ABOUT THE SPEAKER
Honor Harger - Artist
Honor Harger explores the sounds of the sky, using art to connect her audience to the universe.

Why you should listen

Honor Harger is a New Zealand-born artist and curator who has a particular interest in artistic uses of technologies. She's the director of Lighthouse, an arts agency in Brighton, UK. Her artistic practice is produced under the name r a d i o q u a l i a together with collaborator Adam Hyde. One of their main projects is Radio Astronomy , a radio station broadcasting sounds from space.

From a great interview with Harger from Lift '11:

What does it mean to listen to space?

Whilst our project uses what we describe as "sounds from space", it is important to understand that stars and planets are not directly audible. Sound waves can not propagate in the vacuum of space. However, it is possible for radio waves emitted from celestial bodies, such as Jupiter and the Sun, to be heard by using radio technology. In our galaxy, the Sun is the strongest source of radio waves - so it's the most powerful transmitter in the radio sky. Jupiter also sends us strong radio signals.

What we hear is very curiously linked with our experience of radio here on earth -- the sounds are a bit like the sound of static between the stations.

Photo: Matt Locke / Flickr CC

More profile about the speaker
Honor Harger | Speaker | TED.com
TEDSalon London Spring 2011

Honor Harger: A history of the universe in sound

Honor Harger: Historia wszechświata wyrażona dźwiękiem.

Filmed:
996,156 views

Artystka i zarazem naukowiec, Honor Harger wsłuchuje sie w tajemnicze i piękne dźwięki gwiazd, planet, pulsarów. W swojej pracy, nagrywa fale radiowe emitowane przez dawne ciała niebieskie i zamienia je na dźwięk, włączając "najstarszy utwór, jaki kiedykolwiek usłyszycie", czyli dźwięk jaki powstał z promieniowania kosmicznego powstałego podczas Wielkiego Wybuchu.
- Artist
Honor Harger explores the sounds of the sky, using art to connect her audience to the universe. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:21
SpaceMiejsca,
0
6000
2000
Kosmos,
00:23
we all know what it lookswygląda like.
1
8000
2000
wszyscy wiem jak wygląda.
00:25
We'veMamy been surroundedotoczony by imagesobrazy of spaceprzestrzeń
2
10000
2000
Jesteśmy otoczeni obrazami kosmosu
00:27
our wholecały liveszyje,
3
12000
2000
przez całe nasze życie,
00:29
from the speculativespekulacyjny imagesobrazy
4
14000
2000
od obrazów fantastyki naukowej,
00:31
of sciencenauka fictionfikcja
5
16000
2000
opartych na domysłach,
00:33
to the inspirationalinspirujące visionswizje of artistsartyści
6
18000
3000
do inspirujących wizji artystów,
00:36
to the increasinglycoraz bardziej beautifulpiękny pictureskino
7
21000
3000
do coraz piękniejszych zdjęć
00:39
madezrobiony possiblemożliwy by complexzłożony technologiestechnologie.
8
24000
3000
wykonanych dzięki zaawansowanym technologiom.
00:42
But whilstpodczas gdy we have
9
27000
2000
Ale podczas gdy mamy
00:44
an overwhelminglyprzemożnie vividżywy
10
29000
2000
wystarczająco jasne
00:46
visualwizualny understandingzrozumienie of spaceprzestrzeń,
11
31000
2000
wzrokowe zrozumienie wszechświata,
00:48
we have no sensesens of what spaceprzestrzeń soundsDźwięki like.
12
33000
3000
nie mamy żadnego pojęcia, w jaki sposób kosmos brzmi.
00:51
And indeedw rzeczy samej, mostwiększość people associateskojarzyć spaceprzestrzeń with silencecisza.
13
36000
4000
I w rzeczywistości, większość ludzi, łączy kosmos z ciszą.
00:55
But the storyfabuła of how
14
40000
2000
Ale w historii tego
00:57
we cameoprawa ołowiana witrażu to understandzrozumieć the universewszechświat
15
42000
2000
w jaki sposób zrozumieliśmy wszechświat,
00:59
is just as much a storyfabuła of listeningsłuchający
16
44000
2000
taki sam udział ma historia słuchania
01:01
as it is by looking.
17
46000
3000
jak i patrzenia.
01:04
And yetjeszcze despitepomimo this,
18
49000
2000
Ale mimo to,
01:06
hardlyledwie any of us have ever heardsłyszał spaceprzestrzeń.
19
51000
3000
czy ktokolwiek z was, słyszał kiedyś dźwięk kosmosu?
01:09
How manywiele of you here
20
54000
2000
Ilu z was mogłoby
01:11
could describeopisać the sounddźwięk
21
56000
2000
opisać dźwięk
01:13
of a singlepojedynczy planetplaneta or stargwiazda?
22
58000
2000
pojedynczej planety lub gwiazdy?
01:15
Well in casewalizka you've ever wonderedzastanawiałem się,
23
60000
2000
W przypadku, jeśli kiedyś się nad tym zastanawialiście,
01:17
this is what the SunSłońce soundsDźwięki like.
24
62000
2000
tak właśnie brzmi słońce.
01:19
(StaticStatyczne)
25
64000
14000
(Spokojnie)
01:33
(CracklingTrzaski)
26
78000
4000
(Trzaski)
01:37
(StaticStatyczne)
27
82000
6000
(Spokojnie)
01:43
(CracklingTrzaski)
28
88000
4000
(Trzaski)
01:47
This is the planetplaneta JupiterJupiter.
29
92000
3000
A tak Jowisz.
01:50
(SoftMiękkie cracklingtrzaski)
30
95000
20000
(Delikatne trzaski)
02:10
And this is the spaceprzestrzeń probesonda CassiniCassini
31
115000
3000
A oto sonda kosmiczna Cassini
02:13
pirouettingpirouetting throughprzez the icelód ringspierścienie of SaturnSaturn.
32
118000
4000
robiąca piruety przez lodowe pierścienie Saturna.
02:17
(CracklingTrzaski)
33
122000
20000
(Trzaski)
02:37
This is a a highlywysoko condensedskondensowane clumpKępa
34
142000
3000
A to jest wysoce zagęszczona bryła
02:40
of neutralneutralny mattermateria,
35
145000
2000
materii złożonej z neutronów,
02:42
spinningspinning in the distantodległy universewszechświat.
36
147000
4000
wirująca w odległej galaktyce.
02:46
(TappingNaciskając)
37
151000
18000
(Pukanie)
03:04
So my artisticartystyczny practicećwiczyć
38
169000
2000
Mój dorobek artystyczny
03:06
is all about listeningsłuchający
39
171000
2000
skupia się wokół słuchania
03:08
to the weirddziwne and wonderfulwspaniale noiseshałasy
40
173000
3000
dziwnych a zarazem pięknych dźwięków
03:11
emittedemitowane by the magnificentwspaniały celestialCelestial objectsobiekty
41
176000
3000
emitowanych przez wspaniałe ciała niebieskie,
03:14
that make up our universewszechświat.
42
179000
3000
które tworzą nasz Wszechświat.
03:17
And you maymoże wondercud,
43
182000
2000
Możesz się zastanawiać,
03:19
how do we know what these soundsDźwięki are?
44
184000
2000
w jaki sposób wiemy, jakie są te dźwięki?
03:21
How can we tell the differenceróżnica
45
186000
2000
Jak możemy usłyszeć różnicę
03:23
betweenpomiędzy the sounddźwięk of the SunSłońce
46
188000
2000
pomiędzy dźwiękiem Słońca,
03:25
and the sounddźwięk of a pulsarPulsar?
47
190000
2000
a dźwiękiem pulsara?
03:27
Well the answerodpowiedź
48
192000
2000
Cóż, odpowiedź to
03:29
is the sciencenauka of radioradio astronomyastronomia.
49
194000
2000
radioastronomia.
03:31
RadioRadia astronomersastronomowie
50
196000
2000
Radioastronomowie
03:33
studybadanie radioradio wavesfale from spaceprzestrzeń
51
198000
2000
badają fale radiowe z kosmosu
03:35
usingza pomocą sensitivewrażliwy antennasanteny and receiversodbiorniki,
52
200000
3000
używając niezwykle czułych anten i odbiorników,
03:38
whichktóry give them preciseprecyzyjny informationInformacja
53
203000
2000
które dostarczają im szczegółowych danych
03:40
about what an astronomicalastronomiczny objectobiekt is
54
205000
3000
na temat, jaki obiekt astronomiczny obserwują
03:43
and where it is in our night skyniebo.
55
208000
2000
i gdzie znajduje się na niebie.
03:45
And just like the signalssygnały
56
210000
2000
I dokładnie jak z sygnałami,
03:47
that we sendwysłać and receiveotrzymać here on EarthZiemia,
57
212000
3000
które wysyłamy i odbieramy na ziemi,
03:50
we can convertkonwertować these transmissionstransmisje into sounddźwięk
58
215000
3000
możemy przetworzyć sygnały odebrane z kosmosu na dźwięk
03:53
usingza pomocą simpleprosty analoganalog techniquestechniki.
59
218000
3000
używając prostych, analogowych technik.
03:56
And thereforew związku z tym, it's throughprzez listeningsłuchający
60
221000
3000
I z tego powodu, poprzez słuchanie,
03:59
that we'vemamy come to uncoverodkryć
61
224000
2000
możemy odkryć
04:01
some of the universe'swszechświata mostwiększość importantważny secretstajniki --
62
226000
3000
część z najbardziej skrywanych tajemnic Wszechświata --
04:04
its scaleskala, what it's madezrobiony of
63
229000
3000
jego rozmiarów, składników,
04:07
and even how oldstary it is.
64
232000
2000
i nawet, jak bardzo jest stary.
04:09
So todaydzisiaj, I'm going to tell you a shortkrótki storyfabuła
65
234000
3000
Tak więc dzisiaj, chcę opowiedzieć wam krótką historię,
04:12
of the historyhistoria of the universewszechświat throughprzez listeningsłuchający.
66
237000
3000
w jaki sposób ludzie zaczęli nasłuchiwać Wszechświat.
04:15
It's punctuatedinterpunkcyjne
67
240000
2000
Ujęłam ją
04:17
by threetrzy quickszybki anecdotesanegdoty,
68
242000
2000
w trzech, krótkich anegdotach,
04:19
whichktóry showpokazać how accidentalPrzypadkowe encountersspotkania
69
244000
2000
które pokazują jak przypadkowe spotkanie
04:21
with strangedziwne noiseshałasy
70
246000
2000
z dziwnymi szumami,
04:23
gavedał us some of the mostwiększość importantważny informationInformacja
71
248000
3000
dostarczyło nam część z najważniejszych informacji
04:26
we have about spaceprzestrzeń.
72
251000
2000
jakie dziś wiemy o kosmosie.
04:28
Now this storyfabuła doesn't startpoczątek
73
253000
2000
Historia ta nie zaczyna się
04:30
with vastogromny telescopesteleskopy
74
255000
2000
ogromnymi teleskopami,
04:32
or futuristicfuturystyczny spacecraftstatek kosmiczny,
75
257000
3000
czy futurystycznymi pojazdami kosmicznymi,
04:35
but a ratherraczej more humblepokorny technologytechnologia --
76
260000
3000
ale raczej od skromnymniejszych środków --
04:38
and in factfakt, the very mediumśredni
77
263000
2000
w rzeczywistości początkiem,
04:40
whichktóry gavedał us the telecommunicationsTelekomunikacja revolutionrewolucja
78
265000
3000
dzięki któremu wybuchła rewolucja telekomunikacyjna,
04:43
that we're all partczęść of todaydzisiaj:
79
268000
2000
której dziś jesteśmy częścią:
04:45
the telephonetelefon.
80
270000
2000
telefonu.
04:47
It's 1876, it's in BostonBoston,
81
272000
3000
Jest rok 1876, w Bostonie,
04:50
and this is AlexanderAleksander GrahamGraham BellBell
82
275000
2000
a to jest Alexander Graham Bell
04:52
who was workingpracujący with ThomasThomas WatsonWatson
83
277000
2000
pracujący razem z Thomasem Watsonem
04:54
on the inventionwynalazek of the telephonetelefon.
84
279000
3000
nad wynalezieniem telefonu.
04:57
A keyklawisz partczęść of theirich technicaltechniczny setzestaw up
85
282000
3000
Kluczowym elementem ich eksperymentu
05:00
was a half-milekilometr long lengthdługość of wiredrut,
86
285000
2000
był długi na 800 metrów kabel,
05:02
whichktóry was thrownrzucony acrossprzez the rooftopsdachy
87
287000
2000
przerzucony przez dachy
05:04
of severalkilka housesdomy in BostonBoston.
88
289000
3000
kilku domów w Bostonie.
05:07
The linelinia carriedrealizowane the telephonetelefon signalssygnały
89
292000
3000
Linia ta przenosiła impulsy telefoniczne,
05:10
that would laterpóźniej make BellBell a householdgospodarstwo domowe nameNazwa.
90
295000
3000
które później uczyniły Bella osobą światowej sławy.
05:13
But like any long lengthdługość of chargednaładowany wiredrut,
91
298000
3000
Ale jak każdy długi, naładowany kabel,
05:16
it alsorównież inadvertentlynieumyślnie becamestał się
92
301000
2000
nieumyślnie stał się on również
05:18
an antennaantena.
93
303000
2000
anteną.
05:20
ThomasThomas WatsonWatson
94
305000
2000
Thomas Watson
05:22
spentwydany hoursgodziny listeningsłuchający
95
307000
2000
poświęcił całe godziny na słuchaniu
05:24
to the strangedziwne cracklestrzaski and hissessyczy
96
309000
2000
dziwnych trzasków i syków,
05:26
and chirpschirps and whistlesgwizdki
97
311000
3000
świergotów i gwizdów,
05:29
that his accidentalPrzypadkowe antennaantena detectedwykryte.
98
314000
3000
które zostały przypadkowo odebrane przez tę antenę.
05:32
Now you have to rememberZapamiętaj,
99
317000
2000
Musicie wiedzieć,
05:34
this is 10 yearslat before
100
319000
2000
że było to 10 lat przed
05:36
HeinrichHeinrich HertzHertz provedudowodnione the existenceistnienie of radioradio wavesfale --
101
321000
4000
Heinrichem Hertzem, który dowiódł istnienia fal radowych,
05:40
15 yearslat before NikolaNikola Tesla'sTesli four-tunedcztery tuned circuitobwód --
102
325000
3000
15 lat przed radiem Nikoli Tesli,
05:43
nearlyprawie 20 yearslat before Marconi'sMarconi's first broadcasttransmisji.
103
328000
4000
prawie 20 lat przed pierwszą audycją radiową Marconiego.
05:47
So ThomasThomas WatsonWatson wasn'tnie było listeningsłuchający to us.
104
332000
3000
A więc Thomas Watson nie słuchał nas.
05:50
We didn't have the technologytechnologia
105
335000
2000
Nie mieliśmy technologii,
05:52
to transmitprzekazać.
106
337000
2000
aby nadawać.
05:54
So what were these strangedziwne noiseshałasy?
107
339000
3000
Więc czym naprawdę były te dźwięki?
05:58
WatsonWatson was in factfakt listeningsłuchający
108
343000
2000
Watson w rzeczywistości słuchał
06:00
to very low-frequencyniskiej częstotliwości radioradio emissionsemisje
109
345000
2000
fal radiowych o bardzo niskiej częstotliwości,
06:02
causedpowodowany by natureNatura.
110
347000
2000
wytworzonych przez naturę.
06:04
Some of the cracklestrzaski and popswyskakuje mi were lightningBłyskawica,
111
349000
3000
Część z trzasków, strzałów było spowodowane wyładowaniami atmosferycznymi,
06:07
but the eerieniesamowity whistlesgwizdki
112
352000
3000
ale te niezwykłe gwizdy
06:10
and curiouslyciekawie melodiousmelodyjny chirpschirps
113
355000
3000
i interesująco melodyjne świergoty
06:13
had a ratherraczej more exoticegzotyczne originpochodzenie.
114
358000
3000
miały bardziej egzotyczne pochodzenie.
06:16
UsingZa pomocą the very first telephonetelefon,
115
361000
2000
Używając pierwszego telefonu,
06:18
WatsonWatson was in factfakt
116
363000
2000
Watson tak naprawdę,
06:20
dialedwybierane into the heavensniebiosa.
117
365000
2000
połączył się z niebiosami.
06:22
As he correctlyprawidłowo guesseddomyślił się,
118
367000
2000
Jak z resztą poprawnie odgadł,
06:24
some of these soundsDźwięki were causedpowodowany
119
369000
2000
część z tychże dźwięków była spowodowana,
06:26
by activityczynność on the surfacepowierzchnia of the SunSłońce.
120
371000
3000
przez aktywność na powierzchni Słońca.
06:29
It was a solarsłoneczny windwiatr
121
374000
2000
Watson słyszał
06:31
interactinginterakcja with our ionospherejonosfery
122
376000
2000
wiatr słoneczny
06:33
that he was listeningsłuchający to --
123
378000
2000
oddziałujący z naszą jonosferą --
06:35
a phenomenazjawiska whichktóry we can see
124
380000
2000
zjawisko, które możemy zobaczyć
06:37
at the extremeskrajny northernpółnocny and southernpołudniowy latitudesszerokościach geograficznych of our planetplaneta
125
382000
3000
na dużych szerokościach geograficznych, zarówno na północy jak i na południu
06:40
as the auroraAurora.
126
385000
2000
naszej planety, zwane zorzą polarną.
06:42
So whilstpodczas gdy inventingWynalezienie the technologytechnologia
127
387000
3000
A więc podczas konstruowania technologi,
06:45
that would usherUsher in the telecommunicationsTelekomunikacja revolutionrewolucja,
128
390000
4000
która zapoczątkowała rewolucję telekomunikacyjną,
06:49
WatsonWatson had discoveredodkryty
129
394000
2000
Watson odkrył,
06:51
that the stargwiazda at the centercentrum of our solarsłoneczny systemsystem
130
396000
3000
że gwiazda, w centrum naszego układu słonecznego,
06:54
emittedemitowane powerfulpotężny radioradio wavesfale.
131
399000
3000
emituje bardzo silne fale radiowe.
06:57
He had accidentallyprzypadkowo been the first personosoba
132
402000
3000
Przypadkowo stał się pierwszym człowiekiem,
07:00
to tuneTune in to them.
133
405000
2000
je usłyszał.
07:02
Fast-forwardPrzewijanie do przodu 50 yearslat,
134
407000
2000
Przenieśmy się 50 lat do przodu,
07:04
and BellBell and Watson'sWatson technologytechnologia
135
409000
3000
kiedy to odkrycie Bella i Watsona
07:07
has completelycałkowicie transformedprzekształcone
136
412000
2000
całkowicie zmieniło
07:09
globalświatowy communicationskomunikacja.
137
414000
2000
światową komunikację.
07:11
But going from slingingzawiesia some wiredrut
138
416000
2000
Ale przejście z kawałka kabla
07:13
acrossprzez rooftopsdachy in BostonBoston
139
418000
2000
przerzuconego przez dachy w Bostonie
07:15
to layingUkładanie thousandstysiące and thousandstysiące of milesmile of cablekabel
140
420000
3000
do położenia kilku tysięcy mil kabli
07:18
on the AtlanticAtlantic OceanOcean seabeddna morskiego
141
423000
2000
na dnie Oceanu Atlantyckiego,
07:20
is no easyłatwo mattermateria.
142
425000
2000
nie jest takie proste.
07:22
And so before long,
143
427000
2000
I wkrótce,
07:24
BellBell were looking to newNowy technologiestechnologie
144
429000
2000
Bell rozpoczął poszukiwanie nowych technologii,
07:26
to optimizebyć optymistą theirich revolutionrewolucja.
145
431000
3000
aby zoptymalizować ich rewolucję.
07:29
RadioRadia could carrynieść sounddźwięk withoutbez wiresprzewody.
146
434000
3000
Fale radiowe, mogą przenosić dźwięk bez użycia kabli.
07:32
But the mediumśredni is lossystratna --
147
437000
2000
Ale ośrodek powoduje straty --
07:34
it's subjectPrzedmiot to a lot of noisehałas and interferenceingerencja.
148
439000
4000
występuje mnóstwo hałasów i zakłóceń.
07:38
So BellBell employedzatrudniony an engineerinżynier
149
443000
2000
Z tego powodu, Bell zatrudnił inżyniera,
07:40
to studybadanie those noiseshałasy,
150
445000
2000
który miał zbadać zakłócenia
07:42
to try and find out where they cameoprawa ołowiana witrażu from,
151
447000
2000
i spróbować odkryć, skąd one pochodzą,
07:44
with a viewwidok towardsw kierunku buildingbudynek
152
449000
2000
oraz, podjąć próbę zbudowania
07:46
the perfectidealny hardwaresprzęt komputerowy codecKoder-dekoder, whichktóry would get ridpozbyć się of them
153
451000
3000
najlepszego sprzęt dekodujący, który pozwoliłby się ich pozbyć.
07:49
so they could think about usingza pomocą radioradio
154
454000
2000
Mogli więc wtedy zacząć myśleć
07:51
for the purposescele of telephonytelefonia.
155
456000
3000
o używaniu fal radiowych na potrzeby telefonii.
07:54
MostWiększość of the noiseshałasy
156
459000
2000
Większość zakłóceń,
07:56
that the engineerinżynier, KarlKarl JanskyJansky, investigatedbadane
157
461000
3000
którymi zajmował się inżynier Karl Jansky,
07:59
were fairlydość prosaicprozaiczne in originpochodzenie.
158
464000
2000
miało raczej prozaiczne pochodzenie.
08:01
They turnedobrócony out to be lightningBłyskawica
159
466000
2000
Okazało się, że powodem są wyładowania atmosferyczne
08:03
or sourcesźródła of electricalelektryczny powermoc.
160
468000
3000
bądź źródła prądu elektrycznego.
08:06
But there was one persistenttrwałe noisehałas
161
471000
3000
Ale istniał też jeden, ciągły hałas,
08:09
that JanskyJansky couldn'tnie mógł identifyzidentyfikować,
162
474000
2000
którego Jansky nie mógł rozpoznać,
08:11
and it seemedwydawało się to appearzjawić się
163
476000
2000
i wyglądało na to,
08:13
in his radioradio headsetZestaw słuchawkowy
164
478000
2000
że pojawia się w jego słuchawkach
08:15
fourcztery minutesminuty earlierwcześniej eachkażdy day.
165
480000
3000
cztery minuty wcześniej każdego dnia.
08:18
Now any astronomerastronom will tell you,
166
483000
2000
Każdy astronom powiedziałby ci,
08:20
this is the telltaleTelltale signznak
167
485000
2000
że jest to jasna poszlaka
08:22
of something that doesn't originatepochodzić from EarthZiemia.
168
487000
3000
czegoś, co nie pochodzi z Ziemi.
08:25
JanskyJansky had madezrobiony a historichistoryczny discoveryodkrycie,
169
490000
4000
Jansky wykonał historyczne odkrycie,
08:29
that celestialCelestial objectsobiekty could emitemitują radioradio wavesfale
170
494000
3000
dowodzące, że ciała niebieskie mogą emitować fale radiowe
08:32
as well as lightlekki wavesfale.
171
497000
2000
zarówno jak fale świetlne.
08:34
FiftyPięćdziesięciu yearslat on
172
499000
2000
50 lat
08:36
from Watson'sWatson accidentalPrzypadkowe encounterspotkanie with the SunSłońce,
173
501000
3000
po przypadkowym spotkaniu Watsona ze Słońcem,
08:39
Jansky'sJansky's carefulostrożny listeningsłuchający
174
504000
2000
uważne nasłuchiwanie Janskyego
08:41
usheredwprowadzeni in a newNowy agewiek of spaceprzestrzeń explorationbadanie:
175
506000
3000
zapoczątkowała nową erę w eksploracji kosmosu:
08:44
the radioradio astronomyastronomia agewiek.
176
509000
2000
erę radioastronomii.
08:46
Over the nextNastępny fewkilka yearslat,
177
511000
2000
Przez następne kilka lat,
08:48
astronomersastronomowie connectedpołączony up theirich antennasanteny to loudspeakersgłośniki
178
513000
4000
astronomowie połączyli swoje anteny z głośnikami
08:52
and learnednauczyli about our radioradio skyniebo,
179
517000
2000
i uczyli się o naszym radiowym niebie,
08:54
about JupiterJupiter and the SunSłońce,
180
519000
2000
o Jowiszu, i Słońcu,
08:56
by listeningsłuchający.
181
521000
2000
poprzez słuchanie.
08:58
Let's jumpskok aheadprzed siebie again.
182
523000
2000
Przenieśmy się znów do przodu.
09:00
It's 1964,
183
525000
2000
Jest 1964,
09:02
and we're back at BellBell LabsLabs.
184
527000
2000
i jesteśmy z powrotem w Bell Labs.
09:04
And oncepewnego razu again,
185
529000
2000
I jeszcze raz,
09:06
two scientistsnaukowcy have got a problemproblem with noisehałas.
186
531000
3000
dwóch naukowców miało problem z zakłóceniami.
09:09
ArnoArno PenziasPenzias and RobertRobert WilsonWilson
187
534000
3000
Arno Penzias i Robert Wilson
09:12
were usingza pomocą the hornróg antennaantena
188
537000
2000
używali anteny tubowej
09:14
at Bell'sBell's HolmdelHolmdel laboratorylaboratorium
189
539000
2000
w Bell's Holmdel laboratory
09:16
to studybadanie the MilkyMleczny Way
190
541000
2000
aby badać Drogę Mleczną
09:18
with extraordinaryniezwykły precisionprecyzja.
191
543000
2000
z niezwykłą precyzją.
09:20
They were really listeningsłuchający
192
545000
2000
Tak naprawdę,
09:22
to the galaxygalaktyka in highwysoki fidelitywierność.
193
547000
2000
słuchali galaktyk w jakości Hi-Fi.
09:24
There was a glitchglitch in theirich soundtrackścieżka dźwiękowa.
194
549000
3000
Ale mieli pewien fałsz w swojej ścieżce dźwiękowej.
09:27
A mysterioustajemniczy persistenttrwałe noisehałas
195
552000
3000
Tajemniczy, niezmienny szum,
09:30
was disruptingzakłócania theirich researchBadania.
196
555000
2000
który zakłócał ich badania.
09:32
It was in the microwavekuchenka mikrofalowa rangezasięg,
197
557000
2000
Było to w zakresie mikrofal,
09:34
and it appearedpojawił się to be comingprzyjście
198
559000
2000
i wyglądało, że dochodzi do nich
09:36
from all directionswskazówki simultaneouslyrównocześnie.
199
561000
2000
ze wszystkich stron jednocześnie.
09:38
Now this didn't make any sensesens,
200
563000
2000
To nie miało żadnego sensu.
09:40
and like any reasonablerozsądny engineerinżynier or scientistnaukowiec,
201
565000
3000
I jak każdy rozsądny inżynier czy naukowiec,
09:43
they assumedzakłada, że that the problemproblem mustmusi be the technologytechnologia itselfsamo,
202
568000
3000
stwierdzili, że problem tkwi w ich sprzęcie,
09:46
it mustmusi be the dishdanie.
203
571000
2000
a dokładniej w talerzu.
09:48
There were pigeonsgołębie roostingroosting in the dishdanie.
204
573000
3000
Otóż na talerzu zagnieździły się gołębie.
09:51
And so perhapsmoże oncepewnego razu they cleanedwyczyszczony up the pigeongołąb droppingsodchody,
205
576000
3000
Więc być może, kiedy wyczyszczą odchody gołębi,
09:54
get the diskdysk kinduprzejmy of operationaloperacyjny again,
206
579000
2000
poddadzą go swego rodzaju operacji,
09:56
normalnormalna operationsoperacje would resumeŻyciorys.
207
581000
3000
zakłócenia znikną.
09:59
But the noisehałas didn't disappearznikać.
208
584000
3000
Ale hałas nie zniknął.
10:02
The mysterioustajemniczy noisehałas
209
587000
2000
Tajemniczy szum,
10:04
that PenziasPenzias and WilsonWilson were listeningsłuchający to
210
589000
3000
którego słuchali Penzias i Wilson
10:07
turnedobrócony out to be the oldestnajstarsze and mostwiększość significantznaczący sounddźwięk
211
592000
3000
okazał się być najstarszym i najważniejszym dźwiękiem,
10:10
that anyonektokolwiek had ever heardsłyszał.
212
595000
2000
jaki kiedykolwiek ktoś słyszał.
10:12
It was cosmickosmiczny radiationpromieniowanie
213
597000
2000
Było to promieniowanie kosmiczne,
10:14
left over from the very birthnarodziny of the universewszechświat.
214
599000
4000
które powstało podczas narodzin Wszechświata.
10:18
This was the first experimentaleksperymentalny evidencedowód
215
603000
3000
Był to pierwszy eksperymentalny dowód
10:21
that the BigDuże BangBang existedistniały
216
606000
2000
na to, że Wielki Wybuch miał miejsce,
10:23
and the universewszechświat was bornurodzony at a preciseprecyzyjny momentza chwilę
217
608000
3000
i że Wszechświat narodził się w jednym momencie
10:26
some 14.7 billionmiliard yearslat agotemu.
218
611000
4000
jakieś 14,7 miliarda lat temu.
10:31
So our storyfabuła endskończy się
219
616000
2000
Tak więc nasza historia
10:33
at the beginningpoczątek --
220
618000
2000
kończy się na początku --
10:35
the beginningpoczątek of all things, the BigDuże BangBang.
221
620000
3000
początku wszystkiego, Wielkim Wybuchu.
10:38
This is the noisehałas that PenziasPenzias and WilsonWilson heardsłyszał --
222
623000
3000
Oto szum, który słyszał Penzias i Wilson --
10:41
the oldestnajstarsze sounddźwięk that you're ever going to hearsłyszeć,
223
626000
3000
najstarszy dźwięk, jaki kiedykolwiek usłyszycie --
10:44
the cosmickosmiczny microwavekuchenka mikrofalowa backgroundtło radiationpromieniowanie
224
629000
3000
kosmiczne promieniowanie tła
10:47
left over from the BigDuże BangBang.
225
632000
2000
pozostały po Wielkim Wybuchu.
10:49
(FuzzFuzz)
226
634000
15000
(Szum)
11:04
ThanksDzięki.
227
649000
2000
Dziękuję.
11:06
(ApplauseAplauz)
228
651000
4000
(Brawa)
Translated by Oskar Kocoł
Reviewed by Marek Kasiak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Honor Harger - Artist
Honor Harger explores the sounds of the sky, using art to connect her audience to the universe.

Why you should listen

Honor Harger is a New Zealand-born artist and curator who has a particular interest in artistic uses of technologies. She's the director of Lighthouse, an arts agency in Brighton, UK. Her artistic practice is produced under the name r a d i o q u a l i a together with collaborator Adam Hyde. One of their main projects is Radio Astronomy , a radio station broadcasting sounds from space.

From a great interview with Harger from Lift '11:

What does it mean to listen to space?

Whilst our project uses what we describe as "sounds from space", it is important to understand that stars and planets are not directly audible. Sound waves can not propagate in the vacuum of space. However, it is possible for radio waves emitted from celestial bodies, such as Jupiter and the Sun, to be heard by using radio technology. In our galaxy, the Sun is the strongest source of radio waves - so it's the most powerful transmitter in the radio sky. Jupiter also sends us strong radio signals.

What we hear is very curiously linked with our experience of radio here on earth -- the sounds are a bit like the sound of static between the stations.

Photo: Matt Locke / Flickr CC

More profile about the speaker
Honor Harger | Speaker | TED.com