ABOUT THE SPEAKER
Annie Murphy Paul - Science author
Annie Murphy Paul investigates how life in the womb shapes who we become.

Why you should listen

To what extent the conditions we encounter before birth influence our individual characteristics? It‘s the question at the center of fetal origins, a relatively new field of research that measures how the effects of influences outside the womb during pregnancy can shape the physical, mental and even emotional well-being of the developing baby for the rest of its life.

Science writer Annie Murphy Paul calls it a gray zone between nature and nurture in her book Origins, a history and study of this emerging field structured around a personal narrative -- Paul was pregnant with her second child at the time. What she finds suggests a far more dynamic nature between mother and fetus than typically acknowledged, and opens up the possibility that the time before birth is as crucial to human development as early childhood.

Read Annie Murphy Paul's essay on CNN.com>>

More profile about the speaker
Annie Murphy Paul | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Annie Murphy Paul: What we learn before we're born

Annie Murphy Paul: Czego się uczymy przed urodzeniem

Filmed:
2,517,731 views

Zagadka: Kiedy zaczyna się nauka? Odpowiedź: Przed urodzeniem. Pisarz naukowy Annie Murphy Paul opowiada o nowych badaniach, które pokazują jak dużo uczymy się w łonie matki - od rytmu naszego języka ojczystego do wkrótce naszego ulubionego jedzenia.
- Science author
Annie Murphy Paul investigates how life in the womb shapes who we become. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
My subjectPrzedmiot todaydzisiaj is learninguczenie się.
0
0
3000
Moim dzisiejszym tematem jest nauka.
00:18
And in that spiritduch, I want to springwiosna on you all a popmuzyka pop quizkartkówka.
1
3000
3000
I w tym duchu chciałabym zadać wam zagadkę.
00:21
ReadyGotowe?
2
6000
2000
Gotowi?
00:23
When does learninguczenie się beginzaczynać?
3
8000
3000
Kiedy zaczyna się uczenie?
00:26
Now as you ponderrozważać that questionpytanie,
4
11000
2000
Gdy zastanawiacie się nad tym pytaniem,
00:28
maybe you're thinkingmyślący about the first day of preschooldzieci w wieku przedszkolnym
5
13000
2000
może myślicie o pierwszym dniu
00:30
or kindergartenPrzedszkole,
6
15000
2000
w przedszkolu
00:32
the first time that kidsdzieciaki are in a classroomklasa with a teachernauczyciel.
7
17000
3000
albo o pierwszym dniu spedzonym w klasie z nauczycielem.
00:35
Or maybe you've callednazywa to mindumysł the toddlermaluch phasefazy
8
20000
3000
A może przyszła wam na myśl wczesna faza
00:38
when childrendzieci are learninguczenie się how to walkspacerować and talk
9
23000
3000
kiedy dzieci uczą się chodzić i mówić
00:41
and use a forkwidelec.
10
26000
2000
oraz posługiwać widelcem.
00:43
Maybe you've encounterednapotkał the Zero-to-ThreeZero do trzech movementruch,
11
28000
3000
Może słyszeliście o organizacji Zero-to-Three,
00:46
whichktóry assertstwierdzi that the mostwiększość importantważny yearslat for learninguczenie się
12
31000
3000
która twierdzi, że najważniejszymi latami dla nauki
00:49
are the earliestnajwcześniej oneste.
13
34000
2000
są te najwcześniejsze.
00:51
And so your answerodpowiedź to my questionpytanie would be:
14
36000
3000
Więc wasza odpowiedź na moje pytanie będzie:
00:54
LearningUczenia się beginszaczyna się at birthnarodziny.
15
39000
2000
Nauka rozpoczyna się od urodzenia.
00:56
Well todaydzisiaj I want to presentteraźniejszość to you
16
41000
2000
Otóż dziś pragnę przedstawić wam
00:58
an ideapomysł that maymoże be surprisingzaskakujący
17
43000
3000
myśl, która może być zaskakująca
01:01
and maymoże even seemwydać się implausiblenieprawdopodobne,
18
46000
3000
a nawet może wydawać się nieprawdopodobna,
01:04
but whichktóry is supportedutrzymany by the latestnajnowszy evidencedowód
19
49000
2000
ale która jest wspierana przez najnowsze dane
01:06
from psychologyPsychologia and biologybiologia.
20
51000
3000
z psychologii i biologii.
01:09
And that is that some of the mostwiększość importantważny learninguczenie się we ever do
21
54000
3000
Mówi ona o tym, że najistotniejsza dla nas nauka
01:12
happensdzieje się before we're bornurodzony,
22
57000
2000
ma miejsce przed naszym urodzeniem,
01:14
while we're still in the wombłono.
23
59000
3000
gdy jesteśmy jeszcze w łonie matki.
01:17
Now I'm a sciencenauka reporterreporter.
24
62000
2000
Jestem dziennikarzem naukowym.
01:19
I writepisać booksksiążki and magazineczasopismo articlesartykuły.
25
64000
2000
Piszę książki i artykuły do czasopism.
01:21
And I'm alsorównież a mothermama.
26
66000
2000
Ale jestem także matką.
01:23
And those two rolesrole cameoprawa ołowiana witrażu togetherRazem for me
27
68000
3000
I te dwie role spotkały się
01:26
in a bookksiążka that I wrotenapisał callednazywa "OriginsPoczątki."
28
71000
3000
w mojej książce zatytłuowanej "Pochodzenie".
01:29
"OriginsPoczątki" is a reportraport from the frontz przodu lineskwestia
29
74000
3000
"Pochodzenie" jest raportem z pierwszej ręki
01:32
of an excitingekscytujący newNowy fieldpole
30
77000
2000
o ekscytującej nowej dziedzinie
01:34
callednazywa fetalpłodu originspoczątki.
31
79000
2000
nazwanej programowaniem płodowym.
01:36
FetalPłodu originspoczątki is a scientificnaukowy disciplinedyscyplina
32
81000
3000
Programowanie płodowe jest naukową dyscypliną
01:39
that emergedpojawiły się just about two decadesdziesiątki lat agotemu,
33
84000
3000
która powstała dopiero około 20 lat temu,
01:42
and it's basedna podstawie on the theoryteoria
34
87000
3000
i jest oparta na teorii
01:45
that our healthzdrowie and well-beingdobre samopoczucie throughoutpoprzez our liveszyje
35
90000
3000
że nasze zdrowie i dobre samopoczucie
01:48
is cruciallyco najważniejsze affectedafektowany
36
93000
2000
jest w decydujący sposób determinowane
01:50
by the ninedziewięć monthsmiesiące we spendwydać in the wombłono.
37
95000
3000
przez dziewięć miesięcy, które spędzamy w łonie matki.
01:53
Now this theoryteoria was of more than just intellectualintelektualny interestzainteresowanie to me.
38
98000
4000
Ta teoria była dla mnie czymś więcej niż tylko ciekawostką intelektualną.
01:57
I was myselfsiebie pregnantw ciąży
39
102000
2000
Byłam w ciąży
01:59
while I was doing the researchBadania for the bookksiążka.
40
104000
3000
kiedy zbierałam materiały do książki.
02:02
And one of the mostwiększość fascinatingfascynujący insightswgląd
41
107000
2000
I jednym z najbardziej fascynujących spostrzeżeń
02:04
I tookwziął from this work
42
109000
2000
jakie wyniosłam z tej pracy
02:06
is that we're all learninguczenie się about the worldświat
43
111000
3000
jest to, że uczymy sie o świecie
02:09
even before we enterwchodzić it.
44
114000
3000
jeszcze zanim w niego wkroczymy.
02:12
When we holdutrzymać our babiesdzieci for the first time,
45
117000
2000
Kiedy trzymamy nasze dzieci po raz pierwszy
02:14
we mightmoc imaginewyobrażać sobie that they're cleanczysty slatesłupki,
46
119000
3000
wydaje nam się, że są jak czysta kartka papieru,
02:17
unmarkednieoznakowane by life,
47
122000
2000
nienaruszone przez życie,
02:19
when in factfakt, they'veoni alreadyjuż been shapedw kształcie by us
48
124000
3000
jednak w rzeczywistości zostały już one ukształtowane przez nas
02:22
and by the particularszczególny worldświat we liverelacja na żywo in.
49
127000
4000
i przez ten świat, w którym żyjemy.
02:26
TodayDzisiaj I want to sharedzielić with you some of the amazingniesamowity things
50
131000
2000
Dziś chcę podzielić się z wami niezwykłymi rzeczami,
02:28
that scientistsnaukowcy are discoveringodkrywanie
51
133000
2000
które odkrywają naukowcy
02:30
about what fetusespłodów learnuczyć się
52
135000
2000
o tym czego uczy się płód
02:32
while they're still in theirich mothers'matki belliesbrzuchy.
53
137000
3000
podczas gdy ciągle jest w brzuchu matki.
02:36
First of all,
54
141000
2000
Po pierwsze,
02:38
they learnuczyć się the sounddźwięk of theirich mothers'matki voicesgłosy.
55
143000
3000
uczy się brzmienia głosu swojej matki.
02:41
Because soundsDźwięki from the outsidena zewnątrz worldświat
56
146000
3000
Ponieważ dźwięki ze świata zewnętrznego
02:44
have to travelpodróżować throughprzez the mother'smatki abdominalbrzucha tissuetkanka
57
149000
3000
muszą przejść przez tkankę brzuszną matki
02:47
and throughprzez the amnioticpłyn owodniowy fluidpłyn that surroundsotacza the fetuspłód,
58
152000
4000
oraz przez płyn owodniowy otaczający płód.
02:51
the voicesgłosy fetusespłodów hearsłyszeć,
59
156000
2000
Dźwięki które słyszy płód
02:53
startingstartowy around the fourthczwarty monthmiesiąc of gestationciąża,
60
158000
3000
począwszy od około czwartego miesiąca ciąży,
02:56
are mutedwyciszony and muffledprzytłumiony.
61
161000
2000
są wyciszone i stłumione.
02:58
One researchernaukowiec saysmówi
62
163000
2000
Jeden z naukowców stwierdził,
03:00
that they probablyprawdopodobnie sounddźwięk a lot like the the voicegłos of CharlieCharlie Brown'sBrown's teachernauczyciel
63
165000
3000
że prawdopodobnie brzmią one jak zniekształcony głos nauczycielki Charliego Browna
03:03
in the oldstary "PeanutsOrzeszki ziemne" cartoonrysunek.
64
168000
3000
ze starej kreskówki "Fistaszki".
03:06
But the pregnantw ciąży woman'skobiety ownwłasny voicegłos
65
171000
3000
Ale głos ciężarnej kobiety
03:09
reverberatesodbija się throughprzez her bodyciało,
66
174000
2000
rozbrzmiewa w jej ciele,
03:11
reachingosiągając the fetuspłód much more readilyłatwo.
67
176000
3000
docierając do płodu z dużo wiekszą łatwością.
03:14
And because the fetuspłód is with her all the time,
68
179000
3000
I ponieważ płód jest z matką cały czas,
03:17
it hearssłyszy her voicegłos a lot.
69
182000
3000
słyszy często jej głos.
03:20
OnceRaz the baby'sdziecka bornurodzony, it recognizesrozpoznaje her voicegłos
70
185000
3000
Po urodzeniu dziecko rozpoznaje głos matki
03:23
and it preferspreferuje listeningsłuchający to her voicegłos
71
188000
2000
i woli jej słuchać
03:25
over anyonektokolwiek else'sw przeciwnym razie.
72
190000
2000
niż kogokolwiek innego.
03:27
How can we know this?
73
192000
2000
Skąd to wiemy?
03:29
NewbornNoworodka babiesdzieci can't do much,
74
194000
2000
Noworodki niewiele potrafią,
03:31
but one thing they're really good at is suckingssanie.
75
196000
3000
ale rzeczą w której są dobre jest ssanie.
03:34
ResearchersNaukowcy take advantageZaletą of this factfakt
76
199000
3000
Naukowcy wykorzystali ten fakt
03:37
by riggingolinowanie up two rubbergumowy nipplesSutki,
77
202000
3000
przy użyciu dwóch gumowych sutków,
03:40
so that if a babydziecko sucksdo bani on one,
78
205000
2000
kiedy dziecko ssie jeden,
03:42
it hearssłyszy a recordingnagranie of its mother'smatki voicegłos
79
207000
2000
słyszy nagrany głos matki
03:44
on a pairpara of headphonessłuchawki,
80
209000
2000
ze słuchawek,
03:46
and if it sucksdo bani on the other nipplesutek,
81
211000
2000
a kiedy ssie drugi sutek,
03:48
it hearssłyszy a recordingnagranie of a femalePłeć żeńska stranger'sStranger's voicegłos.
82
213000
4000
słyszy nagranie głusu obcej kobiety.
03:52
BabiesDzieci quicklyszybko showpokazać theirich preferencepreferencji
83
217000
3000
Dzieci szygko pokazują swoje preferencje
03:55
by choosingwybór the first one.
84
220000
3000
wybierając pierwszy sutek.
03:58
ScientistsNaukowcy alsorównież take advantageZaletą of the factfakt
85
223000
3000
Naukowcy także wykorzystują fakt,
04:01
that babiesdzieci will slowpowolny down theirich suckingssanie
86
226000
2000
że dzieci zwalniają ssanie
04:03
when something interestszainteresowania them
87
228000
2000
kiedy coś je zainteresuje
04:05
and resumeŻyciorys theirich fastszybki suckingssanie
88
230000
2000
i wracają do szybkiego ssania
04:07
when they get boredznudzony.
89
232000
3000
kiedy to coś je znudzi.
04:10
This is how researchersnaukowcy discoveredodkryty
90
235000
2000
W ten sposób naukowcy odkryli,
04:12
that, after womenkobiety repeatedlywielokrotnie readczytać aloudna głos
91
237000
3000
że po tym jak kobiety często czytały na głos
04:15
a sectionSekcja of DrDr. Seuss'Seuss "The CatKot in the HatKapelusz" while they were pregnantw ciąży,
92
240000
4000
część książki Dr. Seussa "Kot Prot" będąc w ciąży,
04:19
theirich newbornnoworodka babiesdzieci recognizeduznane that passageprzejście
93
244000
3000
ich nowonarodzone dzieci rozpoznawały tę część
04:22
when they hearsłyszeć it outsidena zewnątrz the wombłono.
94
247000
3000
kiedy słyszały ją później.
04:25
My favoriteulubiony experimenteksperyment of this kinduprzejmy
95
250000
3000
Mój ulubiony eksperyment tego typu
04:28
is the one that showedpokazał that the babiesdzieci
96
253000
2000
dowodzi, że dzieci
04:30
of womenkobiety who watchedoglądaliśmy a certainpewny soapmydło operaopera
97
255000
2000
kobiet, które oglądały pewien serial
04:32
everykażdy day duringpodczas pregnancyCiąża
98
257000
3000
codziennie w trakcie ciąży
04:35
recognizeduznane the thememotyw songpiosenka of that showpokazać
99
260000
3000
rozpoznawały piosenkę przewodnią serialu
04:38
oncepewnego razu they were bornurodzony.
100
263000
3000
kiedy się urodziły.
04:41
So fetusespłodów are even learninguczenie się
101
266000
2000
Więc płód uczy się nawet
04:43
about the particularszczególny languagejęzyk that's spokenMówiony
102
268000
3000
określonego języka, którym mówi się
04:46
in the worldświat that they'lloni to zrobią be bornurodzony into.
103
271000
2000
w kraju, w kórym się urodzi.
04:48
A studybadanie publishedopublikowany last yearrok
104
273000
3000
Badanie opublikowane w zeszłym roku
04:51
founduznany that from birthnarodziny, from the momentza chwilę of birthnarodziny,
105
276000
3000
wykazało, że od momentu urodzenia
04:54
babiesdzieci crypłakać in the accentakcent
106
279000
2000
ton płaczu niemowląt zbliżony jest
04:56
of theirich mother'smatki nativeojczysty languagejęzyk.
107
281000
3000
do języka ojczystego ich matki.
04:59
FrenchFrancuski babiesdzieci crypłakać on a risingpodniesienie noteUwaga
108
284000
3000
Płacz niemowląt francuskich ma rosnącą linię melodyczną
05:02
while GermanNiemiecki babiesdzieci endkoniec on a fallingspadanie noteUwaga,
109
287000
3000
a płacz dzieci niemieckich ma melodię opadającą,
05:05
imitatingnaśladując the melodicmelodyjny contourskontury
110
290000
2000
imitując kontur melodyczny
05:07
of those languagesJęzyki.
111
292000
2000
tych języków.
05:09
Now why would this kinduprzejmy of fetalpłodu learninguczenie się
112
294000
2000
Dlaczego ten rodzaj nauki płodu
05:11
be usefulprzydatny?
113
296000
2000
miałby być użyteczny?
05:13
It maymoże have evolvedewoluował to aidpomoc the baby'sdziecka survivalprzetrwanie.
114
298000
3000
Być może ewoluował by pomóc przetrwać dziecku.
05:16
From the momentza chwilę of birthnarodziny,
115
301000
2000
Od momentu urodzenia,
05:18
the babydziecko respondsodpowiada mostwiększość to the voicegłos
116
303000
2000
niemowlę reaguje najbardziej na głos
05:20
of the personosoba who is mostwiększość likelyprawdopodobne to careopieka for it --
117
305000
2000
osoby, która prawdopodobnie najwięcej o nie zadba -
05:22
its mothermama.
118
307000
2000
swojej matki.
05:24
It even makesczyni its crieskrzyki
119
309000
2000
Nawet płacze tak
05:26
sounddźwięk like the mother'smatki languagejęzyk,
120
311000
2000
aby brzmieć podobnie do języka matki,
05:28
whichktóry maymoże furtherdalej endearzjednanie the babydziecko to the mothermama,
121
313000
3000
co może spowodować jeszcze większe przywiązanie matki do dziecka
05:31
and whichktóry maymoże give the babydziecko a headgłowa startpoczątek
122
316000
2000
a także dać dziecku dobry początek
05:33
in the criticalkrytyczny taskzadanie
123
318000
2000
w krytycznym zadaniu
05:35
of learninguczenie się how to understandzrozumieć and speakmówić
124
320000
3000
nauki rozumienia i mowy
05:38
its nativeojczysty languagejęzyk.
125
323000
2000
języka ojczystego.
05:40
But it's not just soundsDźwięki
126
325000
2000
Ale płód uczy się w macicy
05:42
that fetusespłodów are learninguczenie się about in uteroutero.
127
327000
2000
nie tylko dźwięków.
05:44
It's alsorównież tastesSmaki and smellspachnie.
128
329000
3000
Także smaków i zapachów.
05:47
By sevensiedem monthsmiesiące of gestationciąża,
129
332000
2000
W siódmym miesiącu ciąży,
05:49
the fetus'płód tastesmak budspąki are fullycałkowicie developedrozwinięty,
130
334000
2000
kubki smakowe płodu są w pełni wykształcone,
05:51
and its olfactorywęchowe receptorsreceptory, whichktóry allowdopuszczać it to smellzapach,
131
336000
3000
a jego receptory węchowe
05:54
are functioningfunkcjonowanie.
132
339000
2000
w pełni funkcjonują.
05:56
The flavorssmaki of the foodjedzenie a pregnantw ciąży womankobieta eatszjada
133
341000
3000
Smak jedzenia, które spożywa ciężarna kobieta
05:59
find theirich way into the amnioticpłyn owodniowy fluidpłyn,
134
344000
2000
dostaje się do wód płodowych,
06:01
whichktóry is continuouslybez przerwy swallowedpołknięty
135
346000
2000
które są nieustannie połykane
06:03
by the fetuspłód.
136
348000
2000
przez płód.
06:05
BabiesDzieci seemwydać się to rememberZapamiętaj and preferwoleć these tastesSmaki
137
350000
3000
Niemowlęta wydają się pamiętać i preferować te smaki
06:08
oncepewnego razu they're out in the worldświat.
138
353000
3000
po narodzeniu.
06:11
In one experimenteksperyment, a groupGrupa of pregnantw ciąży womenkobiety
139
356000
3000
W trakcie eksperymentu, grupa ciężarnych kobiet
06:14
was askedspytał to drinkdrink a lot of carrotmarchewka juicesok
140
359000
2000
poproszona została o picie dużej ilości soku marchwiowego
06:16
duringpodczas theirich thirdtrzeci trimestertrymestrze ciąży of pregnancyCiąża,
141
361000
3000
podczas trzeciego trymestru ciąży,
06:19
while anotherinne groupGrupa of pregnantw ciąży womenkobiety
142
364000
2000
podczas gdy inna grupa ciężarnych kobiet
06:21
drankpił only waterwoda.
143
366000
2000
piła tylko wodę.
06:23
SixSześć monthsmiesiące laterpóźniej, the women'skobiet infantsniemowlęta
144
368000
3000
Sześć miesięcy później, podano niemowlętom
06:26
were offeredoferowany cerealzboże mixedmieszany with carrotmarchewka juicesok,
145
371000
3000
kaszkę pomieszaną z sokiem marchwiowym,
06:29
and theirich facialwytryski na twarz expressionswyrażenia were observedzauważony while they atejadł it.
146
374000
4000
i obserwowano ich wyraz twarzy w trakcie jedzenia.
06:33
The offspringpotomstwo of the carrotmarchewka juicesok drinkingpicie womenkobiety
147
378000
2000
Dzieci kobiet pijących sok marchwiowy
06:35
atejadł more carrot-flavoredo smaku marchwi cerealzboże,
148
380000
2000
zjadły więcej kaszki o smaku marchwiowym,
06:37
and from the lookswygląda of it,
149
382000
2000
i wyglądało na to,
06:39
they seemedwydawało się to enjoycieszyć się it more.
150
384000
2000
że bardziej im ona smakowała.
06:41
A sortsortować of FrenchFrancuski versionwersja of this experimenteksperyment
151
386000
3000
Francuski odpowiednik tego eksperymentu
06:44
was carriedrealizowane out in DijonDijon, FranceFrancja
152
389000
2000
został przeprowadzony w Dijon we Francji,
06:46
where researchersnaukowcy founduznany
153
391000
2000
gdzie naukowcy odkryli
06:48
that mothersmatki who consumedstrawiony foodjedzenie and drinkdrink
154
393000
3000
że mamy, które spożywały jedzenie i picie
06:51
flavoredo smaku with licorice-flavoredo smaku lukrecji aniseanyż duringpodczas pregnancyCiąża
155
396000
5000
o smaku anyżu w czasie ciąży
06:56
showedpokazał a preferencepreferencji for aniseanyż
156
401000
2000
wykazywały preferencje do anyżu
06:58
on theirich first day of life,
157
403000
2000
w pierwszym dniu życia,
07:00
and again, when they were testedprzetestowany laterpóźniej,
158
405000
2000
a także póżniej, podczas testu
07:02
on theirich fourthczwarty day of life.
159
407000
2000
w czwartym dniu ich życia.
07:04
BabiesDzieci whosektórego mothersmatki did not eatjeść aniseanyż duringpodczas pregnancyCiąża
160
409000
4000
Niemowlęta, których mamy nie jadły anyżu w czasie ciąży
07:08
showedpokazał a reactionreakcja that translatedprzetłumaczony roughlyw przybliżeniu as "yuckfuj."
161
413000
4000
pokazywały reakcję, którą można opisać słowem "fuj".
07:12
What this meansznaczy
162
417000
2000
Oznacza to, że
07:14
is that fetusespłodów are effectivelyfaktycznie beingistota taughtnauczony by theirich mothersmatki
163
419000
2000
płód jest skutecznie uczony przez matkę
07:16
about what is safebezpieczny and good to eatjeść.
164
421000
3000
o tym co jest bezpieczne i dobre do jedzenia.
07:19
FetusesPłodów are alsorównież beingistota taughtnauczony
165
424000
2000
Płód dowiaduje się także
07:21
about the particularszczególny culturekultura that they'lloni to zrobią be joiningłączący
166
426000
3000
o określonej kulturze, w której będzie żył
07:24
throughprzez one of culture'skultury mostwiększość powerfulpotężny expressionswyrażenia,
167
429000
3000
poprzez jeden z jej najistotniejszych przejawów
07:27
whichktóry is foodjedzenie.
168
432000
2000
jakim jest jedzenie.
07:29
They're beingistota introducedwprowadzony to the characteristicCharakterystyka flavorssmaki and spicesprzyprawy
169
434000
3000
Płód zapoznaje się z aromatami i przyprawami charakterystycznymi
07:32
of theirich culture'skultury cuisinekuchnia
170
437000
2000
dka kuchni jego kultury
07:34
even before birthnarodziny.
171
439000
3000
nawet przed urodzeniem.
07:37
Now it turnsskręca out that fetusespłodów are learninguczenie się even biggerwiększy lessonsLekcje.
172
442000
3000
Okazuje się, że płód uczy sie jeszcze istotniejszej lekcji.
07:40
But before I get to that,
173
445000
2000
Ale zanim dojdę do tego,
07:42
I want to addressadres something that you maymoże be wonderingpełen zdumienia about.
174
447000
4000
chce powiedzieć o czymś, co może was zastanawiać.
07:46
The notionpojęcie of fetalpłodu learninguczenie się
175
451000
2000
Pojęcie nauki płodu
07:48
maymoże conjurewyczarować up for you attemptspróbowanie to enrichwzbogacić the fetuspłód --
176
453000
3000
może wywoływać próby pozytywnego wpływania na rozwój płodu -
07:51
like playinggra MozartMozart throughprzez headphonessłuchawki
177
456000
2000
poprzez np. puszczanie Mozarta przez słuchawki
07:53
placedumieszczony on a pregnantw ciąży bellybrzuszek.
178
458000
2000
położone na brzuchu kobiety ciężarnej.
07:55
But actuallytak właściwie, the nine-month-long9 miesięczne processproces
179
460000
3000
Ale w rzeczywistości dziewięciomiesięczny proces
07:58
of moldingformowania and shapingkształtowanie that goesidzie on in the wombłono
180
463000
3000
modelowania i kształtowania, który ma miejsce w łonie
08:01
is a lot more visceraltrzewnej and consequentialwtórne than that.
181
466000
4000
jest dużo bardziej wewnętrzny i logicznie uzasadniony.
08:05
Much of what a pregnantw ciąży womankobieta encountersspotkania in her dailycodziennie life --
182
470000
4000
Wiele rzeczy, z którymi kobieta spotyka w swoim codziennym życiu -
08:09
the airpowietrze she breathesoddycha,
183
474000
2000
powietrze którym oddycha,
08:11
the foodjedzenie and drinkdrink she consumeszużywa,
184
476000
2000
jedzenie i picie, które spożywa,
08:13
the chemicalschemikalia she's exposednarażony to,
185
478000
2000
substancje chemiczne na które jest narażona,
08:15
even the emotionsemocje she feelsczuje --
186
480000
2000
nawet emocje które przeżywa -
08:17
are sharedudostępniony in some fashionmoda with her fetuspłód.
187
482000
3000
są dzielone w pewien sposób z płodem.
08:20
They make up a mixmieszać of influenceswpływy
188
485000
3000
Wszystko to stanowi mieszaninę wpływów
08:23
as individualindywidualny and idiosyncraticidiosynkratyczne
189
488000
2000
tak indywidualnych i specyficznych
08:25
as the womankobieta herselfsię.
190
490000
2000
jak sama kobieta.
08:27
The fetuspłód incorporateszawiera these offeringsoferty
191
492000
2000
Płód wchłania te dary
08:29
into its ownwłasny bodyciało,
192
494000
2000
we własne ciało,
08:31
makesczyni them partczęść of its fleshciało and bloodkrew.
193
496000
3000
i czyni je częścią swojego ciała i krwi.
08:34
And oftenczęsto it does something more.
194
499000
2000
A często robi jeszcze coś więcej.
08:36
It treatstraktuje these maternalze strony matki contributionsskładki
195
501000
3000
Traktuje ten wkład matczyny
08:39
as informationInformacja,
196
504000
2000
jako informację,
08:41
as what I like to call biologicalbiologiczny postcardskartki pocztowe
197
506000
2000
którą ja lubię nazywać pocztówkami biologicznymi
08:43
from the worldświat outsidena zewnątrz.
198
508000
3000
ze świata zewnętrznego.
08:46
So what a fetuspłód is learninguczenie się about in uteroutero
199
511000
3000
Więc to czego uczy się płód w łonie matki
08:49
is not Mozart'sMozarta "MagicMagia FluteFlet"
200
514000
2000
to nie "Czarodziejski flet" Mozarta
08:51
but answersodpowiedzi to questionspytania much more criticalkrytyczny to its survivalprzetrwanie.
201
516000
4000
ale odpowiedzi na pytania bardziej znaczące dla jego przetrwania.
08:55
Will it be bornurodzony into a worldświat of abundanceobfitość
202
520000
2000
Czy urodzi się w świecie obfitości
08:57
or scarcityniedostatek?
203
522000
2000
czy niedostatku?
08:59
Will it be safebezpieczny and protectedchroniony,
204
524000
3000
Czy będzie bezpieczne i chronione,
09:02
or will it facetwarz constantstały dangersniebezpieczeństwa and threatszagrożenia?
205
527000
3000
czy też będzie podatne na niebezpieczeństwa i groźby?
09:05
Will it liverelacja na żywo a long, fruitfulowocne life
206
530000
2000
Czy będzie żyło długo i owocnie
09:07
or a shortkrótki, harriedrozpoczął one?
207
532000
3000
czy będzie miało krótkie i zatroskane życie?
09:10
The pregnantw ciąży woman'skobiety dietdieta and stressnaprężenie levelpoziom in particularszczególny
208
535000
3000
Dieta kobiety ciężarnej, a w szczególności jej poziom stresu
09:13
providezapewniać importantważny clueswskazówki to prevailingdominujący conditionswarunki
209
538000
3000
dostarczają ważnych wskazówek dla określenia panujących warunków,
09:16
like a fingerpalec liftedwzniesiony to the windwiatr.
210
541000
3000
podobnie jak palec wyciągnięty do wiatru.
09:19
The resultingwynikające tuningTuning and tweakingszczypanie
211
544000
2000
Wynikająca z tego stymulacja
09:21
of a fetus'płód brainmózg and other organsnarządów
212
546000
3000
mózgu i innych organów płodu
09:24
are partczęść of what give us humansludzie
213
549000
2000
jest częścią tego, co daje nam ludziom
09:26
our enormousogromny flexibilityelastyczność,
214
551000
2000
ogromną elastyczność,
09:28
our abilityzdolność to thriveprosperować
215
553000
2000
zdolność do prosperowania
09:30
in a hugeolbrzymi varietyróżnorodność of environmentsśrodowiska,
216
555000
2000
w bardzo różnorodnym środowisku,
09:32
from the countrykraj to the cityMiasto,
217
557000
2000
od wsi do miasta,
09:34
from the tundraTundra to the desertpustynia.
218
559000
3000
od tundry do pustyni.
09:37
To concludewyciągnąć wniosek, I want to tell you two storieshistorie
219
562000
2000
Podsumowując to, chciałabym opowiedzieć państwu dwie historie
09:39
about how mothersmatki teachnauczać theirich childrendzieci about the worldświat
220
564000
3000
o tym jak mamy uczą swoje dzieci o świecie
09:42
even before they're bornurodzony.
221
567000
3000
przed ich narodzinami.
09:46
In the autumnjesień of 1944,
222
571000
2000
Jesienią 1944 roku,
09:48
the darkestnajciemniejszy daysdni of WorldŚwiat WarWojny IIII,
223
573000
3000
w czasie najczarniejszych dni II wojny światowej,
09:51
GermanNiemiecki troopswojsko blockadedblokady WesternWestern HollandHolandia,
224
576000
3000
wojska niemieckie otoczyły zachodnią Holandię,
09:54
turningobrócenie away all shipmentsprzesyłek of foodjedzenie.
225
579000
3000
odcinając dostawy jedzenia.
09:57
The openingotwarcie of the Nazi'sNazistów siegeOblężenie
226
582000
2000
Po oblężeniu nazistowskim
09:59
was followedśledzić by one of the harshestnajtrudniejszych winterszimy in decadesdziesiątki lat --
227
584000
3000
nastąpiła jedna z najcięższych zim dekady -
10:02
so coldzimno the waterwoda in the canalskanały frozezamarł solidsolidny.
228
587000
4000
tak zimna, że woda w kanałach zupełnie zamarzła.
10:06
SoonWkrótce foodjedzenie becamestał się scarcedeficytowy,
229
591000
2000
Wkrótce zaczęło brakować jedzenia,
10:08
with manywiele DutchHolenderski survivingprzeżycie on just 500 calorieskalorii a day --
230
593000
4000
wielu Holendrów spożywało jedynie 500 kalorii dziennie -
10:12
a quarterjedna czwarta of what they consumedstrawiony before the warwojna.
231
597000
3000
jedną czwartą tego, co spożywali przed wojną.
10:15
As weekstygodnie of deprivationpozbawienie stretchedrozciągnięty into monthsmiesiące,
232
600000
3000
Gdy tygodnie nędzy przerodziły się w miesiące,
10:18
some resorteduciekamy się to eatingjedzenie tuliptulipan bulbsżarówki.
233
603000
3000
niektórzy ratowali się jedzeniem cebulek tulipanów.
10:21
By the beginningpoczątek of MayMoże,
234
606000
2000
Z początkiem maja,
10:23
the nation'snarodu carefullyostrożnie rationedna kartki foodjedzenie reserverezerwować
235
608000
2000
starannie wydzielana narodowa rezerwa jedzenia
10:25
was completelycałkowicie exhaustedwyczerpany.
236
610000
2000
zupełnie się wyczerpała.
10:27
The specterwidmo of massmasa starvationgłód loomedwznosiła się.
237
612000
3000
Pojawiło się widmo masowego głodu.
10:30
And then on MayMoże 5thth, 1945,
238
615000
3000
I wtedy, 5 maja 1945 roku,
10:33
the siegeOblężenie cameoprawa ołowiana witrażu to a suddennagły endkoniec
239
618000
2000
oblężenie się zakończyło
10:35
when HollandHolandia was liberatedwyzwolony
240
620000
2000
wyzwoleniem Holandii
10:37
by the AlliesSojusznicy.
241
622000
2000
przez aliantów.
10:39
The "HungerGłód WinterZimowe," as it cameoprawa ołowiana witrażu to be knownznany,
242
624000
3000
"Głodowa zima", jak potem została nazwana,
10:42
killedzabity some 10,000 people
243
627000
2000
zabiła około 10,000 ludzi
10:44
and weakenedosłabiony thousandstysiące more.
244
629000
2000
i osłabiła wiele tysięcy więcej.
10:46
But there was anotherinne populationpopulacja that was affectedafektowany --
245
631000
3000
Ale także inna populacja została poszkodowana -
10:49
the 40,000 fetusespłodów
246
634000
2000
40,000 płodów
10:51
in uteroutero duringpodczas the siegeOblężenie.
247
636000
3000
będących w łonach kobiet w czasie oblężenia.
10:54
Some of the effectsruchomości of malnutritionniedożywienie duringpodczas pregnancyCiąża
248
639000
2000
Niektóre ze skutków niedożywienia w trakcie ciąży
10:56
were immediatelynatychmiast apparentpozorna
249
641000
2000
były szybko widoczne
10:58
in higherwyższy ratesstawki of stillbirthsurodzenia martwego płodu,
250
643000
2000
w zwiększonej liczbie poronień,
11:00
birthnarodziny defectswady, lowNiska birthnarodziny weightswagi
251
645000
2000
wad wrodzonych, niedowagi u noworodków
11:02
and infantDziecko mortalityśmiertelność.
252
647000
2000
oraz umieralności niemowląt.
11:04
But othersinni wouldn'tnie be discoveredodkryty for manywiele yearslat.
253
649000
3000
Ale innych skutków nie odkryto przez wiele lat.
11:07
DecadesDekady after the "HungerGłód WinterZimowe,"
254
652000
2000
Kilkadziesiąt lat po "Głodowej zimie,"
11:09
researchersnaukowcy documentedudokumentowane
255
654000
2000
naukowcy udokumentowali,
11:11
that people whosektórego mothersmatki were pregnantw ciąży duringpodczas the siegeOblężenie
256
656000
4000
że ludzie, których matki były w ciąży w trakcie oblężenia
11:15
have more obesityotyłość, more diabetescukrzyca
257
660000
2000
częściej mają cukrzycę, problemy z otyłością
11:17
and more heartserce diseasechoroba in laterpóźniej life
258
662000
3000
i więcej chorób serca w podeszłym wieku,
11:20
than individualsosoby prywatne who were gestatedciążył underpod normalnormalna conditionswarunki.
259
665000
3000
niż osoby rozwijające się w normalnych warunkach.
11:23
These individuals'osób fizycznych prenatalprenatalna experiencedoświadczenie of starvationgłód
260
668000
4000
Doświadczenie głodu w okresie prenatalnym
11:27
seemswydaje się to have changedzmienione theirich bodiesciała
261
672000
2000
miało wpływ na organizmy tych osób
11:29
in myriadmiriada wayssposoby.
262
674000
2000
w wieloraki sposób.
11:31
They have higherwyższy bloodkrew pressurenacisk,
263
676000
2000
Mieli oni wyższe ciśnienie,
11:33
poorerbiedniejszych cholesterolpoziom cholesterolu profilesProfile
264
678000
2000
gorsze wyniki cholesterolu
11:35
and reducedzredukowany glucoseglukoza tolerancetolerancja --
265
680000
2000
oraz nieprawidłową tolerancję glukozy -
11:37
a precursorprekursor of diabetescukrzyca.
266
682000
3000
co może być wstępem do cukrzycy.
11:40
Why would undernutritionniedożywienia in the wombłono
267
685000
2000
Dlaczego niedożywienie w łonie matki
11:42
resultwynik in diseasechoroba laterpóźniej?
268
687000
2000
maiałoby skutkować późniejszymi chorobami?
11:44
One explanationwyjaśnienie
269
689000
2000
Jedynym wyjaśnieniem
11:46
is that fetusespłodów are makingzrobienie the bestNajlepiej of a badzły situationsytuacja.
270
691000
3000
jest to, że płód szuka rozwiązania w kryzysowej sytuacji.
11:49
When foodjedzenie is scarcedeficytowy,
271
694000
2000
W czesie niedoboru pożywienia,
11:51
they divertodwrócić nutrientsskładniki odżywcze towardsw kierunku the really criticalkrytyczny organorgan, the brainmózg,
272
696000
3000
przekierowuje składniki odżywcze do podstawowego organu jakim jest mózg,
11:54
and away from other organsnarządów
273
699000
2000
a z dala od innych organów
11:56
like the heartserce and liverwątroba.
274
701000
2000
takich jak serce i wątroba.
11:58
This keepstrzyma the fetuspłód aliveżywy in the short-termkrótkoterminowe,
275
703000
3000
Utrzymuje to płód przy życiu na krótki okres,
12:01
but the billrachunek comespochodzi duez powodu laterpóźniej on in life
276
706000
3000
ale ma to złe skutki w późniejszym życiu
12:04
when those other organsnarządów, deprivedpozbawiony earlywcześnie on,
277
709000
2000
kiedy te inne organy, ogołocone wcześniej,
12:06
becomestają się more susceptiblepodatny to diseasechoroba.
278
711000
3000
stają się bardziej podatne na choroby.
12:09
But that maymoże not be all that's going on.
279
714000
3000
Ale to może nie być wszystko.
12:12
It seemswydaje się that fetusespłodów are takingnabierający cuespodpowiedzi
280
717000
2000
Wydaje się, że płód odbiera sygnały
12:14
from the intrauterinewewnątrzmacicznego environmentśrodowisko
281
719000
3000
ze środowiska wewnątrzmacicznego
12:17
and tailoringKrawiectwo theirich physiologyfizjologia accordinglyodpowiednio.
282
722000
2000
i odpowiednio dostosowuje swoją fizjologię.
12:19
They're preparingprzygotowanie themselvessami
283
724000
2000
Przygotowuje się
12:21
for the kinduprzejmy of worldświat they will encounterspotkanie
284
726000
2000
do świata, który czeka na niego
12:23
on the other sidebok of the wombłono.
285
728000
2000
na zewnątrz łona matki.
12:25
The fetuspłód adjustsdostosowuje się its metabolismmetabolizm
286
730000
2000
Płód dostosowuje metabolizm
12:27
and other physiologicalfizjologiczne processesprocesy
287
732000
3000
i inne procesy fizjologiczne
12:30
in anticipationprzewidywanie of the environmentśrodowisko that awaitsczeka na Ciebie it.
288
735000
3000
oczekując na świat, w który wkroczy.
12:33
And the basispodstawa of the fetus'płód predictionPrognoza
289
738000
3000
Podstawą dla przewidywań płodu
12:36
is what its mothermama eatszjada.
290
741000
2000
jest to co je jego matka.
12:38
The mealsposiłki a pregnantw ciąży womankobieta consumeszużywa
291
743000
2000
Posiłki, które spożywa ciężarna kobieta
12:40
constitutestanowią a kinduprzejmy of storyfabuła,
292
745000
2000
formułują pewnego rodzaju historię,
12:42
a fairywróżka taleopowieść of abundanceobfitość
293
747000
2000
baśń o obfitości
12:44
or a grimponury chronicleKronika of deprivationpozbawienie.
294
749000
3000
lub ponurą historię o nędzy.
12:47
This storyfabuła impartsnadaje informationInformacja
295
752000
3000
Historia ta przekazuje informacje,
12:50
that the fetuspłód usesużywa
296
755000
2000
które płód wykorzystuje
12:52
to organizezorganizować its bodyciało and its systemssystemy --
297
757000
2000
aby dostosować swoje ciało i jego układy
12:54
an adaptationdostosowanie to prevailingdominujący circumstancesokoliczności
298
759000
3000
do istniejących okoliczności
12:57
that facilitatesułatwia its futureprzyszłość survivalprzetrwanie.
299
762000
3000
umożliwiających mu w przyszłości przetrwanie.
13:00
FacedW obliczu with severelysurowo limitedograniczony resourceszasoby,
300
765000
3000
W obliczu bardzo ograniczonych zasobów
13:03
a smaller-sizedmniejszych i średnich childdziecko with reducedzredukowany energyenergia requirementswymagania
301
768000
3000
mniejsze dziecko mające mniejsze zapotrzebowanie na energię
13:06
will, in factfakt, have a better chanceszansa
302
771000
2000
będzie miało w rzeczywistości lepsze szanse
13:08
of livingżycie to adulthooddorosłość.
303
773000
2000
dożycia dorosłości.
13:10
The realreal troublekłopot comespochodzi
304
775000
2000
Prawdziwy problem pojawia się
13:12
when pregnantw ciąży womenkobiety are, in a sensesens, unreliableniewiarygodne narratorsnarratorzy,
305
777000
3000
kiedy kobieta w ciąży jest, w pewnym sensie, nierzetelnym narratorem,
13:15
when fetusespłodów are led
306
780000
2000
i kiedy płód
13:17
to expectoczekiwać a worldświat of scarcityniedostatek
307
782000
2000
spodziewa się świata w niedostatku
13:19
and are bornurodzony insteadzamiast into a worldświat of plentydużo.
308
784000
3000
a zamiast tego rodzi się w świecie obfitości.
13:22
This is what happenedstało się to the childrendzieci of the DutchHolenderski "HungerGłód WinterZimowe."
309
787000
3000
Tak właśnie było z dziećmi holenderskiej "Zimy Głodowej".
13:25
And theirich higherwyższy ratesstawki of obesityotyłość,
310
790000
2000
Ich wyższy wskaźnik otyłości,
13:27
diabetescukrzyca and heartserce diseasechoroba
311
792000
2000
cukrzycy i chorób serca
13:29
are the resultwynik.
312
794000
2000
jest tego rezultatem.
13:31
BodiesOrgany that were builtwybudowany to hangpowiesić ontona everykażdy caloriekaloria
313
796000
3000
Dzieci, które rozwijały się w łonie trzymając się kurczowo każdej kalorii
13:34
founduznany themselvessami swimmingpływanie in the superfluouszbędne calorieskalorii
314
799000
2000
nagle znalazłazły się w sytuacji, w której jest tych kalorii w nadmiarze
13:36
of the post-warpowojenny WesternWestern dietdieta.
315
801000
3000
w pożywieniu powojennej cywilizacji zachodniej.
13:39
The worldświat they had learnednauczyli about while in uteroutero
316
804000
3000
Świat, o którym się uczyły przebywając w łonie matki
13:42
was not the samepodobnie
317
807000
2000
okazał się zupełnie inny
13:44
as the worldświat into whichktóry they were bornurodzony.
318
809000
3000
niż świat, w którym się urodziły.
13:47
Here'sTutaj jest anotherinne storyfabuła.
319
812000
2000
Oto inna historia.
13:49
At 8:46 a.m. on SeptemberWrześnia 11thth, 2001,
320
814000
4000
11 września 2001 r. o godzinie 8:46,
13:53
there were tenskilkadziesiąt of thousandstysiące of people
321
818000
2000
dziesiątki tysięcy ludzi
13:55
in the vicinitysąsiedztwie of the WorldŚwiat TradeHandlu CenterCentrum
322
820000
2000
znajdowało się w pobliżu World Trade Center
13:57
in NewNowy YorkYork --
323
822000
2000
w Nowym Jorku -
13:59
commutersosoby dojeżdżające do pracy spillingrozlania off trainspociągi,
324
824000
2000
pasażerowie wysiadający z pociągów,
14:01
waitresseskelnerki settingoprawa tablestabele for the morningranek rushpośpiech,
325
826000
3000
kelnerki szykujące stoły przed porannym ruchem,
14:04
brokersBrokerzy alreadyjuż workingpracujący the phonestelefony on WallŚciana StreetUlica.
326
829000
4000
maklerzy przy telefonach na Wall Street.
14:08
1,700 of these people were pregnantw ciąży womenkobiety.
327
833000
3000
1,700 z tych ludzi to były kobiety w ciąży.
14:11
When the planessamoloty struckpowalony and the towerswieże collapsedzwinięty,
328
836000
3000
Kiedy samoloty uderzyły i wieże runęły,
14:14
manywiele of these womenkobiety experienceddoświadczony the samepodobnie horrorsokropności
329
839000
3000
wiele z tych kobiet doświadczyło tej samej zgrozy
14:17
inflictedzadane on other survivorsktórzy przeżyli of the disasterkatastrofa --
330
842000
3000
co inni ocaleni po katastrofie -
14:20
the overwhelmingprzytłaczający chaoschaos and confusionzamieszanie,
331
845000
2000
przytłaczający chaos i zdezorientowanie,
14:22
the rollingwalcowanie cloudschmury
332
847000
2000
kłębiące się chmury
14:24
of potentiallypotencjalnie toxictoksyczny dustkurz and debrisgruzu,
333
849000
4000
potencjalnie toksycznego pyłu i gruzu,
14:28
the heart-poundingbicie serca fearstrach for theirich liveszyje.
334
853000
2000
wstrząsający strach o swoje życie.
14:30
About a yearrok after 9/11,
335
855000
2000
Około rok po wydarzeniach z 9 września,
14:32
researchersnaukowcy examinedbadany a groupGrupa of womenkobiety
336
857000
3000
naukowcy przebadali grupę kobiet,
14:35
who were pregnantw ciąży
337
860000
2000
które były w ciąży
14:37
when they were exposednarażony to the WorldŚwiat TradeHandlu CenterCentrum attackatak.
338
862000
2000
doświadczając ataku na World Trade Center.
14:39
In the babiesdzieci of those womenkobiety
339
864000
2000
U dzieci tych kobiet
14:41
who developedrozwinięty post-traumaticpourazowe stressnaprężenie syndromezespół, or PTSDPTSD,
340
866000
3000
u których zdiagnozowano zespół stresu pourazowego, inaczej PTSD,
14:44
followingnastępujący theirich ordealdroga przez mękę,
341
869000
2000
będący skutkiem ciężkich przeżyć,
14:46
researchersnaukowcy discoveredodkryty a biologicalbiologiczny markerznacznik
342
871000
3000
badacze odkryli marker biologiczny
14:49
of susceptibilitywrażliwość na to PTSDPTSD --
343
874000
2000
podatności na PTSD.
14:51
an effectefekt that was mostwiększość pronouncedwymawiane
344
876000
3000
Było to najbardziej widoczne
14:54
in infantsniemowlęta whosektórego mothersmatki experienceddoświadczony the catastrophekatastrofa
345
879000
3000
u niemowląt, których matki doświadczyły katastrofy
14:57
in theirich thirdtrzeci trimestertrymestrze ciąży.
346
882000
2000
w trzecim trymestrze ciąży.
14:59
In other wordssłowa,
347
884000
2000
Innymi słowy
15:01
the mothersmatki with post-traumaticpourazowe stressnaprężenie syndromezespół
348
886000
3000
matki z zespołem stresu pourazowego
15:04
had passedminęło on a vulnerabilitywrażliwość to the conditionstan
349
889000
3000
przekazały podatność na ten stan
15:07
to theirich childrendzieci while they were still in uteroutero.
350
892000
3000
swoim dzieciom, kiedy jeszcze były w łonie.
15:10
Now considerrozważać this:
351
895000
2000
A teraz rozważmy to:
15:12
post-traumaticpourazowe stressnaprężenie syndromezespół
352
897000
2000
zespół stresu pourazowego
15:14
appearspojawia się to be a reactionreakcja to stressnaprężenie goneodszedł very wrongźle,
353
899000
3000
wydaje się być reakcją na stres o dużej sile
15:17
causingspowodowanie its victimsofiary tremendousogromny unnecessaryniepotrzebne sufferingcierpienie.
354
902000
4000
powodujący u poszkodowanych ogromne, niepotrzebne cierpienie.
15:21
But there's anotherinne way of thinkingmyślący about PTSDPTSD.
355
906000
3000
Ale istnieje inny sposób myślenia o PTSD.
15:24
What lookswygląda like pathologypatologia to us
356
909000
3000
Co dla nas wygląda na patologię
15:27
maymoże actuallytak właściwie be a usefulprzydatny adaptationdostosowanie
357
912000
2000
może w rzeczywistości być użyteczną adaptacją
15:29
in some circumstancesokoliczności.
358
914000
2000
w pewnych okolicznościach.
15:31
In a particularlyszczególnie dangerousniebezpieczny environmentśrodowisko,
359
916000
3000
W szczególnie niebezpiecznym środowisku,
15:34
the characteristicCharakterystyka manifestationsmanifestacje of PTSDPTSD --
360
919000
3000
charakterystyczne objawy PTSD -
15:37
a hyper-awarenesshiper świadomości of one'sswoje surroundingsokolica,
361
922000
3000
nadmierna świadomość własnego otoczenia,
15:40
a quick-triggerszybki spust responseodpowiedź to dangerniebezpieczeństwo --
362
925000
3000
szybka reakcja na niebezpieczeństwo -
15:43
could savezapisać someone'sktoś life.
363
928000
3000
mogą uratować komuś życie.
15:46
The notionpojęcie that the prenatalprenatalna transmissiontransmisja of PTSDPTSD riskryzyko is adaptiveadaptacyjny
364
931000
4000
Pogląd, że prenatalna transmisja ryzyka PTSD jest adaptacyjna
15:50
is still speculativespekulacyjny,
365
935000
2000
jest ciągle dyskusyjny,
15:52
but I find it ratherraczej poignantwzruszający.
366
937000
3000
ale ja uważam że to jest raczej wzruszjące.
15:55
It would mean that, even before birthnarodziny,
367
940000
2000
Znaczyłoby to, że nawet przed urodzeniem
15:57
mothersmatki are warningostrzeżenie theirich childrendzieci
368
942000
2000
matki ostrzegają swoje dzieci
15:59
that it's a wilddziki worldświat out there,
369
944000
2000
że wkroczą w trudny świat,
16:01
tellingwymowny them, "Be carefulostrożny."
370
946000
3000
mówiąc im, "uważajcie."
16:04
Let me be clearjasny.
371
949000
2000
Mówiąc jaśniej,
16:06
FetalPłodu originspoczątki researchBadania is not about blamingobwinianie womenkobiety
372
951000
3000
programowanie płodowe nie wini kobiet
16:09
for what happensdzieje się duringpodczas pregnancyCiąża.
373
954000
2000
za to co dzieje się w trakcie ciąży.
16:11
It's about discoveringodkrywanie how bestNajlepiej to promotepromować
374
956000
3000
Chodzi o odkrywanie, jak najlepiej promować
16:14
the healthzdrowie and well-beingdobre samopoczucie of the nextNastępny generationgeneracja.
375
959000
3000
zdrowie i dobre samopoczucie następnego pokolenia.
16:17
That importantważny effortwysiłek mustmusi includezawierać a focusskupiać
376
962000
2000
Ten ważny wysiłek powinien skupiać się
16:19
on what fetusespłodów learnuczyć się
377
964000
2000
na tym czego uczy się płód
16:21
duringpodczas the ninedziewięć monthsmiesiące they spendwydać in the wombłono.
378
966000
3000
w trakcie dziewięciu miesięcy spędzonych w łonie.
16:24
LearningUczenia się is one of life'sŻycia mostwiększość essentialistotny activitieszajęcia,
379
969000
3000
Nauka jest jedną z najistotniejszych czynności w życiu,
16:27
and it beginszaczyna się much earlierwcześniej
380
972000
2000
i rozpoczyna się dużo wcześniej
16:29
than we ever imaginedwyobrażałem sobie.
381
974000
2000
niż sobie kiedykolwiek wyobrażaliśmy.
16:31
Thank you.
382
976000
2000
Dziękuję.
16:33
(ApplauseAplauz)
383
978000
7000
(Oklaski)
Translated by Iwona Cienciala
Reviewed by Agata Lesnicka

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Annie Murphy Paul - Science author
Annie Murphy Paul investigates how life in the womb shapes who we become.

Why you should listen

To what extent the conditions we encounter before birth influence our individual characteristics? It‘s the question at the center of fetal origins, a relatively new field of research that measures how the effects of influences outside the womb during pregnancy can shape the physical, mental and even emotional well-being of the developing baby for the rest of its life.

Science writer Annie Murphy Paul calls it a gray zone between nature and nurture in her book Origins, a history and study of this emerging field structured around a personal narrative -- Paul was pregnant with her second child at the time. What she finds suggests a far more dynamic nature between mother and fetus than typically acknowledged, and opens up the possibility that the time before birth is as crucial to human development as early childhood.

Read Annie Murphy Paul's essay on CNN.com>>

More profile about the speaker
Annie Murphy Paul | Speaker | TED.com