ABOUT THE SPEAKER
Rose George - Curious journalist
Rose George looks deeply into topics that are unseen but fundamental, whether that's sewers or latrines or massive container ships or pirate hostages or menstrual hygiene.

Why you should listen

Rose George thinks, researches, writes and talks about the hidden, the undiscussed. Among the everyone-does-it-no-one-talks-about-it issues she's explored in books and articles: sanitation (and poop in general). Diarrhea is a weapon of mass destruction, says the UK-based journalist and author, and a lack of access to toilets is at the root of our biggest public health crisis. In 2012, two out of five of the world’s population had nowhere sanitary to go.

The key to turning around this problem, says George: Let’s drop the pretense of “water-related diseases” and call out the cause of myriad afflictions around the world as what they are -- “poop-related diseases” that are preventable with a basic toilet. George explores the problem in her book The Big Necessity: The Unmentionable World of Human Waste and Why It Matters and in a fabulous special issue of Colors magazine called "Shit: A Survival Guide." Read a sample chapter of The Big Necessity >>

Her latest book, on an equally hidden world that touches almost everything we do, is Ninety Percent of Everything: Inside Shipping, the Invisible Industry That Puts Clothes on Your Back, Gas in Your Car, Food on Your Plate. Read a review >> 

 In the UK and elsewhere, you'll find the book titled Deep Sea and Foreign Going: Inside Shipping, the Invisible Industry the Brings You 90% of Everything.

More profile about the speaker
Rose George | Speaker | TED.com
TED@BCG Singapore

Rose George: Inside the secret shipping industry

Rose George: Tajniki transportu morskiego

Filmed:
1,579,952 views

Prawie wszystko, co mamy i z czego korzystamy, w którymś momencie przypływa do nas kontenerowcem dzięki rozległej sieci tras morskich i portów, o których większość z nas prawie nic nie wie. Dziennikarka Rose George zabiera nas w podróż do świata transportu morskiego, fundamentu cywilizacji konsumenckiej.
- Curious journalist
Rose George looks deeply into topics that are unseen but fundamental, whether that's sewers or latrines or massive container ships or pirate hostages or menstrual hygiene. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
A couplepara of yearslat agotemu,
0
572
1451
Parę lat temu
00:14
HarvardHarvard BusinessBiznes SchoolSzkoła chosewybrał
1
2023
2218
Harvard Busines School wybrała
00:16
the bestNajlepiej businessbiznes modelModel of that yearrok.
2
4241
2749
najlepszy model biznesowy roku.
00:18
It chosewybrał SomaliSomalijski piracypiractwo.
3
6990
4064
Wybór padł na somalijskie piractwo.
00:23
PrettyŁadny much around the samepodobnie time,
4
11054
2216
Wtedy też dowiedziałam się,
00:25
I discoveredodkryty that there were 544 seafarersmarynarzy
5
13270
5833
że 544 marynarzy przetrzymuje się
00:31
beingistota heldtrzymany hostagezakładnik on shipsstatki,
6
19103
3386
w charakterze zakładników na statkach
00:34
oftenczęsto anchoredzakotwiczony just off the SomaliSomalijski coastWybrzeże
7
22489
2090
często cumujących u wybrzeży Somalii,
00:36
in plainRównina sightwidok.
8
24579
2428
wprost na naszych oczach.
00:39
And I learnednauczyli these two factsfakty, and I thought,
9
27007
2625
Wiedząc o tym, zaczęłam się zastanawiać,
00:41
what's going on in shippingWysyłka ?
10
29632
2441
co dzieje się w transporcie morskim.
00:44
And I thought, would that happenzdarzyć
in any other industryprzemysł?
11
32073
2571
Czy w innej branży byłoby to możliwe?
00:46
Would we see 544 airlinelinia lotnicza pilotspiloci
12
34644
3511
Czy słyszelibyśmy o 544 pilotach
00:50
heldtrzymany captivew niewoli in theirich jumboJumbo jetsdysze
13
38155
1630
więzionych w odrzutowcach
na pasie startowym
00:51
on a runwaypas startowy for monthsmiesiące, or a yearrok?
14
39785
3487
przez całe miesiące albo i rok?
00:55
Would we see 544 GreyhoundGreyhound busautobus driversSterowniki?
15
43272
3826
Albo o 544 kierowcach autobusów?
00:59
It wouldn'tnie happenzdarzyć.
16
47098
1879
To się nie zdarzy.
01:00
So I startedRozpoczęty to get intriguedintryguje.
17
48977
2778
Zaintrygowało mnie to.
01:03
And I discoveredodkryty anotherinne factfakt,
18
51755
2514
Odkryłam kolejny fakt,
01:06
whichktóry to me was more astonishingzadziwiający
19
54269
1983
jeszcze bardziej zdumiewający,
01:08
almostprawie for the factfakt that I hadn'tnie miał knownznany it before
20
56252
3085
zwłaszcza, że nie wiedziałam o tym
01:11
at the agewiek of 42, 43.
21
59337
2659
nawet jako osoba po czterdziestce.
01:13
That is how fundamentallyzasadniczo
we still dependzależeć on shippingWysyłka .
22
61996
5319
Chodzi o to, jak bardzo zależymy
od transportu morskiego.
01:19
Because perhapsmoże the generalgenerał publicpubliczny
23
67315
2345
Ogół społeczeństwa wyobraża sobie
01:21
thinksmyśli of shippingWysyłka  as an old-fashionedstaromodny industryprzemysł,
24
69660
3125
transport morski jako staromodną branżę,
01:24
something broughtprzyniósł by sailboatżaglówkę
25
72785
2538
transport żaglowcem
01:27
with MobyMoby DicksDicks and JackJack SparrowsWróble.
26
75323
3385
Moby Dicka lub Jacka Sparrowa.
01:30
But shippingWysyłka  isn't that.
27
78708
1894
Transport morski to coś zupełnie innego.
01:32
ShippingWysyłka is as crucialistotny to us as it has ever been.
28
80602
4877
Transport morski jest wciąż
równie ważny jak kiedyś.
01:37
ShippingWysyłka bringsprzynosi us 90 percentprocent of worldświat tradehandel.
29
85479
4603
Odpowiada za 90% światowego handlu.
01:42
ShippingWysyłka has quadrupledczterokrotnie in sizerozmiar sinceod 1970.
30
90082
4565
Od 1970 roku zwiększył się czterokrotnie.
01:46
We are more dependentzależny on it now than ever.
31
94647
2992
Zależymy od niego bardziej niż kiedyś.
01:49
And yetjeszcze, for suchtaki an enormousogromny industryprzemysł --
32
97639
3759
Jednak jak na tak olbrzymią branżę,
01:53
there are a 100,000 workingpracujący vesselsstatków on the seamorze
33
101398
3477
na morzu jest 100 tys. czynnych okrętów,
01:56
it's becomestają się prettyładny much invisibleniewidzialny.
34
104875
3393
stał się niemal niewidoczny.
02:00
Now that soundsDźwięki absurdabsurdalny in SingaporeSingapur to say that,
35
108268
4289
Może nie w Singapurze,
02:04
because here shippingWysyłka  is so presentteraźniejszość
36
112557
2346
gdzie transport morski
jest tak wszechobecny,
02:06
that you stuckutknął a shipstatek on topTop of a hotelhotel.
37
114903
3382
że nawet na dachu hotelu umieszczą statek.
02:10
(LaughterŚmiech)
38
118285
1680
(Śmiech)
02:11
But elsewheregdzie indziej in the worldświat,
39
119965
2016
Ale gdzie indziej na świecie,
02:13
if you askzapytać the generalgenerał publicpubliczny what they know
40
121981
2246
jeśli zapytać na ulicy
02:16
about shippingWysyłka  and how much
tradehandel is carriedrealizowane by seamorze,
41
124227
2836
o transport i wartość handlu morskiego,
02:19
you will get essentiallygłównie a blankpusty facetwarz.
42
127063
4617
napotyka się puste spojrzenia.
02:23
You will askzapytać someonektoś on the streetulica
43
131680
2033
Przechodzień zapytany,
02:25
if they'veoni heardsłyszał of MicrosoftMicrosoft.
44
133713
1723
czy słyszał o Microsofcie,
02:27
I should think they'lloni to zrobią say yes,
45
135436
1837
raczej powie, że tak,
02:29
because they'lloni to zrobią know that they make softwareoprogramowanie
46
137273
2195
bo słyszał o oprogramowaniu,
02:31
that goesidzie on computerskomputery,
47
139468
1895
które jest instalowane na komputerach
02:33
and occasionallysporadycznie worksPrace.
48
141363
3145
i od czasu do czasu działa.
02:36
But if you askzapytać them if they'veoni heardsłyszał of MaerskMaersk,
49
144508
3605
Ale jeśli spytać o Maersk,
02:40
I doubtwątpić you'dty byś get the samepodobnie responseodpowiedź,
50
148113
2701
nie dostaniemy podobnej odpowiedzi,
02:42
even thoughchociaż MaerskMaersk,
51
150814
1447
chociaż Maersk,
02:44
whichktóry is just one shippingWysyłka  companyfirma amongstwśród manywiele,
52
152261
3691
jedna z wielu spółek transportu morskiego,
02:47
has revenuesprzychody prettyładny much on a parpar with MicrosoftMicrosoft.
53
155952
2982
ma dochody zbliżone do Microsoftu.
02:50
[$60.2 billionmiliard]
54
158934
1481
[60,2 miliardów dolarów]
02:52
Now why is this?
55
160415
1923
Dlaczego tak jest?
02:54
A fewkilka yearslat agotemu,
56
162338
1913
Parę lat temu
02:56
the first seamorze lordPan of the BritishBrytyjskie admiraltyAdmiralicja --
57
164251
3272
pierwszy lord brytyjskiej admiralicji,
02:59
he is callednazywa the first seamorze lordPan,
58
167523
1805
zwany pierwszym władcą mórz,
03:01
althoughmimo że the chiefszef of the armyarmia is not callednazywa a landwylądować lordPan
59
169328
4495
chociaż wodza armii
nie nazywamy władcą ziemi,
03:05
he said that we, and he meantOznaczało
60
173823
2443
powiedział, że my,
03:08
in the industrializeduprzemysłowiony nationsnarody in the WestWest,
61
176266
2682
czyli uprzemysłowione kraje Zachodu,
03:10
that we sufferponieść from seamorze blindnessślepota.
62
178948
3812
cierpimy na ślepotę morską.
03:14
We are blindślepy to the seamorze
63
182760
1644
Ślepi na morze
03:16
as a placemiejsce of industryprzemysł or of work.
64
184404
2926
jako miejsce przemysłu czy pracy.
03:19
It's just something we flylatać over,
65
187330
2293
Morze to coś, nad czym przelatujemy,
03:21
a patchłata of blueniebieski on an airlinelinia lotnicza mapmapa.
66
189623
3005
niebieska plama na mapie.
03:24
Nothing to see, moveruszaj się alongwzdłuż.
67
192628
3325
Nic do oglądania, ruszamy dalej.
03:27
So I wanted to openotwarty my ownwłasny eyesoczy
68
195953
3645
Chciałam otworzyć oczy
03:31
to my ownwłasny seamorze blindnessślepota,
69
199598
3077
na własną ślepotę morską,
03:34
so I ranpobiegł away to seamorze.
70
202675
3370
więc uciekłam na morze.
03:38
A couplepara of yearslat agotemu, I tookwziął a passageprzejście
71
206045
2351
Parę lat temu weszłam na pokład
03:40
on the MaerskMaersk KendalKendal,
72
208396
2374
Maersk Kendal,
średniego rozmiaru kontenerowca,
03:42
a mid-sizedśredniej wielkości containerpojemnik shipstatek
73
210770
1342
03:44
carryingNiosąc nearlyprawie 7,000 boxespudła,
74
212112
3228
mieszczącego prawie 7 tys. kontenerów.
03:47
and I departedopuścił from FelixstoweFelixstowe,
75
215340
1897
Wyruszyłam z Felixstowe
03:49
on the southpołudnie coastWybrzeże of EnglandAnglia,
76
217237
1763
na południowym wybrzeżu Anglii.
03:51
and I endedzakończyło się up right here in SingaporeSingapur
77
219000
2161
Wylądowałam właśnie tu, w Singapurze,
03:53
fivepięć weekstygodnie laterpóźniej,
78
221161
1493
5 tygodni później,
03:54
considerablywydatnie lessmniej jet-laggedJet opóźniony than I am right now.
79
222654
4904
dużo mniej zmęczona niż dziś po przelocie.
03:59
And it was a revelationobjawienie.
80
227558
3242
To było objawienie.
04:02
We traveledbywały throughprzez fivepięć seasmorza,
81
230800
2195
Przeprawiliśmy się przez pięć mórz,
04:04
two oceansoceany, ninedziewięć portsporty,
82
232995
2547
dwa oceany, dziewięć portów.
04:07
and I learnednauczyli a lot about shippingWysyłka .
83
235542
2747
Sporo nauczyłam się o transporcie morskim.
04:10
And one of the first things that surprisedzaskoczony me
84
238289
1718
Jedną z pierwszych niespodzianek
04:12
when I got on boardtablica KendalKendal
85
240007
2387
na pokładzie Kendal było:
04:14
was, where are all the people?
86
242394
2745
gdzie są wszyscy?
04:17
I have friendsprzyjaciele in the NavyUS Navy who tell me
87
245139
1620
Mam przyjaciół w marynarce wojennej,
04:18
they sailżagiel with 1,000 sailorsżeglarzy at a time,
88
246759
3139
którzy mają po 1000 osób załogi,
04:21
but on KendalKendal there were only 21 crewzałoga.
89
249898
3339
a na Kendal było tylko 21 osób.
04:25
Now that's because shippingWysyłka  is very efficientwydajny.
90
253237
2877
Transport morski jest bardzo wydajny.
04:28
ContainerizationKontenerów has madezrobiony it very efficientwydajny.
91
256114
3064
Usprawniła go konteneryzacja.
04:31
ShipsStatki have automationAutomatyzacja now.
92
259178
2094
Statki są zautomatyzowane.
04:33
They can operatedziałać with smallmały crewszałóg.
93
261272
2729
Mogą funkcjonować z niewielką załogą.
04:36
But it alsorównież meansznaczy that, in the wordssłowa
94
264001
1789
Oznacza to również,
jak ujął to pewien portowy kapelan,
04:37
of a portPort chaplainKapelan I oncepewnego razu metspotkał,
95
265790
2460
04:40
the averageśredni seafarermarynarz you're going to find
96
268250
2045
że statystyczny marynarz na kontenerowcu
04:42
on a containerpojemnik shipstatek is eitherzarówno tiredzmęczony or exhaustedwyczerpany,
97
270295
4139
jest albo zmęczony albo wykończony,
04:46
because the pacetempo of modernnowoczesny shippingWysyłka 
98
274434
2779
bo tempo współczesnego
transportu morskiego
04:49
is quitecałkiem punishingkaranie for what the shippingWysyłka  callspołączenia
99
277213
2321
jest wyczerpujące dla tak zwanego
04:51
its humanczłowiek elementelement,
100
279534
2431
czynnika ludzkiego.
04:53
a strangedziwne phrasewyrażenie whichktóry they don't seemwydać się to realizerealizować
101
281965
2452
Dziwne określenie,
04:56
soundsDźwięki a little bitkawałek inhumannieludzkiego.
102
284417
2404
które brzmi trochę nieludzko.
04:58
So mostwiększość seafarersmarynarzy now workingpracujący on containerpojemnik shipsstatki
103
286821
2675
Większość marynarzy na kontenerowcach
05:01
oftenczęsto have lessmniej than two hoursgodziny in portPort at a time.
104
289496
4077
często spędza w porcie
mniej niż 2 godziny.
05:05
They don't have time to relaxzrelaksować się.
105
293573
1638
Nie mają czasu się odprężyć.
05:07
They're at seamorze for monthsmiesiące at a time,
106
295211
2244
Tkwią na morzu miesiącami,
05:09
and even when they're on boardtablica,
107
297455
1315
a na pokładzie
05:10
they don't have accessdostęp to what
108
298770
1302
nie mają nawet dostępu
05:12
a five-year-oldFive-year-old would take for grantedZgoda, the InternetInternet.
109
300072
4434
do rzeczy oczywistej dla 5-latka.
czyli Internetu.
05:16
And anotherinne thing that surprisedzaskoczony me
when I got on boardtablica KendalKendal
110
304506
2826
Na pokładzie Kendal zaskoczyło mnie też
05:19
was who I was sittingposiedzenie nextNastępny to --
111
307335
2982
obok kogo siedziałam.
05:22
Not the queenkrólowa; I can't imaginewyobrażać sobie why
they put me underneathpod spodem her portraitportret --
112
310327
5249
Nie obok królowej,
nie wiedzieć czemu
posadzono mnie pod jej portretem.
05:27
But around that diningjadalnia tablestół in the officer'sOficerski saloonSaloon,
113
315576
2769
Przy stole w mesie oficerskiej
05:30
I was sittingposiedzenie nextNastępny to a BurmeseBirmański guy,
114
318345
1828
siedziałam obok Birmańczyka,
05:32
I was oppositenaprzeciwko a RomanianRumuński, a MoldavianMołdawska, an IndianIndyjski.
115
320173
3265
naprzeciwko Rumuna,
Mołdawianina i Hindusa.
05:35
On the nextNastępny tablestół was a ChineseChiński guy,
116
323438
2237
Przy stole obok był Chińczyk,
05:37
and in the crewzałoga roompokój, it was entirelycałkowicie FilipinosFilipińczycy.
117
325675
3042
a w pomieszczeniu załogi
sami Filipińczycy.
05:40
So that was a normalnormalna workingpracujący shipstatek.
118
328717
2960
To był normalny statek.
05:43
Now how is that possiblemożliwy?
119
331677
2023
Jak to możliwe?
05:45
Because the biggestnajwiększy dramaticdramatyczny changezmiana
120
333700
1892
Najbardziej radykalną zmianą
05:47
in shippingWysyłka  over the last 60 yearslat,
121
335592
1844
w transporcie morskim ostatnich 60 lat,
05:49
when mostwiększość of the generalgenerał publicpubliczny stoppedzatrzymany noticingzauważając it,
122
337436
2512
gdy opinia publiczna
przestała go zauważać,
05:51
was something callednazywa an openotwarty registryrejestr,
123
339948
2619
był tak zwany otwarty rejestr,
05:54
or a flagFlaga of convenienceWygoda.
124
342567
2805
czyli tania bandera.
05:57
ShipsStatki can now flylatać the flagFlaga of any nationnaród
125
345372
2587
Statki mogą wywiesić flagę
dowolnego państwa,
05:59
that provideszapewnia a flagFlaga registryrejestr.
126
347959
2952
które zapewni świadectwo rejestracyjne.
06:02
You can get a flagFlaga from the landlockedśródlądowych nationnaród
127
350911
2275
Można uzyskać flagę państwa
bez dostępu do morza,
06:05
of BoliviaBoliwia, or MongoliaMongolia,
128
353186
2124
Boliwii lub Mongolii,
06:07
or NorthPółnoc KoreaKorea, thoughchociaż that's not very popularpopularny.
129
355310
2975
czy Korei Północnej,
chociaż ta nie jest popularna.
06:10
(LaughterŚmiech)
130
358285
1423
(Śmiech)
06:11
So we have these very multinationalwielonarodowy,
131
359708
2111
Mamy wielonarodowe,
06:13
globalświatowy, mobilemobilny crewszałóg on shipsstatki.
132
361819
4781
globalne i mobilne załogi statków.
06:18
And that was a surpriseniespodzianka to me.
133
366600
2712
To mnie zaskoczyło.
06:21
And when we got to piratePirat watersfale,
134
369312
3117
Kiedy przepływaliśmy pirackie wody
06:24
down the Bab-el-MandebBab al Mandab straitCieśnina
and into the IndianIndyjski OceanOcean,
135
372429
3126
przez cieśninę Bab-el-Mandeb
do Oceanu Indyjskiego
06:27
the shipstatek changedzmienione.
136
375555
1752
statek zmienił się.
06:29
And that was alsorównież shockingwstrząsający, because suddenlynagle,
137
377307
3143
Był to również szok, bo nagle zrozumiałam,
06:32
I realizedrealizowany, as the captainkapitan said to me,
138
380450
2214
że tak jak mówił kapitan,
06:34
that I had been crazyzwariowany to choosewybierać to go
139
382664
2002
szaleństwem było wybrać się
06:36
throughprzez piratePirat watersfale on a containerpojemnik shipstatek.
140
384666
3052
na pirackie wody na kontenerowcu.
06:39
We were no longerdłużej alloweddozwolony on deckpokład.
141
387718
1991
Nie wpuszczano nas już na pokład.
06:41
There were doublepodwójnie piratePirat watcheszegarki.
142
389709
2596
Czuwały podwójne wachty przeciwpirackie.
06:44
And at that time, there were those
544 seafarersmarynarzy beingistota heldtrzymany hostagezakładnik,
143
392305
4277
W tym czasie 544 marynarzy
przetrzymywano jako zakładników,
06:48
and some of them were heldtrzymany hostagezakładnik for yearslat
144
396582
1968
niektórych od lat.
Wynika to ze specyfiki
transportu morskiego, taniej bandery.
06:50
because of the natureNatura of shippingWysyłka 
and the flagFlaga of convenienceWygoda.
145
398550
2771
06:53
Not all of them, but some of them were,
146
401321
2082
Niektórzy zakładnicy padli ofiarą
06:55
because for the minoritymniejszościowych
of unscrupulousbez skrupułów shipstatek ownersWłaściciele,
147
403403
4714
pozbawionej skrupułów
mniejszości armatorów,
07:00
it can be easyłatwo to hideukryć behindza
148
408117
2545
którzy łatwo skryją się
07:02
the anonymityanonimowość offeredoferowany by some flagsflagi of convenienceWygoda.
149
410662
4999
za anonimowością taniej bandery.
07:07
What elsejeszcze does our seamorze blindnessślepota maskmaska?
150
415661
3939
Co jeszcze maskuje ślepota morska?
07:11
Well, if you go out to seamorze on a shipstatek
151
419600
2319
Jeśli wypłyniecie w morze
statkiem handlowym
07:13
or on a cruiserejs shipstatek, and look up to the funnelLejek,
152
421919
1995
czy pasażerskim, spójrzcie na komin,
07:15
you'llTy będziesz see very blackczarny smokepalić.
153
423914
2869
a zobaczycie czarny dym.
07:18
And that's because shippingWysyłka 
154
426783
2535
Transport morski ma niewielkie marże
07:21
has very tightmocno marginsmarginesy,
and they want cheaptani fuelpaliwo,
155
429318
2587
i chce taniego paliwa,
07:23
so they use something callednazywa bunkerbunkier fuelpaliwo,
156
431905
2171
więc używają tak zwanego
paliwa żeglugowego,
07:26
whichktóry was describedopisane to me
by someonektoś in the tankerCysterna industryprzemysł
157
434076
2516
które osoba z branży opisała
07:28
as the dregsgorzelniane of the refineryrafineria,
158
436592
2166
jako fusy z rafinerii,
07:30
or just one stepkrok up from asphaltasfaltu.
159
438758
3257
niewiele lepsze od asfaltu.
07:34
And shippingWysyłka  is the greenestGreenest methodmetoda of transporttransport.
160
442015
3397
Żegluga to najbardziej
ekologiczny rodzaj transportu.
07:37
In termswarunki of carbonwęgiel emissionsemisje perza tonton perza mileMila,
161
445412
2343
Emisję węgla w tonach na milę
07:39
it emitsemituje about a thousandthtysięcznej of aviationlotnictwo
162
447755
2971
jest 1000 mniejsza,
niż w transporcie lotniczym
i 10 razy mniejsza,
niż w transporcie samochodowym.
07:42
and about a tenthdziesiąty of truckingTransport samochodowy.
163
450726
2115
07:44
But it's not benignłagodny, because there's so much of it.
164
452841
3236
Jednak jest jej tyle,
że trudno mówić o korzyściach.
07:48
So shippingWysyłka  emissionsemisje are
about threetrzy to fourcztery percentprocent,
165
456077
2530
Emisja węgla w transporcie morskim
sięga 3-4%, prawie tyle samo,
co w lotnictwie.
07:50
almostprawie the samepodobnie as aviation'slotnictwa.
166
458607
2175
07:52
And if you put shippingWysyłka  emissionsemisje
167
460782
1389
Jeśli prównać emisję węgla
w transporcie morskim
07:54
on a listlista of the countries'krajów carbonwęgiel emissionsemisje,
168
462171
3380
do emisji węgla różnych państw,
07:57
it would come in about sixthszósty,
169
465551
1613
wypadnie na szóstej pozycji,
07:59
somewheregdzieś nearBlisko GermanyNiemcy.
170
467164
2114
gdzieś koło Niemiec.
08:01
It was calculatedobliczone in 2009 that the 15 largestNajwiększa shipsstatki
171
469278
4018
W 2009 roku obliczono,
że 15 największych statków
08:05
pollutezanieczyszczać in termswarunki of particlescząsteczki and sootsadzy
172
473296
2595
powoduje tyle samo zanieczyszczeń
pyłem, sadzą i szkodliwymi gazami
08:07
and noxiousszkodliwych gasesgazy
173
475891
1400
08:09
as much as all the carssamochody in the worldświat.
174
477291
2578
co wszystkie samochody świata.
08:11
And the good newsAktualności is that
175
479869
1400
Na szczęście teraz więcej się mówi
08:13
people are now talkingmówić about sustainablepodtrzymywalny shippingWysyłka .
176
481269
2195
o zrównoważonym transporcie morskim.
08:15
There are interestingciekawy initiativesinicjatywy going on.
177
483464
2487
Mają miejsce interesujące inicjatywy.
08:17
But why has it takenwzięty so long?
178
485951
2255
Dlaczego to tyle trwa?
08:20
When are we going to startpoczątek talkingmówić and thinkingmyślący
179
488206
2347
Kiedy zaczniemy mówić i myśleć
08:22
about shippingWysyłka  milesmile as well as airpowietrze milesmile?
180
490553
4036
o milach w transporcie morskim,
tak samo jak o milach powietrznych?
08:26
I alsorównież traveledbywały to CapePrzylądek CodDorsz to look
181
494589
2805
Pojechałam też do Cape Cod przyjrzeć się
08:29
at the plightsytuacja of the NorthPółnoc AtlanticAtlantic right whalewieloryb,
182
497394
3927
trudnej sytuacji wieloryba biskajskiego,
08:33
because this to me was one
of the mostwiększość surprisingzaskakujący things
183
501321
2156
co było jednym z najbardziej
zaskakujących doświadczeń
08:35
about my time at seamorze,
184
503477
1956
mojego pobytu na morzu.
08:37
and what it madezrobiony me think about.
185
505433
1797
Zmusiło mnie do myślenia o wielu rzeczach.
08:39
We know about man'smężczyzny impactwpływ on the oceanocean
186
507230
3153
Wiemy o wpływie człowieka na ocean,
08:42
in termswarunki of fishingwędkowanie and overfishingprzełowienie,
187
510383
2432
jeśli chodzi o rybołówstwo i przeławianie,
08:44
but we don't really know much about
188
512815
1808
ale nie wiemy zbyt wiele o tym,
08:46
what's happeningwydarzenie underneathpod spodem the waterwoda.
189
514623
2183
co dzieje się pod wodą.
08:48
And in factfakt, shippingWysyłka  has a rolerola to playgrać here,
190
516806
2605
Tansport morski odgrywa tu rolę,
08:51
because shippingWysyłka  noisehałas has contributedprzyczynił się
191
519411
3646
bo jego hałas niszczy
08:55
to damaginguszkodzenia the acousticakustyczny
habitatssiedliska of oceanocean creaturesstworzenia.
192
523057
3193
środowiska stworzeń morskich.
08:58
LightŚwiatło doesn't penetrateprzenikać beneathpod
the surfacepowierzchnia of the waterwoda,
193
526250
2992
Światło nie przebija się
pod powierzchnię wody,
09:01
so oceanocean creaturesstworzenia like whaleswieloryby and dolphinsDelfiny
194
529242
2627
więc zwierzęta morskie,
jak wieloryby i delfiny
09:03
and even 800 speciesgatunki of fishryba
195
531869
2304
czy nawet 800 gatunków ryb,
09:06
communicatekomunikować się by sounddźwięk.
196
534173
2891
porozumiewają się za pomocą dźwięku.
09:09
And a NorthPółnoc AtlanticAtlantic right whalewieloryb
197
537064
1713
Wieloryb biskajski
09:10
can transmitprzekazać acrossprzez hundredssetki of milesmile.
198
538777
3207
może nadawać na setki mil.
09:13
A humpbackpanterka can transmitprzekazać a sounddźwięk
199
541984
1963
Humbak może przesyłać dźwięk
09:15
acrossprzez a wholecały oceanocean.
200
543947
1938
przez cały ocean.
09:17
But a supertankerSuperTanker can alsorównież be heardsłyszał
201
545885
1955
Ale supertankowiec również słychać
09:19
comingprzyjście acrossprzez a wholecały oceanocean,
202
547840
2071
w całym oceanie,
09:21
and because the noisehałas that
propellersśmigła make underwaterPodwodny
203
549911
2564
a ponieważ dźwięk wału napędowego
09:24
is sometimesczasami at the samepodobnie frequencyczęstotliwość that whaleswieloryby use,
204
552475
3337
czasami ma tę samą częstotliwość,
co odgłosy wielorybów,
09:27
then it can damageuszkodzić theirich acousticakustyczny habitatsiedlisko,
205
555812
3034
może uszkodzić środowisko akustyczne,
09:30
and they need this for breedinghodowla,
206
558846
1690
potrzebne do rozmnażania się,
09:32
for findingodkrycie feedingkarmienie groundsfusy,
207
560536
1651
do znalezienia żerowiska czy partnera.
09:34
for findingodkrycie mateskumple.
208
562187
2523
09:36
And the acousticakustyczny habitatsiedlisko of the
NorthPółnoc AtlanticAtlantic right whalewieloryb
209
564710
2841
Środowisko akustyczne
wieloryba biskajskiego
09:39
has been reducedzredukowany by up to 90 percentprocent.
210
567551
3350
zmalało o 90%.
09:42
But there are no lawsprawa governingPrezesów
acousticakustyczny pollutionskażenie yetjeszcze.
211
570901
4612
Nie ma jeszcze regulacji prawnych
zanieczyszczenia środowiska hałasem.
09:47
And when I arrivedprzybył in SingaporeSingapur,
212
575513
3256
Przypłynęłam do Singapuru
09:50
and I apologizeprzepraszać for this, but I
didn't want to get off my shipstatek.
213
578769
4904
i przepraszam,
ale nie chciałam zejść ze statku.
09:55
I'd really lovedkochany beingistota on boardtablica KendalKendal.
214
583676
2959
Było mi wspaniale na pokładzie Kendal.
09:58
I'd been well treatedleczony by the crewzałoga,
215
586635
1895
Załoga dobrze mnie traktowała,
10:00
I'd had a garrulousrozmowny and entertainingzabawny captainkapitan,
216
588530
3541
kapitan był rozmowny i zabawny.
10:04
and I would happilySzczęśliwie have signedpodpisany up
for anotherinne fivepięć weekstygodnie,
217
592071
4072
Chętnie zostałabym
na kolejne pięć tygodni,
10:08
something that the captainkapitan alsorównież said
218
596143
1831
co kapitan znów uznał
10:09
I was crazyzwariowany to think about.
219
597974
2273
za oznakę szaleństwa.
10:12
But I wasn'tnie było there for ninedziewięć monthsmiesiące at a time
220
600247
2244
Ale nie byłam tam 9 miesięcy bez przerwy,
10:14
like the FilipinoFilipiński seafarersmarynarzy,
221
602491
1955
jak marynarze z Filipin,
10:16
who, when I askedspytał them to describeopisać theirich jobpraca to me,
222
604446
2239
którzy, zapytani o pracę, opisali ją jako
10:18
callednazywa it "dollardolar for homesicknesstęsknota za domem."
223
606685
2322
"dolary za tęsknotę za domem".
10:21
They had good salariespensje,
224
609007
1478
Zarabiali dobre pensje,
10:22
but theirsich is still an isolatingIzolowanie and difficulttrudny life
225
610485
3031
ale prowadzili odosobnione i trudne życie,
10:25
in a dangerousniebezpieczny and oftenczęsto difficulttrudny elementelement.
226
613516
3689
w niebezpiecznych,
często trudnych warunkach.
10:29
But when I get to this partczęść, I'm in two mindsumysły,
227
617205
2086
W tym momencie jestem rozdarta,
10:31
because I want to saluteSalute those seafarersmarynarzy
228
619291
2925
bo chcę złożyć hołd tym marynarzom,
10:34
who bringprzynieść us 90 percentprocent of everything
229
622216
2187
którzy przywożą nam 90% dóbr
10:36
and get very little thanksdzięki or recognitionuznanie for it.
230
624403
3666
za znikome podziękowania czy uznanie.
10:40
I want to saluteSalute the 100,000 shipsstatki
231
628069
2721
Chcę złożyć hołd
100 000 statków na morzu,
10:42
that are at seamorze
232
630790
1323
10:44
that are doing that work, comingprzyjście in and out
233
632113
2533
które przypływają i wypływają,
10:46
everykażdy day, bringingprzynoszący us what we need.
234
634646
3229
codziennie przywożąc to,
czego nam potrzeba.
10:49
But I alsorównież want to see shippingWysyłka ,
235
637875
3020
Ale chcę również widzieć transport morski
10:52
and us, the generalgenerał publicpubliczny,
who know so little about it,
236
640895
3479
i nas, ogół społeczeństwa,
który tak mało o nim wie,
10:56
to have a bitkawałek more scrutinykontroli,
237
644374
2040
pod większą kontrolą,
10:58
to be a bitkawałek more transparentprzezroczysty,
238
646414
2104
żeby była większa przejrzystość,
11:00
to have 90 percentprocent transparencyprzezroczystość.
239
648518
3272
90% przejrzystość.
11:03
Because I think we could all benefitzasiłek
240
651790
2901
Wszyscy moglibyśmy skorzystać
11:06
from doing something very simpleprosty,
241
654691
2105
z czegoś bardzo prostego:
11:08
whichktóry is learninguczenie się to see the seamorze.
242
656796
3082
nauczmy się widzieć morze.
11:11
Thank you.
243
659878
2158
Dziękuję.
11:14
(ApplauseAplauz)
244
662036
4308
(Brawa)
Translated by Agata Lesnicka
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Rose George - Curious journalist
Rose George looks deeply into topics that are unseen but fundamental, whether that's sewers or latrines or massive container ships or pirate hostages or menstrual hygiene.

Why you should listen

Rose George thinks, researches, writes and talks about the hidden, the undiscussed. Among the everyone-does-it-no-one-talks-about-it issues she's explored in books and articles: sanitation (and poop in general). Diarrhea is a weapon of mass destruction, says the UK-based journalist and author, and a lack of access to toilets is at the root of our biggest public health crisis. In 2012, two out of five of the world’s population had nowhere sanitary to go.

The key to turning around this problem, says George: Let’s drop the pretense of “water-related diseases” and call out the cause of myriad afflictions around the world as what they are -- “poop-related diseases” that are preventable with a basic toilet. George explores the problem in her book The Big Necessity: The Unmentionable World of Human Waste and Why It Matters and in a fabulous special issue of Colors magazine called "Shit: A Survival Guide." Read a sample chapter of The Big Necessity >>

Her latest book, on an equally hidden world that touches almost everything we do, is Ninety Percent of Everything: Inside Shipping, the Invisible Industry That Puts Clothes on Your Back, Gas in Your Car, Food on Your Plate. Read a review >> 

 In the UK and elsewhere, you'll find the book titled Deep Sea and Foreign Going: Inside Shipping, the Invisible Industry the Brings You 90% of Everything.

More profile about the speaker
Rose George | Speaker | TED.com