ABOUT THE SPEAKER
Joshua Prager - Journalist
Joshua Prager’s journalism unravels historical secrets -- and his own.

Why you should listen

Joshua Prager writes for publications including Vanity Fair, The New York Times and The Wall Street Journal, where he was a senior writer for eight years. George Will has described his work as "exemplary journalistic sleuthing."

His new book, 100 Years, is a list of literary quotations on every age from birth to one hundred. Designed by Milton Glaser, the legendary graphic designer who created the I ♥ NY logo, the book moves year by year through the words of our most beloved authors, revealing the great sequence of life.

His first book, The Echoing Green, was a Washington Post Best Book of the Year. The New York Times Book Review called it “a revelation and a page turner, a group character study unequaled in baseball writing since Roger Kahn’s Boys of Summer some three decades ago.”

His second book, Half-Life, describes his recovery from a bus crash that broke his neck. Dr. Jerome Groopman, staff writer at the New Yorker magazine, called it “an extraordinary memoir, told with nuance and brimming with wisdom.

Joshua was a Nieman fellow at Harvard in 2011 and a Fulbright Distinguished Chair at Hebrew University in 2012. He was born in Eagle Butte, South Dakota, grew up in New Jersey, and lives in New York. He is writing a book about Roe v. Wade.

 

More profile about the speaker
Joshua Prager | Speaker | TED.com
TED2013

Joshua Prager: In search of the man who broke my neck

Joshua Prager: W poszukiwaniu człowieka, który złamał mi kark

Filmed:
1,498,218 views

Kiedy Joshua Prager miał 19 lat, został częściowo sparaliżowany w w wypadku autobusu. Dwadzieścia lat później wrócił do Izraela, aby odnaleźć kierowcę, który wywrócił jego świat do góry nogami. W tej hipnotyzującej opowieści o ich spotkaniu Prager podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie o istotę natury ludzkiej, jej kształtowanie, oszukiwanie samego siebie i przeznaczenie.
- Journalist
Joshua Prager’s journalism unravels historical secrets -- and his own. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
One yearrok agotemu, I rentedwynajęty a carsamochód in JerusalemJerozolima
0
6463
3019
Rok temu w Jerozolimie
wypożyczyłem samochód,
00:21
to go find a man I'd never metspotkał
1
9482
2192
by odnaleźć mężczyznę,
którego nigdy nie spotkałem,
00:23
but who had changedzmienione my life.
2
11674
2136
a który odmienił mi życie.
00:25
I didn't have a phonetelefon numbernumer to call to say I was comingprzyjście.
3
13810
2745
Nie miałem jego numeru,
by uprzedzić, że się pojawię.
00:28
I didn't have an exactdokładny addressadres,
4
16555
2501
Nie miałem dokładnego adresu,
00:31
but I knewwiedziałem his nameNazwa, AbedAbed,
5
19056
2615
ale wiedziałem, że nazywa się Abed.
00:33
I knewwiedziałem that he livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in a townmiasto of 15,000, KfarKfar KaraKara,
6
21671
4652
Wiedziałem, że mieszka
w 15-tysięcznym mieście Kfar Kara
00:38
and I knewwiedziałem that, 21 yearslat before, just outsidena zewnątrz this holyŚwięty cityMiasto,
7
26323
4811
i że 21 lat temu pod "świętym miastem"
00:43
he brokezepsuł się my neckszyja.
8
31134
2221
złamał mi kręgosłup.
00:45
And so, on an overcastpochmurny morningranek in JanuaryStycznia, I headedgłowiasty northpółnoc
9
33355
4264
Pewnego pochmurnego
styczniowego poranka
00:49
off in a silversrebro ChevyChevy to find a man and some peacepokój.
10
37619
4706
ruszyłem na północ,
by odnaleźć tego faceta i spokój.
00:54
The roadDroga droppedporzucone and I exitedzakończony JerusalemJerozolima.
11
42325
2872
Wyjechałem z Jerozolimy
00:57
I then roundedzaokrąglone the very bendzakręt where his blueniebieski truckciężarówka,
12
45197
2640
i wjechałem w zakręt,
na którym jego niebieska ciężarówka
00:59
heavyciężki with fourcztery tonsmnóstwo of floorpiętro tilespłytki,
13
47837
2326
z czterema tonami płytek podłogowych
01:02
had borneprzypomnieć down with great speedprędkość ontona the back left cornerkąt
14
50163
2818
z wielką prędkością uderzyła
w lewą stronę mini-busa,
01:04
of the minibusminibusy where I satsob.
15
52981
3138
którym jechałem.
01:08
I was then 19 yearslat oldstary.
16
56119
2654
Miałem wtedy 19 lat.
01:10
I'd growndorosły fivepięć inchescale and doneGotowe some 20,000 pushupspompki
17
58773
3327
Przed wypadkiem w 8 miesięcy
urosłem o 12 cm
01:14
in eightosiem monthsmiesiące, and the night before the crashwypadek,
18
62100
2944
i zrobiłem 20 tysięcy pompek
i w noc przed wypadkiem
01:17
I delightedzachwycony in my newNowy bodyciało,
19
65044
2166
podziwiałem swoje nowe ciało,
01:19
playinggra basketballKoszykówka with friendsprzyjaciele
20
67210
2141
grając z przyjaciółmi w koszykówkę
01:21
into the weeWee hoursgodziny of a MayMoże morningranek.
21
69351
2106
aż do świtu.
01:23
I palmedPalmed the ballpiłka in my largeduży right handdłoń,
22
71457
2695
Trzymałem piłkę w dużej prawej dłoni
01:26
and when that handdłoń reachedosiągnięty the rimRIM, I feltczułem invincibleniezwyciężony.
23
74152
4345
i sięgając do obręczy,
czułem się niepokonany.
01:30
I was off in the busautobus to get the pizzaPizza I'd wonwygrał on the courtSąd.
24
78497
3846
Jechałem tym busem po pizzę,
którą wygrałem podczas meczu.
01:34
I didn't see AbedAbed comingprzyjście.
25
82343
2548
Nie widziałem Abeda.
01:36
From my seatsiedzenie, I was looking up at a stonekamień townmiasto
26
84891
2372
Patrzyłem na kamienne miasto na wzgórzu,
01:39
on a hilltopna wzgórzu, brightjasny in the noontimepołudnie sunsłońce,
27
87263
2986
jaśniejące w pełnym słońcu.
01:42
when from behindza there was a great banghuk,
28
90249
2476
Nagle z tyłu rozległ się huk,
01:44
as loudgłośny and violentgwałtowny as a bombbomba.
29
92725
2917
głośny i gwałtowny jak wybuch bomby.
01:47
My headgłowa snappedpstryknął back over my redczerwony seatsiedzenie.
30
95642
2476
Głowa odskoczyła mi w tył.
01:50
My eardrumBłona bębenkowa blewwiał. My shoesbuty flewlatał off.
31
98118
3086
Popękały mi bębenki, spadły mi buty.
01:53
I flewlatał too, my headgłowa bobbingkołyszą on brokenzłamany boneskości,
32
101204
3254
Wyrwało mnie z siedzenia,
głowa podskakiwała na połamanych kręgach.
01:56
and when I landedwylądował, I was a quadriplegicw wyniku wypadku.
33
104458
4216
W wyniku uderzenia zostałem sparaliżowany.
02:00
Over the comingprzyjście monthsmiesiące, I learnednauczyli to breatheoddychać on my ownwłasny,
34
108674
2421
Przez kolejne miesiące
uczyłem się samodzielnie oddychać,
02:03
then to sitsiedzieć and to standstoisko and to walkspacerować,
35
111095
3005
potem siedzieć, stać i chodzić,
02:06
but my bodyciało was now dividedpodzielony verticallypionowo.
36
114100
2468
ale połowa ciała pozostała niesprawna.
02:08
I was a hemiplegicHemiplegic, and back home in NewNowy YorkYork,
37
116568
3461
Połowicznie sparaliżowany
wróciłem do Nowego Jorku.
02:12
I used a wheelchairwózek inwalidzki for fourcztery yearslat, all throughprzez collegeSzkoła Wyższa.
38
120029
4635
Przez cztery lata studiów
jeździłem na wózku.
02:16
CollegeKolegium endedzakończyło się and I returnedzwrócony to JerusalemJerozolima for a yearrok.
39
124664
3478
Studia dobiegły końca,
a ja wróciłem na rok do Jerozolimy.
02:20
There I roseRóża from my chairkrzesło for good,
40
128142
2878
Tam na dobre wstałem z wózka,
02:23
I leanedpochylił się on my canetrzciny, and I lookedspojrzał back,
41
131020
2959
oparłem się na lasce
i spojrzałem za siebie.
02:25
findingodkrycie all from my fellowfacet passengerspasażerów in the busautobus
42
133979
2981
Zobaczyłem wszystkich pasażerów
tamtego autobusu
02:28
to photographsfotografie of the crashwypadek,
43
136960
2791
na zdjęciach z wypadku.
02:31
and when I saw this photographfotografia,
44
139751
3011
Kiedy ujrzałem to zdjęcie,
02:36
I didn't see a bloodykrwawy and unmovingnieruchoma bodyciało.
45
144208
3361
nie widziałem zakrwawionego,
nieruchomego ciała,
02:39
I saw the healthyzdrowy bulkobjętość of a left deltoidmięsień naramienny,
46
147569
3747
lecz wyrobiony mięsień naramienny
02:43
and I mournedopłakiwał that it was lostStracony,
47
151316
2316
i rozpaczałem nad jego utratą.
02:45
mournedopłakiwał all I had not yetjeszcze doneGotowe,
48
153632
2386
Opłakiwałem wszystkie
niezrealizowane plany,
02:48
but was now impossibleniemożliwy.
49
156018
3892
które legły w gruzach.
02:55
It was then I readczytać the testimonyświadectwo that AbedAbed gavedał
50
163897
2377
Wtedy przeczytałem oświadczenie Abeda
02:58
the morningranek after the crashwypadek,
51
166274
2216
wydane rankiem po wypadku,
03:00
of drivingnapędowy down the right laneLane of a highwayAutostrada towardw kierunku JerusalemJerozolima.
52
168490
3882
dotyczące jazdy prawym pasem autostrady
w kierunku Jerozolimy.
03:04
ReadingCzytanie his wordssłowa, I welledprzejęty with angergniew.
53
172372
2955
Czytając, nie mogłem pohamować złości.
03:07
It was the first time I'd feltczułem angergniew towardw kierunku this man,
54
175327
3500
Pierwszy raz wściekłem się
na tego człowieka.
03:10
and it cameoprawa ołowiana witrażu from magicalmagiczny thinkingmyślący.
55
178827
2823
To było myślenie magiczne.
03:13
On this xeroxedkserowany piecekawałek of paperpapier,
56
181650
2123
Na tej skserowanej kartce papieru
03:15
the crashwypadek had not yetjeszcze happenedstało się.
57
183773
3553
wypadek jeszcze się nie wydarzył.
03:19
AbedAbed could still turnskręcać his wheelkoło left
58
187326
2089
Abed nadal mógł skręcić w lewo,
03:21
so that I would see him whooshwhoosh by out my windowokno
59
189415
3384
zobaczyłbym przez szybę,
jak przemyka gdzieś za oknem
03:24
and I would remainpozostawać wholecały.
60
192799
2442
i nic by mi się nie stało.
03:27
"Be carefulostrożny, AbedAbed, look out. SlowPowolny down."
61
195241
3858
"Ostrożnie Abed, uważaj. Zwolnij".
03:31
But AbedAbed did not slowpowolny,
62
199099
2313
Ale Abed nie zwolnił
03:33
and on that xeroxedkserowany piecekawałek of paperpapier, my neckszyja again brokezepsuł się,
63
201412
3808
i na tej kartce znów skręciłem kark.
03:37
and again, I was left withoutbez angergniew.
64
205220
4003
Nie czułem już gniewu.
03:41
I decidedzdecydowany to find AbedAbed,
65
209223
2400
Postanowiłem go odszukać.
03:43
and when I finallywreszcie did,
66
211623
1740
Kiedy go znalazłem,
03:45
he respondedodpowiedział to my HebrewHebrajski hellocześć whichktóry suchtaki nonchalancenonszalancja,
67
213363
3553
odpowiedział na moje "cześć"
z taką swobodą,
03:48
it seemedwydawało się he'don by been awaitingoczekiwanie na my phonetelefon call.
68
216916
2175
jakby czekał na mój telefon.
03:51
And maybe he had.
69
219091
2374
Może czekał.
03:53
I didn't mentionwzmianka to AbedAbed his priorwcześniejszy drivingnapędowy recordrekord --
70
221465
3173
Nie wypomniałem Abedowi
historii jego wykroczeń,
03:56
27 violationsnaruszenia by the agewiek of 25,
71
224638
3781
27 pogwałceń prawa do 25 roku życia.
04:00
the last, his not shiftingprzeniesienie his truckciężarówka into a lowNiska gearbiegu on that MayMoże day —
72
228419
4691
Ostatnim był brak redukcji biegu
w tamten majowy dzień.
04:05
and I didn't mentionwzmianka my priorwcześniejszy recordrekord --
73
233110
2093
Nie wspomniałem o swoich przejściach:
04:07
the quadriplegiaquadriplegia and the cathetersCewniki,
74
235203
1708
paraliż, cewniki,
niepewność i strata...
04:08
the insecurityniepewność and the lossutrata
75
236911
2521
04:11
and when AbedAbed wentposzedł on about how hurtból he was in the crashwypadek,
76
239432
2692
Kiedy Abed mówił,
jak ucierpiał w wypadku,
04:14
I didn't say that I knewwiedziałem from the policePolicja reportraport
77
242124
2360
nie przyznałem, że wiem z raportu policji,
04:16
that he'don by escapeduciekł seriouspoważny injuryzranienie.
78
244484
2703
że uniknął poważnych obrażeń.
04:19
I said I wanted to meetspotykać się.
79
247187
3733
Powiedziałem, że chcę się spotkać.
04:22
AbedAbed said that I should call back in a fewkilka weekstygodnie,
80
250920
2643
Odparł, żebym zadzwonił
za kilka tygodni.
04:25
and when I did, and a recordingnagranie told me
81
253563
2576
Zadzwoniłem i usłyszałem nagranie,
że nie ma takiego numeru.
04:28
that his numbernumer was disconnectedniepowiązany,
82
256139
2273
Przestałem rozdrapywać rany.
04:30
I let AbedAbed and the crashwypadek go.
83
258412
4976
04:35
ManyWiele yearslat passedminęło.
84
263388
2230
Minęło wiele lat.
04:37
I walkedchodził with my canetrzciny and my anklekostki bracenawias klamrowy and a backpackPlecak
85
265618
4269
Z laską, stabilizatorem kostki i plecakiem
04:41
on tripswycieczki in sixsześć continentskontynenty.
86
269887
2670
odbyłem wyprawy na sześciu kontynentach.
04:44
I pitchedrozbił overhandzwykły in a weeklyco tydzień softballsoftball gamegra
87
272557
3439
Co tydzień grałem w softball
w Central Parku,
04:47
that I startedRozpoczęty in CentralCentrum ParkPark,
88
275996
2228
04:50
and home in NewNowy YorkYork, I becamestał się a journalistdziennikarz and an authorautor,
89
278224
2913
w Nowym Jorku byłem pisarzem
i dziennikarzem
04:53
typingpisanie na maszynie hundredssetki of thousandstysiące of wordssłowa with one fingerpalec.
90
281137
4086
wystukującym setki tysięcy słów
jednym palcem.
04:57
A friendprzyjaciel pointedspiczasty out to me that all of my bigduży storieshistorie
91
285223
2507
Kolega zauważył,
że wszystkie moje opowieści
04:59
mirroreddublowanego my ownwłasny, eachkażdy centeringcentrowanie on a life
92
287730
2892
odzwierciedlają moją własną,
mówią o życiu,
05:02
that had changedzmienione in an instantnatychmiastowy,
93
290622
2360
które gwałtownie się zmieniło
po wypadku, otrzymaniu spadku,
05:04
owingze względu, if not to a crashwypadek, then to an inheritancedziedziczenie,
94
292982
2821
05:07
a swinghuśtawka of the batnietoperz, a clickKliknij of the shuttermigawki, an arrestaresztować.
95
295803
2633
uderzeniu kijem bejsbolowym,
po ujawnieniu zdjęcia, aresztowaniu.
05:10
EachKażdy of us had a before and an after.
96
298436
3974
Wszyscy mieliśmy życie "przed" i "po".
05:14
I'd been workingpracujący throughprzez my lot after all.
97
302410
3103
Podołałem w końcu przeciwnościom losu.
05:17
Still, AbedAbed was fardaleko from my mindumysł, when last yearrok,
98
305513
4173
Abed nie zaprzątał moich myśli
do zeszłego roku,
05:21
I returnedzwrócony to IsraelIzrael to writepisać of the crashwypadek,
99
309686
2790
gdy wróciłem do Izraela,
by napisać o wypadku.
05:24
and the bookksiążka I then wrotenapisał, "Half-LifeOkres półtrwania,"
100
312476
2632
Napisałem książkę "Half-Life".
05:27
was nearlyprawie completekompletny when I recognizeduznane
101
315108
2948
Była niemal gotowa, gdy zorientowałem się,
że nadal chcę go spotkać.
05:30
that I still wanted to meetspotykać się AbedAbed,
102
318056
2437
05:32
and finallywreszcie I understoodzrozumiany why:
103
320493
2907
Wreszcie zrozumiałem powód.
05:35
to hearsłyszeć this man say two wordssłowa: "I'm sorry."
104
323400
5329
Chciałem usłyszeć słowo "przepraszam".
05:40
People apologizeprzepraszać for lessmniej.
105
328729
2918
Przeprasza się nawet za mniejsze krzywdy.
05:43
And so I got a coppolicjant to confirmpotwierdzać that AbedAbed still livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj
106
331647
2812
Policja potwierdziła,
że Abed nadal mieszka
05:46
somewheregdzieś in his samepodobnie townmiasto,
107
334459
2217
w tym samym mieście.
05:48
and I was now drivingnapędowy to it with a potteddoniczkowa yellowżółty roseRóża in the back seatsiedzenie,
108
336676
3072
Jechałem do niego z żółtą różą
na tylnym siedzeniu,
05:51
when suddenlynagle flowerskwiaty seemedwydawało się a ridiculousśmieszny offeringoferując.
109
339748
3993
lecz nagle kwiaty
wydały mi się niedorzecznym prezentem.
05:55
But what to get the man who brokezepsuł się your fuckingpierdolony neckszyja?
110
343741
3382
Ale cholera wie, co dać człowiekowi,
który ci złamał kręgosłup!
05:59
(LaughterŚmiech)
111
347123
4082
(Śmiech)
06:03
I pulledciągnięty into the townmiasto of AbuAbu GhoshGhosh,
112
351205
2146
Zatrzymałem się w Abu Ghosh
06:05
and boughtkupiony a brickcegła of TurkishTurecki delightrozkosz:
113
353351
2059
i kupiłem kostkę rachatłukum:
06:07
pistachiospistacje gluedklejone in rosewaterwoda różana. Better.
114
355410
4189
pistacje w wodzie różanej. Lepiej.
06:11
Back on HighwayAutostrady 1, I envisionedprzewidywał what awaitedoczekiwany.
115
359599
3413
Jechałem autostradą nr 1,
zastanawiając się, co mnie czeka.
06:15
AbedAbed would huguścisk me. AbedAbed would spitpluć at me.
116
363012
4182
Abed mnie obejmie. Opluje mnie.
06:19
AbedAbed would say, "I'm sorry."
117
367194
4197
Powie "przepraszam".
06:23
I then beganrozpoczął się to wondercud, as I had manywiele timesczasy before,
118
371391
3026
Zacząłem się zastanawiać po raz setny,
06:26
how my life would have been differentróżne
119
374417
1238
jak inne byłoby moje życie,
gdyby nie wypadek,
06:27
had this man not injuredranny me,
120
375655
1406
06:29
had my genesgeny been fedkarmiony a differentróżne helpingporcja jedzenia of experiencedoświadczenie.
121
377061
3881
gdyby pisany był mi inny los.
06:32
Who was I?
122
380942
2213
Kim byłem?
06:35
Was I who I had been before the crashwypadek,
123
383155
2817
Kim byłem przed wypadkiem,
06:37
before this roadDroga dividedpodzielony my life like the spinekręgosłup of an openotwarty bookksiążka?
124
385972
4061
zanim ta droga podzieliła moje życie,
jak grzbiet otwartej książki?
06:42
Was I what had been doneGotowe to me?
125
390033
2289
Czy stałem się tym, co mi uczyniono?
06:44
Were all of us the resultswyniki of things doneGotowe to us, doneGotowe for us,
126
392322
4393
Czy jesteśmy efektem tego,
co nam zrobiono?
06:48
the infidelityniewierność of a parentrodzic or spousemałżonka,
127
396715
2340
Zdrady małżonka czy rodzica,
odziedziczonych pieniędzy?
06:51
moneypieniądze inheriteddziedziczny?
128
399055
2187
06:53
Were we insteadzamiast our bodiesciała, theirich inbornwrodzona endowmentsdarowizny and deficitsdeficyty?
129
401242
4138
A może jedynie ciałem,
jego zaletami i niedoskonałościami?
06:57
It seemedwydawało się that we could be nothing more than genesgeny and experiencedoświadczenie,
130
405380
2965
Może jesteśmy
jedynie sumą genów i doświadczeń,
07:00
but how to teasezłośliwiec out the one from the other?
131
408345
3490
ale jak oddzielić jedno od drugiego?
07:03
As YeatsYeats put that samepodobnie universaluniwersalny questionpytanie,
132
411835
2842
Yeats zadał to samo uniwersalne pytanie:
07:06
"O bodyciało swayedkołysał to musicmuzyka, o brighteningRozjaśnianie glancespojrzenie,
133
414677
3194
"O ciało, kołyszące się z muzyką,
o jaśniejące spojrzenie,
07:09
how can we know the dancertancerz from the dancetaniec?"
134
417871
6315
jak tancerza rozpoznać
po tańca jego tchnieniu?"
07:16
I'd been drivingnapędowy for an hourgodzina
135
424186
2259
Jechałem od godziny,
07:18
when I lookedspojrzał in my rearviewwsteczne mirrorlustro and saw my ownwłasny brighteningRozjaśnianie glancespojrzenie.
136
426445
3727
gdy w lusterku zobaczyłem
swoje jasne spojrzenie.
07:22
The lightlekki my eyesoczy had carriedrealizowane for as long as they had been blueniebieski.
137
430172
3809
Światło, którym lśniły
moje niebieskie oczy.
07:25
The predispositionspredyspozycje and impulsesimpulsy that had propellednapędzane me
138
433981
2558
Skłonności i impulsy,
które mnie popychały,
07:28
as a toddlermaluch to try and slippoślizg over a boatłódź into a ChicagoChicago lakejezioro,
139
436539
3210
gdy jako dziecko chciałem wypchnąć łódkę
na jezioro Michigan.
07:31
that had propellednapędzane me as a teennastolatków
140
439749
1640
i wtedy, gdy jako nastolatek
07:33
to jumpskok into wilddziki CapePrzylądek CodDorsz BayBay after a hurricanehuragan.
141
441389
4421
wskakiwałem do wzburzonej zatoki Cape Cod
tuż po huraganie.
07:37
But I alsorównież saw in my reflectionodbicie
142
445810
2590
W moim odbiciu widziałem też,
07:40
that, had AbedAbed not injuredranny me,
143
448400
1847
że gdyby Abed mnie nie uszkodził,
07:42
I would now, in all likelihoodprawdopodobieństwo, be a doctorlekarz
144
450247
2987
najprawdopodobniej byłbym teraz lekarzem,
07:45
and a husbandmąż and a fatherojciec.
145
453234
3523
mężem i ojcem.
07:48
I would be lessmniej mindfulpomny of time and of deathśmierć,
146
456757
2478
Byłbym mniej świadomy
upływającego czasu i śmierci,
07:51
and, oh, I would not be disabledniepełnosprawny,
147
459235
1821
lecz nie byłbym niepełnosprawny.
07:53
would not sufferponieść the thousandtysiąc slingszawiesia and arrowsstrzałki of my fortunefortuna.
148
461056
3508
Los nie rzucałby mi kłód pod nogi.
07:56
The frequentczęsty furlFurl of fivepięć fingerspalce, the chipsfrytki in my teethzęby
149
464564
2655
Zaciskanie pięści, ubytki w zębach
07:59
come from bitinggryzienie at all the manywiele things
150
467219
2346
biorą się z gryzienia tych wielu rzeczy
08:01
a solitarysamotny handdłoń cannotnie może openotwarty.
151
469565
2781
których nie da się otworzyć jedną ręką
08:04
The dancertancerz and the dancetaniec were hopelesslybeznadziejnie entwinedsplecione.
152
472346
5439
Tancerz i taniec
byli beznadziejnie splątani.
08:09
It was approachingzbliża się 11 when I exitedzakończony right
153
477785
2126
Dochodziła 11.00,
kiedy zjechałem z autostrady
08:11
towardw kierunku AfulaAfula, and passedminęło a largeduży quarrykamieniołom
154
479911
2159
na Afulę i minąłem duży kamieniołom.
08:14
and was soonwkrótce in KfarKfar KaraKara.
155
482070
2453
Wkrótce znalazłem się w Kfar Kara.
08:16
I feltczułem a pangPang of nervesnerwowość.
156
484523
2463
Zacząłem się denerwować.
08:18
But ChopinChopin was on the radioradio, sevensiedem beautifulpiękny mazurkasmazurki,
157
486986
3803
W radio grali piękne mazurki Chopina.
08:22
and I pulledciągnięty into a lot by a gasgaz stationstacja
158
490789
2230
Zjechałem na parking przy stacji,
08:25
to listen and to calmspokojna.
159
493019
3341
by posłuchać i się uspokoić.
08:28
I'd been told that in an ArabEmiraty townmiasto,
160
496360
2232
Słyszałem, że w arabskim mieście
wystarczy podać imię szukanej osoby,
08:30
one need only mentionwzmianka the nameNazwa of a locallokalny
161
498592
2205
08:32
and it will be recognizeduznane.
162
500797
2280
a miejscowi wskażą drogę.
08:35
And I was mentioningwspomnieć AbedAbed and myselfsiebie,
163
503077
2010
Podawałem imię Abeda i swoje,
08:37
notingzauważając deliberatelycelowo that I was here in peacepokój,
164
505087
2358
podkreślając, że mam dobre intencje,
08:39
to the people in this townmiasto,
165
507445
2136
kiedy w południe pod pocztą
spotkałem Mohameda.
08:41
when I metspotkał MohamedMohamed outsidena zewnątrz a poststanowisko officegabinet at noonw południe.
166
509581
3283
08:44
He listenedsłuchałem to me.
167
512864
2442
Wysłuchał mnie.
08:47
You know, it was mostwiększość oftenczęsto when speakingmówienie to people
168
515306
2824
Często rozmawiając z ludźmi,
08:50
that I wonderedzastanawiałem się where I endedzakończyło się and my disabilityniepełnosprawność beganrozpoczął się,
169
518130
3940
zastanawiałem się, gdzie kończę się ja,
a zaczyna moja niepełnosprawność,
08:54
for manywiele people told me what they told no one elsejeszcze.
170
522070
2878
bo wielu ludzi mówiło mi rzeczy,
jakich nigdy nikomu nie mówili.
08:56
ManyWiele criedzawołał.
171
524948
2306
Wielu płakało.
08:59
And one day, after a womankobieta I metspotkał on the streetulica did the samepodobnie
172
527254
2644
Kiedyś kobieta spotkana na ulicy
zaczęła płakać.
09:01
and I laterpóźniej askedspytał her why,
173
529898
1896
Zapytałem o powód.
09:03
she told me that, bestNajlepiej she could tell, her tearsłzy
174
531794
1974
Wyjąkała przez łzy,
09:05
had had something to do with my beingistota happyszczęśliwy and strongsilny,
175
533768
3276
że jestem taki szczęśliwy i silny,
09:09
but vulnerablewrażliwy too.
176
537044
2687
ale taki kruchy.
09:11
I listenedsłuchałem to her wordssłowa. I supposeprzypuszczać they were trueprawdziwe.
177
539731
2283
Słuchałem jej słów.
Wydawały mi się prawdziwe.
09:14
I was me,
178
542014
2262
Byłem sobą,
09:16
but I was now me despitepomimo a limpwiotki,
179
544276
2154
sobą pomimo kulawizny,
09:18
and that, I supposeprzypuszczać, was what now madezrobiony me, me.
180
546430
4162
i to właśnie stworzyło mnie na nowo.
09:22
AnywayW każdym razie, MohamedMohamed told me
181
550592
1802
Mohamed powiedział mi coś,
09:24
what perhapsmoże he would not have told anotherinne strangernieznajomy.
182
552394
2781
czego pewnie nie powiedziałby
innej osobie.
09:27
He led me to a housedom of creamkrem stuccosztukaterie, then drovestado off.
183
555175
4111
Doprowadził mnie do kremowego domu
i odjechał.
09:31
And as I satsob contemplatingkontemplując what to say,
184
559286
2698
Siedziałem i myślałem, co powiedzieć,
09:33
a womankobieta approachedzbliżył się in a blackczarny shawlSzal and blackczarny robeszlafrok.
185
561984
3434
gdy podeszła do mnie
ubrana na czarno kobieta.
09:37
I steppedkrok po kroku from my carsamochód and said "ShalomSzalom,"
186
565418
2380
Wysiadłem z samochodu,
powiedziałem "shalom"
09:39
and identifiedzidentyfikowane myselfsiebie,
187
567798
2037
i przedstawiłem się.
09:41
and she told me that her husbandmąż AbedAbed
188
569835
1429
Powiedziała, że jej mąż Abed
wróci z pracy za cztery godziny.
09:43
would be home from work in fourcztery hoursgodziny.
189
571264
2852
09:46
Her HebrewHebrajski was not good, and she laterpóźniej confessedprzyznał się
190
574116
2516
Słabo mówiła po hebrajsku.
Później wyznała,
09:48
that she thought that I had come to installzainstalować the InternetInternet.
191
576632
3140
że myślała, że przyjechałem
zainstalować Internet.
09:51
(LaughterŚmiech)
192
579772
3724
(Śmiech)
09:55
I drovestado off and returnedzwrócony at 4:30,
193
583496
3025
Odjechałem i wróciłem o 16:30,
09:58
thankfulwdzięczny to the minaretMinaret up the roadDroga
194
586521
1276
wdzięczny przydrożnemu minaretowi
za wskazanie drogi powrotnej.
09:59
that helpedpomógł me find my way back.
195
587797
2534
10:02
And as I approachedzbliżył się the frontz przodu doordrzwi,
196
590331
2097
Podszedłem do drzwi,
10:04
AbedAbed saw me, my jeansdżinsy and flannelflanela and canetrzciny,
197
592428
3425
Abed mnie zobaczył:
dżinsy, flanelową koszulę i laskę.
10:07
and I saw AbedAbed, an average-lookingpatrząc na średnią man of averageśredni sizerozmiar.
198
595853
4786
A ja zobaczyłem Abeda:
przeciętnego człowieka średniego wzrostu.
10:12
He worenosił blackczarny and whitebiały: slipperskapcie over socksskarpety,
199
600639
3023
Nosił się czarno-biało: kapcie, skarpetki,
10:15
pillingPilling sweatpantsSpodnie dresowe, a piebaldłaciaty sweaterSweter,
200
603662
2099
rozciągnięte spodnie, pstrokaty sweter,
10:17
a stripedw paski skinarty capczapka z daszkiem pulledciągnięty down to his foreheadczoło.
201
605761
3312
pasiasta czapka narciarska
naciągnięta na czoło.
10:21
He'dTo on been expectingprzy nadziei me. MohamedMohamed had phonedzadzwonił do.
202
609073
2497
Czekał na mnie. Mohamed go uprzedził.
10:23
And so at oncepewnego razu, we shookpotrząsnął handsręce, and smileduśmiechnął się,
203
611570
4283
Podaliśmy sobie ręce. Uśmiechnął się.
10:27
and I gavedał him my giftprezent,
204
615853
2087
Wręczyłem mu podarunek.
10:29
and he told me I was a guestGości in his home,
205
617940
1391
Powiedział, że jestem mile widziany.
10:31
and we satsob besideoprócz one anotherinne on a fabrictkanina couchsofa.
206
619331
3413
Usiedliśmy obok siebie na kanapie.
10:34
It was then that AbedAbed resumedwznowione at oncepewnego razu
207
622744
2761
Wtedy Abed przypomniał sobie
10:37
the taleopowieść of woeBiada he had begunzaczął over the phonetelefon
208
625505
1856
swoje telefoniczne biadolenia
sprzed 16 lat.
10:39
16 yearslat before.
209
627361
2964
10:42
He'dTo on just had surgeryChirurgia on his eyesoczy, he said.
210
630325
3305
Opowiadał, że przeszedł operację oczu,
10:45
He had problemsproblemy with his sidebok and his legsnogi too,
211
633630
2197
miał potłuczony bok i nogi
10:47
and, oh, he'don by lostStracony his teethzęby in the crashwypadek.
212
635827
2542
i stracił zęby w wypadku.
10:50
Did I wishżyczenie to see him removeusunąć them?
213
638369
2971
Może chciałbym zobaczyć,
jak wyjmuje szczękę?
10:53
AbedAbed then roseRóża and turnedobrócony on the TVTELEWIZOR
214
641340
2530
Wstał i włączył telewizor,
10:55
so that I wouldn'tnie be alonesam when he left the roompokój,
215
643870
2858
żebym nie czuł się samotny,
kiedy wyjdzie z pokoju.
10:58
and returnedzwrócony with polaroidspolaroidy of the crashwypadek
216
646728
2239
Wrócił ze zdjęciami z wypadku
11:00
and his oldstary driver'skierowcy licenselicencja.
217
648967
2610
i starym prawem jazdy.
11:03
"I was handsomeprzystojny," he said.
218
651577
3807
Powiedział, że był przystojny.
11:07
We lookedspojrzał down at his laminatedlaminowane mugkubek.
219
655384
2178
Spojrzeliśmy na zalaminowane zdjęcie.
11:09
AbedAbed had been lessmniej handsomeprzystojny than substantialznaczny,
220
657562
2756
Abed był niezbyt przystojny.
11:12
with thickgruby blackczarny hairwłosy and a fullpełny facetwarz and a wideszeroki neckszyja.
221
660318
3792
Gęste, czarne włosy,
pełna twarz, szeroki kark.
11:16
It was this youthmłodość who on MayMoże 16, 1990,
222
664110
2937
Ten młody człowiek 16 maja 1990 roku
11:19
had brokenzłamany two necksszyje includingwłącznie z minekopalnia,
223
667047
2149
złamał dwa karki, w tym mój,
11:21
and bruisedposiniaczony one brainmózg and takenwzięty one life.
224
669196
3948
poturbował jeden mózg i zabił człowieka.
11:25
Twenty-oneDwadzieścia jeden yearslat laterpóźniej, he was now thinnercieńszy than his wifeżona,
225
673144
2599
21 lat później był szczuplejszy od żony,
11:27
his skinskóra slackzapas czasu on his facetwarz,
226
675743
1749
a skóra wisiała mu luźno na twarzy.
11:29
and looking at AbedAbed looking at his youngmłody selfsamego siebie,
227
677492
2731
Widząc, jak Abed patrzy
na swoje zdjęcie z młodości,
11:32
I rememberedzapamiętany looking at that photographfotografia of my youngmłody selfsamego siebie
228
680223
2383
przypomniałem sobie,
jak patrzyłem na swoje zdjęcie po wypadku
11:34
after the crashwypadek, and recognizeduznane his longingtęsknota.
229
682606
4326
i zrozumiałem jego tęsknotę.
11:38
"The crashwypadek changedzmienione bothobie of our liveszyje," I said.
230
686932
4117
"Wypadek zmienił życie nas obu"
- powiedziałem.
11:43
AbedAbed then showedpokazał me a pictureobrazek of his mashedpuree truckciężarówka,
231
691049
2728
Abed pokazał mi zdjęcie
swojej zgniecionej ciężarówki
11:45
and said that the crashwypadek was the faultwina of a busautobus driverkierowca
232
693777
2588
i powiedział, że winny był
kierowca autobusu
11:48
in the left laneLane who did not let him passprzechodzić.
233
696365
3173
jadącego lewym pasem,
który nie pozwolił się wyminąć.
11:51
I did not want to recaprecap the crashwypadek with AbedAbed.
234
699538
2722
Nie chciałem wspominać tej sytuacji.
11:54
I'd hopedmieć nadzieję for something simplerprostsze:
235
702260
1769
Miałem nadzieję na coś prostszego:
11:56
to exchangeWymieniać się a TurkishTurecki dessertdeser for two wordssłowa and be on my way.
236
704029
4805
wymianę tureckich łakoci
na słowo "przepraszam".
12:00
And so I didn't pointpunkt out that in his ownwłasny testimonyświadectwo
237
708834
2589
Nie wspomniałem, że w swoich zeznaniach
12:03
the morningranek after the crashwypadek,
238
711423
2046
rankiem po wypadku
12:05
AbedAbed did not even mentionwzmianka the busautobus driverkierowca.
239
713469
2385
Abed nie wspomniał o kierowcy autobusu.
12:07
No, I was quietcichy. I was quietcichy because I had not come for truthprawda.
240
715854
3364
Siedziałem spokojnie.
Nie przyszedłem po prawdę.
12:11
I had come for remorsewyrzuty sumienia.
241
719218
3008
Przyszedłem po wyrzuty sumienia.
12:14
And so I now wentposzedł looking for remorsewyrzuty sumienia
242
722226
2156
Zacząłem ich szukać,
12:16
and threwrzucił truthprawda underpod the busautobus.
243
724382
2285
rezygnując z prawdy.
12:18
"I understandzrozumieć," I said, "that the crashwypadek was not your faultwina,
244
726667
3126
"Rozumiem, że wypadek
nie był z twojej winy" - powiedziałem.
12:21
but does it make you sadsmutny that othersinni sufferedcierpiał?"
245
729793
4389
"Ale czy nie jest ci smutno,
że ktoś ucierpiał?".
12:26
AbedAbed spokeprzemówił threetrzy quickszybki wordssłowa.
246
734182
2395
Abed wymówił trzy krótkie słowa:
12:28
"Yes, I sufferedcierpiał."
247
736577
3792
"Tak, ja ucierpiałem".
12:32
AbedAbed then told me why he'don by sufferedcierpiał.
248
740369
2936
Wyjaśnił mi, dlaczego ucierpiał.
12:35
He'dTo on livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj an unholyUnholy life before the crashwypadek,
249
743305
3139
Przed wypadkiem żył jak bezbożnik,
12:38
and so God had ordainedŚwięcenia the crashwypadek,
250
746444
2329
więc Bóg spowodował wypadek,
12:40
but now, he said, he was religiousreligijny, and God was pleasedzadowolony.
251
748773
3823
ale teraz jest religijny
i Bóg jest zadowolony.
12:44
It was then that God intervenedinterweniował:
252
752596
3141
Wtedy Bóg naprawdę zainterweniował:
12:47
newsAktualności on the TVTELEWIZOR of a carsamochód wreckwrak that hoursgodziny before
253
755737
2774
serwis informacyjny doniósł
o wypadku samochodowym,
12:50
had killedzabity threetrzy people up northpółnoc.
254
758511
2772
w którym zginęły trzy osoby.
12:53
We lookedspojrzał up at the wreckagewraku.
255
761283
2373
Spojrzeliśmy na wrak samochodu.
12:55
"StrangeDziwne," I said.
256
763656
3021
"Dziwne" - powiedziałem.
12:58
"StrangeDziwne," he agreedZgoda.
257
766677
2785
"Dziwne" - zgodził się.
13:01
I had the thought that there, on RouteTrasa 804,
258
769462
2695
Pomyślałem, że tam, na trasie nr 804,
13:04
there were perpetratorssprawców and victimsofiary,
259
772157
2130
byli sprawcy i ofiary,
13:06
dyadskryzysach boundgranica by a crashwypadek.
260
774287
1736
pary związane wypadkiem.
13:08
Some, as had AbedAbed, would forgetzapomnieć the datedata.
261
776023
2461
Niektórzy, jak Abed,
zapomną o tym zdarzeniu.
13:10
Some, as had I, would rememberZapamiętaj.
262
778484
3210
Inni, jak ja, dobrze je zapamiętają.
13:13
The reportraport finishedskończone and AbedAbed spokeprzemówił.
263
781694
3125
Wiadomości się skończyły
i Abed powiedział:
13:16
"It is a pityszkoda," he said, "that the policePolicja
264
784819
2373
"Szkoda, że policja w tym kraju
13:19
in this countrykraj are not toughtwardy enoughdość on badzły driversSterowniki."
265
787192
4894
nie jest surowsza
wobec kiepskich kierowców".
13:24
I was baffledzbity z tropu.
266
792086
3028
Byłem zdumiony.
13:27
AbedAbed had said something remarkableznakomity.
267
795114
2779
Abed powiedział coś niesamowitego.
13:29
Did it pointpunkt up the degreestopień to whichktóry he'don by absolvedzwolniony himselfsamego siebie of the crashwypadek?
268
797893
3466
Czy to sygnalizowało,
w jakim stopniu się rozgrzeszył?
13:33
Was it evidencedowód of guiltpoczucie winy, an assertionpotwierdzenia
269
801359
1902
A może dowodziło to wyrzutów sumienia?
13:35
that he should have been put away longerdłużej?
270
803261
2383
Przekonania,
że powinien odsiedzieć dłużej?
13:37
He'dTo on servedserwowane sixsześć monthsmiesiące in prisonwięzienie, lostStracony his truckciężarówka licenselicencja for a decadedekada.
271
805644
3612
Spędził pół roku w więzieniu,
stracił prawo jazdy na dekadę.
13:41
I forgotzapomniałem my discretionuznania.
272
809256
2026
Zapomniałem o takcie.
13:43
"UmUM, AbedAbed," I said,
273
811282
3444
"Abed" - powiedziałem,
13:46
"I thought you had a fewkilka drivingnapędowy issuesproblemy before the crashwypadek."
274
814726
4231
"przed wypadkiem byłeś już chyba karany
za wykroczenia drogowe".
13:50
"Well," he said, "I oncepewnego razu wentposzedł 60 in a 40."
275
818957
3961
"Przekroczyłem kiedyś prędkość o 20 km/h".
13:54
And so 27 violationsnaruszenia --
276
822918
3401
I tak 27 wykroczeń:
13:58
drivingnapędowy throughprzez a redczerwony lightlekki, drivingnapędowy at excessivenadmierny speedprędkość,
277
826319
2705
Jazda na czerwonym świetle,
z nadmierną prędkością,
14:01
drivingnapędowy on the wrongźle sidebok of a barrierbariera,
278
829024
1982
po złej stronie drogi,
14:03
and finallywreszcie, ridingjazda konna his brakeshamulce down that hillwzgórze --
279
831006
2040
i wreszcie bez hamowania silnikiem
na tamtym wzgórzu,
14:05
reducedzredukowany to one.
280
833046
2458
zredukowało się do jednego.
14:07
And it was then I understoodzrozumiany that no mattermateria how starkStark the realityrzeczywistość,
281
835504
3487
Wtedy zrozumiałem, że nieważne
jak brutalna jest rzeczywistość,
14:10
the humanczłowiek beingistota fitspasuje it into a narrativenarracja that is palatablesmaczny.
282
838991
3115
człowiek opisuje ją tak,
by dała się znieść.
14:14
The goatKoza becomesstaje się the herobohater. The perpetratorsprawcy becomesstaje się the victimofiara.
283
842106
3917
Ofiara staje się bohaterem.
Sprawca staje się ofiarą.
14:18
It was then I understoodzrozumiany that AbedAbed would never apologizeprzepraszać.
284
846023
6704
Zrozumiałem, że Abed nigdy nie przeprosi.
14:24
AbedAbed and I satsob with our coffeeKawa.
285
852727
3296
Siedzieliśmy tak przy kawie.
14:28
We'dChcielibyśmy spentwydany 90 minutesminuty togetherRazem,
286
856023
2792
Spędziliśmy razem 1,5 godziny
14:30
and he was now knownznany to me.
287
858815
2362
i już go znałem.
14:33
He was not a particularlyszczególnie badzły man
288
861177
2368
Nie był szczególnie złym człowiekiem,
14:35
or a particularlyszczególnie good man.
289
863545
2333
ani szczególnie dobrym.
14:37
He was a limitedograniczony man
290
865878
2158
Był ograniczonym człowiekiem,
14:40
who'dkto by founduznany it withinw ciągu himselfsamego siebie to be kinduprzejmy to me.
291
868036
3030
który zdobył się na trochę uprzejmości.
14:43
With a nodNod to JewishŻydowskie customniestandardowe,
292
871066
1510
Zgodnie z żydowskim zwyczajem
14:44
he told me that I should liverelacja na żywo to be 120 yearslat oldstary.
293
872576
3947
życzył mi 120 lat.
14:48
But it was hardciężko for me to relateodnosić się to one who had
294
876523
1821
Ciężko mi było przyjąć
życzenia od kogoś,
14:50
so completelycałkowicie washedumyty his handsręce of his ownwłasny calamitoustragiczny doing,
295
878344
3298
kto odżegnywał się od odpowiedzialności
za wyrządzoną tragedię,
14:53
to one whosektórego life was so unexaminedniekwestionowane that he said
296
881642
4364
kto żył życiem tak niepoznanym,
14:58
he thought two people had diedzmarły in the crashwypadek.
297
886006
4775
że sądził, że w wypadku
zginęły dwie osoby.
15:05
There was much I wishedchciał to say to AbedAbed.
298
893012
3624
Wiele chciałem Abedowi powiedzieć.
15:08
I wishedchciał to tell him that, were he to acknowledgeuznać my disabilityniepełnosprawność,
299
896636
3705
Wystarczyłoby, żeby dostrzegł
moją niepełnosprawność.
15:12
it would be okay,
300
900341
2175
15:14
for people are wrongźle to marvelpodziwiać
301
902516
1798
Ludzie niesłusznie zachwycają się,
15:16
at those like me who smileuśmiech as we limpwiotki.
302
904314
3242
że chromi jak ja potrafią się uśmiechać.
15:19
People don't know that they have livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj throughprzez worsegorzej,
303
907556
3936
Nie wiedzą,
że sami przeżyli gorsze chwile,
15:23
that problemsproblemy of the heartserce hittrafienie with a forcesiła greaterwiększy than a runawayuciec truckciężarówka,
304
911492
3662
że problemy sercowe uderzają
mocniej niż pędzący samochód,
15:27
that problemsproblemy of the mindumysł are greaterwiększy still,
305
915154
2351
problemy umysłu unieruchamiają bardziej,
15:29
more injuriousszkodliwego, than a hundredsto brokenzłamany necksszyje.
306
917505
4176
niż sto złamanych karków.
15:33
I wishedchciał to tell him that what makesczyni mostwiększość of us who we are
307
921681
2850
Chciałem powiedzieć mu, że to,
co czyni nas sobą,
15:36
mostwiększość of all
308
924531
1501
tak najbardziej,
15:38
is not our mindsumysły and not our bodiesciała
309
926032
2433
to nie nasze umysły i ciała
15:40
and not what happensdzieje się to us,
310
928465
1808
ani to, co się nam przytrafia,
15:42
but how we respondodpowiadać to what happensdzieje się to us.
311
930273
2862
lecz to, jak reagujemy na to,
co nam się przydarza.
15:45
"This," wrotenapisał the psychiatristpsychiatra ViktorWiktor FranklFrankl,
312
933135
2578
Psychiatra Viktor Frankl pisał:
15:47
"is the last of the humanczłowiek freedomswolności:
313
935713
1817
"To ostatnia z ludzkich wolności:
15:49
to choosewybierać one'sswoje attitudepostawa in any givendany setzestaw of circumstancesokoliczności."
314
937530
4900
móc wybrać swoją postawę
w każdych okolicznościach".
15:54
I wishedchciał to tell him that not only paralyzersparalyzers
315
942430
2824
Chciałem mu powiedzieć,
że nie tylko sprawcy paraliżu
15:57
and paralyzeesparalyzees mustmusi evolveewoluować, reconcilepogodzić to realityrzeczywistość,
316
945254
3871
i sparaliżowani muszą się zmienić,
pogodzić z rzeczywistością.
16:01
but we all mustmusi --
317
949125
1977
Wszyscy musimy...
16:03
the agingstarzenie się and the anxiouslęk and the divorcedrozwiedziony and the baldingłysienia
318
951102
4886
Starzejący się, zatroskani,
rozwiedzeni i łysiejący,
16:07
and the bankruptupadły and everyonekażdy.
319
955988
3845
bankrutujący i wszyscy inni.
16:11
I wishedchciał to tell him that one does not have to say
320
959833
2605
Chciałem mu powiedzieć,
że nie trzeba mówić,
16:14
that a badzły thing is good,
321
962438
2016
że złe jest dobre,
16:16
that a crashwypadek is from God and so a crashwypadek is good,
322
964454
2548
że wypadek był z woli Boga,
więc jest dobry
16:19
a brokenzłamany neckszyja is good.
323
967002
1691
i złamany kark jest dobry.
16:20
One can say that a badzły thing sucksdo bani,
324
968693
3260
Można powiedzieć, że złe jest złe,
16:23
but that this naturalnaturalny worldświat still has manywiele glorieschwały.
325
971953
4122
ale świat i tak jest wspaniały.
16:28
I wishedchciał to tell him that, in the endkoniec, our mandatemandat is clearjasny:
326
976075
5026
Chciałem mu powiedzieć,
że koniec końców
16:33
We have to risewzrost abovepowyżej badzły fortunefortuna.
327
981101
3227
musimy wznieść się
ponad nieszczęście.
16:36
We have to be in the good and enjoycieszyć się the good,
328
984328
3026
Musimy czynić dobro i cieszyć się nim.
16:39
studybadanie and work and adventureprzygoda and friendshipprzyjaźni -- oh, friendshipprzyjaźni --
329
987354
5884
Uczyć się, pracować, przeżywać przygody
i zawierać przyjaźnie...
16:45
and communityspołeczność and love.
330
993238
3769
Żyć we wspólnocie i kochać.
16:49
But mostwiększość of all, I wishedchciał to tell him
331
997007
2759
Przede wszystkim chciałem mu powiedzieć,
16:51
what HermanHerman MelvilleMelville wrotenapisał,
332
999766
2369
co napisał Herman Melville:
16:54
that "trulynaprawdę to enjoycieszyć się bodilycieleśnie warmthciepło,
333
1002135
2927
"Ciesz się prawdziwie ciepłem ciała,
16:57
some smallmały partczęść of you mustmusi be coldzimno,
334
1005062
3057
kilka jego części musi pozostać zimnymi,
17:00
for there is no qualityjakość in this worldświat
335
1008119
2303
bo nie ma właściwości w tym świecie,
17:02
that is not what it is merelyjedynie by contrastkontrast."
336
1010422
3292
która nie wynikałaby z kontrastu".
17:05
Yes, contrastkontrast.
337
1013714
2441
Tak, kontrast.
17:08
If you are mindfulpomny of what you do not have,
338
1016155
2339
Jeśli masz świadomość, czego ci brak,
17:10
you maymoże be trulynaprawdę mindfulpomny of what you do have,
339
1018494
3228
możesz być naprawdę świadomy,
co posiadasz
17:13
and if the godsbogowie are kinduprzejmy, you maymoże trulynaprawdę enjoycieszyć się what you have.
340
1021722
3894
i jeśli bogowie będą życzliwi,
możesz się tym prawdziwie cieszyć.
17:17
That is the one singularpojedynczy giftprezent you maymoże receiveotrzymać
341
1025616
2429
Może to być jedyny dar, jaki otrzymasz,
17:20
if you sufferponieść in any existentialegzystencjalny way.
342
1028045
2971
jeśli cierpisz ból egzystencjalny.
17:23
You know deathśmierć, and so maymoże wakebudzić eachkażdy morningranek
343
1031016
2329
Świadomy śmierci,
możesz budzić się każdego ranka,
17:25
pulsingpulsujące with readygotowy life.
344
1033345
2030
tętniąc życiem.
17:27
Some partczęść of you is coldzimno,
345
1035375
1595
Jakaś część ciebie jest zimna,
17:28
and so anotherinne partczęść maymoże trulynaprawdę enjoycieszyć się what it is to be warmciepły,
346
1036970
3499
więc inna może naprawdę cieszyć się
z tego, że jest ciepła,
17:32
or even to be coldzimno.
347
1040469
2922
albo nawet z tego, że jest zimna.
17:35
When one morningranek, yearslat after the crashwypadek,
348
1043391
2024
Gdy pewnego ranka, lata po wypadku,
17:37
I steppedkrok po kroku ontona stonekamień and the undersideod spodu of my left footstopa
349
1045415
2783
nadepnąłem na kamień i bokiem stopy
17:40
feltczułem the flashLampa błyskowa of coldzimno, nervesnerwowość at last awakeprzebudzony,
350
1048198
3463
odczułem chłód,
bo nerwy w końcu się obudziły,
17:43
it was exhilaratingradosny, a gustpodmuch of snowśnieg.
351
1051661
5287
było to jak radosny podmuch śniegu.
17:48
But I didn't say these things to AbedAbed.
352
1056948
3236
Nie powiedziałem jednak tego Abedowi.
17:52
I told him only that he had killedzabity one man, not two.
353
1060184
4801
Powiedziałem mu, że zabił
jednego człowieka, nie dwóch.
17:56
I told him the nameNazwa of that man.
354
1064985
4474
Powiedziałem mu jego imię.
18:01
And then I said, "GoodbyeŻegnaj."
355
1069459
3813
Pożegnałem się.
18:05
Thank you.
356
1073272
1917
Dziękuję.
18:07
(ApplauseAplauz)
357
1075189
6735
(Brawa)
18:13
ThanksDzięki a lot.
358
1081924
2736
Dziękuję bardzo.
18:16
(ApplauseAplauz)
359
1084660
4000
(Brawa)
Translated by Rysia Wand
Reviewed by Natalia Jaśkiewicz

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Joshua Prager - Journalist
Joshua Prager’s journalism unravels historical secrets -- and his own.

Why you should listen

Joshua Prager writes for publications including Vanity Fair, The New York Times and The Wall Street Journal, where he was a senior writer for eight years. George Will has described his work as "exemplary journalistic sleuthing."

His new book, 100 Years, is a list of literary quotations on every age from birth to one hundred. Designed by Milton Glaser, the legendary graphic designer who created the I ♥ NY logo, the book moves year by year through the words of our most beloved authors, revealing the great sequence of life.

His first book, The Echoing Green, was a Washington Post Best Book of the Year. The New York Times Book Review called it “a revelation and a page turner, a group character study unequaled in baseball writing since Roger Kahn’s Boys of Summer some three decades ago.”

His second book, Half-Life, describes his recovery from a bus crash that broke his neck. Dr. Jerome Groopman, staff writer at the New Yorker magazine, called it “an extraordinary memoir, told with nuance and brimming with wisdom.

Joshua was a Nieman fellow at Harvard in 2011 and a Fulbright Distinguished Chair at Hebrew University in 2012. He was born in Eagle Butte, South Dakota, grew up in New Jersey, and lives in New York. He is writing a book about Roe v. Wade.

 

More profile about the speaker
Joshua Prager | Speaker | TED.com