TED2012
Andrew Stanton: The clues to a great story
Andrew Stanton: Jak stworzyć świetną historię
Filmed:
Readability: 3.5
4,201,482 views
Filmowiec Andrew Stanton ("Toy Story", "WALL-E") dzieli się swoją wiedzą o opowiadaniu historii. Zaczynając od końca i pracując wstecz, do samego początku. (Zawiera język graficzny...)
Andrew Stanton - Filmmaker
Andrew Stanton has made you laugh and cry. The writer behind the three "Toy Story" movies and the writer/director of "WALL-E," he releases his new film, "John Carter," in March. Full bio
Andrew Stanton has made you laugh and cry. The writer behind the three "Toy Story" movies and the writer/director of "WALL-E," he releases his new film, "John Carter," in March. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
A tourist is backpacking
0
0
2000
Turysta podróżuje z plecakiem
00:17
through the highlands of Scotland,
1
2000
2000
przez wyżyny Szkocji
00:19
and he stops at a pub to get a drink.
2
4000
2000
i zatrzymuje się w pubie na coś do picia.
00:21
And the only people in there is a bartender
3
6000
2000
Są tam tylko barman
00:23
and an old man nursing a beer.
4
8000
2000
i starszy mężczyzna pijący piwo.
00:25
And he orders a pint, and they sit in silence for a while.
5
10000
2000
Zamawia piwo i wszyscy przez jakiś czas siedzą w ciszy.
00:27
And suddenly the old man turns to him and goes,
6
12000
2000
Nagle starszy mężczyzna zwraca się do niego:
00:29
"You see this bar?
7
14000
2000
"Widzisz ten bar?
00:31
I built this bar with my bare hands
8
16000
2000
Zbudowałem go gołymi rękami
00:33
from the finest wood in the county.
9
18000
2000
z najlepszego drewna w hrabstwie.
00:35
Gave it more love and care than my own child.
10
20000
3000
Poświęciłem mu więcej miłości i opieki, niż własnemu dziecku.
00:38
But do they call me MacGregor the bar builder? No."
11
23000
3000
Ale czy mówią na mnie MacGregor, ten co zbudował bar? Nie."
00:41
Points out the window.
12
26000
2000
Wskazuje za okno.
00:43
"You see that stone wall out there?
13
28000
2000
"Widzisz ten mur z kamieni?
00:45
I built that stone wall with my bare hands.
14
30000
3000
Zbudowałem go gołymi rękami.
00:48
Found every stone, placed them just so through the rain and the cold.
15
33000
3000
Przyniosłem każdy kamień, ułożyłem je mimo deszczu i zimna.
00:51
But do they call me MacGregor the stone wall builder? No."
16
36000
3000
Ale czy mówią na mnie MacGregor, ten co zbudował mur? Nie."
00:54
Points out the window.
17
39000
2000
Wskazuje za okno.
00:56
"You see that pier on the lake out there?
18
41000
2000
"Widzisz tamten pomost na jeziorze?
00:58
I built that pier with my bare hands.
19
43000
2000
Zbudowałem go własnymi rękami.
01:00
Drove the pilings against the tide of the sand, plank by plank.
20
45000
4000
Przenosiłem elementy konstrukcji przez piach, deska po desce.
01:04
But do they call me MacGregor the pier builder? No.
21
49000
4000
Ale czy mówią na mnie MacGregor, ten co zbudował pomost? Nie."
01:08
But you fuck one goat ... "
22
53000
3000
Ale człowiek przeleciał jedną kozę..."
01:11
(Laughter)
23
56000
11000
(Śmiech)
01:22
Storytelling --
24
67000
2000
Opowiadanie historii
01:24
(Laughter)
25
69000
2000
(Śmiech)
01:26
is joke telling.
26
71000
3000
to opowiadanie dowcipu.
01:29
It's knowing your punchline,
27
74000
2000
Trzeba znać puentę,
01:31
your ending,
28
76000
2000
zakończenie,
01:33
knowing that everything you're saying, from the first sentence to the last,
29
78000
3000
trzeba wiedzieć, że wszystko co się mówi od pierwszego do ostatniego zdania,
01:36
is leading to a singular goal,
30
81000
2000
prowadzi do określonego celu
01:38
and ideally confirming some truth
31
83000
3000
i powinno jeszcze potwierdzać pewną prawdę,
01:41
that deepens our understandings
32
86000
2000
która pogłębia nasze rozumienie
01:43
of who we are as human beings.
33
88000
3000
tego kim jesteśmy.
01:46
We all love stories.
34
91000
2000
Wszyscy uwielbiamy historie.
01:48
We're born for them.
35
93000
2000
Jesteśmy do nich stworzeni.
01:50
Stories affirm who we are.
36
95000
2000
Historie potwierdzają to, kim jesteśmy.
01:52
We all want affirmations that our lives have meaning.
37
97000
2000
Wszyscy potrzebujemy potwierdzenia, że nasze życie ma znaczenie.
01:54
And nothing does a greater affirmation
38
99000
2000
Nic nie jest lepszym potwierdzeniem,
01:56
than when we connect through stories.
39
101000
2000
niż łączenie się z innymi poprzez historie,
01:58
It can cross the barriers of time,
40
103000
2000
które pokonują bariery czasu,
02:00
past, present and future,
41
105000
2000
przeszłości, teraźniejszości i przyszłości,
02:02
and allow us to experience
42
107000
2000
pozwalając nam doświadczyć tego,
02:04
the similarities between ourselves
43
109000
2000
jak podobni jesteśmy do siebie
02:06
and through others, real and imagined.
44
111000
3000
i jak różnimy się od innych ludzi: prawdziwych i fikcyjnych.
02:09
The children's television host Mr. Rogers
45
114000
3000
Pan Rogers, gospodarz programów dla dzieci,
02:12
always carried in his wallet
46
117000
2000
zawsze nosił w portfelu
02:14
a quote from a social worker
47
119000
3000
cytat pewnego pracownika społecznego:
02:17
that said, "Frankly, there isn't anyone you couldn't learn to love
48
122000
3000
"Szczerze mówiąc, nie ma ludzi, których nie pokochałoby się
02:20
once you've heard their story."
49
125000
2000
po wysłuchaniu ich historii".
02:22
And the way I like to interpret that
50
127000
2000
Lubię to interpretować w ten sposób,
02:24
is probably the greatest story commandment,
51
129000
5000
pewnie jest to najważniejsze przykazanie opowiadań,
02:29
which is "Make me care" --
52
134000
3000
a mianowicie: "Spraw, by mnie to obchodziło",
02:32
please, emotionally,
53
137000
2000
proszę, emocjonalnie,
02:34
intellectually, aesthetically,
54
139000
2000
intelektualnie, estetycznie,
02:36
just make me care.
55
141000
2000
po prostu spraw, żebym się zainteresował.
02:38
We all know what it's like to not care.
56
143000
2000
Wiemy jak to jest, kiedy nas coś nie obchodzi.
02:40
You've gone through hundreds of TV channels,
57
145000
3000
Oglądaliście setki kanałów telewizyjnych,
02:43
just switching channel after channel,
58
148000
2000
skakaliście z kanału na kanał
02:45
and then suddenly you actually stop on one.
59
150000
2000
i nagle zatrzymaliście się na jednym.
02:47
It's already halfway over,
60
152000
2000
Połowa programu już minęła,
02:49
but something's caught you and you're drawn in and you care.
61
154000
3000
ale coś was wciągnęło i zainteresowało.
02:52
That's not by chance,
62
157000
2000
To nie przypadek.
02:54
that's by design.
63
159000
2000
To wszystko zamierzone.
02:56
So it got me thinking, what if I told you my history was story,
64
161000
4000
Zacząłem się zastanawiać, co gdybym wam powiedział, że moje życie to opowiadanie,
03:00
how I was born for it,
65
165000
2000
jak do tego dorosłem,
03:02
how I learned along the way this subject matter?
66
167000
3000
jak nauczyłem się po drodze tego tematu?
03:05
And to make it more interesting,
67
170000
2000
By było bardziej interesująco,
03:07
we'll start from the ending
68
172000
2000
zaczniemy od końca
03:09
and we'll go to the beginning.
69
174000
2000
i do początku.
03:11
And so if I were going to give you the ending of this story,
70
176000
3000
Jeśli miałbym wam dać zakończenie,
03:14
it would go something like this:
71
179000
2000
to brzmiałoby mniej więcej tak:
03:16
And that's what ultimately led me
72
181000
2000
To w końcu doprowadziło mnie momentu,
03:18
to speaking to you here at TED
73
183000
2000
gdy mówię do was na TED
03:20
about story.
74
185000
3000
o opowiadaniu.
03:23
And the most current story lesson that I've had
75
188000
3000
Ostatnia moja lekcja z opowiadania historii
03:26
was completing the film I've just done
76
191000
2000
to zakończenie prac nad moim ostatnim filmem,
03:28
this year in 2012.
77
193000
2000
w tym roku, w 2012.
03:30
The film is "John Carter." It's based on a book called "The Princess of Mars,"
78
195000
3000
Film to "John Carter" na podstawie książki "Księżniczka Marsa",
03:33
which was written by Edgar Rice Burroughs.
79
198000
2000
której autorem jest Edgar Rice Burroughs.
03:35
And Edgar Rice Burroughs actually put himself
80
200000
3000
Edgar Rice Burroughs umieścił w filmie siebie,
03:38
as a character inside this movie, and as the narrator.
81
203000
3000
jako bohatera i narratora.
03:41
And he's summoned by his rich uncle, John Carter, to his mansion
82
206000
3000
Zostaje wezwany przez swojego bogatego wujka do jego posiadłości
03:44
with a telegram saying, "See me at once."
83
209000
2000
telegramem o treści "Przyjedź natychmiast".
03:46
But once he gets there,
84
211000
2000
Gdy tylko tam dociera,
03:48
he's found out that his uncle has mysteriously passed away
85
213000
4000
dowiaduje się, że jego wujek zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach
03:52
and been entombed in a mausoleum on the property.
86
217000
4000
i został pochowany w mauzoleum na terenie posiadłości.
03:56
(Video) Butler: You won't find a keyhole.
87
221000
2000
(Video) Butler: Nie znajdziesz tam zamka.
03:58
Thing only opens from the inside.
88
223000
3000
Otwiera się od środka.
04:01
He insisted,
89
226000
2000
Nalegał,
04:03
no embalming, no open coffin,
90
228000
2000
by nie było żadnego balsamowania, otwartej trumny,
04:05
no funeral.
91
230000
2000
ani pogrzebu.
04:07
You don't acquire the kind of wealth your uncle commanded
92
232000
2000
Nie zdobywa się takiego bogactwa jakim zarządzał twój wuj,
04:09
by being like the rest of us, huh?
93
234000
3000
będąc takim jak reszta, co?
04:12
Come, let's go inside.
94
237000
3000
Wejdźmy do środka.
04:33
AS: What this scene is doing, and it did in the book,
95
258000
2000
AS: W tej scenie, na ekranie i w książce,
04:35
is it's fundamentally making a promise.
96
260000
2000
obiecuje się nam,
04:37
It's making a promise to you
97
262000
2000
obiecuje się nam,
04:39
that this story will lead somewhere that's worth your time.
98
264000
2000
że rozwinięcie tej historii jest warte naszego czasu.
04:41
And that's what all good stories should do at the beginning, is they should give you a promise.
99
266000
3000
Tak powinno się robić na początku każdej historii.
04:44
You could do it an infinite amount of ways.
100
269000
2000
Można to robić na nieskończoną ilość sposobów.
04:46
Sometimes it's as simple as "Once upon a time ... "
101
271000
4000
Czasem to tak proste, jak "Pewnego razu...".
04:50
These Carter books always had Edgar Rice Burroughs as a narrator in it.
102
275000
3000
We wszystkich książkach o Carterze narratorem był Edgar Rice Burroughs.
04:53
And I always thought it was such a fantastic device.
103
278000
2000
Zawsze uważałem, że to wspaniały pomysł.
04:55
It's like a guy inviting you around the campfire,
104
280000
3000
Coś jak ktoś zapraszający nas wokół ogniska
04:58
or somebody in a bar saying, "Here, let me tell you a story.
105
283000
3000
albo ktoś w barze mówiący: "Chodź, opowiem ci historię.
05:01
It didn't happen to me, it happened to somebody else,
106
286000
2000
Nie przytrafiła się mnie, ale komuś innemu,
05:03
but it's going to be worth your time."
107
288000
2000
ale będzie warta twojego czasu".
05:05
A well told promise
108
290000
2000
Dobrze wypowiedziana obietnica
05:07
is like a pebble being pulled back in a slingshot
109
292000
4000
jest jak kamień naciągany w procy
05:11
and propels you forward through the story
110
296000
2000
wprawiający nas w ruch poprzez całą historię,
05:13
to the end.
111
298000
2000
aż do samego końca.
05:15
In 2008,
112
300000
2000
W 2008 roku
05:17
I pushed all the theories that I had on story at the time
113
302000
3000
Wszystkie teorie o historii jakie wtedy miałem
05:20
to the limits of my understanding on this project.
114
305000
3000
wykorzystałem do granic możliwości przy tym projekcie.
05:23
(Video) (Mechanical Sounds)
115
308000
5000
(Mechaniczne odgłosy)
05:53
♫ And that is all ♫
116
338000
5000
♫ I to właśnie to ♫
05:58
♫ that love's about ♫
117
343000
6000
♫ o czym jest miłość ♫
06:04
♫ And we'll recall ♫
118
349000
5000
♫ Przypomnimy sobie ♫
06:09
♫ when time runs out ♫
119
354000
8000
♫ kiedy skończy się czas ♫
06:17
♫ That it only ♫
120
362000
7000
♫ że to tylko ♫
06:24
(Laughter)
121
369000
2000
(Śmiech)
06:26
AS: Storytelling without dialogue.
122
371000
2000
AS: Opowiadanie bez dialogu.
06:28
It's the purest form of cinematic storytelling.
123
373000
2000
To historia kinowa w najczystszej postaci.
06:30
It's the most inclusive approach you can take.
124
375000
3000
To najbardziej globalne podejście.
06:33
It confirmed something I really had a hunch on,
125
378000
2000
Potwierdziło to moje przeczucie,
06:35
is that the audience
126
380000
2000
że publiczność
06:37
actually wants to work for their meal.
127
382000
2000
chce sama zapracować na swój posiłek,
06:39
They just don't want to know that they're doing that.
128
384000
3000
ale nie chcą wiedzieć, że to robią.
06:42
That's your job as a storyteller,
129
387000
2000
To jest właśnie zadanie dla was, autorów,
06:44
is to hide the fact
130
389000
2000
ukrycie tego,
06:46
that you're making them work for their meal.
131
391000
2000
że zmuszacie ich do zapracowania na własny posiłek.
06:48
We're born problem solvers.
132
393000
2000
Jesteśmy stworzeni do rozwiązywania problemów.
06:50
We're compelled to deduce
133
395000
2000
Jesteśmy zmuszeni do dedukowania,
06:52
and to deduct,
134
397000
2000
Jesteśmy zmuszeni do dedukowania,
06:54
because that's what we do in real life.
135
399000
2000
bo tym się zajmujemy w prawdziwym życiu.
06:56
It's this well-organized absence of information
136
401000
3000
To świetnie zorganizowany brak informacji
06:59
that draws us in.
137
404000
2000
przyciąga naszą uwagę.
07:01
There's a reason that we're all attracted to an infant or a puppy.
138
406000
3000
Jest powód, dlaczego tak podobają nam się niemowlęta i szczeniaczki.
07:04
It's not just that they're damn cute;
139
409000
2000
Nie tylko dlatego, że są cholernie słodkie;
07:06
it's because they can't completely express
140
411000
3000
to dlatego, że nie potrafią całkowicie wyrazić
07:09
what they're thinking and what their intentions are.
141
414000
2000
tego co myślą lub jakie są ich intencje.
07:11
And it's like a magnet.
142
416000
2000
To jest jak magnes.
07:13
We can't stop ourselves
143
418000
2000
Nie możemy powstrzymać się,
07:15
from wanting to complete the sentence and fill it in.
144
420000
2000
by nie zakończyć i uzupełnić zdania.
07:17
I first started
145
422000
2000
Zacząłem to
07:19
really understanding this storytelling device
146
424000
2000
naprawdę rozumieć o co chodzi w opowiadani historii
07:21
when I was writing with Bob Peterson on "Finding Nemo."
147
426000
2000
kiedy pisaliśmy z Bobem Petersonem "Gdzie jest Nemo?".
07:23
And we would call this the unifying theory of two plus two.
148
428000
3000
Nazywaliśmy to teorią unifikacji 2 + 2.
07:26
Make the audience put things together.
149
431000
2000
Niech widzowie zbiorą informacje.
07:28
Don't give them four,
150
433000
2000
Nie dawajmy im 4,
07:30
give them two plus two.
151
435000
2000
ale 2 + 2.
07:32
The elements you provide and the order you place them in
152
437000
3000
Te elementy i ich kolejność
07:35
is crucial to whether you succeed or fail at engaging the audience.
153
440000
3000
decydują o naszym sukcesie lub porażce w zaangażowaniu widowni.
07:38
Editors and screenwriters have known this all along.
154
443000
3000
Zdają sobie z tego sprawę redaktorzy i scenarzyści.
07:41
It's the invisible application
155
446000
2000
To niewidzialne zastosowanie
07:43
that holds our attention to story.
156
448000
2000
utrzymuje naszą uwagę na historii.
07:45
I don't mean to make it sound
157
450000
2000
Nie chcę, żeby to zabrzmiało
07:47
like this is an actual exact science, it's not.
158
452000
3000
jak argument naukowy, bo nim nie jest.
07:50
That's what's so special about stories,
159
455000
2000
Co wspaniałe w opowiadaniach,
07:52
they're not a widget, they aren't exact.
160
457000
3000
to że nie są maszynowe, nie są dokładne.
07:55
Stories are inevitable, if they're good,
161
460000
2000
Jeśli są dobre, są nieuchronne,
07:57
but they're not predictable.
162
462000
2000
ale nie są do przewidzenia.
07:59
I took a seminar in this year
163
464000
3000
W tym roku brałem udział w ćwiczeniach
08:02
with an acting teacher named Judith Weston.
164
467000
3000
z nauczycielką aktorstwa Judith Weston.
08:05
And I learned a key insight to character.
165
470000
2000
Nauczyłem się kluczowego zrozumienia bohatera.
08:07
She believed that all well-drawn characters
166
472000
3000
Uważała, że wszyscy wyraziści bohaterowie
08:10
have a spine.
167
475000
2000
mają „kręgosłup".
08:12
And the idea is that the character has an inner motor,
168
477000
2000
Chodzi o to, że bohater ma wewnętrzny motor,
08:14
a dominant, unconscious goal that they're striving for,
169
479000
3000
dominujący, podświadomy cel, do którego dąży,
08:17
an itch that they can't scratch.
170
482000
2000
swędzenie, którego nie można podrapać.
08:19
She gave a wonderful example of Michael Corleone,
171
484000
2000
Dała świetny przykład Michaela Corlenone,
08:21
Al Pacino's character in "The Godfather,"
172
486000
2000
którego grał Al Pacino w "Ojcu Chrzestnym"
08:23
and that probably his spine
173
488000
2000
i jego "kręgosłupem"
08:25
was to please his father.
174
490000
2000
było by zadowolić ojca.
08:27
And it's something that always drove all his choices.
175
492000
2000
To decydowało o wszystkich jego decyzjach.
08:29
Even after his father died,
176
494000
2000
Nawet po śmierci ojca
08:31
he was still trying to scratch that itch.
177
496000
4000
nadal starał się drapać to swędzące miejsce.
08:35
I took to this like a duck to water.
178
500000
3000
Szybko do tego przywykłem.
08:38
Wall-E's was to find the beauty.
179
503000
3000
Wall-E szukał piękności.
08:41
Marlin's, the father in "Finding Nemo,"
180
506000
3000
Marlin w "Gdzie jest Nemo?"
08:44
was to prevent harm.
181
509000
3000
miał zapobiec nieszczęściu,
08:47
And Woody's was to do what was best for his child.
182
512000
3000
a Woody musiał zrobić co najlepsze dla jego dziecka.
08:50
And these spines don't always drive you to make the best choices.
183
515000
3000
Te "kręgosłupy" nie zawsze prowadzą do najlepszych decyzji.
08:53
Sometimes you can make some horrible choices with them.
184
518000
3000
Czasem podejmuje się złe.
08:56
I'm really blessed to be a parent,
185
521000
2000
Mam ogromne szczęście, że jestem rodzicem
08:58
and watching my children grow, I really firmly believe
186
523000
3000
i mogę patrzeć jak dorastają moje dzieci. Naprawdę wierzę,
09:01
that you're born with a temperament and you're wired a certain way,
187
526000
3000
że rodzimy się z określonym temperamentem
09:04
and you don't have any say about it,
188
529000
3000
i nie mamy nic w tej kwestii do powiedzenia
09:07
and there's no changing it.
189
532000
2000
i nic nie możemy w tym zmienić.
09:09
All you can do is learn to recognize it
190
534000
3000
Możemy tylko nauczyć się to rozpoznawać
09:12
and own it.
191
537000
3000
i żyć z tym.
09:15
And some of us are born with temperaments that are positive,
192
540000
2000
Niektórzy z nas rodzą się z pozytywnymi temperamentami,
09:17
some are negative.
193
542000
2000
a niektórzy z negatywnymi.
09:19
But a major threshold is passed
194
544000
3000
Przekraczamy ważną granicę,
09:22
when you mature enough
195
547000
2000
kiedy jesteśmy dość dorośli,
09:24
to acknowledge what drives you
196
549000
2000
by zrozumieć co nami kieruje
09:26
and to take the wheel and steer it.
197
551000
2000
i zacząć tym sterować.
09:28
As parents, you're always learning who your children are.
198
553000
3000
Jako rodzice, ciągle uczymy się jakie są nasze dzieci.
09:31
They're learning who they are.
199
556000
2000
One też się tego uczą.
09:33
And you're still learning who you are.
200
558000
2000
Ciągle uczymy się tego, kim jesteśmy.
09:35
So we're all learning all the time.
201
560000
3000
Wszyscy więc bez przerwy się uczymy.
09:38
And that's why change is fundamental in story.
202
563000
3000
Dlatego właśnie zmiana jest istotna w opowiadaniu,
09:41
If things go static, stories die,
203
566000
2000
które bez niej padnie,
09:43
because life is never static.
204
568000
3000
ponieważ życie jest pełne zmian.
09:46
In 1998,
205
571000
2000
W 1998 roku
09:48
I had finished writing "Toy Story" and "A Bug's Life"
206
573000
2000
skończyłem pisać "Toy Story" i "Dawno Temu w Trawie"
09:50
and I was completely hooked on screenwriting.
207
575000
2000
i byłem całkowicie uzależniony od scenopisarstwa.
09:52
So I wanted to become much better at it and learn anything I could.
208
577000
3000
Chciałem więc stać się w tym o wiele lepszy i nauczyć się, czego się da.
09:55
So I researched everything I possibly could.
209
580000
3000
Zbadałem wszystko co można było zbadać.
09:58
And I finally came across this fantastic quote
210
583000
2000
Trafiłem w końcu na ten fantastyczny cytat
10:00
by a British playwright, William Archer:
211
585000
3000
brytyjskiego dramaturga, Williama Archera:
10:03
"Drama is anticipation
212
588000
2000
Dramat jest oczekiwaniem
10:05
mingled with uncertainty."
213
590000
2000
zmieszanym z niepewnością".
10:07
It's an incredibly insightful definition.
214
592000
3000
To niesamowicie wnikliwa definicja.
10:10
When you're telling a story,
215
595000
2000
Opowiadając historię,
10:12
have you constructed anticipation?
216
597000
2000
budowaliście oczekiwanie?
10:14
In the short-term, have you made me want to know
217
599000
2000
Innymi słowy, sprawiliście bym chciał wiedzieć
10:16
what will happen next?
218
601000
2000
co stanie się dalej?
10:18
But more importantly,
219
603000
2000
Co ważniejsze,
10:20
have you made me want to know
220
605000
2000
czy sprawiliście bym chciał wiedzieć
10:22
how it will all conclude in the long-term?
221
607000
2000
jak to wszystko się zakończy w dłuższym czasie?
10:24
Have you constructed honest conflicts
222
609000
2000
Zbudowaliście szczere konflikty
10:26
with truth that creates doubt
223
611000
2000
z prawdą, która buduje niepewność
10:28
in what the outcome might be?
224
613000
2000
co do możliwego wyniku?
10:30
An example would be in "Finding Nemo,"
225
615000
2000
Np. w "Gdzie jest Nemo?"
10:32
in the short tension, you were always worried,
226
617000
2000
istnieje krótkotrwałe napięcie, ciągle przejmujemy się,
10:34
would Dory's short-term memory
227
619000
2000
czy Dory przez swoją krótkotrwałą pamięć
10:36
make her forget whatever she was being told by Marlin.
228
621000
2000
zapomni o wszystkim, co powiedział jej Marlin.
10:38
But under that was this global tension
229
623000
2000
Pod tym, znajduje się ogólne napięcie:
10:40
of will we ever find Nemo
230
625000
2000
czy kiedykolwiek znajdziemy Nemo
10:42
in this huge, vast ocean?
231
627000
2000
w tym ogromnym oceanie?
10:44
In our earliest days at Pixar,
232
629000
2000
Na samych początkach w studiach Pixar,
10:46
before we truly understood the invisible workings of story,
233
631000
3000
zanim naprawdę zrozumieliśmy niewidzialne działanie fabuły,
10:49
we were simply a group of guys just going on our gut, going on our instincts.
234
634000
3000
byliśmy grupą gości opierających się na własnych przeczuciach i instynktach.
10:52
And it's interesting to see
235
637000
2000
Teraz można zobaczyć,
10:54
how that led us places
236
639000
2000
jak zaprowadziło nas to w miejsca,
10:56
that were actually pretty good.
237
641000
2000
które okazały się całkiem dobre.
10:58
You've got to remember that in this time of year,
238
643000
3000
Musicie pamiętać że w tym czasie
11:01
1993,
239
646000
2000
w 1993 roku
11:03
what was considered a successful animated picture
240
648000
3000
za udane filmy animowane uważano
11:06
was "The Little Mermaid," "Beauty and the Beast,"
241
651000
3000
„Małą Syrenkę", „Piękną i Bestię",
11:09
"Aladdin," "Lion King."
242
654000
2000
„Aladyna", „Króla Lwa".
11:11
So when we pitched "Toy Story" to Tom Hanks for the first time,
243
656000
3000
Kiedy po raz pierwszy pokazaliśmy „Toy Story" Tomowi Hanksowi,
11:14
he walked in and he said,
244
659000
2000
zapytał:
11:16
"You don't want me to sing, do you?"
245
661000
2000
„Chyba nie chcecie żebym śpiewał?"
11:18
And I thought that epitomized perfectly
246
663000
2000
Uważam, że doskonale to uosabiało to
11:20
what everybody thought animation had to be at the time.
247
665000
3000
czym wszyscy myśleli, że jest animacja.
11:23
But we really wanted to prove
248
668000
2000
Chcieliśmy dowieść,
11:25
that you could tell stories completely different in animation.
249
670000
3000
że w animacji można opowiedzieć zupełnie inne historie.
11:28
We didn't have any influence then,
250
673000
2000
Nie mieliśmy wtedy żadnego wpływu,
11:30
so we had a little secret list of rules
251
675000
2000
więc mieliśmy małą sekretną listę zasad,
11:32
that we kept to ourselves.
252
677000
2000
które zachowaliśmy dla siebie.
11:34
And they were: No songs,
253
679000
3000
Oto one: żadnych piosenek,
11:37
no "I want" moment,
254
682000
2000
żadnych momentów typu „bardzo pragnę",
11:39
no happy village,
255
684000
2000
żadnej szczęśliwej wioski,
11:41
no love story.
256
686000
2000
żadnej love story.
11:43
And the irony is that, in the first year,
257
688000
2000
Jak na ironię, pierwszego roku
11:45
our story was not working at all
258
690000
2000
nasza bajka nie działała,
11:47
and Disney was panicking.
259
692000
2000
a ci z Disneya panikowali.
11:49
So they privately got advice
260
694000
3000
Dostali prywatnie radę
11:52
from a famous lyricist, who I won't name,
261
697000
2000
od znanego autora tekstów piosenek, którego imienia nie zdradzę.
11:54
and he faxed them some suggestions.
262
699000
2000
Przefaksował im kilka propozycji.
11:56
And we got a hold of that fax.
263
701000
2000
Dostaliśmy ten faks,
11:58
And the fax said,
264
703000
2000
a w nim,
12:00
there should be songs,
265
705000
2000
że powinny być piosenki,
12:02
there should be an "I want" song,
266
707000
2000
powinna być piosenka typu „bardzo pragnę",
12:04
there should be a happy village song,
267
709000
2000
piosenka o szczęśliwej wiosce
12:06
there should be a love story
268
711000
2000
i o miłości.
12:08
and there should be a villain.
269
713000
2000
Powinien też być czarny charakter.
12:10
And thank goodness
270
715000
2000
Dzięki Bogu,
12:12
we were just too young, rebellious and contrarian at the time.
271
717000
3000
że byliśmy wtedy bardzo młodzi i buntowniczy.
12:15
That just gave us more determination
272
720000
3000
To nas bardziej zdeterminowało
12:18
to prove that you could build a better story.
273
723000
2000
do udowodnienia, że można stworzyć lepszą historię.
12:20
And a year after that, we did conquer it.
274
725000
2000
Rok później nam się udało.
12:22
And it just went to prove
275
727000
2000
Udowodniło to,
12:24
that storytelling has guidelines,
276
729000
2000
że historie rządzą się swoimi prawami,
12:26
not hard, fast rules.
277
731000
2000
nie twardymi zasadami.
12:28
Another fundamental thing we learned
278
733000
2000
Nauczyliśmy się również innej ważnej rzeczy
12:30
was about liking your main character.
279
735000
2000
o lubieniu swojego głównego bohatera.
12:32
And we had naively thought,
280
737000
2000
Naiwnie sądziliśmy,
12:34
well Woody in "Toy Story" has to become selfless at the end,
281
739000
2000
że Chudy w „Toy Story" musi pod koniec stać się bezinteresowny,
12:36
so you've got to start from someplace.
282
741000
2000
od czegoś więc trzeba było zacząć.
12:38
So let's make him selfish. And this is what you get.
283
743000
3000
Zróbmy więc z niego egoistę. Oto co otrzymamy.
12:41
(Voice Over) Woody: What do you think you're doing?
284
746000
2000
(Podłożony głos) Chudy: Co ty robisz?
12:43
Off the bed.
285
748000
2000
Złaź z łóżka.
12:45
Hey, off the bed!
286
750000
2000
Złaź z łóżka, słyszysz?!
12:47
Mr. Potato Head: You going to make us, Woody?
287
752000
2000
Pan Bulwa: A co, zmusisz nas Chudy?
12:49
Woody: No, he is.
288
754000
2000
Woody: Ja nie, ale on tak.
12:51
Slinky? Slink ... Slinky!
289
756000
4000
Cienki? Cien... Cienki!
12:55
Get up here and do your job.
290
760000
2000
Chodź na górę i rób co do ciebie należy.
12:57
Are you deaf?
291
762000
2000
Głuchy jesteś?
12:59
I said, take care of them.
292
764000
2000
Powiedziałem, zajmij się nimi.
13:01
Slinky: I'm sorry, Woody,
293
766000
2000
Cienki: Przepraszam Chudy,
13:03
but I have to agree with them.
294
768000
2000
ale zgadzam się z nimi.
13:05
I don't think what you did was right.
295
770000
2000
Myślę, że to co zrobiłeś, było złe.
13:07
Woody: What? Am I hearing correctly?
296
772000
3000
Chudy: Co? Czy ja dobrze słyszę?
13:10
You don't think I was right?
297
775000
2000
Myślisz, że zrobiłem źle?
13:12
Who said your job was to think, Spring Wiener?
298
777000
4000
Kto ci kazał myśleć ty parówo sprężynowa?
13:17
AS: So how do you make a selfish character likable?
299
782000
2000
AS: Jak zrobić z samolubnego bohatera, takiego dającego się polubić?
13:19
We realized, you can make him kind,
300
784000
2000
Można sprawić, by był miły,
13:21
generous, funny, considerate,
301
786000
2000
wielkoduszny, zabawny, troskliwy,
13:23
as long as one condition is met for him,
302
788000
2000
pod jednym warunkiem,
13:25
is that he stays the top toy.
303
790000
2000
że będzie najważniejszą zabawką.
13:27
And that's what it really is,
304
792000
2000
Tak naprawdę
13:29
is that we all live life conditionally.
305
794000
2000
wszyscy żyjemy spełniając określone warunki.
13:31
We're all willing to play by the rules and follow things along,
306
796000
2000
Chętnie przestrzegamy zasad,
13:33
as long as certain conditions are met.
307
798000
3000
ale pod pewnymi warunkami.
13:36
After that, all bets are off.
308
801000
2000
Później wszystko się może zdarzyć.
13:38
And before I'd even decided to make storytelling my career,
309
803000
3000
Zanim zadecydowałem, że zawodowo zajmę się bajkami,
13:41
I can now see key things that happened in my youth
310
806000
2000
widzę obecnie jakie ważne momenty z mojego młodzieńczego życia
13:43
that really sort of opened my eyes
311
808000
2000
otworzyły mi oczy
13:45
to certain things about story.
312
810000
2000
na różne aspekty bajek.
13:47
In 1986, I truly understood the notion
313
812000
3000
W 1986 roku zrozumiałem ideę
13:50
of story having a theme.
314
815000
3000
głównego motywu w bajkach.
13:53
And that was the year that they restored and re-released
315
818000
3000
W tym samym roku ulepszono i ponownie wypuszczono
13:56
"Lawrence of Arabia."
316
821000
2000
„Lawrence'a z Arabii".
13:58
And I saw that thing seven times in one month.
317
823000
3000
Obejrzałem ten film 7 razy w ciągu miesiąca.
14:01
I couldn't get enough of it.
318
826000
2000
Nie było mi dość.
14:03
I could just tell there was a grand design under it --
319
828000
3000
Film był zrobiony z rozmysłem,
14:06
in every shot, every scene, every line.
320
831000
2000
każde ujęcie, scena, fragment.
14:08
Yet, on the surface it just seemed
321
833000
2000
Z wierzchu jednak
14:10
to be depicting his historical lineage
322
835000
3000
przedstawiało swój pierwowzór.
14:13
of what went on.
323
838000
2000
przedstawiało swój pierwowzór.
14:15
Yet, there was something more being said. What exactly was it?
324
840000
2000
Ale w tej historii było coś więcej. Co dokładnie?
14:17
And it wasn't until, on one of my later viewings,
325
842000
2000
Dopiero przy późniejszym oglądaniu
14:19
that the veil was lifted
326
844000
2000
tajemnica została wyjawiona.
14:21
and it was in a scene where he's walked across the Sinai Desert
327
846000
3000
Była to scena, w której bohater maszerował przez pustynię Synaj
14:24
and he's reached the Suez Canal,
328
849000
2000
i dotarł do kanału sueskiego.
14:26
and I suddenly got it.
329
851000
2000
Wtedy właśnie wszystko zrozumiałem.
14:33
(Video) Boy: Hey! Hey! Hey! Hey!
330
858000
6000
Chłopiec: Hej! Hej! Hej! Hej!
14:46
Cyclist: Who are you?
331
871000
3000
Motocyklista: Kim jesteś?
14:50
Who are you?
332
875000
3000
Kim jesteś?
14:53
AS: That was the theme: Who are you?
333
878000
3000
AS: To był właśnie ten motyw: Kim jesteś?
14:56
Here were all these seemingly disparate
334
881000
2000
To właśnie tutaj były te wszystkie niby desperackie
14:58
events and dialogues
335
883000
2000
wydarzenia i dialogi
15:00
that just were chronologically telling the history of him,
336
885000
3000
które po prostu opowiadały chronologicznie jego historię.
15:03
but underneath it was a constant,
337
888000
2000
Ale pod spodem były ciągłe
15:05
a guideline, a road map.
338
890000
2000
wskazówki, mapa.
15:07
Everything Lawrence did in that movie
339
892000
2000
Wszystko, co Lawerence zrobił w tym filmie
15:09
was an attempt for him to figure out where his place was in the world.
340
894000
3000
było próbą wyjaśnienia jego miejsca na świecie.
15:12
A strong theme is always running through
341
897000
3000
Silny motyw zawsze towarzyszy
15:15
a well-told story.
342
900000
3000
dobrze opowiedzianej historii.
15:18
When I was five,
343
903000
2000
Kiedy miałem pięć lat,
15:20
I was introduced to possibly the most major ingredient
344
905000
3000
zapoznano mnie z prawdopodobnie najważniejszym składnikiem
15:23
that I feel a story should have,
345
908000
3000
który według mnie powinien być w każdej historii
15:26
but is rarely invoked.
346
911000
2000
ale jest rzadko przywoływany.
15:28
And this is what my mother took me to when I was five.
347
913000
3000
Na to zabrała mnie mama kiedy miałem pięć lat.
15:34
(Video) Thumper: Come on. It's all right.
348
919000
3000
Tuptuś: No chodź, nic się nie stanie.
15:37
Look.
349
922000
2000
Zobacz.
15:39
The water's stiff.
350
924000
3000
Woda jest sztywna.
15:45
Bambi: Yippee!
351
930000
2000
Bambi: Juhu!
15:57
Thumper: Some fun,
352
942000
2000
Tuptuś: Trochę zabawy
15:59
huh, Bambi?
353
944000
3000
co nie, Bambi?
16:02
Come on. Get up.
354
947000
2000
No dalej, wstawaj.
16:04
Like this.
355
949000
2000
Właśnie tak.
16:24
Ha ha. No, no, no.
356
969000
3000
Ha ha. Nie, nie, nie.
16:27
AS: I walked out of there
357
972000
2000
AS: Wyszedłem stamtąd
16:29
wide-eyed with wonder.
358
974000
2000
szczerze zdziwiony.
16:31
And that's what I think the magic ingredient is,
359
976000
2000
I to właśnie uważam za ten magiczny składnik,
16:33
the secret sauce,
360
978000
2000
tajemniczy sos,
16:35
is can you invoke wonder.
361
980000
2000
to wywoływanie zdziwienia.
16:37
Wonder is honest, it's completely innocent.
362
982000
2000
Zdziwienie jest szczere, zupełnie niewinne.
16:39
It can't be artificially evoked.
363
984000
2000
Nie może być przywołane sztucznie.
16:41
For me, there's no greater ability
364
986000
2000
Według mnie nie ma większej umiejętności
16:43
than the gift of another human being giving you that feeling --
365
988000
3000
niż podarowanie drugiemu człowiekowi właśnie tego uczucia:
16:46
to hold them still just for a brief moment in their day
366
991000
3000
zatrzymać go na krótką chwilę w ciągu dnia
16:49
and have them surrender to wonder.
367
994000
2000
i sprawić, że się podda i zdziwi.
16:51
When it's tapped, the affirmation of being alive,
368
996000
3000
Kiedy się to uda, to potwierdzenie bycia żywym,
16:54
it reaches you almost to a cellular level.
369
999000
3000
dociera do ciebie niemal na poziomie komórek.
16:57
And when an artist does that to another artist,
370
1002000
2000
I kiedy jeden artysta robi coś takiego drugiemu artyście,
16:59
it's like you're compelled to pass it on.
371
1004000
2000
wtedy ma się niemal obowiązek podania tego dalej.
17:01
It's like a dormant command
372
1006000
2000
To jest takim uśpionym nakazem,
17:03
that suddenly is activated in you, like a call to Devil's Tower.
373
1008000
3000
który nagle aktywuje się w środku, jak wewnętrzne wezwanie.
17:06
Do unto others what's been done to you.
374
1011000
3000
Rób innym, co zrobiono tobie.
17:09
The best stories infuse wonder.
375
1014000
3000
Najlepsze historie wypełniają zdziwieniem.
17:12
When I was four years old,
376
1017000
2000
Kiedy miałem cztery lata,
17:14
I have a vivid memory
377
1019000
2000
żywo wspominam
17:16
of finding two pinpoint scars on my ankle
378
1021000
3000
jak zauważyłem dwie małe blizny na kostce
17:19
and asking my dad what they were.
379
1024000
2000
i zapytałem tatę, skąd one się tam wzięły.
17:21
And he said I had a matching pair like that on my head,
380
1026000
2000
Powiedział, że mam drugą taką samą parę na głowie,
17:23
but I couldn't see them because of my hair.
381
1028000
2000
ale nie mogę ich zobaczyć przez włosy.
17:25
And he explained that when I was born,
382
1030000
2000
Wytłumaczył, że urodziłem się
17:27
I was born premature,
383
1032000
2000
wcześniakiem,
17:29
that I came out much too early,
384
1034000
3000
że przyszedłem na świat dużo za wcześnie,
17:32
and I wasn't fully baked;
385
1037000
2000
że jeszcze nie byłem do końca wyrośnięty.
17:34
I was very, very sick.
386
1039000
2000
Byłem bardzo, bardzo chory.
17:36
And when the doctor took a look at this yellow kid with black teeth,
387
1041000
3000
Kiedy lekarz rzucił okiem na to żółte dziecko z czarnymi zębami,
17:39
he looked straight at my mom and said,
388
1044000
2000
popatrzył na moją mamę i powiedział:
17:41
"He's not going to live."
389
1046000
3000
„On tego nie przeżyje."
17:44
And I was in the hospital for months.
390
1049000
3000
Spędziłem kilka miesięcy w szpitalu.
17:47
And many blood transfusions later,
391
1052000
2000
Po kilku transfuzjach krwi
17:49
I lived,
392
1054000
2000
żyłem nadal
17:51
and that made me special.
393
1056000
3000
i to właśnie jest we mnie wyjątkowe.
17:54
I don't know if I really believe that.
394
1059000
3000
Nie wiem, czy naprawdę w to wierzę.
17:57
I don't know if my parents really believe that,
395
1062000
3000
Nie wiem, czy moi rodzice w to wierzą,
18:00
but I didn't want to prove them wrong.
396
1065000
3000
ale nie chciałem, żeby się zawiedli.
18:03
Whatever I ended up being good at,
397
1068000
3000
Cokolwiek będę robił w przyszłości,
18:06
I would strive to be worthy of the second chance I was given.
398
1071000
4000
postaram się wykazać, że jestem godny tej drugiej szansy.
18:10
(Video) (Crying)
399
1075000
4000
(Płacz)
18:23
Marlin: There, there, there.
400
1088000
3000
Marlin: No już, już, już.
18:26
It's okay, daddy's here.
401
1091000
3000
Nie bój się, tata jest tutaj.
18:29
Daddy's got you.
402
1094000
3000
Tata się tobą zajmie.
18:34
I promise,
403
1099000
2000
Obiecuję,
18:36
I will never let anything happen to you, Nemo.
404
1101000
4000
że nie dopuszczę, żeby cokolwiek ci się stało, Nemo.
18:40
AS: And that's the first story lesson I ever learned.
405
1105000
4000
AS: To właśnie była pierwsza historia, którą poznałem.
18:44
Use what you know. Draw from it.
406
1109000
2000
Korzystajcie z tego, co znacie. Używajcie tego.
18:46
It doesn't always mean plot or fact.
407
1111000
2000
Nie zawsze jest to fabuła albo fakt.
18:48
It means capturing a truth from your experiencing it,
408
1113000
3000
Czasami chodzi o wychwycenie prawdy z własnego doświadczenia,
18:51
expressing values you personally feel
409
1116000
3000
o wyrażenie wartości, co do których jest się przekonanym
18:54
deep down in your core.
410
1119000
2000
głęboko w środku.
18:56
And that's what ultimately led me to speaking to you
411
1121000
2000
I to właśnie to sprawiło, że mówię do was
18:58
here at TEDTalk today.
412
1123000
2000
dzisiaj, podczas tego TEDTalk.
19:00
Thank you.
413
1125000
2000
Dziękuję.
19:02
(Applause)
414
1127000
8000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Andrew Stanton - FilmmakerAndrew Stanton has made you laugh and cry. The writer behind the three "Toy Story" movies and the writer/director of "WALL-E," he releases his new film, "John Carter," in March.
Why you should listen
Andrew Stanton wrote the first film produced entirely on a computer, Toy Story. But what made that film a classic wasn't the history-making graphic technology -- it's the story, the heart, the characters that children around the world instantly accepted into their own lives. Stanton wrote all three Toy Story movies at Pixar Animation Studios, where he was hired in 1990 as the second animator on staff. He has two Oscars, as the writer-director of Finding Nemo and WALL-E. And as Edgar Rice Burroughs nerds, we're breathlessly awaiting the March opening of his fantasy-adventure movie John Carter.
Andrew Stanton | Speaker | TED.com