ABOUT THE SPEAKER
Afra Raymond - Transparency activist
A leading expert in the fields of property valuation and project management, Afra Raymond is battling the government corruption rampant in his country, Trinidad and Tobago.

Why you should listen

Afra Raymond calls out government corruption, demanding more transparency and accountability from the leaders of Trinidad and Tobago. His work in recent years has focused on the CL Financial collapse of 2009 and subsequent government bailout, which Raymond says operated “with different laws of physics” than bailouts of financial institutions in other countries. Writing on topics like white-collar crime, good governance and national development, Raymond shows that corruption shouldn't be a given. He wrote the column “Property Matters” in The Business Guardian from 2004 through 2012. Now, he writes on his own website, AfraRaymond.com.

Raymond looks at corruption through his lens as an expert in the fields of property valuation, project appraisal, development planning and management. He is a Chartered Surveyor and Managing Director of Raymond & Pierre Limited and  was elected a Fellow of the Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS) in January 2011. He has served on a number of Boards in various positions including Executive Member of the Federation of Black Housing Organizations (FBHO) in London, Board member of the Trinidad Building & Loan Association (TBLA), Director of EPL Properties Limited (EPL), a wholly-owned subsidiary of Eastern Credit Union (ECU) and Immediate Past-President of the Institute of Surveyors of Trinidad & Tobago (ISTT).

More profile about the speaker
Afra Raymond | Speaker | TED.com
TEDxPortofSpain

Afra Raymond: Three myths about corruption

Afra Raymond: Trzy mity dotyczące korupcji

Filmed:
941,105 views

Dzięki ropie naftowej w latach '70 w Trynidadzie i Tobago nagromadziło się wielkie bogactwo. W roku 1982 ujawniono jednak szokującą informację: dwa z każdych trzech dolarów przeznaczonych na rozwój zostały zmarnowane albo ukradzione. Afra Raymond jest osobą, której nie dawało to spokoju przez trzydzieści lat. Naświetlając ciągłą historię rządowej korupcji, Raymond przedstawia zarys tego finansowego przestępstwa. (Filmowane podczas TEDxPortofSpain.)
- Transparency activist
A leading expert in the fields of property valuation and project management, Afra Raymond is battling the government corruption rampant in his country, Trinidad and Tobago. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
Okay, this morningranek I'm speakingmówienie
0
806
1775
Poruszę dziś kwestię korupcji.
00:18
on the questionpytanie of corruptionkorupcja.
1
2581
3189
Poruszę dziś kwestię korupcji.
00:21
And corruptionkorupcja is definedokreślone
2
5770
2160
Korupcję określa się
00:23
as the abusenadużycie of a positionpozycja of trustzaufanie
3
7930
5736
jako nadużycie
odpowiedzialnego stanowiska
00:29
for the benefitzasiłek of yourselfsiebie -- or, in the casewalizka of our contextkontekst,
4
13666
3640
dla własnej korzyści -
albo, w naszym kontekście,
00:33
your friendsprzyjaciele, your familyrodzina or your financiersfinansistów.
5
17306
2623
przyjaciół, rodziny czy finansistów.
00:35
Okay? FriendsPrzyjaciele, familyrodzina and financiersfinansistów.
6
19929
4523
Przyjaciół, rodziny i finansistów.
00:40
But we need to understandzrozumieć what we understandzrozumieć about corruptionkorupcja,
7
24452
4015
Powinniśmy zrozumieć to,
00:44
and we need to understandzrozumieć that
8
28467
2798
że o kwestii korupcji
00:47
we have been miseducatedmiseducated about it, and we have to admitprzyznać that.
9
31265
3349
jesteśmy źle informowani.
00:50
We have to have the courageodwaga to admitprzyznać that
10
34614
1557
Musimy to przyznać
00:52
to startpoczątek changingwymiana pieniędzy how we dealsprawa with it.
11
36171
2445
i zacząć zmieniać sposób,
w jaki sobie z tym radzimy.
00:54
The first thing is that the bigduży mythmit, numbernumer one,
12
38616
2923
Pierwszą sprawą
jest błędne przekonanie,
00:57
is that in factfakt it's not really a crimeprzestępstwo.
13
41539
2371
że korupcja nie jest przestępstwem.
00:59
When we get togetherRazem with friendsprzyjaciele and familyrodzina
14
43910
1790
Kiedy spotykamy się
w gronie przyjaciół i rodziny,
01:01
and we discussomawiać crimeprzestępstwo in our countrykraj,
15
45700
1879
omawiamy przestępstwa
popełniane w naszym kraju,
01:03
crimeprzestępstwo in BelmontBelmont or crimeprzestępstwo in DiegoDiego or crimeprzestępstwo in MarabellaMarabella,
16
47579
3593
w Belmont, w Diego, w Marabelli,
01:07
nobody'snikt nie jest speakingmówienie about corruptionkorupcja.
17
51172
1530
nikt nie wspomina o korupcji.
01:08
That's the honestszczery truthprawda.
18
52702
1550
To szczera prawda.
01:10
When the CommissionerKomisarz of PolicePolicja comespochodzi on TVTELEWIZOR to talk about crimeprzestępstwo,
19
54252
3037
Kiedy policjant
mówi w telewizji o przestępstwach,
01:13
he isn't speakingmówienie about corruptionkorupcja.
20
57289
2010
nie wspomina o korupcji.
01:15
And we know for sure when the MinisterMinister of NationalKrajowe SecurityBezpieczeństwa
21
59299
2316
I wiemy, że kiedy
minister bezpieczeństwa narodowego
01:17
is speakingmówienie about crimeprzestępstwo, he's not talkingmówić about corruptionkorupcja eitherzarówno.
22
61615
3875
mówi o przestępstwach,
nie ma na myśli korupcji.
01:21
The pointpunkt I'm makingzrobienie is that it is a crimeprzestępstwo.
23
65490
2615
Ale korupcja jest przestępstwem.
01:24
It is an economicgospodarczy crimeprzestępstwo, because we're involvingangażujące the lootingplądrujący of taxpayers'podatników moneypieniądze.
24
68105
4850
To przestępstwo gospodarcze,
gdyż dotyczy grabieży pieniędzy podatników.
01:28
PublicPubliczne and privateprywatny corruptionkorupcja is a realityrzeczywistość.
25
72955
2768
Państwowa i prywatna korupcja
to rzeczywistość.
01:31
As somebodyktoś who comespochodzi from the privateprywatny sectorsektor,
26
75723
1731
Jako przedstawiciel
sektora prywatnego
01:33
I can tell you there's a massivemasywny amountilość of corruptionkorupcja
27
77454
2396
mogę powiedzieć,
że pokaźny odsetek korupcji
01:35
in the privateprywatny sectorsektor that has nothing to do with governmentrząd.
28
79850
2779
w tym sektorze
nie ma nic wspólnego z rządem.
01:38
The samepodobnie bribesłapówki and backhandersbackhanders and things that take placemiejsce underpod the tablestół,
29
82629
2842
Takie same przekupstwa,
łapówki i tajne transakcje
01:41
it all takes placemiejsce in the privateprywatny sectorsektor.
30
85471
2468
mają miejsce
w sektorze prywatnym.
01:43
TodayDzisiaj, I'm focusingskupienie on publicpubliczny sectorsektor corruptionkorupcja,
31
87939
3601
Dzisiaj skupiam się na korupcji
w sektorze państwowym,
01:47
whichktóry the privateprywatny sectorsektor alsorównież participatesbierze udział in.
32
91540
3135
w której sektor prywatny
także uczestniczy.
01:50
The seconddruga importantważny mythmit to understandzrozumieć --
33
94675
2296
Drugi ważny mit,
który należy zrozumieć -
01:52
because we have to destroyzniszczyć these mythsmity,
34
96971
1734
ponieważ musimy te mity obalić,
01:54
dismantleDemontaż them and destroyzniszczyć them and ridiculeśmieszność them --
35
98705
2460
rozbroić, zniszczyć i wykpić -
01:57
the seconddruga importantważny mythmit to understandzrozumieć
36
101165
1946
drugi ważny mit,
który należy zrozumieć
01:59
is the one that saysmówi
37
103111
2492
to ten, że w zasadzie
02:01
that in factfakt corruptionkorupcja is only a smallmały problemproblem --
38
105603
3269
korupcja jest niewielkim problemem -
02:04
if it is a problemproblem, it's only a smallmały problemproblem,
39
108872
2330
jeśli w ogóle jest problemem.
02:07
that in factfakt it's only a little 10 or 15 percentprocent,
40
111202
3694
Że właściwie to tylko 10 czy 15%,
02:10
it's been going on foreverna zawsze, it probablyprawdopodobnie will continueKontyntynuj foreverna zawsze,
41
114896
3891
miała miejsce zawsze
i pewnie tak już pozostanie,
02:14
and there's no pointpunkt passingprzechodzący any lawsprawa, because there's little we can do about it.
42
118787
3784
i nie ma sensu uchwalać ustaw,
bo niewiele możemy w tej sprawie zrobić.
02:18
And I want to demonstratewykazać that that, too,
43
122571
2360
A ja chcę pokazać,
02:20
is a dangerousniebezpieczny mythmit, very dangerousniebezpieczny.
44
124931
1937
że to także jest niebezpiecznym mitem.
02:22
It's a piecekawałek of publicpubliczny mischiefFigiel.
45
126868
2421
To społeczna krzywda.
02:25
And I want to speakmówić a little bitkawałek,
46
129289
2594
Chcę o tym powiedzieć,
02:27
take us back about 30 yearslat.
47
131883
2248
zabrać nas około 30 lat w przeszłość.
02:30
We're comingprzyjście out todaydzisiaj from TrinidadTrinidad and TobagoTobago,
48
134131
1994
Zacznijmy od Trynidadu i Tobago.
02:32
a resource-richbogatych, smallmały CaribbeanKaraiby countrykraj,
49
136125
3198
To niewielki, ale bogaty
w zasoby naturalne karaibski kraj.
02:35
and in the earlywcześnie 1970s we had a massivemasywny increasezwiększać in the country'skraju wealthbogactwo,
50
139323
5046
Na początku lat 70.
miał miejsce wielki wzrost bogactwa,
02:40
and that increasezwiększać was causedpowodowany by the increasezwiększać in worldświat oilolej pricesceny.
51
144369
3493
który spowodowany był
wzrostem światowych cen ropy naftowej.
02:43
We call them petrodollarspetrodolarów. The treasuryskarbiec was burstingpęknięcie with moneypieniądze.
52
147862
3035
Nazywamy je petrodolarami.
Skarbiec pękał w szwach.
02:46
And it's ironicironiczny, because
53
150897
3688
To ironiczne,
02:50
we're standingna stojąco todaydzisiaj in the CentralCentrum BankBank.
54
154585
2038
ponieważ znajdujemy się
w Banku Centralnym.
02:52
You see, history'sHistoria firmy richbogaty in ironyironia.
55
156623
2196
Widzicie, historia bywa ironiczna.
02:54
We're standingna stojąco todaydzisiaj in the CentralCentrum BankBank,
56
158819
1822
Znajdujemy się dzisiaj
w Banku Centralnym,
02:56
and the CentralCentrum BankBank is responsibleodpowiedzialny for a lot of the things I'm going to be speakingmówienie about.
57
160641
3378
który jest odpowiedzialny za wiele spraw,
o których będę mówił.
02:59
Okay? We're talkingmówić about irresponsibilitynieodpowiedzialności in publicpubliczny officegabinet.
58
164019
3325
Mówimy o braku odpowiedzialności
w państwowym urzędzie.
03:03
We're speakingmówienie about the factfakt that acrossprzez the terracetaras,
59
167344
2748
O fakcie, że następna wieża,
03:05
the nextNastępny towerwieża is the MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse,
60
170092
2039
po drugiej stronie tarasu,
to Ministerstwo Finansów,
03:08
and there's a lot of connectionpołączenie with us todaydzisiaj,
61
172131
1688
i to miejsce
ma dziś z nami wiele wspólnego,
03:09
so we're speakingmówienie withinw ciągu your templeświątynia todaydzisiaj. Okay?
62
173819
2850
więc dziś rozmawiamy
wewnątrz świątyni.
03:12
(ApplauseAplauz)
63
176669
4900
(brawa)
03:17
The first thing I want to talk about is that
64
181569
2242
Po pierwsze,
kiedy 40 lat temu
03:19
when all of this moneypieniądze flowedpłynęła into our countrykraj about 40 yearslat agotemu,
65
183811
3696
te pieniądze wpłynęły
do naszego kraju,
03:23
we embarkedzaokrętowany, the governmentrząd of the day embarkedzaokrętowany
66
187507
2087
ówczesny rząd
03:25
on a seriesseria of government-to-governmentrząd do rządu arrangementsuzgodnień
67
189594
2110
podjął serię porozumień
z innymi rządami,
03:27
to have rapidlyszybko developrozwijać the countrykraj.
68
191704
2034
by szybko rozwinąć kraj.
03:29
And some of the largestNajwiększa projectsprojektowanie in the countrykraj
69
193738
2266
Niektóre z największych
krajowych projektów
03:31
were beingistota constructedzbudowana throughprzez government-to-governmentrząd do rządu arrangementsuzgodnień
70
196004
3198
powstawały poprzez
międzyrządowe ustalenia
03:35
with some of the leadingprowadzący countrieskraje in the worldświat,
71
199202
1816
z pewnymi
wiodącymi krajami świata,
03:36
the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa and BritainWielkiej Brytanii and FranceFrancja and so on and so on.
72
201018
2708
takimi jak Stany Zjednoczone,
Wielka Brytania, Francja itd.
03:39
As I said, even this buildingbudynek we're standingna stojąco in -- that's one of the ironiesironii --
73
203726
3068
Tak jak powiedziałem, budynek,
w którym się znajdujemy - jak na ironię -
03:42
this buildingbudynek was partczęść of that seriesseria of complexesKompleksy,
74
206794
1684
był częścią tej serii kompleksów
03:44
what they callednazywa the TwinPokój typu Twin TowersWieże.
75
208478
4108
nazywanych Bliźniaczymi Wieżami.
03:48
It becamestał się so outrageousskandaliczny, the wholecały situationsytuacja,
76
212586
2960
Cała sytuacja
stała się tak oburzająca,
03:51
that in factfakt a commissionkomisja of inquiryzapytanie ofertowe was appointedwyznaczony,
77
215546
2880
że została powołana komisja śledcza.
03:54
and it reportedzgłaszane in 1982, 30 yearslat agotemu it reportedzgłaszane --
78
218426
4003
Zgłosiła ona w 1982 r.
03:58
the BallahBallah ReportRaport -- 30 yearslat agotemu,
79
222429
2749
Raport Ballaha.
04:01
and immediatelynatychmiast the government-to-governmentrząd do rządu arrangementsuzgodnień were stoppedzatrzymany.
80
225178
3936
Od razu międzyrządowe porozumienia
zostały zawieszone.
04:05
The then-Primenastępnie Prime MinisterMinister wentposzedł to ParliamentParlament
81
229114
1908
Premier udał się do Parlamentu,
by wygłosić oświadczenie budżetowe,
04:06
to give a budgetbudżet speechprzemówienie, and he said some things that I'll never forgetzapomnieć.
82
231022
3197
powiedział wtedy coś,
czego nigdy nie zapomnę.
04:10
They wentposzedł right in here. I was a youngmłody man at the time.
83
234219
2297
Słowa trafiły właśnie tutaj.
Byłem wtedy młodym człowiekiem.
04:12
It wentposzedł right into my heartserce.
84
236516
1380
Trafiły prosto do mojego serca.
04:13
And he said that, in factfakt — Let me see if this thing worksPrace.
85
237896
4757
Powiedział, że właściwie...
Sprawdźmy, czy to działa.
04:18
Are we gettinguzyskiwanie a, yeah?—
86
242653
2477
Odbieramy to...? Tak.
04:21
That's what he told us.
87
245130
1999
To nam właśnie powiedział.
04:23
He told us that, in factfakt,
88
247129
4140
Powiedział, że w zasadzie
04:27
two out of everykażdy threetrzy dollarsdolarów of our petrodollarspetrodolarów
89
251269
2922
dwie trzecie petrodolarów,
04:30
that we spentwydany, the taxpayers'podatników moneypieniądze,
90
254191
2384
które wydajemy,
pieniędzy podatników,
04:32
was wastedzmarnowane or stolenskradziony.
91
256575
2084
zostały zmarnowane
albo ukradzione.
04:34
So the 10 or 15 percentprocent is pureczysty mischiefFigiel.
92
258659
4043
Więc te 10 czy 15%
to czysty przekręt.
04:38
As we say, it's a nancy-storyNancy historia. ForgetZapomnij o it.
93
262702
2109
Jak mawiamy, to bajka.
Zapomnijcie o tym.
04:40
That's for little childrendzieci. We are bigduży people,
94
264811
1695
To dla dzieci.
My jesteśmy dorosłymi ludźmi,
04:42
and we're tryingpróbować to dealsprawa with what's happeningwydarzenie in our societyspołeczeństwo.
95
266506
2787
próbujemy poradzić sobie z tym,
co się dzieje w społeczeństwie.
04:45
Okay? This is the sizerozmiar of the problemproblem.
96
269293
2145
Oto skala problemu.
04:47
Okay? Two thirdstrzecie of the moneypieniądze stolenskradziony or wastedzmarnowane.
97
271438
3012
Dwie trzecie pieniędzy
skradzione lub zmarnowane.
04:50
That was 30 yearslat agotemu. 1982 was BallahBallah.
98
274450
3442
To było 30 lat temu.
W 1982 był Ballah.
04:53
So what has changedzmienione?
99
277892
2059
Co się zmieniło?
04:55
I don't like to bringprzynieść up embarrassingżenujące secretstajniki
100
279951
1687
Nie lubię wyciągać
wstydliwych tajemnic
04:57
to an internationalmiędzynarodowy audiencepubliczność, but I have to.
101
281638
2559
przed międzynarodową publicznością,
ale muszę.
05:00
FourCztery monthsmiesiące agotemu, we sufferedcierpiał a constitutionalkonstytucyjne outrageskandal in this countrykraj.
102
284197
3513
Cztery miesiące temu
doszło do pogwałcenia konstytucji.
05:03
We call it the SectionSekcja 34 fiascofiasko, the SectionSekcja 34 fiascofiasko,
103
287710
4898
Nazywamy to porażką Sekcji 34.
05:08
a suspiciouspodejrzany piecekawałek of lawprawo, and I'm going to say it like it is,
104
292608
2646
To podejrzany wycinek prawa,
05:11
a suspiciouspodejrzany piecekawałek of lawprawo
105
295254
1355
podejrzany wycinek prawa
05:12
was passedminęło at a suspiciouspodejrzany time
106
296609
2143
uchwalony w podejrzanym czasie,
05:14
to freewolny some suspectspodejrzani. (LaughterŚmiech)
107
298752
1898
by uwolnić niektórych podejrzanych.
(śmiech)
05:16
And it was callednazywa, those people are callednazywa
108
300650
6733
Ci ludzie zostali określeni
05:23
the PiarcoPiarco AirportLotnisko accusedoskarżony.
109
307383
1574
jako oskarżeni z lotniska Piarco.
05:24
I'm going to have my ownwłasny lexiconLeksykon speakingmówienie here todaydzisiaj.
110
308957
2877
Dziś zamierzam tu używać
swojego własnego słownictwa.
05:27
They are the PiarcoPiarco AirportLotnisko accusedoskarżony.
111
311834
1827
Oni są oskarżonymi
z lotniska Piarco.
05:29
It was a constitutionalkonstytucyjne outrageskandal of the first orderzamówienie,
112
313661
2893
To było konstytucyjne
pogwałcenie pierwszego rzędu,
05:32
and I have labeledoznaczone jako it the PlotFabuła to PervertZboczeniec ParliamentParlament.
113
316554
4056
nazwałem to
Spiskiem Deprawującym Parlament.
05:36
Our highestnajwyższy institutioninstytucja in our countrykraj was pervertedzdemoralizowany.
114
320610
3099
Najwyższa instytucja w naszym kraju
została zdeprawowana.
05:39
We are dealingpostępowanie with pervertszboczeńcy here
115
323709
1973
Zajmujemy się tu
05:41
of an economicgospodarczy and financialbudżetowy natureNatura.
116
325682
1722
finansowymi,
ekonomicznymi dewiantami.
05:43
Do you get how seriouspoważny this problemproblem is?
117
327404
1849
Rozumiecie,
jak poważny to problem?
05:45
There was massivemasywny protestprotest. A lot of us in this roompokój
118
329253
2110
Miał miejsce ogromny protest.
Wielu z tu obecnych
05:47
tookwziął partczęść in the protestprotest in differentróżne formsformularze.
119
331363
2710
na różne sposoby
wzięło w nim udział.
05:49
MostWiększość importantlyco ważne, the AmericanAmerykański embassyAmbasada complainedskarżył się,
120
334073
2819
Co ważniejsze,
amerykańska ambasada narzekała,
05:52
so ParliamentParlament was swiftlyszybko reconvenednagrała,
121
336892
2487
więc Parlament
szybko się zgromadził,
05:55
and the lawprawo was reversedodwrócone, it was repealeduchylone.
122
339379
1905
prawo zostało zmienione,
ustawę unieważniono.
05:57
That's the wordsłowo lawyersprawnicy use. It was repealeduchylone.
123
341284
1947
Tak jak mówią prawnicy:
ustawę unieważniono.
05:59
But the pointpunkt is
124
343231
3117
Ale chodzi o to,
06:02
that ParliamentParlament was outwittedPrzechytrzyła specjalne in the wholecały coursekurs of eventswydarzenia,
125
346348
3695
że Parlament został przechytrzony,
06:05
because what really happenedstało się is that,
126
350043
2486
ponieważ tak naprawdę,
06:08
because of the suspiciouspodejrzany passageprzejście of that lawprawo,
127
352529
3074
przez podejrzane
przechodzenie tej ustawy,
06:11
the lawprawo was actuallytak właściwie passedminęło into effectefekt
128
355603
2321
weszła ona jednak w życie.
06:13
on the weekendweekend we celebratedsłynny our 50thth anniversaryrocznica of independenceniezależność,
129
357924
3258
Kiedy my obchodziliśmy
50-lecie niepodległości,
06:17
our jubileeJubileusz of independenceniezależność.
130
361182
1560
właśnie wtedy, w ten weekend.
06:18
So that is the kinduprzejmy of outrageskandal of the thing.
131
362742
2022
Więc to jest właśnie pogwałcenie.
06:20
It was kinduprzejmy of a nastypaskudny way to get maturationdojrzewanie, but we got it,
132
364764
3411
To był nieprzyjemny sposób dojrzewania,
ale daliśmy radę,
06:24
because we all understoodzrozumiany it,
133
368175
1687
ponieważ wszyscy to zrozumieliśmy,
06:25
and for the first time that I could rememberZapamiętaj,
134
369862
1758
i po raz pierwszy odkąd pamiętam
06:27
there were massmasa protestsprotesty againstprzeciwko this corruptionkorupcja.
135
371620
3550
doszło do masowych
protestów przeciwko korupcji.
06:31
And that gavedał me a lot of hopenadzieja. Okay?
136
375170
2191
I to mi dało nadzieję.
06:33
Those of us who are, sometimesczasami you feel like
137
377361
1863
Ci, którzy to robią,
czasem czują się
06:35
you're a little bitkawałek on your ownwłasny doing some of this work.
138
379224
3369
nieco samotni.
06:38
That passageprzejście of the lawprawo and the repealuchylenie of the lawprawo
139
382593
3448
Przechodzenie
i unieważnianie tego prawa
06:41
fortifiedwzmocnione the casewalizka of the PiarcoPiarco AirportLotnisko accusedoskarżony.
140
386041
3976
umocniło sytuację
oskarżonych z lotniska Piarco.
06:45
So it was one of those really superiorlepszy doublepodwójnie bluffblef kinduprzejmy of things that tookwziął placemiejsce.
141
390017
4611
To, do czego doszło,
to był właśnie wybitny podwójny blef.
06:50
But what were they accusedoskarżony of?
142
394628
1896
Ale o co oni zostali oskarżeni?
06:52
What was it that they were accusedoskarżony of?
143
396524
1103
Co było powodem ich oskarżenia?
06:53
I'm beingistota a bitkawałek mysterioustajemniczy for those of you out there. What were they accusedoskarżony of?
144
397627
3279
Jestem trochę zbyt tajemniczy.
06:56
We were tryingpróbować to buildbudować, or reconstructRekonstrukcja largelyw dużej mierze,
145
400906
2582
Próbowaliśmy wybudować,
czy raczej odtworzyć lotnisko,
06:59
an airportLotnisko that had growndorosły outdatednieaktualne.
146
403488
2602
które stało się przestarzałe.
07:01
The entireCały projectprojekt costkoszt about 1.6 billionmiliard dollarsdolarów,
147
406090
3790
Cały projekt kosztował
ok. 1,6 miliarda dolarów,
07:05
TrinidadTrinidad and TobagoTobago dollarsdolarów,
148
409880
2567
dolarów Trynidadu i Tobago,
07:08
and in factfakt, we had a lot of bid-riggingzmowy
149
412447
3163
w zasadzie mieliśmy tutaj
zmowy przetargowe
07:11
and suspiciouspodejrzany activityczynność, corruptskorumpowany activityczynność tookwziął placemiejsce.
150
415610
3187
oraz miała miejsce
podejrzana, korupcyjna działalność.
07:14
And to get an ideapomysł of what it consistedskładał się of,
151
418797
4090
A żeby mieć pojęcie,
jak to wyglądało
07:18
and to put it in contextkontekst in relationshipzwiązek to this wholecały
152
422887
2880
oraz powiązać
z drugim mitem korupcji
07:21
seconddruga mythmit about it beingistota no bigduży thing,
153
425767
2433
mówiącym,
że to nic ważnego,
07:24
we can look at this seconddruga slideślizgać się here.
154
428200
2771
możemy spojrzeć na ten slajd.
07:26
And what we have here -- I am not sayingpowiedzenie so,
155
430971
3693
To, co tu mamy -
to nie ja tak twierdzę,
07:30
this is the DirectorDyrektor of PublicPubliczne ProsecutionsŚcigania in a writtenpisemny statementkomunikat. He said so.
156
434664
4807
to słowa z oświadczenia
Prokuratora Generalnego. Jego spisane słowa.
07:35
And he's tellingwymowny us that for the $1.6 billionmiliard costkoszt of the projectprojekt,
157
439471
4474
Mówi nam, że z całości
1,6 miliarda kosztów projektu,
07:39
one billionmiliard dollarsdolarów has been tracedśledzone
158
443945
2192
jeden miliard został namierzony
07:42
to offshoreOffshore bankBank accountskonta.
159
446137
1763
na zagranicznych kontach bankowych.
07:43
One billionmiliard dollarsdolarów of our taxpayers'podatników moneypieniądze
160
447900
2163
Miliard dolarów
z pieniędzy podatników
07:45
has been locatedusytuowany in offshoreOffshore bankBank accountskonta.
161
450063
3398
został zlokalizowany
na zagranicznych kontach bankowych.
07:49
BeingJest the kinduprzejmy of suspiciouspodejrzany personosoba I am,
162
453461
2113
Jestem podejrzliwy z natury,
07:51
I am outragedoburzony at that, and I'm going to pausepauza here,
163
455574
2717
jestem więc oburzony
i zamierzam się tu zatrzymać,
07:54
I'm going to pausepauza now and again and bringprzynieść in differentróżne things.
164
458291
2496
zatrzymać się teraz
i wprowadzić jeszcze inne wątki.
07:56
I'm going to pausepauza here and bringprzynieść in something I saw
165
460787
1814
Wątki dotyczące czegoś,
co sam zobaczyłem
07:58
in NovemberListopada last yearrok at WallŚciana StreetUlica. I was at ZuccottiZuccotti ParkPark.
166
462601
3744
w listopadzie zeszłego roku na Wall Street.
To było w Parku Zuccotti.
08:02
It was autumnjesień. It was coolchłodny. It was dampwilgoć. It was gettinguzyskiwanie darkciemny.
167
466345
4192
Trwała jesień.
Było chłodno i wilgotno, ściemniało się.
08:06
And I was walkingpieszy around with the protestersProtestujący
168
470537
1933
Spacerowałem razem z protestującymi,
08:08
looking at the One WallŚciana StreetUlica, OccupyZajmują WallŚciana StreetUlica movementruch walkingpieszy around.
169
472470
4293
obserwując budynek banku na Wall Street,
członków ruchu Occupy Wall Street chodzących dookoła.
08:12
And there was a ladydama with a signznak, a very simpleprosty signznak,
170
476763
2320
I była tam kobieta
z bardzo prostym znakiem,
08:14
a kinduprzejmy of battered-lookingpoobijany Szukam blondeBlondynka ladydama,
171
479083
2424
wyglądająca na zmaltretowaną
blondwłosa pani,
08:17
and the signznak was madezrobiony out of BristolBristol boardtablica, as we say in these partsCzęści,
172
481507
2823
a ten znak był zrobiony
z papieru brystolowego,
08:20
and it was madezrobiony with a markerznacznik.
173
484330
1992
wykonany grubym pisakiem.
08:22
And what it said on that signznak hittrafienie me right in the centercentrum.
174
486322
2521
A to, co było na tym znaku
uderzyło mnie w sam środek.
08:24
It said, "If you're not outragedoburzony, you haven'tnie mam been payingintratny attentionUwaga."
175
488843
4407
Było tam "Jeśli nie jesteś oburzony,
to nie zwracałeś uwagi."
08:29
If you're not outragedoburzony by all of this, you haven'tnie mam been payingintratny attentionUwaga.
176
493250
2982
Jeśli nie jesteś tym wszystkim oburzony,
nie zwracałeś uwagi.
08:32
So listen up, because we're gettinguzyskiwanie into even deepergłębiej watersfale.
177
496232
4131
Więc słuchajcie, ponieważ
wkraczamy na jeszcze głębsze wody.
08:36
My brainmózg startedRozpoczęty thinkingmyślący.
178
500363
2157
Zacząłem myśleć.
08:38
Well, what if --
179
502520
2891
A co, jeśli...
08:41
because I'm suspiciouspodejrzany like that. I readczytać a lot of spySzpieg novelspowieści and stuffrzeczy.
180
505411
3206
Jestem podejrzliwy.
Czytam dużo powieści szpiegowskich.
08:44
What if -- (LaughterŚmiech)
181
508617
1678
Co, jeśli...
(śmiech)
08:46
But to make it in these wrongskrzywdy,
182
510295
2524
Żeby postrzegać to aż tak źle,
08:48
you have to readczytać a lot of spySzpieg novelspowieści
183
512819
1625
musicie czytać
dużo powieści szpiegowskich
08:50
and followśledzić some of that stuffrzeczy, right? (LaughterŚmiech)
184
514444
2567
i obserwować
tego typu sprawy, prawda? (śmiech)
08:52
But what if this wasn'tnie było the first time?
185
517011
4567
A co, jeśli to nie był pierwszy raz?
08:57
What if this is just the first time
186
521578
2587
Co, jeśli to tylko pierwszy przypadek,
09:00
that the so-and-sosSo-and-sos had been caughtzłapany?
187
524165
2335
kiedy to i tamto zostało uchwycone?
09:02
What if it had happenedstało się before? How would I find out?
188
526500
5126
Co, jeśli to się już kiedyś zdarzyło?
Skąd miałbym wiedzieć?
09:07
Now, the previouspoprzedni two examplesprzykłady I gavedał
189
531626
2490
Dwa poprzednie
podane przeze mnie przykłady
09:10
were to do with constructionbudowa sectorsektor corruptionkorupcja, okay?
190
534116
4056
dotyczyły korupcji sektora budowlanego.
09:14
And I have the privilegeprzywilej at this time
191
538172
2031
A tym razem mam zaszczyt
09:16
to leadprowadzić the JointWspólne ConsultativeKonsultacyjny CouncilRady, whichktóry is a not-for-profitnot-for-profit.
192
540203
3378
prowadzić Wspólną Radę Konsultacyjną,
organizację non-profit.
09:19
We're at jccJCC.orgorg.ttTT, and we have the -- we are the leadersprzywódcy
193
543581
3597
Nasza strona to jcc.org.tt
Jesteśmy przywódcami
09:23
in the struggleborykać się to produceprodukować a newNowy publicpubliczny procurementzamówień publicznych systemsystem
194
547178
3226
walki o stworzenie
nowego systemu zamówień publicznych
09:26
about how publicpubliczny moneypieniądze is transactedtransakcyjnego.
195
550404
2160
i zarządzania publicznymi finansami.
09:28
So those of you interestedzainteresowany in findingodkrycie out more about it,
196
552564
2205
Jeśli ktoś chciałby
dowiedzieć się czegoś więcej
09:30
or joiningłączący us or signingpodpisywanie up on any of our petitionspetycje, please get involvedzaangażowany.
197
554769
4280
albo dołączyć do nas,
czy też podpisać petycje, proszę, zaangażujcie się.
09:34
But I'm going to seguesegue to anotherinne thing that relatesdotyczy,
198
559049
2259
A teraz przejdę
do kolejnej powiązanej sprawy,
09:37
because one of my privateprywatny campaignskampanie I've been conductingprowadzenie
199
561308
2776
ponieważ jedna z moich
prywatnych kampanii,
09:39
for over threetrzy and a halfpół yearslat
200
564084
2336
prowadzona przez ponad trzy i pół roku,
09:42
is for transparencyprzezroczystość and accountabilityodpowiedzialność
201
566420
2489
postuluje przejrzystość
i odpowiedzialność
09:44
around the bailoutratowania of CLCL FinancialFinansowych.
202
568909
3099
wokół finansowania CL Financial.
09:47
CLCL FinancialFinansowych is the Caribbean'sI Karaibów largestNajwiększa ever conglomeratekonglomeratu, okay?
203
572008
5001
CL Financial
to największy karaibski konglomerat.
09:52
And withoutbez gettinguzyskiwanie into all of the detailsdetale,
204
577009
2923
Bez wchodzenia w szczegóły.
09:55
it is said to have collapsedzwinięty — I'm usingza pomocą my wordssłowa very carefullyostrożnie
205
579932
3016
Mówiono, że upadł -
a ja dobieram słowa bardzo ostrożnie -
09:58
it's said to have collapsedzwinięty in JanuaryStycznia of '09,
206
582948
2827
mówiono, że upadł w styczniu 2009,
10:01
whichktóry is just comingprzyjście up to nearlyprawie fourcztery yearslat.
207
585775
3678
minęły już prawie cztery lata.
10:05
In an unprecedentedbez precedensu fitdopasowanie of generosityhojność --
208
589453
2812
Jako niespotykany przypływ hojności -
10:08
and you have to be very suspiciouspodejrzany about these people --
209
592265
2483
i powinniście być
bardzo podejrzliwi wobec tych ludzi -
10:10
in an unprecedentedbez precedensu — and I'm usingza pomocą that wordsłowo carefullyostrożnie
210
594748
2631
jako niespotykany -
i używam tego słowa ostrożnie -
10:13
unprecedentedbez precedensu fitdopasowanie of generosityhojność, the governmentrząd of the day
211
597379
3884
niespotykany przypływ hojności,
ówczesny rząd
10:17
signedpodpisany, madezrobiony a writtenpisemny commitmentzaangażowanie, to repayspłacić all of the creditorswierzycieli.
212
601263
3655
podpisał zobowiązanie
spłacenia wszystkich wierzycieli.
10:20
And I can tell you withoutbez fearstrach of contradictionsprzeczność
213
604918
2322
A ja mogę powiedzieć
bez możliwości zaprzeczenia,
10:23
that hasn'tnie ma happenedstało się anywheregdziekolwiek elsejeszcze on the planetplaneta.
214
607240
3182
że coś takiego nie wydarzyło się
nigdzie indziej na całej planecie.
10:26
Let's understandzrozumieć, because we lackbrak contextkontekst.
215
610422
1911
Spróbujmy zrozumieć,
bo brakuje kontekstu.
10:28
People are tellingwymowny us it's just like WallŚciana StreetUlica. It's not just like WallŚciana StreetUlica.
216
612333
3005
Niektórzy mówią, że to tak jak z Wall Street.
To nie jest tak samo jak Wall Street.
10:31
TrinidadTrinidad and TobagoTobago is like a placemiejsce with differentróżne lawsprawa of physicsfizyka or biologybiologia or something.
217
615338
4489
Trynidad i Tobago to chyba miejsce
z innymi prawami fizyki, biologii czy czegoś innego.
10:35
It's not just like anywheregdziekolwiek. (ApplauseAplauz)
218
619827
4744
Nie jest tak,
jak gdziekolwiek indziej. (brawa)
10:40
It's not just like anywheregdziekolwiek. It's not just like anywheregdziekolwiek.
219
624571
5154
Nie tak,
jak gdziekolwiek. Nie tak.
10:45
Here is here, and out there is out there. Okay?
220
629725
2831
Tutaj jest tutaj,
a tam jest tam.
10:48
I'm seriouspoważny now.
221
632556
1330
Teraz mówię poważnie.
10:49
Listen. They'veThey've had bailoutsratunkowych on WallŚciana StreetUlica.
222
633886
2983
Mieli poręczenia na Wall Street.
10:52
They'veThey've had bailoutsratunkowych in LondonLondyn.
223
636869
1951
Mieli poręczenia w Londynie.
10:54
They'veThey've had bailoutsratunkowych in EuropeEuropy.
224
638820
2137
Mieli poręczenia w Europie.
10:56
In AfricaAfryka, they'veoni had bailoutsratunkowych. In NigeriaNigeria, sixsześć of the majorpoważny
225
640957
2670
W Afryce też mieli.
W Nigerii sześć głównych
10:59
commercialReklama w telewizji banksbanki collapsedzwinięty at the samepodobnie time as oursnasz, ehEH?
226
643627
2565
komercyjnych banków upadło
w tym samym czasie, co nasze.
11:02
It's interestingciekawy to parallelrównolegle how the NigerianNigeryjski experiencedoświadczenie has --
227
646192
2241
Ciekawie jest porównać,
jak nigeryjskie doświadczenie...
11:04
how they'veoni treatedleczony it, and they'veoni treatedleczony it
228
648433
2390
jak oni to potraktowali,
a oni potraktowali to bardzo dobrze
11:06
very well comparedporównywane to us.
229
650823
1871
w porównaniu do nas.
11:08
NowhereNigdzie nie on the planetplaneta
230
652694
1932
Nigdzie na planecie nie zdarzyło się,
11:10
have all the creditorswierzycieli been baileddofinansowywane out
231
654626
2706
żeby wszyscy wierzyciele zostali spłaceni
11:13
in excessnadmiar of what theirich statutoryustawowe entitlementsuprawnień do were.
232
657332
2292
z nadwyżką ustawowych praw.
11:15
Only here. So what was the reasonpowód for the generosityhojność?
233
659624
3582
Tylko tutaj.
Więc jaki jest powód tej hojności?
11:19
Is our governmentrząd that generoushojny? And maybe they are.
234
663206
2805
To nasz rząd jest do tego stopnia szczodry?
Możliwe, że jest.
11:21
Let's look at it. Let's look into it.
235
666011
2016
Spójrzmy na to.
Przyjrzyjmy się temu.
11:23
So I startedRozpoczęty diggingkopanie and writingpisanie and so and so on,
236
668027
2768
Zacząłem drążyć, pisać i tak dalej
11:26
and that work can be founduznany, my personalosobisty work
237
670795
1812
i ta praca, moja osobista praca
może być znaleziona
11:28
can be founduznany at AfraRaymondAfraRaymond.comcom, whichktóry is my nameNazwa.
238
672607
3380
na AfraRaymond.com, to moje nazwisko.
11:31
It's a not-for-profitnot-for-profit blogblog that I runbiegać.
239
675987
2872
To prowadzony przeze mnie
niedochodowy blog.
11:34
Not as popularpopularny as some of the other people, but there you go.
240
678859
2524
Nie jest tak popularny
jak blogi innych osób.
11:37
(LaughterŚmiech)
241
681383
2258
(śmiech)
11:39
But the pointpunkt is that the bittergorzki experiencedoświadczenie of SectionSekcja 34,
242
683641
4489
Ale chodzi
o gorzkie doświadczenie Sekcji 34,
11:44
that plotwątek to pervertzboczeniec ParliamentParlament, that bittergorzki experiencedoświadczenie
243
688130
2457
tego właśnie
Spisku Deprawującego Parlament,
11:46
that tookwziął placemiejsce in AugustSierpnia,
244
690587
3086
który miał miejsce w sierpniu,
11:49
when we were supposeddomniemany to be celebratingz okazji our independenceniezależność,
245
693673
2898
kiedy mieliśmy świętować
naszą niepodległość.
11:52
going into SeptemberWrześnia, forcedwymuszony me to checkczek myselfsiebie
246
696571
4664
Zmusiło mnie do zastanowienia się
11:57
and recalculateOblicz ponownie my bearingsłożyska,
247
701235
2059
i ponownego oszacowania
mojego położenia,
11:59
and to go back into some of the work, some of the stuffrzeczy I'd writtenpisemny
248
703294
2222
a w końcu do powrotu
do fragmentu pewnej mojej pracy
12:01
and some of the exchangeswymiany I'd had with the officialsurzędnicy
249
705516
2269
i elementów
mojej korespondencji z urzędnikami,
12:03
to see what was really what.
250
707785
2004
żeby przekonać się,
co było czym.
12:05
As we say in TrinidadTrinidad and TobagoTobago, who is who and what is what?
251
709789
4110
Jak mówimy w Trynidadzie i Tobago,
kto jest kim i co jest czym.
12:09
Okay? We want to try to recalculateOblicz ponownie.
252
713899
1824
Chcemy spróbować
oszacować to jeszcze raz.
12:11
And I madezrobiony a FreedomWolność of InformationInformacje applicationpodanie
253
715723
2424
Sporządziłem wniosek
w związku ze swobodnym dostępem do informacji
12:14
in MayMoże this yearrok to the MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse.
254
718147
3914
w maju tego roku do Ministerstwa Finansów.
12:17
The MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse is the nextNastępny towerwieża over.
255
722061
2058
Ministerstwo Finansów
znajduje się w najbliższej wieży.
12:20
This is the other contextkontekst.
256
724119
1675
To jest inny kontekst.
12:21
The MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse, we are told,
257
725794
2076
Jak nam mówiono,
Ministerstwo Finansów
12:23
is subjectPrzedmiot to the provisionsprzepisy of the FreedomWolność of InformationInformacje ActUstawy.
258
727870
3829
podlega postanowieniom
ustawy o wolnym dostępie do informacji.
12:27
I'm going to take you throughprzez a workedpracował exampleprzykład of whetherczy that's really so.
259
731699
3304
Zamierzam przedstawić wam przykład,
czy naprawdę tak to wygląda.
12:30
The CentralCentrum BankBank in whichktóry we standstoisko this morningranek
260
735003
2888
Bank Centralny,
w którym się znajdujemy
12:33
is immuneodporny from the provisionsprzepisy of the FreedomWolność of InformationInformacje ActUstawy.
261
737891
4197
jest odporny na postanowienia
ustawy o wolnym dostępie do informacji.
12:37
So in factfakt, you can't askzapytać them anything,
262
742088
1679
Więc w zasadzie
nie można ich o nic zapytać,
12:39
and they don't have to answerodpowiedź anything.
263
743767
1693
a oni na żadne pytania
nie muszą odpowiadać.
12:41
That is the lawprawo sinceod 1999.
264
745460
2822
To prawo pochodzi z roku 1999.
12:44
So I plungedpogrążony into this struggleborykać się, and I askedspytał fourcztery questionspytania.
265
748282
3576
Rzuciłem się w wir walki,
zadałem cztery pytania.
12:47
And I'll relateodnosić się the questionspytania to you in the shortkrótki formformularz with the replyOdpowiadać,
266
751858
3689
I zrelacjonuję wam te pytania w skrócie
razem z odpowiedziami,
12:51
so you could understandzrozumieć, as I said, where we are.
267
755547
2615
żebyście mogli zrozumieć,
na czym stoimy.
12:54
Here is not like anywheregdziekolwiek elsejeszcze.
268
758162
1521
Tu nie jest tak,
jak gdziekolwiek indziej.
12:55
QuestionPytanie numbernumer one:
269
759683
2978
Pytanie pierwsze:
12:58
I askedspytał to see the accountskonta of CLCL FinancialFinansowych,
270
762661
2590
poprosiłem o możliwość wglądu
w rachunki CL Financial,
13:01
and if you can't showpokazać me the accountskonta --
271
765251
2472
a jeśli nie mogę ich zobaczyć -
13:03
the MinisterMinister of FinanceFinanse is makingzrobienie statementssprawozdania,
272
767723
1965
Minister Finansów
wygłasza oświadczenia,
13:05
passingprzechodzący newNowy lawsprawa and givingdający speechesprzemówienia and so on.
273
769688
2615
wprowadza nowe ustawy,
wygłasza mowy i tak dalej.
13:08
What are the figuresfigury he's relyingOpierając się on?
274
772303
2291
Na jakich liczbach się opiera?
13:10
It's like that jokeżart: I want whatevercokolwiek he's drinkingpicie.
275
774594
2620
To brzmi jak w tym kawale:
zamawiam to samo, co pije on.
13:13
And they wrotenapisał back and said to me,
276
777214
1599
A oni przysłali odpowiedź pytając mnie,
13:14
well what do you really mean?
277
778813
1711
o co mi tak naprawdę chodziło.
13:16
So they hittrafienie my questionpytanie with a questionpytanie.
278
780524
2391
Czyli odpowiedzieli pytaniem na pytanie.
13:18
SecondDrugi pointpunkt: I want to see
279
782915
3121
Druga sprawa: chcę zobaczyć
13:21
who are the creditorswierzycieli of the groupGrupa who have been repaidspłacone?
280
786036
3699
kim są wierzyciele,
którzy zostali spłaceni?
13:25
Let me pausepauza here to pointpunkt out to you all
281
789735
2004
Pozwólcie mi się tu zatrzymać,
żeby dokładniej objaśnić,
13:27
that 24 billionmiliard dollarsdolarów of our moneypieniądze has been spentwydany on this.
282
791739
3681
że 24 miliardy naszych pieniędzy
zostały wydane na ten cel.
13:31
That is about threetrzy and a halfpół billionmiliard U.S. dollarsdolarów
283
795420
2399
To około 3,5 miliarda amerykańskich dolarów,
13:33
comingprzyjście out of a smallmały -- we used to be resource-richbogatych --
284
797819
3496
pochodzących z małego,
bogatego w surowce
13:37
CaribbeanKaraiby countrykraj. Okay?
285
801315
2372
karaibskiego państwa.
13:39
And I askedspytał the questionpytanie,
286
803687
1548
I zadałem pytanie,
13:41
who was gettinguzyskiwanie that threetrzy and a halfpół billionmiliard dollarsdolarów?
287
805235
4146
kto otrzymał te 3,5 miliarda dolarów?
13:45
And I want to pausepauza again to bringprzynieść up contextkontekst,
288
809381
2257
Zatrzymam się jeszcze raz,
żeby wprowadzić kontekst,
13:47
because contextkontekst helpspomaga us to get clarityprzejrzystość understandingzrozumienie this thing.
289
811638
3403
ponieważ kontekst pomoże nam
to jasno zrozumieć.
13:50
There's a particularszczególny individualindywidualny who is in the governmentrząd now.
290
815041
2570
Aktualnie w rządzie
znajduje się konkretna jednostka.
13:53
The nameNazwa of the personosoba doesn't mattermateria.
291
817611
1720
Imię i nazwisko tej osoby
nie ma znaczenia.
13:55
And that personosoba madezrobiony a careerkariera
292
819331
2552
Osoba ta zrobiła karierę
13:57
out of usingza pomocą the FreedomWolność of InformationInformacje ActUstawy
293
821883
2361
używając ustawy
o wolnym dostępie do informacji,
14:00
to advancepostęp his politicalpolityczny causeprzyczyna.
294
824244
2119
w celu rozwinięcia
swoich spraw politycznych.
14:02
Okay? His nameNazwa isn't importantważny.
295
826363
3243
Nieważne, jak się nazywa.
14:05
I wouldn'tnie dignifygodność it. I'm on a pointpunkt.
296
829606
2333
Nie wspomnę o tym.
Przechodzę do sedna.
14:07
The pointpunkt is, that personosoba madezrobiony a careerkariera out of usingza pomocą
297
831939
2420
Chodzi o to,
że ta osoba zrobiła karierę
14:10
the FreedomWolność of InformationInformacje ActUstawy to advancepostęp his causeprzyczyna.
298
834359
2964
używając ustawy o wolnym dostępie do informacji
do rozwinięcia swoich celów politycznych.
14:13
And the mostwiększość famoussławny casewalizka
299
837323
2314
Najsłynniejszy przypadek to ten,
14:15
was what we cameoprawa ołowiana witrażu to call the SecretSekret ScholarshipStypendium ScandalSkandal,
300
839637
2893
który zwykliśmy nazywać
Skandalem Sekretnych Stypendiów,
14:18
where in factfakt there was about 60 millionmilion dollarsdolarów in governmentrząd moneypieniądze
301
842530
2889
gdzie około 60 mln dolarów
z rządowych pieniędzy
14:21
that had been dispersedrozproszone in a seriesseria of scholarshipsStypendia,
302
845419
2872
zostały rozproszonych
w seriach stypendiów,
14:24
and the scholarshipsStypendia hadn'tnie miał been advertisedreklamowane, and so and so on and so on.
303
848291
2724
a te stypendia
nie były wcale ogłaszane itd.
14:26
And he was ablezdolny to get the courtSąd, usingza pomocą that actdziałać of ParliamentParlament,
304
851015
2991
A on był w stanie wystąpić do sądu
używając ustawy parlamentarnej,
14:29
FreedomWolność of InformationInformacje ActUstawy,
305
854006
1633
ustawy o wolnym dostępie do informacji,
14:31
to releasewydanie the informationInformacja,
306
855639
1977
żeby uwolnić informacje,
14:33
and I thought that was excellentDoskonałe.
307
857616
3365
a ja pomyślałem,
że to świetnie.
14:36
FantasticFantastyczne.
308
860981
3166
Fantastycznie.
14:40
But you see, the questionpytanie is this:
309
864147
1950
Ale spójrzcie,
pytanie brzmi:
14:41
If it's right and properprawidłowe for us to use the FreedomWolność of InformationInformacje ActUstawy
310
866097
4213
jeśli korzystanie z ustawy
o dostępie do informacji jest dobre i właściwe,
14:46
and to use the courtSąd
311
870310
3730
a także używanie sądownictwa
14:49
to forcesiła a disclosureujawnienie about 60 millionmilion dollarsdolarów in publicpubliczny moneypieniądze,
312
874040
4742
w celu wymuszenia ujawnienia
około 60 mln dolarów publicznych pieniędzy,
14:54
it mustmusi be right and properprawidłowe
313
878782
1691
musi być także dobre i właściwe dla nas,
14:56
for us to forcesiła a disclosureujawnienie about 24 billionmiliard dollarsdolarów.
314
880473
4141
aby wymusić ujawnienie
około 24 miliardów dolarów.
15:00
You see? But the MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse,
315
884614
2588
Ale Ministerstwo Finansów,
15:03
the PermanentStałe SecretarySekretarz of the MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse,
316
887202
1602
dyrektor gabinetu w Ministerstwie Finansów
15:04
wrotenapisał me and said to me, that informationInformacja is exemptzwolniony too.
317
888804
3057
napisał do mnie i powiedział,
że ta informacja jest wyjątkiem.
15:07
You see? This is what we're dealingpostępowanie with, okay?
318
891861
2989
Właśnie z tym tu mamy do czynienia.
15:10
The thirdtrzeci thing I will tell you
319
894850
2134
Po trzecie,
15:12
is that I alsorównież askedspytał
320
896984
3005
spytałem także
15:15
for the directorsdyrektorzy of CLCL FinancialFinansowych,
321
899989
2996
o dyrektorów CL Financial,
15:18
whetherczy in factfakt they were makingzrobienie filingsopiłki underpod our IntegrityIntegralność in PublicPubliczne Life ActUstawy.
322
902985
4345
czy oni tworzyli oficjalne dokumenty
pod naszą ustawą o prawości życia publicznego.
15:23
We have an IntegrityIntegralność in PublicPubliczne Life ActUstawy
323
907330
1618
Mamy ustawę o uczciwości życia publicznego
15:24
as partczęść of our frameworkstruktura supposeddomniemany to safeguardochronne the nation'snarodu interestzainteresowanie.
324
908948
4749
jako część naszej struktury
zabezpieczającej interesy narodu.
15:29
And publicpubliczny officialsurzędnicy are supposeddomniemany to fileplik
325
913697
2288
A państwowi urzędnicy
powinni dokumentować to,
15:31
to say what it is they have in termswarunki of assetsmajątek and liabilitiespasywa.
326
915985
6465
czym dysponują
w temacie aktywów i pasywów.
15:38
And of coursekurs I've sinceod discoveredodkryty that they're not filingzgłoszenia,
327
922450
2415
I oczywiście odkryłem,
że tego nie robili,
15:40
and in factfakt the MinisterMinister of FinanceFinanse has not even askedspytał them to fileplik.
328
924865
2879
i że właściwie Minister Finansów
nawet ich o to nie poprosił.
15:43
So here we have it. We have a situationsytuacja where
329
927744
4917
I właśnie o to chodzi.
Mamy sytuację,
15:48
the basicpodstawowy safeguardszabezpieczenia of integrityintegralność and accountabilityodpowiedzialność
330
932661
4894
kiedy podstawowa ochrona
uczciwości, odpowiedzialności
15:53
and transparencyprzezroczystość have all been discardedodrzucone.
331
937555
1993
i przejrzystości
została w całości odrzucona.
15:55
I've askedspytał the questionpytanie in the legalprawny and requiredwymagany fashionmoda.
332
939548
2244
Zadałem pytanie
w sposób legalny i wymagany.
15:57
It's been ignoredignorowane.
333
941792
2488
Zostało zignorowane.
16:00
The sortsortować of thing that motivatedmotywację us around SectionSekcja 34,
334
944280
3175
To, co skierowało nas
ku Sekcji 34,
16:03
we need to continueKontyntynuj to work on that. We can't forgetzapomnieć it.
335
947455
2602
powinniśmy kontynuować.
Nie możemy o tym zapomnieć.
16:05
I have definedokreślone this as the singlepojedynczy largestNajwiększa expenditurewydatki in the country'skraju historyhistoria.
336
950057
3598
Określiłem to jako największy
pojedynczy wydatek w historii kraju.
16:09
It's alsorównież the singlepojedynczy largestNajwiększa exampleprzykład
337
953655
2581
I także największy pojedynczy przykład
16:12
of publicpubliczny corruptionkorupcja accordingwedług to this equationrównanie.
338
956236
5012
państwowej korupcji
zgodnie z tym równaniem.
16:17
And this is my realityrzeczywistość checkczek.
339
961248
2969
I to jest właśnie
moje zejście na ziemię.
16:20
Where you have an expenditurewydatki of publicpubliczny moneypieniądze
340
964217
2346
Tam, gdzie występuje
rozchód publicznych pieniędzy
16:22
and it is withoutbez accountabilityodpowiedzialność
341
966563
2955
bez żadnej odpowiedzialności
16:25
and it's withoutbez transparencyprzezroczystość,
342
969518
1640
i bez przejrzystości,
16:27
it will always be equalrówny to corruptionkorupcja,
343
971158
2256
to zawsze będzie równało się z korupcją,
16:29
whetherczy you're in RussiaRosja or NigeriaNigeria or AlaskaAlaska,
344
973414
3205
czy jesteś w Rosji, Nigerii, na Alasce,
16:32
it will always be equalrówny to corruptionkorupcja, and that is what we are dealingpostępowanie with here.
345
976619
4200
to zawsze będzie korupcją
i właśnie z tym mamy tu do czynienia.
16:36
I'm going to continueKontyntynuj the work
346
980819
2311
Zamierzam kontynuować pracę
16:39
to pressnaciśnij on, to get some resolutionrozkład
347
983130
4346
i nie przestawać,
żeby znaleźć jakieś rozwiązanie
16:43
of those matterssprawy at the MinistryMinisterstwo of FinanceFinanse.
348
987476
1710
tych spraw w Ministerstwie Finansów.
16:45
If it is I have to go to courtSąd personallyosobiście, I will do that.
349
989186
2552
Jeśli będę musiał
osobiście iść do sądu, zrobię to.
16:47
We will continueKontyntynuj to pressnaciśnij on.
350
991738
1188
Będę prowadził to dalej.
16:48
We will continueKontyntynuj to work withinw ciągu JCCJCC.
351
992926
1951
Będziemy kontynuować
pracę w obrębie JCC.
16:50
But I want to stepkrok back from the TrinidadTrinidad and TobagoTobago contextkontekst
352
994877
2701
Ale chciałbym zejść z kontekstu
Trynidadu i Tobago,
16:53
and bringprzynieść something newNowy to the tablestół
353
997578
1919
wprowadzić coś zupełnie nowego
16:55
in termswarunki of an internationalmiędzynarodowy exampleprzykład.
354
999497
1826
przykład międzynarodowy.
16:57
We had the journalistdziennikarz [HeatherWrzos] BrookeBrooke speakingmówienie
355
1001323
2901
Mieliśmy dziennikarkę
Heather Brooke,
17:00
about her battlebitwa againstprzeciwko governmentrząd corruptionkorupcja,
356
1004224
2317
która mówiła o jej walce
przeciwko rządowej korupcji.
17:02
and she introducedwprowadzony me to this websitestronie internetowej, AlaveteliAlaveteli.comcom.
357
1006541
5437
Pokazała mi stronę Alaveteli.com.
17:07
And AlaveteliAlaveteli.comcom is a way for us to have an openotwarty databaseBaza danych
358
1011978
4670
Alavateli.com jest dla nas
otwartą bazą danych
17:12
for FreedomWolność of InformationInformacje applicationsAplikacje,
359
1016648
2779
dla wniosków o wolny dostęp do informacji,
17:15
and speakmówić with eachkażdy other.
360
1019427
2116
i platformą komunikacji.
17:17
I could see what you're applyingstosowanie for.
361
1021543
2237
Mógłbym zobaczyć,
o co aplikujecie.
17:19
You could see what I appliedstosowany for and what repliesodpowiedzi I got.
362
1023780
3532
Wy moglibyście zobaczyć,
o co ja aplikowałem i jakie otrzymałem odpowiedzi.
17:23
We can work on it togetherRazem. We need to buildbudować a collectivekolektyw databaseBaza danych
363
1027312
2936
Możemy pracować nad tym razem.
Potrzebujemy zbudować wspólną bazę danych
17:26
and a collectivekolektyw understandingzrozumienie of where we are to go to the nextNastępny pointpunkt.
364
1030248
3304
i zbiorowe zrozumienie tego,
gdzie mamy się udać.
17:29
We need to increasezwiększać the consciousnessświadomość.
365
1033552
1640
Powinniśmy zwiększyć
swoją świadomość.
17:31
The finalfinał thing I want to say is in relationRelacja to this one,
366
1035192
4054
Ostatnia sprawa,
o której chciałbym tu wspomnieć,
17:35
whichktóry is a lovelyśliczny websitestronie internetowej from IndiaIndie
367
1039246
1778
to przyjemna indyjska strona internetowa
17:36
callednazywa IPaidABribeIPaidABribe.comcom.
368
1041024
2442
o adresie IPaidABribe.com
(zapłaciłemłapówkę.com)
17:39
They have internationalmiędzynarodowy branchesoddziały,
369
1043466
1786
Mają swoje międzynarodowe gałęzie,
17:41
and it's importantważny for us to tuneTune into this one.
370
1045252
2444
to dla nas ważne,
żeby zwrócić na nią uwagę.
17:43
IPaidABribeIPaidABribe.comcom is really importantważny,
371
1047696
2456
IPaidABribe.com jest bardzo ważna,
17:46
a good one to loglog on to and see.
372
1050152
2416
dobra, żeby zalogować się
i zobaczyć.
17:48
I'm going to pausepauza there. I'm going to askzapytać you for your courageodwaga.
373
1052568
2627
Zatrzymam się tu.
Apeluję o waszą odwagę.
17:51
DiscardOdrzucić the first mythmit; it is a crimeprzestępstwo.
374
1055195
2221
Odrzućcie pierwszy mit:
to jest przestępstwo,
17:53
DiscardOdrzucić the seconddruga mythmit; it is a bigduży thing.
375
1057416
2318
Odrzućcie drugi mit:
to poważna sprawa.
17:55
It's a hugeolbrzymi problemproblem. It's an economicgospodarczy crimeprzestępstwo.
376
1059734
2498
To ogromny problem.
To przestępstwo gospodarcze.
17:58
And let us continueKontyntynuj workingpracujący togetherRazem
377
1062232
2048
A my kontynuujmy wspólną pracę
18:00
to bettermentdoskonalenie in this situationsytuacja,
378
1064280
1467
w celu polepszenia tej sytuacji,
18:01
stabilitystabilność and sustainabilityzrównoważony rozwój in our societyspołeczeństwo. Thank you.
379
1065747
3810
stabilności i zrównoważonego rozwoju
naszego społeczeństwa. Dziękuję.
Translated by Beata Kwiatkowska
Reviewed by Magdalena Stonawska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Afra Raymond - Transparency activist
A leading expert in the fields of property valuation and project management, Afra Raymond is battling the government corruption rampant in his country, Trinidad and Tobago.

Why you should listen

Afra Raymond calls out government corruption, demanding more transparency and accountability from the leaders of Trinidad and Tobago. His work in recent years has focused on the CL Financial collapse of 2009 and subsequent government bailout, which Raymond says operated “with different laws of physics” than bailouts of financial institutions in other countries. Writing on topics like white-collar crime, good governance and national development, Raymond shows that corruption shouldn't be a given. He wrote the column “Property Matters” in The Business Guardian from 2004 through 2012. Now, he writes on his own website, AfraRaymond.com.

Raymond looks at corruption through his lens as an expert in the fields of property valuation, project appraisal, development planning and management. He is a Chartered Surveyor and Managing Director of Raymond & Pierre Limited and  was elected a Fellow of the Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS) in January 2011. He has served on a number of Boards in various positions including Executive Member of the Federation of Black Housing Organizations (FBHO) in London, Board member of the Trinidad Building & Loan Association (TBLA), Director of EPL Properties Limited (EPL), a wholly-owned subsidiary of Eastern Credit Union (ECU) and Immediate Past-President of the Institute of Surveyors of Trinidad & Tobago (ISTT).

More profile about the speaker
Afra Raymond | Speaker | TED.com