ABOUT THE SPEAKER
Edi Rama - Politician
From 2000 to 2011 Edi Rama was the mayor of Tirana, where he implemented a series of reforms to take back the city for the people.

Why you should listen

Edi Rama has been in politics since the start of the 21st century, but before that he was a painter. It was this deep affinity for light and color that informed Rama's time as mayor of Tirana, when he literally painted the town ... every color. Rama is best known for the removal of government kiosks all over the city, thus cutting down on endemic bribery, and for the establishment of a modern new reception hall for citizens with paperwork requests. Rama's administration also demolished thousands of illegal buildings, removed hundreds of thousands of tons of concrete from riverbanks, and planted thousands of trees and bushes all over the city. Rama continues to serve as a leader of the Socialist Party of Albania.

Check out photos of painted Tirana »

More profile about the speaker
Edi Rama | Speaker | TED.com
TEDxThessaloniki

Edi Rama: Take back your city with paint

Edi Rama: Odzyskaj miasto farbą

Filmed:
641,447 views

Uczyń miasto pięknym, ogranicz korupcję. Edi Rama powziął tę zwodniczo prostą ścieżkę jako burmistrz Tirany, stolicy Albanii -- dzięki kolorowym projektom i transformacji przestrzeni publicznej, obudził w obywatelach dumę. Poprzez przedsięwzięcia stawiające ludzi na pierwszym miejscu, Rama ograniczył przestępczość i pokazał współobywatelom, że mogą ufać swoim przywódcom. (Sfilmowane na TEDxThessaloniki).
- Politician
From 2000 to 2011 Edi Rama was the mayor of Tirana, where he implemented a series of reforms to take back the city for the people. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
In my previouspoprzedni life, I was an artistartysta.
0
1007
3487
W poprzednim życiu
byłem artystą.
00:20
I still paintfarba. I love artsztuka.
1
4494
2473
Nadal maluję.
Kocham sztukę.
00:22
I love the joyradość that colorkolor can give to our liveszyje
2
6967
5599
Uwielbiam radość,
jaką kolor wnosi do naszego życia,
00:28
and to our communitiesspołeczności,
3
12566
2648
naszych społeczności.
00:31
and I try to bringprzynieść something of the artistartysta in me
4
15214
5279
Staram się, by coś z tego artysty we mnie
00:36
in my politicsPolityka,
5
20493
2121
przenikało do mojej polityki.
00:38
and I see
6
22614
3928
Znalazłem się tu dziś,
00:42
partczęść of my jobpraca todaydzisiaj, the reasonpowód for beingistota here,
7
26542
5184
Znalazłem się tu dziś,
00:47
not just to campaignkampania for my partyprzyjęcie,
8
31726
4927
nie tylko po to,
by prowadzić kampanię na rzecz mojej partii.
00:52
but for politicsPolityka, and the rolerola it can playgrać
9
36653
4705
Ale, by zmieniać życie ludzi na lepsze.
00:57
for the better in our liveszyje.
10
41358
3816
Ale by zmieniać życie ludzi na lepsze.
01:01
For 11 yearslat, I was mayorburmistrz of TiranaTirana, our capitalkapitał.
11
45174
5872
Przez 11 lat byłem burmistrzem Tirany,
naszej stolicy.
01:06
We facedw obliczu manywiele challengeswyzwania.
12
51046
2692
Stawiliśmy czoła
wielu trudnościom.
01:09
ArtSztuka was partczęść of the answerodpowiedź,
13
53738
2484
Sztuka
była częścią odpowiedzi.
01:12
and my nameNazwa, in the very beginningpoczątek,
14
56222
2618
Od samego początku
01:14
was linkedpołączony with two things:
15
58840
2415
byłem związany
z dwoma sprawami:
01:17
demolitionrozbiórki of illegalnielegalny constructionskonstrukcje
16
61255
4093
wyburzaniem
nielegalnych konstrukcji
01:21
in orderzamówienie to get publicpubliczny spaceprzestrzeń back,
17
65348
4080
by odzyskać publiczną przestrzeń,
01:25
and use of colorszabarwienie in orderzamówienie to reviveożywić the hopenadzieja
18
69428
3678
i użyciem kolorów
w celu ożywienia nadziei,
01:29
that had been lostStracony in my cityMiasto.
19
73106
3319
którą miasto utraciło.
01:32
But this use of colorszabarwienie was not just an artisticartystyczny actdziałać.
20
76425
5861
Kolor był nie tylko
środkiem artystycznego wyrazu,
01:38
RatherRaczej, it was a formformularz of politicalpolityczny actionczynność
21
82286
4116
ale także formą
działalności politycznej.
01:42
in a contextkontekst when the cityMiasto budgetbudżet I had availabledostępny
22
86402
5102
Budżet, którym dysponowałem po wyborach,
01:47
after beingistota electedwybrany amountedwyniosły to zerozero commaprzecinek something.
23
91504
6707
sprowadzał się do zero przecinek coś tam.
01:54
When we paintednamalowany the first buildingbudynek,
24
98211
2991
Malując pierwszy budynek,
01:57
by splashingrozpryskiwania a radiantpromienna orangePomarańczowy on the somberponury grayszary
25
101202
4552
użyliśmy jaskrawo pomarańczowej farby,
02:01
of a facadefasada,
26
105754
2264
na ponuro szarej fasadzie.
02:03
something unimaginableniewyobrażalny happenedstało się.
27
108018
4224
Stało się coś
niewyobrażalnego.
02:08
There was a trafficruch drogowy jamdżem
28
112242
2070
Zrobił się korek uliczny,
02:10
and a crowdtłum of people gatheredZebrane
29
114312
3005
zebrał się tłum ludzi,
02:13
as if it were the locationLokalizacja of some spectacularspektakularny accidentwypadek,
30
117317
4918
jak gdyby miał tam miejsce
spektakularny wypadek
02:18
or the suddennagły sightingobserwacji of a visitingprzyjezdny popmuzyka pop stargwiazda.
31
122235
4719
albo pojawiła się jakaś gwiazda pop.
02:22
The FrenchFrancuski E.U. officialurzędnik in chargeopłata of the fundingfinansowanie
32
126954
4802
Francuski przedstawiciel UE
odpowiedzialny za fundusze
02:27
rushedpochopny to blockblok the paintingobraz.
33
131756
3094
natychmiast postanowił
zablokować malowanie.
02:30
He screechedrzuciwszy that he would blockblok the financingfinansowanie.
34
134850
4746
Skrzeczał, że odbierze nam pieniądze.
02:35
"But why?" I askedspytał him.
35
139596
3630
"Ale dlaczego?"
zapytałem.
02:39
"Because the colorszabarwienie you have orderedzamówione
36
143226
2792
"Ponieważ kolory, które zamówiliście
02:41
do not meetspotykać się EuropeanEuropejski standardsstandardy," he repliedodpowiedział.
37
146018
4712
nie odpowiadają europejskim standardom".
odpowiedział.
02:46
"Well," I told him,
38
150730
2929
"Cóż", odparłem
02:49
"the surroundingsokolica do not meetspotykać się EuropeanEuropejski standardsstandardy,
39
153659
3188
"cała okolica nie odpowiada
europejskim standardom,
02:52
even thoughchociaż this is not what we want,
40
156847
5295
bez względu na nasze upodobania;
02:58
but we will choosewybierać the colorszabarwienie ourselvesmy sami,
41
162142
3171
ale kolory wybierzemy sobie sami;
03:01
because this is exactlydokładnie what we want.
42
165313
3670
jak nam się spodoba.
03:04
And if you do not let us continueKontyntynuj with our work,
43
168983
3883
I jeśli nie pozwolisz nam
kontynuować pracy,
03:08
I will holdutrzymać a pressnaciśnij conferencekonferencja here,
44
172866
2674
zorganizuję konferencję prasową,
03:11
right now, right in this roadDroga,
45
175540
3276
teraz, tu, na tej ulicy,
03:14
and we will tell people that you look to me
46
178816
3250
i powiemy ludziom,
że jesteś
03:17
just like the censorscenzorzy of the socialistSocjalistycznej realismrealizm eraera."
47
182066
5874
niczym cenzor
z epoki socrealizmu".
03:23
Then he was kinduprzejmy of troubledzmartwiony,
48
187940
2655
Zmieszał się trochę
03:26
and askedspytał me for a compromisekompromis.
49
190595
2592
i zaproponował kompromis.
03:29
But I told him no, I'm sorry,
50
193187
2320
Powiedziałem,
że nie, przykro mi,
03:31
compromisekompromis in colorszabarwienie is grayszary,
51
195507
4502
kompromis w kolorach
to kolor szary,
03:35
and we have enoughdość grayszary to last us a lifetimeżycie.
52
200009
5088
a my mamy już dosyć szarego
w naszym życiu.
03:40
(ApplauseAplauz)
53
205097
1217
(Oklaski)
03:42
So it's time for changezmiana.
54
206314
5119
Zatem czas na zmianę.
03:47
The rehabilitationRehabilitacja of publicpubliczny spacesspacje
55
211433
2170
Rehabilitacja publicznej przestrzeni
03:49
revivedożywił the feelinguczucie of belongingnależących
56
213603
2734
wskrzesiła utracone dawno temu
03:52
to a cityMiasto that people lostStracony.
57
216337
4869
poczucie przynależności.
03:57
The prideduma of people about theirich ownwłasny placemiejsce of livingżycie,
58
221206
6440
Ludzie na nowo
poczuli się dumni ze swojego miasta.
04:03
and there were feelingsuczucia that had been buriedpochowany
59
227646
3419
Odżyły uczucia
od wielu lat przygniecione
04:06
deepgłęboki for yearslat underpod the furyFury of the illegalnielegalny,
60
231065
4655
ciężarem nielegalnych,
04:11
barbaricbarbarzyńskie constructionskonstrukcje that sprangzerwał up in the publicpubliczny spaceprzestrzeń.
61
235720
5474
barbarzyńskich konstrukcji,
które powyrastały w przestrzeni publicznej.
04:17
And when colorszabarwienie cameoprawa ołowiana witrażu out everywherewszędzie,
62
241194
3044
Z chwilą gdy w mieście rozkwitły kolory,
04:20
a moodnastrój of changezmiana startedRozpoczęty transformingtransformatorowy the spiritduch of people.
63
244238
4488
zmienił się nastrój.
04:24
BigDuże noisehałas raisedpodniesiony up: "What is this? What is happeningwydarzenie?
64
248726
2947
Podniósł się wielki zgiełk:
"Co to? Co się dzieje?
04:27
What are colorszabarwienie doing to us?"
65
251673
1961
Co kolory robią z nami?"
04:29
And we madezrobiony a pollAnkieta,
66
253634
1055
Przeprowadziliśmy sondaż,
04:30
the mostwiększość fascinatingfascynujący pollAnkieta I've seenwidziany in my life.
67
254689
2402
najbardziej fascynujący sondaż,
jaki kiedykolwiek widziałem.
04:32
We askedspytał people, "Do you want this actionczynność,
68
257091
7257
Zapytaliśmy ludzi:
"Czy podoba wam się ta akcja
04:40
and to have buildingsBudynki paintednamalowany like that?"
69
264348
4490
i chcecie, by tak malować budynki?"
04:44
And then the seconddruga questionpytanie was,
70
268838
2371
I drugie pytanie:
04:47
"Do you want it to stop or do you want it to continueKontyntynuj?"
71
271209
3004
"Czy należy ten projekt wstrzymać,
czy kontynuować?"
04:50
To the first questionpytanie,
72
274213
1684
Na pierwsze pytanie
04:51
63 percentprocent of people said yes, we like it.
73
275897
3906
63% ludzi powiedziało:
tak, to nam się podoba.
04:55
Thirty-sevenTrzydzieści siedem said no, we don't like it.
74
279803
2360
37% powiedziało: nie,
to nam się nie podoba.
04:58
But to the seconddruga questionpytanie, halfpół of them that didn't like it,
75
282163
3672
Ale co do drugiego pytania,
połowa tych, którym się nie podobało,
05:01
they wanted it to continueKontyntynuj. (LaughterŚmiech)
76
285835
3079
chciała projekt kontynuować.
(Śmiech)
05:04
So we noticedzauważyłem changezmiana.
77
288914
3127
Zauważyliśmy, że coś się zmienia.
05:07
People startedRozpoczęty to dropupuszczać lessmniej littermiotu in the streetsulice, for exampleprzykład,
78
292041
4395
Ludzie mniej śmiecili na ulicach,
05:12
startedRozpoczęty to payzapłacić taxespodatki,
79
296436
2630
zaczęli płacić podatki,
05:14
startedRozpoczęty to feel something they had forgottenzapomniany,
80
299066
4449
zaczęli czuć coś,
o czym dawno zapomnieli.
05:19
and beautypiękno was actinggra aktorska as a guardsmanGwardzista
81
303515
5064
Piękno działało niczym strażnik
05:24
where municipalkomunalny policePolicja, or the statestan itselfsamo, were missingbrakujący.
82
308579
6542
tam, gdzie brakowało policji miejskiej
i instytucji państwowych.
05:31
One day I rememberZapamiętaj walkingpieszy alongwzdłuż a streetulica
83
315121
3701
Pamiętam, pewnego dnia szedłem ulicą,
05:34
that had just been coloredkolorowy,
84
318822
2596
która była świeżo pomalowana,
05:37
and where we were in the processproces of plantingdo sadzenia treesdrzewa,
85
321418
3779
i przy której właśnie
sadziliśmy drzewa.
05:41
when I saw a shopkeeperSprzedawca and his wifeżona
86
325197
3245
Zobaczyłem właściciela sklepu,
który razem z żoną
05:44
puttingwprowadzenie a glassszkło facadefasada to theirich shopsklep.
87
328442
3967
montował w nim szklaną fasadę.
05:48
They had thrownrzucony the oldstary shuttermigawki
88
332409
2297
Wyrzucili stare metalowe kraty
05:50
in the garbageŚmieci collectionkolekcja placemiejsce.
89
334706
2992
na śmietnik.
05:53
"Why did you throwrzucać away the shuttersokiennice?" I askedspytał him.
90
337698
3560
"Dlaczego wyrzuciliście kraty?"
zapytałem.
05:57
"Well, because the streetulica is saferbezpieczniejsze now," they answeredodpowiedział.
91
341258
5232
"Ulica zrobiła się bezpieczniejsza"
odpowiedzieli.
06:02
"SaferBezpieczniej? Why? They have postedopublikowany more policemenpolicjantów here?"
92
346490
5568
"Bezpieczniejsza? Dlaczego?
Przysłali wam więcej policjantów?"
06:07
"Come on, man! What policemenpolicjantów?
93
352058
2824
"Daj spokój, człowieku!
Jakich policjantów?"
06:10
You can see it for yourselfsiebie. There are colorszabarwienie,
94
354882
3092
Sam zobacz.
Pojawiły się kolory, latarnie,
06:13
streetlightsLatarnie uliczne, newNowy pavementBruk with no potholesdziur,
95
357974
5820
nowe chodniki bez dziur, drzewa.
06:19
treesdrzewa. So it's beautifulpiękny; it's safebezpieczny."
96
363794
4792
Jest pięknie, bezpiecznie".
06:24
And indeedw rzeczy samej, it was beautypiękno that was givingdający people
97
368586
3944
Istotnie, piękno dawało ludziom
06:28
this feelinguczucie of beingistota protectedchroniony.
98
372530
4427
poczucie bezpieczeństwa.
06:32
And this was not a misplacedniesłuszna feelinguczucie.
99
376957
3502
To nie było nieuzasadnione odczucie.
06:36
CrimePrzestępczości did fallspadek.
100
380459
4757
Przestępczość spadła.
06:41
The freedomwolność that was wonwygrał in 1990
101
385216
3346
Wolność, którą zdobyliśmy w 1990 r.
06:44
broughtprzyniósł about a statestan of anarchyAnarchia in the cityMiasto,
102
388562
4137
doprowadziła w mieście do anarchii.
06:48
while the barbarismbarbarzyństwo of the '90s
103
392699
2911
Następstwem barbarzyństwa lat 90.
06:51
broughtprzyniósł about a lossutrata of hopenadzieja for the cityMiasto.
104
395610
3482
była utrata nadziei.
06:54
The paintfarba on the wallsściany did not feedkarmić childrendzieci,
105
399092
4270
Kolorową farbą
nie da się nakarmić dzieci
06:59
norani did it tendzmierzać the sickchory or educatekształcić the ignorantnieświadomy,
106
403362
4064
leczyć chorych
czy edukować nieuków.
07:03
but it gavedał hopenadzieja and lightlekki,
107
407426
3441
Ale przynosi ludziom światło i nadzieję,
07:06
and helpedpomógł to make people see
108
410867
2440
pomaga zobaczyć,
07:09
there could be a differentróżne way of doing things,
109
413307
3103
że można inaczej załatwiać sprawy
07:12
a differentróżne spiritduch, a differentróżne feel to our liveszyje,
110
416410
3911
inaczej czuć, patrzeć na życie.
07:16
and that if we broughtprzyniósł the samepodobnie energyenergia and hopenadzieja
111
420321
6219
Gdy przeniesiemy tę energię i nadzieję
07:22
to our politicsPolityka, we could buildbudować a better life
112
426540
4288
do polityki,
zaczniemy budować lepsze życie
07:26
for eachkażdy other and for our countrykraj.
113
430828
5195
dla każdego z nas
i dla naszego kraju.
07:31
We removedUsunięto 123,000 tonsmnóstwo of concretebeton
114
436023
6850
Usunęliśmy 123 tony betonu
07:38
only from the riverbanksbrzegów.
115
442873
2607
tylko z samych brzegów rzeki.
07:41
We demolishedzburzony more than 5,000 illegalnielegalny buildingsBudynki
116
445480
5150
Wyburzyliśmy więcej niż 5 tys.
nielegalnych budynków
07:46
all over the cityMiasto,
117
450630
2982
w całym mieście,
07:49
up to eightosiem storieshistorie highwysoki, the tallestnajwyższy of them.
118
453612
4469
najwyższy z nich miał osiem pięter.
07:53
We plantedposadzone 55,000 treesdrzewa and busheskrzewy in the streetsulice.
119
458081
6529
Zasadziliśmy na ulicach
55 tys. drzew i krzewów.
08:00
We establishedustanowiony a greenZielony taxpodatek,
120
464610
3083
Ustanowiliśmy zielony podatek.
08:03
and then everybodywszyscy acceptedprzyjęty it
121
467693
4030
Wszyscy się na to zgodzili
08:07
and all businessmenbiznesmenów paidpłatny it regularlyregularnie.
122
471723
4994
i wszyscy biznesmeni
płacili regularnie.
08:12
By meansznaczy of openotwarty competitionszawody,
123
476717
2387
W drodze otwartych konkursów
08:15
we managedzarządzane to recruitrekrutacji in our administrationadministracja
124
479104
2993
zdołaliśmy pozyskać
dla naszej administracji
08:17
manywiele youngmłody people,
125
482097
1995
wielu młodych ludzi,
08:19
and we thusa zatem managedzarządzane to buildbudować
126
484092
1862
i odpolitycznić
08:21
a de-politicizedde-upolitycznione publicpubliczny institutioninstytucja
127
485954
3271
instytucje publiczne
08:25
where menmężczyźni and womenkobiety were equallyna równi representedreprezentowany.
128
489225
4520
mężczyźni i kobiety
zaczęli być w nich równo reprezentowani.
08:29
InternationalInternational organizationsorganizacje
129
493745
2542
Międzynarodowe organizacje
08:32
have investedzainwestowany a lot in AlbaniaAlbania duringpodczas these 20 yearslat,
130
496287
3378
sporo zainwestowały w Albanii
w ciągu tych 20 lat,
08:35
not all of it well spentwydany.
131
499665
3232
choć nie zawsze rozsądnie.
08:38
When I told the WorldŚwiat BankBank directorsdyrektorzy
132
502897
3128
Kiedy zwróciłem się do dyrektorów
Banku Światowego,
08:41
that I wanted them to financefinanse a projectprojekt to buildbudować
133
506025
4913
o sfinansowanie budowy
08:46
a modelModel receptionrecepcja hallhol for citizensobywatele
134
510938
2895
hali recepcyjnej dla obywateli --
08:49
preciselydokładnie in orderzamówienie to fightwalka endemicendemiczne dailycodziennie corruptionkorupcja,
135
513833
4160
chodziło o zwalczanie
codziennej, endemicznej korupcji --
08:53
they did not understandzrozumieć me.
136
517993
2250
zupełnie mnie nie zrozumieli.
08:56
But people were waitingczekanie in long queueskolejek
137
520243
3278
Ale ludzie czekali
w długich kolejkach,
08:59
underpod sunsłońce and underpod raindeszcz
138
523521
2923
w słońcu i w deszczu,
09:02
in orderzamówienie to get a certificatecertyfikat or just a simpleprosty answerodpowiedź
139
526444
4225
aby dostać certyfikat,
lub tylko prostą odpowiedź,
09:06
from two tinymalutki windowsWindows of two metalmetal kioskskioski.
140
530669
7438
z dwóch małych okienek
w dwóch metalowych kioskach.
09:14
They were payingintratny in orderzamówienie to skippominąć the queuekolejka,
141
538107
4184
Płacili, aby uniknąć kolejki,
09:18
the long queuekolejka.
142
542291
2356
długiej kolejki.
09:20
The replyOdpowiadać to theirich requestsupraszanie was metspotkał
143
544647
3963
Odpowiedzią na ich prośby
09:24
by a voicegłos comingprzyjście from this darkciemny holeotwór,
144
548610
4701
był głos
dochodzący z czarnej dziury
09:29
and, on the other handdłoń,
145
553311
4242
i z drugiej strony,
09:33
a mysterioustajemniczy handdłoń comingprzyjście out to take theirich documentsdokumenty
146
557553
5442
tajemnicza ręka,
wyciągnięta by wziąć dokumenty,
09:38
while searchingbadawczy throughprzez oldstary documentsdokumenty for the bribełapówka.
147
562995
5808
a tak naprawdę oczekująca na łapówkę.
09:44
We could changezmiana the invisibleniewidzialny clerksurzędnicy sądowi withinw ciągu the kioskskioski,
148
568803
4307
Mogliśmy zmieniać
niewidzialnych urzędników w kioskach
09:49
everykażdy weektydzień, but we could not changezmiana this corruptskorumpowany practicećwiczyć.
149
573110
5639
choćby co tydzień, ale nie mogliśmy
wykorzenić tej korupcji.
09:54
"I'm convincedprzekonany," I told a GermanNiemiecki officialurzędnik
150
578749
3774
"Jestem przekonany,"
powiedziałem niemieckiemu urzędnikowi
09:58
with the WorldŚwiat BankBank,
151
582523
2776
ze Światowego Banku,
10:01
"that it would be impossibleniemożliwy for them to be bribedprzekupiony
152
585299
3842
"że nie dawałoby się ich przekupić
10:05
if they workedpracował in GermanyNiemcy,
153
589141
2454
gdyby pracowali w Niemczech,
10:07
in a GermanNiemiecki administrationadministracja,
154
591595
1951
w niemieckiej administracji,
10:09
just as I am convincedprzekonany that if you put GermanNiemiecki officialsurzędnicy
155
593546
4406
tak samo jak jestem przekonany,
że gdyby posadzić
10:13
from the GermanNiemiecki administrationadministracja in those holesdziury,
156
597952
3223
w tych dziurach niemieckich urzędników,
10:17
they would be bribedprzekupiony just the samepodobnie."
157
601175
4148
oni również zostaliby przekupieni".
10:21
(ApplauseAplauz)
158
605323
6704
(Oklaski)
10:27
It's not about genesgeny.
159
612027
1832
Nie chodzi o geny.
10:29
It's not about some beingistota with a highwysoki consciencesumienie
160
613859
5734
Nie chodzi o jakieś istoty
z niezwykle wrażliwym sumieniem
10:35
and some othersinni havingmający not a consciencesumienie.
161
619593
2442
i innych nie posiadających
sumienia.
10:37
It's about systemsystem, it's about organizationorganizacja.
162
622035
2772
Chodzi o system,
o organizację.
10:40
It's alsorównież about environmentśrodowisko and respectPoszanowanie.
163
624807
3260
Chodzi również
o środowisko i szacunek.
10:43
We removedUsunięto the kioskskioski.
164
628067
2883
Usunęliśmy kioski.
10:46
We builtwybudowany the brightjasny newNowy receptionrecepcja hallhol
165
630950
3696
Zbudowaliśmy nową, jasną
salę recepcyjną,
10:50
that madezrobiony people, TiranaTirana citizensobywatele,
166
634646
3571
która sprawiła, że obywatele Tirany
10:54
think they had traveledbywały abroadza granicą when they enteredweszła
167
638217
3686
ilekroć wchodzili, by coś w środku załatwić,
10:57
to make theirich requestsupraszanie.
168
641903
2424
myśleli, że wyjechali za granicę.
11:00
We createdstworzony an onlineonline systemsystem of controlkontrola
169
644327
3444
Utworzyliśmy
system kontroli online
11:03
and so speededszybkość up all the processesprocesy.
170
647771
3916
przyśpieszając wszystkie procesy.
11:07
We put the citizenobywatel first, and not the clerksurzędnicy sądowi.
171
651687
4656
Postawiliśmy obywateli w pierwszym rzędzie,
a nie urzędników.
11:12
The corruptionkorupcja in the statestan administrationadministracja
172
656343
4204
Korupcja
w administracji państwowej
11:16
of countrieskraje like AlbaniaAlbania --
173
660547
2700
w krajach
takich jak Albania
11:19
it's not up to me to say alsorównież like GreeceGrecja --
174
663247
4176
czy Grecja,
choć nie mnie to oceniać,
11:23
can be foughtwalczył only by modernizationModernizacja.
175
667423
5380
może być zwalczana
tylko przez modernizację.
11:28
ReinventingReinventing the governmentrząd by reinventingodkrywanie na nowo politicsPolityka itselfsamo
176
672803
4752
Zreformowanie rządu
przez zreformowanie polityki
11:33
is the answerodpowiedź, and not reinventingodkrywanie na nowo people
177
677555
3519
jest odpowiedzią,
a nie reformowanie ludzi
11:36
basedna podstawie on a ready-madegotowe formulaformuła
178
681074
2648
oparte na gotowej formule,
11:39
that the developedrozwinięty worldświat oftenczęsto triespróbuje in vainpróżno to imposenałożyć
179
683722
4256
którą świat rozwinięty
często próbuje na próżno narzucać
11:43
to people like us.
180
687978
2106
narodom
takim jak nasz.
11:45
(ApplauseAplauz)
181
690084
2707
(Oklaski)
11:48
Things have come to this pointpunkt
182
692791
1984
Sprawy mają się tak źle,
11:50
because politicianspolitycy in generalgenerał,
183
694775
2492
ponieważ politycy w ogólności,
11:53
but especiallyszczególnie in our countrieskraje, let's facetwarz it,
184
697267
2896
zwłaszcza w naszych krajach,
powiedzmy sobie szczerze,
11:56
think people are stupidgłupi.
185
700163
2463
myślą, że ludzie są głupi.
11:58
They take it for grantedZgoda that, come what maymoże,
186
702626
3544
Wydaje im się, że bez względu na okoliczności,
12:02
people have to followśledzić them,
187
706170
2212
ludzie zawsze będą za nimi podążać.
12:04
while politicsPolityka, more and more, failszawiedzie to offeroferta answersodpowiedzi
188
708382
4094
Polityka tymczasem staje się coraz bardziej miałka.
12:08
for theirich publicpubliczny concernsobawy
189
712476
4023
Nie dostarcza odpowiedzi
12:12
or the exigencieswymogom of the commonpospolity people.
190
716499
4671
na problemy zwykłych ludzi.
12:17
PoliticsPolityka has come to resembleprzypominają
191
721170
2802
Przypomina raczej
12:19
a cynicalcyniczny teamzespół gamegra playedgrał by politicianspolitycy,
192
723972
3486
cyniczną grę zespołową
graną przez polityków,
12:23
while the publicpubliczny has been pushedpchnął asidena bok
193
727458
3929
podczas gdy wyborcy
zostali zepchnięci na bok.
12:27
as if sittingposiedzenie on the seatssiedzenia of a stadiumstadion
194
731387
3887
Są widownią na stadionie,
12:31
in whichktóry passionpasja for politicsPolityka
195
735274
1850
na którym pasję dla polityki
12:33
is graduallystopniowo makingzrobienie roompokój for blindnessślepota and desperationdesperacja.
196
737124
5609
zastąpiły ślepota i desperacja.
12:38
SeenPostrzegane from those stairsschody, all politicianspolitycy todaydzisiaj
197
742733
4894
Widziani z tej perspektywy,
wszyscy dzisiejsi politycy
12:43
seemwydać się the samepodobnie,
198
747627
1963
wydają się tacy sami,
12:45
and politicsPolityka has come to resembleprzypominają
199
749590
4637
i polityka zaczęła przypominać sport,
12:50
a sportsport that inspiresinspiruje more aggressivenessagresywność
200
754227
4601
który częściej wywołuje
agresję i pesymizm
12:54
and pessimismpesymizm than socialspołeczny cohesionspójności
201
758828
3312
niż społeczną spójność
12:58
and the desirepragnienie for civicobywatelski protaganismprotaganism.
202
762140
4273
czy chęć uczestnictwa
w życiu publicznym.
13:02
BarackBarack ObamaObama wonwygrał
203
766413
2026
Barack Obama wygrał
13:04
— (ApplauseAplauz) —
204
768439
6277
(Oklaski)
13:10
because he mobilizedzmobilizowany w people as never before
205
774716
3563
ponieważ zmobilizował ludzi
jak nigdy wcześniej
13:14
throughprzez the use of socialspołeczny networkssieci.
206
778279
2533
przez użycie społecznych sieci.
13:16
He did not know eachkażdy and everykażdy one of them,
207
780812
3113
Nie znał
każdego z osobna,
13:19
but with an admirablegodne podziwu ingenuitypomysłowość,
208
783925
3870
ale z godną podziwu
pomysłowością
13:23
he managedzarządzane to transformprzekształcać them into activistsaktywiści
209
787795
3380
zdołał przekształcić ich w działaczy,
13:27
by givingdający them all the possibilitymożliwość to holdutrzymać in theirich handsręce
210
791175
4129
dając im wszystkie możliwości,
13:31
the argumentsargumenty and the instrumentsinstrumenty that eachkażdy would need
211
795304
3594
argumenty i instrumenty,
których potrzebowali,
13:34
to campaignkampania in his nameNazwa by makingzrobienie his ownwłasny campaignkampania.
212
798898
4793
do prowadzenia kampanii w jego imieniu.
To była ich kampania.
13:39
I tweetTweet. I love it.
213
803691
2055
Używam Twittera.
Uwielbiam go.
13:41
I love it because it letspozwala me get the messagewiadomość out,
214
805746
5369
Uwielbiam, ponieważ pozwala mi
dotrzeć z wiadomością do ludzi,
13:47
but it alsorównież letspozwala people get theirich messageswiadomości to me.
215
811115
4267
ale również pozwala ludziom
dotrzeć z wiadomością dla mnie.
13:51
This is politicsPolityka, not from topTop down,
216
815382
2992
Oto polityka
nie z góry do dołu,
13:54
but from the bottomDolny up, and sidewaysbokiem,
217
818374
3224
ale z dołu do góry
i na boki.
13:57
and allowingpozwalać everybody'swszyscy voicegłos to be heardsłyszał
218
821598
2992
Sprawia, że każdy głos jest słyszalny.
14:00
is exactlydokładnie what we need.
219
824590
1960
Tego właśnie potrzebujemy.
14:02
PoliticsPolityka is not just about leadersprzywódcy.
220
826550
2054
W polityce
nie chodzi o przywódców.
14:04
It's not just about politicianspolitycy and lawsprawa.
221
828604
2761
Nie chodzi
tylko o polityków i prawa.
14:07
It is about how people think,
222
831365
1968
Chodzi o to,
jak ludzie myślą,
14:09
how they viewwidok the worldświat around them,
223
833333
2335
jak postrzegają
świat wokoło,
14:11
how they use theirich time and theirich energyenergia.
224
835668
2526
jak używają
swego czasu i energii.
14:14
When people say all politicianspolitycy are the samepodobnie,
225
838194
2516
Gdy ludzie mówią,
że wszyscy politycy są tacy sami,
14:16
askzapytać yourselfsiebie if ObamaObama was the samepodobnie as BushBush,
226
840710
3280
zastanów się, czy Obama
jest taki sam jak Bush,
14:19
if FranFrançoisOIS HollandeHollande is the samepodobnie as SarkozySarkozy.
227
843990
3575
czy François Hollande
jest taki sam jak Sarkozy.
14:23
They are not. They are humanczłowiek beingsIstoty with differentróżne viewswidoki
228
847565
4704
Nie są tacy sami. Są istotami ludzkimi
z odmiennymi poglądami
14:28
and differentróżne visionswizje for the worldświat.
229
852269
2582
i odmiennymi wizjami świata.
14:30
When people say nothing can changezmiana,
230
854851
2898
Kiedy ludzie mówią,
że nic nie można zmienić,
14:33
just stop and think what the worldświat was like
231
857749
4064
po prostu zatrzymaj się
i pomyśl, jak świat wyglądał
14:37
10, 20, 50, 100 yearslat agotemu.
232
861813
4632
10, 20, 50, 100 lat temu.
14:42
Our worldświat is definedokreślone by the pacetempo of changezmiana.
233
866445
3116
Nasz świat jest definiowany
przez tempo zmian.
14:45
We can all changezmiana the worldświat.
234
869561
2804
Wszyscy możemy zmienić świat.
14:48
I gavedał you a very smallmały exampleprzykład
235
872365
2876
Dałem wam jeden mały przykład,
14:51
of how one thing, the use of colorkolor,
236
875241
3501
jak jedna rzecz,
użycie koloru,
14:54
can make changezmiana happenzdarzyć.
237
878742
2511
może przyczynić się do zmian.
14:57
I want to make more changezmiana
238
881253
1363
Chcę wprowadzić więcej zmian
14:58
as PrimePrime MinisterMinister of my countrykraj,
239
882616
2788
jako premier mojego kraju,
15:01
but everykażdy singlepojedynczy one of you can make changezmiana happenzdarzyć
240
885404
4322
ale każdy z was
może dokonać zmian
15:05
if you want to.
241
889726
1593
jeśli tylko chcecie.
15:07
PresidentPrezydent RooseveltRoosevelt, he said,
242
891319
3125
Prezydent Roosevelt
powiedział
15:10
"Believe you can, and you are halfwaywpół there."
243
894444
3673
"Uwierz, że możesz,
i już jesteś w połowie drogi."
15:14
EfharistoEfharisto and kalinihtakalinihta.
244
898117
3067
(po grecku)
Dziękuję i dobranoc.
15:17
(ApplauseAplauz)
245
901184
19703
(Oklaski)
Translated by Michal Graff
Reviewed by Magda Rittenhouse

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Edi Rama - Politician
From 2000 to 2011 Edi Rama was the mayor of Tirana, where he implemented a series of reforms to take back the city for the people.

Why you should listen

Edi Rama has been in politics since the start of the 21st century, but before that he was a painter. It was this deep affinity for light and color that informed Rama's time as mayor of Tirana, when he literally painted the town ... every color. Rama is best known for the removal of government kiosks all over the city, thus cutting down on endemic bribery, and for the establishment of a modern new reception hall for citizens with paperwork requests. Rama's administration also demolished thousands of illegal buildings, removed hundreds of thousands of tons of concrete from riverbanks, and planted thousands of trees and bushes all over the city. Rama continues to serve as a leader of the Socialist Party of Albania.

Check out photos of painted Tirana »

More profile about the speaker
Edi Rama | Speaker | TED.com