ABOUT THE SPEAKER
Robert Sapolsky - Neuroscientist, primatologist, writer
Robert Sapolsky is one of the leading neuroscientists in the world, studying stress in primates (including humans).

Why you should listen

We all have some measure of stress, and Robert Sapolsky explores its causes as well as its effects on our bodies (his lab was among the first to document the damage that stress can do to our hippocampus). In his research, he follows a population of wild baboons in Kenya, who experience stress very similarly to the way humans do. By measuring hormone levels and stress-related diseases in each primate, he determines their relative stress, looking for patterns in personality and social behavior that might contribute. These exercises have given Sapolsky amazing insight into all primate social behavior, including our own.

He has been called "one of the best scientist-writers of our time" by Oliver Sacks. Sapolsky has produced, in addition to numerous scientific papers, books for broader audiences, including A Primate’s Memoir: A Neuroscientist’s Unconventional Life Among the Baboons, Why Zebras Don’t Get Ulcers: Stress Disease and Coping, and The Trouble with Testosterone.

His latest book, Behave: The Biology of Humans at Our Best and Worst, examines human behavior in search of an answer to the question: Why do we do the things we do?

More profile about the speaker
Robert Sapolsky | Speaker | TED.com
TED2017

Robert Sapolsky: The biology of our best and worst selves

Robert Sapolsky: De biologie van ons beste en slechtste 'zelf'

Filmed:
1,818,106 views

Hoe komt het dat mensen zo mededogend en altruïstisch kunnen zijn en tevens zo brutaal en gewelddadig? Om te begrijpen waarom we doen wat we doen, kijkt neurowetenschapper Robert Sapolsky naar de externe context. Hij bestudeert gedragingen op een tijdsschaal van seconden tot miljoenen jaren voor ze gebeuren. In deze fascinerende talk deelt hij zijn toonaangevend onderzoek naar de biologie achter onze slechtste en beste gedragingen.
- Neuroscientist, primatologist, writer
Robert Sapolsky is one of the leading neuroscientists in the world, studying stress in primates (including humans). Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
ChrisChris AndersonAnderson: So RobertRobert
spentdoorgebracht the last fewweinig yearsjaar
0
760
2696
Robert dacht de voorbije jaren na over
hoe vreemd menselijk gedrag is
00:15
think about how weirdvreemd humanmenselijk behaviorgedrag is,
1
3480
2336
00:17
and how inadequateonvoldoende mostmeest
of our languagetaal tryingproberen to explainuitleg geven it is.
2
5840
4216
en hoe ontoereikend onze taal is
om dit te proberen verklaren.
00:22
And it's very excitingopwindend to hearhoren him
explainuitleg geven some of the thinkinghet denken behindachter it
3
10080
4376
Het is erg boeiend om naar
zijn achterliggende ideeën te luisteren,
nu voor het eerst voor een publiek.
00:26
in publicopenbaar for the first time.
4
14480
1656
00:28
Over to you now, RobertRobert SapolskySapolsky.
5
16160
2096
Over naar jou, Robert Sapolsky.
00:30
(ApplauseApplaus)
6
18280
2960
(Applaus)
00:35
RobertRobert SapolskySapolsky: Thank you.
7
23040
1616
Robert Sapolsky: Dank je.
00:36
The fantasyfantasie always runsruns
something like this.
8
24680
2480
De fantasie gaat altijd ongeveer zo.
00:39
I've overpoweredovermeesterd his elitede elite guardbewaker,
9
27960
2176
Ik overmeester zijn elitewachters,
00:42
burstuitbarsting into his secretgeheim bunkerBunker
10
30160
1935
val binnen in zijn geheime bunker
00:44
with my machinemachine gungeweer readyklaar.
11
32119
1817
met mijn machinegeweer in de aanslag.
00:45
He lungeslunges for his LugerLuger.
12
33960
1896
Hij grijpt naar zijn pistool.
00:47
I knockKlop it out of his handhand-.
13
35880
1816
Ik sla die uit zijn hand.
00:49
He lungeslunges for his cyanidecyanide pillpil.
14
37720
2336
Hij grijpt naar zijn cyanidepil.
00:52
I knockKlop that out of his handhand-.
15
40080
1736
Ik sla ook die uit zijn hand.
00:53
He snarlsgesnauw,
16
41840
1296
Hij gromt,
00:55
comeskomt at me with otherworldlybuitenaards strengthkracht.
17
43160
2216
valt me met een buitengewone kracht aan.
00:57
We grappleGrApple, we fightstrijd,
18
45400
1696
We grabbelen, we vechten,
het lukt me om hem
op de grond vast te pinnen
00:59
I managebeheren to pinpin him down
19
47120
1896
01:01
and put on handcuffshandboeien.
20
49040
1560
en te handboeien.
01:03
"AdolfAdolf HitlerHitler," I say,
21
51480
2016
"Adolf Hitler" zeg ik.
"Ik arresteer je voor het plegen
van misdaden tegen de mensheid."
01:05
"I arrestarresteren you for crimesmisdaden
againsttegen humanityde mensheid."
22
53520
2840
Dit is waar de 'Medal of Honor'-versie
van mijn fantasie eindigt
01:10
Here'sHier is where the MedalMedaille of HonorEER
versionversie of the fantasyfantasie endsloopt af
23
58000
2976
01:13
and the imagerybeeldspraak darkensdonkerder.
24
61000
1856
en de beelden somberder worden.
01:14
What would I do if I had HitlerHitler?
25
62880
1719
Wat zou ik doen
indien ik Hitler te pakken had?
Het is niet moeilijk om in te beelden
eenmaal ik het mezelf toesta.
01:17
It's not hardhard to imaginestel je voor
onceeen keer I allowtoestaan myselfmezelf.
26
65160
2760
Breek zijn ruggengraat aan de nek.
01:20
SeverSever his spinewervelkolom at the necknek.
27
68720
2136
01:22
Take out his eyesogen with a bluntbotte instrumentinstrument.
28
70880
2376
Steek zijn ogen uit
met een stomp voorwerp.
01:25
PuncturePerforatieweerst and his eardrumstrommelvliezen. CutKnippen out his tonguetong.
29
73280
2776
Doorprik zijn trommelvliezen.
Snij zijn tong uit.
01:28
LeaveVerlof him alivelevend on a respiratorgasmasker,
30
76080
2136
Hou hem in leven
aan een beademingsapparaat,
01:30
tube-fedbuis fed-, not ablein staat to speakspreken
or moveverhuizing or see or hearhoren, just to feel,
31
78240
5296
met een sonde,
zonder te kunnen spreken,
bewegen, zien of horen,
zodat hij nog enkel kan voelen
01:35
and then injectinjecteren him
with something cancerouskanker
32
83560
3256
en hem dan met iets
kankerverwekkend injecteren
01:38
that's going to festerFester and pustulatepustulate
33
86840
2256
dat vervolgens zweert en ettert
01:41
untiltot everyelk cellcel in his bodylichaam
is screamingschreeuwen in agonyAgony,
34
89120
3936
tot elke cel van zijn lichaam
het uitschreeuwt van de pijn,
01:45
untiltot everyelk secondtweede
feelsvoelt like an eternityeeuwigheid in hellhel.
35
93080
3240
tot elke seconde aanvoelt
als een eeuwigheid in de hel.
Dat is wat ik zou doen met Hitler.
01:49
That's what I would do to HitlerHitler.
36
97680
1840
01:53
I've had this fantasyfantasie sincesinds I was a kidkind,
37
101920
2016
Van kindsbeen af had ik deze fantasie al
01:55
still do sometimessoms,
38
103960
1496
en ik heb ze soms nog steeds.
01:57
and when I do, my hearthart- speedssnelheden up --
39
105480
2656
En als ik ze heb,
dan slaat mijn hart sneller,
02:00
all these plansplannen for the mostmeest evilonheil,
wickedWicked soulziel in historygeschiedenis.
40
108160
4880
al die plannen voor de slechtste,
kwaadaardigste ziel aller tijden.
02:05
But there's a problemprobleem,
41
113840
1256
Maar er is een probleem namelijk:
02:07
whichwelke is I don't actuallywerkelijk believe
in soulszielen or evilonheil,
42
115120
2896
ik geloof eigenlijk niet
in zielen of het kwade
02:10
and I think wickedWicked belongsbehoort in a musicalmusical.
43
118040
2536
en ik denk dat 'Wicked'
in een musical thuis hoort.
02:12
But there's some people
I would like to see killedgedood,
44
120600
2416
Maar er zijn mensen
die ik graag vermoord zou zien,
02:15
but I'm againsttegen the deathdood penaltystraf.
45
123040
1816
maar ik ben wel tegen de doodstraf.
Maar ik hou van schokkend
gewelddadige films,
02:16
But I like schlockyschlocky violentgewelddadig moviesfilms,
46
124880
2096
maar ik ben wel voor
een beperkt wapenbezit.
02:19
but I'm for strictstreng gungeweer controlcontrole.
47
127000
1776
02:20
But then there was a time
I was at a laserlaser tagLabel placeplaats,
48
128800
3056
Maar toen was er die keer
dat ik aan een lasergame deelnam
02:23
and I had suchzodanig a good time
hidingverbergen in a cornerhoek shootinghet schieten at people.
49
131880
3880
en het was zo leuk om me in een hoekje
te verstoppen en op mensen te schieten.
02:28
In other wordstekst, I'm your basicbasis-
confusedverward humanmenselijk when it comeskomt to violencegeweld.
50
136360
4800
Met andere woorden, ik ben een normale,
verwarde mens als het over geweld gaat.
02:33
Now, as a speciessoorten, we obviouslyduidelijk
have problemsproblemen with violencegeweld.
51
141760
3336
Nu, als dierensoort hebben we
een duidelijk probleem met geweld.
02:37
We use showerdouche headshoofden to deliverleveren poisonvergiftigen gasgas-,
52
145120
3056
We gebruiken douchekoppen
om dodelijk gas toe te dienen,
02:40
lettersbrieven with anthraxmiltvuur,
airplanesvliegtuigen as weaponswapens,
53
148200
3096
brieven met anthrax,
vliegtuigen als wapens,
massaverkrachtingen
als militaire strategie.
02:43
massmassa- rapeverkrachting as a militaryleger strategystrategie.
54
151320
1856
02:45
We're a miserablyjammerlijk violentgewelddadig speciessoorten.
55
153200
2280
We zijn een verschrikkelijk
gewelddadige dierensoort.
02:47
But there's a complicationcomplicatie,
56
155920
1496
Maar er is een complicatie.
02:49
whichwelke is we don't hatehaat violencegeweld,
57
157440
2376
We haten namelijk niet geweld,
02:51
we hatehaat the wrongfout kindsoort.
58
159840
1856
we haten de verkeerde soort.
02:53
And when it's the right kindsoort,
59
161720
1456
De juiste soort geweld moedigen we aan,
02:55
we cheerCheer it on, we handhand- out medalsmedailles,
60
163200
2496
we delen medailles uit,
02:57
we votestemmen for, we matestuurman with
our championskampioenen of it.
61
165720
3136
we stemmen ervoor
en paren met zijn kampioenen.
Want we houden van
de juiste soort geweld.
03:00
When it's the right kindsoort of violencegeweld,
62
168880
1816
03:02
we love it.
63
170720
1200
Er is nog een andere complicatie.
03:04
And there's anothereen ander complicationcomplicatie,
64
172520
1656
03:06
whichwelke is, in additiontoevoeging to us
beingwezen this miserablyjammerlijk violentgewelddadig speciessoorten,
65
174200
4056
We zijn namelijk,
naast een verschrikkelijk
gewelddadige dierensoort,
03:10
we're alsoook this extraordinarilybuitengewoon
altruisticaltruïstisch, compassionateschrijnende gevallen one.
66
178280
3800
ook een ongelooflijk altruïstische,
meedogende dierensoort.
03:15
So how do you make sensezin
of the biologybiologie of our bestbeste behaviorsgedragingen,
67
183520
3296
Hoe kunnen we dus
de biologische werking begrijpen
van ons beste en slechtste gedrag
03:18
our worstslechtst onesdegenen and all of those
ambiguouslytweeslachtig in betweentussen?
68
186840
4016
en alles wat daar vaag tussenin hangt?
03:22
Now, for startersvoorgerechten,
69
190880
1256
Nu, om te beginnen,
03:24
what's totallyhelemaal boringsaai is understandingbegrip
the motoricmotorische aspectsaspecten of the behaviorgedrag.
70
192160
4296
is het begrijpen van de motorische
aspecten van het gedrag ongelooflijk saai.
Je hersenen vertellen
via je ruggenmerg je spieren
03:28
Your brainhersenen tellsvertelt your spinewervelkolom,
tellsvertelt your musclesspieren
71
196480
3176
om het één of het ander te doen
03:31
to do something or other,
72
199680
1256
03:32
and hoorayHooray, you've behavedzich gedragen.
73
200960
1936
en joepie, je gedraagt je.
03:34
What's hardhard is understandingbegrip
the meaningbetekenis of the behaviorgedrag,
74
202920
3656
Wat moeilijk te begrijpen is,
is de betekenis van dit gedrag,
03:38
because in some settingsInstellingen,
pullingtrekken a triggerin gang zetten is an appallingverschrikkelijk acthandelen;
75
206600
3816
want in sommige gevallen is de trekker
overhalen een verschrikkelijke daad
03:42
in othersanderen, it's heroicallyheldhaftig
self-sacrificialzelfopofferende.
76
210440
2976
en in andere gevallen is het
een heldhaftige zelfopoffering.
03:45
In some settingsInstellingen, puttingzetten your handhand-
one someoneiemand else'sanders is
77
213440
2936
In sommige gevallen is je hand
op die van iemand anders leggen
03:48
is deeplydiep compassionateschrijnende gevallen.
78
216400
1456
een teken van diep mededogen.
03:49
In othersanderen, it's a deepdiep betrayalverraad.
79
217880
1896
In andere gevallen is het diep verraad.
03:51
The challengeuitdaging is to understandbegrijpen
80
219800
1536
Het is een uitdaging de biologische
context van ons gedrag te begrijpen
03:53
the biologybiologie of the contextcontext
of our behaviorsgedragingen,
81
221360
3256
03:56
and that's realecht toughtaai.
82
224640
1600
en dat is heel moeilijk.
03:59
One thing that's clearduidelijk, thoughhoewel,
is you're not going to get anywhereoveral
83
227040
3176
Eén ding is duidelijk,
je komt nergens als je denkt
04:02
if you think there's going to be
the brainhersenen regionregio or the hormonehormoon
84
230240
4416
dat er één specifiek hersendeel
of hormoon of gen of jeugdervaring
of evolutionair mechanisme is
04:06
or the genegen or the childhoodkinderjaren experienceervaring
85
234680
2736
04:09
or the evolutionaryevolutionaire mechanismmechanisme
that explainslegt uit everything.
86
237440
3080
dat alles verklaart.
04:13
InsteadIn plaats daarvan, everyelk bitbeetje of behaviorgedrag
has multiplemeerdere levelslevels of causalityoorzakelijk verband.
87
241040
5120
Elk gedrag heeft namelijk
verschillende oorzakelijke lagen.
04:18
Let's look at an examplevoorbeeld.
88
246800
1400
Laten we een voorbeeld bekijken.
04:20
You have a gungeweer.
89
248840
1200
Jij hebt een geweer.
04:22
There's a crisiscrisis going on:
90
250720
1576
Er is een crisis aan de gang:
04:24
riotingrellen, violencegeweld, people runninglopend around.
91
252320
2576
rellen, geweld, mensen lopen rond.
04:26
A strangervreemdeling is runninglopend at you
in an agitatedgeschud statestaat --
92
254920
3176
Een onbekende komt naar jou
toegelopen in opgewonden toestand.
04:30
you can't quiteheel tell if the expressionuitdrukking
is frightenedbang, threateningbedreigend, angryboos --
93
258120
5096
Je kan niet zeggen of zijn uitdrukking
angstig, bedreigend of woedend is.
04:35
holdingbezit something
that kindsoort of lookslooks like a handgunpistool.
94
263240
3216
Hij houdt iets in zijn hand
dat op een pistool lijkt.
04:38
You're not sure.
95
266480
1216
Je bent niet zeker.
04:39
The strangervreemdeling comeskomt runninglopend at you
96
267720
1896
De onbekende komt naar je toegelopen
04:41
and you pullTrekken the triggerin gang zetten.
97
269640
1736
en jij haalt de trekker over.
04:43
And it turnsbochten out
that thing in this person'spersonen handhand-
98
271400
2936
Achteraf blijkt dat het ding
in zijn hand een gsm was.
04:46
was a cellcel phonetelefoon.
99
274360
1200
04:48
So we askedgevraagd this biologicalbiologisch questionvraag:
100
276200
2216
Dus stellen we onszelf
deze biologische vraag:
04:50
what was going on
that causedveroorzaakt this behaviorgedrag?
101
278440
3176
wat gebeurde er
dat dit gedrag veroorzaakte?
04:53
What causedveroorzaakt this behaviorgedrag?
102
281640
1896
Wat was de oorzaak van dit gedrag?
04:55
And this is a multitudeveelheid of questionsvragen.
103
283560
2296
En dit is een veelvoud van vragen.
04:57
We startbegin.
104
285880
1216
We beginnen.
04:59
What was going on in your brainhersenen
one secondtweede before you pulledgetrokken that triggerin gang zetten?
105
287120
4416
Wat was er aan de hand in jouw hersenen
één seconde voor je de trekker overhaalde?
05:03
And this bringsbrengt us into the realmrijk
of a brainhersenen regionregio calledriep the amygdalaamygdala.
106
291560
3696
Dit brengt ons bij
het deel van de hersenen
dat we amygdala noemen.
05:07
The amygdalaamygdala, whichwelke is
centralcentraal to violencegeweld, centralcentraal to fearangst,
107
295280
3936
De amygdala is belangrijk
voor geweld en angst
05:11
initiatesingewijden volleyssalvo 's of cascadesCascades
108
299240
2696
en brengt het proces op gang
05:13
that produceproduceren pullingtrekken of a triggerin gang zetten.
109
301960
2256
dat het overhalen
van een trekker veroorzaakt.
05:16
What was the levelniveau of activityactiviteit
in your amygdalaamygdala one secondtweede before?
110
304240
3680
Hoeveel activiteit was er
in jouw amygdala één seconde ervoor?
05:20
But to understandbegrijpen that,
we have to stepstap back a little bitbeetje.
111
308880
3376
Maar om dit te begrijpen,
moeten we een stap terug zetten.
05:24
What was going on in the environmentmilieu
secondsseconden to minutesnotulen before
112
312280
3576
Wat was er aan de hand in de omgeving,
seconden tot minuten ervoor,
05:27
that impactedbeïnvloed the amygdalaamygdala?
113
315880
1736
dat de amygdala heeft beïnvloed?
05:29
Now, obviouslyduidelijk, the sightsbezienswaardigheden,
the soundsklanken of the riotingrellen,
114
317640
3096
Uiteraard: de plaats,
het geluid van de rellen,
05:32
that was pertinentrelevante.
115
320760
1216
dat was relevant.
05:34
But in additiontoevoeging,
116
322000
1216
Maar daarbij komt,
05:35
you're more likelywaarschijnlijk to mistakevergissing
a cellcel phonetelefoon for a handgunpistool
117
323240
3456
dat je meer geneigd bent
een gsm voor een geweer te houden
05:38
if that strangervreemdeling was malemannetje
118
326720
2256
als de onbekende een man was
05:41
and largegroot and of a differentverschillend racerace.
119
329000
2600
en groot en van een ander ras.
05:44
FurthermoreBovendien, if you're in painpijn,
120
332360
2136
Bovendien, als je pijn hebt,
05:46
if you're hungryhongerig, if you're exhausteduitgeput,
121
334520
2176
je honger hebt, je vermoeid bent
werkt jouw frontale cortex niet erg goed,
05:48
your frontalfrontaal cortexschors
is not going to work as well,
122
336720
2536
juist dat deel van de hersenen
wiens taak het is
05:51
partdeel of the brainhersenen whosewaarvan jobbaan it is
to get to the amygdalaamygdala in time
123
339280
3656
om op tijd aan de amygdala te vragen:
05:54
sayinggezegde, "Are you really sure
that's a gungeweer there?"
124
342960
3280
"Ben je heel zeker
dat het een pistool is?"
Maar we moeten nog
een stap verder terug zetten.
05:58
But we need to stepstap furtherverder back.
125
346800
2136
06:00
Now we have to look
at hoursuur to daysdagen before,
126
348960
3176
Nu moeten we de uren
en dagen ervoor bekijken.
06:04
and with this, we have enteredingevoerde
the realmrijk of hormoneshormonen.
127
352160
2976
En daarmee betreden we
het gebied van de hormonen.
06:07
For examplevoorbeeld, testosteronetestosteron,
128
355160
2136
Bijvoorbeeld testosteron.
06:09
where regardlessachteloos of your sexseks,
129
357320
1736
Onafhankelijk van je geslacht,
06:11
if you have elevatedverhoogd
testosteronetestosteron levelslevels in your bloodbloed,
130
359080
2856
als het testosteron
in je bloed verhoogd is,
06:13
you're more likelywaarschijnlijk to think
a facegezicht with a neutralneutrale expressionuitdrukking
131
361960
3376
ben je eerder geneigd om te denken
dat een neutrale gezichtsuitdrukking
06:17
is insteadin plaats daarvan looking threateningbedreigend.
132
365360
2056
er juist bedreigend uitziet.
06:19
ElevatedVerhoogde testosteronetestosteron levelslevels,
elevatedverhoogd levelslevels of stressspanning hormoneshormonen,
133
367440
3856
Een verhoogd testosterongehalte,
een verhoogd stresshormonengehalte
06:23
and your amygdalaamygdala
is going to be more activeactief
134
371320
2296
en je amygdala zal actiever zijn
06:25
and your frontalfrontaal cortexschors
will be more sluggishtraag.
135
373640
2480
en je frontale cortex trager.
06:29
PushingDuwen back furtherverder,
weeksweken to monthsmaanden before,
136
377200
2856
Als we nog verder teruggaan,
weken tot maanden ervoor,
06:32
where'swaar is the relevancerelevantie there?
137
380080
1456
wat kan hier van belang zijn?
06:33
This is the realmrijk of neuralneurale plasticityplasticiteit,
138
381560
2536
Dit is het gebied
van de neurale plasticiteit.
06:36
the factfeit that your brainhersenen
can changeverandering in responseantwoord to experienceervaring,
139
384120
3936
Het feit dat jouw hersenen kunnen
veranderen als reactie op een ervaring.
06:40
and if your previousvoorgaand monthsmaanden
have been filledgevulde with stressspanning and traumatrauma,
140
388080
4176
Als jouw voorbije maanden
vol stress en trauma zaten,
zal je amygdala vergroot zijn.
06:44
your amygdalaamygdala will have enlargeduitgebreide.
141
392280
1856
06:46
The neuronsneuronen will have becomeworden
more excitableprikkelbaar,
142
394160
2216
De neuronen zijn gevoeliger geworden.
Je frontale cortex is verschrompeld.
06:48
your frontalfrontaal cortexschors would have atrophiedafgestorven,
143
396400
2336
Allemaal van belang voor
wat gebeurt in die ene seconde.
06:50
all relevantrelevant to what happensgebeurt
in that one secondtweede.
144
398760
2800
06:54
But we pushDuwen back even more, back yearsjaar,
145
402320
2656
Maar we gaan nog verder terug, jaren terug
06:57
back, for examplevoorbeeld, to your adolescenceadolescentie.
146
405000
2496
naar bijvoorbeeld jouw adolescentie.
06:59
Now, the centralcentraal factfeit
of the adolescentAdolescent brainhersenen
147
407520
2496
Het belangrijkste feit
over de adolescente hersenen
07:02
is all of it is going fullvol blastontploffing
148
410040
2736
is dat ze volledig
op volle toeren draaien,
07:04
exceptbehalve the frontalfrontaal cortexschors,
149
412800
1696
behalve dan de frontale cortex
07:06
whichwelke is still half-bakedhalfbakken.
150
414520
1736
die nog niet af is.
07:08
It doesn't fullygeheel matureoudere
untiltot you're around 25.
151
416280
3176
Die is nog niet volledig
volgroeid tot rond je 25.
07:11
And thusdus, adolescenceadolescentie and earlyvroeg adulthoodvolwassenheid
152
419480
3216
Daarom zijn de puberteit
en jongvolwassenheid
07:14
are the yearsjaar where environmentmilieu
and experienceervaring sculptbeeldhouwen your frontalfrontaal cortexschors
153
422720
5136
de jaren waar de omgeving
en de ervaringen je frontale cortex vormen
07:19
into the versionversie you're going to have
as an adultvolwassen in that criticalkritisch momentmoment.
154
427880
3800
tot de versie die zult hebben
als volwassene op dat cruciale moment.
Maar als we nog verder teruggaan,
07:24
But pushingduwen back even furtherverder,
155
432800
1776
07:26
even furtherverder back
to childhoodkinderjaren and fetalfoetale life
156
434600
3456
nog verder terug naar
de kindertijd en de foetusfase
07:30
and all the differentverschillend versionsversies
that that could come in.
157
438080
2816
en alle verschillende resultaten
dat dit kan opleveren.
Klaarblijkelijk is dit het moment
dat jouw hersenen gevormd worden
07:32
Now, obviouslyduidelijk, that's the time
that your brainhersenen is beingwezen constructedgebouwd,
158
440920
3256
07:36
and that's importantbelangrijk,
159
444200
1216
en dat is belangrijk,
07:37
but in additiontoevoeging,
experienceervaring duringgedurende those timestijden
160
445440
3296
maar daarenboven veroorzaken
ervaringen die je dan hebt
07:40
produceproduceren what are calledriep
epigeneticEpigenetische changesveranderingen,
161
448760
2976
wat we epigenetische veranderingen noemen,
07:43
permanentblijvend, in some casesgevallen,
162
451760
1656
die, in sommige gevallen blijvend,
07:45
permanentlypermanent activatingactiveren
certainzeker genesgenen, turningdraaien off othersanderen.
163
453440
4336
bepaalde genen
aanzetten en andere uitzetten.
07:49
And as an examplevoorbeeld of this,
164
457800
1496
Een voorbeeld hiervan is:
07:51
if as a fetusfoetus you were exposedblootgesteld to a lot
of stressspanning hormoneshormonen throughdoor your mothermoeder,
165
459320
5016
als je als foetus veel blootgesteld werd
aan stresshormonen via je moeder,
zorgt epigenetica ervoor dat
je volwassen amygdala prikkelbaarder is
07:56
epigeneticsepigenetica is going to produceproduceren
your amygdalaamygdala in adulthoodvolwassenheid
166
464360
3416
07:59
as a more excitableprikkelbaar formformulier,
167
467800
1936
en heb je een hoger stresshormoongehalte.
08:01
and you're going to have
elevatedverhoogd stressspanning hormonehormoon levelslevels.
168
469760
2640
08:04
But pushingduwen even furtherverder back,
169
472960
1896
Maar als we nog verder teruggaan,
toen je nog maar net een foetus was,
08:06
back to when you were just a fetusfoetus,
170
474880
1696
terug naar toen je slechts
een verzameling genen was.
08:08
back to when all you were
was a collectionverzameling of genesgenen.
171
476600
2816
08:11
Now, genesgenen are really
importantbelangrijk to all of this,
172
479440
2376
Genen zijn erg belangrijk in dit alles,
08:13
but criticallykritisch, genesgenen don't
determinebepalen anything,
173
481840
2736
maar genen bepalen niets definitief.
08:16
because genesgenen work differentlyanders
in differentverschillend environmentsomgevingen.
174
484600
3640
Want genen werken verschillend
in verschillende omgevingen.
08:20
KeySleutel examplevoorbeeld here:
175
488640
1256
Een sleutelvoorbeeld:
08:21
there's a variantvariant of a genegen calledriep MAO-AMAO-A,
176
489920
3136
er is een variant van een gen: MAO-A
08:25
and if you have that variantvariant,
177
493080
1656
en als je die variant hebt
08:26
you are farver more likelywaarschijnlijk
to commitplegen antisocialantisociaal violencegeweld
178
494760
4656
dan is er een veel grotere kans
dat je anti-sociaal geweld pleegt,
08:31
if, and only if,
you were abusedmisbruikt as a childkind.
179
499440
3976
indien, en alleen indien,
je als kind misbruikt werd.
08:35
GenesGenen and environmentmilieu interactop elkaar inwerken,
180
503440
2376
Genen en de omgeving werken op elkaar in
08:37
and what's happeninggebeurtenis in that one secondtweede
before you pullTrekken that triggerin gang zetten
181
505840
3616
en wat er gebeurt in die ene seconde
voor je die trekker overhaalt,
08:41
reflectsweerspiegelt your lifetimelevenslang
of those gene-environmentgen-milieu interactionsinteracties.
182
509480
4240
weerspiegelt een heel leven van
wisselwerking tussen genen en omgeving.
08:46
Now, remarkablyopmerkelijk enoughgenoeg,
we'vewij hebben got to pushDuwen even furtherverder back now,
183
514679
3617
Opmerkelijk genoeg
moeten we nog verder in de tijd teruggaan,
eeuwen terug.
08:50
back centurieseeuwen.
184
518320
1376
08:51
What were your ancestorsvoorvaders up to.
185
519720
2336
Wat deden je voorvaderen?
08:54
And if, for examplevoorbeeld,
they were nomadicnomadisch pastoralistsnomaden,
186
522080
3176
Als ze bijvoorbeeld
nomadische herders waren,
08:57
they were pastoralistsnomaden,
187
525280
1256
ze herders waren,
08:58
people livingleven in desertswoestijnen or grasslandsgrasland
188
526560
2576
mensen die in de woestijn
of graslanden wonen
09:01
with theirhun herdsbeslagen of camelskamelen, cowskoeien, goatsgeiten,
189
529160
2656
met kuddes kamelen, runderen, geiten,
09:03
oddskansen are they would have inventeduitgevonden
what's calledriep a culturecultuur of honoreer
190
531840
4056
dan is het waarschijnlijk
dat ze een eercultuur ontwikkelden,
09:07
filledgevulde with warriorkrijger classesklassen,
191
535920
2216
met een krijgersklasse,
09:10
retributiveretributive violencegeweld, clanclan vendettasvetes,
192
538160
2696
geweld op basis van wraak, clanvendetta's
09:12
and amazinglyverbazend, centurieseeuwen laterlater,
193
540880
2256
en verbazend genoeg, eeuwen later
09:15
that would still be influencingbeïnvloeden
the valueswaarden with whichwelke you were raisedverheven.
194
543160
3680
beïnvloedt dit nog steeds de waarden
waarmee je werd opgevoed.
09:19
But we'vewij hebben got to pushDuwen even furtherverder back,
195
547800
2136
Maar we moeten nog verder teruggaan,
09:21
back millionsmiljoenen of yearsjaar,
196
549960
1736
miljoenen jaren terug,
09:23
because if we're talkingpratend about genesgenen,
197
551720
2056
want als we het over genen hebben
09:25
implicitlystilzwijgend we're now talkingpratend
about the evolutionevolutie of genesgenen.
198
553800
3656
dan praten we indirect over
de evolutie van genen.
09:29
And what you see is, for examplevoorbeeld,
199
557480
2216
En je ziet bijvoorbeeld patronen
over verschillende primaten heen.
09:31
patternspatronen acrossaan de overkant differentverschillend primatePrimate speciessoorten.
200
559720
2496
Sommige zijn geëvolueerd
met zeer lage agressieniveau's,
09:34
Some of them have evolvedgeëvolueerd
for extremelyuiterst lowlaag levelslevels of aggressionagressie,
201
562240
4416
andere evolueerden
in de omgekeerde richting
09:38
othersanderen have evolvedgeëvolueerd
in the oppositetegenover directionrichting,
202
566680
2536
09:41
and floatingdrijvend there in betweentussen
by everyelk measuremaatregel are humansmensen,
203
569240
3896
en -- volgens elke maatstaf --
zweven mensen daartussenin.
Weerom deze verwarde,
nauwelijks gedefinieerde diersoort,
09:45
onceeen keer again this confusedverward,
barelynauwelijks definedbepaald speciessoorten
204
573160
3896
die op allerlei manieren
nog beide kanten op kan.
09:49
that has all these potentialsmogelijkheden
to go one way or the other.
205
577080
3240
09:53
So what has this gottengekregen us to?
206
581560
1816
Wat weten we hier nu mee?
09:55
BasicallyIn principe, what we're seeingziend here is,
207
583400
1976
Wat we hier eigenlijk zien,
is dat als je gedrag wilt begrijpen,
09:57
if you want to understandbegrijpen a behaviorgedrag,
208
585400
1896
09:59
whetherof it's an appallingverschrikkelijk one,
a wondrouswonderlijke one,
209
587320
2856
of het nu verschrikkelijk
of wonderbaarlijk is
10:02
or confusedlystaartdeling in betweentussen,
210
590200
1736
of verwarrend ertussenin,
10:03
if you want to understandbegrijpen that,
211
591960
1536
als je dat wilt begrijpen,
10:05
you've got take into accountaccount
what happenedgebeurd a secondtweede before
212
593520
3456
moet je rekening houden
met wat één seconde tot
een miljoen jaar ervoor gebeurde
10:09
to a millionmiljoen yearsjaar before,
213
597000
1456
10:10
everything in betweentussen.
214
598480
1656
en alles daartussen.
Tot welke slotsom komen we nu?
10:12
So what can we concludeconcluderen at this pointpunt?
215
600160
1976
10:14
OfficiallyOfficieel, it's complicatedingewikkeld.
216
602160
2296
Officieel is het ingewikkeld.
10:16
WowWow, that's really helpfulnuttig.
217
604480
1616
Wauw, dat is erg nuttig.
10:18
It's complicatedingewikkeld,
218
606120
1256
Het is ingewikkeld
10:19
and you'dje zou better be
realecht carefulvoorzichtig, realecht cautiousvoorzichtig
219
607400
3576
en je kan maar beter heel voorzichtig zijn
voor je concludeert te weten
wat een gedraging veroorzaakte,
10:23
before you concludeconcluderen
you know what causesoorzaken a behaviorgedrag,
220
611000
3336
10:26
especiallyvooral if it's a behaviorgedrag
you're judgingte oordelen harshlyhard.
221
614360
2760
vooral als je die gedraging
als slecht ziet.
10:30
Now, to me, the singlesingle mostmeest importantbelangrijk
pointpunt about all of this
222
618600
3976
Wat ik het belangrijkste
van dit alles vind,
10:34
is one havingmet to do with changeverandering.
223
622600
2376
heeft te maken met veranderingen.
10:37
EveryElke bitbeetje of biologybiologie I have mentionedvermeld here
can changeverandering in differentverschillend circumstancessituatie.
224
625000
6376
Elk stukje biologie
dat ik hier heb genoemd,
kan afhankelijk van
de omstandigheden veranderen.
10:43
For examplevoorbeeld, ecosystemsecosystemen changeverandering.
225
631400
2816
Bijvoorbeeld veranderen ecosystemen.
10:46
ThousandsDuizenden of yearsjaar agogeleden,
the SaharaSahara was a lushweelderige grasslandgrasland.
226
634240
4416
Duizenden jaren geleden
was de Sahara weelderig grasland.
10:50
CulturesCulturen changeverandering.
227
638680
1616
Culturen veranderen.
In de 17de eeuw waren de Zweden
het meest schrikwekkende volk van Europa
10:52
In the 17thth centuryeeuw, the mostmeest terrifyingafschuwelijk
people in EuropeEuropa were the SwedesZweden,
228
640320
4336
dat overal als een dolle tekeerging.
10:56
rampagingrampaging all over the placeplaats.
229
644680
1736
10:58
This is what the SwedishZweeds
militaryleger does now.
230
646440
2176
Dit is wat het Zweedse leger nu doet.
11:00
They haven'thebben niet had a waroorlog in 200 yearsjaar.
231
648640
1840
Ze hebben al 200 jaar geen oorlog gehad.
11:03
MostDe meeste importantlybelangrijker,
232
651280
1456
En het belangrijkste:
11:04
brainshersenen changeverandering.
233
652760
1616
hersenen veranderen.
11:06
NeuronsNeuronen growgroeien newnieuwe processesprocessen.
234
654400
2016
Neuronen maken nieuwe processen aan.
11:08
CircuitsCircuits disconnectverbinding verbreken.
235
656440
1456
Circuits verbreken.
11:09
Everything in the brainhersenen changesveranderingen,
236
657920
1656
Alles in de hersenen kan veranderen
11:11
and out of this come extraordinarybuitengewoon
examplesvoorbeelden of humanmenselijk changeverandering.
237
659600
5200
en hier vloeien de mooiste voorbeelden
van menselijke veranderingen uit voort.
11:17
First one:
238
665400
1616
Een eerste:
11:19
this is a man namedgenaamd JohnJohn NewtonNewton,
239
667040
1696
dit is John Newton,
11:20
a BritishBritse theologiantheoloog
240
668760
1336
een Britse theoloog,
11:22
who playedgespeeld a centralcentraal rolerol in the abolitionafschaffing
of slaveryslavernij from the BritishBritse EmpireEmpire
241
670120
4736
die een belangrijke rol speelde
bij de afschaffing van slavernij
in het Britse Rijk, begin 1800.
11:26
in the earlyvroeg 1800s.
242
674880
2016
11:28
And amazinglyverbazend, this man
spentdoorgebracht decadestientallen jaren as a youngerjonger man
243
676920
4736
Het is verbazingwekkend dat
deze man als jongeman tientallen jaren
11:33
as the captaingezagvoerder of a slaveslaaf shipschip,
244
681680
2136
kapitein van een slavenschip was
11:35
and then as an investorinvesteerder in slaveryslavernij,
245
683840
2936
en vervolgens investeerde in slavernij
11:38
growinggroeiend richrijk from this.
246
686800
2136
en er rijk van werd.
11:40
And then something changedveranderd.
247
688960
2656
Toen veranderde er iets.
11:43
Something changedveranderd in him,
248
691640
1536
Er veranderde iets in hem,
11:45
something that NewtonNewton himselfzichzelf celebratedberoemd
in the thing that he's mostmeest famousberoemd for,
249
693200
5256
iets dat Newton zelf bejubelde
in iets waarvoor hij het beroemdst is,
11:50
a hymnhymne that he wroteschreef:
250
698480
1616
een hymne die hij schreef:
11:52
"AmazingAmazing GraceGrace."
251
700120
1400
'Amazing Grace'.
11:55
This is a man namedgenaamd ZenjiZenji AbeAbe
on the morningochtend- of DecemberDecember 6, 1941,
252
703040
4896
Dit is Zenji Abe op de ochtend
van 6 december 1941,
11:59
about to leadlood a squadroneskader of JapaneseJapans
bombersbommenwerpers to attackaanval PearlPearl HarborHaven.
253
707960
4976
net voor hij een Japans bom-eskader
dat Pearl Habor aanviel, zal leiden.
12:04
And this is the samedezelfde man
50 yearsjaar laterlater to the day
254
712960
3536
Dit is dezelfde man, exact 50 jaar later
12:08
huggingknuffelen a man who survivedoverleefd
the attackaanval on the groundgrond.
255
716520
3576
in omhelzing met een man
die de aanvallen overleefde.
12:12
And as an oldoud man,
256
720120
1416
Als oude man ging Zenji Abe
12:13
ZenjiZenji AbeAbe camekwam to a collectionverzameling
of PearlPearl HarborHaven survivorsoverlevenden
257
721560
4416
naar een ceremonie van een groep
Pearl Harbor-overlevenden
12:18
at a ceremonyceremonie there
258
726000
1416
en in haperend Engels verontschuldigde hij
zich voor wat hij als jongeman gedaan had.
12:19
and in haltinghalt toe te roepen EnglishEngels apologizedverontschuldigde zich
for what he had donegedaan as a youngjong man.
259
727440
4320
Dit neemt niet
altijd decennia in beslag.
12:24
Now, it doesn't always requirevereisen decadestientallen jaren.
260
732760
1896
12:26
SometimesSoms, extraordinarybuitengewoon changeverandering
could happengebeuren in just hoursuur.
261
734680
3696
Soms gebeuren uitzonderlijke
veranderingen in slechts uren.
12:30
ConsiderOverwegen the WorldWereld WarOorlog I
ChristmasKerst trucewapenstilstand of 1914.
262
738400
4376
Neem nu het kerstbestand van 1914
tijdens de Eerste Wereldoorlog.
12:34
The powersbevoegdheden that be
had negotiatedonderhandeld a briefkort trucewapenstilstand
263
742800
3136
De machthebbers waren
een kort staakt-het-vuren overeengekomen,
12:37
so that soldierssoldaten could go out,
264
745960
1616
zodat de soldaten buiten konden
12:39
collectverzamelen bodieslichamen from no-man's-landniemandsland
in betweentussen the trenchloopgraaf lineslijnen.
265
747600
3896
en de lijken in niemandsland
tussen de loopgraven konden ophalen.
12:43
And soonspoedig BritishBritse and GermanDuits soldierssoldaten
266
751520
2936
Al gauw deden
de Britse en Duitse soldaten dat.
12:46
were doing that,
267
754480
1456
Ze hielpen elkaar met
het dragen van de lichamen.
12:47
and then helpinghelpen eachelk other carrydragen bodieslichamen,
268
755960
2456
12:50
and then helpinghelpen eachelk other
diggraven gravesgraven in the frozenbevroren groundgrond,
269
758440
3656
Daarna hielpen ze elkaar
met de graven in de bevroren ondergrond,
dan baden ze samen,
12:54
and then prayingbidden togethersamen,
270
762120
1256
brachten ze samen Kerstmis door
en wisselden geschenken uit,
12:55
and then havingmet ChristmasKerst togethersamen
and exchanginguitwisseling van giftscadeaus,
271
763400
2816
12:58
and by the nextvolgende day,
they were playingspelen soccervoetbal togethersamen
272
766240
3216
en dan tegen de volgende dag,
speelden ze voetbal samen
en wisselden adressen uit,
13:01
and exchanginguitwisseling van addressesadressen
so they could meetontmoeten after the waroorlog.
273
769480
3376
zodat ze elkaar na de oorlog
konden ontmoeten.
13:04
That trucewapenstilstand keptgehouden going
untiltot the officersofficieren had to arriveaankomen
274
772880
3976
Dat staakt-het-vuren ging door
tot de officieren terugkwamen en zeiden:
13:08
and said, "We will shootschieten you
275
776880
1496
"We schieten jullie neer tenzij
jullie elkaar terug proberen af te maken."
13:10
unlesstenzij you go back
to tryingproberen to killdoden eachelk other."
276
778400
2496
13:12
And all it tooknam here was hoursuur
277
780920
2136
Deze mannen hadden
slechts enkele uren nodig
13:15
for these menmannen to developontwikkelen
a completelyhelemaal newnieuwe categorycategorie of "us,"
278
783080
4336
om een compleet nieuw concept
van 'wij' te vormen:
13:19
all of us in the trenchesloopgraven here
279
787440
1896
'wij-allen', die hier in de loopgraven
13:21
on bothbeide sideszijden, dyingsterven for no damnvloek reasonreden,
280
789360
2776
aan beide kanten sterven zonder reden,
en wie 'de ander' is:
13:24
and who is a "them,"
those facelessanonieme powersbevoegdheden behindachter the lineslijnen
281
792160
3656
die gezichtloze machten achter het front
die hen als pionnen gebruikten.
13:27
who were usinggebruik makend van them as pawnspionnen.
282
795840
1600
13:30
And sometimessoms,
changeverandering can occurvoorkomen in secondsseconden.
283
798680
3200
Soms kan verandering in seconden gebeuren.
13:34
ProbablyWaarschijnlijk the mostmeest horrifyinggruwelijke eventevenement
in the VietnamVietnam WarOorlog
284
802720
3336
De gruwelijkste gebeurtenis
van de Vietnamoorlog was waarschijnlijk
13:38
was the My LaiLai MassacreBloedbad.
285
806080
1896
het My Lai-bloedbad.
13:40
A brigadebrigade of AmericanAmerikaanse soldierssoldaten
286
808000
2016
Een Amerikaanse brigade
13:42
wentgegaan into an undefendedonverdedigd
villagedorp fullvol of civiliansburgers
287
810040
3016
ging een onverdedigd dorp binnen
13:45
and killedgedood betweentussen 350 and 500 of them,
288
813080
3536
en vermoordden tussen 350 en 500 burgers,
13:48
mass-rapedmassa verkracht- womenvrouw and childrenkinderen,
289
816640
2856
verkrachtten vrouwen en kinderen,
13:51
mutilatedverminkt bodieslichamen.
290
819520
1576
verminkten lichamen.
13:53
It was appallingverschrikkelijk.
291
821120
1216
Het was verschrikkelijk.
13:54
It was appallingverschrikkelijk because it occurredheeft plaatsgevonden,
because the governmentregering deniedontkend it,
292
822360
4256
Het was verschrikkelijk
omdat het gebeurde,
omdat de regering het ontkende,
13:58
because the US governmentregering eventuallytenslotte
did nothing more than a slapklap on the wristpols,
293
826640
4376
omdat de regering van de VS niets meer
deed dan een tik op de vingers geven,
en verschrikkelijk omdat het bijna zeker
geen eenmalige gebeurtenis was.
14:03
and appallingverschrikkelijk because it almostbijna certainlyzeker
was not a singularenkelvoud eventevenement.
294
831040
4256
14:07
This man, HughHugh ThompsonThompson, this is the man
who stoppedgestopt the My LaiLai MassacreBloedbad.
295
835320
5096
Deze man, Hugh Thompson,
dit is de man die
het My Lai-bloedbad stopte.
14:12
He was pilotingloodsen a helicopterhelikopter gunshipGunship,
296
840440
2616
Hij vloog een gevechtshelikopter,
14:15
landedgeland there, got out
297
843080
1816
landde daar, stapte uit
14:16
and saw AmericanAmerikaanse soldierssoldaten shootinghet schieten babiesbabies,
298
844920
3056
en zag Amerikaanse soldaten
baby's doodschieten,
14:20
shootinghet schieten oldoud womenvrouw,
299
848000
1376
oudere vrouwen doodschieten.
14:21
figuredbedacht out what was going on,
300
849400
1896
Hij begreep wat er aan de hand was,
14:23
and he then tooknam his helicopterhelikopter
301
851320
2096
nam zijn helikopter
14:25
and did something that undidongedaan
his lifetimelevenslang of conditioningconditioning
302
853440
3976
en deed iets
dat een levenslange conditionering
van 'wij/zij'-denken ongedaan maakte.
14:29
as to who is an "us" and who is a "them."
303
857440
2056
14:31
He landedgeland his helicopterhelikopter
304
859520
1856
Hij zette zijn helikopter aan de grond
14:33
in betweentussen some survivingoverlevende villagersdorpelingen
and AmericanAmerikaanse soldierssoldaten
305
861400
3616
tussen enkele nog levende dorpelingen
en de Amerikaanse soldaten,
14:37
and he trainedgetraind his machinemachine gunsgeweren
on his fellowkameraad AmericansAmerikanen,
306
865040
3656
richtte zijn machinegeweren
op zijn mede-Amerikanen
14:40
and said, "If you don't stop the killingdoden,
I will mowmaaien you down."
307
868720
3880
en zei: "Als jullie niet stoppen
met moorden, dan maai ik jullie neer."
14:46
Now, these people
are no more specialspeciaal than any of us.
308
874560
2976
Deze mensen zijn niet
bijzonderder dan elk van ons:
14:49
SameDezelfde neuronsneuronen, samedezelfde neurochemicalsneurotransmitters,
309
877560
2576
dezelfde neuronen,
dezelfde neurochemicaliën,
14:52
samedezelfde biologybiologie.
310
880160
1320
dezelfde biologie.
14:54
What we're left with here
is this inevitableonvermijdelijk clichecliché:
311
882400
3376
Dat brengt ons
op het onoverkomelijke cliché:
zij die de geschiedenis niet bestuderen,
zijn gedoemd ze te herhalen.
14:57
"Those who don't studystudie historygeschiedenis
are destinedvoorbestemd to repeatherhaling it."
312
885800
2736
15:00
What we have here is the oppositetegenover of it.
313
888560
2176
Hier zien we het omgekeerde.
15:02
Those who don't studystudie the historygeschiedenis
of extraordinarybuitengewoon humanmenselijk changeverandering,
314
890760
4256
Zij die de geschiedenis van uitzonderlijke
menselijke veranderingen niet bestuderen.
15:07
those who don't studystudie the biologybiologie
of what can transformtransformeren us
315
895040
3536
Zij die de biologie
van wat ons verandert
van ons slechtste naar
ons beste gedrag niet bestuderen,
15:10
from our worstslechtst to our bestbeste behaviorsgedragingen,
316
898600
2496
15:13
those who don't do this
are destinedvoorbestemd not to be ablein staat
317
901120
3056
diegenen die dit niet doen,
zijn gedoemd deze briljante, prachtige
momenten niet te kunnen herhalen.
15:16
to repeatherhaling these incandescentgloeilamp,
magnificentprachtig momentsmomenten.
318
904200
3880
15:20
So thank you.
319
908480
1200
Dank je wel.
15:22
(ApplauseApplaus)
320
910040
4080
(Applaus)
15:32
CACA: TalksGesprekken that really give you
a newnieuwe mentalgeestelijk modelmodel- about something,
321
920040
3496
CA: Lezingen die je een geheel
nieuw denkmodel over iets geven
15:35
those are some of my favoritefavoriete TEDTED TalksGesprekken,
322
923560
1936
zijn mijn favoriete TED-talks
15:37
and we just got one.
323
925520
1720
en dit was er zo één.
Robert, heel erg bedankt.
15:39
RobertRobert, thank you so much for that.
Good luckgeluk with the bookboek.
324
927960
2856
Veel succes met je boek.
Dat was geweldig en we gaan proberen
je hier ook persoonlijk te krijgen.
15:42
That was amazingverbazingwekkend,
325
930840
1256
15:44
and we're going to try and get you
to come here in personpersoon one yearjaar.
326
932120
3176
Heel erg bedankt.
15:47
Thank you so much.
327
935320
1216
15:48
RSRS: Thank you. Thank you all.
328
936560
1480
RS: Dank je. Allen bedankt.
Translated by Sofie Vandenberghe
Reviewed by Rik Delaet

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Robert Sapolsky - Neuroscientist, primatologist, writer
Robert Sapolsky is one of the leading neuroscientists in the world, studying stress in primates (including humans).

Why you should listen

We all have some measure of stress, and Robert Sapolsky explores its causes as well as its effects on our bodies (his lab was among the first to document the damage that stress can do to our hippocampus). In his research, he follows a population of wild baboons in Kenya, who experience stress very similarly to the way humans do. By measuring hormone levels and stress-related diseases in each primate, he determines their relative stress, looking for patterns in personality and social behavior that might contribute. These exercises have given Sapolsky amazing insight into all primate social behavior, including our own.

He has been called "one of the best scientist-writers of our time" by Oliver Sacks. Sapolsky has produced, in addition to numerous scientific papers, books for broader audiences, including A Primate’s Memoir: A Neuroscientist’s Unconventional Life Among the Baboons, Why Zebras Don’t Get Ulcers: Stress Disease and Coping, and The Trouble with Testosterone.

His latest book, Behave: The Biology of Humans at Our Best and Worst, examines human behavior in search of an answer to the question: Why do we do the things we do?

More profile about the speaker
Robert Sapolsky | Speaker | TED.com