ABOUT THE SPEAKER
Christopher Ryan - Psychologist
The co-author of "Sex at Dawn," Christopher Ryan explores the prehistoric roots of human sexuality.

Why you should listen

In the fascinating book Sex at Dawn, Christopher Ryan and co-author Cacilda Jethá, MD, explore how humans' prehistoric promiscuity (perhaps similar to the bonobos') may have influenced our current attitudes toward pair-bonding, monogamy and long-lasting passion. Their thesis draws on evidence from anthropology, archeology, primatology, anatomy and psychosexuality.

As a psychologist, Ryan’s research focuses on trying to distinguish the human from the cultural. His book, he hopes, is "pointing toward a more optimistic future illuminated by our innate capacities for love, cooperation and generosity."

More profile about the speaker
Christopher Ryan | Speaker | TED.com
TED2013

Christopher Ryan: Are we designed to be sexual omnivores?

Christopher Ryan: Czy jesteśmy zaprojektowani na seksualnych wszystkożerców?

Filmed:
2,237,814 views

Nasz współczesny pogląd na temat związków przenika pewna idea: że mężczyźni i kobiety od zawsze dobierali się w pary, tworząc związki monogamiczne, z seksualną wyłącznością. Jednak przez początkiem ery rolnictwa ludzie tak naprawdę byli dosyć rozwięźli. Pisarz Christopher Ryan omawia kontrowersyjne dowody na to, że ludzie są z natury „seksualnymi wszystkożercami”, z nadzieją, że zrozumienie tego może położyć kres dyskryminacji, wstydowi i nierealnym wymaganiom, które niszczą związki.
- Psychologist
The co-author of "Sex at Dawn," Christopher Ryan explores the prehistoric roots of human sexuality. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I'm going to go off scriptskrypt
0
448
1267
Zamierzam wyjść poza schemat
00:13
and make ChrisChris quitecałkiem nervousnerwowy here
1
1715
2051
i trochę zdenerwować Chrisa,
00:15
by makingzrobienie this audiencepubliczność participationudział.
2
3766
2348
namawiając publiczność do udziału.
00:18
All right. Are you with me? Yeah. Yeah. All right.
3
6114
3183
Jesteście ze mną? Tak? W porządku.
00:21
So what I'd like to do is have you raisepodnieść your handdłoń
4
9297
2444
Chciałbym, byście podnieśli rękę,
00:23
if you've ever heardsłyszał a
heterosexualheteroseksualnych couplepara havingmający sexseks.
5
11741
4056
jeżeli kiedykolwiek słyszeliście
heteroseksualną parę uprawiającą seks.
00:27
Could be the neighborssąsiedzi, hotelhotel roompokój,
6
15797
2551
Mogli to być sąsiedzi, pokój w hotelu,
00:30
your parentsrodzice. Sorry.
7
18348
2007
wasi rodzice. Wybaczcie.
00:32
Okay. PrettyŁadny much everybodywszyscy.
8
20355
1752
OK, praktycznie wszyscy.
00:34
Now raisepodnieść your handdłoń if the man was makingzrobienie
9
22107
1827
Teraz podnieście rękę, jeśli mężczyzna
wydawał więcej odgłosów niż kobieta.
00:35
more noisehałas than the womankobieta.
10
23934
3429
00:39
I see one guy there.
11
27363
2313
Widzę tam jednego faceta.
00:41
It doesn't countliczyć if it was you, sirPan.
12
29676
2247
Głos się nie liczy, jeżeli to był Pan.
00:43
(LaughterŚmiech)
13
31923
1015
(Śmiech)
00:44
So his hand'sHand's down. And one womankobieta. Okay.
14
32938
3510
Opuścił rękę. O, jeszcze jedna pani.
00:48
SittingSiedząc nextNastępny to a loudgłośny guy.
15
36448
2076
Siedząca obok głośnego faceta.
(Śmiech)
00:50
Now what does this tell us?
16
38524
1624
O czym to świadczy?
00:52
It tellsmówi us that humanczłowiek beingsIstoty
17
40148
1846
Oznacza to, że ludzie
wydają dźwięki w czasie seksu,
00:53
make noisehałas when they have sexseks,
18
41994
1368
00:55
and it's generallyogólnie the womankobieta who makesczyni more noisehałas.
19
43362
2126
i zazwyczaj to kobieta
wydaje więcej odgłosów.
00:57
This is knownznany as femalePłeć żeńska copulatorykopulacyjne vocalizationwokalizacji
20
45488
3054
To tak zwana żeńska
wokalizacja kopulacyjna.
01:00
to the clipboardschowek crowdtłum.
21
48542
1423
01:01
I wasn'tnie było even going to mentionwzmianka this,
22
49965
1631
Nie zamierzałem o tym wspominać,
01:03
but somebodyktoś told me that MegMeg RyanRyan mightmoc be here,
23
51596
2941
lecz ktoś mi powiedział,
że może tu być Meg Ryan,
01:06
and she is the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy mostwiększość famoussławny
24
54537
2604
która jest najsławniejszą na świecie
01:09
femalePłeć żeńska copulatorykopulacyjne vocalizervocalizer.
25
57141
1949
żeńską wokalizatorką kopulacyjną.
01:11
So I thought, got to talk about that.
26
59090
2400
Pomyślałem, że jednak wspomnę.
01:13
We'llMy będziemy get back to that a little bitkawałek laterpóźniej.
27
61490
2713
Wrócimy do tego trochę później.
01:16
Let me startpoczątek by sayingpowiedzenie humanczłowiek beingsIstoty
28
64203
1965
Zacznę od tego, że istoty ludzkie
nie wywodzą się od małp.
01:18
are not descendedopuszczone from apesmałpy,
29
66168
2101
01:20
despitepomimo what you maymoże have heardsłyszał. We are apesmałpy.
30
68269
2232
Nie wywodzimy się od nich:
my jesteśmy małpami.
01:22
We are more closelydokładnie relatedzwiązane z
to the chimpszympans and the bonobobonobo
31
70501
2836
Jesteśmy bardziej spokrewnieni
z szympansem zwyczajnym czy karłowatym
01:25
than the AfricanAfrykańska elephantsłoń is to the IndianIndyjski elephantsłoń,
32
73337
3380
niż słoń afrykański ze słoniem indyjskim,
01:28
as JaredJared DiamondDiament pointedspiczasty
out in one of his earlywcześnie booksksiążki.
33
76717
3198
o czym wspomniał Jared Diamond
w jednej ze swoich pierwszych książek.
01:31
We're more closelydokładnie relatedzwiązane z to chimpsszympansy and bonobosbonobo
34
79915
4195
Jesteśmy bardziej spokrewnieni
z szympansami zwyczajnymi czy karłowatymi
01:36
than chimpsszympansy and bonobosbonobo are relatedzwiązane z
35
84110
1501
niż te szympansy są spokrewnione
z jakimkolwiek innym naczelnym -
01:37
to any other primatePrymas --
36
85611
1662
01:39
gorillasgoryle, orangutansorangutany, what have you.
37
87273
2276
z gorylami, orangutanami i tak dalej.
01:41
So we're extremelyniezwykle closelydokładnie relatedzwiązane z to them,
38
89549
3247
Jesteśmy nadzwyczaj blisko
z nimi spokrewnieni,
01:44
and as you'llTy będziesz see in termswarunki of our behaviorzachowanie,
39
92796
2426
i, co zobaczycie, takie podobieństwa
01:47
we'vemamy got some relationshipzwiązek as well.
40
95222
2367
można też zauważyć w naszym zachowaniu.
01:49
So what I'm askingpytając todaydzisiaj, the questionpytanie
41
97589
1919
Chcę wraz z wami
zgłębić dziś takie pytanie:
01:51
I want to explorebadać with you todaydzisiaj is,
42
99508
3062
01:54
what kinduprzejmy of apeAPE are we in termswarunki of our sexualityseksualność?
43
102570
4168
jakim typem małpy jesteśmy,
pod względem seksualności?
01:58
Now, sinceod Darwin'sDarwina day there's been
44
106738
2218
Od czasów Darwina istnieje coś,
02:00
what CacildaCacilda and I have callednazywa
45
108956
1502
co Cacilda i ja nazywamy
02:02
the standardstandard narrativenarracja of humanczłowiek sexualseksualny evolutionewolucja,
46
110458
2686
klasyczną historią o ewolucji
ludzkiej seksualności.
02:05
and you're all familiarznajomy with it,
47
113144
1554
Spotkaliście się z tym,
02:06
even if you haven'tnie mam readczytać this stuffrzeczy.
48
114698
2563
nawet jeżeli nic na ten
temat nie czytaliście.
02:09
The ideapomysł is that, as partczęść of humanczłowiek natureNatura,
49
117261
3068
Historia ta głosi,
że częścią ludzkiej natury,
02:12
from the beginningpoczątek of our species'gatunek time,
50
120329
1989
od początku powstania naszego gatunku,
02:14
menmężczyźni have sortsortować of leasedwydzierżawiony
women'skobiet reproductiveRozród potentialpotencjał
51
122318
4494
jest to, że mężczyźni wynajmują sobie
potencjał reprodukcyjny kobiet,
02:18
by providingże them with certainpewny goodsdobra and servicesusługi.
52
126812
3395
zapewniając im w zamian
określone dobra i usługi.
02:22
GenerallyOgólnie we're talkingmówić about meatmięso, shelterschron, statusstatus,
53
130207
3670
Czyli pożywienie, schronienie,
02:25
protectionochrona, things like that.
54
133877
2631
status, ochrona, tego typu rzeczy.
02:28
And in exchangeWymieniać się, womenkobiety have offeredoferowany fidelitywierność,
55
136508
2335
W zamian za to kobiety oferują wierność,
02:30
or at leastnajmniej a promiseobietnica of fidelitywierność.
56
138843
2378
lub przynajmniej obietnicę wierności.
02:33
Now this setszestawy menmężczyźni and womenkobiety up
in an oppositionalopozycyjny relationshipzwiązek.
57
141221
4270
Ustawia to więc mężczyzn i kobiety
po przeciwnych stronach.
02:37
The warwojna betweenpomiędzy the sexespłci is builtwybudowany right into
our DNADNA, accordingwedług to this visionwizja. Right?
58
145491
5943
A za tym idzie myśl, że wojna płci
jest wbudowana w nasze geny.
02:43
What CacildaCacilda and I have arguedargumentował is that no,
59
151434
3937
Jednak Cacilda i ja uważamy,
że tak nie jest,
02:47
this economicgospodarczy relationshipzwiązek,
60
155371
2441
a to ekonomiczne powiązanie,
02:49
this oppositionalopozycyjny relationshipzwiązek,
61
157812
1825
ten przeciwstawny związek,
02:51
is actuallytak właściwie an artifactartefakt of agriculturerolnictwo,
62
159637
2625
to naprawdę wynik wprowadzenia rolnictwa,
02:54
whichktóry only arosepowstały about 10,000
yearslat agotemu at the earliestnajwcześniej.
63
162262
3676
który pojawił się
dopiero około 10 tysięcy lat temu.
02:57
AnatomicallyAnatomicznie modernnowoczesny humanczłowiek beingsIstoty
64
165938
2167
Ludzie współcześni, w sensie biologicznym,
03:00
have been around for about 200,000 yearslat,
65
168105
2999
istnieją od około 200 tysięcy lat,
03:03
so we're talkingmówić about fivepięć percentprocent, at mostwiększość,
66
171104
3622
mówimy więc co najwyżej o około 5% czasu
istnienia naszego gatunku.
03:06
of our time as a modernnowoczesny, distinctodrębny speciesgatunki.
67
174726
3688
03:10
So before agriculturerolnictwo,
68
178414
3534
Tak więc przed rewolucją,
którą było wprowadzenie uprawy roli,
03:13
before the agriculturalrolniczy revolutionrewolucja,
69
181948
2005
03:15
it's importantważny to understandzrozumieć that humanczłowiek beingsIstoty
70
183953
2111
ludzie żyli w grupach
zbieracko-łowieckich,
03:18
livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in hunter-gathererłowca-zbieracz groupsgrupy that are
71
186064
3334
03:21
characterizedcharakteryzuje wherevergdziekolwiek they're founduznany in the worldświat
72
189398
3016
które, zgodnie z odkryciami
z całego świata, charakteryzowało coś,
03:24
by what anthropologistsantropolodzy callednazywa fiercedziki egalitarianismegalitaryzm.
73
192414
4591
co antropolodzy nazywają
surowym egalitaryzmem.
03:29
They not only sharedzielić things,
74
197005
1868
Nie tylko dzielili się ze sobą,
03:30
they demandżądanie that things be sharedudostępniony:
75
198873
2509
lecz również wymagali dzielenia się:
03:33
meatmięso, shelterschron, protectionochrona, all these things
76
201382
2259
pożywienie, schronienie, ochrona,
03:35
that were supposedlypodobno beingistota tradedw obrocie to womenkobiety
77
203641
3009
wszystko, co rzekomo
jest zapewniane kobietom
03:38
for theirich sexualseksualny fidelitywierność, it turnsskręca out,
78
206650
2830
w zamian za seksualną wierność,
03:41
are sharedudostępniony widelyszeroko amongpośród these societiesspołeczeństwa.
79
209480
2730
w takich społeczeństwach
jest dzielone powszechnie.
03:44
Now I'm not sayingpowiedzenie that our ancestorsprzodkowie
80
212210
2188
Nie chcę przedstawiać naszych przodków
jako bajkowych "szlachetnych dzikusów".
03:46
were nobleszlachetny savagesRodzina Savage, and I'm not sayingpowiedzenie
81
214398
1961
03:48
modernnowoczesny day hunter-gathererszbieraczy
are nobleszlachetny savagesRodzina Savage eitherzarówno.
82
216359
2796
Nie twierdzę też, że współczesne
takie grupy nie są "szlachetne".
03:51
What I'm sayingpowiedzenie is that this is simplypo prostu
83
219155
2011
Twierdzę jedynie, że to najprostszy,
najlepszy sposób ograniczenia ryzyka
03:53
the bestNajlepiej way to mitigatezłagodzenia riskryzyko
84
221166
2440
03:55
in a foragingżerowania contextkontekst.
85
223606
1930
w kontekście zapewnienia pokarmu.
03:57
And there's really no argumentargument
about this amongpośród anthropologistsantropolodzy.
86
225536
3116
Nie ma co do tego dyskusji
wśród antropologów.
04:00
All CacildaCacilda and I have doneGotowe is extendposzerzać
this sharingdzielenie się behaviorzachowanie to sexualityseksualność.
87
228652
4564
Z Cacildą rozciągnęliśmy jedynie
te zachowania na seksualność.
04:05
So we'vemamy arguedargumentował that humanczłowiek sexualityseksualność
88
233216
2435
Postulujemy, że ludzka seksualność,
do czasów rolnictwa,
04:07
has essentiallygłównie evolvedewoluował, untilaż do agriculturerolnictwo,
89
235651
4484
zasadniczo wyewoluowała
jako sposób na ustalenie i utrzymanie
04:12
as a way of establishingustanawiającego and maintainingutrzymywanie
90
240135
3146
04:15
the complexzłożony, flexibleelastyczne socialspołeczny systemssystemy, networkssieci,
91
243281
3726
złożonych, elastycznych
systemów społecznych, sieci,
04:19
that our ancestorsprzodkowie were very good at,
92
247007
2911
w których nasi przodkowie
byli bardzo dobrzy,
04:21
and that's why our speciesgatunki has survivedprzeżył so well.
93
249918
4616
skutkiem czego nasz gatunek przetrwał.
04:26
Now, this makesczyni some people uncomfortableniewygodny,
94
254534
2217
W tym miejscu niektórzy
czują się niezręcznie,
04:28
and so I always need to take
a momentza chwilę in these talksrozmowy
95
256751
2385
tak więc zawsze
na chwilę przerywam i mówię:
04:31
to say, listen,
96
259136
1844
04:32
I'm sayingpowiedzenie our ancestorsprzodkowie were promiscuousbezładny,
97
260980
2643
to prawda, twierdzę,
że nasi przodkowie byli rozwięźli,
04:35
but I'm not sayingpowiedzenie they were
havingmający sexseks with strangersobcy.
98
263623
2335
ale nie mówię, że uprawiali seks
z nieznajomymi.
04:37
There were no strangersobcy. Right?
99
265958
2026
To nie byli nieznajomi, prawda?
W grupce zbieracko-łowieckiej
nie ma nieznajomych.
04:39
In a hunter-gathererłowca-zbieracz bandzespół muzyczny, there are no strangersobcy.
100
267984
1844
04:41
You've knownznany these people your entireCały life.
101
269828
1989
Tych ludzi zna się przez całe życie.
04:43
So I'm sayingpowiedzenie, yes, there were
overlappingnakładanie się sexualseksualny relationshipsrelacje,
102
271817
3459
Mówię więc, że tak, istniały
zazębiające się związki seksualne,
04:47
that our ancestorsprzodkowie probablyprawdopodobnie had
severalkilka differentróżne sexualseksualny relationshipsrelacje
103
275276
4307
nasi przodkowie zapewne byli w wielu
związkach seksualnych jednocześnie
04:51
going on at any givendany momentza chwilę in theirich adultdorosły liveszyje.
104
279583
3387
w danym momencie ich dorosłego życia.
04:54
But I'm not sayingpowiedzenie they were
havingmający sexseks with strangersobcy.
105
282970
2403
Ale nie twierdzę,
że uprawiali seks z nieznajomymi.
04:57
I'm not sayingpowiedzenie that they didn't love the
people they were havingmający sexseks with.
106
285373
3111
Nie twierdzę też, że nie kochali ludzi,
z którymi uprawiali seks.
05:00
And I'm not sayingpowiedzenie there was
no pair-bondingpara klejenie going on.
107
288484
2905
I nie twierdzę,
że nie dobierali się w pary.
05:03
I'm just sayingpowiedzenie it wasn'tnie było sexuallyseksualnie exclusiveEkskluzywny.
108
291389
3086
Mówię tylko, że nie było tam
seksualnej wyłączności.
05:06
And those of us who have
chosenwybrany to be monogamousmonogamiczny --
109
294475
3684
Ci z nas, którzy wybrali monogamię...
05:10
my parentsrodzice, for exampleprzykład, have been marriedżonaty
110
298159
2338
moi rodzice, przykładowo, są
małżeństwem monogamicznym od 52 lat,
05:12
for 52 yearslat monogamouslymonogamously,
111
300497
2508
05:15
and if it wasn'tnie było monogamouslymonogamously, MomMama and DadTata,
112
303005
2362
a nawet jeśli nie byli
monogamiczni, to, mamo i tato,
05:17
I don't want to hearsłyszeć about it—
113
305367
2347
nie chcę o tym wiedzieć.
05:19
I'm not criticizingkrytykując this and I'm not sayingpowiedzenie
114
307714
2392
Nie krytykuję tego i nie twierdzę,
05:22
there's anything wrongźle with this.
115
310106
1556
że jest w tym cokolwiek złego.
05:23
What I'm sayingpowiedzenie is that to arguespierać się
116
311662
2159
Twierdzę, że tak jak
fakt, iż nasi przodkowie
05:25
that our ancestorsprzodkowie were sexualseksualny omnivoreswszystkożerne
117
313821
4674
byli seksualnymi wszystkożercami
05:30
is no more a criticismkrytyka of monogamymonogamia
118
318495
2287
nie krytykuje monogamii,
05:32
than to arguespierać się that our ancestorsprzodkowie
were dietarydiety omnivoreswszystkożerne
119
320782
3468
tak samo fakt, że nasi przodkowie
byli wszystkożercami pokarmowymi
05:36
is a criticismkrytyka of vegetarianismWegetarianizm.
120
324250
3323
nie krytykuje wegetarianizmu.
05:39
You can choosewybierać to be a vegetarianwegetariańskie,
121
327573
1881
Możesz zostać wegetarianinem,
05:41
but don't think that just because
you've madezrobiony that decisiondecyzja,
122
329454
2744
ale nie myśl, że samo
podjęcie decyzji sprawi,
05:44
baconboczek suddenlynagle stopsprzystanki smellingzapach good.
123
332198
2792
że bekon nagle przestanie dobrze pachnieć.
05:46
Okay? So this is my pointpunkt.
124
334990
2687
W porządku? O to mi chodzi.
05:49
(LaughterŚmiech)
125
337677
2351
(Śmiech)
05:52
That one tookwziął a minutechwila to sinktonąć in, huh?
126
340028
3621
Potrzeba trochę, by to zrozumieć, prawda?
05:55
Now, in additiondodanie to beingistota a great geniusgeniusz,
127
343649
2330
Tak więc, oprócz tego, że był geniuszem,
05:57
a wonderfulwspaniale man, a wonderfulwspaniale husbandmąż,
128
345979
2065
wspaniałym człowiekiem, wspaniałym mężem,
06:00
a wonderfulwspaniale fatherojciec, CharlesCharles DarwinDarwin
129
348044
1780
wspaniałym ojcem,
Karol Darwin był również światowej
sławy wiktoriańskim świętoszkiem.
06:01
was alsorównież a world-classświatowej klasy VictorianWiktoriański prudeŚwiętoszek.
130
349824
4112
06:05
All right? He was perplexedzakłopotany
131
353936
1940
Wprawiało go w zakłopotanie
06:07
by the sexualseksualny swellingsobrzęki of certainpewny primatesnaczelne ssaki,
132
355876
2610
seksualne obrzmienie
sromu pewnych naczelnych,
06:10
includingwłącznie z chimpsszympansy and bonobosbonobo,
133
358486
1543
z szympansami zwyczajnymi i bonobo,
06:12
because these sexualseksualny swellingsobrzęki tendzmierzać to provokeprowokować
134
360029
2538
ponieważ to obrzmienie sromu
zachęca samców do kopulacji.
06:14
manywiele malesmężczyźni to mateMate with the femaleskobiety.
135
362567
2592
06:17
So he couldn'tnie mógł understandzrozumieć why on EarthZiemia would
the femalePłeć żeńska have developedrozwinięty this thing
136
365159
3171
Nie mógł więc zrozumieć,
po co samicom coś takiego,
06:20
if all they were supposeddomniemany to be doing
is formingformowanie theirich pairpara bondwięź, right?
137
368330
3929
jeśli ich rolą powinno być
dobieranie się w monogamiczne pary.
06:24
ChimpsSzympansy and bonobosbonobo, DarwinDarwin didn't really know this,
138
372259
2439
Darwin tego nie wiedział,
06:26
but chimpsszympansy and bonobosbonobo mateMate
139
374698
1948
ale szympansy zwyczajne i karłowate
spółkują od 1 do 4 razy na godzinę,
06:28
one to fourcztery timesczasy perza hourgodzina
140
376646
1654
06:30
with up to a dozentuzin malesmężczyźni perza day
141
378300
3416
z dziesiątkami samców, każdego dnia,
06:33
when they have theirich sexualseksualny swellingsobrzęki.
142
381716
2616
gdy ich srom jest obrzmiały.
06:36
InterestinglyCo ciekawe, chimpsszympansy have sexualseksualny swellingsobrzęki
143
384332
2655
Co ciekawe, szympansy
zwyczajne mają obrzmiały srom
06:38
throughprzez 40 percentprocent, roughlyw przybliżeniu,
144
386987
1802
przez mniej więcej 40 procent
ich cyklu miesiączkowego,
06:40
of theirich menstrualmenstruacyjny cyclecykl,
145
388789
1885
06:42
bonobosbonobo 90 percentprocent,
146
390674
2700
zaś karłowate przez 90 procent,
06:45
and humansludzie are amongpośród the
only speciesgatunki on the planetplaneta
147
393374
3422
zaś ludzie są jedynym
gatunkiem na całej planecie,
06:48
where the femalePłeć żeńska is availabledostępny for sexseks
148
396796
2102
u którego samica może uprawiać seks
w czasie cyklu miesiączkowego,
06:50
throughoutpoprzez the menstrualmenstruacyjny cyclecykl,
149
398898
1988
06:52
whetherczy she's menstruatingmenstruacji,
whetherczy she's post-menopausalpo menopauzie,
150
400886
2744
gdy nie ma miesiączki,
gdy jest w okresie pomenopauzalnym,
06:55
whetherczy she's alreadyjuż pregnantw ciąży.
151
403630
1311
nawet gdy już jest w ciąży.
06:56
This is vanishinglykurczącą rarerzadko spotykany amongpośród mammalsssaki.
152
404941
3844
Jest to niezwykle rzadkie wśród ssaków.
07:00
So it's a very interestingciekawy aspectaspekt of humanczłowiek sexualityseksualność.
153
408785
3793
Jest to więc bardzo interesujący
aspekt ludzkiej seksualności.
07:04
Now, DarwinDarwin ignoredignorowane the reflectionsrefleksje
154
412578
2675
Darwin zignorował odpowiedniki
seksualnego obrzmienia w jego epoce,
07:07
of the sexualseksualny swellingobrzęk in his ownwłasny day,
155
415253
3568
07:10
as scientistsnaukowcy tendzmierzać to do sometimesczasami.
156
418821
3631
tak jak naukowcy czasem mają w zwyczaju.
07:14
So what we're talkingmówić about is spermspermy competitionzawody.
157
422452
2505
Mówimy tutaj o rywalizacji nasienia.
07:16
Now the averageśredni humanczłowiek ejaculateejakulatu
has about 300 millionmilion spermspermy cellskomórki,
158
424957
3410
Średni wytrysk człowieka
zawiera około 300 milionów plemników,
07:20
so it's alreadyjuż a competitivekonkurencyjny environmentśrodowisko.
159
428367
2430
jest to już więc konkurencyjne środowisko.
07:22
The questionpytanie is whetherczy these spermspermy are
competingkonkurowanie againstprzeciwko other men'smęski spermspermy
160
430797
3213
Ale czy plemniki rywalizują
także z plemnikami innych mężczyzn,
07:26
or just theirich ownwłasny.
161
434030
1785
czy tylko z własnymi?
07:27
There's a lot to talk about in this chartwykres.
162
435815
2106
O tym wykresie można długo mówić.
07:29
The one thing I'll call your attentionUwaga to right away
163
437921
2175
Chciałbym zwrócić uwagę
07:32
is the little musicalmusical noteUwaga abovepowyżej the
femalePłeć żeńska chimpszympans and bonobobonobo and humanczłowiek.
164
440096
4042
na tę nutką nad samicą szympansa
zwyczajnego, karłowatego i człowieka.
07:36
That indicateswskazuje femalePłeć żeńska copulatorykopulacyjne vocalizationwokalizacji.
165
444138
3301
Oznacza ona żeńską
wokalizację kopulacyjną.
07:39
Just look at the numbersliczby.
166
447439
1602
Spójrzcie na liczby.
07:41
The averageśredni humanczłowiek has sexseks
167
449041
2196
Człowiek uprawia seks
średnio 1000 razy w ciągu życia.
07:43
about 1,000 timesczasy perza birthnarodziny.
168
451237
3642
07:46
If that numbernumer seemswydaje się highwysoki for some of you,
169
454879
2173
Niektórym z was ta liczba
może wydaje się duża,
07:49
I assuregwarantować you it seemswydaje się lowNiska for othersinni in the roompokój.
170
457052
3213
ale to zapewniam,
że innym wydaje się zaniżona.
07:52
We sharedzielić that ratiostosunek with chimpsszympansy and bonobosbonobo.
171
460265
2950
Dzielimy tę liczbę z szympansami
zwyczajnymi i karłowatymi.
07:55
We don't sharedzielić it with the other threetrzy apesmałpy,
172
463215
2302
Nie jest ona jednak wspólna
dla pozostałych trzech małp,
07:57
the gorillagoryl, the orangutanOrangutan and the gibbongibona,
173
465517
2256
goryli, orangutanów i gibonów,
07:59
who are more typicaltypowy of mammalsssaki,
174
467773
1661
które są bardziej typowymi ssakami,
08:01
havingmający sexseks only about a dozentuzin timesczasy perza birthnarodziny.
175
469434
3192
uprawiającymi seks jedynie
dziesiątki razy w ciągu życia.
08:04
HumansLudzie and bonobosbonobo are the only
animalszwierzęta that have sexseks face-to-facetwarzą w twarz
176
472626
4213
Ludzie i szympansy bonobo
to jedyne zwierzęta,
które uprawiają seks twarzą w twarz,
08:08
when bothobie of them are aliveżywy.
177
476847
2406
gdy oba z nich są żywe.
08:11
(LaughterŚmiech)
178
479253
3905
(Śmiech)
08:15
And you'llTy będziesz see that the humanczłowiek, chimpszympans and bonobobonobo
179
483895
3171
Zauważcie, że ludzie i szympansy
mają zewnętrzne jądra,
08:19
all have externalzewnętrzny testiclesjąder, whichktóry in our bookksiążka
180
487066
2396
co w naszej książce porównujemy
do specjalnej lodówki, która stoi w garażu
08:21
we equateutożsamiać to a specialspecjalny fridgelodówka you have in the garagegaraż
181
489462
3988
08:25
just for beerpiwo.
182
493450
2260
i zawiera tylko piwa.
(Śmiech)
08:27
If you're the kinduprzejmy of guy who has a beerpiwo fridgelodówka
183
495710
2726
Jeśli jesteś typem faceta,
który trzyma w garażu lodówkę z piwem,
08:30
in the garagegaraż, you expectoczekiwać a partyprzyjęcie to happenzdarzyć
184
498436
2342
to spodziewasz się imprezy
w każdej chwili, i musisz być gotowy.
08:32
at any momentza chwilę, and you need to be readygotowy.
185
500778
1789
08:34
That's what the externalzewnętrzny testiclesjąder are.
186
502567
2155
Po to właśnie są zewnętrzne jądra.
08:36
They keep the spermspermy cellskomórki coolchłodny
187
504722
2410
Ochładzają one plemniki,
08:39
so you can have frequentczęsty ejaculationsokrzyki.
188
507132
2218
po to, byś mógł mieć częste wytryski.
08:41
I'm sorry. It's trueprawdziwe.
189
509350
3739
Wybaczcie. Taka jest prawda.
08:45
The humanczłowiek, some of you will be happyszczęśliwy to hearsłyszeć,
190
513089
3089
Ludzie, co pewnie
niektórych z was ucieszy,
08:48
has the largestNajwiększa, thickestnajgrubszy penispenis of any primatePrymas.
191
516178
2811
mają największego, najgrubszego penisa
ze wszystkich naczelnych.
08:50
Now, this evidencedowód goesidzie way beyondpoza anatomyanatomia.
192
518989
2510
Dowody na to wykraczają poza anatomię.
08:53
It goesidzie into anthropologyantropologia as well.
193
521499
2561
Można je znaleźć w antropologii.
08:56
HistoricalHistoryczne recordsdokumentacja are fullpełny of accountskonta of people
194
524060
2617
Zapiski historyczne pełne są
relacji ludzi z całego świata,
08:58
around the worldświat who have sexualseksualny practicespraktyki
195
526677
1809
którzy mieli praktyki seksualne,
które byłyby niemożliwe,
09:00
that should be impossibleniemożliwy
196
528486
1630
09:02
givendany what we have assumedzakłada, że
about humanczłowiek sexualseksualny evolutionewolucja.
197
530116
3926
gdy wziąć pod uwagę to, co założyliśmy
na temat ewolucji ludzkiej seksualności.
09:06
These womenkobiety are the MosuoMosuo
from southwesternPoitou ChinaChiny.
198
534042
2700
Tak jest u kobiet Mosuo
z południowo-zachodnich Chin.
09:08
In theirich societyspołeczeństwo, everyonekażdy, menmężczyźni and womenkobiety,
199
536742
2567
W ich społeczeństwie wszyscy,
mężczyźni i kobiety,
09:11
are completelycałkowicie sexuallyseksualnie autonomousautonomiczny.
200
539309
1741
są seksualnie niezależni.
09:13
There's no shamewstyd associatedpowiązany with sexualseksualny behaviorzachowanie.
201
541050
2959
Nie ma żadnego wstydu powiązanego
z zachowaniem seksualnym.
09:16
WomenKobiety have hundredssetki of partnerswzmacniacz.
202
544009
2246
Kobiety mają setki partnerów.
09:18
It doesn't mattermateria. NobodyNikt nie caresdba.
NobodyNikt nie gossipsplotki. It's not an issuekwestia.
203
546255
3182
Nikt się nie przejmuje.
Nikt nie plotkuje. To nie problem.
09:21
When the womankobieta becomesstaje się pregnantw ciąży,
204
549437
1796
Gdy kobieta zachodzi w ciążę,
09:23
the childdziecko is caredpod opieką for by her,
her sisterssiostry, and her brothersbracia.
205
551233
2858
dzieckiem opiekuje się ona,
jej siostry i jej bracia.
09:26
The biologicalbiologiczny fatherojciec is a nonissuetaką pozostanie.
206
554091
2839
Biologiczny ojciec nie ma znaczenia.
09:28
On the other sidebok of the planetplaneta, in the AmazonAmazon,
207
556930
2406
Z drugiej stron globu, w Amazonii,
09:31
we'vemamy got manywiele tribesplemiona whichktóry practicećwiczyć
208
559336
2869
istnieje wiele plemion,
które praktykują coś,
09:34
what anthropologistsantropolodzy call partiblepartible paternityojcostwa.
209
562205
2732
co antropologowie nazywają
wspólnym ojcostwem.
09:36
These people actuallytak właściwie believe --
210
564937
2597
Te plemiona nie mają ze sobą kontaktu,
09:39
and they have no contactkontakt amongpośród them,
211
567534
1715
09:41
no commonpospolity languagejęzyk or anything,
212
569249
1656
nie mają wspólnego języka,
09:42
so it's not an ideapomysł that spreadrozpiętość,
213
570905
1737
więc nie podłapują tej idei od sąsiadów,
09:44
it's an ideapomysł that's arisenpowstały around the worldświat --
214
572642
2137
jest to idea pojawiająca
się na całym świecie.
09:46
they believe that a fetuspłód is literallydosłownie madezrobiony
215
574779
2157
Wierzą oni, że płód
jest dosłownie zrobiony
09:48
of accumulatednagromadzony semennasienia.
216
576936
2276
przez nagromadzone nasienie.
09:51
So a womankobieta who wants to have a childdziecko
217
579212
1988
Tak więc kobieta, która chce mieć dziecko,
09:53
who'skto jest smartmądry and funnyzabawny and strongsilny
218
581200
1832
a jest mądra, fajna i silna,
09:55
makesczyni sure she has lots of sexseks with the smartmądry guy,
219
583032
2131
uprawia seks z wieloma facetami,
09:57
the funnyzabawny guy and the strongsilny guy,
220
585163
1944
mądrymi, fajnymi i silnymi,
09:59
to get the essenceistota of eachkażdy of
these menmężczyźni into the babydziecko,
221
587107
2224
by przelać esencję każdego
z tych mężczyzn do dziecka,
10:01
and then when the childdziecko is bornurodzony,
222
589331
2512
a gdy dziecko się urodzi,
10:03
these differentróżne menmężczyźni will come forwardNaprzód
223
591843
2142
ci różni mężczyźni zgłaszają się
10:05
and acknowledgeuznać theirich paternityojcostwa of the childdziecko.
224
593985
2870
i uznają własne ojcostwo tego dziecka.
10:08
So paternityojcostwa is actuallytak właściwie sortsortować of a teamzespół endeavorEndeavor
225
596855
2838
Ojcostwo jest więc u nich
wysiłkiem grupowym.
10:11
in this societyspołeczeństwo.
226
599693
1616
10:13
So there are all sortssortuje of examplesprzykłady like this
227
601309
1988
W książce omawiamy
wiele takich przykładów.
10:15
that we go throughprzez in the bookksiążka.
228
603297
2450
10:17
Now, why does this mattermateria?
229
605747
3460
Dlaczego to jest ważne?
10:21
EdwardEdward WilsonWilson saysmówi we need to understandzrozumieć
230
609207
2560
Edward Wilson powiedział,
że musimy zrozumieć,
10:23
that humanczłowiek sexualityseksualność is first a bondingklejenie deviceurządzenie
231
611767
3046
że seks jest po pierwsze
sposobem tworzenia więzi,
10:26
and only secondarilyw następnej kolejności procreationprokreacja.
232
614813
2835
a jedynie po drugie narzędziem prokreacji.
10:29
I think that's trueprawdziwe. This matterssprawy because
233
617648
2184
Myślę, że to prawda. Jest to ważne,
10:31
our evolvedewoluował sexualityseksualność is in directbezpośredni conflictkonflikt
234
619832
3038
bo nasza wyewoluowana seksualność
jest w bezpośrednim konflikcie
10:34
with manywiele aspectsaspekty of the modernnowoczesny worldświat.
235
622870
2587
z wieloma aspektami współczesnego świata.
10:37
The contradictionssprzeczności betweenpomiędzy what we're told
236
625457
2138
Te sprzeczności pomiędzy tym,
co każe się nam czuć,
10:39
we should feel and what we actuallytak właściwie do feel
237
627595
3427
a tym, co tak naprawdę czujemy,
10:43
generatesgeneruje a hugeolbrzymi amountilość of unnecessaryniepotrzebne sufferingcierpienie.
238
631022
5137
tworzą olbrzymie ilości
niepotrzebnego cierpienia.
10:48
My hopenadzieja is that a more accuratedokładny,
239
636159
2416
Mam nadzieję, że bardziej precyzyjne,
10:50
updatedzaktualizowany understandingzrozumienie of humanczłowiek sexualityseksualność
240
638575
2375
aktualne zrozumienie ludzkiej seksualności
10:52
will leadprowadzić us to have greaterwiększy tolerancetolerancja for ourselvesmy sami,
241
640950
3020
zaprowadzi nas do większej tolerancji,
zarówno wobec nas samych,
10:55
for eachkażdy other,
242
643970
1597
jak i wobec innych,
10:57
greaterwiększy respectPoszanowanie for unconventionaloryginalny
relationshipzwiązek configurationskonfiguracje
243
645567
3623
do większego zrozumienia
niekonwencjonalnych związków,
11:01
like same-sextej samej płci marriagemałżeństwo or polyamorouspolimiłosny unionszwiązki,
244
649190
5281
takich jak małżeństwa jednopłciowe
czy związki poliamoryczne.
11:06
and that we'lldobrze finallywreszcie put to restodpoczynek the ideapomysł
245
654471
3348
I może w końcu porzucimy myślenie,
11:09
that menmężczyźni have some innatewrodzone, instinctiveinstynktowny right
246
657819
2574
że mężczyźni posiadają
wrodzone, instynktowne prawo
11:12
to monitormonitor and controlkontrola women'skobiet sexualseksualny behaviorzachowanie.
247
660393
4228
do monitorowania i kontrolowania
seksualności kobiet.
11:16
(ApplauseAplauz)
248
664621
2992
(Brawa)
11:19
Thank you.
249
667613
2154
Dziękuję.
11:21
And we'lldobrze see that it's not only gaywesoły people
250
669767
2256
Nie tylko osoby homoseksualne
muszą się ujawnić.
11:24
that have to come out of the closetSzafa.
251
672023
1669
11:25
We all have closetsszafy we have to come out of. Right?
252
673692
3529
Wszyscy mamy "szafy",
z których musimy wyjść.
11:29
And when we do come out of those closetsszafy,
253
677221
1761
A gdy już się ujawnimy,
11:30
we'lldobrze recognizerozpoznać that our fightwalka is not with eachkażdy other,
254
678982
3559
zauważymy, że tak naprawdę
nie walczymy ze sobą,
11:34
our fightwalka is with an outdatednieaktualne,
VictorianWiktoriański sensesens of humanczłowiek sexualityseksualność
255
682541
4504
ale z przestarzałym, wiktoriańskim
poczuciem ludzkiej seksualności,
11:39
that conflateszrównuje prawa desirepragnienie with propertynieruchomość rightsprawa,
256
687045
3555
które łączy pożądanie z prawem własności,
11:42
generatesgeneruje shamewstyd and confusionzamieszanie
257
690600
2765
i generuje wstyd i zakłopotanie
11:45
in placemiejsce of understandingzrozumienie and empathyempatia.
258
693365
2835
gdzie trzeba zrozumienia i empatii.
11:48
It's time we movedprzeniósł beyondpoza MarsMars and VenusVenus,
259
696200
2716
Najwyższa pora, by porzucić Marsa i Wenus,
11:50
because the truthprawda is
260
698916
1730
ponieważ prawda jest taka,
11:52
that menmężczyźni are from AfricaAfryka
261
700646
1337
że mężczyźni są z Afryki
11:53
and womenkobiety are from AfricaAfryka.
262
701983
1996
i kobiety są z Afryki.
11:55
Thank you.
263
703979
1945
Dziękuję.
11:57
(ApplauseAplauz)
264
705924
5459
(Brawa)
Chris Anderson: Dziękuję.
Christopher Ryan: Dziękuję.
12:06
ChrisChris AndersonAnderson: Thank you.
ChristopherChristopher RyanRyan: Thank you.
265
714530
2494
12:09
CACA: So a questionpytanie.
266
717024
1742
CA: Tak więc pytanie.
12:10
It's so perplexingkłopotliwy, tryingpróbować to use argumentsargumenty
267
718766
3899
Trochę trudno używać argumentów
dotyczących historii ewolucyjnej,
12:14
about evolutionaryewolucyjny historyhistoria
268
722665
3067
12:17
to turnskręcać that into what we oughtpowinni to do todaydzisiaj.
269
725732
2584
żeby wpłynąć na to,
co powinniśmy robić teraz.
12:20
SomeoneKtoś could give a talk and say,
270
728316
2406
Ktoś mógłby powiedzieć:
12:22
look at us, we'vemamy got these really sharpostry teethzęby
271
730722
2745
"Spójrzcie, mamy takie bardzo ostre zęby
12:25
and musclesmięśnie and a brainmózg that's really good
272
733467
1727
i mięśnie i mózg, który jest bardzo dobry
w korzystaniu z broni,
12:27
at throwingrzucanie weaponsBronie,
273
735194
1561
12:28
and if you look at lots of societiesspołeczeństwa around the worldświat,
274
736755
3064
i jeżeli spojrzymy na wiele społeczeństw
z całego świata,
12:31
you'llTy będziesz see very highwysoki ratesstawki of violenceprzemoc.
275
739819
2286
znajdziemy wysokie wskaźniki brutalności.
12:34
NonviolenceNiestosowania przemocy is a choicewybór like vegetarianismWegetarianizm,
276
742105
3169
Nieuprawianie przemocy to wybór,
tak jak wegetarianizm,
12:37
but it's not who you are.
277
745274
2144
jednak to nie natura ludzka".
12:39
How is that differentróżne
278
747418
2050
Czym to się różni od Twojej prelekcji?
12:41
from the talk you gavedał?
279
749468
3365
12:44
CRCR: Well first of all, the evidencedowód
280
752833
3184
CR: Przede wszystkim dowody
12:48
for highwysoki levelspoziomy of violenceprzemoc in prehistoryprehistoria
281
756017
2775
wysokiego poziomu
brutalności w prehistorii
12:50
is very debatablesporny.
282
758792
2606
są bardzo dyskusyjne.
12:53
But that's just an exampleprzykład.
283
761398
2201
To tylko przykład.
12:55
CertainlyZ pewnością, you know, lots of people say to me,
284
763599
3604
Oczywiście wiele osób mówi mi,
12:59
just because we livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj a certainpewny way in the pastprzeszłość
285
767203
2540
że fakt, że żyliśmy
w pewien sposób w przeszłości
13:01
doesn't mean we should liverelacja na żywo that
way now, and I agreeZgodzić się with that.
286
769743
3199
nie znaczy, że powinniśmy żyć tak teraz,
i z tym się zgadzam.
13:04
EveryoneKażdy has to respondodpowiadać to the modernnowoczesny worldświat.
287
772942
2527
Każdy musi reagować na świat współczesny.
13:07
But the bodyciało does have its inherentnieodłączny
288
775469
4422
Jednak ciało ma swoje wrodzone,
13:11
evolvedewoluował trajectoriestrajektorie.
289
779891
2857
związane z ewolucją tory.
13:14
And so you could liverelacja na żywo on
McDonald'sMcDonald's and milkshakeskoktajle mleczne,
290
782748
3480
Można przeżyć, stołując się w McDonaldzie
i pijąc mleczne shaki,
13:18
but your bodyciało will rebelBuntownik againstprzeciwko
that. We have appetitesapetyty.
291
786228
3456
jednak ciało się zbuntuje.
Mamy pragnienia.
13:21
I think it was SchopenhauerSchopenhauer who said,
292
789702
1688
To chyba Schopenhauer powiedział,
13:23
a personosoba can do what they want
293
791390
2864
że człowiek może robić to, co chce,
13:26
but not want what they want.
294
794254
2057
ale nie może chcieć tego, czego chce.
13:28
And so what I'm arguingargumentując againstprzeciwko
295
796311
1723
To, czemu się sprzeciwiam,
13:30
is the shamewstyd that's associatedpowiązany with desirespragnienia.
296
798034
2464
to wstyd powiązany z pragnieniami.
13:32
It's the ideapomysł that if you love your husbandmąż or wifeżona
297
800498
3359
To pomysł, że jeżeli kochasz
swojego męża lub żonę,
13:35
but you still are attractedprzyciąga to other people,
298
803857
2210
a jednak pociągają cię inni ludzie,
13:38
there's something wrongźle with you,
299
806067
1499
to jest z tobą coś nie tak,
13:39
there's something wrongźle with your marriagemałżeństwo,
300
807566
1937
coś jest nie tak z twoim małżeństwem,
13:41
something wrongźle with your partnerpartner.
301
809503
1460
coś jest nie tak z twoim partnerem.
13:42
I think a lot of familiesrodziny are fracturedzłamania kości
302
810963
2023
Wydaje mi się, że wiele rodzin rozpada się
przez nierzeczywiste oczekiwania
13:44
by unrealisticnierealne expectationsoczekiwań
303
812986
1985
13:46
that are basedna podstawie uponna this falsefałszywy
visionwizja of humanczłowiek sexualityseksualność.
304
814971
3045
oparte na błędnej wizji
ludzkiej seksualności.
13:50
That's what I'm tryingpróbować to get at.
305
818016
1464
To wszystko, do czego zmierzam.
13:51
CACA: Thank you. CommunicatedPrzekazane
powerfullymocno. ThanksDzięki a lot.
306
819480
2499
CA: Dziękuje. Mocny przekaz.
Serdecznie dziękuję.
13:53
CRCR: Thank you, ChrisChris.
(ApplauseAplauz)
307
821979
3991
CR: Dziękuję, Chris.
(Brawa)
Translated by Mateusz Radziwonowicz
Reviewed by Krystian Aparta

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Christopher Ryan - Psychologist
The co-author of "Sex at Dawn," Christopher Ryan explores the prehistoric roots of human sexuality.

Why you should listen

In the fascinating book Sex at Dawn, Christopher Ryan and co-author Cacilda Jethá, MD, explore how humans' prehistoric promiscuity (perhaps similar to the bonobos') may have influenced our current attitudes toward pair-bonding, monogamy and long-lasting passion. Their thesis draws on evidence from anthropology, archeology, primatology, anatomy and psychosexuality.

As a psychologist, Ryan’s research focuses on trying to distinguish the human from the cultural. His book, he hopes, is "pointing toward a more optimistic future illuminated by our innate capacities for love, cooperation and generosity."

More profile about the speaker
Christopher Ryan | Speaker | TED.com