ်တဲ့ စိတ်ကူးတွေ၊
အယူအဆတွေ၊

11:19

invent new vehicles

233

667351

1715

ကျွန်တော်တို့ထံတွင်

ဒီနေ့ အားလုံး ရှိနေပြီ။

11:21

and change the flow in our cities.

234

669090

1624

အဲဒါကို လုပ်ကိုင်ကြပါစို့။

11:23

Let's do it.

235

671109

1155

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

11:24

Thank you.

236

672288

1164

(လက်ခုပ်သံများ)

11:25

(Applause)

237

673476

2833

Translated by Myo Aung
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Wanis Kabbaj - Transportation geek
UPS's Wanis Kabbaj works at the intersection of biology and transportation.

Why you should listen

As the director of global strategy for healthcare logistics at UPS, Wanis Kabbaj finds ways for organizations to transport their temperature-sensitive medicines and biotechnologies safely around the world. For more than 16 years, Kabbaj's professional engagements have always revolved around transportation and innovation. Some of his ventures involved helping EADS Astrium use its satellite space transportation expertise in unexpected markets or participating in the global launch of Logan, a revolutionary low-cost vehicle, that helped Renault-Nissan harness a surprising growth in emerging markets.

Kabbaj is a dual citizen of Morocco and France and lived in four continents. Experiencing constant cultural transitions throughout his life gave him a real taste for analyzing problems through non-traditional lenses and blending disciplines that are usually kept separate.

More profile about the speaker
Wanis Kabbaj | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Wanis Kabbaj: ယာဉ်မောင်းမဲ့ ကမ္ဘာဆိုတာ ဘယ်လိုများနေမလဲ | TED Talk | TED.com