TEDGlobal 2012
Ruby Wax: What's so funny about mental illness?
Ruby Wax: Wat is er zo grappig aan geestesziekte?
Filmed:
Readability: 3.1
2,813,839 views
Lichamelijke ziekten wekken sympathie op, zegt comédienne Ruby Wax -- behalve die van het brein. Hoe komt dat? Met verbluffende energie en humor vraagt Wax, die 10 jaar geleden een klinische depressie had, ons dringend om een einde te maken aan het stigma dat aan geestesziekte kleeft.
Ruby Wax - Comedian and Mental Health Activist
Ruby Wax is a loud, funny woman -- who spent much of her comedy career battling depression in silence. Now her work blends mental health advocacy and laughs. Full bio
Ruby Wax is a loud, funny woman -- who spent much of her comedy career battling depression in silence. Now her work blends mental health advocacy and laughs. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
One in four people suffer from some sort of mental illness,
0
59
3924
Eén op vier mensen lijden
aan een of andere geestesziekte.
aan een of andere geestesziekte.
00:19
so if it was one, two, three, four, it's you, sir.
1
3983
4294
Eén, twee, drie, vier, u bent 'm, mijnheer.
00:24
You. Yeah. (Laughter)
2
8277
1559
U. Jazeker. (Gelach)
00:25
With the weird teeth. And you next to him. (Laughter)
3
9836
3348
Met die rare tanden. En u daarnaast. (Gelach)
00:29
You know who you are.
4
13184
1055
U weet wie u bent.
00:30
Actually, that whole row isn't right. (Laughter)
5
14239
2397
Die hele rij is niet goed snik. (Gelach)
00:32
That's not good. Hi. Yeah. Real bad. Don't even look at me. (Laughter)
6
16636
5174
Dat gaat fout. Hallo. Echt fout.
Niet naar me kijken. (Gelach)
Niet naar me kijken. (Gelach)
00:37
I am one of the one in four. Thank you.
7
21810
5113
Ik ben één van de één op vier. Bedankt.
00:42
I think I inherit it from my mother, who,
8
26923
3010
Volgens mij heb ik het van mijn moeder,
00:45
used to crawl around the house on all fours.
9
29933
2814
die op handen en voeten door het huis kroop.
00:48
She had two sponges in her hand, and then she had two
10
32747
3047
Ze had twee sponzen in haar hand, en twee
00:51
tied to her knees. My mother was completely absorbent. (Laughter)
11
35794
4582
aan haar knieën vastgemaakt.
Mijn moeder zoog alles op. (Gelach)
Mijn moeder zoog alles op. (Gelach)
00:56
And she would crawl around behind me going,
12
40376
2308
Ze kroop achter me aan en zei:
00:58
"Who brings footprints into a building?!"
13
42684
3565
"Wie komt er met vuile voeten een gebouw binnen?!"
01:02
So that was kind of a clue that things weren't right.
14
46249
2350
Ik kreeg door dat er iets niet pluis was.
01:04
So before I start, I would like to thank
15
48599
5192
Voor ik begin, bedank ik graag
01:09
the makers of Lamotrigine, Sertraline, and Reboxetine,
16
53791
4686
de makers van Lamotrigine, Sertraline en Reboxetine,
01:14
because without those few simple chemicals, I would not be vertical today.
17
58477
4923
want zonder die chemische stofjes
zou ik vandaag niet rechtop staan.
zou ik vandaag niet rechtop staan.
01:19
So how did it start?
18
63400
4837
Hoe begon het?
01:24
My mental illness -- well, I'm not even going to talk about my mental illness.
19
68237
4119
Mijn geestesziekte --
daar ga ik het niet eens over hebben.
daar ga ik het niet eens over hebben.
01:28
What am I going to talk about? Okay.
20
72356
2313
Waarover ga ik het hebben?
01:30
I always dreamt that, when I had my final breakdown,
21
74669
4402
Ik droomde altijd dat mijn finale depressie
01:34
it would be because I had a deep Kafkaesque
22
79071
2539
te wijten zou zijn aan een diepe Kafkaiaanse
01:37
existentialist revelation,
23
81610
2413
existentialistische openbaring,
01:39
or that maybe Cate Blanchett would play me and she would win an Oscar for it. (Laughter)
24
84023
4345
of dat Cate Blanchett mij zou spelen
en er een Oscar voor zou winnen. (Gelach)
en er een Oscar voor zou winnen. (Gelach)
01:44
But that's not what happened. I had my breakdown
25
88368
3107
Maar het draaide anders uit.
Ik stortte in
Ik stortte in
01:47
during my daughter's sports day.
26
91475
1990
tijdens de sportdag van mijn dochter.
01:49
There were all the parents sitting in a parking lot
27
93465
3725
De ouders zaten op een parkeerplaats
01:53
eating food out of the back of their car -- only the English --
28
97190
4007
te picknicken vanuit hun auto
-- alleen Engelsen --
-- alleen Engelsen --
01:57
eating their sausages. They loved their sausages. (Laughter)
29
101197
6227
en worstjes te eten. Worstjes.
Waren ze dol op. (Gelach)
Waren ze dol op. (Gelach)
02:03
Lord and Lady Rigor Mortis were nibbling on the tarmac,
30
107424
4632
Lord en Lady Rigor Mortis
zaten te knabbelen op de tarmac
zaten te knabbelen op de tarmac
02:07
and then the gun went off and all the girlies started running,
31
112056
2463
toen het schot afging
en de meisjes begonnen te rennen,
en de meisjes begonnen te rennen,
02:10
and all the mummies went, "Run! Run Chlamydia! Run!" (Laughter)
32
114519
5211
en alle mama's riepen:
"Rennen, Chlamydia!" (Gelach)
"Rennen, Chlamydia!" (Gelach)
02:15
"Run like the wind, Veruca! Run!"
33
119730
3868
"Snel als de wind, Veruca!"
02:19
And all the girlies, girlies running, running, running,
34
123598
2467
En de meisjes maar rennen, en rennen,
02:21
everybody except for my daughter, who was just standing
35
126065
2945
allemaal, behalve mijn dochter:
die stond gewoon
die stond gewoon
02:24
at the starting line, just waving,
36
129010
2767
aan de startlijn te wuiven,
02:27
because she didn't know she was supposed to run.
37
131777
2331
omdat ze niet wist dat ze moest rennen.
02:30
So I took to my bed for about a month, and when I woke up
38
134108
4349
Ik hield dus een maand het bed,
en toen ik wakker werd,
en toen ik wakker werd,
02:34
I found I was institutionalized, and when I saw the other inmates,
39
138457
4593
was ik opgenomen.
Toen ik de andere patiënten zag,
Toen ik de andere patiënten zag,
02:38
I realized that I had found my people, my tribe. (Laughter)
40
143050
4392
besefte ik dat ik mijn volk gevonden had,
mijn stam. (Gelach)
mijn stam. (Gelach)
02:43
Because they became my only friends, they became my friends,
41
147442
3488
Ze werden mijn enige vrienden.
02:46
because very few people that I knew -- Well, I wasn't
42
150930
2998
Weinigen van mijn kennissen --
02:49
sent a lot of cards or flowers. I mean, if I had had a broken leg
43
153928
3370
Ik kreeg niet zoveel kaartjes of bloemen.
Had ik mijn been gebroken
Had ik mijn been gebroken
02:53
or I was with child I would have been inundated,
44
157298
2164
of een kind gekregen,
dan was ik eronder bedolven geweest,
dan was ik eronder bedolven geweest,
02:55
but all I got was a couple phone calls telling me to perk up.
45
159462
3676
maar ik kreeg alleen een paar telefoontjes
dat ik moest opkikkeren.
dat ik moest opkikkeren.
02:59
Perk up.
46
163138
1700
Opkikkeren.
03:00
Because I didn't think of that. (Laughter)
47
164838
4707
Dat ik daar niet zelf op was gekomen. (Gelach)
03:05
(Laughter) (Applause)
48
169545
3300
(Gelach) (Applaus)
03:08
Because, you know, the one thing, one thing that you get with this disease,
49
172845
4277
Want één ding dat je er gratis bijkrijgt,
bij deze ziekte
bij deze ziekte
03:13
this one comes with a package, is you get a real sense of shame,
50
177122
3966
-- het is een pakketje --
is een gevoel van schaamte.
is een gevoel van schaamte.
03:16
because your friends go, "Oh come on, show me the lump,
51
181088
2312
Je vrienden zeggen: "Toon me de knobbel,
03:19
show me the x-rays," and of course you've got nothing to show,
52
183400
2411
de röntgenfoto's!"
Maar er is niets te zien.
Maar er is niets te zien.
03:21
so you're, like, really disgusted with yourself because you're thinking,
53
185811
3094
Je haat jezelf en je denkt:
03:24
"I'm not being carpet-bombed. I don't live in a township."
54
188905
2816
"Ik krijg geen bommentapijt over me heen.
Ik woon niet in een township."
Ik woon niet in een township."
03:27
So you start to hear these abusive voices, but you don't hear one abusive voice,
55
191721
3448
Je begint scheldende stemmetjes te horen,
niet één, maar wel
niet één, maar wel
03:31
you hear about a thousand -- 100,000 abusive voices,
56
195169
2859
duizend, honderdduizend,
03:33
like if the Devil had Tourette's, that's what it would sound like.
57
198028
4009
alsof de duivel Tourette had,
zo klinkt dat.
zo klinkt dat.
03:37
But we all know in here, you know, there is no Devil,
58
202037
2628
Maar wij hier weten allemaal dat de duivel niet bestaat.
03:40
there are no voices in your head.
59
204665
1879
Er zijn geen stemmen in je hoofd.
03:42
You know that when you have those abusive voices,
60
206544
1674
Je weet dat door die scheldstemmetjes
03:44
all those little neurons get together and in that little gap
61
208218
2901
al die kleine neurons verzamelen blazen,
03:47
you get a real toxic "I want to kill myself" kind of chemical,
62
211119
3658
en in die afgrond krijg je toxische chemie:
"Ik wil zelfmoord plegen!"
"Ik wil zelfmoord plegen!"
03:50
and if you have that over and over again on a loop tape,
63
214777
2746
Als je dat telkens opnieuw hoort, in een lus,
03:53
you might have yourself depression.
64
217523
1896
dan heb je wellicht een depressie.
03:55
Oh, and that's not even the tip of the iceberg.
65
219419
2683
En dat is zelfs nog niet de top van de ijsberg.
03:58
If you get a little baby, and you abuse it verbally,
66
222102
3602
Als je een klein baby'tje verbaal geweld aandoet,
04:01
its little brain sends out chemicals that are so destructive
67
225704
3457
sturen zijn hersenen chemicaliën uit
die zo destructief zijn
die zo destructief zijn
04:05
that the little part of its brain that can tell good from bad just doesn't grow,
68
229161
3992
dat het deeltje van zijn brein
dat goed van kwaad onderscheidt, niet groeit.
dat goed van kwaad onderscheidt, niet groeit.
04:09
so you might have yourself a homegrown psychotic.
69
233153
3455
Zo krijg je een zelfgekweekte psychoticus.
04:12
If a soldier sees his friend blown up, his brain goes into
70
236608
3477
Als een soldaat zijn vriend ziet ontploffen,
is zijn brein zo gealarmeerd
is zijn brein zo gealarmeerd
04:15
such high alarm that he can't actually put the experience into words,
71
240085
3514
dat hij de ervaring niet kan verwoorden.
04:19
so he just feels the horror over and over again.
72
243599
2774
Dus voelt hij de gruwel steeds opnieuw.
04:22
So here's my question. My question is, how come
73
246373
2373
Mijn vraag is dus: hoe komt het
04:24
when people have mental damage, it's always an active imagination?
74
248746
4045
dat mentale schade altijd een kwestie is
van levendige verbeelding?
van levendige verbeelding?
04:28
How come every other organ in your body can get sick
75
252791
3219
Waarom krijg je bij ziekte van elk ander orgaan
04:31
and you get sympathy, except the brain?
76
256010
2704
sympathie, behalve bij het brein?
04:34
I'd like to talk a little bit more about the brain,
77
258714
2399
Ik wil wat meer vertellen over het brein,
04:37
because I know you like that here at TED,
78
261113
2031
want bij TED houden jullie daarvan,
04:39
so if you just give me a minute here, okay.
79
263144
3453
dus graag nog een minuutje.
04:42
Okay, let me just say, there's some good news.
80
266597
2006
Er is goed nieuws.
04:44
There is some good news. First of all, let me say,
81
268603
3282
Ten eerste moet ik zeggen:
04:47
we've come a long, long way.
82
271885
2327
we hebben al een hele weg afgelegd.
04:50
We started off as a teeny, teeny little one-celled amoeba,
83
274212
4041
We zijn begonnen als piepkleine eencellige amoebe,
04:54
tiny, just sticking onto a rock, and now, voila, the brain.
84
278253
4597
gewoon op een rots geplakt,
en voilà, hier is het brein.
en voilà, hier is het brein.
04:58
Here we go. (Laughter)
85
282850
1900
Daar gaan we. (Gelach)
05:00
This little baby has a lot of horsepower.
86
284750
2365
Dit kleintje heeft heel wat paardenkracht.
05:03
It comes completely conscious. It's got state-of-the-art lobes.
87
287115
4423
Hij is volledig bewust.
Hij heeft eersteklas kwabben.
Hij heeft eersteklas kwabben.
05:07
We've got the occipital lobe so we can actually see the world.
88
291538
3593
Met de achterhoofdskwab zien we de wereld.
05:11
We got the temporal lobe so we can actually hear the world.
89
295131
2646
Met de slaapkwab horen we de wereld.
05:13
Here we've got a little bit of long-term memory,
90
297777
1619
Hier hebben we wat langetermijngeheugen.
05:15
so, you know that night you want to forget, when you got really drunk? Bye-bye! Gone. (Laughter)
91
299396
5237
Die nacht die je wil vergeten, toen je ladderzat was?
Bye-bye! Weg! (Gelach)
Bye-bye! Weg! (Gelach)
05:20
So actually, it's filled with 100 billion neurons
92
304633
3320
Het is gevuld met 100 miljard neuronen
05:23
just zizzing away, electrically transmitting information,
93
307953
3303
die over-en-weer-zoeven
en informatie elektrisch doorsturen.
en informatie elektrisch doorsturen.
05:27
zizzing, zizzing. I'm going to give you a little side view here.
94
311256
2720
Zoef, zoef. Dit is een zijaanzicht.
05:29
I don't know if you can get that here. (Laughter)
95
313976
3592
Ik weet niet of je dat hier ziet. (Gelach)
05:33
So, zizzing away, and so — (Laughter) —
96
317568
4000
Ze zoeven en dus -- (Gelach) --
05:37
And for every one — I know, I drew this myself. Thank you.
97
321568
3689
Ik weet het, ik heb het zelf getekend.
Hartelijk dank.
Hartelijk dank.
05:41
For every one single neuron, you can actually have
98
325257
3672
Voor elk neuron op zich kan je
05:44
from 10,000 to 100,000 different connections
99
328929
3726
tussen 10.000 en 100.000
verschillende connecties hebben,
verschillende connecties hebben,
05:48
or dendrites or whatever you want to call it, and every time
100
332655
3262
of dendrieten, of hoe je ze ook wil noemen.
05:51
you learn something, or you have an experience,
101
335917
2520
Telkens als je iets leert of ervaart,
05:54
that bush grows, you know, that bush of information.
102
338437
2273
groeit dat bos van informatie.
05:56
Can you imagine, every human being is carrying
103
340710
2954
Kan je je voorstellen dat elke mens
05:59
that equipment, even Paris Hilton? (Laughter)
104
343664
4923
die uitrusting heeft, zelfs Paris Hilton? (Gelach)
06:04
Go figure.
105
348587
1694
Kun je nagaan.
06:06
But I got a little bad news for you folks. I got some bad news.
106
350281
3484
Maar ik heb ook wat slecht nieuws voor jullie.
06:09
This isn't for the one in four. This is for the four in four.
107
353765
3120
Dit is niet voor die één op vier, maar voor alle vier.
06:12
We are not equipped for the 21st century.
108
356885
4180
We zijn niet uitgerust voor de 21e eeuw.
06:16
Evolution did not prepare us for this. We just don't have the bandwidth,
109
361065
3749
De evolutie heeft ons hier niet op voorbereid.
We hebben de bandbreedte niet.
We hebben de bandbreedte niet.
06:20
and for people who say, oh, they're having a nice day,
110
364814
2583
De mensen die zeggen dat ze een leuke dag hebben,
06:23
they're perfectly fine, they're more insane than the rest of us.
111
367397
3560
die zijn nog gekker dan wij.
06:26
Because I'll show you where there might be a few glitches
112
370957
2524
Want er zijn wel wat haken en ogen aan de evolutie.
06:29
in evolution. Okay, let me just explain this to you.
113
373481
2444
Ik leg het even uit.
06:31
When we were ancient man — (Laughter) —
114
375925
3561
Toen we een oermens waren -- (Gelach) --
06:35
millions of years ago, and we suddenly felt threatened
115
379486
3761
miljoenen jaren geleden, en we ons plots bedreigd voelden
06:39
by a predator, okay? — (Laughter) —
116
383247
3702
door een roofdier -- (Gelach) --
06:42
we would — Thank you. I drew these myself. (Laughter)
117
386949
2948
Dankuwel. Zelf getekend. (Gelach)
06:45
Thank you very much. Thank you. Thank you. (Applause)
118
389897
3823
Veel dank. (Gelach)
06:49
Thank you. Anyway, we would fill up with our own adrenaline
119
393720
4074
Toen lieten we ons vollopen met onze eigen adrenaline
06:53
and our own cortisol, and then we'd kill or be killed,
120
397794
2618
en cortisol, en dan doodden we of werden we gedood,
06:56
we'd eat or we'd be eaten, and then suddenly we'd de-fuel,
121
400412
3270
aten we of werden we gegeten,
en dan ontlaadden we
en dan ontlaadden we
06:59
and we'd go back to normal. Okay.
122
403682
1933
en deden we weer normaal.
07:01
So the problem is, nowadays, with modern man— (Laughter) —
123
405615
5282
Het probleem met de moderne mens is -- (Gelach --
07:06
when we feel in danger, we still fill up with our own chemical
124
410897
3767
als we in gevaar zijn, laden we ons nog steeds vol met onze chemicaliën,
07:10
but because we can't kill traffic wardens — (Laughter) —
125
414664
4635
maar omdat we geen agenten kunnen doden
-- (Gelach) --
-- (Gelach) --
07:15
or eat estate agents, the fuel just stays in our body
126
419299
4797
of immobiliënagenten kunnen opeten,
blijft de brandstof in ons lichaam,
blijft de brandstof in ons lichaam,
07:19
over and over, so we're in a constant state of alarm,
127
424096
2488
de hele tijd. Het alarm staat permanent op rood.
07:22
a constant state. And here's another thing that happened.
128
426584
1733
Er is nog iets gebeurd.
07:24
About 150,000 years ago, when language came online,
129
428317
3105
150.000 jaar geleden, toen de taal in beeld kwam,
07:27
we started to put words to this constant emergency,
130
431422
2425
begonnen we die constante nood te verwoorden,
07:29
so it wasn't just, "Oh my God, there's a saber-toothed tiger,"
131
433847
2656
niet alleen "Help, daar is een sabeltandtijger!"
07:32
which could be, it was suddenly, "Oh my God, I didn't send the email. Oh my God, my thighs are too fat.
132
436503
4041
maar plots "Help! Ik heb de mail niet verstuurd!
Help! Ik heb dikke billen!
Help! Ik heb dikke billen!
07:36
Oh my God, everybody can see I'm stupid. I didn't get invited to the Christmas party!"
133
440544
4005
Help! Iedereen ziet dat ik dom ben!
Ik ben niet gevraagd voor het kerstfeest!"
Ik ben niet gevraagd voor het kerstfeest!"
07:40
So you've got this nagging loop tape that goes
134
444549
2486
Je hoort doorlopend datzelfde liedje,
07:42
over and over again that drives you insane, so,
135
447035
2536
altijd weer, je wordt er gek van.
07:45
you see what the problem is? What once made you safe
136
449571
2977
Zie je het probleem?
Wat eerst voor je veiligheid zorgde,
Wat eerst voor je veiligheid zorgde,
07:48
now drives you insane.
137
452548
1806
maakt je nu gek.
07:50
I'm sorry to be the bearer of bad news, but somebody has to be.
138
454354
3154
Het spijt me dat ik een nare tijding breng,
maar iemand moet het doen:
maar iemand moet het doen:
07:53
Your pets are happier than you are. (Laughter)
139
457508
5864
je huisdieren zijn gelukkiger dan jij. (Gelach)
07:59
(Applause)
140
463372
2896
(Applaus)
08:02
So kitty cat, meow, happy happy happy, human beings, screwed. (Laughter)
141
466268
5155
Poesje mauw, lekker gelukkig,
mensen zijn de klos. (Gelach)
mensen zijn de klos. (Gelach)
08:07
Completely and utterly -- so, screwed.
142
471423
2275
Helemaal en volledig -- de klos.
08:09
But my point is, if we don't talk about this stuff,
143
473698
2459
Mijn punt is: als we hier niet over praten
08:12
and we don't learn how to deal with our lives, it's not going
144
476157
2338
en niet met ons leven leren omgaan,
08:14
to be one in four. It's going to be four in four
145
478495
2474
dan zal het niet één op vier zijn.
Het wordt vier op vier
Het wordt vier op vier
08:16
who are really, really going to get ill in the upstairs department.
146
480969
3263
die helemaal ziek worden in de bovenkamer.
08:20
And while we're at it, can we please stop the stigma?
147
484232
2527
Nu we er toch zijn,
kunnen we stoppen met stigmatiseren?
kunnen we stoppen met stigmatiseren?
08:22
Thank you. (Applause)
148
486759
6677
Dankuwel. (Applaus)
08:29
(Applause) Thank you.
149
493436
10745
(Applaus) Dankuwel.
ABOUT THE SPEAKER
Ruby Wax - Comedian and Mental Health ActivistRuby Wax is a loud, funny woman -- who spent much of her comedy career battling depression in silence. Now her work blends mental health advocacy and laughs.
Why you should listen
Winston Churchill called it "the Black Dog" -- a depression that settled over him and drained the flavor from life. Ruby Wax knows the Black Dog well; throughout the '80s and '90s, during a flourishing career as a brash comedian and interviewer in the UK, it trotted at her heels, even while she was interviewing the Duchess of York and sorting through Imelda Marcos' shoes.
After taking a timeout to learn how to manage the condition, Wax produced a stand-up comedy show called "Losing It" that directly addresses her mental health experiences, hilariously but powerfully. And she's started up a new social network called the Black Dog Tribe, which offers a community and support to people with depression. Meanwhile, she's working on her Master's in cognitive therapy.
Also, this year, Ruby was honored as an Officer of the Order of the British Empire (OBE) for her mental health work.
As she says: "I've always said to myself, if you've got a disability, use it." Read our Q&A with Ruby Wax >>
Ruby is also a visiting professor at The University of Surrey.
Ruby Wax | Speaker | TED.com