ABOUT THE SPEAKER
Boyd Varty - Environmental and literacy activist
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit.

Why you should listen

Everyone has felt that connection with nature. Through the Good Work Foundation, Boyd Varty is building a movement around it. The fourth-generation custodian of the Londolozi Game Reserve in South Africa calls it a psychology of restoration. “We would like to be pioneers of the age of restoration,” says Varty. “Restoration of land, people and the human spirit."

By providing environmental, English and computer education to the people who live and work in Londolozi, he’s also creating an economically and socially sustainable model for conservation.

More profile about the speaker
Boyd Varty | Speaker | TED.com
TEDWomen 2013

Boyd Varty: What I learned from Nelson Mandela

Boyd Varty: Wat ik van Nelson Mandela heb geleerd

Filmed:
1,730,475 views

"In de kathedraal van de wildernis, zien we de beste delen van onszelf weerspiegeld." Boyd Varty, een activist voor wilde dieren, deelt verhalen over dieren, mensen en hun onderlinge verbondenheid, of 'ubuntu' -- wat betekent: "ik ben door jou". Hij draagt de rede op aan de Zuid-Afrikaanse leider Nelson Mandela, de menselijke belichaming van diezelfde ruimhartige, genereuze geest.
- Environmental and literacy activist
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I'm a man who'swie is tryingproberen to liveleven from his hearthart-,
0
581
3708
Ik ben een man die probeert
vanuit zijn hart te leven,
00:16
and so just before I get going,
1
4289
3065
en dus wil ik, net voordat ik begin,
00:19
I wanted to tell you as a SouthSouth AfricanAfrikaanse
2
7354
2571
jullie als Zuid-Afrikaan vertellen
00:21
that one of the menmannen who has inspiredgeinspireerd me mostmeest
3
9925
2984
dat een van de mensen
die me het meest hebben geïnspireerd
00:24
passedgeslaagd away a fewweinig hoursuur agogeleden.
4
12909
3066
een paar uur geleden is gestorven.
00:27
NelsonNelson MandelaMandela has come to the endeinde
5
15975
2690
Nelson Mandela is aan het einde gekomen
00:30
of his long walklopen to freedomvrijheid.
6
18665
2680
van zijn lange wandeling naar vrijheid.
00:33
And so this talk is going to be for him.
7
21345
4935
Dus draag ik deze toespraak aan hem op.
00:40
I grewgroeide up in wonderwonder.
8
28544
2810
Ik ben in verwondering opgegroeid.
00:43
I grewgroeide up amongstte midden van those animalsdieren.
9
31354
4115
Ik ben tussen die dieren opgegroeid.
00:47
I grewgroeide up in the wildwild easternoostelijk partdeel of SouthSouth AfricaAfrika
10
35469
4391
Ik ben in het wilde, oostelijke deel
van Zuid-Afrika opgegroeid
00:51
at a placeplaats calledriep LondoloziLondolozi GameSpel ReserveReserve.
11
39860
2898
in het Londolozi Wildreservaat.
00:54
It's a placeplaats where my familyfamilie has been
12
42758
2772
Dat is waar mijn familie
00:57
in the safariSafari businessbedrijf for fourvier generationsgeneraties.
13
45530
4195
vier generaties safari's hebben georganiseerd.
01:01
Now for as long as I can rememberonthouden,
14
49725
2237
Zo lang als ik me kan herinneren,
01:03
my jobbaan has been to take people out into naturenatuur,
15
51962
4737
heb ik mensen meegenomen de natuur in.
01:08
and so I think it's a lovelyheerlijk twisttwist of fatelot todayvandaag
16
56699
2911
Ik vind het dan ook
een prachtige speling van het lot
01:11
to have the opportunitykans
17
59610
1820
om vandaag de gelegenheid te hebben
01:13
to bringbrengen some of my experienceservaringen out in naturenatuur
18
61430
2881
om een paar van mijn ervaringen in de natuur
01:16
in to this gatheringbijeenkomst.
19
64311
2140
naar deze bijeenkomst te brengen.
01:18
AfricaAfrika is a placeplaats
20
66451
1879
Afrika is een plek waar mensen nog
01:20
where people still sitzitten underonder starlitsterrenhemel skiesluchten
21
68330
3384
onder het licht
van de sterrenhemel
01:23
and around campfireskampvuren and tell storiesverhalen,
22
71714
3410
en rond kampvuren zitten
en verhalen vertellen.
01:27
and so what I have to sharedelen with you todayvandaag
23
75124
2691
Dus wat ik vandaag
met jullie wil delen,
01:29
is the simpleeenvoudig medicinegeneeskunde of a fewweinig campfirekampvuur storiesverhalen,
24
77815
4419
is het simpele medicijn van een paar
verhalen voor rond het kampvuur,
01:34
storiesverhalen about heroesheroes of hearthart-.
25
82234
3138
verhalen over helden van hart.
01:37
Now my storiesverhalen are not the storiesverhalen
26
85372
2120
Mijn verhalen zijn niet de verhalen
01:39
that you'llje zult hearhoren on the newsnieuws,
27
87492
1698
die je op het nieuws zult horen,
01:41
and while it's truewaar that AfricaAfrika is a harshhard placeplaats,
28
89190
2973
en hoewel Afrika inderdaad
een wreed oord is,
weet ik dat het ook een oord is
01:44
I alsoook know it to be a placeplaats
29
92163
1937
01:46
where people, animalsdieren and ecosystemsecosystemen
30
94100
4266
waar mensen, dieren en ecosystemen
01:50
teachonderwijzen us about a more interconnectedmet elkaar verbonden worldwereld-.
31
98366
4387
ons iets leren over een meer
onderling verbonden wereld.
01:54
When I was ninenegen yearsjaar oldoud,
32
102753
1978
Toen ik negen jaar oud was,
01:56
PresidentDe Voorzitter MandelaMandela camekwam to stayverblijf with my familyfamilie.
33
104731
3234
verbleef President Mandela
een tijdje bij mijn familie.
01:59
He had just been releasedvrijgelaten from
his 27 yearsjaar of incarcerationopsluiting,
34
107965
3424
Hij was net ontslagen
uit zijn 27-jarige gevangenschap,
02:03
and was in a periodperiode of readjustmentaanpassing
35
111389
2627
en moest zich in die periode aanpassen
02:06
to his suddenplotseling globalglobaal iconicoon statusstaat.
36
114016
2659
aan zijn plotselinge status van wereldicoon.
02:08
MembersLeden of the AfricanAfrikaanse NationalNationale CongressCongres
37
116675
2500
Leden van het Afrikaanse Nationale Congres
02:11
thought that in the bushstruik
38
119175
1991
dachten dat hij in de bush
02:13
he would have time to restrust uit and recuperaterecupereren
39
121166
2234
tijd zou hebben
om te rusten en bij te komen
02:15
away from the publicopenbaar eyeoog,
40
123400
1761
weg van het oog van de media.
02:17
and it's truewaar that lionsleeuwen tendde neiging hebben to be
41
125161
3379
En inderdaad werken leeuwen doorgaans
02:20
a very good deterrentafschrikwekkend to presspers and paparazzipaparazzi.
42
128540
4231
heel goed als afschrikwekkend middel
tegen de pers en paparazzi.
02:24
(LaughterGelach)
43
132771
2129
(Gelach)
02:26
But it was a definingdefiniëren time for me as a youngjong boyjongen.
44
134900
2546
Maar het was een beslissende periode
voor mij als jong jongetje.
02:29
I would take him breakfastontbijt in bedbed,
45
137446
2061
Ik bracht hem ontbijt op bed,
02:31
and then, in an oldoud trackspoor suitpak and slippersSlippers,
46
139507
2368
en daarna liep hij in een oud trainingspak
en op slippers, door de tuin.
02:33
he would go for a walklopen around the gardentuin-.
47
141875
2605
en daarna liep hij in een oud trainingspak
en op slippers, door de tuin.
02:36
At night, I would sitzitten with my familyfamilie
48
144480
1678
's Avonds zaten mijn familie en ik
02:38
around the snowybesneeuwde, bunny-earedBunny-eared TVTV,
49
146158
2501
rond ons krakkemikkige tv'tje,
02:40
and watch imagesafbeeldingen of that samedezelfde
50
148659
2418
en bekeken we beelden van diezelfde
02:43
quietrustig man from the gardentuin-
51
151077
1934
stille man in de tuin,
02:45
surroundedomgeven by hundredshonderden and thousandsduizenden of people
52
153011
3050
omringd door honderdduizenden mensen
02:48
as scenesscenes from his releasevrijlating were broadcastuitzending nightlynachtelijk.
53
156061
3259
toen beelden van zijn vrijlating
's avonds werden uitgezonden.
02:51
He was bringingbrengen peacevrede
54
159320
1952
Hij bracht vrede
02:53
to a dividedverdeeld and violentgewelddadig SouthSouth AfricaAfrika,
55
161272
2882
in een verdeeld en gewelddadig Zuid-Afrika,
02:56
one man with an unbelievableongelooflijk sensezin of his humanityde mensheid.
56
164154
5229
één man met een ongelofelijk
besef van zijn menselijkheid.
03:01
MandelaMandela said oftenvaak that the giftgift of prisongevangenis
57
169383
2764
Mandela zei vaak dat hij
in de gevangenis had geleerd
03:04
was the abilityvermogen to go withinbinnen and to think,
58
172147
2960
om in zichzelf te keren en te denken,
03:07
to createcreëren in himselfzichzelf
59
175107
1729
om in zijn binnenste
03:08
the things he mostmeest wanted for SouthSouth AfricaAfrika:
60
176836
2879
de dingen te creëren die hij
het liefst wilde voor Zuid-Afrika:
03:11
peacevrede, reconciliationverzoening, harmonyharmonie.
61
179715
3345
vrede, verzoening, harmonie.
03:15
ThroughDoor middel van this acthandelen of immenseonmetelijk open-heartednessOpen-luchthartigheid,
62
183060
2855
Door deze daad van immense openhartigheid,
03:17
he was to becomeworden the embodimentbelichaming
63
185915
2232
zou hij de belichaming worden van
wat we in Zuid-Afrika 'ubuntu' noemen.
03:20
of what in SouthSouth AfricaAfrika we call "ubuntuUbuntu."
64
188147
3539
03:23
UbuntuUbuntu: I am because of you.
65
191686
2849
Ubuntu: Ik ben door jou.
03:26
Or, people are not people
66
194535
2663
Of, mensen zijn geen mensen
zonder andere mensen.
03:29
withoutzonder other people.
67
197198
2725
Het is geen nieuw idee
of nieuwe waarde,
03:31
It's not a newnieuwe ideaidee or valuewaarde
68
199923
1846
maar volgens mij wel één waarop we
in de huidige tijd moeten bouwen.
03:33
but it's one that I certainlyzeker think at these timestijden
69
201769
1855
03:35
is worthwaard buildinggebouw on.
70
203624
1749
03:37
In factfeit, it is said that in the
collectivecollectief consciousnessbewustzijn of AfricaAfrika,
71
205373
3164
Er wordt wel gezegd dat,
in het collectieve bewustzijn van Afrika,
03:40
we get to experienceervaring the deepestdiepste partsonderdelen
72
208537
2039
we de allerdiepste delen
van onze eigen menselijkheid
03:42
of our owneigen humanityde mensheid
73
210576
1305
kunnen ervaren door
onze interacties met anderen.
03:43
throughdoor our interactionsinteracties with othersanderen.
74
211881
2784
03:46
UbuntuUbuntu is at playspelen right now.
75
214665
2112
Ubuntu speelt nu ook.
03:48
You are holdingbezit a spaceruimte for me
76
216777
2000
Jullie geven me de ruimte
03:50
to expressuitdrukken the deepestdiepste truthwaarheid of who I am.
77
218777
3392
om de diepste werkelijkheid
van wie ik ben te uiten.
Zonder jullie ben ik gewoon
iemand die tegen een lege zaal praat.
03:54
WithoutZonder you, I'm just a guy talkingpratend to an emptyleeg roomkamer,
78
222169
2260
03:56
and I spentdoorgebracht a lot of time last weekweek doing that,
79
224429
3078
Dat heb ik de laatste week vaak gedaan
03:59
and it's not the samedezelfde as this.
80
227507
3323
en dat is niet hetzelfde als dit.
04:02
(LaughterGelach)
81
230830
2426
(Gelach)
04:05
If MandelaMandela was the nationalnationaal
and internationalInternationale embodimentbelichaming,
82
233256
3448
Als Mandela er de nationale
en internationale belichaming van was,
04:08
then the man who taughtonderwezen me the mostmeest
83
236704
1594
dan was de man
die mij persoonlijk het meest
04:10
about this valuewaarde personallypersoonlijk was this man,
84
238298
2603
over deze waarde heeft geleerd
deze man: Solly Mhlongo.
04:12
SollyDeur MhlongoMhlongo.
85
240901
1358
04:14
SollyDeur was borngeboren underonder a treeboom
86
242259
1808
Solly is onder een boom geboren,
04:16
60 kilometerskilometer from where I grewgroeide up in MozambiqueMozambique.
87
244067
2786
60 kilometer van waar ik opgroeide,
in Mozambique.
04:18
He would never have a lot of moneygeld,
88
246853
1500
Hij heeft nooit veel geld gehad,
04:20
but he was to be
89
248353
1422
maar hij was wel
04:21
one of the richestrijkste menmannen I would ever meetontmoeten.
90
249775
2629
een van de rijkste mensen
die ik ooit zou ontmoeten.
04:24
SollyDeur grewgroeide up tendingde neiging to his father'svader cattlevee.
91
252404
2719
Solly groeide op
terwijl hij voor zijn vaders vee zorgde.
04:27
Now, I can tell you, I don't know what it is
about people who growgroeien up looking after cattlevee,
92
255123
4182
Ik weet niet wat het is met mensen
die veehoedend opgroeien,
04:31
but it makesmerken for über-resourcefulnessber-vindingrijkheid.
93
259305
3022
maar het maakt ze uiterst vindingrijk.
04:34
The first jobbaan that he ever got in the safariSafari businessbedrijf
94
262327
2474
Het eerste baantje dat hij ooit kreeg
in de safari-business
04:36
was fixingvaststelling the safariSafari truckstrucks.
95
264801
2216
was de safariwagens repareren.
04:39
Where he had learnedgeleerd to do that out in the bushstruik
96
267017
2654
Waar hij dat had geleerd in de bush
04:41
I have no ideaidee, but he could do it.
97
269671
2129
weet ik niet, maar hij kon het.
04:43
He then movedverhuisd acrossaan de overkant into what we calledriep
98
271800
1927
Daarna verhuisde hij naar wat wij
het habitatteam noemden.
04:45
the habitatleefgebied teamteam.
99
273727
1387
04:47
These were the people on the reservereserveren
100
275114
1886
Dat waren de mensen in het reservaat
04:49
who were responsibleverantwoordelijk for its well-beingwelzijn.
101
277000
2357
die verantwoordelijk waren
voor de verzorging ervan.
04:51
He fixedvast roadswegen, he mendedmended wetlandswetlands,
102
279357
2284
Hij repareerde wegen,
hij knapte drassig land op,
04:53
he did some anti-poachinganti-stroperij.
103
281641
1818
hij deed wat tegen stropers.
04:55
And then one day we were out togethersamen,
104
283459
2126
En op een dag waren we er samen op uit,
04:57
and he camekwam acrossaan de overkant the trackssporen of where
a femalevrouw leopardLeopard had walkedwandelde.
105
285585
3531
toen hij de sporen opmerkte
van een vrouwtjesluipaard.
05:01
And it was an oldoud trackspoor,
106
289116
1774
Het was een oud spoor,
05:02
but for funpret he turnedgedraaid and he beganbegon to followvolgen it,
107
290890
2441
maar voor de lol draaide hij om
en begon het te volgen.
05:05
and I tell you, I could tell by the speedsnelheid
108
293331
1575
Aan de snelheid waarmee hij
de pootafdrukken volgde,
05:06
at whichwelke he movedverhuisd on those padstootkussen marksmerken
109
294906
1697
05:08
that this man was a PhPH.D.-level-niveau trackertracker.
110
296603
3974
zag ik dat deze man
een doctoraat spoorzoeken had.
05:12
If you drovedreef pastverleden SollyDeur
111
300577
1774
Als je ergens in het reservaat
langs Solly reed,
05:14
somewhereergens out on the reservereserveren,
112
302351
1678
en opkeek in je achteruitkijkspiegeltje,
05:16
you look up in your rearviewAchterzichtcamera mirrorspiegel,
113
304029
1649
05:17
you'dje zou see he'dhij zou stoppedgestopt the carauto
114
305678
1845
dan zag je dat hij was gestopt,
05:19
20, 50 metersmeter down the roadweg
115
307523
2046
20 of 50 meter verder op de weg,
05:21
just in casegeval you need help with something.
116
309569
3013
voor het geval je ergens
hulp mee nodig had.
05:24
The only accusationbeschuldiging I ever heardgehoord leveledherverdeeld at him
117
312582
2753
De enige keer dat ik hem ooit
beschuldigd hoorde worden,
05:27
was when one of our clientsclients said,
118
315335
1395
was toen een cliënt zei:
05:28
"SollyDeur, you are pathologicallypathologisch helpfulnuttig."
119
316730
3217
"Solly, je bent pathologisch behulpzaam."
05:31
(LaughterGelach)
120
319947
2447
(Gelach)
05:34
When I startedbegonnen professionallyprofessioneel guidingleidend people
121
322394
2891
Toen ik professioneel
mensen begon te gidsen
05:37
out into this environmentmilieu,
122
325285
1657
in die omgeving,
05:38
SollyDeur was my trackertracker.
123
326942
1560
was Solly mijn spoorzoeker.
05:40
We workedwerkte togethersamen as a teamteam.
124
328502
1819
We werkten samen als een team.
05:42
And the first guestsgasten we ever got
125
330321
2026
De eerste gasten die we ooit kregen,
05:44
were a philanthropyfilantropie groupgroep from your EastEast CoastKust,
126
332347
2847
was een groep filantropen
van de oostkust van de VS.
05:47
and they said to SollyDeur, on the sidekant, they said,
127
335194
2354
Die zeiden tegen Solly:
"Voordat we eropuit gaan
om leeuwen en luipaarden te zien,
05:49
"Before we even go out to see lionsleeuwen and leopardsluipaarden,
128
337548
2641
05:52
we want to see where you liveleven."
129
340189
2062
willen we zien waar jij woont."
05:54
So we tooknam them up to his househuis,
130
342251
1465
Dus namen we ze mee naar zijn huis,
05:55
and this visitbezoek of the philanthropistfilantroop to his househuis
131
343716
2872
en dit bezoek van de filantropen
aan zijn huis,
05:58
coincidedviel samen with a time when Solly'sDeur is wifevrouw,
132
346588
2681
was in de tijd dat Solly's echtgenote,
06:01
who was learningaan het leren EnglishEngels,
133
349269
1600
die Engels aan het leren was,
06:02
was going throughdoor a phasefase
where she would openOpen the doordeur-
134
350869
2184
door een fase ging dat ze de deur opende
06:05
by sayinggezegde, "HelloHallo, I love you.
135
353053
2664
en in het Engels zei:
"Hallo, ik hou van je.
06:07
WelcomeWelkom, I love you." (LaughterGelach)
136
355717
2215
Welkom, ik hou van je."
(Gelach)
06:09
And there was something so beautifullymooi AfricanAfrikaanse
137
357932
2549
Dat vond ik zo prachtig Afrikaans:
06:12
about it to me, this smallklein househuis
138
360481
1845
dit kleine huisje
06:14
with a hugereusachtig hearthart- in it.
139
362326
2585
met een enorm hart erin.
06:16
Now on the day that SollyDeur savedgered my life,
140
364911
6575
Op de dag dat Solly mijn leven redde,
06:23
he was alreadynu al my heroheld.
141
371486
2011
was hij al mijn held.
06:25
It was a hotwarm day,
142
373497
1581
Het was een hete dag,
06:27
and we foundgevonden ourselvesonszelf down by the riverrivier-.
143
375078
1974
en we waren aan de oever
van de rivier.
06:29
Because of the heatwarmte, I tooknam my shoesschoenen off,
144
377052
2836
Vanwege de hitte deed ik mijn schoenen uit
06:31
and I rolledrolde up my pantsBroek,
145
379888
1703
en rolde mijn broek op
06:33
and I walkedwandelde into the waterwater.
146
381591
2241
en liep het water in.
06:35
SollyDeur remainedbleef on the bankbank.
147
383832
1562
Solly bleef op de oever.
06:37
The waterwater was clearduidelijk runninglopend over sandzand,
148
385394
3023
Het water stroomde helder over zand.
06:40
and we turnedgedraaid and we beganbegon
to make our way upstreamupstream.
149
388417
3314
We keerden om en begonnen
stroomopwaarts te gaan.
06:43
And a fewweinig metersmeter aheadverder of us,
150
391731
1820
Een paar meter voor ons,
06:45
there was a placeplaats where a treeboom
had fallengesneuvelde out of the bankbank,
151
393551
2985
was een plek waar een boom
uit de oever was gevallen.
06:48
and its branchestakken were touchingaandoenlijk the waterwater,
152
396536
2771
Zijn takken raakten het water
06:51
and it was shadowyschaduwrijk.
153
399307
1597
en het was schaduwrijk.
06:52
And if had been a horrorverschrikking moviefilm,
154
400904
2458
Als het een horrorfilm was geweest,
06:55
people in the audiencepubliek would have startedbegonnen sayinggezegde,
155
403362
2236
zou het publiek
beginnen te zeggen:
06:57
"Don't go in there. Don't go in there." (LaughterGelach)
156
405598
3453
"Doe het niet. Blijf daar vandaan."
(Gelach)
07:01
And of courseCursus, the crocodilekrokodil was in the shadowsschaduwen.
157
409051
3757
En natuurlijk was daar
de krokodil in de schaduw.
07:04
Now the first thing that you noticekennisgeving
when a crocodilekrokodil hitstreffers you
158
412808
2115
Het eerste dat je opvalt
als een krokodil je grijpt,
07:06
is the ferocitywreedheid of the bitebeet.
159
414923
1600
is de woestheid van de beet.
07:08
WhamWham! It hitstreffers me by my right legbeen.
160
416523
1973
Wham! Hij grijpt me bij mijn rechterbeen.
07:10
It pullstrekt me. It turnsbochten. I throwGooi my handhand- up.
I'm ablein staat to grabgrijpen a branchtak.
161
418496
3903
Hij trekt aan me. Hij draait. Ik gooi
mijn hand omhoog. Ik kan een tak grijpen.
07:14
It's shakingschudden me violentlyheftig.
162
422399
1738
Hij schudt me bruut door elkaar.
07:16
It's a very strangevreemd sensationgevoel
163
424137
1714
Het is een heel vreemd gevoel
07:17
havingmet anothereen ander creatureschepsel try and eateten you,
164
425851
1946
als een ander wezen
je probeert op te eten.
07:19
and there are fewweinig things that
promotepromoten vegetarianismvegetarisme like that.
165
427797
3451
Er zijn weinig dingen die
vegetarisme zo bevorderen.
07:23
(LaughterGelach)
166
431248
1595
(Gelach)
07:24
SollyDeur on the bankbank seesziet that I'm in troublemoeite.
167
432843
2285
Solly op de oever ziet dat ik in gevaar ben.
07:27
He turnsbochten. He beginsbegint to make his way to me.
168
435128
2047
Hij keert om. Hij begint op me af te komen.
07:29
The crockrokodil again continuesblijft to shakeschudden me.
169
437175
1951
De krok blijft me door elkaar schudden.
07:31
It goesgaat to bitebeet me a secondtweede time.
170
439126
1917
Hij probeert me een tweede keer te bijten.
07:33
I noticekennisgeving a slickSlick of bloodbloed in the waterwater around me
171
441043
2189
Ik zie een bloedvlek in het water
die stroomafwaarts wordt gespoeld.
07:35
that getskrijgt washedgewassen downstreamstroomafwaarts.
172
443232
1604
07:36
As it bitesbeten the secondtweede time, I kicktrap.
173
444836
2173
Wanneer hij me de tweede keer bijt, schop ik.
07:39
My footvoet goesgaat down its throatkeel. It spitsspits me out.
174
447009
2733
Mijn voet verdwijnt in zijn keel.
Hij spuugt me uit.
07:41
I pullTrekken myselfmezelf up into the branchestakken,
175
449742
2131
Ik trek mezelf op in de takken
07:43
and as I come out of the waterwater,
I look over my shoulderschouder.
176
451873
3483
en terwijl ik uit het water kom,
kijk ik over mijn schouder.
07:47
My legbeen from the kneeknie down
177
455356
1920
Mijn been is onder de knie
07:49
is mangledvervormd beyondvoorbij descriptionBeschrijving.
178
457276
1928
onbeschrijfelijk vermorzeld.
07:51
The bonebot is crackedgebarsten.
179
459204
1395
Het bot is gebroken.
07:52
The meatvlees is torngescheurd up.
180
460599
1830
Het vlees is uiteengereten.
07:54
I make an instantogenblik decisionbesluit that
I'll never look at that again.
181
462429
4600
Ik beslis meteen dat ik daar
nooit meer naar zal kijken.
07:59
As I come out of the waterwater,
182
467029
2384
Terwijl ik uit het water kom,
08:01
SollyDeur arrivesarriveert at a deepdiep sectionsectie,
183
469413
2617
komt Solly aan bij een diep stuk,
08:04
a channelkanaal betweentussen us.
184
472030
1625
een kanaal tussen ons.
08:05
He knowsweet, he seesziet the statestaat of my legbeen,
185
473655
2138
Hij ziet hoe mijn been eraan toe is.
08:07
he knowsweet that betweentussen him and I
186
475793
1846
Hij weet dat er tussen hem
en mij een krokodil zit
08:09
there is a crocodilekrokodil,
187
477639
1212
08:10
and I can tell you this man doesn't
slowlangzaam down for one secondtweede.
188
478851
2492
en deze man hapert geen seconde.
08:13
He comeskomt straightrecht into the channelkanaal.
189
481343
1806
Hij loopt recht het kanaal in.
08:15
He wadesWaadt in to abovebovenstaand his waisttaille.
190
483149
1935
Hij waadt er tot boven zijn middel in.
08:17
He getskrijgt to me. He grabsGrabs me.
191
485084
1463
Hij komt bij me. Hij grijpt me.
08:18
I'm still in a vulnerablekwetsbaar positionpositie.
192
486547
1672
Ik ben nog steeds in een kwetsbare positie.
08:20
He picksPicks me and putsputs me on his shoulderschouder.
193
488219
1725
Hij pakt me en zet me op zijn schouder.
08:21
This is the other thing about SollyDeur,
he's freakishlyFreakishly strongsterk.
194
489944
2419
Dat is ook iets van Solly:
hij is godsgruwelijk sterk.
08:24
He turnsbochten. He walkswandelingen me up the bankbank.
195
492363
2463
Hij draait. Hij draagt me de oever op.
08:26
He laysLays me down. He pullstrekt his shirtoverhemd off.
196
494826
2054
Hij legt me neer. Hij trekt zijn shirt uit.
08:28
He wrapswraps it around my legbeen,
197
496880
1784
Hij wikkelt het rond mijn been,
08:30
picksPicks me up a secondtweede time,
198
498664
1291
pakt me nogmaals op,
08:31
walkswandelingen me to a vehiclevoertuig,
199
499955
1906
draagt me naar een voertuig
08:33
and he's ablein staat to get me to medicalmedisch attentionaandacht.
200
501861
3424
en het lukt hem om me
bij medische hulp te krijgen.
08:37
And I surviveoverleven.
201
505285
3223
En ik overleef.
08:40
Now — (ApplauseApplaus)
202
508508
4261
Nu -- (Applaus)
08:44
Now I don't know how manyveel people you know
203
512769
2710
Nu weet ik niet hoeveel mensen jullie kennen
08:47
that go into a deepdiep channelkanaal of waterwater
204
515479
2216
die een diep kanaal inlopen
08:49
that they know has a crocodilekrokodil in it
205
517695
2260
waar ze weten dat een krokodil in zit,
08:51
to come and help you,
206
519955
1343
om je te komen helpen.
08:53
but for SollyDeur, it was as naturalnatuurlijk as breathingademen.
207
521298
3444
Maar voor Solly was het
zo natuurlijk als ademhalen.
08:56
And he is one amazingverbazingwekkend examplevoorbeeld
208
524742
2456
En hij is één verbijsterend voorbeeld
08:59
of what I have experiencedervaren all over AfricaAfrika.
209
527198
3445
van wat ik overal in Afrika heb meegemaakt.
09:02
In a more collectivecollectief societymaatschappij,
210
530643
2131
In een meer collectieve samenleving,
09:04
we realizerealiseren from the insidebinnen
211
532774
2848
realiseren we ons van binnenuit
09:07
that our owneigen well-beingwelzijn is deeplydiep tiedgebonden
212
535622
3133
dat ons welbevinden diep verbonden is
09:10
to the well-beingwelzijn of othersanderen.
213
538755
3238
met het welbevinden van anderen.
09:13
DangerGevaar is sharedgedeelde. PainPijn is sharedgedeelde.
214
541993
3269
Angst is gedeeld. Pijn is gedeeld.
09:17
JoyJoy is sharedgedeelde. AchievementPrestatie is sharedgedeelde.
215
545262
2925
Vreugde is gedeeld. Prestatie is gedeeld.
09:20
HousesHuizen are sharedgedeelde. FoodVoedsel is sharedgedeelde.
216
548187
4530
Huizen zijn gedeeld. Voedsel is gedeeld.
09:24
UbuntuUbuntu asksvraagt us to openOpen our heartsharten
217
552717
3196
Ubuntu vraagt ons onze harten te openen
09:27
and to sharedelen,
218
555913
1414
en te delen.
09:29
and what SollyDeur taughtonderwezen me that day
219
557327
1952
En wat Solly me die dag leerde,
09:31
is the essenceessence of this valuewaarde,
220
559279
2003
is de essentie van deze waarde,
09:33
his animatedgeanimeerde, empatheticempathische actionactie
221
561282
2758
zijn bewogen, empathische actie
09:36
in everyelk momentmoment.
222
564040
2045
in elk moment.
09:38
Now althoughhoewel the rootwortel wordwoord is about people,
223
566085
3507
En hoewel het grondwoord over mensen gaat --
09:41
I thought that maybe ubuntuUbuntu was only about people.
224
569592
3374
ik dacht dat ubuntu misschien
alleen over mensen ging...
09:44
And then I metleerde kennen this youngjong ladydame.
225
572966
3274
tot ik deze jongedame ontmoette.
09:48
Her namenaam was ElvisElvis.
226
576240
1694
Haar naam was Elvis.
09:49
In factfeit, SollyDeur gavegaf her the namenaam ElvisElvis
227
577934
1771
Solly noemde haar Elvis
09:51
because he said she walkedwandelde like she was doing
228
579705
2857
omdat ze volgens hem liep alsof ze
09:54
the ElvisElvis the pelvisbekken dancedans.
229
582562
2665
de Elvis-the-pelvis-dans deed.
09:57
She was borngeboren with very badlyslecht
deformedvervormd back legsbenen and pelvisbekken.
230
585227
4366
Geboren met een vreselijke misvorming
aan haar achterpoten en bekken,
10:01
She arrivedaangekomen at our reservereserveren from a reservereserveren
231
589593
2264
kwam ze in ons reservaat
vanuit een oostelijk gelegen reservaat
op haar trekroute.
10:03
eastoosten- of us on her migratorymigratiestromen routeroute.
232
591857
2056
10:05
When I first saw her,
233
593913
1779
Toen ik haar voor het eerst zag,
10:07
I thought she would be deaddood in a matterer toe doen of daysdagen.
234
595692
2468
dacht ik dat ze binnen enkele dagen
dood zou zijn.
10:10
And yetnog, for the nextvolgende fivevijf yearsjaar
235
598160
2928
En toch kwam ze de volgende vijf jaar
10:13
she returnedteruggekeerd in the winterwinter monthsmaanden.
236
601088
2530
elke winter terug.
10:15
And we would be so excitedopgewonden to be out in the bushstruik
237
603618
2377
We waren altijd zo enthousiast
als we buiten in de bush waren
10:17
and to come acrossaan de overkant this unusualongebruikelijk trackspoor.
238
605995
2396
en dit ongewone spoor tegenkwamen.
10:20
It lookedkeek like an invertedomgekeerde bracketbeugel,
239
608391
1495
Het zag eruit als een omgedraaid haakje.
10:21
and we would droplaten vallen whateverwat dan ook
we were doing and we would followvolgen,
240
609886
2449
We lieten vallen waar we dan ook
mee bezig waren en volgden het.
10:24
and then we would come around the cornerhoek,
241
612335
1671
Tot we om de bocht kwamen
10:26
and there she would be with her herdkudde-.
242
614006
2086
en haar zagen met haar kudde.
10:28
And that outpouringuitstorting of emotionemotie
243
616092
2895
Die stroom van emotie
10:30
from people on our safariSafari truckstrucks
244
618987
1714
van mensen op onze safariwagens
10:32
as they saw her, it was this sensezin of kinshipverwantschap.
245
620701
3242
als ze haar zagen,
was zo'n gevoel van verwantschap.
10:35
And it remindedherinnerde me
246
623943
1485
Het herinnerde me eraan
10:37
that even people who growgroeien up in citiessteden
247
625428
1931
dat zelfs mensen die in steden opgroeien
10:39
feel a naturalnatuurlijk connectionverbinding
248
627359
3585
een natuurlijke verbinding voelen
10:42
with the naturalnatuurlijk worldwereld- and with animalsdieren.
249
630944
2271
met de natuur en met dieren.
10:45
And yetnog still I remainedbleef amazedversteld staan
that she was survivingoverlevende.
250
633215
3584
En toch bleef ik nog steeds
verbijsterd dat ze overleefde.
10:48
And then one day we camekwam acrossaan de overkant
them at this smallklein waterwater holegat.
251
636799
2961
Op een dag kwamen we langs ze
bij een kleine drinkplaats.
10:51
It was sortsoort of a hollowholle in the groundgrond.
252
639760
1852
Het was een soort holte in de grond.
10:53
And I watchedbekeken as the matriarchmatriarch drankdronken,
253
641612
2454
Ik keek terwijl de matriarch dronk
10:56
and then she turnedgedraaid in that
beautifulmooi slowlangzaam motionbeweging of elephantsolifanten,
254
644066
3274
en toen ze omkeerde in die prachtige,
trage olifantenbeweging,
10:59
lookslooks like the armarm in motionbeweging,
255
647341
1769
die lijkt op een armbeweging,
11:01
and she beganbegon to make her way up the steepsteil bankbank.
256
649110
3006
en ze de steile oever begon op te klimmen.
11:04
The restrust uit of the herdkudde- turnedgedraaid and beganbegon to followvolgen.
257
652116
4644
De rest van de kudde keerde om
en begon haar te volgen.
11:08
And I watchedbekeken youngjong ElvisElvis
258
656760
1784
En ik zag hoe jonge Elvis
11:10
beginbeginnen to psychPsych herselfzichzelf up for the hillheuvel.
259
658544
3356
zichzelf begon op te laden
voor de heuvel.
11:13
She got visiblyzichtbaar -- earsoren camekwam forwardvooruit,
260
661900
3355
Ze werd zichtbaar --
haar oren kwamen naar voren,
ze ging er volledig voor
maar halverwege de helling
11:17
she had a fullvol go of it and halfwayhalverwege up,
261
665255
2149
11:19
her legsbenen gavegaf way, and she fellviel backwardsachteruit.
262
667404
2277
begaven haar poten het
en viel ze terug.
11:21
She attemptedpoging tot it a secondtweede time,
263
669681
1819
Ze probeerde het een tweede keer,
11:23
and again, halfwayhalverwege up, she fellviel backwardsachteruit.
264
671500
3175
en weer, halverwege, viel ze terug.
11:26
And on the thirdderde attemptpoging,
265
674675
1857
En bij de derde poging,
11:28
an amazingverbazingwekkend thing happenedgebeurd.
266
676532
2457
gebeurde er iets verbijsterends.
11:30
HalfwayHalverwege up the bankbank,
267
678989
1737
Halverwege de steile oever,
11:32
a youngjong teenagetiener- elephantolifant camekwam in behindachter her,
268
680726
3073
kwam een jonge tienerolifant
achter haar
11:35
and he proppedgestut his trunkromp underneathonder her,
269
683799
2203
en duwde zijn slurf onder haar,
11:38
and he beganbegon to shovelschop her up the bankbank.
270
686002
3337
en begon haar de oever op te stuwen.
11:41
And it occurredheeft plaatsgevonden to me
271
689339
1388
En het werd me duidelijk
11:42
that the restrust uit of the herdkudde-
272
690727
1556
dat de rest van de kudde
11:44
was in factfeit looking after this youngjong elephantolifant.
273
692283
2675
voor deze jonge olifant zorgde.
11:46
The nextvolgende day I watchedbekeken again
274
694958
2524
De volgende dag keek ik weer
11:49
as the matriarchmatriarch brokekapot gegaan a branchtak
275
697482
2170
en zag de matriarch een tak afbreken
11:51
and she would put it in her mouthmond,
276
699652
1841
en in haar mond steken
11:53
and then she would breakbreken a secondtweede one
277
701493
1957
en een tweede tak afbreken
11:55
and droplaten vallen it on the groundgrond.
278
703450
2707
die ze op de grond liet vallen.
11:58
And a consensusovereenstemming developedontwikkelde betweentussen all of us
279
706157
2372
We werden het er allemaal over eens
12:00
who were guidingleidend people in that areaGebied
280
708529
1849
met de gidsen uit dat gebied,
12:02
that that herdkudde- was in factfeit movingin beweging slowertragere
281
710378
3149
dat die kudde in feite langzamer bewoog
12:05
to accommodateaccommoderen that elephantolifant.
282
713527
4056
om rekening te houden met die olifant.
12:09
What ElvisElvis and the herdkudde- taughtonderwezen me
283
717583
2091
Wat Elvis en de kudde me leerden,
12:11
causedveroorzaakt me to expanduitbreiden my definitiondefinitie of ubuntuUbuntu,
284
719674
3324
heeft mijn definitie van ubuntu verbreed.
12:14
and I believe that in the cathedralKathedraal of the wildwild,
285
722998
2616
Ik geloof dat we
in de kathedraal van de wildernis,
12:17
we get to see the mostmeest beautifulmooi partsonderdelen of ourselvesonszelf
286
725614
2211
de beste delen van onszelf weerspiegeld zien.
12:19
reflectedweerspiegeld back at us.
287
727825
1757
12:21
And it is not only throughdoor other people
288
729582
3640
En niet alleen andere mensen
12:25
that we get to experienceervaring our humanityde mensheid
289
733222
2920
kunnen ons onze menselijkheid laten ervaren,
12:28
but throughdoor all the creaturesschepsels that liveleven on this planetplaneet.
290
736142
3926
maar alle wezens die op deze planeet leven.
12:32
If AfricaAfrika has a giftgift to sharedelen,
291
740068
2814
Als Afrika iets te geven heeft,
12:34
it's a giftgift of a more collectivecollectief societymaatschappij.
292
742882
3827
dan is het de gift van
een meer collectieve samenleving.
12:38
And while it's truewaar that ubuntuUbuntu is an AfricanAfrikaanse ideaidee,
293
746709
4248
En hoewel ubuntu een Afrikaans idee is,
12:42
what I see is the essenceessence of that valuewaarde
294
750957
4411
zie ik de essentie van die waarde
12:47
beingwezen inventeduitgevonden here.
295
755368
2362
hier uitgevonden worden.
12:49
Thank you.
296
757730
2115
Bedankt.
12:51
(ApplauseApplaus)
297
759845
4853
(Applaus)
13:16
PatPat MitchellMitchell: So BoydBoyd,
298
784082
1797
Pat Mitchell: Dus Boyd,
13:17
we know that you knewwist PresidentDe Voorzitter MandelaMandela
299
785879
5041
we weten dat je President Mandela kende
13:22
from earlyvroeg childhoodkinderjaren
300
790920
1977
van jongs af aan
13:24
and that you heardgehoord the newsnieuws as we all did todayvandaag,
301
792897
2899
en dat je het nieuws vandaag hoorde,
net als wij allen,
13:27
and deeplydiep distraughtradeloos
302
795796
2440
en diep bedroefd,
13:30
and know the tragictragisch lossverlies that it is to the worldwereld-.
303
798236
4431
weet welk een tragisch verlies
dat is voor de wereld.
13:34
But I just wonderedvroeg me af if you wanted
304
802667
2082
Maar ik vroeg me af of je
13:36
to sharedelen any additionalextra thoughtsgedachten,
305
804749
1891
nog andere gedachten wilde delen,
13:38
because we know that you heardgehoord that newsnieuws
306
806655
2074
omdat we weten dat je dat nieuws hoorde
13:40
just before comingkomt eraan in to do this sessionsessie.
307
808729
3380
net voordat je binnenkwam
om deze sessie te doen.
13:44
BoydBoyd VartyVarty: Well thanksbedankt, PatPat.
308
812109
1696
Boyd Varty: Nou dank je wel, Pat.
13:45
I'm so happygelukkig because it was time for him to passslagen voor on.
309
813805
3183
Ik ben zo blij omdat het
voor hem tijd was om te gaan.
13:48
He was sufferinglijden.
310
816988
1771
Hij leed.
13:50
And so of courseCursus there's the mixedgemengd emotionsemoties.
311
818759
2398
Dus natuurlijk zijn er gemengde gevoelens.
13:53
But I just think of so manyveel occurrencesvoorvallen
312
821157
1984
Maar ik herinner me zoveel voorvallen,
13:55
like the time he wentgegaan on the OprahOprah showtonen
313
823141
2407
zoals toen hij op de Oprah-show kwam
13:57
and askedgevraagd her what the showtonen would be about.
314
825548
2856
en haar vroeg waar de show over zou gaan.
14:00
(LaughterGelach)
315
828404
1478
(Gelach)
14:01
And she was like, "Well, it'llhet zal be about you."
316
829882
3298
Dus zei ze: "Nou, die gaat over jou."
14:05
I mean, that's just incredibleongelooflijk humilitynederigheid.
317
833180
2748
Ik bedoel maar, dat is gewoon
ongelooflijk bescheiden.
14:07
(LaughterGelach)
318
835928
3663
(Gelach)
14:11
He was the fathervader of our nationnatie
319
839591
3162
Hij was de vader van ons volk
14:14
and we'vewij hebben got a roadweg to walklopen in SouthSouth AfricaAfrika.
320
842753
6448
en we hebben een weg te gaan in Zuid-Afrika.
14:21
And everything, they used to call it MadibaMadiba magicmagie.
321
849201
3410
En alles, ze noemden het Madiba magie.
14:24
You know, he used to go to
a rugbyrugby matchbij elkaar passen and we would winwinnen.
322
852611
2783
Als hij naar een rugbywedstrijd kwam,
wonnen we.
14:27
AnywhereOveral he wentgegaan, things wentgegaan well.
323
855394
3461
Waar hij ook ging, gingen dingen goed.
14:30
But I think that magicmagie will be with us,
324
858855
2381
Maar ik denk dat die magie met ons zal zijn
14:33
and the importantbelangrijk thing is that we carrydragen
325
861236
3561
en dat belangrijk is dat we uitdragen
14:36
what he stoodstond for.
326
864797
1525
waar hij voor stond.
14:38
And so that's what I'm going to try and do,
327
866322
3487
Dus dat ga ik proberen te doen
14:41
and that's what people all over
SouthSouth AfricaAfrika are tryingproberen to do.
328
869809
2892
en dat is wat mensen door
heel Zuid-Afrika proberen te doen.
14:44
PMPM: And that's what you've donegedaan todayvandaag.
BVBV: Oh, thank you.
329
872701
2226
PM: En dat is wat je vandaag hebt gedaan.
BV: Oh, bedankt.
14:46
PMPM: Thank you.
BVBV: Thank you. ThanksBedankt very much.
330
874927
3139
PM: Bedankt.
BV: Bedankt. Hartelijk dank.
14:50
(ApplauseApplaus)
331
878066
4222
(Applaus)
Translated by Valérie Boor
Reviewed by Petra van der Burg

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Boyd Varty - Environmental and literacy activist
In his native South Africa, Boyd Varty builds wildlife corridors to restore the environment and literacy centers to restore the human spirit.

Why you should listen

Everyone has felt that connection with nature. Through the Good Work Foundation, Boyd Varty is building a movement around it. The fourth-generation custodian of the Londolozi Game Reserve in South Africa calls it a psychology of restoration. “We would like to be pioneers of the age of restoration,” says Varty. “Restoration of land, people and the human spirit."

By providing environmental, English and computer education to the people who live and work in Londolozi, he’s also creating an economically and socially sustainable model for conservation.

More profile about the speaker
Boyd Varty | Speaker | TED.com