ABOUT THE SPEAKER
Paul Piff - Social psychologist
Paul Piff studies how social hierarchy, inequality and emotion shape relations between individuals and groups.

Why you should listen

Paul Piff is an Assistant Professor of Psychology and Social Behavior at the University of California, Irvine.​ In particular, he studies how wealth (having it or not having it) can affect interpersonal relationships.

His surprising studies include running rigged games of Monopoly, tracking how those who drive expensive cars behave versus those driving less expensive vehicles and even determining that rich people are literally more likely to take candy from children than the less well-off. The results often don't paint a pretty picture about the motivating forces of wealth. He writes, "specifically, I have been finding that increased wealth and status in society lead to increased self-focus and, in turn, decreased compassion, altruism, and ethical behavior."

More profile about the speaker
Paul Piff | Speaker | TED.com
TEDxMarin

Paul Piff: Does money make you mean?

Skąpstwo tkwi w pieniądzu?

Filmed:
3,568,059 views

Niesamowite, co zmanipulowana gra w monopol może o nas powiedzieć. W swojej zabawnej i pouczającej prelekcji psycholog społeczny Paul Piff opowiada o badaniach nad zachowaniami ludzi, którzy uważają się za bogatych (niespodzianka: są nieprzyjemni). Pomimo złożoności i trudności wyzwania, jakim jest nierówność, Piff ma również dobre wieści. (Prelekcja pochodzi z TEDxMarin).
- Social psychologist
Paul Piff studies how social hierarchy, inequality and emotion shape relations between individuals and groups. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I want you to, for a momentza chwilę,
0
793
2174
Pomyślcie przez chwilę
00:14
think about playinggra a gamegra of MonopolyMonopol,
1
2967
3850
o grze w Monopol.
00:18
exceptz wyjątkiem in this gamegra, that combinationpołączenie
2
6817
2607
W tej konkretnej grze
00:21
of skillumiejętność, talenttalent and luckszczęście
3
9424
2969
umiejętności, talent i szczęście
00:24
that help earnZarabiaj you successpowodzenie in gamesGry, as in life,
4
12393
2538
pomagające osiągnąć sukces
00:26
has been renderedrenderowane irrelevantbez znaczenia,
5
14931
1416
są nieistotne,
00:28
because this game'sgry been riggedsfałszowane,
6
16347
2295
bo gra została zmanipulowana.
00:30
and you've got the uppergórny handdłoń.
7
18642
1880
Macie lepszą sytuację.
00:32
You've got more moneypieniądze,
8
20522
1879
Dostajecie więcej pieniędzy,
00:34
more opportunitiesmożliwości to moveruszaj się around the boardtablica,
9
22401
2560
więcej możliwości wykonania ruchu
00:36
and more accessdostęp to resourceszasoby.
10
24961
2225
i lepszy dostęp do zasobów.
00:39
And as you think about that experiencedoświadczenie,
11
27186
1331
Myśląc o tym,
00:40
I want you to askzapytać yourselfsiebie,
12
28517
2588
zapytajcie siebie,
00:43
how mightmoc that experiencedoświadczenie of beingistota
13
31105
1770
jak świadomość
00:44
a privilegeduprzywilejowany playergracz in a riggedsfałszowane gamegra
14
32875
3130
uprzywilejowania w ustawionej grze
00:48
changezmiana the way that you think about yourselfsiebie
15
36005
2923
zmienia sposób postrzegania siebie
00:50
and regardwzgląd that other playergracz?
16
38928
3858
i stosunek do drugiego gracza.
00:54
So we ranpobiegł a studybadanie on the U.C. BerkeleyBerkeley campuskampus
17
42786
3047
Na Uniwersytecie Kalifornijskim
przeprowadziliśmy badania,
00:57
to look at exactlydokładnie that questionpytanie.
18
45833
2302
by zbadać tę kwestię.
01:00
We broughtprzyniósł in more than 100 pairspary
19
48135
1658
Zaprosiliśmy ponad 100 par
01:01
of strangersobcy into the lablaboratorium,
20
49793
2761
obcych sobie ludzi do laboratorium
01:04
and with the fliptrzepnięcie of a coinmoneta
21
52554
1820
i za pomocą rzutu monetą
01:06
randomlylosowo assignedprzydzielony one of the two
22
54374
1787
jedną osobę z każdej pary
01:08
to be a richbogaty playergracz in a riggedsfałszowane gamegra.
23
56161
2345
uczyniliśmy bogatszym graczem.
01:10
They got two timesczasy as much moneypieniądze.
24
58506
2821
Dostała dwa razy więcej pieniędzy,
01:13
When they passedminęło Go,
25
61327
1501
podwójną wypłatę
01:14
they collectedZebrane twicedwa razy the salarywynagrodzenie,
26
62828
2206
przy przejściu przez "Start"
01:17
and they got to rollrolka bothobie dicekostka do gry insteadzamiast of one,
27
65034
1973
i rzucała dwoma kostkami, a nie jedną,
01:19
so they got to moveruszaj się around the boardtablica a lot more.
28
67007
1811
więc miała więcej ruchów.
01:20
(LaughterŚmiech)
29
68818
3006
(Śmiech)
01:23
And over the coursekurs of 15 minutesminuty,
30
71824
1713
W ciągu 15 minut
01:25
we watchedoglądaliśmy throughprzez hiddenukryty
cameraskamery what happenedstało się.
31
73537
3530
obserwowaliśmy sytuację
przez ukryte kamery.
01:29
And what I want to do todaydzisiaj, for the first time,
32
77067
1821
Dziś po raz pierwszy podzielę się
01:30
is showpokazać you a little bitkawałek of what we saw.
33
78888
2512
fragmentami naszych obserwacji.
01:33
You're going to have to pardonza przeproszeniem the sounddźwięk qualityjakość,
34
81400
1509
Wybaczcie jakość dźwięku,
01:34
in some casesprzypadki, because again,
these were hiddenukryty cameraskamery.
35
82909
2656
ale używaliśmy ukrytych kamer.
01:37
So we'vemamy providedopatrzony subtitlesnapisy.
36
85580
2195
Na ekranie będą napisy.
Bogaty gracz: Ile masz 500-dolarówek?
01:39
RichRich PlayerGracz: How manywiele 500s did you have?
37
87775
1390
01:41
PoorBiedny PlayerGracz: Just one.
38
89165
1235
Biedny gracz: Jedną.
01:42
RichRich PlayerGracz: Are you seriouspoważny.
PoorBiedny PlayerGracz: Yeah.
39
90400
1117
Bogaty gracz: Serio?
01:43
RichRich PlayerGracz: I have threetrzy. (LaughsŚmieje się)
40
91517
1753
Bogaty gracz: Ja mam 3. (Śmiech)
01:45
I don't know why they gavedał me so much.
41
93270
1926
Ciekawe, czemu mi tyle dali.
01:47
PaulPaweł PiffPiff: Okay, so it was quicklyszybko apparentpozorna to playersgracze
42
95196
1838
Paul Piff: Gracze szybko pojmują,
01:49
that something was up.
43
97034
1342
że coś jest nie tak.
01:50
One personosoba clearlywyraźnie has a lot more moneypieniądze
44
98376
2295
Jeden z nich ma więcej pieniędzy
01:52
than the other personosoba, and yetjeszcze,
45
100671
2149
niż drugi, a jednak
01:54
as the gamegra unfoldedpo rozłożeniu,
46
102820
2142
w miarę rozwoju gry
01:56
we saw very notableznaczny differencesróżnice
47
104962
2005
dało się zauważyć
01:58
and dramaticdramatyczny differencesróżnice beginzaczynać to emergepojawić się
48
106967
2449
ogromne różnice
02:01
betweenpomiędzy the two playersgracze.
49
109416
1874
w zachowaniu graczy.
02:03
The richbogaty playergracz
50
111290
1720
Bogatszy gracz
02:05
startedRozpoczęty to moveruszaj się around the boardtablica loudergłośniejsza,
51
113010
2578
poruszał się po planszy głośniej,
02:07
literallydosłownie smackingbicie the boardtablica with theirich piecekawałek
52
115588
1881
wręcz uderzając w nią pionkiem
02:09
as he wentposzedł around.
53
117469
2920
z każdym krokiem.
02:12
We were more likelyprawdopodobne to see signsznaki of dominanceprzewaga
54
120389
2993
Częściej okazywał przewagę
02:15
and nonverbalniewerbalnej signsznaki,
55
123382
1590
i niewerbalne znaki
02:16
displayswyświetla of powermoc
56
124972
2422
wyrażające siłę
02:19
and celebrationcelebracja amongpośród the richbogaty playersgracze.
57
127394
3955
i zadowolenie.
Na stoliku umieściliśmy precelki.
02:23
We had a bowlmiska of pretzelsprecle
positionedumieszczony off to the sidebok.
58
131349
2521
02:25
It's on the bottomDolny right cornerkąt there.
59
133870
1661
Widać je w prawym dolnym rogu.
02:27
That alloweddozwolony us to watch
participants'uczestników consummatoryconsummatory behaviorzachowanie.
60
135531
3487
Umożliwiły nam obserwację zachowania.
02:31
So we're just trackingśledzenie how
manywiele pretzelsprecle participantsUczestnicy eatjeść.
61
139018
4618
Notowaliśmy, ile precli jedzą gracze.
02:35
RichRich PlayerGracz: Are those pretzelsprecle a tricksztuczka?
62
143636
1933
Bogaty gracz: Te precle to podstęp?
02:37
PoorBiedny PlayerGracz: I don't know.
63
145569
1926
Biedny gracz: Nie wiem.
02:39
PPPP: Okay, so no surprisesniespodzianek, people are ontona us.
64
147495
3139
Paul Piff: Gracze zrobili się podejrzliwi.
02:42
They wondercud what that bowlmiska of pretzelsprecle
65
150634
1505
Zastanawiają się,
02:44
is doing there in the first placemiejsce.
66
152139
1781
po co te precle.
02:45
One even askspyta, like you just saw,
67
153920
1914
Jeden nawet pyta,
02:47
is that bowlmiska of pretzelsprecle there as a tricksztuczka?
68
155834
2959
czy to podstęp.
02:50
And yetjeszcze, despitepomimo that, the powermoc of the situationsytuacja
69
158793
2910
Mimo to, cała sytuacja
02:53
seemswydaje się to inevitablynieuchronnie dominatezdominować,
70
161703
2301
sprawia,
02:56
and those richbogaty playersgracze startpoczątek to eatjeść more pretzelsprecle.
71
164004
4453
że bogatszy gracz je więcej precelków.
03:03
RichRich PlayerGracz: I love pretzelsprecle.
72
171976
2097
Bogaty gracz: Uwielbiam precelki.
03:06
(LaughterŚmiech)
73
174073
2329
(Śmiech)
03:09
PPPP: And as the gamegra wentposzedł on,
74
177988
2130
Paul Piff: W miarę upływu czasu
03:12
one of the really interestingciekawy and dramaticdramatyczny patternswzorce
75
180118
2332
zaczął wyłaniać się
03:14
that we observedzauważony beginzaczynać to emergepojawić się
76
182450
3073
ciekawy i dramatyczny wzorzec zachowań.
03:17
was that the richbogaty playersgracze actuallytak właściwie
77
185523
1871
Bogatszy gracz
03:19
startedRozpoczęty to becomestają się ruderruder towardw kierunku the other personosoba,
78
187394
3122
zaczął być nieuprzejmy
względem biedniejszego.
03:22
lessmniej and lessmniej sensitivewrażliwy to the plightsytuacja
79
190516
2071
Miał coraz mniej zrozumienia
03:24
of those poorubogi, poorubogi playersgracze,
80
192587
1844
dla jego trudnej sytuacji,
03:26
and more and more demonstrativepoglądowe
81
194431
2071
a coraz częściej chełpił się
03:28
of theirich materialmateriał successpowodzenie,
82
196502
2469
swoim materialnym sukcesem
03:30
more likelyprawdopodobne to showcasePrezentacja how well they're doing.
83
198971
3206
albo tym, jak dobrze mu idzie.
03:35
RichRich PlayerGracz: I have moneypieniądze for everything.
84
203589
4110
Bogaty gracz: Stać mnie na wszystko.
03:39
PoorBiedny PlayerGracz: How much is that?
85
207699
1618
Biedny gracz: Ile płacę?
03:41
RichRich PlayerGracz: You owezawdzięczać me 24 dollarsdolarów.
86
209317
3962
Bogaty gracz: Wisisz mi 24 dolary.
03:45
You're going to losestracić all your moneypieniądze soonwkrótce.
87
213279
2856
Za chwilę nie będziesz mieć pieniędzy.
03:48
I'll buykupować it. I have so much moneypieniądze.
88
216135
2160
Kupuję. Ile mam kasy!
03:50
I have so much moneypieniądze, it takes me foreverna zawsze.
89
218295
1946
Mam tyle kasy, że się gubię.
03:52
RichRich PlayerGracz 2: I'm going to buykupować out this wholecały boardtablica.
90
220241
1960
Bogaty gracz 2: Zaraz wszystko wykupię.
03:54
RichRich PlayerGracz 3: You're going
to runbiegać out of moneypieniądze soonwkrótce.
91
222201
1730
Bogaty gracz 3: Kończy ci się kasa.
03:55
I'm prettyładny much untouchablenietykalny at this pointpunkt.
92
223931
2848
Teraz jestem nietykalny.
03:58
PPPP: Okay, and here'soto jest what I think
93
226779
2316
Paul Piff: A teraz coś
04:01
was really, really interestingciekawy,
94
229095
1748
bardzo interesującego.
04:02
is that at the endkoniec of the 15 minutesminuty,
95
230843
3254
Po 15 minutach
04:06
we askedspytał the playersgracze to talk about
theirich experiencedoświadczenie duringpodczas the gamegra.
96
234097
4393
poprosiliśmy graczy,
żeby opisali swoje doświadczenia.
04:10
And when the richbogaty playersgracze talkedrozmawialiśmy about
97
238490
2075
Kiedy bogaci gracze
04:12
why they had inevitablynieuchronnie wonwygrał
98
240565
1882
mówili o swoim zwycięstwie
04:14
in this riggedsfałszowane gamegra of MonopolyMonopol --
99
242447
2019
w tej ustawionej grze...
04:16
(LaughterŚmiech) —
100
244466
4809
(Śmiech)
04:21
they talkedrozmawialiśmy about what they'doni by doneGotowe
101
249275
3564
opisywali, co zrobili,
04:24
to buykupować those differentróżne propertiesnieruchomości
102
252839
2814
aby kupić różne pola
04:27
and earnZarabiaj theirich successpowodzenie in the gamegra,
103
255653
2782
i zasłużyć na wygraną.
04:30
and they becamestał się fardaleko lessmniej attuneddostosowane
104
258435
2489
Zwracali o wiele mniejszą uwagę
na różne aspekty tej sytuacji,
04:32
to all those differentróżne featurescechy of the situationsytuacja,
105
260924
2715
04:35
includingwłącznie z that fliptrzepnięcie of a coinmoneta
106
263639
2673
w tym na losowanie,
04:38
that had randomlylosowo gottenzdobyć them into
107
266312
2315
dzięki któremu przypadkowo
04:40
that privilegeduprzywilejowany positionpozycja in the first placemiejsce.
108
268627
2989
byli w lepszej sytuacji wyjściowej.
04:43
And that's a really, really incredibleniesamowite insightwgląd
109
271616
2838
To fascynujące spostrzeżenie
04:46
into how the mindumysł makesczyni sensesens of advantageZaletą.
110
274454
5455
na temat racjonalizacji przewagi.
04:51
Now this gamegra of MonopolyMonopol can be used
111
279909
2221
Ta gra może być metaforą
04:54
as a metaphormetafora for understandingzrozumienie societyspołeczeństwo
112
282130
2843
pozwalającą zrozumieć społeczeństwo
04:56
and its hierarchicalhierarchiczne structureStruktura, whereinw której some people
113
284973
3285
i jego hierarchiczną budowę:
05:00
have a lot of wealthbogactwo and a lot of statusstatus,
114
288258
2392
niektórzy mają bogactwo i status,
05:02
and a lot of people don't.
115
290650
1477
a inni nie.
05:04
They have a lot lessmniej wealthbogactwo and a lot lessmniej statusstatus
116
292127
2933
Mają dużo mniej,
05:07
and a lot lessmniej accessdostęp to valuedcenny resourceszasoby.
117
295060
3114
a także gorszy dostęp
do cenionych zasobów.
05:10
And what my colleagueskoledzy and I for
the last sevensiedem yearslat have been doing
118
298174
3236
Przez ostatnie 7 lat wraz z kolegami
05:13
is studyingstudiować the effectsruchomości of these kindsrodzaje of hierarchiesHierarchie.
119
301410
4069
badałem skutki takich hierarchia.
05:17
What we'vemamy been findingodkrycie acrossprzez dozensdziesiątki of studiesstudia
120
305479
3284
Po przeprowadzeniu dziesiątek badań
05:20
and thousandstysiące of participantsUczestnicy acrossprzez this countrykraj
121
308763
3417
pośród tysięcy uczestników
05:24
is that as a person'sosoby levelspoziomy of wealthbogactwo increasezwiększać,
122
312180
4532
okazało się,
że wraz ze wzrostem zamożności
05:28
theirich feelingsuczucia of compassionwspółczucie and empathyempatia go down,
123
316712
6068
wykazywali oni
mniej współczucia i empatii,
05:34
and theirich feelingsuczucia of entitlementuprawnienie, of deservingnessdeservingness,
124
322780
3771
a więcej roszczeniowości
05:38
and theirich ideologyideologii of self-interestwłasny interes increaseswzrasta.
125
326551
4548
i działań dla własnej korzyści.
05:43
In surveysankiety, we founduznany that it's actuallytak właściwie
126
331099
2059
Z badań wynika,
05:45
wealthierbogatsi individualsosoby prywatne who are more likelyprawdopodobne
127
333158
1877
że to raczej bogatsi
05:47
to moralizemoralizować greedchciwość beingistota good,
128
335035
3040
nadają chciwości
05:50
and that the pursuitpościg of self-interestwłasny interes
129
338075
2003
i pogoni za własną korzyścią
05:52
is favorablekorzystny and moralmorał.
130
340078
2716
pozytywną wartość moralną.
05:54
Now what I want to do todaydzisiaj is talk about
131
342794
1849
Dziś chcę poruszyć temat
05:56
some of the implicationsimplikacje
of this ideologyideologii self-interestwłasny interes,
132
344643
4821
konsekwencji ideologii własnego interesu.
06:01
talk about why we should
careopieka about those implicationsimplikacje,
133
349464
2363
Przekonam was,
że powinniśmy się nimi martwić
06:03
and endkoniec with what mightmoc be doneGotowe.
134
351827
3642
i na koniec wskażę możliwe rozwiązania.
Jedne z naszych pierwszych badań
06:07
Some of the first studiesstudia that we ranpobiegł in this areapowierzchnia
135
355469
2165
dotyczyły zachowań pomocnych.
06:09
lookedspojrzał at helpingporcja jedzenia behaviorzachowanie,
136
357634
1286
06:10
something socialspołeczny psychologistspsychologowie call
137
358920
2159
Psychologowie społeczni nazywają je
06:13
pro-socialPro-społeczne behaviorzachowanie.
138
361079
2091
zachowaniami prospołecznymi.
06:15
And we were really interestedzainteresowany in who'skto jest more likelyprawdopodobne
139
363170
2713
Interesowało nas,
kto szybciej zaoferuje pomoc obcej osobie:
06:17
to offeroferta help to anotherinne personosoba,
140
365883
2348
06:20
someonektoś who'skto jest richbogaty or someonektoś who'skto jest poorubogi.
141
368231
3157
bogaty, czy biedny.
06:23
In one of the studiesstudia, we bringprzynieść in richbogaty and poorubogi
142
371388
4402
Jedno badanie polegało na zaproszeniu
bogatych i biednych osób do laboratorium
06:27
membersczłonków of the communityspołeczność into the lablaboratorium
143
375790
2300
06:30
and give eachkażdy of them the equivalentrównowartość of 10 dollarsdolarów.
144
378090
3494
i podarowaniu im 10 dolarów.
06:33
We told the participantsUczestnicy
145
381584
1610
Powiedzieliśmy uczestnikom,
06:35
that they could keep these 10 dollarsdolarów for themselvessami,
146
383194
2448
że mogą zatrzymać 10 dolarów dla siebie
06:37
or they could sharedzielić a portionczęść of it,
147
385642
1975
albo część tej sumy
06:39
if they wanted to, with a strangernieznajomy
148
387617
1995
oddać anonimowemu nieznajomemu.
06:41
who is totallycałkowicie anonymousanonimowy.
149
389612
1471
Nigdy nie poznają osoby,
06:43
They'llBędą never meetspotykać się that strangernieznajomy and
the strangernieznajomy will never meetspotykać się them.
150
391083
3036
z którą mieliby się podzielić.
06:46
And we just monitormonitor how much people give.
151
394119
3218
Obserwowaliśmy,
jakimi kwotami ludzie się dzielili.
06:49
IndividualsOsób who madezrobiony 25,000 sometimesczasami
152
397337
2350
Osoby zarabiające 25 000
06:51
underpod 15,000 dollarsdolarów a yearrok,
153
399687
2327
a nawet mniej niż 15 000 dolarów rocznie
06:54
gavedał 44 percentprocent more of theirich moneypieniądze
154
402014
2227
oddawały obcemu człowiekowi
06:56
to the strangernieznajomy
155
404241
1083
44% więcej niż ci,
06:57
than did individualsosoby prywatne makingzrobienie 150,000
156
405324
2308
którzy zarabiają 150 000
06:59
or 200,000 dollarsdolarów a yearrok.
157
407632
3247
czy 200 000 dolarów rocznie.
07:02
We'veMamy had people playgrać gamesGry
158
410879
2748
Dawaliśmy ludziom gry,
07:05
to see who'skto jest more or lessmniej likelyprawdopodobne to cheatoszustwo
159
413627
2631
żeby zobaczyć, kto będzie oszukiwał,
07:08
to increasezwiększać theirich chancesszanse of winningzwycięski a prizenagroda.
160
416258
2394
by zwiększyć szansę na wygraną.
07:10
In one of the gamesGry, we actuallytak właściwie riggedsfałszowane a computerkomputer
161
418652
2720
W jednej z takich gier
zmodyfikowaliśmy program tak,
07:13
so that dieumierać rollsrolki over a certainpewny scorewynik
162
421372
2792
że kostki nie dawały wyniku większego
od wyniku wybranego przez nas.
07:16
were impossibleniemożliwy.
163
424164
986
07:17
You couldn'tnie mógł get abovepowyżej 12 in this gamegra,
164
425150
3092
W tej grze nie było można
wyrzucić więcej niż 12.
07:20
and yetjeszcze, the richerbogatszy you were,
165
428242
3112
Jednak im bogatsi byli gracze,
07:23
the more likelyprawdopodobne you were to cheatoszustwo in this gamegra
166
431354
1757
tym częściej oszukiwali,
07:25
to earnZarabiaj creditskredyty towardw kierunku a $50 cashgotówka prizenagroda,
167
433111
3899
aby wygrać 50 dolarów.
07:29
sometimesczasami by threetrzy to fourcztery timesczasy as much.
168
437010
3845
Czasami 3-4 razy częściej.
07:32
We ranpobiegł anotherinne studybadanie where we lookedspojrzał at whetherczy
169
440855
2233
W innym badaniu sprawdzaliśmy,
07:35
people would be inclinedpochylona to take candycukierek
170
443088
3223
czy uczestnicy wezmą cukierka
07:38
from a jarsłoik of candycukierek that we explicitlywyraźnie identifiedzidentyfikowane
171
446311
2491
ze słoika, o którym wiedzieli,
07:40
as beingistota reservedzastrzeżone for childrendzieci --
172
448802
2240
że jest przeznaczony tylko dla dzieci.
07:43
(LaughterŚmiech) —
173
451042
3442
(Śmiech)
07:46
participatinguczestnictwo -- I'm not kiddingżartuję.
174
454484
1841
Nie żartuję,
07:48
I know it soundsDźwięki like I'm makingzrobienie a jokeżart.
175
456325
2729
chociaż to brzmi jak żart.
07:51
We explicitlywyraźnie told participantsUczestnicy
176
459054
2241
Wyraźnie im powiedzieliśmy,
07:53
this jarsłoik of candy'sCandy for childrendzieci participatinguczestnictwo
177
461295
1869
że to cukierki dla dzieci
07:55
in a developmentalrozwojowych lablaboratorium nearbyblisko.
178
463164
2484
z laboratorium obok.
07:57
They're in studiesstudia. This is for them.
179
465648
2050
Że teraz są na badaniach, ale to dla nich.
07:59
And we just monitoredmonitorowane how
much candycukierek participantsUczestnicy tookwziął.
180
467698
3643
Obserwowaliśmy, ile cukierków
wezmą uczestnicy.
08:03
ParticipantsUczestnicy who feltczułem richbogaty
181
471341
1513
Bogaci brali
08:04
tookwziął two timesczasy as much candycukierek
182
472854
1405
dwa razy więcej
08:06
as participantsUczestnicy who feltczułem poorubogi.
183
474259
3149
niż biedni.
08:09
We'veMamy even studiedbadane carssamochody,
184
477408
2653
Badaliśmy też samochody,
08:12
not just any carssamochody,
185
480061
1862
ale nie byle jakie.
08:13
but whetherczy driversSterowniki of differentróżne kindsrodzaje of carssamochody
186
481923
3071
Sprawdzaliśmy, jak często
kierujący różnymi samochodami
08:16
are more or lessmniej inclinedpochylona to breakprzerwa the lawprawo.
187
484994
3103
łamali prawo.
08:20
In one of these studiesstudia, we lookedspojrzał at
188
488097
2837
W jednym badaniu sprawdzaliśmy,
08:22
whetherczy driversSterowniki would stop for a pedestrianpieszy
189
490934
4156
czy kierowcy
ustąpią pierwszeństwa pieszemu,
08:27
that we had posedJakie waitingczekanie to crosskrzyż at a crosswalkprzejście dla pieszych.
190
495090
2899
czekającemu przed przejściem.
08:29
Now in CaliforniaCalifornia, as you all know,
191
497989
1744
Jak wiecie, bo wszyscy tak robimy,
08:31
because I'm sure we all do this,
192
499733
2524
w Kalifornii prawo każe
08:34
it's the lawprawo to stop for a pedestrianpieszy
who'skto jest waitingczekanie to crosskrzyż.
193
502257
3928
zatrzymać się, gdy pieszy chce przejść.
08:38
So here'soto jest an exampleprzykład of how we did it.
194
506185
1932
Spójrzcie.
08:40
That's our confederateKonfederacka off to the left
195
508117
2116
Po lewej nasz wspólnik
08:42
posingpozowanie as a pedestrianpieszy.
196
510233
1589
jako pieszy.
08:43
He approachesawanse as the redczerwony truckciężarówka successfullyz powodzeniem stopsprzystanki.
197
511822
4251
Podchodzi do przejścia.
Czerwone auto się zatrzymuje...
08:48
In typicaltypowy CaliforniaCalifornia fashionmoda, it's overtakenogarnięta
198
516073
2318
i zaraz wyprzedza je autobus,
który prawie przejechał naszego pieszego.
08:50
by the busautobus who almostprawie runsdziała our pedestrianpieszy over.
199
518391
2337
(Śmiech)
08:52
(LaughterŚmiech)
200
520728
1556
08:54
Now here'soto jest an exampleprzykład of a more expensivedrogi carsamochód,
201
522284
1867
Tutaj droższy samochód.
Toyota Prius - przejeżdża,
08:56
a PriusPrius, drivingnapędowy throughprzez,
202
524151
1738
08:57
and a BMWBMW doing the samepodobnie.
203
525889
4308
tak, jak to BMW.
09:03
So we did this for hundredssetki of vehiclespojazdy
204
531388
2499
W ten sposób przebadaliśmy setki pojazdów
09:05
on severalkilka daysdni,
205
533887
2356
przez kilka dni
09:08
just trackingśledzenie who stopsprzystanki and who doesn't.
206
536243
2952
i notowaliśmy, który się zatrzymał.
09:12
What we founduznany was that as the expensivenesswysokich kosztów
207
540466
2194
Okazało się,
że wraz ze wzrostem wartości auta
09:14
of a carsamochód increasedzwiększony,
208
542660
4300
kierowcy częściej łamali prawo.
09:18
the driver'skierowcy tendenciestendencje to breakprzerwa the lawprawo
209
546960
1884
09:20
increasedzwiększony as well.
210
548844
1244
09:22
NoneBrak of the carssamochody, noneŻaden of the carssamochody
211
550088
2692
Żadne z aut z najtańszej kategorii
09:24
in our leastnajmniej expensivedrogi carsamochód categoryKategoria
212
552780
3300
nie złamało prawa.
09:28
brokezepsuł się the lawprawo.
213
556080
1565
09:29
CloseZamknij to 50 percentprocent of the carssamochody
214
557645
2393
Prawie 50% aut z najdroższych marek
09:32
in our mostwiększość expensivedrogi vehiclepojazd categoryKategoria
215
560038
2408
złamało prawo.
09:34
brokezepsuł się the lawprawo.
216
562446
2843
09:37
We'veMamy runbiegać other studiesstudia findingodkrycie that
217
565289
1893
Z dalszych badań wynikło,
09:39
wealthierbogatsi individualsosoby prywatne are more
likelyprawdopodobne to liekłamstwo in negotiationsnegocjacje,
218
567182
3551
że bogatsze osoby
częściej kłamią w czasie negocjacji,
09:42
to endorsepopiera unethicalnieetyczne behaviorzachowanie at work
219
570733
2090
wspierają nieetyczne zachowania w pracy
09:44
like stealingkradzież cashgotówka from the cashgotówka registerzarejestrować,
220
572823
2608
na przykład kradzież z kasy,
09:47
takingnabierający bribesłapówki, lyingkłamstwo to customersklienci.
221
575431
5083
branie łapówek i okłamywanie klientów.
09:52
Now I don't mean to suggestsugerować
222
580514
1562
Nie twierdzę,
09:54
that it's only wealthyzamożny people
223
582076
1703
że tylko bogaci
09:55
who showpokazać these patternswzorce of behaviorzachowanie.
224
583779
1912
postępują zgodnie z tymi wzorcami.
09:57
Not at all. In factfakt, I think that we all,
225
585691
2769
Moim zdaniem,
10:00
in our day-to-daydzień do dnia, minute-by-minuteminuta po minucie liveszyje,
226
588460
2964
wszyscy na co dzień
10:03
struggleborykać się with these competingkonkurowanie motivationsmotywacje
227
591424
2972
podejmujemy decyzje,
10:06
of when, or if, to put our ownwłasny interestszainteresowania
228
594396
3297
czy i kiedy przedłożyć
10:09
abovepowyżej the interestszainteresowania of other people.
229
597693
2354
swój interes nad innych.
10:12
And that's understandablezrozumiale because
230
600047
2382
To zrozumiałe,
10:14
the AmericanAmerykański dreamśnić is an ideapomysł
231
602429
2563
bo amerykański sen
10:16
in whichktóry we all have an equalrówny opportunityokazja
232
604992
3099
polega na tym, że wszyscy
10:20
to succeedosiągnąć sukces and prosperProsper,
233
608091
2034
mają szansę na sukces,
10:22
as long as we applyzastosować ourselvesmy sami and work hardciężko,
234
610125
2557
jeśli ciężko pracują.
10:24
and a piecekawałek of that meansznaczy that sometimesczasami,
235
612682
2704
Czasem oznacza to,
10:27
you need to put your ownwłasny interestszainteresowania
236
615386
3099
że trzeba przedłożyć własne dobro
10:30
abovepowyżej the interestszainteresowania and well-beingdobre samopoczucie
of other people around you.
237
618485
3430
nad dobro innych.
10:33
But what we're findingodkrycie is that,
238
621915
2169
Z badań wynika jednak,
10:36
the wealthierbogatsi you are, the more likelyprawdopodobne you are
239
624084
2408
że im człowiek bogatszy,
10:38
to pursuekontynuować a visionwizja of personalosobisty successpowodzenie,
240
626492
2715
tym częściej dąży do sukcesu
10:41
of achievementosiągnięcie and accomplishmentosiągnięcie,
241
629207
2235
i osiągnięć
10:43
to the detrimentuszczerbek of othersinni around you.
242
631442
3348
kosztem innych osób.
Tutaj mamy wykres
średniego dochodu gospodarstwa domowego
10:46
Here I've plottedkreślone for you the mean householdgospodarstwo domowe incomedochód
243
634790
2764
w grupie 1/5 najlepiej sytuowanych
i 5% najbogatszych
10:49
receivedOdebrane by eachkażdy fifthpiąty and topTop
fivepięć percentprocent of the populationpopulacja
244
637554
3616
10:53
over the last 20 yearslat.
245
641170
2170
w ostatnich 20 latach.
10:55
In 1993, the differencesróżnice betweenpomiędzy the differentróżne
246
643340
2542
W 1993 roku różnice dochodu
10:57
quintilesQuintiles of the populationpopulacja, in termswarunki of incomedochód,
247
645882
3085
między kwintalami populacji
11:00
are fairlydość egregiousskandaliczny.
248
648967
2597
były znaczne.
11:03
It's not difficulttrudny to discerndostrzec that there are differencesróżnice.
249
651564
2597
Widać je wyraźnie.
11:06
But over the last 20 yearslat, that significantznaczący differenceróżnica
250
654161
2884
Przez 20 lat te różnice
11:09
has becomestają się a grandwielki canyonkanion of sortssortuje
251
657045
2174
urosły do rozmiarów przepaści
11:11
betweenpomiędzy those at the topTop and everyonekażdy elsejeszcze.
252
659219
3154
pomiędzy tymi na górze a resztą.
11:14
In factfakt, the topTop 20 percentprocent of our populationpopulacja
253
662373
3692
Najbogatsze 20% naszej populacji
11:18
ownwłasny closeblisko to 90 percentprocent of the
totalcałkowity wealthbogactwo in this countrykraj.
254
666065
3078
posiada 90% zasobów w kraju.
11:21
We're at unprecedentedbez precedensu levelspoziomy
255
669143
2259
Osiągnęliśmy niespotykany poziom
11:23
of economicgospodarczy inequalitynierówność.
256
671402
2488
nierówności ekonomicznej.
11:27
What that meansznaczy is that wealthbogactwo is not only becomingtwarzowy
257
675634
2336
Oznacza to nie tylko,
11:29
increasinglycoraz bardziej concentratedstężony in the handsręce
of a selectWybierz groupGrupa of individualsosoby prywatne,
258
677970
4480
że coraz więcej zasobów
jest w rękach coraz mniejszej grupy osób,
11:34
but the AmericanAmerykański dreamśnić is becomingtwarzowy
259
682450
2384
ale że amerykański sen
11:36
increasinglycoraz bardziej unattainablenieosiągalne
260
684834
1948
oddala się coraz bardziej
11:38
for an increasingwzrastający majoritywiększość of us.
261
686782
3193
poza zasięg coraz większej liczby osób.
11:41
And if it's the casewalizka, as we'vemamy been findingodkrycie,
262
689975
2267
Jeśli nasze wnioski,
11:44
that the wealthierbogatsi you are,
263
692242
1995
że im człowiek bogatszy,
11:46
the more entitleduprawniona you feel to that wealthbogactwo,
264
694237
2542
tym bardziej czuje się
upoważniony do bogactwa
11:48
and the more likelyprawdopodobne you are
to prioritizepriorytet your ownwłasny interestszainteresowania
265
696779
2993
i tym częściej stawia swoje dobro
11:51
abovepowyżej the interestszainteresowania of other people,
266
699772
1967
nad dobro innych
11:53
and be willingskłonny to do things to serveobsługiwać that self-interestwłasny interes,
267
701739
3390
oraz chętniej działa w swoim interesie,
11:57
well then there's no reasonpowód to think
268
705129
1734
to nie ma nadziei,
11:58
that those patternswzorce will changezmiana.
269
706863
2098
na zmianę tych tendencji.
12:00
In factfakt, there's everykażdy reasonpowód to think
270
708961
1543
Wręcz można argumentować,
12:02
that they'lloni to zrobią only get worsegorzej,
271
710504
1983
że będzie gorzej.
12:04
and that's what it would look like
if things just stayedzostał the samepodobnie,
272
712487
2847
Tak by to wyglądało,
gdyby tendencje utrzymały się
12:07
at the samepodobnie linearliniowy rateoceniać, over the nextNastępny 20 yearslat.
273
715334
4627
na takim samym poziomie przez 20 lat.
12:11
Now, inequalitynierówność, economicgospodarczy inequalitynierówność,
274
719961
2721
Powinniśmy zainteresować się
12:14
is something we should all be concernedzaniepokojony about,
275
722682
1924
nierównością ekonomiczną
12:16
and not just because of those at the bottomDolny
276
724606
2529
nie tylko ze względu na tych,
12:19
of the socialspołeczny hierarchyhierarchia,
277
727135
1514
którzy są na dole hierarchii,
12:20
but because individualsosoby prywatne and groupsgrupy
278
728649
2240
ale dlatego, że grupy
12:22
with lots of economicgospodarczy inequalitynierówność do worsegorzej,
279
730889
5200
o znacznej nierówności ekonomicznej
12:28
not just the people at the bottomDolny, everyonekażdy.
280
736089
2839
radzą sobie gorzej jako całość.
12:30
There's a lot of really compellingprzekonujące researchBadania
281
738928
2127
Wiele przekonujących badań
12:33
comingprzyjście out from topTop labslaboratoria all over the worldświat
282
741055
2592
przeprowadzonych
przez najlepsze laboratoria
12:35
showcasinggablota the rangezasięg of things
283
743647
2888
wskazuje na całe obszary życia
12:38
that are underminedosłabione
284
746535
1889
cierpiące
12:40
as economicgospodarczy inequalitynierówność getsdostaje worsegorzej.
285
748424
2640
w wyniku wzrostu nierówności.
12:43
SocialSpołeczne mobilityruchliwość, things we really careopieka about,
286
751064
2653
Ruchliwość społeczna,
rzeczy dla nas ważne,
12:45
physicalfizyczny healthzdrowie, socialspołeczny trustzaufanie,
287
753717
2481
zdrowie, zaufanie społeczne -
12:48
all go down as inequalitynierówność goesidzie up.
288
756198
3045
wszystko się pogarsza
ze wzrostem nierówności.
12:51
SimilarlyPodobnie, negativenegatywny things
289
759243
2015
Natomiast negatywne zjawiska
12:53
in socialspołeczny collectiveskolektywów and societiesspołeczeństwa,
290
761258
2612
występujące w społeczeństwie:
12:55
things like obesityotyłość, and violenceprzemoc,
291
763870
2094
jak otyłość, przemoc,
12:57
imprisonmentpozbawienia wolności, and punishmentkara,
292
765964
1621
liczba więźniów i karanych,
12:59
are exacerbatedzaostrzenie as economicgospodarczy inequalitynierówność increaseswzrasta.
293
767585
4142
rosną ze wzrostem nierówności.
13:03
Again, these are outcomeswyniki not just experienceddoświadczony
294
771727
2410
Nie dotyka to
13:06
by a fewkilka, but that resoundReSound
295
774137
2061
ograniczonej grupy, ale konsekwencje
13:08
acrossprzez all stratastrata of societyspołeczeństwo.
296
776198
2601
ponoszone przez całe społeczeństwo.
13:10
Even people at the topTop experiencedoświadczenie these outcomeswyniki.
297
778799
3116
Doświadczają ich nawet ci na górze.
13:13
So what do we do?
298
781915
3243
Co można z tym zrobić?
13:17
This cascadeKaskada of self-perpetuatingsamostabilizującymi,
299
785158
3471
Taki samonapędzający się ciąg
13:20
perniciouszgubny, negativenegatywny effectsruchomości
300
788629
2508
groźnych konsekwencji.
13:23
could seemwydać się like something that's spunspun out of controlkontrola,
301
791137
3409
Wydaje się, że nie da się go kontrolować
13:26
and there's nothing we can do about it,
302
794546
1918
i mu zaradzić,
13:28
certainlyna pewno nothing we as individualsosoby prywatne could do.
303
796464
2796
a jednostka pozostaje bezradna.
13:31
But in factfakt, we'vemamy been findingodkrycie
304
799260
3833
Z naszych badań laboratoryjnych wynika,
13:35
in our ownwłasny laboratorylaboratorium researchBadania
305
803093
3188
że wystarczą
13:38
that smallmały psychologicalpsychologiczny interventionsinterwencje,
306
806281
5090
drobne interwencje psychologiczne,
13:43
smallmały changeszmiany to people'sludzie valueswartości,
307
811371
3309
niewielkie zmiany w wartościach,
13:46
smallmały nudgestrąca in certainpewny directionswskazówki,
308
814680
3223
delikatne pchnięcia w odpowiednią stronę,
13:49
can restoreprzywracać levelspoziomy of egalitarianismegalitaryzm and empathyempatia.
309
817903
3565
aby egalitaryzm i empatia
wróciły na odpowiedni poziom.
13:53
For instanceinstancja, remindingprzypominając people
310
821468
2052
Przypomnienie ludziom
13:55
of the benefitskorzyści of cooperationwspółpraca,
311
823520
2256
o zaletach współpracy
13:57
or the advantagesZalety of communityspołeczność,
312
825776
2904
albo życia społecznego
14:00
causeprzyczyna wealthierbogatsi individualsosoby prywatne to be just as egalitarianegalitarne
313
828680
3935
sprawiało, że bogatsi stają się
14:04
as poorubogi people.
314
832615
2535
równie egalitarni jak osoby biedne.
14:07
In one studybadanie, we had people watch a briefkrótki videowideo,
315
835150
3377
Jedno z naszych badań polegało
14:10
just 46 secondstowary drugiej jakości long, about childhooddzieciństwo povertyubóstwo
316
838527
4361
na wyświetleniu krótkiego filmu
o biednych dzieciach,
14:14
that servedserwowane as a reminderprzypomnienie of the needswymagania of othersinni
317
842888
3050
który miał przypomnieć badanym
14:17
in the worldświat around them,
318
845938
2026
o potrzebach innych.
14:19
and after watchingoglądanie that,
319
847964
2030
Po projekcji obserwowaliśmy,
14:21
we lookedspojrzał at how willingskłonny people were
320
849994
1698
jak chętnie ludzie poświęcali czas
14:23
to offeroferta up theirich ownwłasny time to a strangernieznajomy
321
851692
3704
obcej osobie z laboratorium,
14:27
presentedprzedstawione to them in the lablaboratorium who was in distressrozpacz.
322
855396
3419
która potrzebowała pomocy.
14:30
After watchingoglądanie this videowideo, an hourgodzina laterpóźniej,
323
858815
3267
Godzinę po obejrzeniu filmu
14:34
richbogaty people becamestał się just as generoushojny
324
862082
2370
bogaci byli gotowi poświęcić
14:36
of theirich ownwłasny time to help out this other personosoba,
325
864452
1959
swój czas tak samo chętnie
14:38
a strangernieznajomy, as someonektoś who'skto jest poorubogi,
326
866411
2705
jak biedni.
14:41
suggestingsugestia that these differencesróżnice are not
327
869116
2451
Sugeruje to, że omawiane różnice
14:43
innatewrodzone or categoricalkategoryczny,
328
871567
1883
nie są wrodzone i niezmienne,
14:45
but are so malleableciągliwy
329
873450
1724
ale podatne na kształtowanie
14:47
to slightniewielki changeszmiany in people'sludzie valueswartości,
330
875174
1926
poprzez zmianę wartości,
14:49
and little nudgestrąca of compassionwspółczucie
331
877100
2281
delikatne pobudzanie współczucia
14:51
and bumpsguzy of empathyempatia.
332
879381
1655
i empatii.
14:53
And beyondpoza the wallsściany of our lablaboratorium,
333
881036
1556
Poza środowiskiem laboratoryjnym
14:54
we're even beginningpoczątek to see
signsznaki of changezmiana in societyspołeczeństwo.
334
882592
4030
już widać zmiany w społeczeństwie.
Jeden z najbogatszych Amerykanów,
Bill Gates,
14:58
BillBill GatesBramy, one of our nation'snarodu wealthiestnajbogatszych individualsosoby prywatne,
335
886622
3443
w czasie swojej przemowy
na rozdaniu dyplomów w Harvardzie
15:02
in his HarvardHarvard commencementrozpoczęcie speechprzemówienie,
336
890065
1745
15:03
talkedrozmawialiśmy about the problemproblem facingokładzina societyspołeczeństwo
337
891810
2124
poruszył problem nierówności społecznej
15:05
of inequalitynierówność as beingistota the mostwiększość dauntingzniechęcające challengewyzwanie,
338
893934
3350
jako najtrudniejszego wyzwania.
15:09
and talkedrozmawialiśmy about what mustmusi be doneGotowe to combatwalka it,
339
897284
2596
Mówił o sposobach walki z nią.
15:11
sayingpowiedzenie, "Humanity'sLudzkości greatestnajwiększy advanceszaliczki
340
899880
3235
Powiedział: "Ludzkość dokonuje
15:15
are not in its discoveriesodkrycia,
341
903115
1951
największych postępów
nie poprzez odkrycia,
15:17
but in how those discoveriesodkrycia are appliedstosowany
342
905066
3151
ale poprzez ich zastosowanie
15:20
to reducezmniejszyć inequitynierówności."
343
908217
2814
w zwalczaniu nierówności".
15:23
And there's the GivingDając PledgeZastaw,
344
911031
2003
W inicjatywie Giving Pledge
15:25
in whichktóry more than 100 of our nation'snarodu
345
913034
2422
ponad 100 najbogatszych Amerykanów
15:27
wealthiestnajbogatszych individualsosoby prywatne
346
915456
2387
zapisało w testamencie
15:29
are pledgingzastawu halfpół of theirich fortunesfortuny to charitydobroczynność.
347
917843
3914
połowę swojego majątku
na cele dobroczynne.
15:33
And there's the emergencepowstanie
348
921757
1624
Pojawiają się też
15:35
of dozensdziesiątki of grassrootsoddolne movementsruchy,
349
923381
3633
spontaniczne, oddolne inicjatywy
15:39
like We are the One PercentProcent,
350
927014
2303
jak We are the One Percent,
15:41
the ResourceZasób GenerationGeneracji,
351
929317
1864
Resource Generation
15:43
or WealthBogactwo for CommonWspólne Good,
352
931181
2121
czy Wealth for Common Good,
15:45
in whichktóry the mostwiększość privilegeduprzywilejowany
353
933302
2567
poprzez które najbogatsi członkowie
15:47
membersczłonków of the populationpopulacja,
354
935869
1825
naszego społeczeństwa,
15:49
membersczłonków of the one percentprocent and elsewheregdzie indziej,
355
937694
2756
1% najbogatszych w Stanach
15:52
people who are wealthyzamożny,
356
940450
1931
i bogaci z całego świata
15:54
are usingza pomocą theirich ownwłasny economicgospodarczy resourceszasoby,
357
942381
3588
wykorzystują swoje zasoby,
15:57
adultsdorośli ludzie and youthmłodość alikezarówno, that's
what's mostwiększość strikinguderzający to me,
358
945969
4029
i robią to młodzi i starsi.
16:01
leveragingwykorzystując theirich ownwłasny privilegeprzywilej,
359
949998
1649
Wykorzystują swoje przywileje
16:03
theirich ownwłasny economicgospodarczy resourceszasoby,
360
951647
2071
i pozycję ekonomiczną
16:05
to combatwalka inequalitynierówność
361
953718
3027
do walki z nierównością
16:08
by advocatingpropagowanie for socialspołeczny policieszasady,
362
956745
2910
poprzez wspieranie polityki socjalnej,
16:11
changeszmiany in socialspołeczny valueswartości,
363
959655
1881
zmian w wartościach
16:13
and changeszmiany in people'sludzie behaviorzachowanie,
364
961536
2374
i zachowaniach.
16:15
that work againstprzeciwko theirich ownwłasny economicgospodarczy interestszainteresowania
365
963910
3063
Mimo, że to wbrew ich interesom,
16:18
but that maymoże ultimatelyostatecznie restoreprzywracać the AmericanAmerykański dreamśnić.
366
966973
4273
to mogą wskrzesić amerykański sen.
16:23
Thank you.
367
971246
2000
Dziękuję.
16:25
(ApplauseAplauz)
368
973246
4000
(Brawa)
Translated by Tomasz Swolany
Reviewed by Małgosia Makowska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Paul Piff - Social psychologist
Paul Piff studies how social hierarchy, inequality and emotion shape relations between individuals and groups.

Why you should listen

Paul Piff is an Assistant Professor of Psychology and Social Behavior at the University of California, Irvine.​ In particular, he studies how wealth (having it or not having it) can affect interpersonal relationships.

His surprising studies include running rigged games of Monopoly, tracking how those who drive expensive cars behave versus those driving less expensive vehicles and even determining that rich people are literally more likely to take candy from children than the less well-off. The results often don't paint a pretty picture about the motivating forces of wealth. He writes, "specifically, I have been finding that increased wealth and status in society lead to increased self-focus and, in turn, decreased compassion, altruism, and ethical behavior."

More profile about the speaker
Paul Piff | Speaker | TED.com