ABOUT THE SPEAKER
Karima Bennoune - Professor of international law
Karima Bennoune's new book introduces the world to people who speak out against fundamentalist terrorism.

Why you should listen

Karima Bennoune is a professor of international law at the University of California–Davis School of Law. She grew up in Algeria and the United States and now lives in northern California.

She has published widely in many leading academic journals, as well as in the Guardian, The New York Times, Comment is Free, the website of Al Jazeera English, The Nation. The topic of her most recent publication ‘Your Fatwa Does Not Apply Here’ is a very personal one for her. Her father Mahfoud Bennoune was an outspoken professor at the University of Algiers, and faced death threats during the 1990s, but continued speaking out against fundamentalism and terrorism. In writing this book, Karima set out to meet people who are today doing what her father did back then, to try to garner for them greater international support than Algerian democrats received during the 1990s.

She has served as a member of the Executive Council of the American Society of International Law and on the board of directors of Amnesty International USA. Currently, she sits on the Board of the Network of Women Living Under Muslim Laws. She has also been a consultant on human rights issues for the International Council on Human Rights Policy, the Soros Foundation, the Coalition to Stop the Use of Child Soldiers, and for the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Her human rights field missions have included Afghanistan, Bangladesh, Fiji, Lebanon, Pakistan, South Korea, southern Thailand, and Tunisia.

She traveled to Algeria in February 2011 to serve as an observer at pro-democracy protests with the support of the Urgent Action Fund for Women’s Human Rights, writing a series of articles about these events for the Guardian. In October 2011, she volunteered as an election observer during the Tunisian constituent assembly elections with Gender Concerns International.

More profile about the speaker
Karima Bennoune | Speaker | TED.com
TEDxExeter

Karima Bennoune: When people of Muslim heritage challenge fundamentalism

Karima Bennoune: Strona terroryzmu, ktora nie trafia na nagłówki gazet

Filmed:
1,504,177 views

Karima Bennoune dzieli się czterema wstrząsającymi historiami prawdziwych ludzi, którzy walczyli przeciw fundamentalizmowi w swoich społecznościach - nie pozwalając, by wiara którą kochają, stała się narzędziem zbrodni, ataków i morderstw. Te osobiste historie humanizują jedną z najbardziej ignorowanych walk o prawa człowieka na świecie.
- Professor of international law
Karima Bennoune's new book introduces the world to people who speak out against fundamentalist terrorism. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Could I protectochraniać my fatherojciec
0
621
1372
Czy mogłam ochronić ojca
00:13
from the ArmedZbrojnych IslamicIslamska GroupGrupa with a paringdo warzyw knifenóż?
1
1993
3175
przed Zbrojną Grupą Islamską,
za pomocą noża do obierania?
00:17
That was the questionpytanie I facedw obliczu
2
5168
1561
Przed tym pytaniem stanęłam
00:18
one TuesdayWtorek morningranek in JuneCzerwca of 1993,
3
6729
2768
pewnego wtorkowego poranka,
w lipcu 1993 roku,
00:21
when I was a lawprawo studentstudent.
4
9497
1842
gdy byłam studentką prawa.
00:23
I wokeobudził up earlywcześnie that morningranek
5
11339
1938
Wstałam wcześnie rano,
00:25
in Dad'sTaty apartmentapartament
6
13277
1120
w mieszkaniu taty,
00:26
on the outskirtsperyferie of AlgiersAlgier, AlgeriaAlgieria,
7
14397
2298
na obrzeżach Algieru, w Algierii,
00:28
to an unrelentingnieubłagany poundingWalenie on the frontz przodu doordrzwi.
8
16695
3274
obudziło mnie niesłabnące walenie
do frontowych drzwi.
00:31
It was a seasonpora roku as describedopisane by a locallokalny paperpapier
9
19969
2760
W tamtym okresie lokalne gazety podawały,
00:34
when everykażdy TuesdayWtorek a scholaruczony fellspadł
10
22729
2856
że każdego wtorku uczony umierał
00:37
to the bulletsPunktory of fundamentalistfundamentalistów assassinszabójcy.
11
25585
3183
od kul morderców, fundamentalistów.
00:40
My father'sojca universityUniwersytet teachingnauczanie of DarwinDarwin
12
28768
2362
To, że mój ojciec uczy
na uniwersytecie o Darwinie
00:43
had alreadyjuż provokedsprowokowany a classroomklasa visitodwiedzić
13
31130
2000
już powodowało wizyty w jego klasie
00:45
from the headgłowa of the so-calledtak zwana
IslamicIslamska SalvationZbawienie FrontPrzód,
14
33130
3471
ze strony szefa, tak zwanego,
Islamskiego Frontu Ocalenia,
00:48
who denouncedpotępiony DadTata as an advocaterzecznik of biologismbiologism
15
36601
3056
który oskarżył tatę
o popieranie biologizmu.
00:51
before DadTata had ejectedwysunięta the man,
16
39657
2666
Wcześniej tata wyrzucił mężczyznę
00:54
and now whoeverktokolwiek was outsidena zewnątrz
17
42323
1487
i ten na zewnątrz, teraz,
00:55
would neitherani identifyzidentyfikować himselfsamego siebie norani go away.
18
43810
3100
nie chciał się ani przedstawić, ani odejść.
00:58
So my fatherojciec triedwypróbowany to get the policePolicja on the phonetelefon,
19
46910
2972
Więc ojciec próbował zadzwonić na policję,
01:01
but perhapsmoże terrifiedprzerażony by the risingpodniesienie tidefala
20
49882
2098
ale być może przerażeni rosnącą falą
01:03
of armedzbrojnych extremismekstremizm that had alreadyjuż claimedtwierdził
21
51980
2424
uzbrojonych ekstremistów,
którzy już odebrali
01:06
the liveszyje of so manywiele AlgerianAlgierski officersoficerowie,
22
54404
2533
życia tak wielu algierskim oficerom,
01:08
they didn't even answerodpowiedź.
23
56937
2126
że nawet nie odebrali.
01:11
And that was when I wentposzedł to the kitchenkuchnia,
24
59063
2339
I to wtedy poszłam do kuchni,
01:13
got out a paringdo warzyw knifenóż,
25
61402
1375
chwyciłam nóż do obierania
01:14
and tookwziął up a positionpozycja insidewewnątrz the entrywayprzedpokoju.
26
62777
2978
i zajęłam pozycję w sieni.
01:17
It was a ridiculousśmieszny thing to do, really,
27
65755
1547
To było głupie, naprawdę,
01:19
but I couldn'tnie mógł think of anything elsejeszcze,
28
67302
1849
ale nie miałam innego pomysłu,
01:21
and so there I stoodstał.
29
69151
2589
więc tam stałam.
01:23
When I look back now, I think
that that was the momentza chwilę
30
71740
2507
Gdy teraz o tym myślę, to był moment,
01:26
that setzestaw me on the pathścieżka was to writingpisanie a bookksiążka
31
74247
2514
który sprowokował mnie
do napisania książki,
01:28
callednazywa "Your FatwaFatwa Does Not ApplyZastosowanie Here:
32
76761
2652
pt.: "Twoja fatwa tu nie działa:
(nakaz islam. lidera)
01:31
UntoldNiezliczone StoriesHistorie from the FightWalka
AgainstPrzeciwko MuslimMuzułmanin FundamentalismFundamentalizm."
33
79413
4037
Nieopowiedzine historie walki przeciwko
muzułmańskiemu fundamentalizmowi."
01:35
The titletytuł comespochodzi from a PakistaniPakistańska playgrać.
34
83450
2966
Tytuł pochodzi z pakistańskiej
sztuki teatralnej.
01:38
I think it was actuallytak właściwie that momentza chwilę
35
86416
2850
Myślę, że właśnie ten moment
01:41
that sentwysłane me on the journeypodróż
36
89266
1744
wysłał mnie w podróż,
01:43
to interviewwywiad 300 people of MuslimMuzułmanin heritagedziedzictwo
37
91010
2950
żeby przesłuchać 300 osób
o muzułmańskim pochodzeniu
01:45
from nearlyprawie 30 countrieskraje,
38
93960
1534
z prawie 30 krajów,
01:47
from AfghanistanAfganistan to MaliMali,
39
95494
2416
od Afganistanu po Mali,
01:49
to find out how they foughtwalczył fundamentalismfundamentalizm
40
97910
2341
żeby odkryć, jak walczą z fundamentalizmem
01:52
peacefullyspokojnie like my fatherojciec did,
41
100251
2228
w pokojowy sposób, jak mój ojciec
01:54
and how they copedporadził sobie with the attendantrecepcjonistki risksryzyko.
42
102479
3735
i jak radzą sobie
z towarzyszącym temu ryzykiem.
01:58
LuckilyNa szczęście, back in JuneCzerwca of 1993,
43
106214
2217
Na szczęście, wtedy, w lipcu 1993 roku,
02:00
our unidentifiedNiezidentyfikowane visitorgość wentposzedł away,
44
108431
2832
nasz nieproszony gość sobie poszedł,
02:03
but other familiesrodziny were so much lessmniej luckySzczęściarz,
45
111263
3045
ale inne rodziny nie miały tyle szczęścia
02:06
and that was the thought
that motivatedmotywację my researchBadania.
46
114308
3853
i to była myśl, która
przyświecała moim badaniom.
02:10
In any casewalizka, someonektoś would returnpowrót
47
118161
1530
Tak czy inaczej, ktoś wrócił
02:11
a fewkilka monthsmiesiące laterpóźniej and leavepozostawiać a noteUwaga
48
119691
1584
po kilku miesiącach i zostawił notkę
02:13
on Dad'sTaty kitchenkuchnia tablestół,
49
121275
1452
na kuchennym stole taty,
02:14
whichktóry simplypo prostu said, "ConsiderNależy wziąć pod uwagę yourselfsiebie deadnie żyje."
50
122727
4130
która mówiła, po prostu:
"Możesz się uznać za martwego."
02:18
SubsequentlyNastępnie, Algeria'sAlgierii
fundamentalistfundamentalistów armedzbrojnych groupsgrupy
51
126857
2988
Następnie algierskie, uzbrojone
grupy fundamentalistów
02:21
would murdermorderstwo as manywiele as 200,000 civilianscywilów
52
129845
3063
zabiły 200 tys. cywilów
02:24
in what cameoprawa ołowiana witrażu to be knownznany
53
132908
1352
podczas określanych,
02:26
as the darkciemny decadedekada of the 1990s,
54
134260
2878
jako "czarna dekada", lat 90.,
02:29
includingwłącznie z everykażdy singlepojedynczy one
55
137138
1872
w tym każdą jedną
02:31
of the womenkobiety that you see here.
56
139010
3247
spośród kobiet, które tu widzicie.
02:34
In its harshszorstki counterterroristcounterterrorist responseodpowiedź,
57
142257
2873
W ostrej odpowiedzi na terroryzm
02:37
the statestan resorteduciekamy się to torturetorturować
58
145130
1997
państwo posunęło się do tortur
02:39
and to forcedwymuszony disappearanceszaginięć,
59
147127
1711
i wymuszania zniknięć,
02:40
and as terriblestraszny as all of these eventswydarzenia becamestał się,
60
148838
3362
i niezaleźnie od tego,
jak okropne były to wydarzenia,
02:44
the internationalmiędzynarodowy communityspołeczność largelyw dużej mierze ignoredignorowane them.
61
152200
3635
międzynarodowa społeczność je
w większości zignorowała.
02:47
FinallyWreszcie, my fatherojciec, an AlgerianAlgierski
peasant'schłop sonsyn turnedobrócony professorprofesor,
62
155835
3723
W końcu mój tata, algierski syn chłopa,
który został profesorem,
02:51
was forcedwymuszony to stop teachingnauczanie at the universityUniwersytet
63
159558
2103
został zmuszony, by przestać uczyć
02:53
and to fleeucieczki his apartmentapartament,
64
161661
2189
i wyprowadzić się ze swojego mieszkania,
02:55
but what I will never forgetzapomnieć
65
163850
1373
ale nigdy nie zapomnę
02:57
about MahfoudMahfoud BennouneBennoune, my dadtata,
66
165223
2235
o Mahfoudzie Bennoune, moim tacie,
02:59
was that like so manywiele other AlgerianAlgierski intellectualsintelektualistów,
67
167458
2709
że, tak jak wielu
algierskich intelektualistów
03:02
he refusedodmówił to leavepozostawiać the countrykraj
68
170167
1774
odmówił wyjazdu z kraju
03:03
and he continuednieprzerwany to publishpublikować pointedspiczasty criticismskrytyki,
69
171941
3058
i dalej publikował ostrą krytykę,
03:06
bothobie of the fundamentalistsfundamentaliści
70
174999
1950
dotyczacą fundamentalistów,
03:08
and sometimesczasami of the governmentrząd they battledwalczył.
71
176949
2970
a czasem także rządu z którym walczyli.
03:11
For exampleprzykład, in a NovemberListopada 1994 seriesseria
72
179919
3122
Na przykład w listopadzie 1994, w serii
03:15
in the newspaperGazeta ElEl WatanWatan
73
183041
2154
dla gazety El Watan,
03:17
entitleduprawniona "How FundamentalismFundamentalizm
74
185195
1509
zatytułowanej "Jak fundamentalizm
03:18
ProducedProdukowane a TerrorismTerroryzm withoutbez PrecedentPrecedens,"
75
186704
3542
stworzył terroryzm bez precedensu"
03:22
he denouncedpotępiony what he callednazywa
76
190246
1237
potępiał, jak to nazywał,
03:23
the terrorists'terrorystów radicalrodnik breakprzerwa with the trueprawdziwe IslamIslam
77
191483
3333
odejście radykalnych terrorystów
od zasad prawdziwego islamu,
03:26
as it was livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj by our ancestorsprzodkowie.
78
194816
2868
według których żyli nasi przodkowie.
03:29
These were wordssłowa that could get you killedzabity.
79
197684
2831
Przez takie słowa
można było zostać zabitym.
03:32
My father'sojca countrykraj taughtnauczony me
80
200515
1477
Kraj mojego ojca nauczył mnie
03:33
in that darkciemny decadedekada of the 1990s that
81
201992
2554
podczas "czarnej dekady" lat 90., że
03:36
the popularpopularny struggleborykać się againstprzeciwko MuslimMuzułmanin fundamentalismfundamentalizm
82
204546
3408
powszechna walka przeciwko
muzułmańskiemu fundamentalizmowi
03:39
is one of the mostwiększość importantważny
83
207954
1688
jest jedną z najważniejszych
03:41
and overlookedpomijane humanczłowiek rightsprawa struggleszmagania
84
209642
2531
i najbardziej ignorowanych
walk o prawa człowieka
03:44
in the worldświat.
85
212173
1755
na świecie.
03:45
This remainsszczątki trueprawdziwe todaydzisiaj, nearlyprawie 20 yearslat laterpóźniej.
86
213928
3611
Tak jest nadal, prawie 20 lat później.
03:49
You see, in everykażdy countrykraj
87
217539
1581
Widzicie, w każdym kraju,
03:51
where you hearsłyszeć about armedzbrojnych jihadisdżihadystów
88
219120
1850
w którym są uzbrojeni dżihadziści,
03:52
targetingkierowanie civilianscywilów,
89
220970
1756
których celem są obywatele,
03:54
there are alsorównież unarmedbez broni people
90
222726
1675
tam są też nieuzbrojeni ludzie,
03:56
defyingDefying those militantsbojowników that you don't hearsłyszeć about,
91
224401
2847
stawiający opór bojownikom,
o których nie słyszycie
03:59
and those people need our supportwsparcie to succeedosiągnąć sukces.
92
227248
4582
i ci ludzie potrzebują wsparcia,
żeby osiągnąć sukces.
04:03
In the WestWest, it's oftenczęsto assumedzakłada, że
93
231830
1818
Na zachodzie często zakłada się,
04:05
that MuslimsMuzułmanie generallyogólnie condonetoleruje terrorismterroryzm.
94
233648
3037
że muzułmanie w większości
godzą się na terroryzm.
04:08
Some on the right think this because they viewwidok
95
236685
2002
Niektórzy o prawicowych poglądach
04:10
MuslimMuzułmanin culturekultura as inherentlywłaściwie violentgwałtowny,
96
238687
2263
myślą tak, bo uważają muzułmańską kulturę
04:12
and some on the left imaginewyobrażać sobie this
97
240950
1585
za nieodłącznie brutalną,
a niektórzy o lewicowych
04:14
because they viewwidok MuslimMuzułmanin violenceprzemoc,
98
242535
1788
bo widzą muzułmańską przemoc,
04:16
fundamentalistfundamentalistów violenceprzemoc,
99
244323
1351
przemoc fundamentalistów,
04:17
solelywyłącznie as a productprodukt of legitimateprawowity grievancesskarg.
100
245674
3633
jako wynik uprawnionego żalu.
04:21
But bothobie viewswidoki are deadnie żyje wrongźle.
101
249307
2497
Oba poglądy są całkowicie błędne.
04:23
In factfakt, manywiele people of MuslimMuzułmanin heritagedziedzictwo
102
251804
1815
Naprawdę wiele osób
o muzułmańskim dziedzictwie
04:25
around the worldświat are staunchzagorzały opponentsprzeciwnicy
103
253619
2764
z całego świata są stanowczo przeciw
04:28
bothobie of fundamentalismfundamentalizm and of terrorismterroryzm,
104
256383
3261
zarówno fundamentalizmowi,
jaki i terroryzmowi
04:31
and oftenczęsto for very good reasonpowód.
105
259644
2466
i często mają ku temu dobre powody.
04:34
You see, they're much more likelyprawdopodobne to be victimsofiary
106
262110
2040
Widzicie, mają dużo większą szansę zostać
04:36
of this violenceprzemoc than its perpetratorssprawców.
107
264150
3155
ofiarami przemocy, niż jej sprawcami.
04:39
Let me just give you one exampleprzykład.
108
267305
2017
Dam wam jeden przykład.
04:41
AccordingZgodnie z to a 2009 surveyAnkieta
109
269322
2843
Według badań z 2009 roku
04:44
of ArabicArabski languagejęzyk mediagłoska bezdźwięczna resourceszasoby,
110
272165
2340
arabskojęzycznych źródeł medialnych
04:46
betweenpomiędzy 2004 and 2008,
111
274505
3251
z lat 2004 - 2008,
04:49
no more than 15 percentprocent of alglin Qaeda'sKaidy victimsofiary
112
277756
3124
nie więcej niż 15% ofiar Al-Kaidy
04:52
were WesternersZ zachodu.
113
280880
1581
była z zachodu.
04:54
That's a terriblestraszny tollmyto, but the vastogromny majoritywiększość
114
282461
2945
To okropne straty, ale znaczna większość
04:57
were people of MuslimMuzułmanin heritagedziedzictwo,
115
285406
1769
to ludzie o muzułmańskim pochodzeniu,
04:59
killedzabity by MuslimMuzułmanin fundamentalistsfundamentaliści.
116
287175
2816
zabici przez fundamentalistów.
05:01
Now I've been talkingmówić for the last fivepięć minutesminuty
117
289991
2828
Przez ostatnie 5 minut mówiłam
05:04
about fundamentalismfundamentalizm, and you have a right to know
118
292819
2483
o fundamentalistach i macie prawo wiedzieć,
05:07
exactlydokładnie what I mean.
119
295302
1694
co dokładnie mam na myśli.
05:08
I citecytować the definitiondefinicja givendany by the AlgerianAlgierski sociologistsocjolog
120
296996
3905
Zacytuję definicję algierskiej socjolog,
05:12
MariemeMarieme HelieHelie LucasLucas,
121
300901
2039
Marieme Helie Lucas,
05:14
and she saysmówi that fundamentalismsfundamentalizmy,
122
302940
2396
która mówi, że fundamentalizmy,
05:17
noteUwaga the "s," so withinw ciągu all of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy
123
305336
2498
zauważcie liczbę mnogą,
czyli we wszystkich wielkich
05:19
great religiousreligijny traditionstradycje,
124
307834
1822
religijnych tradycjach na świecie,
05:21
"fundamentalismsfundamentalizmy are politicalpolityczny
movementsruchy of the extremeskrajny right
125
309656
3971
"fundamentalizmy są politycznymi
ruchami skrajnej prawicy,
05:25
whichktóry in a contextkontekst of globalizationglobalizacja
126
313627
2163
które w kontekście globalizacji,
05:27
manipulatemanipulować religionreligia in orderzamówienie to achieveosiągać
127
315790
2494
manipulują religią, żeby osiągnąć
05:30
theirich politicalpolityczny aimscelem jest."
128
318284
1649
cele polityczne."
05:31
SadiaSadia AbbasAbbas has callednazywa this the radicalrodnik politicizationupolitycznienie
129
319933
3683
Sadia Abbas nazwała to
radykalnym upolitycznieniem
05:35
of theologyteologii.
130
323616
1511
teologii.
05:37
Now I want to avoiduniknąć projectingrzutowanie the notionpojęcie
131
325127
2415
Nie chcę tworzyć wyobrażenia,
05:39
that there's sortsortować of a monolithmonolit out there
132
327542
1786
że istnieje jakiś monolit, gdzieś tam,
05:41
callednazywa MuslimMuzułmanin fundamentalismfundamentalizm
that is the samepodobnie everywherewszędzie,
133
329328
3213
nazywa się muzułmański fundamentalizm
i wszędzie jest taki sam,
05:44
because these movementsruchy
alsorównież have theirich diversitiesodmienności.
134
332541
2716
bo te ruchy też się od siebie różnią.
05:47
Some use and advocaterzecznik violenceprzemoc.
135
335257
2463
Niektóre używają i popierają przemoc.
05:49
Some do not, thoughchociaż they're oftenczęsto interrelatedwspółzależne.
136
337720
2630
Niektóre nie, ale często
są one ze sobą powiązane.
05:52
They take differentróżne formsformularze.
137
340350
1570
Przybierają różne formy.
05:53
Some maymoże be non-governmentalpozarządowe organizationsorganizacje,
138
341920
2624
Niektóre mogą być
organizacjami pozarządowymi,
05:56
even here in BritainWielkiej Brytanii like CageprisonersCageprisoners.
139
344544
2532
nawet tu, w Wlk. Brytanii,
jak Cageprisoners.
05:59
Some maymoże becomestają się politicalpolityczny partiesimprezy,
140
347076
2093
Niektóre mogą być partiami politycznymi,
06:01
like the MuslimMuzułmanin BrotherhoodBraterstwo,
141
349169
1571
jak Bractwo Muzułmańskie
06:02
and some maymoże be openlyotwarcie armedzbrojnych groupsgrupy
142
350740
1718
i mogą być też
grupami zbrojnymi,
06:04
like the TalibanTalibowie.
143
352458
1725
jak talibowie.
06:06
But in any casewalizka, these are all radicalrodnik projectsprojektowanie.
144
354183
3321
Ale w każdym przypadku,
są to radykalne projekty.
06:09
They're not conservativekonserwatywny or traditionaltradycyjny approachesawanse.
145
357504
3229
To nie jest konserwatywne
lub tradycyjne podejście.
06:12
They're mostwiększość oftenczęsto about changingwymiana pieniędzy
people'sludzie relationshipzwiązek with IslamIslam
146
360733
3213
Najczęściej chodzi o zmianę
relacji ludzi z islamem,
06:15
ratherraczej than preservingzachowania it.
147
363946
1555
nie o jej zachowanie.
06:17
What I am talkingmówić about is the MuslimMuzułmanin extremeskrajny right,
148
365501
3390
Mówię o muzułmańskiej skrajnej prawicy,
06:20
and the factfakt that its adherentsZwolennicy are
149
368891
1999
i to, że jej sympatycy są
06:22
or purportdąży się to be MuslimMuzułmanin
150
370890
1840
lub zapewniają, że są muzułmanami
06:24
makesczyni them no lessmniej offensiveofensywa
151
372730
1410
nie czyni ich mniej groźnymi
06:26
than the extremeskrajny right anywheregdziekolwiek elsejeszcze.
152
374140
2491
od skrajnej prawicy gdziekolwiek indziej.
06:28
So in my viewwidok, if we considerrozważać ourselvesmy sami
153
376631
1867
Więc według mnie, jeśli uważamy się
06:30
liberalliberalne or left-wingLewica,
154
378498
1750
za liberałów albo lewicę,
06:32
humanczłowiek rights-lovingkochający praw or feministfeminista,
155
380248
2460
kochających prawa człowieka lub feministów,
06:34
we mustmusi opposesprzeciwiać się these movementsruchy
156
382708
2201
musimy przeciwdziałać tym ruchom
06:36
and supportwsparcie theirich grassrootsoddolne opponentsprzeciwnicy.
157
384909
2845
i wspierać ich prostych przeciwników.
06:39
Now let me be clearjasny
158
387754
1616
Pozwólcie mi powiedzieć jasno,
06:41
that I supportwsparcie an effectiveefektywny struggleborykać się
159
389370
2002
że popieram efektywną walką
06:43
againstprzeciwko fundamentalismfundamentalizm,
160
391372
1945
przeciwko fundamentalizmowi,
06:45
but alsorównież a struggleborykać się that mustmusi itselfsamo
161
393317
2280
ale walkę, która musi też
06:47
respectPoszanowanie internationalmiędzynarodowy lawprawo,
162
395597
1938
respektować prawo międzynarodowe,
06:49
so nothing I am sayingpowiedzenie should be takenwzięty
163
397535
2429
więc nic, co mówię
nie powinno być traktowane,
06:51
as a justificationuzasadnienie for refusalsOdmów
164
399964
1845
jako usprawiedliwienie odmowy,
06:53
to democratizezdemokratyzować,
165
401809
1465
by stać się demokratycznym
06:55
and here I sendwysłać out a shout-outShout-out of supportwsparcie
166
403274
2675
i z tego miejsca wygłaszam poparcie
06:57
to the pro-democracyprodemokratycznych movementruch
in AlgeriaAlgieria todaydzisiaj, BarakatBarakat.
167
405949
4051
dla pro-demokratycznego ruchu
w Algierii, Barakatu.
07:02
NorAni should anything I say be takenwzięty
168
410000
2282
Nic, co mówię nie powinno być wzięte
07:04
as a justificationuzasadnienie of violationsnaruszenia of humanczłowiek rightsprawa,
169
412282
2867
za usprawiedliwienie łamania
praw człowieka,
07:07
like the massmasa deathśmierć sentenceszdań
170
415149
1406
jak masowe kary śmierci,
07:08
handedprzekazany out in EgyptEgipt earlierwcześniej this weektydzień.
171
416555
2920
wydane w Egipcie w tym tygodniu.
07:11
But what I am sayingpowiedzenie
172
419475
1523
Chcę za to powiedzieć,
07:12
is that we mustmusi challengewyzwanie these
MuslimMuzułmanin fundamentalistfundamentalistów movementsruchy
173
420998
3307
że musimy sprzeciwiać się tym
islamskim, fundamentalistycznym ruchom,
07:16
because they threatenzagrażają humanczłowiek rightsprawa
174
424305
1818
bo zagrażają prawom człowieka
07:18
acrossprzez Muslim-majorityWiększość muzułmańska contextsKonteksty,
175
426123
2583
w środowiskach o muzułmańskiej większości
07:20
and they do this in a rangezasięg of wayssposoby,
176
428706
2381
i robią to na wiele sposobów,
07:23
mostwiększość obviouslyoczywiście with the directbezpośredni attacksataki on civilianscywilów
177
431087
2963
najbardziej oczywistym są
bezpośrednie ataki na cywili
07:26
by the armedzbrojnych groupsgrupy that carrynieść those out.
178
434050
2239
przez uzbrojone grupy,
które je przeprowadzają.
07:28
But that violenceprzemoc is just the tipWskazówka of the iceberggóra lodowa.
179
436289
3047
Ale ta przemoc,
to tylko czubek góry lodowej,
07:31
These movementsruchy as a wholecały purveyzaopatrywać discriminationdyskryminacji
180
439336
2791
Te ruchy, jako całość
przekazują dyskryminację
07:34
againstprzeciwko religiousreligijny minoritiesmniejszości and sexualseksualny minoritiesmniejszości.
181
442127
3321
przeciwko mniejszościom
religijnym i seksualnym.
07:37
They seekszukać to curtailograniczenia the freedomwolność of religionreligia
182
445448
2080
Chcą ograniczyć wolność religijną
07:39
of everyonekażdy who eitherzarówno practicespraktyki in a differentróżne way
183
447528
2899
każdego, kto chce albo
praktykować ją w inny sposób
07:42
or chooseswybiera not to practicećwiczyć.
184
450427
1964
albo nie chce praktykować.
07:44
And mostwiększość defininglydefiningly, they leadprowadzić an all-outtotalnej warwojna
185
452391
3424
I co najwyraźniejsze,
prowadzą otwartą wojnę
07:47
on the rightsprawa of womenkobiety.
186
455815
2081
z prawami kobiet.
07:49
Now, facedw obliczu with these movementsruchy
187
457896
1796
Teraz, w obliczu tych ruchów,
07:51
in recentniedawny yearslat, WesternWestern discourserozprawiać
188
459692
1572
w ostatnich latach zachodni dyskurs
07:53
has mostwiększość oftenczęsto offeredoferowany
189
461264
1635
najczęściej oferował
07:54
two flawedskaza responsesodpowiedzi.
190
462899
2257
dwie błędne reakcje.
07:57
The first that one sometimesczasami findsznajduje on the right
191
465156
2563
Pierwsza, która czasem
pojawia się wśród prawicy,
07:59
suggestswskazuje that mostwiększość MuslimsMuzułmanie are fundamentalistfundamentalistów
192
467719
2542
sugeruje, że większość
muzułmanów to fundamentaliści
08:02
or something about IslamIslam is
inherentlywłaściwie fundamentalistfundamentalistów,
193
470261
3346
albo w islamie jest coś
nieodłącznie fundamentalistycznego
08:05
and this is just offensiveofensywa and wrongźle,
194
473607
3291
i to jest zwyczajnie obraźliwe i błędne,
08:08
but unfortunatelyNiestety on the left
one sometimesczasami encountersspotkania
195
476898
2408
ale niestety wśród lewicy
czasem spotyka się
08:11
a discourserozprawiać that is too politicallypolitycznie correctpoprawny
196
479306
2182
dyskurs, który jest
zbyt politycznie poprawny,
08:13
to acknowledgeuznać the problemproblem of
MuslimMuzułmanin fundamentalismfundamentalizm at all
197
481488
3802
żeby przyznać, że problem
muzułmańskiego fundamentalizmu istnieje
08:17
or, even worsegorzej, apologizesprzeprasza for it,
198
485290
2361
albo, co gorsza, przepraszają za to,
08:19
and this is unacceptablegorszący as well.
199
487651
2548
co też jest nie do przyjęcia.
08:22
So what I'm seekingszukanie is a newNowy way
200
490199
2062
Więc szukam nowego sposobu
08:24
of talkingmówić about this all togetherRazem,
201
492261
2121
mówienia o tym, wszyscy razem,
08:26
whichktóry is groundeduziemiony in the livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj experienceswzruszenie religijne
202
494382
2728
w oparciu o doświadczenia życiowe
08:29
and the hopenadzieja of the people on the frontz przodu lineskwestia.
203
497110
2949
ludzi z pierwszej ręki i ich nadzieje.
08:32
I'm painfullyboleśnie awareświadomy that there has been
204
500059
1951
Jestem boleśnie świadoma
08:34
an increasezwiększać in discriminationdyskryminacji
againstprzeciwko MuslimsMuzułmanie in recentniedawny yearslat
205
502010
3181
wzrostu dyskryminacji przeciwko
muzułmanom w ostatnich latach
08:37
in countrieskraje like the U.K. and the U.S.,
206
505191
2471
w krajach, takich jak
Wlk. Brytania czy USA
08:39
and that too is a mattermateria of gravegrób concerndotyczyć,
207
507662
3054
i to też jest bardzo niepokojąca sprawa,
08:42
but I firmlymocno believe
208
510716
1139
ale głęboko wierzę,
08:43
that tellingwymowny these counter-stereotypicalprzeciw stereotypowe storieshistorie
209
511855
2961
że opowiadanie historii wbrew stereotypom
08:46
of people of MuslimMuzułmanin heritagedziedzictwo
210
514816
1326
o muzułmanach,
08:48
who have confrontedkonfrontowany the fundamentalistsfundamentaliści
211
516142
2172
którzy skonfrontowali się
z fundamentalistami
08:50
and been theirich primarypodstawowa victimsofiary
212
518314
2015
i byli ich podstawowymi ofiarami,
08:52
is alsorównież a great way of counteringprzeciwdziałanie that discriminationdyskryminacji.
213
520329
4577
też jest wspaniałym sposobem
by przeciwstawić się dyskryminacji.
08:56
So now let me introduceprzedstawiać you
214
524906
1780
Więc pozwólcie mi przedstawić wam
08:58
to fourcztery people whosektórego storieshistorie
215
526686
1656
czwórkę, której historie
09:00
I had the great honorhonor of tellingwymowny.
216
528342
3216
mam zaszczyt przekazać.
09:03
FaizanFaizan PeerzadaPeerzada and the RafiRafi PeerElementu równorzędnego TheatreTeatr
217
531558
2233
Faizan Peerzada i zakład tetru Rafi Peer,
09:05
workshopwarsztat namedo imieniu for his fatherojciec
218
533791
2002
nazwany na cześć jego ojca
09:07
have for yearslat promotedlansowany the performingdziałający artssztuka
219
535793
2138
przez lata promowały sztuki sceniczne
09:09
in PakistanPakistan.
220
537931
1732
w Pakistanie.
09:11
With the risewzrost of jihadistdżihadu violenceprzemoc,
221
539663
1461
Ze wzrostem przemocy dżihadżystów,
09:13
they beganrozpoczął się to receiveotrzymać threatszagrożenia
222
541124
1576
zaczęli otrzymywać groźby,
09:14
to call off theirich eventswydarzenia, whichktóry they refusedodmówił to heednależy przestrzegać.
223
542700
3250
żeby odwołali wydarzenia,
na co się nie zgodzili.
09:17
And so a bomberbombowiec struckpowalony theirich 2008
224
545950
3270
Bombowiec uderzył w 2008 roku,
09:21
eighthósma worldświat performingdziałający artssztuka festivalFestiwal in LahoreLahore,
225
549220
2884
podczas 8. światowego festiwalu
sztuk scenicznych w Lahore,
09:24
producingprodukujący raindeszcz of glassszkło
226
552104
1688
tworząc deszcz szkła,
09:25
that fellspadł into the venuemiejsce
227
553792
1665
które pospadało,
09:27
injuringraniąc ninedziewięć people,
228
555457
1935
raniąc 9 osób
09:29
and laterpóźniej that samepodobnie night,
229
557392
1568
i później, tej samej nocy,
09:30
the PeerzadasPeerzadas madezrobiony a very difficulttrudny decisiondecyzja:
230
558960
2751
Perzadowie podjęli bardzo trudną decyzję:
09:33
they announcedogłosił that theirich festivalFestiwal
231
561711
1869
ogłosili, że ich festiwal
09:35
would continueKontyntynuj as plannedzaplanowany the nextNastępny day.
232
563580
3407
będzie kontynuowany następego dnia
według planu.
09:38
As FaizanFaizan said at the time,
233
566987
1451
Falizan powiedział wtedy,
09:40
if we bowkokarda down to the IslamistsIslamiści,
234
568438
1942
że jeśli ugniemy się pod islamistami,
09:42
we'lldobrze just be sittingposiedzenie in a darkciemny cornerkąt.
235
570380
3111
będziemy tylko siedzieć w ciemnym kącie.
09:45
But they didn't know what would happenzdarzyć.
236
573491
1658
Ale nie wiedzieli, co dalej.
09:47
Would anyonektokolwiek come?
237
575149
2437
Czy ktoś przyjdzie?
09:49
In factfakt, thousandstysiące of people cameoprawa ołowiana witrażu out the nextNastępny day
238
577586
2889
W rzeczywistości, tysiące
przybyły następnego dnia,
09:52
to supportwsparcie the performingdziałający artssztuka in LahoreLahore,
239
580475
2402
żeby wesprzeć sztuki sceniczne w Lahore
09:54
and this simultaneouslyrównocześnie thrilledwstrząśnięty
240
582877
1845
i to równie ekscytowało,
09:56
and terrifiedprzerażony FaizanFaizan,
241
584722
1822
co przerażało Faizana,
09:58
and he ranpobiegł up to a womankobieta
242
586544
1453
który podbiegł do kobiety,
09:59
who had come in with her two smallmały childrendzieci,
243
587997
2217
która przyszła z dwójką małych dzieci
10:02
and he said, "You do know there
was a bombbomba here yesterdaywczoraj,
244
590214
3194
i powiedział: "Wiesz, że tu
wczoraj spadła bomba
10:05
and you do know there's a threatzagrożenie here todaydzisiaj."
245
593408
2327
i dzisiaj też to grozi."
10:07
And she said, "I know that,
246
595735
1883
A ona odpowiedziała: "Wiem,
10:09
but I cameoprawa ołowiana witrażu to your festivalFestiwal
247
597618
1564
ale przychodziłam na festiwal
10:11
with my mothermama when I was theirich agewiek,
248
599182
2430
z mamą, gdy byłam w ich wieku
10:13
and I still have those imagesobrazy in my mindumysł.
249
601612
3048
i nadal to wspominam.
10:16
We have to be here."
250
604660
2138
Musimy tu być."
10:18
With stalwartNiezłomnych audiencesodbiorców like this,
251
606798
1857
Z tak oddaną widownią
10:20
the PeerzadasPeerzadas were ablezdolny to concludewyciągnąć wniosek
252
608655
1654
Peerzada'owie mogli dokończyć
10:22
theirich festivalFestiwal on schedulerozkład.
253
610309
2460
swój festiwal według planu.
10:24
And then the nextNastępny yearrok,
254
612769
1237
A następnego roku
10:26
they lostStracony all of theirich sponsorssponsorów
255
614006
1883
stracili wszystkich swoich sponsorów
10:27
duez powodu to the securitybezpieczeństwo riskryzyko.
256
615889
2369
z powodu zagrożenia bezpieczeństwa.
10:30
So when I metspotkał them in 2010,
257
618258
2300
Więc, gdy spotkałam ich w 2010,
10:32
they were in the middleśrodkowy of the first subsequentkolejne eventzdarzenie
258
620558
2286
byli w trakcie kolejnego wydarzenia,
10:34
that they were ablezdolny to have in the samepodobnie venuemiejsce,
259
622844
3066
które mogli zorganizować
w tym samym miejscu
10:37
and this was the ninthdziewiąty youthmłodość performingdziałający artssztuka festivalFestiwal
260
625910
3264
i to był dziewiąty młodzieżowy
festiwal sztuk scenicznych
10:41
heldtrzymany in LahoreLahore in a yearrok when that cityMiasto
261
629174
2975
odbywający się w Lahore
w tamtym roku, gdy w mieście
10:44
had alreadyjuż experienceddoświadczony 44 terrorterror attacksataki.
262
632149
4070
miały miejsce 44 ataki terrorystyczne.
10:48
This was a time when the PakistaniPakistańska TalibanTalibowie
263
636219
2103
To był czas, gdy pakistańscy talibowie
10:50
had commencedrozpoczął się theirich systematicsystematyczne targetingkierowanie
264
638322
1817
rozpoczęli systematycznie brać na cel
10:52
of girls'dziewczyny' schoolsszkoły that would culminatepunktem kulminacyjnym
265
640139
2208
dziewczęce szkoły, których kulminacją
10:54
in the attackatak on MalalaMalala YousafzaiYousafzai.
266
642347
2759
był atak na Malalę Yousafzai.
10:57
What did the PeerzadasPeerzadas do in that environmentśrodowisko?
267
645106
4395
Co Peerzadowie zrobili
w takich okolicznościach?
11:01
They stagedwystawił girls'dziewczyny' schoolszkoła theaterteatr.
268
649501
3173
Wystawili teatr żeńskiej szkoły.
11:04
So I had the privilegeprzywilej of watchingoglądanie "NaangNaang WalWal,"
269
652674
2812
Więc miałam przywilej
zobaczenia "Naang Wal",
11:07
whichktóry was a musicalmusical in the PunjabiPendżabski languagejęzyk,
270
655486
2632
musical w języku Punjabi
11:10
and the girlsdziewczyny of LahoreLahore GrammarGramatyka SchoolSzkoła
271
658118
1762
i dziewczęta ze szkoły w Lahore
11:11
playedgrał all the partsCzęści.
272
659880
1726
zagrały wszystkie role.
11:13
They sangśpiewał and dancedtańczyłem,
273
661606
1234
Śpiewały i tańczyły,
11:14
they playedgrał the micemyszy and the waterwoda buffalobawół,
274
662840
2658
grały myszy i bawoła domowego
11:17
and I heldtrzymany my breathoddech, wonderingpełen zdumienia,
275
665498
2464
i wstrzymywałam oddech myśląc,
11:19
would we get to the endkoniec
276
667962
1267
czy dotrwamy do końca
11:21
of this amazingniesamowity showpokazać?
277
669229
2286
tego wspaniałego przedstawienia?
11:23
And when we did, the wholecały audiencepubliczność
278
671515
2556
I udało się, cała widownia
11:26
collectivelyłącznie exhaledwydychany,
279
674071
1738
razem odetchnęła
11:27
and a fewkilka people actuallytak właściwie weptpłakał,
280
675809
2264
i parę osób nawet się rozpłakało
11:30
and then they filledwypełniony the auditoriumaudytorium
281
678073
2523
i wtedy salę wypełniły
11:32
with the peacefulspokojna boomBum of theirich applauseoklaski.
282
680596
2839
spokojne, gromkie brawa.
11:35
And I rememberZapamiętaj thinkingmyślący in that momentza chwilę
283
683435
2987
Pamiętam, że myślałam w tym momencie,
11:38
that the bombersbombowce madezrobiony headlinesnagłówki here
284
686422
2431
że bombowce trafiły tu na nagłówki
11:40
two yearslat before
285
688853
1663
dwa lata temu,
11:42
but this night and these people
286
690516
2364
ale ta noc i ci ludzie
11:44
are as importantważny a storyfabuła.
287
692880
3291
tworzą równie ważną historię.
11:50
MariaMaria BashirBashir is the first and only
288
698488
2480
Maria Bashir jest pierwszą i jedyną
11:52
womankobieta chiefszef prosecutorProkurator in AfghanistanAfganistan.
289
700968
3124
kobietą, prokuratorem
w Afganistanie.
11:56
She's been in the poststanowisko sinceod 2008
290
704092
2214
Była na stanowisku od 2008 roku
11:58
and actuallytak właściwie openedotwierany an officegabinet to investigatezbadać
291
706306
2186
i otworzyła biuro po to, by rozpatrywać
12:00
casesprzypadki of violenceprzemoc againstprzeciwko womenkobiety,
292
708492
1826
sprawy przemocy wobec kobiet,
12:02
whichktóry she saysmówi is the mostwiększość importantważny areapowierzchnia
293
710318
2258
co jej zdaniem jest
najważniejszą dziedziną
12:04
in her mandatemandat.
294
712576
1734
na jej terytorium mandatowym.
12:06
When I meetspotykać się her in her officegabinet in HeratHerat,
295
714310
3065
Gdy miałam ją spotkać
w jej biurze w Haracie,
12:09
she enterswchodzi surroundedotoczony by
296
717375
1745
weszła otoczona przez
12:11
fourcztery largeduży menmężczyźni with fourcztery hugeolbrzymi gunspistolety.
297
719120
3366
czterech dużych mężczyzn
z czterema wielkimi spluwami.
12:14
In factfakt, she now has 23 bodyguardsochroniarzy,
298
722486
2964
Prawdę mówiąc, teraz ma 23 ochroniarzy,
12:17
because she has weatheredwyblakły bombbomba attacksataki
299
725450
1420
przez ataki bombowe,
12:18
that nearlyprawie killedzabity her kidsdzieciaki,
300
726870
1678
które o mało nie zabiły jej dzieci
12:20
and it tookwziął the legnogi off of one of her guardsosłony.
301
728548
3351
i jeden z jej ochroniarzy
stracił tak nogę.
12:23
Why does she continueKontyntynuj?
302
731899
2110
Dlaczego nie daje za wygraną?
12:26
She saysmówi with a smileuśmiech that that is the questionpytanie
303
734009
2654
Mówi z uśmiechem, że to pytanie,
12:28
that everyonekażdy askspyta
304
736663
2047
które wszyscy jej zadają -
12:30
as she putsstawia it, "Why you riskryzyko not livingżycie?"
305
738710
3825
jak ona to ujmuje:
"Dlaczego ryzykujesz nieżyciem?"
12:34
And it is simplypo prostu that for her,
306
742535
1639
I dla niej to tyle,
12:36
a better futureprzyszłość for all the MariaMaria BashirsBashirs to come
307
744174
3469
lepsza przyszłość dla
wszystkich Marii Bashir
12:39
is worthwartość the riskryzyko,
308
747643
1484
jest warta ryzyka
12:41
and she knowswie that if people like her
309
749127
1710
i wie, że jeśli ludzie, jak ona
12:42
do not take the riskryzyko,
310
750837
1915
nie podejmą ryzyka,
12:44
there will be no better futureprzyszłość.
311
752752
2297
lepsza przyszłość nie nadejdzie.
12:47
LaterPóźniej on in our interviewwywiad,
312
755049
1727
Później, podczas naszego wywiadu
12:48
ProsecutorProkurator BashirBashir tellsmówi me how worriedzmartwiony she is
313
756776
2363
prokurator Bashir mówi mi,
jak bardzo martwi ją
12:51
about the possiblemożliwy outcomewynik
314
759139
1519
możliwy skutek
12:52
of governmentrząd negotiationsnegocjacje with the TalibanTalibowie,
315
760658
2499
negocjacji rządu z talibami,
12:55
the people who have been tryingpróbować to killzabić her.
316
763157
2394
ludźmi, którzy próbowali ją zabić.
12:57
"If we give them a placemiejsce in the governmentrząd,"
317
765551
1752
"Jeśli damy im miejsca w rządzie,
12:59
she askspyta, "Who will protectochraniać women'skobiet rightsprawa?"
318
767303
3217
kto ochroni prawa kobiet?" zapytała.
13:02
And she urgeswzywa the internationalmiędzynarodowy communityspołeczność
319
770520
2366
I naciska na społeczność międzynarodową,
13:04
not to forgetzapomnieć its promiseobietnica about womenkobiety
320
772886
2632
żeby nie zapomnieli
o swojej obietnicy wobec kobiet,
13:07
because now they want peacepokój with TalibanTalibowie.
321
775518
3827
ze względu na chęć
zawarcia pokoju z talibami.
13:11
A fewkilka weekstygodnie after I leavepozostawiać AfghanistanAfganistan,
322
779345
2205
W kilka tygodni
po moim wyjeździe Afganistanu,
13:13
I see a headlinenagłówek on the InternetInternet.
323
781550
2875
widzę nagłówki w internecie:
13:16
An AfghanAfgański prosecutorProkurator has been assassinatedzamordowany.
324
784425
3605
Afgański prokurator zostal zabity
13:20
I googleGoogle desperatelybeznadziejnie,
325
788030
2136
Przeszukuję Google
13:22
and thankfullyna szczęście that day I find out
326
790166
1674
i na szczęście okazało się,
13:23
that MariaMaria was not the victimofiara,
327
791840
2086
że to nie Maria była ofiarą,
13:25
thoughchociaż sadlyNiestety, anotherinne AfghanAfgański prosecutorProkurator
328
793926
2223
ale niestety, inny afgański prokurator
13:28
was gunnedzastrzelony down on his way to work.
329
796149
2031
został zastrzelony w drodze do pracy.
13:30
And when I hearsłyszeć headlinesnagłówki like that now,
330
798180
2995
I, gdy teraz widzę takie nagłówki,
13:33
I think that as internationalmiędzynarodowy troopswojsko
331
801175
2298
myślę, że gdy międzynarodowe oddziały
13:35
leavepozostawiać AfghanistanAfganistan this yearrok and beyondpoza,
332
803473
3048
opuszczą Afganistan
w tym i kolejnych latach,
13:38
we mustmusi continueKontyntynuj to careopieka
333
806521
1906
nie możemy się przestać przejmować
13:40
about what happensdzieje się to people there,
334
808427
1433
tym, co spotyka tam ludzi
13:41
to all of the MariaMaria BashirsBashirs.
335
809860
3026
wszystkie Marie Bashir.
13:44
SometimesCzasami I still hearsłyszeć her voicegłos in my headgłowa
336
812886
2613
Czasem nadal słyszę jej głos
13:47
sayingpowiedzenie, with no bravadobrawura whatsoevercokolwiek,
337
815499
3081
mówiący, bez zuchwałości:
13:50
"The situationsytuacja of the womenkobiety of AfghanistanAfganistan
338
818580
2605
"Sytuacja kobiet w Afganistanie
13:53
will be better somedaypewnego dnia.
339
821185
1906
kiedyś stanie się lepsza.
13:55
We should prepareprzygotować the groundziemia for this,
340
823091
2235
Musimy przygotować pod to grunt,
13:57
even if we are killedzabity."
341
825326
2943
nawet jeśli za to zginiemy."
14:01
There are no wordssłowa adequateodpowiedni
342
829854
1648
Nie ma odpowiednich słów,
14:03
to denouncewypowiedzieć the alglin ShabaabShabaab terroriststerroryści
343
831502
1976
żeby nazwać terrorystów Asz-Szababu,
14:05
who attackedzaatakowany the WestgateWestgate MallCentrum handlowe in NairobiNairobi
344
833478
2262
którzy przeprowadzili atak
na Westgate Mall w Nairobi
14:07
on the samepodobnie day as a children'sdzieci cookinggotowanie competitionzawody
345
835740
3462
w dniu konkursu kucharskiego dla dzieci
14:11
in SeptemberWrześnia of 2013.
346
839202
2418
we wrześniu 2013 roku.
14:13
They killedzabity 67, includingwłącznie z poetspoeci and pregnantw ciąży womenkobiety.
347
841620
4499
Zabili 67 osób,
włączając w to poetów i cieżarne.
14:18
FarZnacznie away in the AmericanAmerykański MidwestMidwest,
348
846119
2099
Daleko w Ameryce Środkowozachodniej
14:20
I had the good fortunefortuna of meetingspotkanie Somali-AmericansSomalijski Amerykanie
349
848218
2347
miałam szczęście poznać
Amerykanów z Somalii,
14:22
who were workingpracujący to counterlicznik
the effortsstarania of alglin ShabaabShabaab
350
850565
2848
którzy pracowali,
by zniweczyć wysiłki Asz-Szababu,
14:25
to recruitrekrutacji a smallmały numbernumer of youngmłody people
351
853413
2224
który chciał zrekrutować młodych ludzi
14:27
from theirich cityMiasto of MinneapolisMinneapolis
352
855637
1944
z ich miasta, Minneapolis,
14:29
to take partczęść in atrocitiesokrucieństwa like WestgateWestgate.
353
857581
3698
żeby wzięli udział w takim okropieństwie,
jak to w Westgate.
14:33
AbdirizakAbdirizak Bihi'sBihi's studiousintelektualny
354
861279
1960
Dobrze uczący się 17 letni
14:35
17-year-old-roczny nephewbratanek BurhanBurhan HassanHassan
355
863239
2889
siostrzeniec Abdirizaka Bihi,
Burhan Hassan
14:38
was recruitedrekrutowani here in 2008,
356
866128
2648
został zrekrutowany w 2008 roku,
14:40
spiritedporywający to SomaliaSomalia,
357
868776
1760
wysłany do Somalii
14:42
and then killedzabity when he triedwypróbowany to come home.
358
870536
3370
i zabity, gdy próbował wrócić do domu.
14:45
SinceOd that time, MrMr. BihiBihi,
359
873906
1594
Od tego czasu pan Bihi,
14:47
who directskieruje the no-budgetbudżecie SomaliSomalijski
EducationEdukacja and AdvocacyRzecznictwo CenterCentrum,
360
875500
4253
który zarządza bez budżetowym
Somalijskim Centrum Edukacji i Rzecznictwa,
14:51
has been vocallywokalnie denouncingwypowiadającego the recruitmentRekrutacja
361
879753
2451
otwarcie krytykuje rekrutację
14:54
and the failuresawarie of governmentrząd
362
882204
1856
i porażkę rządu,
14:56
and Somali-AmericanSomalijski amerykańska institutionsinstytucje
363
884060
2219
i somalijsko-amerykańskie instytucje,
14:58
like the AbubakarAbubakar As-SaddiqueJako Saddique IslamicIslamska CenterCentrum
364
886279
3025
jak islamskie centrum,
Abubakar As-Saddique,
15:01
where he believeswierzy his nephewbratanek was radicalizedradykalizacji
365
889304
2231
które uczyniło jego bratanka radykałem,
15:03
duringpodczas a youthmłodość programprogram.
366
891535
2106
podczas programów młodzieżowych.
15:05
But he doesn't just criticizekrytykować the mosqueMeczet.
367
893641
2153
Ale on nie krytykuje tylko meczetu.
15:07
He alsorównież takes on the governmentrząd
368
895794
1579
Także rząd,
15:09
for its failureniepowodzenie to do more
369
897373
1785
za jego porażkę, żeby zrobić więcej,
15:11
to preventzapobiec povertyubóstwo in his communityspołeczność.
370
899158
2498
żeby zapobiec biedzie w jego społeczności.
15:13
GivenBiorąc pod uwagę his ownwłasny lackbrak of financialbudżetowy resourceszasoby,
371
901656
2289
Biorąc pod uwagę,
że mu też brakuje pieniędzy,
15:15
MrMr. BihiBihi has had to be creativetwórczy.
372
903945
2311
pan Bihi musiał być kreatywny.
15:18
To counterlicznik the effortsstarania of alglin ShabaabShabaab
373
906256
1894
Żeby zniweczyć wysiłki Asz-Szababu,
15:20
to swaykołysać more disaffectedniezadowolonych youthmłodość,
374
908150
2385
aby zwerbować młodzież bez perspektyw
15:22
in the wakebudzić of the group'sgrupy 2010 attackatak
375
910535
2435
przed atakiem grupy w 2010 roku
15:24
on WorldŚwiat CupPuchar viewerswidzów in UgandaUganda,
376
912970
2594
na oglądających mundial, w Ugandzie,
15:27
he organizedzorganizowany a RamadanRamadan basketballKoszykówka tournamentTurniej
377
915564
3340
w odpowiedzi zorganizował
rozgrywki koszykówki Ramadan
15:30
in MinneapolisMinneapolis in responseodpowiedź.
378
918904
2532
w Minneapolis.
15:33
ScoresWyniki of Somali-AmericanSomalijski amerykańska kidsdzieciaki cameoprawa ołowiana witrażu out
379
921436
2684
Tłumy somalissko-amerykańskich
dzieci przyszło,
15:36
to embraceuścisk sportsport
380
924120
1388
żeby uprawiać sport,
15:37
despitepomimo the fatwafatwa againstprzeciwko it.
381
925508
2492
mimo fatwy przeciwko temu.
15:40
They playedgrał basketballKoszykówka
382
928000
1745
Grali w koszykówkę,
15:41
as BurhanBurhan HassanHassan never would again.
383
929745
3867
czego Burhan Hassan już nigdy nie zrobi.
15:45
For his effortsstarania, MrMr. BihiBihi has been ostracizedodrzuceni
384
933612
2650
Za swoje wysiłek,
pan Bihi został odrzucony
15:48
by the leadershipprzywództwo of the AbubakarAbubakar
As-SaddiqueJako Saddique IslamicIslamska CenterCentrum,
385
936262
3072
przez kierownictwo islamskiego centrum
Abubakar As-Saddique,
15:51
with whichktóry he used to have good relationsrelacje.
386
939334
2565
z którym wcześniej miał dobre relacje.
15:53
He told me, "One day we saw the imamimam on TVTELEWIZOR
387
941899
2386
Powiedział mi:
"Zobaczyliśmy w telewizji imama,
15:56
callingpowołanie us infidelsniewiernych and sayingpowiedzenie,
388
944285
2058
który nazywał nas niewiernymi i mówił:
15:58
'These familiesrodziny are tryingpróbować to destroyzniszczyć the mosqueMeczet.'"
389
946343
3569
"Te rodziny starają się
zniszczyć nasz meczet".
16:01
This is at completekompletny oddsszansa
390
949912
1411
To nie zgadza się ani trochę
16:03
with how AbdirizakAbdirizak BihiBihi understandsrozumie
391
951323
2533
z tym, jak Abdirizak Bihi postrzega,
16:05
what he is tryingpróbować to do
392
953856
1800
to, co próbuje zrobić,
16:07
by exposingnarażania alglin ShabaabShabaab recruitmentRekrutacja,
393
955656
2406
demaskując rekrutację Asz-Szababu,
16:10
whichktóry is to savezapisać the religionreligia I love
394
958062
2422
czyli uratować religię, którą kocham
16:12
from a smallmały numbernumer of extremistsekstremiści.
395
960484
3126
od małej grupy ekstremistów.
16:16
Now I want to tell one last storyfabuła,
396
964938
2561
Teraz chcę opowiedzieć ostatnią historię
16:19
that of a 22-year-old-roczny lawprawo studentstudent in AlgeriaAlgieria
397
967499
3014
o 22-letniej studentce prawa z Algierii,
16:22
namedo imieniu AmelAmel Zenoune-ZouaniZenoune-Zouani
398
970513
1946
która nazywała się Amel Zenoune-Zouani
16:24
who had the samepodobnie dreamsmarzenia of a legalprawny careerkariera
399
972459
1879
i marzyła o karierze prawniczej,
16:26
that I did back in the '90s.
400
974338
2702
tak jak ja w latach 90.
16:29
She refusedodmówił to give up her studiesstudia,
401
977040
1929
Odmówiła porzucenia studiów,
16:30
despitepomimo the factfakt that the fundamentalistsfundamentaliści
402
978969
1969
mimo że fundamentaliści
16:32
battlingWalka the AlgerianAlgierski statestan back then
403
980938
2530
atakujący wtedy Algierię,
16:35
threatenedzagrożony all who continuednieprzerwany theirich educationEdukacja.
404
983468
3622
grozili wszystkim,
ktorzy kontynuowali edukację.
16:39
On JanuaryStycznia 26, 1997, AmelAmel boardedna pokład the busautobus
405
987090
4110
26 stycznia, 1997 roku
Amel wsiadła do autobusu
16:43
in AlgiersAlgier where she was studyingstudiować
406
991200
1922
w Algierze, gdzie mieszkała,
16:45
to go home and spendwydać a RamadanRamadan eveningwieczór
407
993122
2183
żeby wrócić do domu na wieczór Ramadamu
16:47
with her familyrodzina,
408
995305
1689
do swojej rodziny
16:48
and would never finishkoniec lawprawo schoolszkoła.
409
996994
2386
i już nigdy nie ukończyła
szkoły prawniczej.
16:51
When the busautobus reachedosiągnięty the outskirtsperyferie
410
999380
1460
Gdy autobus dotarł na obrzeża
16:52
of her hometownmiasto rodzinne, it was stoppedzatrzymany
411
1000840
1775
jej rodzinnego miasta, zatrzymali go
16:54
at a checkpointpunkt kontrolny mannedzałogowy by menmężczyźni
412
1002615
2142
w punkcie kontrolnym, kierowanym przez
16:56
from the ArmedZbrojnych IslamicIslamska GroupGrupa.
413
1004757
2294
mężczyzn ze Zbrojnej Grupy Islamskiej.
16:59
CarryingProwadzenie her schoolbagtornister,
414
1007051
1729
Ponieważ miała ze sobą podręczniki,
17:00
AmelAmel was takenwzięty off the busautobus
415
1008780
1986
Amel została zabrana z autobusu
17:02
and killedzabity in the streetulica.
416
1010766
2589
i zabita na ulicy.
17:05
The menmężczyźni who cutciąć her throatgardło
417
1013355
1136
Po podcięciu jej gardła,
17:06
then told everyonekażdy elsejeszcze,
418
1014491
1850
mężczyzna powiedział reszcie:
17:08
"If you go to universityUniwersytet,
419
1016341
1894
"Jeśli pójdziecie na uniwersytet,
17:10
the day will come when we will killzabić all of you
420
1018235
2554
pewnego dnia wszystkich was zabijemy,
17:12
just like this."
421
1020789
3231
tak jak ją."
17:16
AmelAmel diedzmarły at exactlydokładnie 5:17 p.m.,
422
1024020
2700
Amel umarła dokładnie o 5:17 po południu,
17:18
whichktóry we know because when she fellspadł in the streetulica,
423
1026720
2848
o czym wiemy, bo gdy upadła na ulicę
17:21
her watch brokezepsuł się.
424
1029568
1777
jej zegarek się zepsuł.
17:23
Her mothermama showedpokazał me the watch
425
1031345
1229
Jej mama pokazała mi zegarek
17:24
with the seconddruga handdłoń still aimedwymierzony
426
1032574
2001
ze jedną wskazówką nadal uniesioną
17:26
optimisticallyoptymistycznie upwardw górę
427
1034575
1496
optymistycznie do góry,
17:28
towardsw kierunku a 5:18 that would never come.
428
1036071
3436
w stronę 5:18, która nigdy nie nadejdzie.
17:31
ShortlyWkrótce before her deathśmierć,
429
1039507
1149
Niedługo przed śmiercią,
17:32
AmelAmel had said to her mothermama of herselfsię
430
1040656
1855
Amel powiedziała swojej mamie o sobie
17:34
and her sisterssiostry,
431
1042511
1887
i jej siostrach:
17:36
"Nothing will happenzdarzyć to us, InshallahInshallah, God willingskłonny,
432
1044398
3617
"Nic nam się nie stanie, Inshallah, jak Bóg pozwoli,
17:40
but if something happensdzieje się,
433
1048015
1870
ale jeśli coś się stanie,
17:41
you mustmusi know that we are deadnie żyje for knowledgewiedza, umiejętności.
434
1049885
2883
musisz wiedzieć, że umarłyśmy za wiedzę.
17:44
You and fatherojciec mustmusi keep your headsgłowy heldtrzymany highwysoki."
435
1052768
4210
Ty i tata musicie mieć
wysoko uniesione czoła."
17:48
The lossutrata of suchtaki a youngmłody womankobieta is unfathomableniewyobrażalne,
436
1056978
3982
Strata takiej młodej kobiety
jest nie do pojęcia,
17:52
and so as I did my researchBadania
437
1060960
1555
więc zaczęłam szukać.
17:54
I founduznany myselfsiebie searchingbadawczy for Amel'sAmel's hopenadzieja again
438
1062515
3254
Zaczęłam szukać na nowo nadziei Ameli,
17:57
and her nameNazwa even meansznaczy "hopenadzieja" in ArabicArabski.
439
1065769
2937
jej imię nawet oznacza
"nadzieja" po arabsku.
18:00
I think I founduznany it in two placesmiejsca.
440
1068706
3251
Znalazłam ją w dwóch miejscach.
18:03
The first is in the strengthwytrzymałość of her familyrodzina
441
1071957
2295
Po pierwsze w sile jej rodziny
18:06
and all the other familiesrodziny to
continueKontyntynuj tellingwymowny theirich storieshistorie
442
1074252
3266
i innych rodzin, które kontynuowały
opowiadanie swoich historii,
18:09
and to go on with theirich liveszyje despitepomimo the terrorismterroryzm.
443
1077518
3065
i szły ze swoim życiem
do przodu, mimo terroryzmu.
18:12
In factfakt, Amel'sAmel's sistersiostra LamiaLamia overcamepokonaliśmy her griefsmutek,
444
1080583
3282
Siostra Ameli, Lamia, pokonała żal,
18:15
wentposzedł to lawprawo schoolszkoła,
445
1083865
1371
poszła do szkoły prawniczej
18:17
and practicespraktyki as a lawyerprawnik in AlgiersAlgier todaydzisiaj,
446
1085236
2754
i dzisiaj pracuje, jako prawnik w Algierze,
18:19
something whichktóry is only possiblemożliwy
447
1087990
1601
co jest możliwe tylko, bo
18:21
because the armedzbrojnych fundamentalistsfundamentaliści
448
1089591
1189
uzbrojeni fundamentaliści
18:22
were largelyw dużej mierze defeatedpokonał in the countrykraj.
449
1090780
2878
zostali w większości pokonani w jej kraju.
18:25
And the seconddruga placemiejsce I founduznany Amel'sAmel's hopenadzieja
450
1093658
2847
Drugie miejsce,
gdzie odnalazłam nadzieję Ameli
18:28
was everywherewszędzie that womenkobiety and menmężczyźni
451
1096505
2472
było wszedzie, gdzie kobiety i mężczyźni
18:30
continueKontyntynuj to defyprzeciwstawiać się the jihadisdżihadystów.
452
1098977
2695
nadal walczą z dżihadem.
18:33
We mustmusi supportwsparcie all of those in honorhonor of AmelAmel
453
1101672
3258
Musimy wspierać wszystkich,
ku pamięci Ameli,
18:36
who continueKontyntynuj this humanczłowiek rightsprawa struggleborykać się todaydzisiaj,
454
1104930
2633
którzy kontynuują
walkę o prawa człowieka,
18:39
like the NetworkSieci of WomenKobiety
LivingŻycia UnderPod MuslimMuzułmanin LawsPrawa.
455
1107563
3997
jak Sieć Kobiet Żyjących
Pod Muzułamańskim Prawem.
18:43
It is not enoughdość, as the victimsofiary rightsprawa advocaterzecznik
456
1111560
2627
To nie wystarcza, jak
wspierająca prawa ofiar
18:46
CherifaCherifa KheddarKheddar told me in AlgiersAlgier,
457
1114187
1887
Cherifa Kheddar mówiła mi w Algierze,
18:48
it is not enoughdość just to battlebitwa terrorismterroryzm.
458
1116074
3065
nie wystarza walczyć z terroryzmem.
18:51
We mustmusi alsorównież challengewyzwanie fundamentalismfundamentalizm,
459
1119139
2544
Musimy też kwestionować fundamentalizm,
18:53
because fundamentalismfundamentalizm is the ideologyideologii
460
1121683
2437
bo fundamentalizm to ideologia,
18:56
that makesczyni the bedłóżko of this terrorismterroryzm.
461
1124120
2591
która, stanowi podłoże terroryzmu.
18:58
Why is it that people like her, like all of them
462
1126711
3439
Czemu ludzie, jak ona, jak oni wszyscy,
19:02
are not more well knownznany?
463
1130150
1694
nie są bardziej znani?
19:03
Why is it that everyonekażdy knowswie
who OsamaOsama binkosz LadenŁadunkiem was
464
1131844
3277
Czemu wszyscy wiedzą,
kim był Osama bin Laden
19:07
and so fewkilka know of all of those
465
1135121
1933
i tak niewielu wie o tych,
19:09
standingna stojąco up to the binkosz LadensLadens in theirich ownwłasny contextsKonteksty.
466
1137054
3693
którzy postawili się Bin Ladenom,
ze swojego otocznia.
19:12
We mustmusi changezmiana that, and so I askzapytać you
467
1140747
2657
Musimy to zmienić i dlatego proszę was,
19:15
to please help sharedzielić these storieshistorie
468
1143404
1768
żebyście przekazali te historie
19:17
throughprzez your networkssieci.
469
1145172
1773
przez wasze sieci.
19:18
Look again at AmelAmel Zenoune'sZenoune's watch,
470
1146945
2099
Popatrzcie jeszcze raz na zegarek Ameli,
19:21
foreverna zawsze frozenmrożony,
471
1149044
1660
na zawsze w bezruchu
19:22
and now please look at your ownwłasny watch
472
1150704
2362
i proszę spójrzcie teraz na własne zegarki
19:25
and decidedecydować się this is the momentza chwilę that you commitpopełnić
473
1153066
3024
i zdecydujcie, że to jest moment,
kiedy zaangażujecie się
19:28
to supportingwspieranie people like AmelAmel.
474
1156090
1908
we wsparcie ludzi takich, jak Amela.
19:29
We don't have the right to be silentcichy about them
475
1157998
2381
Nie mamy prawa milczeć na ich temat,
19:32
because it is easierłatwiejsze
476
1160379
1498
ponieważ tak jest prościej
19:33
or because WesternWestern policypolityka is flawedskaza as well,
477
1161877
2861
lub ponieważ zachodnia polityka
też ma wady,
19:36
because 5:17 is still comingprzyjście
478
1164738
2336
bo 5:17 ciągle nadchodzi
19:39
to too manywiele AmelAmel ZenounesZenounes
479
1167074
1867
dla zbyt wielu Ameli Zenoun
19:40
in placesmiejsca like northernpółnocny NigeriaNigeria,
480
1168941
1970
w miejscach, jak północna Nigeria,
19:42
where jihadisdżihadystów still killzabić studentsstudenci.
481
1170911
2576
gdzie dżihadziści wciąż
zabijają studentów.
19:45
The time to speakmówić up in supportwsparcie of all of those
482
1173487
3081
Czas, by wesprzeć wszystkich,
19:48
who peacefullyspokojnie challengewyzwanie fundamentalismfundamentalizm
483
1176568
2308
którzy pokojowo walczą z fundamentalizmem
19:50
and terrorismterroryzm in theirich ownwłasny communitiesspołeczności
484
1178876
2964
i terroryzmem w swoich społecznościach
19:53
is now.
485
1181840
1536
nadszedł teraz.
19:55
Thank you.
486
1183376
2283
Dziękuję.
19:57
(ApplauseAplauz)
487
1185659
2506
(Aplauz)
Translated by Monika Morawska
Reviewed by Maria Jamrozik

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Karima Bennoune - Professor of international law
Karima Bennoune's new book introduces the world to people who speak out against fundamentalist terrorism.

Why you should listen

Karima Bennoune is a professor of international law at the University of California–Davis School of Law. She grew up in Algeria and the United States and now lives in northern California.

She has published widely in many leading academic journals, as well as in the Guardian, The New York Times, Comment is Free, the website of Al Jazeera English, The Nation. The topic of her most recent publication ‘Your Fatwa Does Not Apply Here’ is a very personal one for her. Her father Mahfoud Bennoune was an outspoken professor at the University of Algiers, and faced death threats during the 1990s, but continued speaking out against fundamentalism and terrorism. In writing this book, Karima set out to meet people who are today doing what her father did back then, to try to garner for them greater international support than Algerian democrats received during the 1990s.

She has served as a member of the Executive Council of the American Society of International Law and on the board of directors of Amnesty International USA. Currently, she sits on the Board of the Network of Women Living Under Muslim Laws. She has also been a consultant on human rights issues for the International Council on Human Rights Policy, the Soros Foundation, the Coalition to Stop the Use of Child Soldiers, and for the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Her human rights field missions have included Afghanistan, Bangladesh, Fiji, Lebanon, Pakistan, South Korea, southern Thailand, and Tunisia.

She traveled to Algeria in February 2011 to serve as an observer at pro-democracy protests with the support of the Urgent Action Fund for Women’s Human Rights, writing a series of articles about these events for the Guardian. In October 2011, she volunteered as an election observer during the Tunisian constituent assembly elections with Gender Concerns International.

More profile about the speaker
Karima Bennoune | Speaker | TED.com