ABOUT THE SPEAKER
Gary Greenberg - Micro photographer
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us.

Why you should listen

A photographer and filmmaker with a Ph.D. in biomedical research, Gary Greenberg creates new ways to capture the spectacular landscapes that are hidden from everyday perception inside grains of sand, human cells and flower petals. Using high-definition, three-dimensional light microscopes -- for which he holds 18 patents -- Greenberg makes the miracles of nature tangible, exposing their hidden details. Most recently, Greenberg turned his attention to sand grains, photographing samples from around the world for the book, A Grain of Sand: Nature's Secret Wonder. For it, Greenberg even photographed moon sand returned from NASA’s Apollo 11 Mission.

Greenberg has also taught at the University of Southern California and has been a featured artist at the Science Museum of Minnesota. 

More profile about the speaker
Gary Greenberg | Speaker | TED.com
TEDxMaui

Gary Greenberg: The beautiful nano details of our world

Gary Greenberg: Piękne mikrodetale naszego świata

Filmed:
1,118,591 views

Sfotografowane pod trójwymiarowym mikroskopem, ziarna piasku wyglądają jak kolorowe cukierki. Pręciki kwiatowe, z kolei, skręcają się w niesamowite kształty zjeżdżalni z parków rozrywki. Gary Greenberg w swojej prelekcji prezentuje fascynujące sekrety mikroświata. (Sfilmowano na TEDxMaui)
- Micro photographer
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:17
So I want to talk a little bitkawałek about seeingwidzenie the worldświat
0
1797
2467
Opowiem wam o patrzeniu na świat
00:20
from a totallycałkowicie uniquewyjątkowy pointpunkt of viewwidok,
1
4264
2726
z zupełnie wyjątkowej perspektywy.
00:22
and this worldświat I'm going to talk about is the micromikro worldświat.
2
6990
3025
Opowiem wam o mikroświecie.
00:25
I've founduznany, after doing this for manywiele, manywiele yearslat,
3
10015
2580
Po wielu latach pracy odkryłem,
00:28
that there's a magicalmagiczny worldświat behindza realityrzeczywistość.
4
12595
2716
że istnieje magiczny świat,
00:31
And that can be seenwidziany directlybezpośrednio throughprzez a microscopemikroskopu,
5
15311
3159
który można obserwować za pomocą mikroskopu.
00:34
and I'm going to showpokazać you some of this todaydzisiaj.
6
18470
2105
Dzisiaj go wam pokażę.
00:36
So let's startpoczątek off looking at something ratherraczej not-so-smallnie tak mały,
7
20575
3687
Zacznijmy od spojrzenia na coś,
00:40
something that we can see with our nakednagi eyeoko,
8
24262
2264
co widać gołym okiem.
00:42
and that's a beePszczoła. So when you look at this beePszczoła,
9
26526
2441
Oto pszczoła.
00:44
it's about this sizerozmiar here, it's about a centimetercentymetr.
10
28967
2896
Ma może z centymetr długości.
00:47
But to really see the detailsdetale of the beePszczoła, and really
11
31863
2288
Jednak żeby móc docenić
00:50
appreciatedoceniać what it is, you have to look a little bitkawałek closerbliższy.
12
34151
3729
wszystkie jej detale, trzeba spojrzeć bliżej.
00:53
So that's just the eyeoko of the beePszczoła with a microscopemikroskopu,
13
37880
3086
To jest oko pszczoły widziane pod mikroskopem.
00:56
and now all of a suddennagły you can see that the beePszczoła has
14
40966
2347
Nagle widać, że w rzeczywistości
00:59
thousandstysiące of individualindywidualny eyesoczy callednazywa ommatidiaommatidia,
15
43313
2831
pszczoła ma tysiące oczu zwanych omatidiami.
01:02
and they actuallytak właściwie have sensorysensoryczny hairswłosy in theirich eyesoczy
16
46144
2432
W oczach znajdują się włoski czuciowe,
01:04
so they know when they're right up closeblisko to something,
17
48576
2369
pozwalające wyczuwać zbliżanie się do obiektów.
01:06
because they can't see in stereostereofoniczny.
18
50945
3704
Pszczoły nie widzą stereoskopowo.
01:10
As we go smallermniejszy, here is a humanczłowiek hairwłosy.
19
54649
3704
A to jest ludzki włos.
01:14
A humanczłowiek hairwłosy is about the smallestnajmniejsze thing that the eyeoko can see.
20
58353
2819
Włos ma szerokość 0,1 milimetra
01:17
It's about a tenthdziesiąty of a millimetermilimetr.
21
61172
2734
i jest najmniejszą rzeczą, jaką potrafimy dostrzec.
01:19
And as we go smallermniejszy again,
22
63906
1176
10 razy mniejsza
jest ludzka komórka.
01:20
about tendziesięć timesczasy smallermniejszy than that, is a cellkomórka.
23
65082
3406
10 razy mniejsza
jest ludzka komórka.
01:24
So you could fitdopasowanie 10 humanczłowiek cellskomórki
24
68488
2583
W jednym ludzkim włosku
01:26
acrossprzez the diameterśrednica of a humanczłowiek hairwłosy.
25
71071
3666
może się zmieścić 10 komórek.
01:30
So when we would look at cellskomórki, this is how I really got
26
74737
1586
Właśnie obserwacja komórek
01:32
involvedzaangażowany in biologybiologia and sciencenauka is by looking
27
76323
3268
pod mikroskopem
01:35
at livingżycie cellskomórki in the microscopemikroskopu.
28
79591
2467
zbliżyła mnie do biologii i nauki.
01:37
When I first saw livingżycie cellskomórki in a microscopemikroskopu, I was
29
82058
2071
Gdy pierwszy raz ujrzałem komórki,
01:40
absolutelyabsolutnie enthralledujarzmiony and amazedzdziwiony at what they lookedspojrzał like.
30
84129
3899
zafascynował i oczarował mnie ich wygląd.
01:43
So if you look at the cellkomórka like that from the immuneodporny systemsystem,
31
88028
3316
Obserwując komórki układu odpornościowego,
01:47
they're actuallytak właściwie movingw ruchu all over the placemiejsce.
32
91344
1824
widać jak sie ruszają.
01:49
This cellkomórka is looking for foreignobcy objectsobiekty,
33
93183
3750
Ten typ komórki szuka ciał obcych,
01:52
bacteriabakteria, things that it can find.
34
96933
2357
bakterii i innych,
01:55
And it's looking around, and when it findsznajduje something,
35
99290
2648
a gdy je znajdzie
01:57
and recognizesrozpoznaje it beingistota foreignobcy,
36
101938
2296
i uzna za obce,
02:00
it will actuallytak właściwie engulfpochłaniać it and eatjeść it.
37
104234
1292
wtedy je pochłania.
02:01
So if you look right there, it findsznajduje that little bacteriumbakteria,
38
105526
4284
Spójrzcie tutaj, jak znajduje tę małą bakterię,
02:05
and it engulfsogarnia it and eatszjada it.
39
109810
5622
a teraz jak ją zjada.
02:11
If you take some heartserce cellskomórki from an animalzwierzę,
40
115432
3181
Badając zwierzęcą komórkę sercową,
02:14
and put it in a dishdanie, they'lloni to zrobią just sitsiedzieć there and beatbić.
41
118613
2896
zobaczymy, że po prostu sobie bije.
02:17
That's theirich jobpraca. EveryKażdy cellkomórka has a missionmisja in life,
42
121509
3590
Każda komórka ma swoją misję w życiu.
02:20
and these cellskomórki, the missionmisja is
43
125099
1801
Cel tych komórek
02:22
to moveruszaj się bloodkrew around our bodyciało.
44
126900
3527
to krążenie krwi w organizmie.
02:26
These nextNastępny cellskomórki are nervenerw cellskomórki, and right now,
45
130427
2784
A to są komórki nerwowe
02:29
as we see and understandzrozumieć what we're looking at,
46
133211
2936
i działają właśnie w tej chwili,
02:32
our brainsmózg and our nervenerw cellskomórki are actuallytak właściwie doing this
47
136147
2114
kiedy widzimy i rozumiemy to,
02:34
right now. They're not just staticstatyczne. They're movingw ruchu around
48
138261
2542
na co patrzymy.
02:36
makingzrobienie newNowy connectionsznajomości, and that's what happensdzieje się when we learnuczyć się.
49
140803
3502
Tworzą nowe połączenia - tak się uczymy.
02:40
As you go fartherdalej down this scaleskala here,
50
144305
2790
Idźmy w dół skali wielkości.
02:42
that's a micronMicron, or a micrometerMikrometry, and we go
51
147095
2904
Mamy mikron, czy mikrometr.
02:45
all the way down to here to a nanometernanometrów
52
149999
2348
Dalej jest nanometr,
02:48
and an angstromAngstrom. Now, an angstromAngstrom is the sizerozmiar
53
152347
2757
a jeszcze dalej jest angstrem,
02:51
of the diameterśrednica of a hydrogenwodór atomatom.
54
155104
3367
którego długość równa się
02:54
That's how smallmały that is.
55
158471
1633
średnicy atomu wodoru.
02:56
And microscopesMikroskopy that we have todaydzisiaj can actuallytak właściwie see
56
160104
2302
Dzisiejsze mikroskopy są w stanie
02:58
individualindywidualny atomsatomy. So these are some pictureskino
57
162421
3058
zobaczyć pojedyncze atomy,
03:01
of individualindywidualny atomsatomy. EachKażdy bumpguz here is an individualindywidualny atomatom.
58
165479
2833
takie jak te kropki tutaj.
03:04
This is a ringpierścień of cobaltkobalt atomsatomy.
59
168312
2829
Oto cząsteczka atomu kobaltu.
03:07
So this wholecały worldświat, the nanoNano worldświat, this areapowierzchnia in here
60
171141
2658
Ten świat nazywamy nanoświatem.
03:09
is callednazywa the nanoNano worldświat, and the nanoNano worldświat,
61
173799
3195
Ten świat nazywamy nanoświatem.
03:12
the wholecały micromikro worldświat that we see,
62
176994
3134
Świat widzialny to mikroświat,
03:16
there's a nanoNano worldświat that is wrappedowinięty up withinw ciągu that, and
63
180128
3033
a nanoświat, złożony z molekułów i atomów,
03:19
the wholecały -- and that is the worldświat of moleculesCząsteczki and atomsatomy.
64
183161
4395
jest w nim zawarty.
03:23
But I want to talk about this largerwiększy worldświat,
65
187556
2458
Pomówmy o tym większym mikroświecie.
03:25
the worldświat of the micromikro worldświat.
66
190014
2337
Pomówmy o tym większym mikroświecie.
03:28
So if you were a little tinymalutki bugpluskwa livingżycie in a flowerkwiat,
67
192351
4119
Jak z perspektywy małego robaczka
03:32
what would that flowerkwiat look like, if the flowerkwiat was this bigduży?
68
196470
3151
wyglądałby kwiat?
03:35
It wouldn'tnie look or feel like anything that we see
69
199621
2515
Nie byłby podobny do tego, co widzimy,
03:38
when we look at a flowerkwiat. So if you look at this flowerkwiat here,
70
202136
3294
gdy patrzymy na kwiat.
03:41
and you're a little bugpluskwa, if you're on that surfacepowierzchnia
71
205430
1832
To właśnie tak
03:43
of that flowerkwiat, that's what the terrainteren would look like.
72
207262
4066
wyglądałby dla niego kwiat.
03:47
The petalPłatek of that flowerkwiat lookswygląda like that, so the antMrówka
73
211328
2376
Tak wyglądałby płatek,
03:49
is kinduprzejmy of crawlingczołganie over these objectsobiekty, and if you look
74
213704
2681
po którym czołgałaby się mrówka.
03:52
a little bitkawałek closerbliższy at this stigmapiętno and the stamenpręcik here,
75
216385
3344
Spójrzmy bliżej na to znamię i pręcik,
03:55
this is the stylestyl of that flowerkwiat, and you noticeogłoszenie
76
219729
2745
charakterystyczne dla tego kwiatu.
03:58
that it's got these little -- these are like little jelly-likejak galareta things
77
222474
4225
Zauważymy żelko-podobne obiekty.
04:02
that are what are callednazywa spursostrogi. These are nectarnektar spursostrogi.
78
226699
4742
To ostrogi nektarowe.
04:07
So this little antMrówka that's crawlingczołganie here, it's like
79
231441
2617
Ta mrówka żyje w miniaturowym świecie
04:09
it's in a little WillyWilly WonkaWonka landwylądować.
80
234058
1826
Williego Wonki.
04:11
It's like a little DisneylandDisneyland for them. It's not like what we see.
81
235884
4135
Dla nich to mały Disney Land, dla nas nie.
04:15
These are little bitsbity of individualindywidualny grainziarno of pollenpyłek
82
240019
3903
A to są pojedyncze ziarnka pyłku kwiatowego.
04:19
there and there, and here is a --
83
243922
3446
A to są pojedyncze ziarnka pyłku kwiatowego.
04:23
what you see as one little yellowżółty dotkropka of pollenpyłek,
84
247368
2578
Widzimy małą, żółtą kropkę,
04:25
when you look in a microscopemikroskopu, it's actuallytak właściwie madezrobiony
85
249946
1964
która pod mikroskopem
04:27
of thousandstysiące of little grainsziarna of pollenpyłek.
86
251910
3764
składa się z tysięcy małych ziarenek.
04:31
So this, for exampleprzykład, when you see beespszczoły flyinglatający around
87
255674
2235
Pszczoły, które latają wokół tych roślin,
04:33
these little plantsrośliny, and they're collectingzbieranie pollenpyłek,
88
257909
2805
Pszczoły, które latają wokół tych roślin,
04:36
those pollenpyłek grainsziarna that they're collectingzbieranie, they packpakiet
89
260714
2423
zbierają właśnie te ziarenka.
04:39
into theirich legsnogi and they take it back to the hiveUla,
90
263137
2433
Zabierają je do ula.
04:41
and that's what makesczyni the beehiveUla,
91
265570
2630
Z tego powstaje wosk tworzący ul.
04:44
the waxwosk in the beehiveUla. And they're alsorównież collectingzbieranie nectarnektar,
92
268200
3818
Zbierają też nektar,
04:47
and that's what makesczyni the honeykochanie that we eatjeść.
93
272018
3911
z którego robi się miód.
04:51
Here'sTutaj jest a close-upzbliżenie pictureobrazek, or this is actuallytak właściwie a regularregularny pictureobrazek
94
275929
3257
A to zdjęcie hiacyntu wodnego
04:55
of a waterwoda hyacinthhiacynt, and if you had really, really good visionwizja,
95
279186
2673
w naturalnej wielkości.
04:57
with your nakednagi eyeoko, you'dty byś see it about that well.
96
281859
2561
Mając dobry wzrok, tak byście go widzieli.
05:00
There's the stamenpręcik and the pistilSłupek. But look what the stamenpręcik
97
284420
2628
To jego pręcik i słupek.
05:02
and the pistilSłupek look like in a microscopemikroskopu. That's the stamenpręcik.
98
287048
3514
Spójrzcie, jak wyglądają pod mikroskopem.
05:06
So that's thousandstysiące of little grainsziarna of pollenpyłek there,
99
290562
2651
To pręcik i tysiące ziarenek pyłku,
05:09
and there's the pistilSłupek there, and these are the little things
100
293213
3286
a to słupek.
Te małe elementy
05:12
callednazywa trichomeswłosków. And that's what makesczyni the flowerkwiat give
101
296499
3719
to włoski, które wytwarzają zapach.
05:16
a fragrancezapach, and plantsrośliny actuallytak właściwie communicatekomunikować się
102
300218
3960
Kwiaty potrafią porozumiewać się
05:20
with one anotherinne throughprzez theirich fragrancesZapachy.
103
304178
5394
za pomocą zapachu.
05:25
I want to talk about something really ordinaryzwykły,
104
309572
2368
Pomówmy o czymś zwyczajnym,
05:27
just ordinaryzwykły sandpiasek.
105
311940
1924
choćby o piasku.
05:29
I becamestał się interestedzainteresowany in sandpiasek about 10 yearslat agotemu,
106
313864
1930
Zainteresowałem się nim,
05:31
when I first saw sandpiasek from MauiMaui,
107
315794
2561
gdy zobaczyłem piasek na Maui 10 lat temu.
05:34
and in factfakt, this is a little bitkawałek of sandpiasek from MauiMaui.
108
318355
3147
Piasek taki jak ten.
05:37
So sandpiasek is about a tenthdziesiąty of a millimetermilimetr in sizerozmiar.
109
321502
3031
Pojedyncze ziarno piasku
05:40
EachKażdy sandpiasek grainziarno is about a tenthdziesiąty of a millimetermilimetr in sizerozmiar.
110
324533
2911
ma około 0,1 mm wielkości.
05:43
But when you look closerbliższy at this, look at what's there.
111
327444
2583
Gdy jednak się przyjrzymy bliżej,
05:45
It's really quitecałkiem amazingniesamowity. You have microshellsmicroshells there.
112
330027
3502
widzimy coś niesamowitego.
05:49
You have things like coralkoral.
113
333529
2193
Mikro-muszle, koralowce,
05:51
You have fragmentspaprochy of other shellsmuszle. You have olivineoliwin.
114
335722
3534
widzimy oliwiny,
05:55
You have bitsbity of a volcanowulkan. There's a little bitkawałek
115
339256
2196
a także fragmenty wulkaniczne.
05:57
of a volcanowulkan there. You have tuberura wormsrobaki.
116
341452
2627
Są też bezkręgowce.
05:59
An amazingniesamowity arrayszyk of incredibleniesamowite things exististnieć in sandpiasek.
117
344079
4726
W piasku istnieje cała gama niesamowitych rzeczy.
06:04
And the reasonpowód that is, is because in a placemiejsce like this islandwyspa,
118
348805
2679
Piasek na tego typu wyspach składa się
06:07
a lot of the sandpiasek is madezrobiony of biologicalbiologiczny materialmateriał
119
351484
2366
z materiałów organicznych,
06:09
because the reefskoralowe providezapewniać a placemiejsce where all these
120
353850
2997
których dostarcza rafa koralowa.
06:12
microscopicmikroskopowe animalszwierzęta or macroscopicmakroskopowe animalszwierzęta growrosnąć,
121
356847
3890
W niej zwierzęta mikroskopijne i makroskopijne
06:16
and when they dieumierać, theirich shellsmuszle and theirich teethzęby
122
360737
2338
żyją i umierają, zostawiając nam
06:18
and theirich boneskości breakprzerwa up and they make grainsziarna of sandpiasek,
123
363075
2342
muszle, zęby i kości,
06:21
things like coralkoral and so forthnaprzód.
124
365417
2970
z których tworzą się piasek i koralowce.
06:24
So here'soto jest, for exampleprzykład, a pictureobrazek of sandpiasek from MauiMaui.
125
368387
3793
To zdjęcie piasku z Maui,
06:28
This is from LahainaLahaina,
126
372180
2537
dokładnie z Lahainy.
06:30
and when we're walkingpieszy alongwzdłuż a beachplaża, we're actuallytak właściwie
127
374717
1730
Chodząc wzdłuż plaży,
06:32
walkingpieszy alongwzdłuż millionsmiliony of yearslat of biologicalbiologiczny and geologicalgeologiczny historyhistoria.
128
376447
3454
nieświadomie doświadczamy milionów lat
06:35
We don't realizerealizować it, but it's actuallytak właściwie a recordrekord
129
379901
2467
historii biologicznej i geograficznej,
06:38
of that entireCały ecologyekologia.
130
382368
2573
całej ekologii tego miejsca.
06:40
So here we see, for exampleprzykład, a spongegąbka spiculespicule,
131
384941
3158
Tutaj widzimy spikule gąbki,
06:43
two bitsbity of coralkoral here,
132
388099
2586
dwa kawałki koralowca,
06:46
that's a seamorze urchinurchin spinekręgosłup. Really some amazingniesamowity stuffrzeczy.
133
390685
3850
a to kolec jeżowca. Cudne rzeczy.
06:50
So when I first lookedspojrzał at this, I was -- I thought,
134
394535
2377
Na ich widok od razu wiedziałem,
06:52
geeGee, this is like a little treasureskarb troveskarb here.
135
396912
1749
że to istny skarb.
06:54
I couldn'tnie mógł believe it, and I'd go around dissectingprosektorium
136
398661
2166
Poszczęściło mi się.
06:56
the little bitsbity out and makingzrobienie photographsfotografie of them.
137
400827
3309
Przestudiowałem je i zrobiłem im zdjęcia.
07:00
Here'sTutaj jest what mostwiększość of the sandpiasek in our worldświat lookswygląda like.
138
404136
2511
A tak wygląda większość piasku na świecie.
07:02
These are quartzkwarc crystalskryształy and feldsparskaleń,
139
406647
3261
To kryształki kwarcu i skalenia.
07:05
so mostwiększość sandpiasek in the worldświat on the mainlandkontynent
140
409908
2461
Większość piasku na świecie
07:08
is madezrobiony of quartzkwarc crystalkryształ and feldsparskaleń. It's the erosionErozja of graniteGranit rockskała.
141
412369
3750
składa się z kwarcu i skalenia. To erozja granitu.
07:12
So mountainsgóry are builtwybudowany up, and they erodeosłabienie away by waterwoda
142
416119
4351
Góry wypiętrzają się, a później ulegają erozji
07:16
and raindeszcz and icelód and so forthnaprzód,
143
420470
2027
pod wpływem wody, deszczu i lodu
07:18
and they becomestają się grainsziarna of sandpiasek.
144
422497
1306
by stać się piaskiem.
07:19
There's some sandpiasek that's really much more colorfulkolorowy.
145
423803
2450
Istnieje też bardziej kolorowy piasek.
07:22
These are sandpiasek from nearBlisko the Great LakesJeziora,
146
426253
2069
To piasek blisko Wielkich Jezior.
07:24
and you can see that it's filledwypełniony with mineralsminerały
147
428337
2011
Widzimy, że jest pełen minerałów,
07:26
like pinkróżowy garnetGranat and greenZielony epidoteepidot, all kindsrodzaje of amazingniesamowity stuffrzeczy,
148
430348
3492
takich jak różowy granat czy zielony epidot.
07:29
and if you look at differentróżne sandspiaski from differentróżne placesmiejsca,
149
433840
2384
Badając piasek z różnych miejsc,
07:32
everykażdy singlepojedynczy beachplaża, everykażdy singlepojedynczy placemiejsce you look at sandpiasek,
150
436224
3251
okazuje się, że każda plaża jest nieco inna.
07:35
it's differentróżne. Here'sTutaj jest from BigDuże SurSur, like they're little jewelsklejnoty.
151
439475
5032
W południowej Kalifornii jest jak małe klejnoty.
07:40
There are placesmiejsca in AfricaAfryka where they do the mininggórnictwo
152
444507
2489
W Afryce, gdzie wydobywa się klejnoty,
07:42
of jewelsklejnoty, and you go to the sandpiasek where the riversrzeki have
153
446996
4169
piasek, który rzeki znoszą do oceanu,
07:47
the sandpiasek go down to the oceanocean, and it's like literallydosłownie looking
154
451165
2299
wygląda jak klejnociki pod mikroskopem.
07:49
at tinymalutki jewelsklejnoty throughprzez the microscopemikroskopu.
155
453464
2863
wygląda jak klejnociki pod mikroskopem.
07:52
So everykażdy grainziarno of sandpiasek is uniquewyjątkowy. EveryKażdy beachplaża is differentróżne.
156
456327
3177
Każda plaża jest inna.
07:55
EveryKażdy singlepojedynczy grainziarno is differentróżne. There are no two grainsziarna
157
459504
3182
Nie ma dwóch takich samych ziarenek piasku.
07:58
of sandpiasek alikezarówno in the worldświat.
158
462686
1700
Nie ma dwóch takich samych ziarenek piasku.
08:00
EveryKażdy grainziarno of sandpiasek is comingprzyjście somewheregdzieś and going somewheregdzieś.
159
464386
3532
Każde skądś pochodzi i gdzieś podąża.
08:03
They're like a snapshotmigawka in time.
160
467918
3728
Są jak gdyby klatką czasu.
08:07
Now sandpiasek is not only on EarthZiemia, but sandpiasek is
161
471646
3423
Ale piasek znajduję się też poza Ziemią,
08:10
ubiquitouswszechobecny throughoutpoprzez the universewszechświat. In factfakt, outerzewnętrzny spaceprzestrzeń
162
475069
2598
jest wszechobecny we wszechświecie.
08:13
is filledwypełniony with sandpiasek, and that sandpiasek comespochodzi togetherRazem
163
477667
3664
Kosmos jest pełen piasku, a z piasku
08:17
to make our planetsplanety and the MoonKsiężyc.
164
481331
3197
powstają nasze planety i nasz Księżyc.
08:20
And you can see those in micrometeoritesmicrometeorites.
165
484528
1582
Na przykład mikrometeoryty.
08:22
This is some micrometeoritesmicrometeorites that the ArmyArmia gavedał me,
166
486110
2543
Wojsko dało mi ich kilka.
08:24
and they get these out of the drinkingpicie wellsstudnie in the SouthPołudniowa PolePolak.
167
488653
3094
Te pochodzą z Bieguna Południowego
08:27
And they're quitecałkiem amazing-lookingniesamowite Szukam, and these are the
168
491747
2746
i wyglądają niesamowicie.
08:30
tinymalutki constituentsskładniki that make up the worldświat that we liverelacja na żywo in --
169
494493
4424
To z nich składa się nasz świat,
08:34
the planetsplanety and the MoonKsiężyc.
170
498917
1915
planety i nasz Księżyc.
08:36
So NASANASA wanted me to take some pictureskino of MoonKsiężyc sandpiasek,
171
500832
3244
NASA chciało zdjęć piasku z Księżyca,
08:39
so they sentwysłane me sandpiasek from all the differentróżne landingswyładunków
172
504076
2263
więc wysłali mi próbki z misji Apollo.
08:42
of the ApolloApollo missionsmisje that happenedstało się 40 yearslat agotemu.
173
506339
4478
z różnych miejsc lądowań.
08:46
And I startedRozpoczęty takingnabierający pictureskino with my three-dimensionaltrójwymiarowy microscopesMikroskopy.
174
510817
3640
Zacząłem robić zdjęcia trójwymiarowym mikroskopem.
08:50
This was the first pictureobrazek I tookwziął. It was kinduprzejmy of amazingniesamowity.
175
514457
2967
To moje pierwsze zdjęcie - dość niesamowite.
08:53
I thought it lookedspojrzał kinduprzejmy of a little bitkawałek like the MoonKsiężyc, whichktóry is sortsortować of interestingciekawy.
176
517424
3783
Przypominało mi to nawet Księżyc w jakiś sposób.
08:57
Now, the way my microscopesMikroskopy work is, normallynormalnie
177
521207
2663
Wytłumaczę, jak działa mój mikroskop.
08:59
in a microscopemikroskopu you can see very little at one time,
178
523870
2466
Nie da się zobaczyć za wiele od razu,
09:02
so what you have to do is you have to refocusRefocus the microscopemikroskopu,
179
526336
2947
trzeba więc regulować ostrość mikroskopu,
09:05
keep takingnabierający pictureskino, and then I have a computerkomputer programprogram
180
529283
3791
robić dużo zdjęć, które później
09:08
that putsstawia all those pictureskino togetherRazem
181
533074
2474
złoży się razem komputerowo,
09:11
into one pictureobrazek so you can see actuallytak właściwie what it lookswygląda like,
182
535548
3122
żeby mieć obraz całego przedmiotu.
09:14
and I do that in 3D. So there, you can see,
183
538670
3235
Robię to w 3D.
09:17
is a left-eyelewego oka viewwidok. There's a right-eyeprawego oka viewwidok.
184
541905
2702
To widok z lewego, a to z prawego oka.
09:20
So sortsortować of left-eyelewego oka viewwidok, right-eyeprawego oka viewwidok.
185
544607
2553
A to, tak jakby, widok z obu.
09:23
Now something'scoś jest interestingciekawy here. This lookswygląda very differentróżne
186
547160
2368
A to coś niezwykłego.
09:25
than any sandpiasek on EarthZiemia that I've ever seenwidziany, and I've
187
549528
2378
Nie przypomina żadnego ziemskiego piasku,
09:27
seenwidziany a lot of sandpiasek on EarthZiemia, believe me. (LaughterŚmiech)
188
551906
3800
a widziałem go wiele. (Śmiech)
09:31
Look at this holeotwór in the middleśrodkowy. That holeotwór was causedpowodowany
189
555706
2958
Spójrzcie na tę dziurę po środku.
09:34
by a micrometeoritemikrometeorytów hittinguderzanie the MoonKsiężyc.
190
558664
2339
To dzieło mikrometeorytu na Księżycu.
09:36
Now, the MoonKsiężyc has no atmosphereatmosfera, so micrometeoritesmicrometeorites
191
561003
2357
Nasz Księżyc nie ma atmosfery,
09:39
come in continuouslybez przerwy, and the wholecały surfacepowierzchnia of the MoonKsiężyc
192
563360
3216
więc cały czas bombardują go mikrometeoryty,
09:42
is coveredpokryty with powderproszek now, because for fourcztery billionmiliard yearslat
193
566576
2600
a całą powierzchnię pokrywa pył.
09:45
it's been bombardedbombardowani by micrometeoritesmicrometeorites,
194
569176
2794
To dlatego, że od 4 miliardów lat
09:47
and when micrometeoritesmicrometeorites come in at about
195
571970
2390
jest bombardowany mikrometeorytami
09:50
20 to 60,000 milesmile an hourgodzina, they vaporizeogrzania on contactkontakt.
196
574360
4010
pędzącymi od 30 do 100 tys. km/h,
09:54
And you can see here that that is --
197
578370
1910
które natychmiast parują.
09:56
that's sortsortować of vaporizedodparowany, and that materialmateriał is holdingtrzymać this
198
580280
2594
Tak jak tutaj na zdjęciu.
09:58
little clumpKępa of little sandpiasek grainsziarna togetherRazem.
199
582874
2546
To naprawdę małutkie ziarenka piasku
10:01
This is a very smallmały grainziarno of sandpiasek, this wholecały thing.
200
585420
2179
rozgrzane i stopione w grudkę.
10:03
And that's callednazywa a ringpierścień agglutinatezlepiać.
201
587599
2160
To tak zwany pierścień impaktowy.
10:05
And manywiele of the grainsziarna of sandpiasek on the MoonKsiężyc look like that,
202
589759
3944
Wiele ziarenek piasku na Księżycu tak wygląda
10:09
and you'dty byś never find that on EarthZiemia.
203
593703
3457
i nie spotka się ich na Ziemi.
10:13
MostWiększość of the sandpiasek on the MoonKsiężyc,
204
597160
3253
Patrząc na Księżyc
10:16
especiallyszczególnie -- and you know when you look at the MoonKsiężyc,
205
600413
1699
widać ciemne i jasne obszary.
10:18
there's the darkciemny areasobszary and the lightlekki areasobszary. The darkciemny areasobszary
206
602112
2360
Ciemne wynikają ze spływu lawy,
10:20
are lavalawa flowsprzepływy. They're basalticbazaltowa lavalawa flowsprzepływy,
207
604472
4141
dokładniej lawy bazaltowej.
10:24
and that's what this sandpiasek lookswygląda like, very similarpodobny
208
608613
2665
Tamtejszy piasek bardzo przypomina
10:27
to the sandpiasek that you would see in HaleakalaHaleakala.
209
611278
3763
piasek z wulkanu Haleakala na Maui.
10:30
Other sandspiaski, when these micrometeoritesmicrometeorites come in,
210
615041
3423
Po uderzeniu mikrometeorytów
10:34
they vaporizeogrzania and they make these fountainsfontanny,
211
618464
3089
inne piaski parują i tworzą chmurę pyłu,
10:37
these microscopicmikroskopowe fountainsfontanny that go up into the --
212
621553
2623
która wzbija się w powietrze,
10:40
I was going to say "up into the airpowietrze," but there is no airpowietrze --
213
624176
2364
choć nie ma tam powietrza,
10:42
goesidzie sortsortować of up, and these microscopicmikroskopowe glassszkło beadsKoraliki
214
626540
4220
wzbija się i tworzą się wtedy szklane drobinki,
10:46
are formedpowstały instantlynatychmiast, and they hardenutwardzenia, and by the time
215
630791
2513
które twardnieją,
10:49
they fallspadek down back to the surfacepowierzchnia of the MoonKsiężyc,
216
633304
3385
a opadając na powierzchnię
10:52
they have these beautifulpiękny coloredkolorowy glassszkło spherulesspherules.
217
636689
2896
stają się pięknymi, kolorowymi szklanymi kulami.
10:55
And these are actuallytak właściwie microscopicmikroskopowe;
218
639585
1545
Są bardzo małe,
10:57
you need a microscopemikroskopu to see these.
219
641130
2968
potrzeba mikroskopu, by je zobaczyć.
10:59
Now here'soto jest a grainziarno of sandpiasek that is from the MoonKsiężyc,
220
644098
3437
To ziarenko piasku z Księżyca.
11:03
and you can see that the entireCały
221
647535
2154
Widzicie, że zachowana została
11:05
crystalkryształ structureStruktura is still there.
222
649689
2483
struktura kryształu.
11:08
This grainziarno of sandpiasek is probablyprawdopodobnie about
223
652172
2148
To ziarnko piasku ma prawdopodobnie
11:10
threetrzy and a halfpół or fourcztery billionmiliard yearslat oldstary,
224
654320
2282
jakieś 4 miliardy lat
11:12
and it's never erodederozji away like the way we have sandpiasek
225
656602
2191
i nigdy nie było poddane erozji
11:14
on EarthZiemia erodeseroduje away because of waterwoda and tumblingupadki,
226
658793
4019
pod wpływem wody czy tarcia,
11:18
airpowietrze, and so forthnaprzód. All you can see is a little bitkawałek of erosionErozja
227
662812
3250
jak miałoby to miejsce na Ziemi.
11:21
down here by the SunSłońce, has these solarsłoneczny stormsburze,
228
666062
4607
Widać tylko tu na dole erozję
11:26
and that's erosionErozja by solarsłoneczny radiationpromieniowanie.
229
670669
4763
z powodu burz słonecznych i promieniowania.
11:31
So what I've been tryingpróbować to tell you todaydzisiaj is
230
675432
2586
Opowiedziałem wam dzisiaj,
11:33
things even as ordinaryzwykły as a grainziarno of sandpiasek
231
678018
3569
jak rzeczy tak zwykłe, jak piasek,
11:37
can be trulynaprawdę extraordinaryniezwykły if you look closelydokładnie
232
681587
2975
mogą okazać się niezwykłe,
11:40
and if you look from a differentróżne and a newNowy pointpunkt of viewwidok.
233
684562
3305
gdy spojrzymy na nie z bliska i pod innym kątem.
11:43
I think that this was bestNajlepiej put by WilliamWilliam BlakeBlake when he said,
234
687867
4375
Chyba najlepiej określił to William Blake:
11:48
"To see a worldświat in a grainziarno of sandpiasek
235
692242
2542
"Zobaczyć świat w ziarenku piasku,
11:50
and a heavenniebo in a wilddziki flowerkwiat,
236
694784
2754
Niebiosa w jednym kwiecie z lasu,
11:53
holdutrzymać infinityInfinity in the palmPalma of your handdłoń,
237
697538
2333
W ściśniętej dłoni zamknąć bezmiar,
11:55
and eternitywieczności in an hourgodzina."
238
699871
2333
W godzinie - nieskończoność czasu".
11:58
Thank you. (ApplauseAplauz)
239
702204
3729
Dziękuję. (Brawa)
(tłum. wiersza Zygmunt Kubiak)
Translated by Piotr Szczepankiewicz
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Gary Greenberg - Micro photographer
Gary Greenberg is a photographer, biomedical researcher and inventor intent on giving us all a view of the microscopic wonders all around us.

Why you should listen

A photographer and filmmaker with a Ph.D. in biomedical research, Gary Greenberg creates new ways to capture the spectacular landscapes that are hidden from everyday perception inside grains of sand, human cells and flower petals. Using high-definition, three-dimensional light microscopes -- for which he holds 18 patents -- Greenberg makes the miracles of nature tangible, exposing their hidden details. Most recently, Greenberg turned his attention to sand grains, photographing samples from around the world for the book, A Grain of Sand: Nature's Secret Wonder. For it, Greenberg even photographed moon sand returned from NASA’s Apollo 11 Mission.

Greenberg has also taught at the University of Southern California and has been a featured artist at the Science Museum of Minnesota. 

More profile about the speaker
Gary Greenberg | Speaker | TED.com