ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.

Why you should listen

When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.

In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.

More profile about the speaker
Liza Donnelly | Speaker | TED.com
TEDWomen 2010

Liza Donnelly: Drawing on humor for change

Liza Donnelly: Humor obrazkowy na rzecz zmian

Filmed:
1,435,431 views

Liza Donnelly, rysowniczka dla New Yorker'a, prezentuje portfolio pełne mądrych oraz śmiesznych obrazków poświęconych codziennemu życiu. Mówi również o tym, jak humor może umacniać kobiety oraz zmieniać zasady.
- Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:17
(LaughterŚmiech)
0
2000
7000
(Śmiech)
00:24
I was afraidprzestraszony of womanhoodkobiecości.
1
9000
3000
Bałam się kobiecości.
00:27
Not that I'm not afraidprzestraszony now,
2
12000
2000
Nie to bym wciąż się nie bała,
00:29
but I've learnednauczyli to pretendstwarzać pozory.
3
14000
2000
lecz nauczyłam się udawać.
00:31
I've learnednauczyli to be flexibleelastyczne.
4
16000
2000
Nauczyłam się być elastyczna.
00:33
In factfakt, I've developedrozwinięty some interestingciekawy toolsprzybory
5
18000
2000
Stworzyłam ciekawe narzędzia,
00:35
to help me dealsprawa with this fearstrach.
6
20000
2000
pozwalające mi zwalczać ten strach.
00:37
Let me explainwyjaśniać.
7
22000
2000
Już tłumacze.
00:39
Back in the '50s and '60s, when I was growingrozwój up,
8
24000
2000
W latach 50-tych i 60-tych, gdy dorastałam,
00:41
little girlsdziewczyny were supposeddomniemany to be kinduprzejmy and thoughtfulrozważny
9
26000
2000
małe dziewczynki musiały być miłe i mądre.
00:43
and prettyładny and gentledelikatny and softmiękki,
10
28000
3000
i ładne, i grzeczne, i delikatne.
00:46
and we were supposeddomniemany to fitdopasowanie into rolesrole
11
31000
2000
Oraz musiałyśmy pasować do ról,
00:48
that were sortsortować of shadowycienisty --
12
33000
2000
które były na swój sposób rozmazane.
00:50
really not quitecałkiem clearjasny what we were supposeddomniemany to be.
13
35000
2000
Nie do końca było pewne, jakie miałyśmy być.
00:52
(LaughterŚmiech)
14
37000
4000
(Śmiech)
00:56
There were plentydużo of rolerola modelsmodele all around us.
15
41000
2000
Wszędzie wokoło było mnóstwo przykładów.
00:58
We had our mothersmatki, our auntsCiotki, our cousinskuzyni, our sisterssiostry,
16
43000
3000
Nasze matki, ciotki, kuzynki czy siostry,
01:01
and of coursekurs, the ever-presentwszechobecne mediagłoska bezdźwięczna
17
46000
2000
oraz oczywiście wszechobecne media,
01:03
bombardingbombardowanie us with imagesobrazy and wordssłowa,
18
48000
3000
zasypujące nas obrazami i słowami,
01:06
tellingwymowny us how to be.
19
51000
2000
mówiąc nam kim być.
01:09
Now my mothermama was differentróżne.
20
54000
2000
Moja matka była inna.
01:11
She was a homemakergospodyni domowa,
21
56000
2000
Chociaż była gospodynią domową,
01:13
but she and I didn't go out and do girliedziewuszka things togetherRazem,
22
58000
2000
nigdy nie robiliśmy kobiecych rzeczy razem.
01:15
and she didn't buykupować me pinkróżowy outfitsstroje.
23
60000
2000
Nie kupowała mi różowych ubranek.
01:17
InsteadZamiast tego, she knewwiedziałem what I neededpotrzebne, and she boughtkupiony me a bookksiążka of cartoonskreskówki.
24
62000
3000
Przeciwnie - wiedząc co potrzebuję - kupiła mi kreskówkę,
01:20
And I just atejadł it up.
25
65000
2000
a ja ją po prostu pochłonęłam.
01:22
I drewrysował, and I drewrysował,
26
67000
2000
Rysowałam i rysowałam,
01:24
and sinceod I knewwiedziałem that humorhumor was acceptabledo przyjęcia in my familyrodzina,
27
69000
3000
wiedząc, że humor jest powszechnie akceptowany w mojej rodzinie,
01:27
I could drawrysować, do what I wanted to do,
28
72000
2000
mogłam rysować co tylko zapragnęłam,
01:29
and not have to performwykonać, not have to speakmówić --
29
74000
2000
zamiast rozmawiać, wykonywać...
01:31
I was very shynieśmiały --
30
76000
2000
Byłam bardzo nieśmiała --
01:33
and I could still get approvalzatwierdzenie.
31
78000
2000
a i tak wciąż spotykałam się ze zrozumieniem.
01:36
I was launcheduruchomiona as a cartoonistrysownik.
32
81000
2000
Zaczęłam pracę jako rysownik.
01:40
Now when we're youngmłody,
33
85000
2000
Będąc młodym,
01:42
we don't always know. We know there are ruleszasady out there,
34
87000
3000
nie zawsze wiemy... cóż, wiemy, że wszystko się rządzi jakimiś prawami,
01:45
but we don't always know --
35
90000
2000
ale nie zawsze wiemy...
01:47
we don't performwykonać them right,
36
92000
2000
nie wpasowujemy się w nie właściwie,
01:49
even thoughchociaż we are imprintednadrukiem at birthnarodziny
37
94000
2000
mimo, że rodzimy się
01:51
with these things,
38
96000
3000
z tą wiedzą
01:54
and we're told
39
99000
2000
oraz mówi się nam
01:56
what the mostwiększość importantważny colorkolor in the worldświat is.
40
101000
3000
co jest najważniejsze na świecie.
01:59
We're told what shapekształt we're supposeddomniemany to be in.
41
104000
3000
Mówi się nam jak powinniśmy być ukształtowani.
02:02
(LaughterŚmiech)
42
107000
3000
(Śmiech)
02:05
We're told what to wearmieć na sobie --
43
110000
2000
Mówi się nam co nosić --
02:07
(LaughterŚmiech)
44
112000
2000
(Śmiech)
02:09
-- and how to do our hairwłosy --
45
114000
2000
-- jakie nosić fryzury --
02:11
(LaughterŚmiech)
46
116000
5000
(Śmiech)
02:16
-- and how to behavezachować się.
47
121000
3000
-- oraz jak się zachowywać.
02:19
Now the ruleszasady that I'm talkingmówić about
48
124000
2000
Zasady, o których mówię
02:21
are constantlystale beingistota monitoredmonitorowane by the culturekultura.
49
126000
2000
są nieustannie sprawdzane przez kulturę.
02:23
We're beingistota correctedpoprawione,
50
128000
2000
Jesteśmy poprawiani.
02:25
and the primarypodstawowa policemenpolicjantów are womenkobiety,
51
130000
3000
Najlepszymi policjantami są kobiety,
02:28
because we are the carriersprzewoźnicy of the traditiontradycja.
52
133000
2000
gdyż to my podtrzymujemy tradycje.
02:30
We passprzechodzić it down from generationgeneracja to generationgeneracja.
53
135000
3000
Przekazujemy je z pokolenia na pokolenie.
02:34
Not only that --
54
139000
2000
Nie tylko,
02:36
we always have this vagueniejasny notionpojęcie
55
141000
2000
zawsze mamy też to niejasne uczucie,
02:38
that something'scoś jest expectedspodziewany of us.
56
143000
2000
że czegoś się od nas oczekuje.
02:40
And on topTop of all off these ruleszasady,
57
145000
3000
Zaś na samym szczycie tych oczekiwań,
02:43
they keep changingwymiana pieniędzy.
58
148000
2000
coś się cały czas zmienia.
02:45
(LaughterŚmiech)
59
150000
4000
(Śmiech)
02:49
We don't know what's going on halfpół the time,
60
154000
3000
Nie zdajemy sobie sprawy co się dzieje przez część czasu,
02:52
so it putsstawia us in a very tenuouswątpliwy positionpozycja.
61
157000
3000
co stawia nas w marnej pozycji.
02:55
(LaughterŚmiech)
62
160000
2000
(Śmiech)
02:57
Now if you don't like these ruleszasady,
63
162000
2000
Teraz, jeśli nie lubisz tych zasad,
02:59
and manywiele of us don't --
64
164000
2000
a większość z nas tak ma.
03:01
I know I didn't, and I still don't,
65
166000
3000
Nie lubiłam i wciąż nie lubię.
03:04
even thoughchociaż I followśledzić them halfpół the time,
66
169000
2000
mimo to częściowo ich przestrzegam,
03:06
not quitecałkiem awareświadomy that I'm followingnastępujący them --
67
171000
2000
nie zawsze będąc tego świadomą --
03:08
what better way than to changezmiana them [than] with humorhumor?
68
173000
3000
czy jest lepszy sposób na ich zmianę, niż przez zastosowanie humoru?
03:13
HumorHumor reliesopiera się on the traditionstradycje of a societyspołeczeństwo.
69
178000
3000
Humor bazuje na tradycjach społecznych.
03:16
It takes what we know, and it twistszakręty it.
70
181000
3000
Wykręca to, co już nam znane.
03:19
It takes the codesKody of behaviorzachowanie and the codesKody of dresssukienka,
71
184000
2000
Kodeks zachowania, sposób ubierania
03:21
and it makesczyni it unexpectedniespodziewany,
72
186000
2000
i zmienia je na coś nieoczekiwanego.
03:23
and that's what elicitswywołuje a laughśmiech.
73
188000
2000
To właśnie to pobudza do śmiechu.
03:25
Now what if you put togetherRazem womenkobiety and humorhumor?
74
190000
3000
Teraz, co się stanie jeżeli połączymy kobietę i humor?
03:28
I think you can get changezmiana.
75
193000
2000
Myślę, że można temu dać szansę.
03:30
Because womenkobiety are on the groundziemia floorpiętro,
76
195000
2000
Ponieważ kobiety zajmują ważną pozycję,
03:32
and we know the traditionstradycje so well,
77
197000
2000
tak samo jak tradycje,
03:34
we can bringprzynieść a differentróżne voicegłos to the tablestół.
78
199000
2000
możemy osiągnąć nieco inny efekt.
03:36
Now I startedRozpoczęty drawingrysunek
79
201000
2000
Zaczęłam rysować
03:38
in the middleśrodkowy of a lot of chaoschaos.
80
203000
2000
w chaotycznym okresie.
03:40
I grewrósł up not fardaleko from here in WashingtonWaszyngton D.C.
81
205000
2000
Dorastałam niedaleko Waszyngtonu
03:42
duringpodczas the CivilCywilnego RightsPrawa movementruch, the assassinationszabójstw,
82
207000
3000
podczas ruchu praw obywatelskich, zamachów,
03:45
the WatergateWatergate hearingsprzesłuchań and then the feministfeminista movementruch,
83
210000
3000
nagrań Watergate oraz ruchu feministycznego.
03:48
and I think I was drawingrysunek,
84
213000
2000
Myślę, że przez rysunek
03:50
tryingpróbować to figurepostać out what was going on.
85
215000
2000
próbowałam zrozumieć co się tak naprawdę dzieje.
03:52
And then alsorównież my familyrodzina was in chaoschaos,
86
217000
3000
Potem również moją rodzinę ogarną chaos.
03:55
and I drewrysował to try to bringprzynieść my familyrodzina togetherRazem --
87
220000
3000
Zatem rysowałam by znów ich zjednoczyć --
03:58
(LaughterŚmiech)
88
223000
5000
(Śmiech)
04:03
-- try to bringprzynieść my familyrodzina togetherRazem with laughterśmiech.
89
228000
3000
-- zjednoczyć przez śmiech.
04:06
It didn't work.
90
231000
2000
Nie zadziałało.
04:08
My parentsrodzice got divorcedrozwiedziony, and my sistersiostra was arrestedaresztowany.
91
233000
3000
Moi rodzice się rozwiedli, moja siostra została aresztowana.
04:11
But I founduznany my placemiejsce.
92
236000
2000
Ale ja znalazłam swoje miejsce na świecie.
04:13
I founduznany that I didn't have to wearmieć na sobie highwysoki heelsobcasy,
93
238000
2000
Zrozumiałam, że nie muszę nosić szpilek,
04:15
I didn't have to wearmieć na sobie pinkróżowy,
94
240000
2000
czy różowych ubrań,
04:17
and I could feel like I fitdopasowanie in.
95
242000
3000
i wciąż czułam, że wszystko pasuje.
04:20
Now when I was a little olderstarsze, in my 20s,
96
245000
3000
Kiedy byłam nieco po 20-stce,
04:23
I realizedrealizowany there are not manywiele womenkobiety in cartooningCartooning.
97
248000
3000
zrozumiałam, że nie ma zbyt dużo rysowniczek.
04:26
And I thought, "Well, maybe I can breakprzerwa
98
251000
2000
Pomyślałam, "Cóż, może mogę
04:28
the little glassszkło ceilingsufit of cartooningCartooning,"
99
253000
2000
zwojować rysowniczy świat?"
04:30
and so I did. I becamestał się a cartoonistrysownik.
100
255000
2000
I tak zrobiłam, zostałam rysowniczką.
04:32
And then I thought -- in my 40s I startedRozpoczęty thinkingmyślący,
101
257000
3000
Następnie, mając 40-stkę na karku, zaczęłam myśleć
04:35
"Well, why don't I do something?
102
260000
2000
"Czemu-by tu czegoś nie zdziałać?"
04:37
I always lovedkochany politicalpolityczny cartoonskreskówki,
103
262000
2000
Zawsze uwielbiałam satyry polityczne,
04:39
so why don't I do something with the contentzadowolony of my cartoonskreskówki
104
264000
3000
czemu zatem nie wykorzystać tego w moich rysunkach,
04:42
to make people think about the stupidgłupi ruleszasady that we're followingnastępujący
105
267000
3000
by zmusić ludzi do myślenia o głupich rolach społecznych, których się trzymamy,
04:45
as well as laughśmiech?"
106
270000
3000
a przy okazji również do śmiechu?"
04:48
Now my perspectiveperspektywiczny
107
273000
2000
Obecnie moja perspektywa
04:50
is a particularlyszczególnie --
108
275000
2000
jest szczególnie --
04:52
(LaughterŚmiech)
109
277000
2000
(Śmiech)
04:54
-- my perspectiveperspektywiczny is a particularlyszczególnie AmericanAmerykański perspectiveperspektywiczny.
110
279000
2000
moja perspektywa jest szczególnie amerykańska.
04:56
I can't help it. I liverelacja na żywo here.
111
281000
3000
Nic na to nie poradzę, tutaj mieszkam.
04:59
Even thoughchociaż I've traveledbywały a lot,
112
284000
2000
Mimo, że dużo podróżowałam,
05:01
I still think like an AmericanAmerykański womankobieta.
113
286000
2000
wciąż myślę jak amerykańska kobieta.
05:03
But I believe that the ruleszasady that I'm talkingmówić about
114
288000
2000
Mimo to wierzę, że role, o których mówię
05:05
are universaluniwersalny, of coursekurs --
115
290000
2000
są uniwersalne, oczywiście --
05:07
that eachkażdy culturekultura has its differentróżne codesKody of behaviorzachowanie
116
292000
3000
wszystkie kultury mają różne zestawy zachowań,
05:10
and dresssukienka and traditionstradycje,
117
295000
2000
zasad ubioru, tradycji,
05:12
and eachkażdy womankobieta has to dealsprawa with these samepodobnie things
118
297000
2000
lecz w każdej z nich kobieta musi się zmagać z tymi samymi problemami,
05:14
that we do here in the U.S.
119
299000
2000
z którymi się zmaga w U.S.
05:16
ConsequentlyW związku z tym, we have.
120
301000
2000
W efekcie, mamy -- my - kobiety -
05:18
WomenKobiety, because we're on the groundziemia, we know the traditiontradycja.
121
303000
3000
stąpające po ziemi, znające tradycje,
05:21
We have amazingniesamowity antennaeanteny.
122
306000
3000
mamy doskonałe anteny.
05:24
Now my work latelyostatnio
123
309000
2000
Ostatnio moją pracą
05:26
has been to collaboratewspółpracować with internationalmiędzynarodowy cartoonistsrysowników,
124
311000
2000
była współpraca z międzynarodowymi rysownikami
05:28
whichktóry I so enjoycieszyć się,
125
313000
2000
przy czym bardzo dobrze się bawiłam.
05:31
and it's givendany me a greaterwiększy appreciationuznanie
126
316000
2000
Oraz bardzo docieniłam
05:33
for the powermoc of cartoonskreskówki
127
318000
2000
siłę kreskówek
05:35
to get at the truthprawda,
128
320000
4000
do odkrywania prawdy,
05:39
to get at the issuesproblemy quicklyszybko and succinctlyzwięźle.
129
324000
3000
szybko i zwięźle.
05:42
And not only that, it can get to the viewerwidz
130
327000
2000
Nie tylko przez to. Docieramy do odbiorcy,
05:44
throughprzez not only the intellectintelekt, but throughprzez the heartserce.
131
329000
3000
nie tylko przez intelekt, lecz i serce.
05:47
My work alsorównież has alloweddozwolony me to collaboratewspółpracować
132
332000
3000
Moja praca również pozwala mi na współpracę
05:50
with womenkobiety cartoonistsrysowników from acrossprzez the worldświat --
133
335000
2000
z rysowniczkami z całego świata,
05:52
countrieskraje suchtaki as SaudiArabii Saudyjskiej ArabiaArabia,
134
337000
2000
z Arabii Saudyjskiej,
05:54
IranIran, TurkeyTurcja,
135
339000
2000
Iranu, Turcji,
05:56
ArgentinaArgentyna, FranceFrancja --
136
341000
2000
Argentyny, Francji...
05:58
and we have satsob togetherRazem and laughedzaśmiał się
137
343000
2000
Siedząc razem śmiejemy się,
06:00
and talkedrozmawialiśmy and sharedudostępniony our difficultiestrudności.
138
345000
2000
rozmawiamy i dzielimy się naszymi problemami.
06:02
And these womenkobiety are workingpracujący so hardciężko to get theirich voicesgłosy heardsłyszał
139
347000
3000
Te kobiety ciężko pracują, by ich głos mógł być usłyszany
06:05
in some very difficulttrudny circumstancesokoliczności.
140
350000
3000
w bardzo nieprzychylnych warunkach.
06:08
But I feel blessedbłogosławiony to be ablezdolny to work with them.
141
353000
3000
Jednak czuję się wyróżniona mogąc z nimi pracować.
06:12
And we talk about
142
357000
2000
Rozmawiamy o tym,
06:14
how womenkobiety have suchtaki strongsilny perceptionspercepcje,
143
359000
2000
jak kobiety mocno postrzegają
06:16
because of our tenuouswątpliwy positionpozycja
144
361000
2000
mimo marnej pozycji
06:18
and our rolerola as tradition-keepersTradycja hodowców,
145
363000
3000
oraz roli pośrednika tradycji.
06:21
that we can have the great potentialpotencjał
146
366000
3000
O tym, że mamy ogromny potencjał
06:24
to be change-agentsZmiana agentów.
147
369000
2000
by zacząć odgrywać ważną rolę w zmianach.
06:26
And I think, I trulynaprawdę believe,
148
371000
3000
Wierzę, że
06:29
that we can changezmiana this thing
149
374000
2000
możemy dokonywać tych zmian
06:31
one laughśmiech at a time.
150
376000
2000
za pomocą każdorazowego śmiechu.
06:33
Thank you.
151
378000
2000
Dziękuję.
06:35
(ApplauseAplauz)
152
380000
2000
(Oklaski)
Translated by Marek Kasiak
Reviewed by Marcin Kasiak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Liza Donnelly - Cartoonist
New Yorker cartoonist Liza Donnelly tackles global issues with humor, intelligence and sarcasm. Her latest project supports the United Nations initiative Cartooning For Peace.

Why you should listen

When Liza Donnelly joined The New Yorker in 1982, she was the youngest cartoonist on staff and one of only three women at the time to draw cartoons for the magazine. She’s still there. In 2005, Donnelly wrote the definitive book about her colleagues: Funny Ladies: The New Yorker’s Greatest Women Cartoonists and Their Cartoons. She’s been part of many other books, including Sex and Sensibility, Cartoon Marriage (about her life with fellow New Yorker cartoonist Michael Maslin) and a popular series of dinosaur books for kids. Her latest is Women on Men.

In 2007, Donnelly joined the United Nations initiative Cartooning for Peace. She travels worldwide to speak out about freedom of speech, world peace, and other global issues. Along with her New Yorker cartoons, Donnelly writes a column for Forbes, and draws a weekly political cartoon for Medium. She's a founding member of the US branch of the international organization FECO, and has taught at Vassar College and The School of Visual Arts. She received an honorary PhD from the University of Connecticut and is a cultural envoy for the US State Department, traveling to speak about women's rights, freedom of expression and cartoons.

More profile about the speaker
Liza Donnelly | Speaker | TED.com