ABOUT THE SPEAKER
Tan Le - Entrepreneur
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG).

Why you should listen

Tan Le is the co-founder and president of Emotiv. Before this, she headed a firm that worked on a new form of remote control that uses brainwaves to control digital devices and digital media. It's long been a dream to bypass the mechanical (mouse, keyboard, clicker) and have our digital devices respond directly to what we think. Emotiv's EPOC headset uses 16 sensors to listen to activity across the entire brain. Software "learns" what each user's brain activity looks like when one, for instance, imagines a left turn or a jump.

Le herself has an extraordinary story -- a refugee from Vietnam at age 4, she entered college at 16 and has since become a vital young leader in her home country of Australia.

More profile about the speaker
Tan Le | Speaker | TED.com
TEDxWomen 2011

Tan Le: My immigration story

Tan Le: Het verhaal van mijn immigratie

Filmed:
1,296,505 views

In 2010 stond technologe Tan Le op het TEDGlobal-podium om een krachtig nieuw interface te demonstreren. Nu vertelt ze bij TEDxWomen een zeer persoonlijk verhaal: het verhaal van haar familie -- moeder, grootmoeder en zus -- met wie ze Vietnam ontvluchtte om een nieuw leven te beginnen.
- Entrepreneur
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG). Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
How can I speakspreken in 10 minutesnotulen
0
0
3000
Hoe kan ik in 10 minuten spreken
00:18
about the bondsobligaties of womenvrouw over threedrie generationsgeneraties,
1
3000
3000
over de banden tussen drie generaties vrouwen?
00:21
about how the astonishingverbazingwekkend strengthkracht of those bondsobligaties
2
6000
3000
Over de verbazingwekkende kracht van die banden,
00:24
tooknam holdhouden in the life
3
9000
2000
in het leven
00:26
of a four-year-oldvier-jarige girlmeisje
4
11000
2000
van een 4-jarig meisje,
00:28
huddledineengedoken with her youngjong sisterzus,
5
13000
2000
dat met haar jonge zusje,
00:30
her mothermoeder and her grandmothergrootmoeder
6
15000
2000
haar moeder en haar grootmoeder
00:32
for fivevijf daysdagen and nightsovernachtingen
7
17000
2000
vijf dagen en nachten ineengedoken
00:34
in a smallklein boatboot in the ChinaChina SeaZee
8
19000
2000
in een kleine boot zat op de Chinese zee,
00:36
more than 30 yearsjaar agogeleden,
9
21000
3000
ruim dertig jaar geleden.
00:39
bondsobligaties that tooknam holdhouden in the life of that smallklein girlmeisje
10
24000
2000
Banden die het leven van dat kleine meisje
00:41
and never let go --
11
26000
3000
nooit meer hebben losgelaten --
00:44
that smallklein girlmeisje now livingleven in SanSan FranciscoFrancisco
12
29000
2000
zelfs nu dat kleine meisje in San Francisco leeft
00:46
and speakingsprekend to you todayvandaag?
13
31000
3000
en jullie vandaag toespreekt.
00:49
This is not a finishedgeëindigd storyverhaal.
14
34000
3000
Dit is geen voltooid verhaal.
00:52
It is a jigsawdecoupeerzaag puzzlepuzzel still beingwezen put togethersamen.
15
37000
3000
Een legpuzzel die nog steeds gemaakt wordt.
00:55
Let me tell you about some of the piecesstukken.
16
40000
4000
Laat ik enkele stukken ervan vertellen.
00:59
ImagineStel je voor the first piecestuk:
17
44000
2000
Stel je het eerste deel voor:
01:01
a man burningbrandend his life'shet leven work.
18
46000
3000
een man die zijn levenswerk verbrandt.
01:04
He is a poetdichter, a playwrighttoneelschrijver,
19
49000
3000
Hij is een dichter, een toneelschrijver,
01:07
a man whosewaarvan wholegeheel life
20
52000
2000
een man wiens hele leven
01:09
had been balancedevenwichtige on the singlesingle hopehoop
21
54000
2000
gebouwd was op die ene hoop
01:11
of his country'slands unityeenheid and freedomvrijheid.
22
56000
3000
op de eenheid en vrijheid van zijn land.
01:14
ImagineStel je voor him as the communistscommunisten enterinvoeren SaigonSaigon,
23
59000
3000
Stel je hem voor terwijl de communisten Saigon binnentrekken,
01:17
confrontingconfronteren the factfeit
24
62000
2000
en hij onder ogen zag
01:19
that his life had been a completecompleet wasteverspilling.
25
64000
2000
dat zijn leven verloren was gegaan.
01:21
WordsWoorden, for so long his friendsvrienden, now mockedbespot him.
26
66000
3000
Woorden, die zo lang zijn vrienden waren, bespotten hem nu.
01:24
He retreatedteruggetrokken into silencestilte.
27
69000
3000
Hij trok zich terug in stilte.
01:27
He diedging dood brokengebroken by historygeschiedenis.
28
72000
4000
Hij stierf gebroken door de geschiedenis.
01:31
He is my grandfathergrootvader.
29
76000
2000
Hij is mijn grootvader.
01:33
I never knewwist him in realecht life.
30
78000
4000
Ik heb hem niet gekend.
01:37
But our liveslevens are much more than our memoriesherinneringen.
31
82000
4000
Maar onze levens zijn veel meer dan onze herinneringen.
01:41
My grandmothergrootmoeder never let me forgetvergeten his life.
32
86000
3000
Mijn grootmoeder liet me zijn leven nooit vergeten.
01:44
My dutyplicht was not to allowtoestaan it to have been in vainijdele,
33
89000
3000
Mijn plicht was: niet toe te laten dat het voor niets was
01:47
and my lessonles was to learnleren
34
92000
2000
en mijn les hieruit was
01:49
that, yes, historygeschiedenis triedbeproefd to crushCrush us,
35
94000
3000
dat, ja, de geschiedenis probeerde ons te vermorzelen,
01:52
but we endureddoorstaan.
36
97000
2000
maar we doorstonden het.
01:54
The nextvolgende piecestuk of the jigsawdecoupeerzaag
37
99000
2000
Het volgende stuk van de legpuzzel
01:56
is of a boatboot in the earlyvroeg dawndageraad
38
101000
2000
is van een boot die in alle vroegte,
01:58
slippinguitglijden silentlystil out to seazee.
39
103000
3000
stilletjes de open zee opvoer.
02:01
My mothermoeder, MaiMai, was 18
40
106000
2000
Mijn moeder, Mai, was 18
02:03
when her fathervader diedging dood --
41
108000
2000
toen haar vader stierf.
02:05
alreadynu al in an arrangedgeregeld marriagehuwelijk,
42
110000
2000
Ze was reeds uitgehuwelijkt,
02:07
alreadynu al with two smallklein girlsmeisjes.
43
112000
3000
en met twee kleine meisjes.
02:10
For her, life had distilledgedestilleerd itselfzelf into one tasktaak:
44
115000
3000
Haar leven had zich gedistilleerd tot één taak:
02:13
the escapeontsnappen of her familyfamilie
45
118000
2000
de ontsnapping van haar familie
02:15
and a newnieuwe life in AustraliaAustralië.
46
120000
3000
en een nieuw leven in Australië.
02:18
It was inconceivableonvoorstelbaar to her
47
123000
2000
Het was ondenkbaar voor haar
02:20
that she would not succeedslagen.
48
125000
2000
dat ze niet zou slagen.
02:22
So after a four-yearvier jaar sagaSaga that defiestart fictionfictie,
49
127000
3000
Dus na een onbeschrijflijke vierjarige episode,
02:25
a boatboot slippedgleed out to seazee
50
130000
2000
glipte een als vissersvaartuig
02:27
disguisedverkapt as a fishingvisserij vesselvaartuig.
51
132000
3000
vermomde boot de open zee op.
02:30
All the adultsvolwassenen knewwist the risksrisico's.
52
135000
3000
Alle volwassenen kenden de risico's.
02:33
The greatestbeste fearangst was of piratespiraten,
53
138000
2000
De grootste angst waren de piraten,
02:35
rapeverkrachting and deathdood.
54
140000
2000
verkrachting en de dood.
02:37
Like mostmeest adultsvolwassenen on the boatboot,
55
142000
2000
Net als de meeste volwassenen aan boord
02:39
my mothermoeder carriedgedragen a smallklein bottlefles of poisonvergiftigen.
56
144000
4000
droeg mijn moeder een klein flesje vergif bij zich.
02:43
If we were capturedgevangen genomen, first my sisterzus and I,
57
148000
3000
Als we gevangengenomen werden, zouden eerst
02:46
then she and my grandmothergrootmoeder would drinkdrinken.
58
151000
4000
ik en mijn zus, dan zij en mijn oma het drinken.
02:50
My first memoriesherinneringen are from the boatboot --
59
155000
2000
Mijn eerste herinneringen zijn aan de boot --
02:52
the steadyvast beatovertreffen of the enginemotor,
60
157000
2000
het staccato van de motor,
02:54
the bowboog dippingdompelen into eachelk waveGolf,
61
159000
3000
de boeg die elke golf induikt,
02:57
the vastgroot and emptyleeg horizonhorizon.
62
162000
3000
de weidse en lege horizon.
03:00
I don't rememberonthouden the piratespiraten who camekwam manyveel timestijden,
63
165000
3000
Ik herinner me niet de piraten die vaak kwamen,
03:03
but were bluffedgebluft by the bravadobravoure
64
168000
2000
maar overbluft werden door
03:05
of the menmannen on our boatboot,
65
170000
2000
de mannen op onze boot,
03:07
or the enginemotor dyingsterven
66
172000
2000
of de motor die het begaf
03:09
and failingtekortkoming to startbegin for sixzes hoursuur.
67
174000
3000
en zes uur lang niet wilde starten.
03:12
But I do rememberonthouden the lightslichten on the oilolie- rigtuig
68
177000
2000
Maar ik herinner me wel de lichten op het olieplatform
03:14
off the MalaysianMaleisische coastkust
69
179000
2000
bij de Maleise kust
03:16
and the youngjong man who collapsedingestort and diedging dood,
70
181000
3000
en de jonge man die bezweek en stierf,
03:19
the journey'sJourney's endeinde too much for him,
71
184000
3000
het einde van de reis buiten bereik voor hem.
03:22
and the first appleappel I tastedgeproefd,
72
187000
2000
De eerste appel die ik proefde,
03:24
givengegeven to me by the menmannen on the rigtuig.
73
189000
3000
gekregen van de mannen op het platform.
03:27
No appleappel has ever tastedgeproefd the samedezelfde.
74
192000
3000
Geen appel heeft ooit hetzelfde gesmaakt.
03:32
After threedrie monthsmaanden in a refugeevluchteling campkamp,
75
197000
2000
Na drie maanden in een vluchtelingenkamp
03:34
we landedgeland in MelbourneMelbourne.
76
199000
2000
landden we in Melbourne.
03:36
And the nextvolgende piecestuk of the jigsawdecoupeerzaag
77
201000
2000
Het volgende deel van de legpuzzel
03:38
is about fourvier womenvrouw acrossaan de overkant threedrie generationsgeneraties
78
203000
3000
gaat over vier vrouwen van drie generaties
03:41
shapingvormgeving a newnieuwe life togethersamen.
79
206000
3000
die samen een nieuw leven beginnen.
03:44
We settledverrekend in FootscrayFootscray,
80
209000
2000
We vestigden ons in Footscray,
03:46
a working-classarbeidersklasse suburbbuitenwijk
81
211000
2000
een arbeiders-buitenwijk
03:48
whosewaarvan demographicdemografisch is layerslagen of immigrantsimmigranten.
82
213000
3000
die demografisch bestaat uit lagen van immigranten.
03:51
UnlikeIn tegenstelling tot the settledverrekend middle-classmiddenklasse suburbsbuitenwijken,
83
216000
2000
Anders dan in de middenklasse-wijken
03:53
whosewaarvan existencebestaan I was obliviousvergeetachtig of,
84
218000
2000
wier bestaan buiten mijn blikveld lag,
03:55
there was no sensezin of entitlementrecht in FootscrayFootscray.
85
220000
3000
bestond het idee van rechten niet in Footscray.
03:58
The smellsgeuren from shopwinkel doorsdeuren were from the restrust uit of the worldwereld-.
86
223000
3000
De geuren van de winkeldeuren waren uit de rest van de wereld.
04:01
And the snippetssnippets of haltinghalt toe te roepen EnglishEngels
87
226000
2000
De flarden gebroken Engels
04:03
were exchangeduitgewisseld betweentussen people
88
228000
2000
werden uitgewisseld tussen mensen
04:05
who had one thing in commongemeenschappelijk,
89
230000
2000
met één ding gemeenschappelijk:
04:07
they were startingbeginnend again.
90
232000
3000
ze begonnen opnieuw.
04:10
My mothermoeder workedwerkte on farmsboerderijen,
91
235000
2000
Mijn moeder werkte op boerderijen,
04:12
then on a carauto assemblybijeenkomst linelijn,
92
237000
2000
toen in een autofabriek,
04:14
workingwerkend sixzes daysdagen, doubledubbele shiftsverschuivingen.
93
239000
2000
zes dagen lang, dubbele diensten.
04:16
SomehowEen of andere manier she foundgevonden time to studystudie EnglishEngels
94
241000
3000
Ze vond zelfs tijd om Engels te studeren
04:19
and gainkrijgen IT qualificationskwalificaties.
95
244000
2000
en IT-kwalificaties te verdienen.
04:21
We were poorarm.
96
246000
2000
We waren arm.
04:23
All the dollarsdollars were allocatedtoegewezen
97
248000
2000
Alle dollars werden uitgegeven,
04:25
and extraextra tuitioncollegegeld in EnglishEngels and mathematicswiskunde
98
250000
2000
en extra Engels en wiskundeonderwijs
04:27
was budgetedbegroot for
99
252000
2000
werden ingecalculeerd,
04:29
regardlessachteloos of what missedgemiste out,
100
254000
3000
om het even wat erbij inschoot,
04:32
whichwelke was usuallydoorgaans newnieuwe clotheskleren;
101
257000
2000
hetgeen meestal nieuwe kleren waren;
04:34
they were always secondhandtweedehands.
102
259000
2000
ze waren meestal tweedehands.
04:36
Two pairsparen of stockingskousen for schoolschool-,
103
261000
3000
Twee paar panty's voor school,
04:39
eachelk to hideverbergen the holesgaten in the other.
104
264000
2000
eentje verhult de gaten van de andere.
04:41
A schoolschool- uniformuniform down to the anklesenkels,
105
266000
2000
Een schooluniform tot op de enkels,
04:43
because it had to last for sixzes yearsjaar.
106
268000
4000
want het moest zes jaar lang meegaan.
04:47
And there were rarezeldzaam but searingschroeiende chantsgezangen
107
272000
2000
Er waren sporadische maar vlammende
04:49
of "slit-eyespleet-ogen"
108
274000
2000
"spleetoog"-concerten
04:51
and the occasionalaf en toe graffitigraffiti:
109
276000
2000
en zo nu en dan graffiti:
04:53
"AsianAziatische, go home."
110
278000
2000
"Aziaat, rot op naar huis"
04:55
Go home to where?
111
280000
2000
Naar huis waar?
04:57
Something stiffenedverstijfd insidebinnen me.
112
282000
3000
Iets binnenin me ging steigeren.
05:00
There was a gatheringbijeenkomst of resolveoplossen
113
285000
2000
Mijn vastbeslotenheid nam toe
05:02
and a quietrustig voicestem sayinggezegde, "I will bypassBypass you."
114
287000
4000
en een stille stem zei: "Ik zal je achter me laten."
05:06
My mothermoeder, my sisterzus and I
115
291000
2000
Mijn moeder, zuster en ik
05:08
sleptsliep in the samedezelfde bedbed.
116
293000
3000
sliepen in hetzelfde bed.
05:11
My mothermoeder was exhausteduitgeput eachelk night,
117
296000
2000
Mijn moeder was elke avond uitgeput
05:13
but we told one anothereen ander about our day
118
298000
2000
maar we vertelden elkaar over onze dag
05:15
and listenedluisterde to the movementsbewegingen
119
300000
2000
en luisterden naar de geluiden
05:17
of my grandmothergrootmoeder around the househuis.
120
302000
2000
van mijn grootmoeder in huis.
05:19
My mothermoeder sufferedleed from nightmaresnachtmerries
121
304000
2000
Mijn moeder leed aan nachtmerries
05:21
all about the boatboot.
122
306000
3000
over de boot.
05:24
And my jobbaan was to stayverblijf awakewakker untiltot her nightmaresnachtmerries camekwam
123
309000
3000
Het was mijn taak om wakker te blijven tot haar nachtmerries kwamen
05:27
so I could wakewekken her.
124
312000
3000
zodat ik haar kon wekken.
05:30
She openedgeopend a computercomputer storeop te slaan
125
315000
2000
Ze opende een computerzaak
05:32
then studiedbestudeerd to be a beauticianschoonheidsspecialiste
126
317000
2000
en leerde toen voor schoonheidsspecialiste
05:34
and openedgeopend anothereen ander businessbedrijf.
127
319000
2000
en startte nog een bedrijf.
05:36
And the womenvrouw camekwam with theirhun storiesverhalen
128
321000
2000
De vrouwen kwamen met hun verhalen
05:38
about menmannen who could not make the transitionovergang,
129
323000
2000
over de mannen die de overgang niet konden maken,
05:40
angryboos and inflexibleinflexibele,
130
325000
2000
boos en inflexibel,
05:42
and troubledverontrust childrenkinderen caughtgevangen betweentussen two worldswerelden.
131
327000
3000
en gekwelde kinderen, gevangen tussen twee werelden.
05:45
GrantsSubsidies and sponsorssponsors were soughtgezocht.
132
330000
3000
Toelages en sponsors werden gezocht.
05:48
CentersCentra were establishedgevestigd.
133
333000
2000
Centers werden opgericht.
05:50
I livedleefden in parallelparallel worldswerelden.
134
335000
2000
Ik leefde in parallelle werelden.
05:52
In one, I was the classicklassiek AsianAziatische studentstudent,
135
337000
4000
In een daarvan was ik de klassieke Aziatische student,
05:56
relentlessniet aflatende in the demandseisen that I madegemaakt on myselfmezelf.
136
341000
3000
onaflatend in de eisen die ik aan mezelf stelde.
05:59
In the other, I was enmeshedverstrikt in liveslevens that were precariousprecaire,
137
344000
3000
In de andere zat ik verstrikt tussen levens die precair waren,
06:02
tragicallytragisch scarredlittekens by violencegeweld,
138
347000
2000
en tragisch getekend door geweld,
06:04
drugdrug abusemisbruik and isolationisolatie.
139
349000
3000
drugsgebruik en isolatie.
06:07
But so manyveel over the yearsjaar were helpedgeholpen.
140
352000
2000
Maar zovelen werden door de jaren geholpen.
06:09
And for that work, when I was a finallaatste yearjaar lawwet studentstudent,
141
354000
3000
En voor dat werk, als laatstejaars rechtenstudent,
06:12
I was chosenuitgekozen as the youngjong AustralianAustralische of the yearjaar.
142
357000
3000
werd ik gekozen als "Jonge Australiër van het jaar".
06:15
And I was catapultedgekatapulteerd
143
360000
2000
Ik werd van het ene
06:17
from one piecestuk of the jigsawdecoupeerzaag to anothereen ander,
144
362000
2000
in het andere puzzelstukje gekatapulteerd,
06:19
and theirhun edgesranden didn't fitpassen.
145
364000
2000
en de stukjes pasten niet.
06:21
TanTan LeLe, anonymousanoniem FootscrayFootscray residentinwoner,
146
366000
2000
Tan Le, anonieme Footscray-resident,
06:23
was now TanTan LeLe, refugeevluchteling and socialsociaal activistactivist,
147
368000
4000
was nu Tan Le, vluchteling en sociaal activist.
06:27
inviteduitgenodigd to speakspreken in venueslocaties she had never heardgehoord of
148
372000
3000
Ik werd uitgenodigd te spreken op bijeenkomsten
06:30
and into homeshuizen whosewaarvan existencebestaan
149
375000
2000
en in huizen waarvan ik me het bestaan
06:32
she could never have imaginedingebeeld.
150
377000
2000
nooit had kunnen voorstellen.
06:34
I didn't know the protocolsprotocollen.
151
379000
2000
Ik kende de protocollen niet.
06:36
I didn't know how to use the cutlerybestek.
152
381000
3000
Ik wist niet welk bestek je moest gebruiken.
06:39
I didn't know how to talk about winewijn.
153
384000
3000
Ik wist niet hoe je over wijn sprak.
06:42
I didn't know how to talk about anything.
154
387000
4000
Ik wist niet hoe je over alles sprak.
06:46
I wanted to retreatretraite to the routinesroutines and comfortcomfort
155
391000
3000
Ik wilde terug naar de routines en het comfort
06:49
of life in an unsungmiskende suburbbuitenwijk --
156
394000
3000
van een onopvallend leven in de voorstad --
06:52
a grandmothergrootmoeder, a mothermoeder and two daughtersdochters
157
397000
3000
een grootmoeder, moeder en twee dochters
06:55
endingeinde eachelk day as they had for almostbijna 20 yearsjaar,
158
400000
3000
die al bijna 20 jaar elke dag afsloten
06:58
tellingvertellen one anothereen ander the storyverhaal of theirhun day
159
403000
2000
door elkaar hun dag te vertellen
07:00
and fallingvallend asleepin slaap,
160
405000
2000
en in slaap te vallen;
07:02
the threedrie of us still in the samedezelfde bedbed.
161
407000
4000
nog steeds gedrieën in hetzelfde bed.
07:06
I told my mothermoeder I couldn'tkon het niet do it.
162
411000
4000
Ik vertelde mijn moeder dat ik het niet kon.
07:10
She remindedherinnerde me that I was now the samedezelfde ageleeftijd she had been
163
415000
3000
Ze herinnerde me eraan dat ik nu even oud was als zij
07:13
when we boardedaan boord the boatboot.
164
418000
3000
toen we aan boord gingen van de boot.
07:16
No had never been an optionkeuze.
165
421000
3000
Nee was nooit een optie geweest.
07:19
"Just do it," she said,
166
424000
2000
"Doe het gewoon", zei ze,
07:21
"and don't be what you're not."
167
426000
3000
"en wees niet wie je niet bent."
07:24
So I spokespaak out on youthjeugd unemploymentwerkloosheid and educationonderwijs
168
429000
3000
Dus ik sprak me uit over jeugdwerkloosheid en onderwijs
07:27
and the neglectverwaarlozing of the marginalizedgemarginaliseerde and the disenfranchisedrechteloze.
169
432000
3000
en de verwaarlozing van de gemarginaliseerden en rechtelozen.
07:30
And the more candidlyopenhartig I spokespaak,
170
435000
2000
Hoe openhartiger ik sprak,
07:32
the more I was askedgevraagd to speakspreken.
171
437000
3000
des te meer ik gevraagd werd.
07:35
I metleerde kennen people from all walkswandelingen of life,
172
440000
3000
Ik ontmoette mensen uit alle sociale hoeken,
07:38
so manyveel of them doing the thing they lovedgeliefde,
173
443000
2000
waarvan er zovelen hun hart volgden,
07:40
livingleven on the frontiersgrenzen of possibilitymogelijkheid.
174
445000
3000
en leefden op de grenzen van het mogelijke.
07:43
And even thoughhoewel I finishedgeëindigd my degreemate,
175
448000
3000
Ondanks het behalen van mijn graad,
07:46
I realizedrealiseerde I could not settleSettle into a careercarrière in lawwet.
176
451000
3000
realiseerde ik me dat een juridische carrière niet voor mij was.
07:49
There had to be anothereen ander piecestuk of the jigsawdecoupeerzaag.
177
454000
3000
Er moest nog een ander puzzelstukje zijn.
07:52
And I realizedrealiseerde at the samedezelfde time
178
457000
3000
Tegelijkertijd realiseerde ik me
07:55
that it is okay to be an outsiderbuitenstaander,
179
460000
2000
dat het oké is om buitenstaander te zijn,
07:57
a recentrecent arrivalaankomst,
180
462000
2000
een vreemde eend
07:59
newnieuwe on the scenetafereel --
181
464000
2000
in de bijt --
08:01
and not just okay,
182
466000
2000
...en niet slechts oké,
08:03
but something to be thankfuldankbaar for,
183
468000
2000
maar iets om dankbaar voor te zijn.
08:05
perhapsmisschien a giftgift from the boatboot.
184
470000
3000
Misschien een geschenk van de boot.
08:08
Because beingwezen an insiderhandel met voorkennis
185
473000
2000
Want 'insider' zijn, kan
08:10
can so easilygemakkelijk mean collapsingsamenvouwen the horizonsHorizon,
186
475000
2000
zo gemakkelijk betekenen dat je horizon versmalt,
08:12
can so easilygemakkelijk mean
187
477000
2000
of dat je de vooroordelen
08:14
acceptingaccepteren the presumptionsvermoedens of your provinceprovincie.
188
479000
3000
van jouw provincie aanvaardt.
08:17
I have steppedgetrapte outsidebuiten my comfortcomfort zonezone enoughgenoeg now
189
482000
3000
Ik ben vaak genoeg uit mijn comfortzone gestapt
08:20
to know that, yes, the worldwereld- does fallvallen apartdeel,
190
485000
2000
om te weten dat de wereld inderdaad uiteenvalt,
08:22
but not in the way that you fearangst.
191
487000
3000
maar niet zoals jij dat vreest.
08:25
PossibilitiesMogelijkheden that would not have been allowedtoegestaan
192
490000
2000
Mogelijkheden die niet toegestaan waren,
08:27
were outrageouslyschandalig encouragedaangemoedigd.
193
492000
2000
werden buitengewoon aangemoedigd.
08:29
There was an energyenergie there,
194
494000
2000
Er was daar een energie,
08:31
an implacableonverbiddelijke optimismoptimisme,
195
496000
2000
een onverzettelijk optimisme,
08:33
a strangevreemd mixturemengsel of humilitynederigheid and daringDaring.
196
498000
3000
een vreemde mix van bescheidenheid en durf.
08:36
So I followedgevolgd my hunchesintuïtie.
197
501000
2000
Dus ik volgde mijn ingevingen.
08:38
I gatheredverzamelde around me a smallklein teamteam of people
198
503000
3000
Ik verzamelde een klein team om me heen
08:41
for whomwie the labeletiket "It can't be donegedaan"
199
506000
2000
voor wie het label 'Dat is onmogelijk'
08:43
was an irresistibleonweerstaanbare challengeuitdaging.
200
508000
3000
een onweerstaanbare uitdaging vormde.
08:46
For a yearjaar we were pennilessberooid.
201
511000
2000
Een jaar lang waren we platzak.
08:48
At the endeinde of eachelk day, I madegemaakt a hugereusachtig potpot of soupsoep
202
513000
2000
Aan het eind van elke dag maakte ik een enorme pot soep
08:50
whichwelke we all sharedgedeelde.
203
515000
2000
die we met elkaar deelden.
08:52
We workedwerkte well into eachelk night.
204
517000
3000
We werkten door tot 's nachts.
08:55
MostDe meeste of our ideasideeën were crazygek,
205
520000
2000
De meeste van onze ideeën waren gestoord,
08:57
but a fewweinig were brilliantbriljant,
206
522000
2000
maar enkele waren er briljant,
08:59
and we brokekapot gegaan throughdoor.
207
524000
3000
en we braken door.
09:02
I madegemaakt the decisionbesluit to moveverhuizing to the U.S.
208
527000
2000
Ik nam de beslissing om naar de V.S.
09:04
after only one tripreis.
209
529000
2000
te verhuizen na één enkele reis.
09:06
My hunchesintuïtie again.
210
531000
2000
Mijn ingevingen weer.
09:08
ThreeDrie monthsmaanden laterlater I had relocatedverplaatst,
211
533000
2000
Drie maanden later was ik verhuisd,
09:10
and the adventureavontuur has continuedvervolgd.
212
535000
3000
en het avontuur ging door.
09:13
Before I closedichtbij thoughhoewel,
213
538000
2000
Voordat ik besluit,
09:15
let me tell you about my grandmothergrootmoeder.
214
540000
3000
wil ik je nog vertellen over mijn grootmoeder.
09:18
She grewgroeide up at a time
215
543000
2000
Ze groeide op in een tijd
09:20
when ConfucianismConfucianisme was the socialsociaal normnorm
216
545000
2000
dat Confucianisme de sociale norm was
09:22
and the locallokaal MandarinMandarijn was the personpersoon who matteredtelde.
217
547000
3000
en de lokale Mandarijn de persoon van belang.
09:25
Life hadn'thad niet changedveranderd for centurieseeuwen.
218
550000
3000
Het leven was al eeuwenlang hetzelfde.
09:28
Her fathervader diedging dood soonspoedig after she was borngeboren.
219
553000
4000
Haar vader stierf vlak na haar geboorte.
09:32
Her mothermoeder raisedverheven her alonealleen.
220
557000
3000
Haar moeder voedde haar alleen op.
09:35
At 17 she becamewerd the secondtweede wifevrouw
221
560000
3000
Op haar 17e werd ze de tweede vrouw
09:38
of a MandarinMandarijn whosewaarvan mothermoeder beatovertreffen her.
222
563000
3000
van een Mandarijn wiens moeder haar sloeg.
09:41
With no supportondersteuning from her husbandman,
223
566000
2000
Steun van haar man kreeg ze niet,
09:43
she causedveroorzaakt a sensationgevoel by takingnemen him to courtrechtbank
224
568000
3000
en ze baarde opzien door hem aan te klagen
09:46
and prosecutingvervolgen her owneigen casegeval,
225
571000
2000
en haar eigen betogen te voeren.
09:48
and a farver greatergroter sensationgevoel when she wonwon.
226
573000
3000
Nog groter was de sensatie toen ze won.
09:51
(LaughterGelach)
227
576000
2000
(Gelach)
09:53
(ApplauseApplaus)
228
578000
4000
(Applaus)
09:57
"It can't be donegedaan" was showngetoond to be wrongfout.
229
582000
4000
"Het is onmogelijk" werd ongeldig verklaard.
10:03
I was takingnemen a showerdouche in a hotelhotel roomkamer in SydneySydney
230
588000
3000
Ik nam een douche in een hotelkamer in Sydney
10:06
the momentmoment she diedging dood
231
591000
2000
toen ze stierf in Melbourne,
10:08
600 milesmijlen away in MelbourneMelbourne.
232
593000
3000
bijna 1000 km verderop.
10:11
I lookedkeek throughdoor the showerdouche screenscherm
233
596000
2000
Ik keek door de douchecabine
10:13
and saw her standingstaand on the other sidekant.
234
598000
3000
en zag haar aan de ander kant staan.
10:16
I knewwist she had come to say goodbyetot ziens.
235
601000
2000
Ik wist dat ze afscheid was komen nemen.
10:18
My mothermoeder phonedbelde minutesnotulen laterlater.
236
603000
3000
Mijn moeder belde minuten later.
10:21
A fewweinig daysdagen laterlater,
237
606000
2000
Enkele dagen later
10:23
we wentgegaan to a BuddhistBoeddhistische templetempel in FootscrayFootscray
238
608000
2000
gingen we naar een Boeddhistische tempel in Footscray
10:25
and satza around her casketkist.
239
610000
2000
en zaten bij haar kist.
10:27
We told her storiesverhalen
240
612000
2000
We vertelden haar verhalen
10:29
and assuredverzekerd her that we were still with her.
241
614000
3000
en verzekerden haar dat we nog steeds bij haar waren.
10:32
At midnightmiddernacht the monkmonnik camekwam
242
617000
3000
Om middernacht kwam de monnik
10:35
and told us he had to closedichtbij the casketkist.
243
620000
3000
ons vertellen dat hij de kist moest sluiten.
10:38
My mothermoeder askedgevraagd us to feel her handhand-.
244
623000
3000
Mijn moeder vroeg ons haar hand te voelen.
10:41
She askedgevraagd the monkmonnik,
245
626000
2000
Ze vroeg de monnik,
10:43
"Why is it that her handhand- is so warmwarm
246
628000
2000
"Waarom is haar hand zo warm
10:45
and the restrust uit of her is so coldkoude?"
247
630000
3000
en de rest van haar zo koud?"
10:48
"Because you have been holdingbezit it sincesinds this morningochtend-," he said.
248
633000
4000
"Omdat u die vastgehouden heeft sinds vanmorgen", zei hij.
10:52
"You have not let it go."
249
637000
3000
"U hebt niet losgelaten".
10:57
If there is a sinewpezen in our familyfamilie,
250
642000
2000
Als er een vezel door onze familie loopt,
10:59
it runsruns throughdoor the womenvrouw.
251
644000
2000
loopt die door de vrouwen.
11:01
GivenGegeven who we were and how life had shapedgevormd us,
252
646000
3000
Door wie we waren en hoe het leven ons gevormd had,
11:04
we can now see
253
649000
2000
kunnen we nu zien
11:06
that the menmannen who mightmacht have come into our liveslevens
254
651000
2000
dat de mannen die in onze levens konden zijn gekomen
11:08
would have thwartedverijdeld us.
255
653000
2000
ons gedwarsboomd zouden hebben.
11:10
DefeatNederlaag would have come too easilygemakkelijk.
256
655000
3000
Nederlaag zou te dichtbij zijn geweest.
11:13
Now I would like to have my owneigen childrenkinderen,
257
658000
2000
Nu zou ik mijn eigen kinderen willen hebben,
11:15
and I wonderwonder about the boatboot.
258
660000
3000
en ik mijmer over de boot.
11:18
Who could ever wishwens it on theirhun owneigen?
259
663000
3000
Wie zou het ze ooit toewensen?
11:21
YetNog I am afraidbang of privilegevoorrecht,
260
666000
2000
Toch ben ik bang voor privilege,
11:23
of easegemak,
261
668000
2000
gemak,
11:25
of entitlementrecht.
262
670000
2000
en verworven rechten.
11:27
Can I give them a bowboog in theirhun liveslevens,
263
672000
2000
Kan ik hen een boeg geven,
11:29
dippingdompelen bravelymoedig into eachelk waveGolf,
264
674000
3000
die dapper iedere golf induikt,
11:32
the unperturbedonverstoorbaar and steadyvast beatovertreffen of the enginemotor,
265
677000
3000
de onverstoorbare slag van de motor,
11:35
the vastgroot horizonhorizon
266
680000
2000
de weidse horizon
11:37
that guaranteesgaranties nothing?
267
682000
2000
die niets garandeert?
11:39
I don't know.
268
684000
2000
Ik weet het niet.
11:41
But if I could give it
269
686000
2000
Maar als ik het ze kon geven
11:43
and still see them safelyveilig throughdoor,
270
688000
2000
en een behouden vaart bovendien,
11:45
I would.
271
690000
3000
zou ik dat doen.
11:48
(ApplauseApplaus)
272
693000
12000
(Applaus)
12:00
TrevorTrevor NeilsonNeilson: And alsoook, Tan'sTan's mothermoeder is here todayvandaag
273
705000
3000
Trevor Neilson: Tans moeder is hier vandaag
12:03
in the fourthvierde or fifthvijfde rowrij.
274
708000
3000
in de vierde of vijfde rij.
12:06
(ApplauseApplaus)
275
711000
4000
(Applaus)
Translated by Axel Saffran
Reviewed by Christel Foncke

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Tan Le - Entrepreneur
Tan Le is the founder & CEO of Emotiv, a bioinformatics company that's working on identifying biomarkers for mental and other neurological conditions using electroencephalography (EEG).

Why you should listen

Tan Le is the co-founder and president of Emotiv. Before this, she headed a firm that worked on a new form of remote control that uses brainwaves to control digital devices and digital media. It's long been a dream to bypass the mechanical (mouse, keyboard, clicker) and have our digital devices respond directly to what we think. Emotiv's EPOC headset uses 16 sensors to listen to activity across the entire brain. Software "learns" what each user's brain activity looks like when one, for instance, imagines a left turn or a jump.

Le herself has an extraordinary story -- a refugee from Vietnam at age 4, she entered college at 16 and has since become a vital young leader in her home country of Australia.

More profile about the speaker
Tan Le | Speaker | TED.com