ABOUT THE SPEAKER
Trita Parsi - Political scientist
Trita Parsi delves into Middle Eastern history and politics, uncovering fresh perspectives on Iranian, Israeli, and U.S. relations -- and discovers potential solutions to brewing conflicts.

Why you should listen

Writer and political scientist Trita Parsi is an expert observer of the labyrinthine relationships between the U.S. and the Middle East, cutting through conventional stereotypes to laying bare the often-contentious history of the region.
 
When Parsi was only 4, his family fled to Sweden from Iran to escape political repression. Parsi later relocated to the U.S., where he earned a PhD and founded the National Iranian American Council (NIAC), a grassroots organization promoting the interests of the U.S./ Iranian community.

More profile about the speaker
Trita Parsi | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2013

Trita Parsi: Iran and Israel: Peace is possible

Trita Parsi: Iran i Izrael: pokój jest możliwy

Filmed:
796,662 views

Iran i Izrael: dwa narody, których stosunki od zawsze wydają się napięte. Ale za antagonistyczną retoryką kryje się niedawna historia współpracy, a nawet przyjaźni. W tej pouczającej prelekcji Trita Parsi pokazuje, w jaki sposób niespodziewany strategiczny sojusz z przeszłości może przełożyć się na przyszły pokój pomiędzy tymi dwoma zwaśnionymi krajami.
- Political scientist
Trita Parsi delves into Middle Eastern history and politics, uncovering fresh perspectives on Iranian, Israeli, and U.S. relations -- and discovers potential solutions to brewing conflicts. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
"IranIran is Israel'sIzraela bestNajlepiej friendprzyjaciel,
0
332
2070
"Iran jest najlepszym przyjacielem Izraela
00:14
and we do not intendzamierzać to changezmiana our positionpozycja
1
2402
2709
i nie mamy zamiaru
zmieniać stanowiska wobec Teheranu",
00:17
in relationRelacja to TehranTeheran."
2
5111
3480
00:20
Believe it or not, this is a quotezacytować
3
8591
1723
Może nie uwierzycie,
00:22
from an IsraeliIzraelski primegłówny ministerminister,
4
10314
2199
ale to słowa izraelskiego premiera,
00:24
but it's not Ben-GurionBen-Gurion or GoldaGolda MeirMeir
5
12513
2444
ale nie Ben-Guriona
czy Goldy Meir z epoki szachów,
00:26
from the eraera of the ShahSzach.
6
14957
2193
00:29
It's actuallytak właściwie from YitzhakIcchak RabinRabin.
7
17150
2418
ale Icchaka Rabina.
00:31
The yearrok is 1987.
8
19568
2486
Jest rok 1987,
00:34
AyatollahAjatollah KhomeiniChomeiniego is still aliveżywy,
9
22054
1921
Ajatollah Chomeini nadal żyje.
00:35
and much like AhmadinejadAhmadineżad todaydzisiaj,
10
23975
1938
Podobnie jak dziś Ahmadineżad,
00:37
he's usingza pomocą the worstnajgorszy rhetoricretoryka againstprzeciwko IsraelIzrael.
11
25913
2900
używa wobec Izraela najgorszej retoryki.
00:40
YetJeszcze, RabinRabin referredodniesione to IranIran
12
28813
2879
Jednak Rabin określił Iran
00:43
as a geostrategicgeostrategiczne friendprzyjaciel.
13
31692
3250
mianem geostrategicznego sojusznika.
00:46
TodayDzisiaj, when we hearsłyszeć the threatszagrożenia of warwojna
14
34942
2696
Gdy dziś słyszymy groźby wojny
00:49
and the highwysoki rhetoricretoryka,
15
37638
1406
i wysoką retorykę,
00:51
we're oftentimesczęsto led to believe
16
39044
1631
często wierzymy, że to kolejny
00:52
that this is yetjeszcze anotherinne one of those unsolvablenierozwiązywalny
17
40675
3283
z tych nierozwiązywalnych konfliktów
00:55
MiddleŚrodkowy EasternWschodniej conflictskonflikty
18
43958
1875
na Bliskim Wschodzie,
00:57
with rootskorzenie as oldstary as the regionregion itselfsamo.
19
45833
3728
równie stary, jak sam region.
01:01
Nothing could be furtherdalej from the truthprawda,
20
49561
3889
Nic bardziej mylnego.
01:05
and I hopenadzieja todaydzisiaj to showpokazać you why that is.
21
53450
4032
Mam nadzieję, że dziś wyjaśnię, dlaczego.
01:09
The relationsrelacje betweenpomiędzy the IranianIrański and the JewishŻydowskie people
22
57482
2338
Stosunki pomiędzy Irańczykami a Żydami
01:11
throughoutpoprzez historyhistoria has actuallytak właściwie been quitecałkiem positivepozytywny,
23
59820
2480
były w przeszłości dość dobre,
01:14
startingstartowy in 539 B.C.,
24
62300
2400
poczynając od roku 539 p.n.e.,
01:16
when KingKról CyrusCyrus the Great of PersiaPersji
25
64700
1889
kiedy król Persji Cyrus Wielki
01:18
liberatedwyzwolony the JewishŻydowskie people from theirich BabylonianBabiloński captivityniewola.
26
66589
3694
uwolnił Żydów z babilońskiej niewoli.
01:22
A thirdtrzeci of the JewishŻydowskie populationpopulacja
27
70283
2471
Jedna trzecia żydowskiej populacji
01:24
stayedzostał in BabyloniaBabylonia.
28
72754
1566
pozostała w Babilonii.
01:26
They're today'sdzisiaj IraqiIracki JewsŻydzi.
29
74320
2250
Dzisiaj są irackimi Żydami.
01:28
A thirdtrzeci migratedmigracji to PersiaPersji.
30
76570
3106
Jedna trzecia przesiedliła się do Persji.
01:31
They're today'sdzisiaj IranianIrański JewsŻydzi,
31
79676
2076
To obecni irańscy Żydzi,
01:33
still 25,000 of them livingżycie in IranIran,
32
81752
3031
których 25 tysięcy nadal mieszka w Iranie,
01:36
makingzrobienie them the largestNajwiększa JewishŻydowskie communityspołeczność
33
84783
1912
tworząc największą żydowską wspólnotę
01:38
in the MiddleŚrodkowy EastWschód outsidena zewnątrz of IsraelIzrael itselfsamo.
34
86695
3248
na Bliskim Wschodzie, poza Izraelem.
01:41
And a thirdtrzeci returnedzwrócony to historichistoryczny PalestinePalestyna,
35
89943
2631
Jedna trzecia wróciła do dawnej Palestyny,
01:44
did the seconddruga rebuildingprzebudowa of the TempleŚwiątynia in JerusalemJerozolima,
36
92574
3051
odbudowała po raz drugi
świątynię w Jerozolimie,
01:47
financedsfinansowane, incidentallynawiasem mówiąc, by PersianPerski taxpodatek moneypieniądze.
37
95625
5149
co sfinansowano z perskich podatków.
01:52
But even in modernnowoczesny timesczasy,
38
100774
2086
Nawet w czasach współczesnych
01:54
relationsrelacje have been closeblisko at timesczasy.
39
102860
2445
relacje bywały bliskie.
01:57
Rabin'sRabina statementkomunikat was a reflectionodbicie
40
105305
2801
Wypowiedź Rabina była odzwierciedleniem
02:00
of decadesdziesiątki lat of securitybezpieczeństwo and intelligenceinteligencja collaborationwspółpraca
41
108106
3958
dziesiątek lat współpracy
służb wywiadu i bezpieczeństwa,
02:04
betweenpomiędzy the two, whichktóry in turnskręcać
42
112064
2536
będących wynikiem
02:06
was bornurodzony out of perceptionpostrzeganie of commonpospolity threatszagrożenia.
43
114600
3997
podobnego postrzegania wspólnych zagrożeń.
02:10
BothZarówno statesstany fearedobawiać się the SovietRadziecki UnionUnii
44
118597
2815
Obydwie strony obawiały się ZSRR
02:13
and strongsilny ArabEmiraty statesstany suchtaki as EgyptEgipt and IraqIrak.
45
121412
5147
i silnych państw arabskich,
takich jak Egipt i Irak.
02:18
And, in additiondodanie, the IsraeliIzraelski doctrinedoktryna of the peripheryna obrzeżach,
46
126559
4241
Dodajmy izraelską doktrynę
sojuszu peryferii,
02:22
the ideapomysł that Israel'sIzraela securitybezpieczeństwo was bestNajlepiej achievedosiągnięty
47
130800
3292
pomysł, że bezpieczeństwo Izraela
02:26
by creatingtworzenie alliancessojusze with the non-Arab-Arab statesstany
48
134092
4078
można osiągnąć przez sojusze
z nie-arabskimi krajami
02:30
in the peripheryna obrzeżach of the regionregion
49
138170
1906
na obrzeżach regionu,
02:32
in orderzamówienie to balancesaldo the ArabEmiraty statesstany in its vicinitysąsiedztwie.
50
140076
4889
w celu stworzenia przeciwwagi
dla sąsiednich państw arabskich.
02:36
Now, from the Shah'sShah's perspectiveperspektywiczny, thoughchociaż,
51
144965
2468
Jednak szach
02:39
he wanted to keep this as secretsekret as possiblemożliwy,
52
147433
3654
chciał utrzymać to w tajemnicy,
02:43
so when YitzhakIcchak RabinRabin, for instanceinstancja,
53
151087
2248
więc gdy na przykład Icchak Rabin
02:45
traveledbywały to IranIran in the '70s,
54
153335
1892
jeździł do Iranu w latach 70.,
02:47
he usuallyzazwyczaj worenosił a wigWIG
55
155227
1448
zwykle nosił perukę,
02:48
so that no one would recognizerozpoznać him.
56
156675
2411
żeby nikt go nie poznał.
02:51
The IraniansIrańczycy builtwybudowany a specialspecjalny tarmacasfalt
57
159086
2435
Irańczycy zbudowali specjalny pas startowy
02:53
at the airportLotnisko in TehranTeheran, fardaleko away from the centralcentralny terminalTerminal,
58
161521
3252
na lotnisku w Teheranie,
z dala od głównego terminalu,
02:56
so that no one would noticeogłoszenie the largeduży numbernumer
59
164773
2305
żeby nikt nie zauważył
licznych izraelskich samolotów,
02:59
of IsraeliIzraelski planessamoloty shuttlingkursującą betweenpomiędzy TelTel AvivAwiw and TehranTeheran.
60
167078
5421
kursujących między Tel Awiwem a Teheranem.
03:04
Now, did all of this endkoniec with the IslamicIslamska revolutionrewolucja
61
172499
3187
Czy położyła temu kres
rewolucja islamska z 1979 roku?
03:07
in 1979?
62
175686
2953
03:10
In spitezłość of the very clearjasny anti-Israelianty-izraelskiego ideologyideologii
63
178639
3067
Mimo wyraźnie anty-izraelskiej
ideologii nowego reżimu,
03:13
of the newNowy regimereżim, the geopoliticalgeopolityczny logiclogika
64
181706
3393
geopolityczna logika współpracy trwała,
03:17
for theirich collaborationwspółpraca livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj on,
65
185099
2604
03:19
because they still had commonpospolity threatszagrożenia.
66
187703
2812
bo nadal istniały wspólne zagrożenia.
03:22
And when IraqIrak invadednajechał IranIran in 1980,
67
190515
3029
Kiedy Irak zaatakował Iran w 1980 roku,
03:25
IsraelIzrael fearedobawiać się an IraqiIracki victoryzwycięstwo
68
193544
2490
Izrael obawiał się irackiego zwycięstwa
03:28
and activelyaktywnie helpedpomógł IranIran by sellingsprzedawanie it armsramiona
69
196034
2751
i aktywnie wspomagał Iran
przez dostarczanie broni
03:30
and providingże it with sparezapasowy partsCzęści
70
198785
2252
oraz zapasowych części
03:33
for Iran'sW Iranie AmericanAmerykański weaponryUzbrojenie
71
201037
2160
do broni amerykańskiego pochodzenia,
03:35
at a momentza chwilę when IranIran was very vulnerablewrażliwy
72
203197
3716
kiedy Iran był bardzo osłabiony
03:38
because of an AmericanAmerykański armsramiona embargoembargo
73
206913
2502
przez amerykańskie embargo na broń,
03:41
that IsraelIzrael was more than happyszczęśliwy to violatenaruszać.
74
209415
2988
którego Izrael z chęcią nie przestrzegał.
03:44
In factfakt, back in the 1980s,
75
212403
2758
Wtedy, w latach 80.,
03:47
it was IsraelIzrael that lobbiedlobbował WashingtonWaszyngton
76
215161
2809
to Izrael wywierał nacisk na Waszyngton,
03:49
to talk to IranIran, to sellSprzedać armsramiona to IranIran,
77
217970
4109
żeby rozmawiać z Iranem,
sprzedawać im broń
03:54
and not payzapłacić attentionUwaga to Iran'sW Iranie anti-Israelianty-izraelskiego ideologyideologii.
78
222079
5624
i nie zwracać uwagi
na irańską anty-izraelską ideologię.
03:59
And this, of coursekurs, climaxedApogeum
79
227703
1939
To oczywiście zakończyło się
04:01
in the Iran-ContraIran-Contra scandalskandal of the 1980s.
80
229642
4651
aferą Iran-Contras w latach 80.
04:06
But with the endkoniec of the ColdZimno WarWojny
81
234293
2000
Z końcem zimnej wojny nadszedł też
04:08
cameoprawa ołowiana witrażu alsorównież the endkoniec of the Israeli-IranianIzraelsko irański coldzimno peacepokój.
82
236293
4438
koniec zimnego pokoju
izraelsko-irańskiego.
04:12
SuddenlyNagle, the two commonpospolity threatszagrożenia
83
240731
2360
Nagle dwa wspólne zagrożenia,
04:15
that had pushedpchnął them closerbliższy togetherRazem throughoutpoprzez decadesdziesiątki lat,
84
243091
3053
które jednoczyły ich przez dziesiątki lat,
04:18
more or lessmniej evaporatedwyparowała.
85
246144
2446
właściwie zniknęły.
04:20
The SovietRadziecki UnionUnii collapsedzwinięty,
86
248590
1962
Związek Radziecki upadł,
04:22
IraqIrak was defeatedpokonał,
87
250552
1692
Irak został pokonany
04:24
and a newNowy environmentśrodowisko was createdstworzony in the regionregion
88
252244
2081
i w regionie powstało nowe środowisko,
04:26
in whichktóry bothobie of them feltczułem more securebezpieczne,
89
254325
2340
w którym oba państwa
czuły się bezpieczniej,
04:28
but they were alsorównież now left uncheckedniezaznaczone.
90
256665
2920
ale pozostały też bez kontroli.
04:31
WithoutBez IraqIrak balancingrównoważenia IranIran,
91
259585
3115
Bez Iraku stabilizującego Iran,
04:34
IranIran could now becomestają się a threatzagrożenie,
92
262700
2178
Iran mógł nagle stać się zagrożeniem,
04:36
some in IsraelIzrael arguedargumentował.
93
264878
2532
jak uważali niektórzy Izraelczycy.
04:39
In factfakt, the currentobecny dynamicdynamiczny
94
267410
2945
Obecna dynamika
04:42
that you see betweenpomiędzy IranIran and IsraelIzrael
95
270355
2092
pomiędzy Iranem i Izraelem
04:44
has its rootskorzenie more so
96
272447
2095
jest zakorzeniona bardziej
04:46
in the geopoliticalgeopolityczny reconfigurationRekonfiguracja of the regionregion
97
274542
2653
w geopolitycznej rekonfiguracji regionu
04:49
after the ColdZimno WarWojny
98
277195
1789
po zimnej wojnie,
04:50
than in the eventswydarzenia of 1979,
99
278984
2500
niż w wydarzeniach z 1979 roku,
04:53
because at this pointpunkt, IranIran and IsraelIzrael
100
281484
2697
bo wtedy Iran i Izrael
04:56
emergepojawić się as two of the mostwiększość powerfulpotężny statesstany in the regionregion,
101
284181
3888
wyrosły na dwie największe
potęgi w regionie
05:00
and ratherraczej than viewingoglądanie eachkażdy other
102
288069
1243
i zamiast traktować się
05:01
as potentialpotencjał securitybezpieczeństwo partnerswzmacniacz,
103
289312
2476
jak potencjalni partnerzy
w bezpieczeństwie,
05:03
they increasinglycoraz bardziej cameoprawa ołowiana witrażu to viewwidok eachkażdy other
104
291788
2212
coraz bardziej dostrzegały
05:06
as rivalsRywale and competitorskonkurenci.
105
294000
3558
rywala i konkurenta.
05:09
So IsraelIzrael, who in the 1980s
106
297558
1801
Izrael, który w latach 80.
05:11
lobbiedlobbował for and improvedulepszony U.S.-Iran-Iran relationsrelacje
107
299359
3525
wspierał relacje pomiędzy USA a Iranem,
05:14
now fearedobawiać się a U.S.-Iran-Iran rapprochementzbliżenie,
108
302884
3383
teraz zaczął obawiać się ich pojednania,
05:18
thinkingmyślący that it would come
109
306267
1294
sądząc, że nastąpi kosztem
05:19
at Israel'sIzraela securitybezpieczeństwo interests'interesy expensekoszt,
110
307561
3662
izraelskiego bezpieczeństwa,
05:23
and insteadzamiast soughtposzukiwany to put IranIran
111
311223
2132
i zaczął starać się
05:25
in increasedzwiększony isolationizolacji.
112
313355
2534
o odizolowanie Iranu.
05:27
IronicallyJak na ironię, this was happeningwydarzenie at a time
113
315889
2928
Co ciekawe, działo się to w czasie,
05:30
when IranIran was more interestedzainteresowany
114
318817
2067
gdy Iran był bardziej zainteresowany
05:32
in peacemakingPeacemaking with WashingtonWaszyngton
115
320884
2150
zawarciem pokoju z Waszyngtonem
05:35
than to see to Israel'sIzraela destructionzniszczenie.
116
323034
3435
niż zniszczeniem Izraela.
05:38
IranIran had put itselfsamo in isolationizolacji
117
326469
1840
Iran sam odizolował się
05:40
because of its radicalismradykalizm,
118
328309
1867
przez swój radykalizm.
05:42
and after havingmający helpedpomógł the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa indirectlypośrednio
119
330176
2919
Po tym, jak pośrednio pomogli USA
05:45
in the warwojna againstprzeciwko IraqIrak in 1991,
120
333095
2272
w wojnie przeciw Irakowi w 1991 roku,
05:47
the IraniansIrańczycy were hopingmieć nadzieję
121
335367
1956
Irańczycy mieli nadzieję,
05:49
that they would be rewardednagrodzone by beingistota includedw zestawie
122
337323
3902
że w zamian zostaną objęci
05:53
in the post-warpowojenny securitybezpieczeństwo architecturearchitektura of the regionregion.
123
341225
4730
systemem bezpieczeństwa
skonstruowanym dla regionu po wojnie.
05:57
But WashingtonWaszyngton chosewybrał to ignoreignorować Iran'sW Iranie outreachsięgać dalej niż ktoś coś,
124
345955
3552
Jednak Waszyngton postanowił
zignorować zaangażowanie Iranu,
06:01
as it would a decadedekada laterpóźniej in AfghanistanAfganistan,
125
349507
2436
tak samo jak 10 lat później
w Afganistanie.
06:03
and insteadzamiast movedprzeniósł to intensifyintensyfikacji Iran'sW Iranie isolationizolacji,
126
351943
4195
Zamiast tego nasilił odizolowanie Iranu
06:08
and it is at this pointpunkt, around 1993, '94,
127
356138
3234
i to właśnie wtedy, około 1993-94 roku,
06:11
that IranIran beginszaczyna się to translateTłumaczyć
128
359372
2712
Iran zaczął przekładać
06:14
its anti-Israelianty-izraelskiego ideologyideologii
129
362084
2227
swoją antyizraelską ideologię
06:16
into operationaloperacyjny policypolityka.
130
364311
2395
na politykę operacyjną.
06:18
The IraniansIrańczycy believeduwierzyli that whatevercokolwiek they did,
131
366706
2279
Irańczycy wierzyli,
06:20
even if they moderatedmoderowane theirich policieszasady,
132
368985
2310
że nawet złagodzenie polityki
nie powstrzyma USA
przed staraniami o dalszą izolację Iranu.
06:23
the U.S. would continueKontyntynuj to seekszukać Iran'sW Iranie isolationizolacji,
133
371295
3302
06:26
and the only way IranIran could compelzobowiązać WashingtonWaszyngton
134
374597
3654
Jedynym sposobem
wywarcia nacisku na Waszyngton
06:30
to changezmiana its positionpozycja was by imposingimponujący a costkoszt
135
378251
3296
było dla nich
stworzenie zagrożenia dla USA.
06:33
on the U.S. if it didn't.
136
381547
3313
06:36
The easiestnajłatwiejszy targetcel was the peacepokój processproces,
137
384860
4090
Najłatwiejszym celem był proces pokojowy,
06:40
and now the IranianIrański ideologicalideologiczne barkszczekać
138
388950
2377
a teraz ideologiczne poszczekiwania Iranu
06:43
was to be accompaniedwraz z by a nonconventionalniekonwencjonalne bitegryźć,
139
391327
4239
zostały wzmocnione
przez mniej konwencjonalne ukąszenia
06:47
and IranIran beganrozpoczął się supportingwspieranie extensivelyobszernie
140
395566
3977
i Iran zaczął szeroko wspierać
06:51
PalestinianPalestyńskich IslamistIslamskich groupsgrupy that it previouslypoprzednio
141
399543
2699
palestyńskie ugrupowania islamistyczne,
06:54
had shunnedunikał.
142
402242
3391
których wcześniej unikał.
06:57
In some wayssposoby, this soundsDźwięki paradoxicalparadoksalne,
143
405633
3215
Pod pewnymi względami
brzmi to paradoksalnie,
07:00
but accordingwedług to MartinMartin IndykIndyk
144
408848
2120
ale według Martina Indyka
07:02
of the ClintonClinton administrationadministracja,
145
410968
1873
z administracji Clintona,
07:04
the IraniansIrańczycy had not gottenzdobyć it entirelycałkowicie wrongźle,
146
412841
2899
Irańczycy nie do końca się mylili,
07:07
because the more peacepokój there would be
147
415740
1541
bo Stany Zjednoczone wierzyły,
07:09
betweenpomiędzy IsraelIzrael and PalestinePalestyna,
148
417281
2163
że im większy pokój
między Izraelem i Palestyną
07:11
the U.S. believeduwierzyli, the more IranIran would get isolatedodosobniony.
149
419444
3363
tym większa izolacja Iranu.
07:14
The more IranIran got isolatedodosobniony, the more peacepokój there would be.
150
422807
3136
Im większa izolacja Iranu,
tym większy pokój.
07:17
So accordingwedług to IndykIndyk, and these are his wordssłowa,
151
425943
2448
Czyli cytując Indyka,
07:20
the IraniansIrańczycy had an interestzainteresowanie to do us in
152
428391
3188
Irańczykom zależało na wykończeniu
07:23
on the peacepokój processproces
153
431579
1667
naszego procesu pokojowego,
07:25
in orderzamówienie to defeatPokonać our policypolityka of containmentzamknięcia.
154
433246
3712
żeby zwalczyć naszą politykę izolacji.
07:28
To defeatPokonać our policypolityka of containmentzamknięcia,
155
436958
2366
Chodziło o zwalczenie polityki izolacji,
07:31
not about ideologyideologii.
156
439324
3986
nie o ideologię.
07:35
But throughoutpoprzez even the worstnajgorszy timesczasy of theirich entanglementuwikłanie,
157
443310
3705
Ale nawet w czasach
najbardziej skomplikowanych relacji,
07:39
all sidesboki have reachedosiągnięty out to eachkażdy other.
158
447015
3263
obie strony nie zerwały kontaktu.
07:42
NetanyahuNetanjahu, when he got electedwybrany in 1996,
159
450278
3269
Kiedy Netanjahu wygrał wybory w 1996 roku,
07:45
reachedosiągnięty out to the IraniansIrańczycy to see
160
453547
1796
skontaktował się z Irańczykami,
07:47
if there were any wayssposoby that
161
455343
1703
żeby sprawdzić,
07:49
the doctrinedoktryna of the peripheryna obrzeżach could be resurrectedwskrzeszeni.
162
457046
3189
czy da się wrócić
do idei sojuszu peryferii.
07:52
TehranTeheran was not interestedzainteresowany.
163
460235
2470
Teheran nie był zainteresowany.
07:54
A fewkilka yearslat laterpóźniej, the IraniansIrańczycy sentwysłane
164
462705
2965
Kilka lat później Irańczycy wysłali
07:57
a comprehensivewszechstronny negotiationnegocjacja proposalwniosek to the BushBush administrationadministracja,
165
465670
3459
administracji Busha propozycję
szeroko zakrojonych negocjacji,
08:01
a proposalwniosek that revealedujawnione that there was some potentialpotencjał
166
469129
4008
która ujawniła, że nadal istnieje
możliwość powrotu Iranu i Izraela
do właściwych stosunków.
08:05
of gettinguzyskiwanie IranIran and IsraelIzrael back on termswarunki again.
167
473137
3863
08:09
The BushBush administrationadministracja did not even respondodpowiadać.
168
477000
3260
Administracja Busha
nie udzieliła nawet odpowiedzi.
08:12
All sidesboki have never missedbrakowało an opportunityokazja
169
480260
2820
Obie strony nigdy nie przegapiły okazji
08:15
to misstęsknić an opportunityokazja.
170
483080
3067
do przegapienia okazji.
08:20
But this is not an ancientstarożytny conflictkonflikt.
171
488897
4672
Ale to nie jest dawny konflikt.
08:25
This is not even an ideologicalideologiczne conflictkonflikt.
172
493569
2959
Nie jest to nawet konflikt ideologiczny.
08:28
The ebbsEbbs and flowsprzepływy of hostilitywrogość
173
496528
2794
Przypływy i odpływy wrogości
08:31
have not shiftedprzesunięty with ideologicalideologiczne zealzapał,
174
499322
3276
nie zależały od ideologicznej zaciętości,
08:34
but ratherraczej with changeszmiany in the geopoliticalgeopolityczny landscapekrajobraz.
175
502598
2602
ale raczej od zmian
geopolitycznego krajobrazu.
08:37
When IranIran and Israel'sIzraela securitybezpieczeństwo imperativesimperatywy
176
505200
2331
Kiedy interesy bezpieczeństwa
Iranu i Izraela
08:39
dictateddyktowane collaborationwspółpraca, they did so
177
507531
2702
nakazywały współpracę, współpraca istniała
08:42
in spitezłość of lethalśmiertelny ideologicalideologiczne oppositionsprzeciw to eachkażdy other.
178
510233
3576
mimo zabójczych
sprzeczności ideologicznych.
08:45
When Iran'sW Iranie ideologicalideologiczne impulsesimpulsy collidedzderzył się
179
513809
2916
Kiedy ideologiczne zapędy Iranu
kolidowały z jego
strategicznymi interesami,
08:48
with its strategicstrategiczny interestszainteresowania,
180
516725
2230
08:50
the strategicstrategiczny interestszainteresowania always prevailedzwyciężył.
181
518955
3663
te ostatnie zawsze przeważały.
08:54
This is good newsAktualności, because it meansznaczy
182
522618
2993
To dobra wiadomość,
bo oznacza, że ani wojna ani wrogość
08:57
that neitherani warwojna norani enmitywrogość
183
525611
2586
09:00
is a foregoneutraconych conclusionwniosek.
184
528197
3670
nie są nieuniknione.
09:03
But some want warwojna.
185
531867
2555
Ale niektórzy chcą wojny.
09:06
Some believe or say that it's 1938,
186
534422
3204
Niektórzy wierzą lub mówią,
że jest rok 1938,
09:09
IranIran is GermanyNiemcy,
187
537626
1912
Iran to Niemcy,
09:11
and AhmadinejadAhmadineżad is HitlerHitler.
188
539538
3166
a Ahmadineżad to Hitler.
09:14
If we acceptzaakceptować this to be trueprawdziwe,
189
542704
1865
Jeśli uznamy, że to prawda,
09:16
that indeedw rzeczy samej it is 1938, IranIran is GermanyNiemcy,
190
544569
3352
że faktycznie mamy rok 1938,
Iran to Niemcy,
09:19
AhmadinejadAhmadineżad is HitlerHitler,
191
547921
2407
a Ahmadineżad to Hitler,
09:22
then the questionpytanie we have to askzapytać ourselfnas is,
192
550328
2835
to pytanie, które musimy zadać brzmi:
09:25
who wishesżyczenia to playgrać the rolerola of NevilleNeville ChamberlainChamberlain?
193
553163
3813
kto chce odegrać rolę
Neville'a Chamberlaina?
09:28
Who will riskryzyko peacepokój?
194
556976
2866
Kto zaryzykuje pokój?
09:31
This is an analogyanalogia that is deliberatelycelowo aimedwymierzony
195
559842
2614
Ta analogia specjalnie próbuje
09:34
at eliminatingeliminowanie diplomacyDyplomacja,
196
562456
2760
wyeliminować dyplomację,
a kiedy eliminujemy dyplomację,
09:37
and when you eliminatewyeliminować diplomacyDyplomacja,
197
565216
2412
wojna staje się nieunikniona.
09:39
you make warwojna inevitablenieunikniony.
198
567628
3089
09:42
In an ideologicalideologiczne conflictkonflikt, there can be no trucerozejm,
199
570717
3115
W przypadku konfliktu ideologicznego
nie ma mowy o rozejmie,
09:45
no drawrysować, no compromisekompromis,
200
573832
2165
remisie ani kompromisie.
09:47
only victoryzwycięstwo or defeatPokonać.
201
575997
3282
Istnieje tylko zwycięstwo lub porażka.
09:51
But ratherraczej than makingzrobienie warwojna inevitablenieunikniony
202
579279
3190
Ale zamiast patrzeć
przez pryzmat ideologii,
09:54
by viewingoglądanie this as ideologicalideologiczne,
203
582469
3204
tworząc nieuchronność wojny,
09:57
we would be wisemądry to seekszukać wayssposoby
204
585673
2039
mądrzej byłoby szukać
09:59
to make peacepokój possiblemożliwy.
205
587712
2988
możliwości zawarcia pokoju.
10:02
IranIran and Israel'sIzraela conflictkonflikt is a newNowy phenomenonzjawisko,
206
590700
3496
Konflikt Iranu z Izraelu
jest nowym zjawiskiem,
10:06
only a fewkilka decadesdziesiątki lat oldstary
207
594196
1990
ledwie kilkadziesiąt lat
10:08
in a historyhistoria of 2,500 yearslat,
208
596186
2626
w historii liczącej 2500 lat.
10:10
and preciselydokładnie because its rootskorzenie are geopoliticalgeopolityczny,
209
598812
3987
A to, że jego korzenie są geopolityczne
10:14
it meansznaczy that solutionsrozwiązania can be founduznany,
210
602799
2840
oznacza właśnie,
że można znaleźć rozwiązanie,
10:17
compromiseskompromisów can be struckpowalony,
211
605639
2687
dokonać kompromisów,
10:20
howeverjednak difficulttrudny it yetjeszcze maymoże be.
212
608326
2819
bez względu na trudności.
10:23
After all, it was YitzhakIcchak RabinRabin himselfsamego siebie who said,
213
611145
3992
Koniec końców
to sam Icchak Rabin powiedział:
10:27
"You don't make peacepokój with your friendsprzyjaciele.
214
615137
2986
"Pokoju nie zawiera się z przyjaciółmi.
10:30
You make it with your enemieswrogowie."
215
618123
2380
Zawiera się go z wrogami".
10:32
Thank you.
216
620503
1435
Dziękuję.
10:33
(ApplauseAplauz)
217
621938
5082
(Brawa)
Translated by Anna Snela
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Trita Parsi - Political scientist
Trita Parsi delves into Middle Eastern history and politics, uncovering fresh perspectives on Iranian, Israeli, and U.S. relations -- and discovers potential solutions to brewing conflicts.

Why you should listen

Writer and political scientist Trita Parsi is an expert observer of the labyrinthine relationships between the U.S. and the Middle East, cutting through conventional stereotypes to laying bare the often-contentious history of the region.
 
When Parsi was only 4, his family fled to Sweden from Iran to escape political repression. Parsi later relocated to the U.S., where he earned a PhD and founded the National Iranian American Council (NIAC), a grassroots organization promoting the interests of the U.S./ Iranian community.

More profile about the speaker
Trita Parsi | Speaker | TED.com