ABOUT THE SPEAKER
Richard Dawkins - Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism.

Why you should listen

As an evolutionary biologist, Richard Dawkins has broadened our understanding of the genetic origin of our species; as a popular author, he has helped lay readers understand complex scientific concepts. He's best-known for the ideas laid out in his landmark book The Selfish Gene and fleshed out in The Extended Phenotype: the rather radical notion that Darwinian selection happens not at the level of the individual, but at the level of our DNA. The implication: We evolved for only one purpose — to serve our genes.

Of perhaps equal importance is Dawkins' concept of the meme, which he defines as a self-replicating unit of culture -- an idea, a chain letter, a catchy tune, an urban legend -- which is passed person-to-person, its longevity based on its ability to lodge in the brain and inspire transmission to others. Introduced in The Selfish Gene in 1976, the concept of memes has itself proven highly contagious, inspiring countless accounts and explanations of idea propagation in the information age.

In recent years, Dawkins has become outspoken in his atheism, coining the word "bright" (as an alternate to atheist), and encouraging fellow non-believers to stand up and be identified. His controversial, confrontational 2002 TED talk was a seminal moment for the New Atheism, as was the publication of his 2006 book, The God Delusion, a bestselling critique of religion that championed atheism and promoted scientific principles over creationism and intelligent design.

More profile about the speaker
Richard Dawkins | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2005

Richard Dawkins: Why the universe seems so strange

Richard Dawkins over ons "rare" heelal.

Filmed:
4,013,427 views

Bioloog Richard Dawkins zet ons aan om "het onwaarschijnlijke te denken" door erop te wijzen hoe ons menselijke denkraam het begrijpen van het universum in de weg zit.
- Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:25
My titletitel: "QueererQueerer than we can supposeveronderstellen: The strangenessvreemdheid of sciencewetenschap."
0
0
6000
Mijn titel: "Raarder dan we kunnen veronderstellen: Het vreemde van wetenschap."
00:31
"QueererQueerer than we can supposeveronderstellen" comeskomt from J.B.S. HaldaneHaldane,
1
6000
3000
"Raarder dan we kunnen veronderstellen" komt van J. B. S. Haldane,
00:34
the famousberoemd biologistbioloog, who said, "Now, my owneigen suspicionverdenking is
2
9000
3000
de beroemde bioloog, die zei, "Ik denk dat het universum
00:38
that the universeuniversum is not only queererqueerer than we supposeveronderstellen,
3
13000
4000
niet alleen raarder is dan we veronderstellen,
00:42
but queererqueerer than we can supposeveronderstellen.
4
17000
2000
maar raarder dan we kunnen veronderstellen.
00:44
I suspectverdachte that there are more things in heavenhemel and earthaarde
5
19000
3000
Ik vermoed dat er in de hemel en op aarde meer dingen zijn
00:47
than are dreamedgedroomd of, or can be dreamedgedroomd of, in any philosophyfilosofie."
6
22000
5000
dan we dromen of zelfs kunnen dromen in eender welke filosofie."
00:53
RichardRichard FeynmanFeynman comparedvergeleken the accuracynauwkeurigheid of quantumquantum theoriestheorieën --
7
28000
5000
Richard Feynman vergeleek de nauwkeurigheid van de experimentele voorspellingen
00:58
experimentalexperimenteel predictionsvoorspellingen -- to specifyingspecificeren the widthbreedte of NorthNoord AmericaAmerika
8
33000
5000
van de kwantumtheorie met het bepalen van de breedte van Noord Amerika
01:03
to withinbinnen one hair'svan haar breadthbreedte of accuracynauwkeurigheid.
9
38000
4000
met de nauwkeurigheid van één haarbreedte.
01:07
This meansmiddelen that quantumquantum theorytheorie has got to be in some sensezin truewaar.
10
42000
5000
Dit betekent dat op de een of andere manier de kwantumtheorie waar moet zijn.
01:12
YetNog the assumptionsveronderstellingen that quantumquantum theorytheorie needsbehoefte aan to make
11
47000
2000
Maar de aannames waarop ze gebaseerd is
01:14
in orderbestellen to deliverleveren those predictionsvoorspellingen are so mysteriousmysterieus
12
49000
3000
om deze voorspellingen te kunnen maken zijn zo mysterieus
01:18
that even FeynmanFeynman himselfzichzelf was movedverhuisd to remarkopmerking,
13
53000
3000
dat het zelfs Feynman ertoe bracht deze opmerking te maken:
01:21
"If you think you understandbegrijpen quantumquantum theorytheorie,
14
56000
3000
"Als je denkt dat je de kwantumtheorie begrijpt
01:24
you don't understandbegrijpen quantumquantum theorytheorie."
15
59000
3000
dan begrijp je de kwantumtheorie niet."
01:27
It's so queerQueer that physicistsnatuurkundigen resorttoevlucht to one or anothereen ander
16
62000
5000
Het is zo raar dat fysici altijd moeten terugvallen op
01:32
paradoxicalparadoxale interpretationinterpretatie of it.
17
67000
2000
de een of andere paradoxale interpretatie.
01:34
DavidDavid DeutschDeutsch, who'swie is talkingpratend here, in "The FabricStof of RealityWerkelijkheid,"
18
69000
5000
David Deutsch, die hierover spreekt in "Het Weefsel van de Realiteit"
01:39
embracesomhelzingen the "manyveel worldswerelden" interpretationinterpretatie of quantumquantum theorytheorie,
19
74000
6000
omarmt de "vele werelden" interpretatie van de kwantumtheorie,
01:45
because the worstslechtst that you can say about it is
20
80000
2000
omdat het ergste wat je ervan kan zeggen is dat
01:47
that it's preposterouslyonrechte wastefulverkwistend.
21
82000
2000
ze belachelijk verkwistend is.
01:49
It postulatespostulaten a vastgroot and rapidlysnel growinggroeiend numberaantal of universesuniversa
22
84000
4000
Ze postuleert een uitgebreid en snel aangroeiend aantal universa
01:54
existingbestaand in parallelparallel -- mutuallyonderling undetectableniet aantoonbaar exceptbehalve throughdoor
23
89000
4000
parallel bestaand - en onderling onwaarneembaar behalve door
01:58
the narrowsmal portholePatrijspoort of quantumquantum mechanicalmechanisch experimentsexperimenten.
24
93000
6000
het smalle kijkgat van kwantummechanisch experimenteren.
02:04
And that's RichardRichard FeynmanFeynman.
25
99000
3000
Dat voor Richard Feynman.
02:07
The biologistbioloog LewisLewis WolpertWolpert
26
102000
3000
De bioloog Lewis Wolpert
02:10
believesgelooft that the queernessvreemdheid of modernmodern physicsfysica
27
105000
2000
gelooft dat de raarheid van moderne fysica
02:12
is just an extremeextreem examplevoorbeeld. ScienceWetenschap, as opposedgekant tegen to technologytechnologie,
28
107000
4000
slechts een extreem voorbeeld is. Wetenschap, in tegenstelling tot technologie,
02:16
does violencegeweld to commongemeenschappelijk sensezin.
29
111000
3000
doet ons gezond verstand geweld aan.
02:19
EveryElke time you drinkdrinken a glassglas of waterwater, he pointspoints out,
30
114000
3000
Wanneer je een glas water drinkt, zegt hij,
02:23
the oddskansen are that you will imbibeindrinken at leastminst one moleculemolecuul
31
118000
3000
wijst kansberekening uit dat er tenminste één molecule
02:26
that passedgeslaagd throughdoor the bladderblaas of OliverOliver CromwellCromwell. (LaughterGelach)
32
121000
5000
die ooit door de blaas van Oliver Cromwell passeerde, bij is. (Gelach)
02:31
It's just elementaryelementair probabilitywaarschijnlijkheid theorytheorie.
33
126000
3000
Een kwestie van elementaire statistiek.
02:34
The numberaantal of moleculesmoleculen perper glassfulglas is hugelyenorm greatergroter
34
129000
3000
Het aantal moleculen in één glas water is enorm veel keren groter
02:38
than the numberaantal of glassfulsglassfuls, or bladdersfulbladdersful, in the worldwereld- --
35
133000
3000
dan het aantal glazen, of 'blazen', water in deze wereld -
02:41
and, of courseCursus, there's nothing specialspeciaal about CromwellCromwell
36
136000
3000
en er is natuurlijk niks speciaals aan Cromwell
02:44
or bladdersblazen. You have just breathedademde in a nitrogenstikstof atomatoom
37
139000
3000
of zijn blaas. Zojuist heb je een stikstofatoom ingeademd,
02:47
that passedgeslaagd throughdoor the right lunglong of the thirdderde iguanodonIguanodon
38
142000
3000
dat ooit passeerde door de rechterlong van de derde iguanodon
02:51
to the left of the talllang cycadPalmvarens treeboom.
39
146000
2000
aan de linkerkant van die grote reuzenvaren.
02:56
"QueererQueerer than we can supposeveronderstellen."
40
151000
2000
"Raarder dan we ons kunnen voorstellen."
03:00
What is it that makesmerken us capablein staat of supposingveronderstelling anything,
41
155000
3000
Wat is het dat ons de mogelijkheid geeft om iets te veronderstellen,
03:03
and does this tell us anything about what we can supposeveronderstellen?
42
158000
3000
en zegt dat iets over wat we kunnen veronderstellen.
03:07
Are there things about the universeuniversum that will be
43
162000
3000
Zijn er dingen in het heelal die voor altijd
03:10
forevervoor altijd beyondvoorbij our graspgrijpen, but not beyondvoorbij the graspgrijpen of some
44
165000
4000
ons begrip te boven zullen gaan, maar niet boven het begrip van
03:14
superiorbeter intelligenceintelligentie-? Are there things about the universeuniversum
45
169000
3000
een superieure intelligentie? Zijn er zaken in het heelal
03:18
that are, in principlebeginsel, ungraspableungraspable by any mindgeest,
46
173000
4000
die, in principe, onvatbaar zijn voor elke intelligentie,
03:22
howeverechter superiorbeter?
47
177000
2000
hoe superieur ook?
03:25
The historygeschiedenis of sciencewetenschap has been one long seriesserie
48
180000
3000
De geschiedenis van de wetenschap is een lange reeks
03:28
of violentgewelddadig brainstormsbrainstorms, as successiveopeenvolgende generationsgeneraties
49
183000
3000
botsende ideeën, als nieuwe generaties
03:32
have come to termstermen with increasingtoenemend levelslevels of queernessvreemdheid
50
187000
3000
in het reine moeten zien te komen met toenemende niveaus van raarheid
03:35
in the universeuniversum.
51
190000
1000
van het heelal.
03:37
We're now so used to the ideaidee that the EarthAarde spinsdraaiingen --
52
192000
2000
We zijn nu zo vertrouwd met de idee dat onze aarde ronddraait -
03:40
ratherliever than the SunZon movesmoves acrossaan de overkant the skyhemel -- it's hardhard for us to realizerealiseren
53
195000
3000
eerder dan dat de zon rond de aarde draait - dat we ons moeilijk kunnen voorstellen
03:43
what a shatteringverbrijzelen mentalgeestelijk revolutionrevolutie that mustmoet have been.
54
198000
3000
wat een verpletterende mentale revolutie dat moet geweest zijn.
03:47
After all, it seemslijkt obviousduidelijk that the EarthAarde is largegroot and motionlessonbeweeglijk,
55
202000
3000
Voor ons lijkt de aarde uitgestrekt en onbeweeglijk,
03:51
the SunZon smallklein and mobilemobiel. But it's worthwaard recallingherinnerend
56
206000
4000
en de zon klein en beweeglijk. Daarom moeten we hierover
03:55
Wittgenstein'sWittgenstein's remarkopmerking on the subjectonderwerpen.
57
210000
1000
Wittgensteins opmerking erbij halen.
03:57
"Tell me," he askedgevraagd a friendvriend, "why do people always say, it was naturalnatuurlijk
58
212000
5000
"Zeg eens," vroeg hij een vriend, "waarom zeggen mensen altijd dat het voor de
04:02
for man to assumeuitgaan van that the sunzon wentgegaan roundronde the earthaarde
59
217000
3000
hand lag dat de mens veronderstelde dat de zon rond de aarde draaide
04:05
ratherliever than that the earthaarde was rotatingroterende?"
60
220000
2000
eerder dan dat het de aarde was die ronddraaide?"
04:09
His friendvriend repliedantwoordde, "Well, obviouslyduidelijk because it just lookslooks as thoughhoewel
61
224000
3000
Zijn vriend antwoordde, "Nogal duidelijk omdat het lijkt
04:12
the SunZon is going roundronde the EarthAarde."
62
227000
2000
dat de zon rond de aarde gaat."
04:15
WittgensteinWittgenstein repliedantwoordde, "Well, what would it have lookedkeek like
63
230000
3000
Wittgenstein antwoordde, "Wel, hoe zou het er hebben uitgezien
04:18
if it had lookedkeek as thoughhoewel the EarthAarde was rotatingroterende?" (LaughterGelach)
64
233000
8000
als het er had uitgezien alsof de aarde draaide?" (Gelach)
04:27
ScienceWetenschap has taughtonderwezen us, againsttegen all intuitionintuïtie,
65
242000
2000
Wetenschap heeft ons geleerd dat, tegen alle intuïtie in,
04:30
that apparentlyblijkbaar solidsolide things, like crystalskristallen and rocksrotsen,
66
245000
3000
ogenschijnlijk massieve zaken, zoals kristallen en rotsen,
04:33
are really almostbijna entirelygeheel composedsamengesteld of emptyleeg spaceruimte.
67
248000
4000
in feite bijna volledig uit lege ruimte bestaan.
04:37
And the familiarvertrouwd illustrationillustratie is the nucleusNucleus of an atomatoom is a flyvlieg
68
252000
5000
En de bekende illustratie hiervan is de kern van het atoom als een vlieg in
04:43
in the middlemidden- of a sportssport- stadiumstadion and the nextvolgende atomatoom
69
258000
2000
het midden van een sportstadion en het volgend atoom
04:46
is in the nextvolgende sportssport- stadiumstadion.
70
261000
1000
is dan het volgende sportstadion.
04:49
So it would seemlijken the hardesthardste, solidestsolidest, densestdichtste rockrots
71
264000
2000
Zelfs de hardste, massiefste, dichtste rots
04:52
is really almostbijna entirelygeheel emptyleeg spaceruimte, brokengebroken only by tinyklein particlesdeeltjes
72
267000
5000
is in werkelijkheid bijna volledig lege ruimte met hier en daar kleine deeltjes
04:58
so widelywijd spacedSpaced they shouldn'tmoet niet counttellen.
73
273000
2000
zo ver uit elkaar dat ze eigenlijk niet zouden moeten meetellen.
05:01
Why, then, do rocksrotsen look and feel solidsolide and hardhard and impenetrableondoordringbare?
74
276000
3000
Waarom ogen en voelen rotsen dan zo solide, hard en ondoordringbaar?
05:06
As an evolutionaryevolutionaire biologistbioloog, I'd say this: our brainshersenen have evolvedgeëvolueerd
75
281000
4000
Als evolutionair bioloog zou ik het zo stellen: onze hersenen zijn geëvolueerd
05:11
to help us surviveoverleven withinbinnen the ordersorden of magnitudeomvang of sizegrootte and speedsnelheid
76
286000
5000
om ons te helpen overleven binnen de grenzen van grootte en snelheid
05:17
whichwelke our bodieslichamen operatebedienen at. We never evolvedgeëvolueerd to navigatenavigeren
77
292000
3000
waarbinnen onze lichamen functioneren. We zijn nooit geëvolueerd om
05:21
in the worldwereld- of atomsatomen.
78
296000
1000
te navigeren in de wereld van de atomen.
05:22
If we had, our brainshersenen probablywaarschijnlijk would perceivewaarnemen rocksrotsen
79
297000
3000
Indien dat wel het geval was dan zouden onze hersenen rotsen
05:25
as fullvol of emptyleeg spaceruimte. RocksRotsen feel hardhard and impenetrableondoordringbare
80
300000
4000
vooral als lege ruimte zien. Rotsen voelen hard en ondoordringbaar
05:29
to our handshanden preciselyprecies because objectsvoorwerpen like rocksrotsen and handshanden
81
304000
4000
voor onze handen aan omdat voorwerpen als rotsen en handen
05:34
cannotkan niet penetratedoordringen eachelk other. It's thereforedaarom usefulnuttig
82
309000
4000
niet in elkaar kunnen doordringen. Het is daarom nuttig voor
05:38
for our brainshersenen to constructconstrueren notionsnoties like "soliditydegelijkheid" and "impenetrabilityimpenetrability,"
83
313000
6000
onze hersenen om begrippen als "vastheid" en "ondoordringbaarheid" te construeren
05:44
because suchzodanig notionsnoties help us to navigatenavigeren our bodieslichamen throughdoor
84
319000
4000
omdat zulke begrippen ons helpen om onze lichamen te sturen
05:48
the middle-sizedmiddelgrote worldwereld- in whichwelke we have to navigatenavigeren.
85
323000
4000
door de middelgrote wereld waarin we onze weg moeten vinden.
05:52
MovingVerplaatsen to the other endeinde of the scaleschaal, our ancestorsvoorvaders never had to
86
327000
3000
Aan het andere uiteinde van de schaal zien we dat onze voorouders
05:56
navigatenavigeren throughdoor the cosmoskosmos at speedssnelheden closedichtbij to
87
331000
3000
nooit door de kosmos bewogen met bijna de
05:59
the speedsnelheid of lightlicht. If they had, our brainshersenen would be much better
88
334000
3000
lichtsnelheid. Als dat wel het geval was dan zouden onze breinen beter geschikt zijn
06:03
at understandingbegrip EinsteinEinstein. I want to give the namenaam "MiddleMidden WorldWereld"
89
338000
5000
om Einstein te begrijpen. Ik wil de naam "Middelwereld" toekennen
06:08
to the medium-scaledmedium scaled- environmentmilieu in whichwelke we'vewij hebben evolvedgeëvolueerd
90
343000
3000
aan de middelgrote omgeving waarin we geëvolueerd zijn
06:11
the abilityvermogen to take acthandelen -- nothing to do with MiddleMidden EarthAarde.
91
346000
2000
om te functioneren - heeft niks te maken met "Middelaarde".-
06:13
MiddleMidden WorldWereld. (LaughterGelach)
92
348000
3000
Middelwereld dus. (Gelach)
06:17
We are evolvedgeëvolueerd denizensbewoners of MiddleMidden WorldWereld, and that limitslimieten
93
352000
4000
We zijn geëvolueerd tot bewoners van Middelwereld en dat begrenst onze
06:21
what we are capablein staat of imaginingverbeelden. We find it intuitivelyintuïtief easygemakkelijk
94
356000
3000
mogelijkheden tot verbeelding. Je zal het intuïtief makkelijk vinden
06:25
to graspgrijpen ideasideeën like, when a rabbitkonijn movesmoves at the sortsoort of
95
360000
2000
om je voor te stellen hoe een konijn voortbeweegt met de soort
06:28
mediummedium velocitysnelheid at whichwelke rabbitskonijnen and other MiddleMidden WorldWereld objectsvoorwerpen moveverhuizing,
96
363000
3000
gemiddelde snelheid waarmee konijnen en andere Middelwereld voorwerpen bewegen
06:32
and hitstreffers anothereen ander MiddleMidden WorldWereld objectvoorwerp, like a rockrots, it knocksklopt itselfzelf out.
97
367000
3000
en botst tegen een ander Middelwereld voorwerp, zoals een rots.
06:38
MayMei I introducevoorstellen MajorGrote GeneralAlgemene AlbertAlbert StubblebineStubblebine IIIIII,
98
373000
5000
Mag ik hier even majoor generaal Albert Stubblebine III,
06:44
commandercommandant of militaryleger intelligenceintelligentie- in 1983.
99
379000
3000
commandant van de militaire inlichtingendienst in 1983, ten berde brengen?
06:49
He staredstaarde at his wallmuur in ArlingtonArlington, VirginiaVirginia, and decidedbeslist to do it.
100
384000
4000
Hij staarde naar de muur van zijn kantoor in Arlington, Virginia, en nam zijn besluit.
06:54
As frighteningbeangstigend as the prospectvooruitzicht was, he was going into the nextvolgende officekantoor.
101
389000
4000
Hoe beangstigend het project ook was, hij zou naar het volgend kantoor gaan.
07:00
He stoodstond up, and movedverhuisd out from behindachter his deskbureau.
102
395000
3000
Hij stond op en kwam achter zijn bureel vandaan.
07:05
What is the atomatoom mostlymeestal madegemaakt of? he thought. SpaceRuimte.
103
400000
3000
"Waaruit bestaat het atoom voornamelijk?" dacht hij. "Lege ruimte."
07:09
He startedbegonnen walkingwandelen. What am I mostlymeestal madegemaakt of? AtomsAtomen.
104
404000
5000
Hij begon te stappen. "Waarvan ben ik gemaakt? Atomen."
07:15
He quickenedlevend gemaakt his pacetempo, almostbijna to a jogJOG now.
105
410000
2000
Hij versnelde zijn pas bijna tot een loopje.
07:18
What is the wallmuur mostlymeestal madegemaakt of? AtomsAtomen.
106
413000
4000
"Waarvan is de muur gemaakt? Atomen."
07:23
All I have to do is mergesamensmelten the spacesruimten.
107
418000
3000
Het enige wat me te doen staat is de ruimtes te laten samenvallen.
07:27
Then, GeneralAlgemene StubblebineStubblebine bangedgeneukt his noseneus- hardhard on the wallmuur
108
422000
5000
Toen knalde generaal Stubblebine met zijn neus tegen de muur
07:32
of his officekantoor. StubblebineStubblebine, who commandedgeboden 16,000 soldierssoldaten,
109
427000
5000
van zijn kantoor. Stubblebine, aan het hoofd van 16.000 manschappen
07:38
was confoundedverward by his continualvoortdurend failuremislukking to walklopen throughdoor the wallmuur.
110
433000
3000
was in de war omdat het maar niet wou lukken door een muur te lopen.
07:42
He has no doubttwijfel that this abilityvermogen will, one day, be a commongemeenschappelijk toolgereedschap
111
437000
3000
Hij twijfelde er niet aan dat dit op een dag een gewoon middel
07:45
in the militaryleger arsenalArsenal. Who would screwschroef around with an armyleger
112
440000
3000
in het militaire arsenaal zou zijn. Als we dat zouden kunnen
07:48
that could do that? That's from an articleartikel in PlayboyPlayboy,
113
443000
4000
wie zou ons leger nog kunnen verslaan? Dit komt uit een Playboy
07:53
whichwelke I was readinglezing the other day. (LaughterGelach)
114
448000
3000
waarin ik gisteren nog zat te lezen. (Gelach)
07:56
I have everyelk reasonreden to think it's truewaar; I was readinglezing PlayboyPlayboy
115
451000
2000
Ik heb geen redenen om hieraan te twijfelen; ik was de Playboy
07:59
because I, myselfmezelf, had an articleartikel in it. (LaughterGelach)
116
454000
8000
aan het lezen omdat ik er een artikel van mijn hand had in staan. (Gelach)
08:07
UnaidedBlote humanmenselijk intuitionintuïtie schooledgeschoold in MiddleMidden WorldWereld
117
462000
4000
Niet ondersteunde menselijke intuïtie, geschoold in Middelwereld,
08:12
findsvondsten it hardhard to believe GalileoGalileo when he tellsvertelt us
118
467000
3000
vindt het moeilijk om Galileo te geloven als hij beweert dat
08:15
a heavyzwaar objectvoorwerp and a lightlicht objectvoorwerp, airlucht frictionwrijving asideterzijde,
119
470000
3000
een zwaar en een licht voorwerp, als je luchtwrijving negeert,
08:19
would hitraken the groundgrond at the samedezelfde instantogenblik.
120
474000
1000
samen losgelaten tegelijkertijd neerkomen.
08:20
And that's because in MiddleMidden WorldWereld, airlucht frictionwrijving is always there.
121
475000
4000
En dat is omdat er in Middelwereld altijd luchtwrijving is.
08:24
If we'dwij hadden evolvedgeëvolueerd in a vacuumvacuüm, we would expectverwachten them
122
479000
2000
Als we in een vacuüm geëvolueerd waren zouden we verwachten
08:27
to hitraken the groundgrond simultaneouslygelijktijdig. If we were bacteriabacterie,
123
482000
3000
dat ze tegelijkertijd de grond raken. Als we bacteriën waren,
08:30
constantlyvoortdurend buffetedbelaagd by thermalthermische movementsbewegingen of moleculesmoleculen,
124
485000
3000
voortdurend bestookt door de thermische bewegingen van moleculen,
08:33
it would be differentverschillend,
125
488000
1000
dan zou het anders zijn,
08:35
but we MiddleMidden WorldersWorlders are too biggroot to noticekennisgeving BrownianBrownse motionbeweging.
126
490000
3000
maar wij Middelwerelders zijn te groot om de Brownse beweging te voelen.
08:39
In the samedezelfde way, our liveslevens are dominatedgedomineerd by gravityzwaartekracht
127
494000
3000
Op dezelfde manier beheerst de zwaartekracht onze levens
08:42
but are almostbijna obliviousvergeetachtig to the forcedwingen of surfaceoppervlak tensionspanning.
128
497000
3000
maar zijn we zo goed als ongevoelig voor oppervlaktespanning.
08:46
A smallklein insectinsect would reverseomgekeerde these prioritiesprioriteiten.
129
501000
2000
Een klein insect zou deze prioriteiten omkeren.
08:50
SteveSteve GrandGrand -- he's the one on the left,
130
505000
2000
Steve Grand - die van links,
08:52
DouglasDouglas AdamsAdams is on the right -- SteveSteve GrandGrand, in his bookboek,
131
507000
3000
rechts staat Douglas Adams - Steve Grand is in zijn boek,
08:55
"CreationOprichting: Life and How to Make It," is positivelypositief scathingvernietigend
132
510000
4000
"Schepping: Leven en Hoe het te Maken" vernietigend
08:59
about our preoccupationpreoccupatie with matterer toe doen itselfzelf.
133
514000
3000
over onze obsessie met materie.
09:03
We have this tendencyneiging to think that only solidsolide, materialmateriaal things
134
518000
4000
We hebben de neiging om alleen, vaste, stoffelijke zaken
09:07
are really things at all. WavesGolven of electromagneticelektromagnetische fluctuationschommeling
135
522000
5000
echte zaken te noemen. Golven van elektromagnetische fluctuatie
09:12
in a vacuumvacuüm seemlijken unrealonwerkelijk.
136
527000
2000
in een vacuüm lijken niet echt te bestaan.
09:15
VictoriansVictorianen thought the wavesgolven had to be wavesgolven in some materialmateriaal mediummedium:
137
530000
4000
Negentiende-eeuwers dachten dat golven altijd golven in het een of ander materieel
09:20
the etherether. But we find realecht matterer toe doen comfortingtroostend only because
138
535000
4000
midden, de ether, moesten zijn. Maar echte materie voelt zo vertrouwd omdat
09:24
we'vewij hebben evolvedgeëvolueerd to surviveoverleven in MiddleMidden WorldWereld,
139
539000
3000
we in Middelwereld zijn geëvolueerd,
09:28
where matterer toe doen is a usefulnuttig fictionfictie.
140
543000
2000
waar materie een nuttige illusie is.
09:31
A whirlpoolwhirlpool, for SteveSteve GrandGrand, is a thing with just as much realityrealiteit
141
546000
3000
Een draaikolk is voor Steve Grand een ding met een even grote realiteit
09:35
as a rockrots.
142
550000
1000
als een rots.
09:38
In a desertwoestijn plainvlakte in TanzaniaTanzania, in the shadowschaduw of the volcanovulkaan
143
553000
4000
In een woestijnvlakte van Tanzania, in de schaduw van de vulkaan
09:42
OlOL DonyoDönyö LengaiLengai, there's a duneDuin madegemaakt of volcanicvulkanisch ashAsh.
144
557000
3000
Ol Donyo Lengai, vind je een een duin van vulkaanas.
09:46
The beautifulmooi thing is that it movesmoves bodilylichamelijk.
145
561000
3000
Het mooie eraan is dat ze voortbeweegt.
09:50
It's what's technicallytechnisch gezien knownbekend as a "barchanSikkelduin," and the entiregeheel duneDuin
146
565000
3000
De technische naam ervan is een barchan en de hele duin
09:53
walkswandelingen acrossaan de overkant the desertwoestijn in a westerlyWesterly directionrichting
147
568000
3000
wandelt over de woestijn in westelijke richting
09:56
at a speedsnelheid of about 17 metersmeter perper yearjaar.
148
571000
3000
met een snelheid van 17 meter per jaar.
10:00
It retainsbehoudt its crescentCrescent shapevorm and movesmoves in the directionrichting of the hornshoorns.
149
575000
4000
Ze behoudt haar maanvorm en beweegt in de richting van haar hoorns.
10:04
What happensgebeurt is that the windwind blowsklappen the sandzand
150
579000
2000
Wat er gebeurt is dat de wind het zand
10:07
up the shallowOndiep slopehelling on the other sidekant, and then,
151
582000
2000
tegen de glooiende helling op blaast, en dan,
10:10
as eachelk sandzand graingraan hitstreffers the toptop of the ridgeRidge,
152
585000
1000
als elke zandkorrel de top bereikt,
10:11
it cascadesCascades down on the insidebinnen of the crescentCrescent,
153
586000
2000
hij neervalt aan de binnenkant van de halve maan,
10:14
and so the wholegeheel horn-shapedhoornvormige duneDuin movesmoves.
154
589000
3000
en zo beweegt de hele duin dan voort.
10:20
SteveSteve GrandGrand pointspoints out that you and I are, ourselvesonszelf,
155
595000
2000
Steve Grand wijst erop dat jij en ik ons meer gedragen
10:23
more like a waveGolf than a permanentblijvend thing.
156
598000
2000
als een golf dan als een blijvend iets.
10:27
He invitesverzoekt us, the readerlezer, to "think of an experienceervaring
157
602000
3000
Hij nodigt ons, de lezers, uit om te "denken aan een ervaring
10:30
from your childhoodkinderjaren -- something you rememberonthouden clearlyduidelijk,
158
605000
2000
uit je kindertijd - iets dat je je duidelijk herinnert,
10:33
something you can see, feel, maybe even smellgeur,
159
608000
2000
iets dat je nog kan zien, voelen, en misschien zelfs ruiken,
10:36
as if you were really there.
160
611000
1000
alsof je er nog echt was.
10:37
After all, you really were there at the time, weren'twaren niet you?
161
612000
4000
In feite was je daar toen toch, is het niet?
10:41
How elseanders would you rememberonthouden it?
162
616000
1000
Hoe kon je het je anders herinneren?
10:43
But here is the bombshellbom: You weren'twaren niet there.
163
618000
2000
Maar nu komt het: Jij was daar niet.
10:46
Not a singlesingle atomatoom that is in your bodylichaam todayvandaag was there
164
621000
3000
Geen enkel atoom in je huidige lichaam was daar toen bij.
10:49
when that eventevenement tooknam placeplaats. MatterZaak flowsstroomt from placeplaats to placeplaats
165
624000
4000
Materie zwerft rond en
10:53
and momentarilyeven comeskomt togethersamen to be you.
166
628000
2000
komt een tijdje samen om 'jou' samen te stellen.
10:56
WhateverWat you are, thereforedaarom, you are not the stuffspul
167
631000
2000
Wat je dan nu ook mag zijn, je bent niet gemaakt van het stof
10:59
of whichwelke you are madegemaakt.
168
634000
1000
waaruit je toen bestond.
11:02
If that doesn't make the hairhaar- standstand up on the back of your necknek,
169
637000
2000
Als dat je haren niet ten berge doet rijzen,
11:04
readlezen it again untiltot it does, because it is importantbelangrijk."
170
639000
3000
lees dit dan eens opnieuw, omdat het belangrijk is."
11:09
So "really" isn't a wordwoord that we should use with simpleeenvoudig confidencevertrouwen.
171
644000
4000
"Werkelijk" is geen woord dat we met eenvoudig vertrouwen zouden mogen gebruiken.
11:14
If a neutrinoneutrino had a brainhersenen,
172
649000
2000
Als een neutrino hersenen had,
11:16
whichwelke it evolvedgeëvolueerd in neutrino-sizedneutrino formaat ancestorsvoorvaders,
173
651000
2000
geëvolueerd in neutrino-achtige voorouders,
11:19
it would say that rocksrotsen really do consistbestaan ​​uit of emptyleeg spaceruimte.
174
654000
3000
dan zou het zeggen dat rotsen lege ruimte zijn.
11:24
We have brainshersenen that evolvedgeëvolueerd in medium-sizedkleine en middelgrote ancestorsvoorvaders
175
659000
2000
Onze hersenen zijn geëvolueerd in middelgrote voorouders
11:26
whichwelke couldn'tkon het niet walklopen throughdoor rocksrotsen.
176
661000
2000
die niet door rotsen konden lopen.
11:29
"Really," for an animaldier, is whateverwat dan ook its brainhersenen needsbehoefte aan it to be
177
664000
4000
"Werkelijk", is voor een dier datgene wat zijn brein nodig heeft
11:33
in orderbestellen to assistAssist its survivaloverleving,
178
668000
2000
om het te helpen overleven,
11:36
and because differentverschillend speciessoorten liveleven in differentverschillend worldswerelden,
179
671000
2000
en omdat verschillende soorten in verschillende werelden leven,
11:39
there will be a discomfortingAtheist varietyverscheidenheid of "really"s.
180
674000
3000
bestaat er een ontstellende variëteit van "werkelijken".
11:45
What we see of the realecht worldwereld- is not the unvarnishedongelakt worldwereld-
181
680000
4000
Wat we zien van de echte wereld is niet de onverbloemde wereld
11:49
but a modelmodel- of the worldwereld-, regulatedgereglementeerde and adjustedaangepast by sensezin datagegevens,
182
684000
4000
maar een model van de wereld, gereguleerd en aangepast door waarnemingsgegevens,
11:54
but constructedgebouwd so it's usefulnuttig for dealingomgang with the realecht worldwereld-.
183
689000
3000
maar dan zo dat het nuttig voor is is om erin te overleven.
11:58
The naturenatuur of the modelmodel- dependshangt af on the kindsoort of animaldier we are.
184
693000
3000
De aard van het model hangt af van het soort dier dat we zijn.
12:02
A flyingvliegend animaldier needsbehoefte aan a differentverschillend kindsoort of modelmodel-
185
697000
2000
Een vliegend dier heeft een ander model nodig
12:05
from a walkingwandelen, climbingbeklimming or swimmingzwemmen animaldier.
186
700000
3000
dan een lopend, klimmend of zwemmend dier.
12:08
A monkey'sMonkey's brainhersenen mustmoet have softwaresoftware capablein staat of simulatingsimuleren
187
703000
4000
Een apenbrein moet over software beschikken om de
12:13
a three-dimensionaldriedimensionaal worldwereld- of branchestakken and trunksTrunks.
188
708000
2000
driedimensionale wereld van takken en stammen te simuleren.
12:16
A mole'sHet molletje softwaresoftware for constructingconstrueren modelsmodellen of its worldwereld-
189
711000
3000
De software van een mol zal dan weer moeten dienen
12:19
will be customizedafgestemde for undergroundondergronds use.
190
714000
3000
voor gebruik onder de grond.
12:22
A waterwater strider'sde Strider brainhersenen doesn't need 3D softwaresoftware at all,
191
717000
4000
Het brein van een schaatsenrijder kan zonder 3D software,
12:26
sincesinds it liveslevens on the surfaceoppervlak of the pondvijver
192
721000
2000
hij beweegt alleen over de oppervlakte van een vijver.
12:28
in an EdwinEdwin AbbottAbbott flatlandFlatland.
193
723000
2000
als in een Edwin Abbott platland.
12:32
I've speculatedgespeculeerd that batsvleermuizen maymei see colorkleur with theirhun earsoren.
194
727000
4000
Het is misschien mogelijk dat vleermuizen kleuren met hun oren zien.
12:37
The worldwereld- modelmodel- that a batknuppel needsbehoefte aan in orderbestellen to navigatenavigeren
195
732000
3000
Het wereldmodel dat een vleermuis nodig heeft om te kunnen vliegen
12:40
throughdoor threedrie dimensionsdimensies catchingvangen insectsinsecten
196
735000
2000
in drie dimensies om insecten te kunnen pakken
12:42
mustmoet be prettymooi similarsoortgelijk to the worldwereld- modelmodel- that any flyingvliegend birdvogel,
197
737000
3000
moet nogal lijken op dat van een vliegende vogel,
12:45
a day-flyingdag-vliegen birdvogel like a swallowslikken, needsbehoefte aan to performuitvoeren
198
740000
3000
zoals een overdag vliegende vogel als een zwaluw, om
12:48
the samedezelfde kindsoort of taskstaken.
199
743000
1000
dezelfde soort taken uit te voeren.
12:50
The factfeit that the batknuppel usestoepassingen echoesecho's in pitchtoonhoogte darknessduisternis
200
745000
2000
Het feit dat een vleermuis echo's gebruikt om in duisternis
12:53
to inputinvoer the currentactueel variablesvariabelen to its modelmodel-,
201
748000
2000
de nodige variabelen voor haar model samen te brengen, zoals
12:56
while the swallowslikken usestoepassingen lightlicht, is incidentalincidentele.
202
751000
2000
de zwaluw dat overdag doet met licht, is bijkomstig.
12:59
BatsVleermuizen, I've even suggestedgesuggereerd, use perceivedwaargenomen huestinten, suchzodanig as redrood and blueblauw,
203
754000
5000
Ik suggereerde ook dat ze waargenomen tinten als rood en blauw
13:04
as labelsetiketten, internalintern labelsetiketten, for some usefulnuttig aspectaspect of echoesecho's --
204
759000
6000
als inwendige merken voor een of ander nuttig kenmerk van echo's
13:11
perhapsmisschien the acousticakoestisch texturestructuur of surfacesoppervlakken, furryharige or smoothglad and so on,
205
766000
4000
zoals de akoestische textuur van oppervlakken, harig of glad of zo,
13:15
in the samedezelfde way as swallowszwaluwen or, indeedinderdaad, we, use those
206
770000
4000
gebruiken op dezelde manier als waarop zwaluwen, of wij,
13:19
perceivedwaargenomen huestinten -- rednessroodheid and bluenessblauwheid etcenz. --
207
774000
2000
waargenomen tinten - roodheid of blauwheid enzovoort -
13:22
to labeletiket long and shortkort wavelengthsgolflengten of lightlicht.
208
777000
2000
gebruiken om onderscheid te maken tussen de golflengten van licht.
13:24
There's nothing inherentinherent about redrood that makesmerken it long wavelengthgolflengte.
209
779000
3000
Er is niets eigen aan "rood" dat het moet staan voor "lange golflengte".
13:29
And the pointpunt is that the naturenatuur of the modelmodel- is governedgeregeerd by
210
784000
2000
En het gaat erom dat de aard van het model bepaald wordt door
13:31
how it is to be used, ratherliever than by the sensoryzintuiglijk modalitymodaliteit involvedbetrokken.
211
786000
5000
hoe het wordt aangewend, eerder dan door de sensorische modaliteit ervan.
13:38
J. B .S. HaldaneHaldane himselfzichzelf had something to say about animalsdieren
212
793000
2000
J. B. S. Haldane zelf vertelt iets dergelijks over dieren
13:41
whosewaarvan worldwereld- is dominatedgedomineerd by smellgeur.
213
796000
2000
wier wereld gedomineerd wordt door de reuk.
13:44
DogsHonden can distinguishonderscheiden two very similarsoortgelijk fattyvette acidszuren, extremelyuiterst dilutedverdund:
214
799000
5000
Honden kunnen onderscheid maken tussen twee vetzuren, extreem verdund:
13:49
caprylicCaprylic acidzuur and caproicCapronzuur acidzuur.
215
804000
3000
caprylzuur en capronzuur.
13:52
The only differenceverschil, you see, is that one has an extraextra pairpaar- of
216
807000
3000
Het enige verschil tussen de twee moleculen is een extra paar
13:55
carbonkoolstof atomsatomen in the chainketen.
217
810000
1000
koolstofatomen in de keten.
13:57
HaldaneHaldane guessesgissingen that a doghond would probablywaarschijnlijk be ablein staat to placeplaats the acidszuren
218
812000
4000
Haldane vermoedt dat de hond zelfs in staat zou zijn om door de geur
14:01
in the orderbestellen of theirhun molecularmoleculair weightsgewichten by theirhun smellsgeuren,
219
816000
3000
de zuren te rangschikken volgens molecuulmassa,
14:05
just as a man could placeplaats a numberaantal of pianopiano wiresdraden
220
820000
2000
net zoals een mens een aantal pianosnaren
14:08
in the orderbestellen of theirhun lengthslengtes by meansmiddelen of theirhun notesaantekeningen.
221
823000
2000
naar lengte zou kunnen sorteren afgaande op hun geproduceerde noten.
14:12
Now, there's anothereen ander fattyvette acidzuur, capricCapric acidzuur,
222
827000
3000
Nu is er nog een ander vetzuur, namelijk caprinezuur,
14:16
whichwelke is just like the other two,
223
831000
1000
dat ook op de anderen lijkt,
14:17
exceptbehalve that it has two more carbonkoolstof atomsatomen.
224
832000
2000
behalve dat het nog twee koolstofatomen meer heeft.
14:20
A doghond that had never metleerde kennen capricCapric acidzuur would, perhapsmisschien,
225
835000
3000
Een hond die nog nooit caprinezuur heeft geroken zou misschien
14:23
have no more troublemoeite imaginingverbeelden its smellgeur than we would have troublemoeite
226
838000
4000
niet meer moeite hebben zich die geur voor te stellen dan dat wij er moeite
14:28
imaginingverbeelden a trumpettrompet, say, playingspelen one noteNotitie higherhoger
227
843000
3000
mee zouden hebben ons een trompet met een hogere noot
14:31
than we'vewij hebben heardgehoord a trumpettrompet playspelen before.
228
846000
2000
dan we eerder hebben gehoord, voor te stellen.
14:36
PerhapsMisschien dogshonden and rhinosneushoorns and other smell-orientedgeur georiënteerde- animalsdieren
229
851000
4000
Misschien ruiken honden en neushoorns en andere op geur georiënteerde dieren
14:41
smellgeur in colorkleur. And the argumentargument would be
230
856000
3000
wel in kleur. En de redenering zou precies dezelfde
14:44
exactlyprecies the samedezelfde as for the batsvleermuizen.
231
859000
1000
zijn als voor vleermuizen.
14:48
MiddleMidden WorldWereld -- the rangereeks of sizesmaten and speedssnelheden
232
863000
3000
Middelwereld - het gebied van afmetingen en snelheden
14:52
whichwelke we have evolvedgeëvolueerd to feel intuitivelyintuïtief comfortablecomfortabel with --
233
867000
3000
waarin we zo zijn geëvolueerd dat we er intuïtief vertrouwd mee zijn -
14:55
is a bitbeetje like the narrowsmal rangereeks of the electromagneticelektromagnetische spectrumspectrum
234
870000
4000
is een beetje zoals het nauwe gebied van het elektromagnetisch spectrum
14:59
that we see as lightlicht of variousdivers colorskleuren.
235
874000
3000
waarin we de verschillende kleuren licht zien.
15:02
We're blindBlind to all frequenciesfrequenties outsidebuiten that,
236
877000
2000
Voor alle andere frequenties zijn we gewoon blind
15:04
unlesstenzij we use instrumentsinstrumenten to help us.
237
879000
3000
behalve als we gebruik maken van instrumenten.
15:09
MiddleMidden WorldWereld is the narrowsmal rangereeks of realityrealiteit
238
884000
3000
Zo is Middelwereld het nauwe gebied van realiteit
15:12
whichwelke we judgerechter to be normalnormaal, as opposedgekant tegen to the queernessvreemdheid
239
887000
3000
dat we als normaal ervaren, in tegenstelling tot de raarheid
15:15
of the very smallklein, the very largegroot and the very fastsnel.
240
890000
3000
van het extreem kleine, het extreem grote en het extreem snelle.
15:20
We could make a similarsoortgelijk scaleschaal of improbabilitiesimprobabilities;
241
895000
2000
We kunnen een gelijkaardige schaal van onwaarschijnlijkheden maken;
15:23
nothing is totallyhelemaal impossibleonmogelijk.
242
898000
2000
niets is totaal onwaarschijnlijk.
15:25
MiraclesWonderen are just eventsevents that are extremelyuiterst improbableonwaarschijnlijk.
243
900000
3000
Mirakels zijn slechts extreem onwaarschijnlijke gebeurtenissen.
15:29
A marblemarmer statuestandbeeld could waveGolf its handhand- at us; the atomsatomen that make up
244
904000
4000
Een marmeren beeld zou naar ons kunnen wuiven; de atomen die
15:33
its crystallinekristallijne structurestructuur are all vibratingvibrerende back and forthvoort anywayin ieder geval.
245
908000
3000
zijn kristallijne structuur vormen trillen toch al naar alle kanten.
15:37
Because there are so manyveel of them,
246
912000
1000
Omdat er zo veel van zijn
15:39
and because there's no agreementovereenkomst amongtussen them
247
914000
1000
en omdat ze geen onderlinge afspraken hebben over
15:41
in theirhun preferredvoorkeur directionrichting of movementbeweging, the marblemarmer,
248
916000
2000
een voorkeursrichting van beweging, blijft het marmer
15:44
as we see it in MiddleMidden WorldWereld, staysverblijven rockrots steadyvast.
249
919000
3000
zoals we het in de Middelwereld waarnemen, stokstijf staan.
15:47
But the atomsatomen in the handhand- could all just happengebeuren to moveverhuizing
250
922000
2000
Maar de atomen van de hand zouden eens toevallig
15:49
the samedezelfde way at the samedezelfde time, and again and again.
251
924000
3000
terzelfdertijd dezelfde kant kunnen opgaan en dat telkens opnieuw.
15:52
In this casegeval, the handhand- would moveverhuizing and we'dwij hadden see it wavinggolvend at us
252
927000
4000
In dat geval zouden we de hand naar ons zien wuiven
15:56
in MiddleMidden WorldWereld. The oddskansen againsttegen it, of courseCursus, are so great
253
931000
4000
in de Middelwereld. Maar de kans dat dat zou gebeuren is zo klein
16:00
that if you setreeks out writingschrift zerosnullen at the time of
254
935000
3000
dat als je begonnen was met nullen te schrijven
16:03
the originoorsprong of the universeuniversum, you still would not have
255
938000
3000
bij het ontstaan van het universum
16:06
writtengeschreven enoughgenoeg zerosnullen to this day.
256
941000
1000
je er nu nog niet mee klaar zou zijn.
16:12
EvolutionEvolutie in MiddleMidden WorldWereld has not equippeduitgerust us to handlehandvat
257
947000
1000
Evolutie in de Middelwereld heeft ons niet uitgerust om om te gaan
16:13
very improbableonwaarschijnlijk eventsevents; we don't liveleven long enoughgenoeg.
258
948000
2000
met zeer onwaarschijnlijke voorvallen; we leven te kort.
16:16
In the vastnessuitgestrektheid of astronomicalsterrenkundig spaceruimte and geologicalgeologisch time,
259
951000
4000
Maar gelet op de omvang van astronomische ruimte en geologische tijd
16:21
that whichwelke seemslijkt impossibleonmogelijk in MiddleMidden WorldWereld
260
956000
2000
zou dat wat onmogelijk is in Middelwereld
16:24
mightmacht turnbeurt out to be inevitableonvermijdelijk.
261
959000
2000
wel eens onvermijdelijk kunnen zijn.
16:28
One way to think about that is by countingtelling planetsplaneten.
262
963000
3000
Een manier om daarover na te denken is door planeten te tellen.
16:32
We don't know how manyveel planetsplaneten there are in the universeuniversum,
263
967000
1000
We weten niet hoeveel planeten er bestaan in het heelal,
16:34
but a good estimateschatting is about 10 to the 20, or 100 billionmiljard billionmiljard.
264
969000
3000
maar een goede schatting is 10 tot de 20ste, of 100 miljard miljard.
16:38
And that givesgeeft us a niceleuk way to expressuitdrukken our estimateschatting
265
973000
2000
En daardoor kunnen we op een handige manier
16:41
of life'shet leven improbabilityonwaarschijnlijkheid.
266
976000
2000
de onwaarschijnlijkheid van het leven inschatten.
16:44
Could make some sortsoort of landmarkLandmark pointspoints
267
979000
2000
We kunnen merktekens aanbrengen langs
16:46
alonglangs a spectrumspectrum of improbabilityonwaarschijnlijkheid, whichwelke mightmacht look like
268
981000
3000
dit spectrum van onwaarschijnlijkheid, zoals bij
16:49
the electromagneticelektromagnetische spectrumspectrum we just lookedkeek at.
269
984000
3000
het elektromagnetisch spectrum zojuist.
16:54
If life has arisenontstaan only onceeen keer on any --
270
989000
2000
Indien het leven slechts éénmaal
16:58
if -- if life could -- I mean, life could originatevoortkomen onceeen keer perper planetplaneet,
271
993000
3000
op elke planeet zou zijn ontstaan,
17:01
could be extremelyuiterst commongemeenschappelijk, or it could originatevoortkomen onceeen keer perper starster,
272
996000
4000
dan zou het zeer algemeen voorkomen. Of het zou maar éénmaal per ster
17:06
or onceeen keer perper galaxymelkweg or maybe only onceeen keer in the entiregeheel universeuniversum,
273
1001000
4000
of per melkweg of zelfs in het hele universum kunnen voorkomen,
17:11
in whichwelke casegeval it would have to be here. And somewhereergens up there
274
1006000
3000
wat dan hier geweest zou moeten zijn. En ergens daarboven
17:14
would be the chancekans that a frogkikker would turnbeurt into a princeprins
275
1009000
2000
is er misschien een kikker veranderd in een prins
17:16
and similarsoortgelijk magicalmagisch things like that.
276
1011000
3000
en nog wat gelijkaardige van zo'n magische zaken.
17:20
If life has arisenontstaan on only one planetplaneet in the entiregeheel universeuniversum,
277
1015000
3000
Als het leven slechts op één planeet in het hele universum is ontstaan
17:24
that planetplaneet has to be our planetplaneet, because here we are talkingpratend about it.
278
1019000
4000
dan moet dat op deze planeet zijn geweest, omdat wij hier zijn om erover te praten.
17:28
And that meansmiddelen that if we want to availbaten ourselvesonszelf of it,
279
1023000
2000
En als we dat willen aannemen dan
17:31
we're allowedtoegestaan to postulatepostulaat chemicalchemisch eventsevents in the originoorsprong of life
280
1026000
3000
mogen we bij het ontstaan van het leven chemische gebeurtenissen postuleren
17:35
whichwelke have a probabilitywaarschijnlijkheid as lowlaag as one in 100 billionmiljard billionmiljard.
281
1030000
3000
met een waarschijnlijkheid van één kans op 100 miljard miljard.
17:39
I don't think we shallzal have to availbaten ourselvesonszelf of that,
282
1034000
2000
Maar ik denk niet dat we dat hoeven aan te nemen,
17:42
because I suspectverdachte that life is quiteheel commongemeenschappelijk in the universeuniversum.
283
1037000
2000
want ik vermoed dat leven nogal algemeen zal voorkomen in het heelal.
17:45
And when I say quiteheel commongemeenschappelijk, it could still be so rarezeldzaam
284
1040000
2000
En als ik zeg vrij algemeen dan zou het nog zo zeldzaam kunnen zijn
17:48
that no one islandeiland of life ever encountersontmoetingen anothereen ander,
285
1043000
3000
dat geen eiland van leven ooit in contact zal komen met een ander,
17:52
whichwelke is a sadverdrietig thought.
286
1047000
1000
wat een deprimerende gedachte is.
17:55
How shallzal we interpretinterpreteren "queererqueerer than we can supposeveronderstellen?"
287
1050000
2000
Hoe moeten we "raarder dan we kunnen veronderstellen" interpreteren?
17:58
QueererQueerer than can in principlebeginsel be supposedvermeend,
288
1053000
2000
Raarder dan in principe kan worden verondersteld,
18:01
or just queererqueerer than we can supposeveronderstellen, givengegeven the limitationsbeperkingen
289
1056000
2000
of alleen maar raarder dan we kunnen veronderstellen, gegeven de beperkingen
18:04
of our brain'shersenen evolutionaryevolutionaire apprenticeshipleerlingwezen in MiddleMidden WorldWereld?
290
1059000
4000
van de evolutionaire ontwikkeling van ons brein in Middelwereld?
18:09
Could we, by trainingopleiding and practicepraktijk, emancipateemanciperen ourselvesonszelf
291
1064000
3000
Kunnen we, door training en praktijk, ons weg emanciperen
18:12
from MiddleMidden WorldWereld and achievebereiken some sortsoort of intuitiveintuïtief,
292
1067000
2000
uit de Middelwereld om te komen tot een soort zowel intuïtief
18:15
as well as mathematicalwiskundig, understandingbegrip of the very smallklein
293
1070000
3000
als mathematisch begrijpen van het extreem kleine
18:18
and the very largegroot? I genuinelyecht don't know the answerantwoord.
294
1073000
3000
en het extreem grote? Ik zou het echt niet weten.
18:22
I wonderwonder whetherof we mightmacht help ourselvesonszelf to understandbegrijpen, say,
295
1077000
2000
Ik vraag me af of we onszelf daarin kunnen helpen aan begrip van
18:25
quantumquantum theorytheorie, if we broughtbracht up childrenkinderen to playspelen computercomputer gamesspellen,
296
1080000
3000
de kwantumtheorie, als we kinderen zouden grootbrengen met computerspellen
18:29
beginningbegin in earlyvroeg childhoodkinderjaren, whichwelke had a sortsoort of
297
1084000
2000
vanaf hun vroege jeugd, met een soort
18:32
make-believemake-geloven worldwereld- of ballsballen going throughdoor two slitsspleten on a screenscherm,
298
1087000
2000
virtuele wereld van ballen die door 2 spleten in een scherm gaan,
18:34
a worldwereld- in whichwelke the strangevreemd goingsreilen en zeilen on of quantumquantum mechanicsmechanica
299
1089000
3000
een wereld waar de vreemde gebeurtenissen van de kwantummechanica
18:37
were enlargeduitgebreide by the computer'svan computer make-believemake-geloven,
300
1092000
3000
door de computer geloofwaardig worden uitvergroot,
18:40
so that they becamewerd familiarvertrouwd on the Middle-WorldMidden-wereld scaleschaal of the streamstroom.
301
1095000
3000
zodat ze net zo vertrouwd aanvoelen als de schaal van de Middelwereld.
18:44
And, similarlyevenzo, a relativisticrelativistische computercomputer gamespel in whichwelke
302
1099000
3000
En op dezelfde manier een relativistisch computerspel waarin
18:47
objectsvoorwerpen on the screenscherm manifestmanifesteren the LorenzLorenz ContractionContractie, and so on,
303
1102000
4000
voorwerpen op het scherm Lorentzcontractie ondergaan
18:52
to try to get ourselvesonszelf into the way of thinkinghet denken --
304
1107000
2000
om onszelf op weg te helpen denken
18:54
get childrenkinderen into the way of thinkinghet denken about it.
305
1109000
2000
om kinderen de denkwijze aan te leren.
18:57
I want to endeinde by applyingtoepassen the ideaidee of MiddleMidden WorldWereld
306
1112000
3000
Ik wil eindigen door het idee van Middelwereld
19:01
to our perceptionspercepties of eachelk other.
307
1116000
2000
op onze waarneming van elkaar toe te passen.
19:04
MostDe meeste scientistswetenschappers todayvandaag subscribeAbonneren to a mechanisticmechanistisch viewuitzicht of the mindgeest:
308
1119000
3000
De meeste wetenschappers onderschrijven een mechanistisch idee van de geest:
19:08
we're the way we are because our brainshersenen are wiredbedrade up as they are;
309
1123000
3000
we zijn zoals we zijn door de "bedrading" van onze hersenen;
19:12
our hormoneshormonen are the way they are.
310
1127000
1000
omdat onze hormonen zijn wat ze zijn.
19:13
We'dWe zouden be differentverschillend, our characterstekens would be differentverschillend,
311
1128000
2000
We zouden anders zijn, en onze karakters zouden anders zijn,
19:15
if our neuro-anatomyneuro-anatomie and our physiologicalfysiologische chemistrychemie were differentverschillend.
312
1130000
4000
als onze neuro-anatomie en onze fysiologische chemie anders zouden zijn.
19:20
But we scientistswetenschappers are inconsistentinconsequent. If we were consistentconsequent,
313
1135000
3000
Maar wij zijn inconsequent. Waren we consequent, dan
19:24
our responseantwoord to a misbehavingmisdragen personpersoon, like a child-murdererkind-moordenaar,
314
1139000
3000
zou onze reactie op iemand die zich misdraagt, een kindermoordenaar,
19:27
should be something like, this uniteenheid has a faultydefecte componentbestanddeel;
315
1142000
3000
iets zijn zoals: dit apparaat heeft een fout onderdeel,
19:30
it needsbehoefte aan repairingrepareren. That's not what we say.
316
1145000
3000
het moet worden gerepareerd. Maar zo reageren we niet.
19:33
What we say -- and I includeomvatten the mostmeest austerelysober mechanisticmechanistisch amongtussen us,
317
1148000
4000
Wat we wel zeggen - ook de meest streng mechanistisch ingestelden onder ons,
19:37
whichwelke is probablywaarschijnlijk me --
318
1152000
1000
waartoe ik mezelf reken -
19:38
what we say is, "VileVile monstermonster, prisongevangenis is too good for you."
319
1153000
4000
wat we zeggen is: "Smerig monster, de gevangenis is nog te goed voor je."
19:42
Or worseerger, we seekzoeken revengewraak, in all probabilitywaarschijnlijkheid therebydaarbij triggeringtriggering
320
1157000
4000
Of erger, we zoeken wraak, daarbij met alle waarschijnlijkheid een
19:46
the nextvolgende phasefase in an escalatingescalatie cyclefiets of counter-revengecontra wraak,
321
1161000
3000
cyclus van escalerende tegen-wraak startend.
19:49
whichwelke we see, of courseCursus, all over the worldwereld- todayvandaag.
322
1164000
2000
Kijk naar onze wereld van vandaag te om daarvan getuige te zijn.
19:52
In shortkort, when we're thinkinghet denken like academicsacademici,
323
1167000
2000
Om het kort te maken, als we als academici denken,
19:55
we regardbeschouwen people as elaborateuitwerken and complicatedingewikkeld machinesmachines,
324
1170000
3000
dan zien we mensen als ingewikkelde machines
19:58
like computerscomputers or carsauto's, but when we revertterugkeren to beingwezen humanmenselijk
325
1173000
4000
zoals computers en auto's, maar vanuit een menselijk standpunt
20:03
we behavezich gedragen more like BasilBasilicum FawltyFawlty, who, we rememberonthouden,
326
1178000
3000
reageren we meer als Basil Fawlty, die, zoals we weten
20:06
thrashedgeselden his carauto to teachonderwijzen it a lessonles when it wouldn'tzou het niet startbegin
327
1181000
3000
zijn auto te lijf ging omdat hij niet wou starten
20:09
on gourmetgastronomische night. (LaughterGelach)
328
1184000
3000
op de gourmet avond. (Gelach)
20:13
The reasonreden we personifyverpersoonlijken things like carsauto's and computerscomputers
329
1188000
3000
De reden dat we zaken als auto's en computers personifiëren
20:16
is that just as monkeysapen liveleven in an arborealArboreal worldwereld-
330
1191000
3000
komt doordat we net zoals apen in een boomwereld,
20:19
and molesmollen liveleven in an undergroundondergronds worldwereld-
331
1194000
3000
mollen in een gangenwereld
20:22
and waterwater stridersstriders liveleven in a surfaceoppervlak tension-dominatedspanning gedomineerde flatlandFlatland,
332
1197000
3000
en schaatsenrijders op een door oppervlaktespanning gedomineerd platland,
20:26
we liveleven in a socialsociaal worldwereld-. We swimzwemmen throughdoor a seazee of people --
333
1201000
4000
in een sociale wereld leven. We zwemmen door een zee van mensen -
20:30
a socialsociaal versionversie of MiddleMidden WorldWereld.
334
1205000
2000
een sociale versie van Middelwereld.
20:34
We are evolvedgeëvolueerd to second-guessachteraf the behaviorgedrag of othersanderen
335
1209000
2000
Wij zijn geëvolueerd om meer achter het gedrag van anderen te zoeken,
20:37
by becomingworden brilliantbriljant, intuitiveintuïtief psychologistspsychologen.
336
1212000
3000
door briljante, intuïtieve psychologen te worden.
20:41
TreatingBehandeling van people as machinesmachines
337
1216000
2000
Mensen zien als machines
20:43
maymei be scientificallywetenschappelijk and philosophicallyfilosofisch accurateaccuraat,
338
1218000
3000
is misschien wetenschappelijk en filosofisch interessant,
20:47
but it's a cumbersomeomslachtig wasteverspilling of time
339
1222000
1000
maar het is omslachtig tijdverlies
20:48
if you want to guessraden what this personpersoon is going to do nextvolgende.
340
1223000
3000
als je de volgende handeling van een persoon wil raden.
20:52
The economicallyeconomisch usefulnuttig way to modelmodel- a personpersoon
341
1227000
2000
De economisch nuttige manier om een persoon te modelleren
20:55
is to treattraktatie him as a purposefuldoelgericht, goal-seekingDoelzoeken agentagent
342
1230000
3000
is hem te zien als een doelgericht agens
20:58
with pleasuresgenoegens and painspijnen, desiresverlangens and intentionsbedoelingen,
343
1233000
2000
met genot en pijn, verlangens en intenties,
21:01
guiltschuld, blame-worthinessBlame-worthiness.
344
1236000
1000
schuld, aansprakelijheid.
21:03
PersonificationPersonificatie and the imputingtotaalcijfers of intentionalopzettelijk purposedoel
345
1238000
4000
Personificatie en het toekennen van gerichte doelen
21:08
is suchzodanig a brilliantlybriljant successfulgeslaagd way to modelmodel- humansmensen,
346
1243000
2000
is zo'n briljant en succesvol systeem voor mensen
21:11
it's hardlynauwelijks surprisingverrassend the samedezelfde modelingmodellering softwaresoftware
347
1246000
3000
het wekt nauwelijks verbazing dat dezelfde software
21:14
oftenvaak seizesgrijpt controlcontrole when we're tryingproberen to think about entitiesentiteiten
348
1249000
4000
soms de controle overneemt als we trachten te denken over entiteiten
21:18
for whichwelke it's not appropriategeschikt, like BasilBasilicum FawltyFawlty with his carauto
349
1253000
3000
waarvoor het eigenlijk niet van toepassing is; Basil Fawlty met zijn auto
21:21
or like millionsmiljoenen of deludedmisleid people with the universeuniversum as a wholegeheel. (LaughterGelach)
350
1256000
8000
of miljoenen misleide mensen met het hele universum. (Gelach)
21:29
If the universeuniversum is queererqueerer than we can supposeveronderstellen,
351
1264000
2000
Als het heelal raarder is dan we kunnen denken
21:32
is it just because we'vewij hebben been naturallyvan nature selectedgekozen to supposeveronderstellen
352
1267000
3000
komt dat dan alleen doordat we natuurlijk geselecteerd zijn om te denken
21:35
only what we needednodig to supposeveronderstellen in orderbestellen to surviveoverleven
353
1270000
3000
wat we moesten denken om te kunnen overleven
21:38
in the PleistocenePleistoceen of AfricaAfrika?
354
1273000
2000
in het Pleistoceen in Afrika?
21:41
Or are our brainshersenen so versatileveelzijdig and expandableuitbreidbaar that we can
355
1276000
4000
Of zijn onze hersenen zo flexibel en uitbreidbaar dat we
21:45
traintrein ourselvesonszelf to breakbreken out of the boxdoos of our evolutionevolutie?
356
1280000
4000
onszelf kunnen trainen om uit de doos van onze evolutie te ontsnappen?
21:50
Or, finallyTenslotte, are there some things in the universeuniversum so queerQueer
357
1285000
4000
Of zijn er ten langen leste sommige zaken in het universum zo raar
21:54
that no philosophyfilosofie of beingswezens, howeverechter godlikeGoddelijke, could dreamdroom them?
358
1289000
6000
dat geen filosofie van wezens, hoe goddelijk ook, ze zou kunnen bedenken?
22:01
Thank you very much.
359
1296000
1000
Dank u wel.
Translated by Rik Delaet
Reviewed by Jeroen Bakker

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Richard Dawkins - Evolutionary biologist
Oxford professor Richard Dawkins has helped steer evolutionary science into the 21st century, and his concept of the "meme" contextualized the spread of ideas in the information age. In recent years, his devastating critique of religion has made him a leading figure in the New Atheism.

Why you should listen

As an evolutionary biologist, Richard Dawkins has broadened our understanding of the genetic origin of our species; as a popular author, he has helped lay readers understand complex scientific concepts. He's best-known for the ideas laid out in his landmark book The Selfish Gene and fleshed out in The Extended Phenotype: the rather radical notion that Darwinian selection happens not at the level of the individual, but at the level of our DNA. The implication: We evolved for only one purpose — to serve our genes.

Of perhaps equal importance is Dawkins' concept of the meme, which he defines as a self-replicating unit of culture -- an idea, a chain letter, a catchy tune, an urban legend -- which is passed person-to-person, its longevity based on its ability to lodge in the brain and inspire transmission to others. Introduced in The Selfish Gene in 1976, the concept of memes has itself proven highly contagious, inspiring countless accounts and explanations of idea propagation in the information age.

In recent years, Dawkins has become outspoken in his atheism, coining the word "bright" (as an alternate to atheist), and encouraging fellow non-believers to stand up and be identified. His controversial, confrontational 2002 TED talk was a seminal moment for the New Atheism, as was the publication of his 2006 book, The God Delusion, a bestselling critique of religion that championed atheism and promoted scientific principles over creationism and intelligent design.

More profile about the speaker
Richard Dawkins | Speaker | TED.com