ABOUT THE SPEAKER
Colin Grant - Author, historian
Colin Grant is an author and historian whose works focus on larger-than-life figures of the African diaspora.

Why you should listen
Colin Grant is an English historian and son of black Jamaican immigrants who explores the legacy of slavery and its effect on modern generations of the African diaspora. In Negro with a Hat: The Rise and Fall of Marcus Garvey Grant chronicles the life of the controversial Jamaican politician and his obsession with a "redeemed" Africa; in I & I: The Natural Mystics, Marley, Tosh and Wailer he explores the struggles faced by now legendary Rastafarian reggae artists the Wailers; and in his most recent book, Bageye at the Wheel, Grant confronts his own father in a memoir about his lifelong inner conflict with the immigrant experience.
Grant is also an Associate Fellow in the Centre for Caribbean Studies at the University of Warwick and a producer for BBC Radio.
More profile about the speaker
Colin Grant | Speaker | TED.com
TEDxBrighton

Colin Grant: How our stories cross over

Colin Grant: Syn trudnego ojca

Filmed:
933,193 views

Colin Grant spędził całe życie lawirował między światem swojego ojca a własnym. Urodził się w Anglii, ale jego rodzice pochodzili z Jamajki. Grant opowiada historie doświadczeń dzielonych w swojej społeczności imigrantów i rozważa o tym, jak znalazł przebaczenie dla ojca, który go odrzucał.
- Author, historian
Colin Grant is an author and historian whose works focus on larger-than-life figures of the African diaspora. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
This is a photographfotografia
0
937
1696
To zdjęcie mężczyzny,
00:14
of a man whomkogo for manywiele yearslat
1
2633
2816
którego przez wiele lat,
00:17
I plottedkreślone to killzabić.
2
5449
3721
planowałem zabić.
00:21
This is my fatherojciec,
3
9170
3020
To mój ojciec,
00:24
ClintonClinton GeorgeGeorge "BageyeBageye" GrantGrant.
4
12190
3737
Clinton George "Worek" Grant.
00:27
He's callednazywa BageyeBageye because he has
5
15927
2271
Nazwano go Worek,
bo zawsze ma worki pod oczami.
00:30
permanentstały bagstorby underpod his eyesoczy.
6
18198
4160
00:34
As a 10-year-old-roczny, alongwzdłuż with my siblingsrodzeństwo,
7
22358
2776
Jako dziesięciolatek
wraz z rodzeństwem
00:37
I dreamtśnić of scrapingskrobanie off the poisonzatruć
8
25134
4116
marzyłem o tym,
żeby dodać mu do kawy
00:41
from fly-killerFly zabójca paperpapier into his coffeeKawa,
9
29250
3950
trucizny z lepu na muchy,
00:45
groundeduziemiony down glassszkło and sprinklingzraszanie it
10
33200
1855
posypać mu śniadanie
00:47
over his breakfastśniadanie,
11
35055
2989
kruszonym szkłem,
00:50
looseningrozluźnienie the carpetwykładzina podłogowa on the stairsschody
12
38044
1710
czy obluzować dywan na schodach
00:51
so he would tripwycieczka and breakprzerwa his neckszyja.
13
39754
3728
tak, żeby się potknął i skręcił kark.
00:55
But come the day, he would always
14
43482
1627
Ale on zawsze omijał
00:57
skippominąć that looseluźny stepkrok,
15
45109
2252
ten luźny stopień,
00:59
he would always bowkokarda out of the housedom
16
47361
1829
zawsze wychodził z domu
01:01
withoutbez so much as a swigSWIG of coffeeKawa
17
49190
1840
bez łyka kawy
01:03
or a bitegryźć to eatjeść.
18
51030
2788
czy kęsa jedzenia.
Przez wiele lat obawiałem się,
01:05
And so for manywiele yearslat,
19
53818
1286
01:07
I fearedobawiać się that my fatherojciec would dieumierać
20
55104
1960
że ojciec umrze,
01:09
before I had a chanceszansa to killzabić him.
21
57064
2074
zanim będę miał szansę go zabić.
01:11
(LaughterŚmiech)
22
59138
4592
(Śmiech)
01:15
Up untilaż do our mothermama askedspytał him to leavepozostawiać
23
63730
2991
Dopóki matka
nie kazała mu odejść i nie wracać,
01:18
and not come back,
24
66721
1657
01:20
BageyeBageye had been a terrifyingprzerażający ogreWilkołak.
25
68378
4256
Worek był przerażającym ogrem.
01:24
He teeteredteetered permanentlystałe on the vergeskraj of ragewściekłość,
26
72634
3585
Stale chwiał się na granicy furii,
01:28
ratherraczej like me, as you see.
27
76219
3608
podobnie do mnie, jak widzicie.
01:31
He workedpracował nightsnoce at VauxhallVauxhall MotorsSilniki in LutonLuton
28
79827
3300
Nocami pracował w fabryce
Vauxhall Motors w Luton
01:35
and demandedzażądał totalcałkowity silencecisza throughoutpoprzez the housedom,
29
83127
3159
i wymagał całkowitej ciszy w domu,
01:38
so that when we cameoprawa ołowiana witrażu home from schoolszkoła
30
86286
2672
więc po powrocie ze szkoły o 15:30
01:40
at 3:30 in the afternoonpopołudnie, we would huddlerwetes
31
88958
2040
tłoczyliśmy się przed telewizorem,
01:42
besideoprócz the TVTELEWIZOR, and ratherraczej like safe-crackersbezpieczny krakersy,
32
90998
3250
i kręciliśmy pokrętłem głośności
01:46
we would twiddletwiddle with the volumeTom controlkontrola knobpokrętło
33
94248
2486
jakbyśmy okradali sejf,
01:48
on the TVTELEWIZOR so it was almostprawie inaudibleniesłyszalny.
34
96734
2793
tak że właściwie nic nie było słychać.
01:51
And at timesczasy, when we were like this,
35
99527
2311
Czasami, kiedy tak siedzieliśmy
01:53
so much "ShhhShhh," so much "ShhhShhh"
36
101838
2432
a w domu słychać było
tylko "Cśśś", "Cśśś",
01:56
going on in the housedom
37
104270
1865
01:58
that I imaginedwyobrażałem sobie us to be like
38
106135
1975
wyobrażałem nas sobie jako
02:00
the GermanNiemiecki crewzałoga of a U-boatU-Bootów
39
108110
3500
załogę niemieckiego U-boota
02:03
creepingskradanie się alongwzdłuż the edgekrawędź of the oceanocean
40
111610
2492
skradającego się po dnie oceanu,
02:06
whilstpodczas gdy up abovepowyżej, on the surfacepowierzchnia,
41
114102
1816
podczas gdy powierzchnię patrolował
02:07
HMSHMS BageyeBageye patrolledpatrolował
42
115918
3745
okręt Jej Królewskiej Mości "Worek",
02:11
readygotowy to dropupuszczać deathśmierć chargesopłaty
43
119663
2127
gotów zrzucić śmiertelne ładunki
02:13
at the first sounddźwięk of any disturbancezaburzenia.
44
121790
3987
na dźwięk jakiekolwiek zakłócenia.
02:17
So that lessonlekcja was the lessonlekcja that
45
125777
2935
Była to lekcja:
02:20
"Do not drawrysować attentionUwaga to yourselfsiebie
46
128712
1448
"Nie zwracaj na siebie uwagi,
02:22
eitherzarówno in the home or outsidena zewnątrz of the home."
47
130160
2264
ani w domu, ani poza nim".
02:24
Maybe it's a migrantemigrant lessonlekcja.
48
132424
2686
Może to lekcja dla emigrantów.
02:27
We were to be belowponiżej the radarradar,
49
135110
3170
Mieliśmy być niewidoczni dla radaru,
02:30
so there was no communicationkomunikacja, really,
50
138280
1495
więc nie było komunikacji
02:31
betweenpomiędzy BageyeBageye and us and us and BageyeBageye,
51
139775
3161
ani między Workiem i nami,
ani nami i Workiem.
02:34
and the sounddźwięk that we mostwiększość lookedspojrzał forwardNaprzód to,
52
142936
2608
Najbardziej wyczekiwany dźwięk...
02:37
you know when you're a childdziecko and you want
53
145544
1754
Dziecko chce, żeby ojciec wrócił do domu,
02:39
your fatherojciec to come home
and it's all going to be happyszczęśliwy
54
147298
3438
czeka na dźwięk otwieranych drzwi.
02:42
and you're waitingczekanie for that sounddźwięk of the doordrzwi openingotwarcie.
55
150736
1754
02:44
Well the sounddźwięk that we lookedspojrzał forwardNaprzód to
56
152490
1256
My czekaliśmy
02:45
was the clickKliknij of the doordrzwi closingzamknięcie,
57
153746
1893
na odgłos zamykanych drzwi,
02:47
whichktóry meantOznaczało he'don by goneodszedł and would not come back.
58
155639
4708
który oznaczał, że wyszedł i nie wróci.
02:52
So for threetrzy decadesdziesiątki lat,
59
160347
3459
Przez trzydzieści lat
02:55
I never laidpołożony eyesoczy on my fatherojciec, norani he on me.
60
163806
3041
nie widziałem ojca na oczy.
02:58
We never spokeprzemówił to eachkażdy other for threetrzy decadesdziesiątki lat,
61
166847
1768
Przez 30 lat ani razu nie rozmawialiśmy,
03:00
and then a couplepara of yearslat agotemu, I decidedzdecydowany
62
168615
1801
ale kilka lat temu postanowiłem
03:02
to turnskręcać the spotlightReflektor świateł drogowych on him.
63
170416
4271
skierować na niego reflektor.
03:06
"You are beingistota watchedoglądaliśmy.
64
174687
1888
"Jesteście obserwowani.
03:08
ActuallyFaktycznie, you are.
65
176575
1856
Naprawdę, jesteście.
03:10
You are beingistota watchedoglądaliśmy."
66
178431
2064
Jesteście obserwowani".
03:12
That was his mantramantra to us, his childrendzieci.
67
180495
2664
Tę mantrę powtarzał nam, swoim dzieciom.
03:15
Time and time again he would say this to us.
68
183159
1673
Ciągle nam to mówił.
03:16
And this was the 1970s, it was LutonLuton,
69
184832
3103
Były lata 70. w Luton,
03:19
where he workedpracował at VauxhallVauxhall MotorsSilniki,
70
187935
1629
gdzie pracował w Vauxhall Motors.
03:21
and he was a JamaicanJamajski.
71
189564
1827
Był Jamajczykiem.
03:23
And what he meantOznaczało was,
72
191391
1059
Miał na myśli to,
03:24
you as a childdziecko of a JamaicanJamajski immigrantimigrantów
73
192450
2111
że jesteśmy obserwowani
03:26
are beingistota watchedoglądaliśmy
74
194561
1918
jako dzieci jamajskiego imigranta.
03:28
to see whichktóry way you turnskręcać, to see whetherczy
75
196479
1657
Gdzie się skierujemy,
03:30
you conformsą zgodne to the hostgospodarz nation'snarodu stereotypestereotyp of you,
76
198136
4119
czy wpasujemy się w stereotyp
jaki ma o nas goszczący nas kraj.
03:34
of beingistota fecklessfeckless, work-shyobarczający,
77
202255
2600
Czy jesteśmy nieodpowiedzialni,
czy boimy się pracy,
03:36
destinedprzeznaczone for a life of crimeprzestępstwo.
78
204855
2561
czy jesteśmy skazani na życie przestępców.
03:39
You are beingistota watchedoglądaliśmy,
79
207416
1734
Jesteście obserwowani,
więc zadajcie kłam oczekiwaniom.
03:41
so confoundpomieszał theirich expectationsoczekiwań of you.
80
209150
4343
03:45
To that endkoniec, BageyeBageye and his friendsprzyjaciele,
81
213493
4278
Dlatego Worek i jego koledzy,
03:49
mostlyprzeważnie JamaicanJamajski,
82
217771
1655
głównie Jamajczycy,
03:51
exhibitedwystawiony a kinduprzejmy of JamaicanJamajski bellaBella figuraFigura:
83
219426
3754
prezentowali jamajską bella figura:
03:55
TurnKolej your bestNajlepiej sidebok to the worldświat,
84
223180
2614
pokaż się z jak najlepszej strony,
03:57
showpokazać your bestNajlepiej facetwarz to the worldświat.
85
225794
2274
zaprezentuj najlepszą twarz.
04:00
If you have seenwidziany some of the imagesobrazy
86
228068
1774
Jeśli widzieliście kiedyś zdjęcia
04:01
of the CaribbeanKaraiby people arrivingprzyjazd
87
229842
2136
ludzi z Karaibów przybywających tu
04:03
in the '40s and '50s,
88
231978
1652
w latach 40. i 50.,
mogliście zauważyć, że wielu mężczyzn
04:05
you mightmoc have noticedzauważyłem that a lot of the menmężczyźni
89
233630
1396
04:07
wearmieć na sobie trilbiesktóry.
90
235026
1889
nosiło kapelusze typu trilby.
04:08
Now, there was no traditiontradycja
of wearingma na sobie trilbiesktóry in JamaicaJamajka.
91
236915
3641
Na Jamajce nie ma tradycji
noszenia takich kapeluszy.
04:12
They inventedzmyślony that traditiontradycja for theirich arrivalprzyjazd here.
92
240556
2943
Została ona stworzona
na potrzeby przyjazdu tutaj.
04:15
They wanted to projectprojekt themselvessami in a way
93
243499
1767
Jamajczycy chcieli być postrzegani
04:17
that they wanted to be perceivedpostrzegane,
94
245266
2334
w określony sposób.
04:19
so that the way they lookedspojrzał
95
247600
1431
Ich wygląd
04:21
and the namesnazwy that they gavedał themselvessami
96
249031
2943
i nadawane sobie imiona
04:23
definedokreślone them.
97
251974
1672
miały ich określać.
04:25
So BageyeBageye is baldłysy and has baggyluźne eyesoczy.
98
253646
5489
Worek jest łysy
i ma worki pod oczami.
04:31
TidyTidy BootsKozaki i Botki is very fussywybredna about his footwearObuwie.
99
259135
4012
Bucik bardzo dba o swoje buty.
04:35
AnxiousLęk is always anxiouslęk.
100
263147
2712
Niespokojny jest zawsze niespokojny.
04:37
ClockZegar has one armramię longerdłużej than the other.
101
265859
2729
Zegar ma jedno ramię dłuższe od drugiego.
04:40
(LaughterŚmiech)
102
268588
3648
(Śmiech)
04:44
And my all-timewszech czasów favoriteulubiony was the
guy they callednazywa SummerwearSummerwear.
103
272236
3374
Moim ulubieńcem
był gość o imieniu Letniak.
04:47
When SummerwearSummerwear cameoprawa ołowiana witrażu to this countrykraj
104
275610
1834
Kiedy Letniak przybył tu z Jamajki
04:49
from JamaicaJamajka in the earlywcześnie '60s, he insistednalegał
105
277444
2119
na początku lat 60.,
04:51
on wearingma na sobie lightlekki summerlato suitsKombinezony,
106
279563
2377
uparł się, że będzie nosił
tylko letnie garnitury,
04:53
no mattermateria the weatherpogoda,
107
281940
1656
niezależnie od pogody.
Kiedy zacząłem się interesować ich losami
04:55
and in the coursekurs of researchingbadania theirich liveszyje,
108
283596
1338
04:56
I askedspytał my mommama, "WhateverCokolwiek
becamestał się of SummerwearSummerwear?"
109
284934
2976
i zapytałem mamę,
co się stało z Letniakiem,
04:59
And she said, "He caughtzłapany a coldzimno and diedzmarły." (LaughterŚmiech)
110
287910
4827
odpowiedziała: "Przeziębił się i umarł".
(Śmiech)
05:04
But menmężczyźni like SummerwearSummerwear
111
292737
1856
Ale ludzie tacy jak Letniak
nauczyli nas, że styl jest ważny.
05:06
taughtnauczony us the importanceznaczenie of stylestyl.
112
294593
1462
05:08
Maybe they exaggeratedprzesadzone theirich stylestyl
113
296055
2122
Może trochę przesadzili ze stylem,
05:10
because they thought that they were not considereduważane
114
298177
3216
bo sądzili, że nie są uważani
05:13
to be quitecałkiem civilizedcywilizowany,
115
301393
2104
za całkiem cywilizowanych.
05:15
and they transferredprzeniesione that generationalpokoleniowe attitudepostawa
116
303497
2816
Przenieśli to pokoleniowe
nastawienie i niepokój
05:18
or anxietylęk ontona us, the nextNastępny generationgeneracja,
117
306313
2600
na nas, następne pokolenie,
05:20
so much so that when I was growingrozwój up,
118
308913
2187
do tego stopnia, że kiedy dorastałem,
05:23
if ever on the televisiontelewizja newsAktualności or radioradio
119
311100
2373
a w telewizji lub w radiu
05:25
a reportraport cameoprawa ołowiana witrażu up about a blackczarny personosoba
120
313473
1508
mówiono o przestępstwie
05:26
committingzobowiązanie się some crimeprzestępstwo
121
314981
1684
z udziałem osoby czarnoskórej,
05:28
a muggingrabunek, a murdermorderstwo, a burglarykradzież z włamaniem
122
316665
3664
napadzie, zabójstwie czy kradzieży,
05:32
we wincedskrzywił alongwzdłuż with our parentsrodzice,
123
320329
3552
krzywiliśmy się razem z rodzicami,
05:35
because they were lettingpuszczanie the sidebok down.
124
323881
2664
bo tamci przynosili nam wstyd.
05:38
You did not just representprzedstawiać yourselfsiebie.
125
326545
1453
Nie reprezentowałeś tylko siebie.
05:39
You representedreprezentowany the groupGrupa,
126
327998
1742
Reprezentowałeś grupę
05:41
and it was a terrifyingprzerażający thing to come to termswarunki with,
127
329740
4508
i ciężko było pogodzić się z tym,
05:46
in a way, that maybe you were going
128
334248
2264
że w jakiś sposób
05:48
to be perceivedpostrzegane in the samepodobnie lightlekki.
129
336512
4144
ty mógłbyś być widziany
w tym samym świetle.
05:52
So that was what neededpotrzebne to be challengedzakwestionowany.
130
340656
3772
To właśnie miało ulec zmianie.
05:56
Our fatherojciec and manywiele of his colleagueskoledzy
131
344428
4281
Nasz ojciec i wielu jego kolegów
06:00
exhibitedwystawiony a kinduprzejmy of transmissiontransmisja but not receivingodbieranie.
132
348709
3461
nastawionych było tylko
na nadawanie, nie na odbiór.
06:04
They were builtwybudowany to transmitprzekazać but not receiveotrzymać.
133
352170
2222
Zostali zbudowani tylko po to,
żeby nadawać, nie odbierać.
06:06
We were to keep quietcichy.
134
354392
2851
My mieliśmy być cicho.
06:09
When our fatherojciec did speakmówić to us,
135
357243
1353
Kiedy ojciec już do nas mówił,
06:10
it was from the pulpitambona of his mindumysł.
136
358596
2865
przemawiał z pulpitu własnego umysłu.
06:13
They clungtrzymał to certaintypewność in the beliefwiara
137
361461
1588
Oni uparcie wierzyli,
06:15
that doubtwątpić would undermineosłabiać them.
138
363049
4129
że wątpliwość podważy ich status.
06:19
But when I am workingpracujący in my housedom
139
367178
3591
Ale kiedy ja pracuję w domu
06:22
and writingpisanie, after a day'sdni writingpisanie, I rushpośpiech downstairsna dół
140
370769
3851
i po całym dniu pisania zbiegam na dół
06:26
and I'm very excitedpodekscytowany to talk about
MarcusMarcus GarveyGarvey or BobBob MarleyMarley
141
374620
3306
gadając jak najęty,
podekscytowany opowiadam
o Marcusie Garveyu czy Bobie Marleyu,
06:29
and wordssłowa are trippingpotknięcia out of my mouthusta like butterfliesmotyle
142
377926
2864
06:32
and I'm so excitedpodekscytowany that my childrendzieci stop me,
143
380790
2496
jestem zachwycony,
gdy dzieci zatrzymują mnie
06:35
and they say, "DadTata, nobodynikt caresdba."
144
383286
3680
i mówią: "Tato, nikogo to nie obchodzi".
06:38
(LaughterŚmiech)
145
386966
3990
(Śmiech)
06:42
But they do careopieka, actuallytak właściwie.
146
390956
1914
Tak naprawdę je to obchodzi.
06:44
They crosskrzyż over.
147
392870
1563
One sięgają do ciebie.
06:46
SomehowJakoś they find theirich way to you.
148
394433
2507
W jakiś sposób potrafią do ciebie dotrzeć.
06:48
They shapekształt theirich liveszyje accordingwedług
to the narrativenarracja of your life,
149
396940
3604
Kształtują swoje życie podobnie
do historii twojego,
06:52
as I did with my fatherojciec and my mothermama, perhapsmoże,
150
400544
4026
tak jak ja upodobniałem się
do swojego ojca, czy może matki,
06:56
and maybe BageyeBageye did with his fatherojciec.
151
404570
2614
a Worek do swojego ojca.
06:59
And that was clearerjaśniejsze to me
152
407184
1642
Stawało się to dla mnie jaśniejsze,
07:00
in the coursekurs of looking at his life
153
408826
2958
kiedy przyglądałem się jego życiu.
07:03
and understandingzrozumienie, as they say,
154
411784
3056
Zaczynałem rozumieć.
Jak mówią rdzenni Amerykanie:
07:06
the NativeMacierzystego AmericansAmerykanie say,
155
414840
1312
07:08
"Do not criticizekrytykować the man untilaż do you can walkspacerować
156
416152
1629
"Nie krytykuj człowieka,
07:09
in his moccasinsmokasyny."
157
417781
2312
dopóki nie pochodzisz w jego mokasynach."
07:12
But in conjuringConjuring his life, it was okay
158
420093
2899
Wspominając jego życie,
było łatwo wyobrazić sobie
07:14
and very straightforwardbezpośredni to portrayprzedstawiać
159
422992
3268
07:18
a CaribbeanKaraiby life in EnglandAnglia in the 1970s
160
426260
2980
życie Karaibczyka w Anglii w latach 70.,
07:21
with bowlskręgle of plasticPlastikowy fruitowoc,
161
429240
4984
z miskami sztucznych owoców,
07:26
polystyrenepolistyren ceilingsufit tilespłytki,
162
434224
3064
polistyrenowymi panelami na suficie,
07:29
setteeskanapy permanentlystałe sheathedpowłoce
163
437288
2288
kanapami nie wyjmowanymi
z foliowych pokrowców,
07:31
in theirich transparentprzezroczysty coversokładki
that they were delivereddostarczone in.
164
439576
3372
w których zostały dostarczone.
07:34
But what's more difficulttrudny to navigatenawigować
165
442948
1852
Trudniej jest pojąć
07:36
is the emotionalemocjonalny landscapekrajobraz
166
444800
1492
przestrzeń emocjonalną
07:38
betweenpomiędzy the generationspokolenia,
167
446292
1970
pomiędzy pokoleniami,
07:40
and the oldstary adageprzysłowie that with agewiek comespochodzi wisdommądrość
168
448262
4738
a stare powiedzenie,
że z wiekiem przychodzi mądrość
07:45
is not trueprawdziwe.
169
453000
2045
nie jest prawdą.
07:47
With agewiek comespochodzi the veneerokleina of respectabilitypoważanie
170
455045
3483
Z wiekiem przychodzą pozory
powszechnego szacunku
07:50
and a veneerokleina of uncomfortableniewygodny truthsprawdy.
171
458528
3368
i niewygodnych prawd.
07:53
But what was trueprawdziwe was that my parentsrodzice,
172
461896
2772
Ale tak naprawdę moi rodzice,
07:56
my mothermama, and my fatherojciec wentposzedł alongwzdłuż with it,
173
464668
2476
matka, a ojciec się z tym zgadzał,
07:59
did not trustzaufanie the statestan to educatekształcić me.
174
467144
2768
nie mieli zaufania do państwa
w kwestii mojego wykształcenia.
08:01
So listen to how I sounddźwięk.
175
469912
2490
Posłuchajcie, jaki mam akcent.
08:04
They determinedustalona that they would
sendwysłać me to a privateprywatny schoolszkoła,
176
472402
4282
Rodzice uznali, że wyślą mnie
do prywatnej szkoły.
Ale ojciec pracował
w fabryce Vauxhall Motors.
08:08
but my fatherojciec workedpracował at VauxhallVauxhall MotorsSilniki.
177
476684
1757
08:10
It's quitecałkiem difficulttrudny to fundfundusz a privateprywatny schoolszkoła educationEdukacja
178
478441
3791
Ciężko było opłacić prywatną szkołę
08:14
and feedkarmić his armyarmia of childrendzieci.
179
482232
2640
i wykarmić armię dzieci.
08:16
I rememberZapamiętaj going on to the schoolszkoła
180
484872
1984
Pamiętam, że gdy szedłem do szkoły
08:18
for the entrancewejście examegzamin, and my fatherojciec said
181
486856
2124
na egzamin wstępny,
ojciec powiedział do księdza,
to była szkoła katolicka,
08:20
to the priestkapłan — it was a CatholicKatolicki schoolszkoła
182
488980
3600
08:24
he wanted a better "heducationheducation" for the boychłopak,
183
492580
4227
że chce lepszego "wygształcenIa" dla syna.
08:28
but alsorównież, he, my fatherojciec,
184
496807
2928
Ojcu nie udałoby się zdać makulatury,
08:31
never even managedzarządzane to passprzechodzić wormsrobaki,
185
499735
2640
a co dopiero egzaminów wstępnych.
08:34
never mindumysł entrancewejście examsegzaminy.
186
502375
2620
08:36
But in orderzamówienie to fundfundusz my educationEdukacja,
187
504995
1945
Ale żeby opłacić moją edukację
08:38
he was going to have to do some dodgysprytny stuffrzeczy,
188
506940
2723
zamierzał mocno kombinować.
08:41
so my fatherojciec would fundfundusz my educationEdukacja
189
509663
3102
Płacił za moją szkołę
08:44
by tradinghandlowy in illicitnielegalnego goodsdobra from the back of his carsamochód,
190
512765
3604
sprzedając nielegalne towary z samochodu,
08:48
and that was madezrobiony even more trickyzdradliwy because
191
516369
1432
co dodatkowo komplikował fakt,
08:49
my fatherojciec, that's not his carsamochód by the way.
192
517801
2160
że ojciec... To nie jest jego samochód.
08:51
My fatherojciec aspireddążyli to have a carsamochód like that,
193
519961
1808
Ojciec chciał mieć taki samochód,
08:53
but my fatherojciec had a beaten-uppobity up MiniMini,
194
521769
2076
ale jeździł zdezelowanym Mini.
08:55
and he never, beingistota a
JamaicanJamajski comingprzyjście to this countrykraj,
195
523845
4498
Jako emigrant z Jamajki
09:00
he never had a drivingnapędowy licenselicencja,
196
528343
2353
nigdy nie miał prawa jazdy, ubezpieczenia,
09:02
he never had any insuranceubezpieczenie or roadDroga taxpodatek or MOTMOT.
197
530696
3564
opłaconego podatku drogowego
ani zrobionego przeglądu.
09:06
He thought, "I know how to drivenapęd;
198
534260
1939
Myślał: "Umiem prowadzić,
09:08
why do I need the state'sPaństwa validationSprawdzanie poprawności?"
199
536199
3080
po co mi potwierdzenie od państwa?"
09:11
But it becamestał się a little trickyzdradliwy when
we were stoppedzatrzymany by the policePolicja,
200
539279
2232
Ale gdy zatrzymywała nas policja,
a zatrzymywała nas często,
09:13
and we were stoppedzatrzymany a lot by the policePolicja,
201
541511
2213
sprawa się komplikowała.
Zawsze byłem pod wrażeniem tego,
09:15
and I was impressedpod wrażeniem by the way
202
543724
1217
09:16
that my fatherojciec dealtrozdane with the policePolicja.
203
544941
1899
jak ojciec radził sobie z policją.
09:18
He would promotepromować the policemanpolicjant immediatelynatychmiast,
204
546840
2808
Od razu dawał policjantowi awans.
09:21
so that P.C. BloggsKowalski becamestał się DetectiveDetektyw InspectorInspektor BloggsKowalski
205
549648
4087
Posterunkowy Bloggs
w trakcie rozmowy zostawał inspektorem
09:25
in the coursekurs of the conversationrozmowa
206
553735
1184
i potem z uśmiechem
kazał nam jechać dalej.
09:26
and wavefala us on merrilywesoło.
207
554919
1984
09:28
So my fatherojciec was exhibitingwykazujące what we in JamaicaJamajka
208
556903
1868
Mój ojciec stosował trik,
który na Jamajce nazywano
09:30
callednazywa "playinggra fooloszukać to catchłapać wisemądry."
209
558771
4182
"graj głupca, żeby złapać mądrego".
09:34
But it lentwielki post alsorównież an ideapomysł
210
562953
3369
Ale można było też dojść do wniosku,
09:38
that actuallytak właściwie he was beingistota diminishedzmniejszony
211
566322
1806
że tak naprawdę to on był umniejszany,
09:40
or belittledbagatelizuje by the policemanpolicjant
212
568128
2304
czy lekceważony przez policjanta.
09:42
as a 10-year-old-roczny boychłopak, I saw that —
213
570432
1817
Jako dziesięciolatek
byłem tego świadomy.
09:44
but alsorównież there was an ambivalenceambiwalencja towardsw kierunku authorityautorytet.
214
572249
2571
Była w tym też ambiwalencja wobec władzy.
09:46
So on the one handdłoń, there was
215
574820
1645
Więc z jednej strony
09:48
a mockingszyderczy of authorityautorytet,
216
576465
1627
była kpina z władzy,
09:50
but on the other handdłoń, there was a deferencepoważanie
217
578092
2316
ale z drugiej
09:52
towardsw kierunku authorityautorytet,
218
580408
1821
szacunek wobec niej.
09:54
and these CaribbeanKaraiby people
219
582229
1955
Ludzie z Karaibów poczuwali się
09:56
had an overbearingapodyktyczny obedienceposłuszeństwo towardsw kierunku authorityautorytet,
220
584184
4137
do wielkiego respektu wobec władzy,
10:00
whichktóry is very strikinguderzający, very strangedziwne in a way,
221
588321
2208
co jest pewien sposób niesamowite,
10:02
because migrantsmigrantów are very courageousodważny people.
222
590529
3104
bo migranci są bardzo odważnymi ludźmi.
10:05
They leavepozostawiać theirich homesdomy. My fatherojciec and my mothermama
223
593633
2760
Zostawiają swoje domy.
Mój ojciec i matka opuścili Jamajkę
10:08
left JamaicaJamajka and they traveledbywały 4,000 milesmile,
224
596393
3927
i przebyli prawie 6,5 tysiąca kilometrów,
10:12
and yetjeszcze they were infantilizedinfantilized by travelpodróżować.
225
600320
3824
a jednak ta podróż ich zinfantylizowała.
10:16
They were timidnieśmiała,
226
604144
1768
Byli onieśmieleni
10:17
and somewheregdzieś alongwzdłuż the linelinia,
227
605912
1449
i jakby zacofani.
10:19
the naturalnaturalny orderzamówienie was reversedodwrócone.
228
607361
1841
Naturalny porządek został odwrócony.
10:21
The childrendzieci becamestał się the parentsrodzice to the parentrodzic.
229
609202
3487
Dzieci stały się rodzicami dla rodziców.
10:26
The CaribbeanKaraiby people cameoprawa ołowiana witrażu to
this countrykraj with a five-year5 letnia planplan:
230
614646
2497
Imigranci z Karaibów
mieli plan pięcioletni:
10:29
they would work, some moneypieniądze, and then go back,
231
617143
1999
pracować, odłożyć
trochę pieniędzy i wrócić,
10:31
but the fivepięć yearslat becamestał się 10, the 10 becamestał się 15,
232
619142
2823
ale potem 5 lat
zmieniło się w 10, a 10 w 15.
10:33
and before you know it,
you're changingwymiana pieniędzy the wallpapertapeta,
233
621965
2345
Zanim się obejrzysz,
kładziesz nowe tapety,
10:36
and at that pointpunkt, you know you're here to stayzostać.
234
624310
3632
i wtedy już wiesz,
że zostajesz na stałe.
10:39
AlthoughChociaż there's still the kinduprzejmy of temporarinesstymczasowość
235
627942
2464
Choć nadal odczuwa się jakąś tymczasowość,
10:42
that our parentsrodzice feltczułem about beingistota here,
236
630406
2447
którą nasi rodzice czuli,
myśląc o pobycie tutaj,
10:44
but we childrendzieci knewwiedziałem that the gamegra was up.
237
632853
4187
to my, ich dzieci,
wiedzieliśmy, że to już koniec.
10:49
I think there was a feelinguczucie that
238
637040
2758
Myślę, że oni czuli,
10:51
they would not be ablezdolny to continueKontyntynuj with the idealsideały
239
639798
5350
że trzeba przestać marzyć
10:57
of the life that they expectedspodziewany.
240
645148
2007
o życiu, jakiego oczekiwali.
10:59
The realityrzeczywistość was very much differentróżne.
241
647155
1982
Rzeczywistość była inna.
11:01
And alsorównież, that was trueprawdziwe of the realityrzeczywistość
242
649137
2074
Tak też stało się z próbą mojej edukacji.
11:03
of tryingpróbować to educatekształcić me.
243
651211
1418
11:04
HavingPosiadanie startedRozpoczęty the processproces,
my fatherojciec did not continueKontyntynuj.
244
652629
4062
Ojciec zaczął ten proces,
ale go nie kontynuował.
11:08
It was left to my mothermama to educatekształcić me,
245
656691
2728
Za moje wykształcenie
stała się odpowiedzialna matka.
11:11
and as GeorgeGeorge LammingLamming would say,
246
659419
2721
Jak mawiał George Lamming,
11:14
it was my mothermama who fatheredspłodził me.
247
662140
3779
to matka była moim ojcem.
11:17
Even in his absencebrak, that oldstary mantramantra remainedpozostał:
248
665919
2342
Nawet pod jego nieobecność,
ta mantra pozostała:
11:20
You are beingistota watchedoglądaliśmy.
249
668261
1687
Jesteś obserwowany.
11:21
But suchtaki ardentżarliwy watchfulnessczujność can leadprowadzić to anxietylęk,
250
669948
3202
Tak gorliwa czujność
może prowadzić do lęku,
do tego stopnia,
że gdy wiele lat później badałem,
11:25
so much so that yearslat laterpóźniej, when I was investigatingdochodzenie
251
673150
2249
dlaczego u tak wielu
młodych czarnych mężczyzn
11:27
why so manywiele youngmłody blackczarny menmężczyźni
252
675399
1314
11:28
were diagnosedrozpoznano with schizophreniaschizofrenia,
253
676713
2131
diagnozowano schizofrenię,
11:30
sixsześć timesczasy more than they oughtpowinni to be,
254
678844
2507
sześć razy za często,
11:33
I was not surprisedzaskoczony to hearsłyszeć the psychiatristpsychiatra say,
255
681351
3272
nie byłem zaskoczony,
kiedy psychiatra powiedział:
11:36
"BlackCzarny people are schooledkształcone in paranoiaparanoja."
256
684623
4458
"Czarni ludzie są kształceni w paranoi".
11:41
And I wondercud what BageyeBageye would make of that.
257
689081
3871
Zastanawiam się,
jak powiedziałby na to Worek.
11:44
Now I alsorównież had a 10-year-old-roczny sonsyn,
258
692952
2527
Teraz ja też miałem 10-letniego syna
11:47
and turnedobrócony my attentionUwaga to BageyeBageye
259
695479
2849
i zwróciłem uwagę na Worka,
11:50
and I wentposzedł in searchszukanie of him.
260
698328
1376
i zacząłem go szukać.
11:51
He was back in LutonLuton, he was now 82,
261
699704
3602
Był w Luton, miał 82 lata.
11:55
and I hadn'tnie miał seenwidziany him for 30-odd-dziwny yearslat,
262
703306
3640
Nie widziałem go
przez trzydzieści kilka lat.
11:58
and when he openedotwierany the doordrzwi,
263
706946
1598
Kiedy otworzył mi drzwi
12:00
I saw this tinymalutki little man with lambentszklaneczkę, smilinguśmiechając się eyesoczy,
264
708544
3904
zobaczyłem małego mężczyznę
o łagodnych, radosnych oczach.
12:04
and he was smilinguśmiechając się, and I'd never seenwidziany him smileuśmiech.
265
712448
2343
Uśmiechał się,
czego nie widziałem nigdy wcześniej.
12:06
I was very disconcertedtropu by that.
266
714791
3048
Byłem tym bardzo zażenowany.
12:09
But we satsob down, and he had
a CaribbeanKaraiby friendprzyjaciel with him,
267
717839
3061
Ale usiedliśmy,
był z nim przyjaciel z Karaibów.
12:12
talkingmówić some oldstary time talk,
268
720900
2555
Rozmawialiśmy o starych czasach
12:15
and my fatherojciec would look at me,
269
723455
2474
i ojciec spojrzał na mnie,
12:17
and he lookedspojrzał at me as if I would
270
725929
1654
jak gdybym miał magicznie zniknąć,
12:19
miraculouslycudownie disappearznikać as I had arisenpowstały.
271
727583
3644
tak, jak się pojawiłem.
12:23
And he turnedobrócony to his friendprzyjaciel, and he said,
272
731227
2236
Zwrócił się do przyjaciela i powiedział:
12:25
"This boychłopak and me have a deepgłęboki, deepgłęboki connectionpołączenie,
273
733463
2960
"Ten chłopak i ja mamy bardzo,
bardzo mocne więzi,
12:28
deepgłęboki, deepgłęboki connectionpołączenie."
274
736423
2960
bardzo mocne więzi".
Ja nigdy nie czułem tej więzi.
12:31
But I never feltczułem that connectionpołączenie.
275
739383
1397
12:32
If there was a pulsepuls, it was very weaksłaby
276
740780
2779
Jeśli była między nami choć nić
to była bardzo cienka
12:35
or hardlyledwie at all.
277
743559
2824
lub prawie nieistniejąca.
12:38
And I almostprawie feltczułem in the coursekurs of that reunionReunion
278
746383
1840
Podczas tego spotkania czułem się
12:40
that I was auditioningprzesłuchania to be my father'sojca sonsyn.
279
748223
4617
jakbym był na castingu
na rolę syna mojego ojca.
12:44
When the bookksiążka cameoprawa ołowiana witrażu out,
280
752840
1992
Po wydaniu książki
w gazetach pojawiły się
pozytywne recenzje.
12:46
it had fairtargi reviewsOpinie in the nationalkrajowy papersdokumenty tożsamości,
281
754832
1736
12:48
but the paperpapier of choicewybór in LutonLuton is not The GuardianOpiekun,
282
756568
3272
W Luton nie czyta się The Guardian
12:51
it's the LutonLuton NewsAktualności,
283
759840
2287
tylko Luton News,
12:54
and the LutonLuton NewsAktualności ranpobiegł the headlinenagłówek about the bookksiążka,
284
762127
3776
a w Luton News widniał nagłówek,
12:57
"The BookKsiążki That MayMoże HealLeczyć a 32-Year-Old-Rok-stary RiftRift."
285
765903
5219
"Książka. która może wyleczyć
32-letni rozłam".
13:03
And I understoodzrozumiany that could alsorównież representprzedstawiać
286
771122
3312
Zrozumiałem wtedy,
że to może oznaczać też
13:06
the riftstrzelanina betweenpomiędzy one generationgeneracja and the nextNastępny,
287
774434
1903
przepaść pokoleniową,
13:08
betweenpomiędzy people like me and my father'sojca generationgeneracja,
288
776337
4004
pomiędzy ludźmi takimi, jak ja,
a pokoleniem ojca.
13:12
but there's no traditiontradycja in CaribbeanKaraiby life
289
780341
2248
Ale na Karaibach nie ma tradycji
13:14
of memoirswspomnienia or biographiesBiografie.
290
782589
2104
pisania pamiętników czy biografii.
13:16
It was a traditiontradycja that you didn't
chatczat about your businessbiznes in publicpubliczny.
291
784693
4084
Istnieje tradycja nie mówienia publicznie
o sprawach prywatnych.
13:20
But I welcomedz zadowoleniem that titletytuł, and I thought actuallytak właściwie, yes,
292
788777
4656
Ale przyjąłem ten nagłówek z zadowoleniem
i pomyślałem, że tak właściwie
13:25
there is a possibilitymożliwość that this
293
793433
1896
istnieje szansa,
13:27
will openotwarty up conversationsrozmowy
that we'dpoślubić never had before.
294
795329
4193
że to sprowokuje dialog,
którego wcześniej nie było.
13:31
This will closeblisko the generationgeneracja gapszczelina, perhapsmoże.
295
799522
4204
Może zmniejszy się różnica pokoleń.
13:35
This could be an instrumentinstrument of repairnaprawa.
296
803726
2527
To może stać się narzędziem napraw.
13:38
And I even beganrozpoczął się to feel that this bookksiążka
297
806253
2401
Zacząłem nawet myśleć, że ta książka
13:40
maymoże be perceivedpostrzegane by my fatherojciec
298
808654
2888
może zostać przez mojego ojca odebrana
13:43
as an actdziałać of filialsynowski devotionnabożeństwo.
299
811542
4176
jako akt synowskiego oddania.
13:47
PoorBiedny, deludedoszukani fooloszukać.
300
815718
3735
Biedny, łudzący się głupiec.
13:51
BageyeBageye was stungukąszony by what he perceivedpostrzegane to be
301
819453
4041
Worek był urażony tym,
co odebrał jako
publiczne ogłoszenie jego niedostatków.
13:55
the publicpubliczny airingwietrzenie of his shortcomingsbraki.
302
823494
2859
13:58
He was stungukąszony by my betrayalZdrada,
303
826353
2901
Był urażony moją zdradą
i następnego dnia poszedł do gazety,
14:01
and he wentposzedł to the newspapersgazety the nextNastępny day
304
829254
2072
14:03
and demandedzażądał a right of replyOdpowiadać,
305
831326
1184
i zażądał prawa do odpowiedzi.
14:04
and he got it with the headlinenagłówek
306
832510
2232
Wyraził je w następnym nagłówku:
14:06
"BageyeBageye BitesJedzenie Back."
307
834742
3160
"Worek się odgryza".
14:09
And it was a coruscatingiskrzącego accountkonto of my betrayalZdrada.
308
837902
2968
Była to jaskrawa relacja o mojej zdradzie.
14:12
I was no sonsyn of his.
309
840870
2878
Nie byłem jego synem.
14:15
He recognizeduznane in his mindumysł that his colorszabarwienie
310
843748
2081
W jego świadomości
jego kolory przeciągnięto przez błoto,
a na to nie mógł pozwolić.
14:17
had been draggedprzeciągnięty throughprzez the
mudbłoto, and he couldn'tnie mógł allowdopuszczać that.
311
845829
2368
14:20
He had to restoreprzywracać his dignitygodność, and he did so,
312
848197
2585
Musiał odbudować
swoją godność i zrobił to,
14:22
and initiallypoczątkowo, althoughmimo że I was disappointedrozczarowany,
313
850782
2428
choć z początku byłem zawiedziony,
14:25
I grewrósł to admirepodziwiać that stancepostawa.
314
853210
1680
nabrałem podziwu dla tej postawy.
14:26
There was still fireogień bubblingpropagacji throughprzez his veinsżyły,
315
854890
3403
W jego żyłach nadal płonął ogień,
14:30
even thoughchociaż he was 82 yearslat oldstary.
316
858293
3617
pomimo tego, że miał 82 lata.
14:33
And if it meantOznaczało that we would now returnpowrót
317
861910
2562
I choćby miało to oznaczać powrót
14:36
to 30 yearslat of silencecisza,
318
864472
3231
do trzydziestu lat milczenia,
14:39
my fatherojciec would say, "If it's so, then it's so."
319
867703
5960
ojciec powiedziałby,
"Skoro tak, to niech tak będzie".
14:45
JamaicansJamajskich will tell you that
there's no suchtaki thing as factsfakty,
320
873663
3192
Jamajczycy mawiają, że nie ma faktów,
14:48
there are only versionswersje.
321
876855
2025
są tylko wersje.
14:50
We all tell ourselvesmy sami the versionswersje of the storyfabuła
322
878880
2481
Opowiadamy sobie te wersje wydarzeń,
14:53
that we can bestNajlepiej liverelacja na żywo with.
323
881361
2855
z którymi najłatwiej nam żyć.
14:56
EachKażdy generationgeneracja buildsbuduje up an edificegmach
324
884216
2527
Każde pokolenie buduje gmach,
14:58
whichktóry they are reluctantniechętny or sometimesczasami unableniezdolny
325
886743
2067
do którego rozbiórki jest niechętne
15:00
to disassembledemontować,
326
888810
2308
a czasem niezdolne.
15:03
but in the writingpisanie, my versionwersja of the storyfabuła
327
891118
3646
Ale w toku pisania, moja wersja historii
15:06
beganrozpoczął się to changezmiana,
328
894764
2068
zaczęła się zmieniać
15:08
and it was detachedoderwany from me.
329
896832
3994
i odłączyła się ode mnie.
15:12
I lostStracony my hatrednienawiść of my fatherojciec.
330
900826
2929
Straciłem nienawiść do ojca.
15:15
I did no longerdłużej want him to dieumierać or to murdermorderstwo him,
331
903755
4484
Już nie chciałem, żeby zginął,
nie chciałem go zabić.
15:20
and I feltczułem freewolny,
332
908239
4244
Czułem się wolny,
15:24
much freerFreer than I'd ever feltczułem before.
333
912483
4864
bardziej wolny niż kiedykolwiek.
15:29
And I wondercud whetherczy that freednessfreedness
334
917347
1880
Zastanawiam się, czy ta wolność
15:31
could be transferredprzeniesione to him.
335
919227
2915
mogłaby zostać przekazana jemu.
15:36
In that initialInicjał reunionReunion,
336
924218
4352
Na pierwszym spotkaniu z ojcem,
15:40
I was struckpowalony by an ideapomysł that I had
337
928570
2376
zdałem sobie sprawę,
15:42
very fewkilka photographsfotografie of myselfsiebie
338
930946
3444
że miałem bardzo mało zdjęć siebie
15:46
as a youngmłody childdziecko.
339
934390
2374
z dzieciństwa.
15:48
This is a photographfotografia of me,
340
936764
2190
Na tym zdjęciu mam 9 miesięcy.
15:50
ninedziewięć monthsmiesiące oldstary.
341
938954
2317
15:53
In the originaloryginalny photographfotografia,
342
941271
1922
Na oryginalnym zdjęciu
15:55
I'm beingistota heldtrzymany up by my fatherojciec, BageyeBageye,
343
943193
2953
trzyma mnie mój ojciec, Worek,
15:58
but when my parentsrodzice separatedrozdzielony, my mothermama
344
946146
2244
ale kiedy rodzice się rozstali,
mama wycięła go
16:00
excisedwycinany him from all aspectsaspekty of our liveszyje.
345
948390
2770
ze wszystkich aspektów naszego życia.
16:03
She tookwziął a pairpara of scissorsnożyczki and cutciąć
him out of everykażdy photographfotografia,
346
951160
4064
Wzięła nożyczki
i wycięła go ze wszystkich zdjęć.
16:07
and for yearslat, I told myselfsiebie
the truthprawda of this photographfotografia
347
955224
3542
Przez lata mówiłem sobie,
że to zdjęcie pokazuje,
16:10
was that you are alonesam,
348
958766
3004
że jesteś sam,
16:13
you are unsupportednieobsługiwane.
349
961770
2800
bez żadnego wsparcia.
16:16
But there's anotherinne way of looking at this photographfotografia.
350
964570
2272
Ale jest też inny punkt widzenia.
16:18
This is a photographfotografia that has the potentialpotencjał
351
966842
2576
Ta fotografia ma potencjał
16:21
for a reunionReunion,
352
969418
2504
na ponowne spotkanie,
16:23
a potentialpotencjał to be reunitedZjednoczona with my fatherojciec,
353
971922
2788
potencjał, żeby pogodzić się z ojcem,
16:26
and in my yearningtęsknota to be heldtrzymany up by my fatherojciec,
354
974710
4064
i w moim pragnieniu,
żeby ojciec mnie potrzymał,
16:30
I heldtrzymany him up to the lightlekki.
355
978774
2500
to ja podniosłem go do światła.
16:33
In that first reunionReunion,
356
981274
2936
Na pierwszym spotkaniu
16:36
it was very awkwardniewygodne and tenseczas momentschwile,
357
984210
2302
było wiele skrępowania
i chwil napięcia,
16:38
and to lessenzmniejszyć the tensionnapięcie,
358
986512
1342
więc aby nieco rozluźnić atmosferę,
16:39
we decidedzdecydowany to go for a walkspacerować.
359
987854
3338
poszliśmy na spacer.
16:43
And as we walkedchodził, I was struckpowalony
360
991192
2001
I kiedy tak szliśmy, uderzyło mnie,
16:45
that I had revertedprzywrócone to beingistota the childdziecko
361
993193
2271
że znowu stałem się dzieckiem
16:47
even thoughchociaż I was now toweringWznoszący się abovepowyżej my fatherojciec.
362
995464
3493
pomimo, że górowałem nad ojcem.
16:50
I was almostprawie a footstopa tallerwyższy than my fatherojciec.
363
998957
2251
Byłem niemal o głowę wyższy od niego.
16:53
He was still the bigduży man,
364
1001208
2608
To on nadal był tym dużym,
16:55
and I triedwypróbowany to matchmecz his stepkrok.
365
1003816
4721
a ja próbowałem za nim nadążyć.
17:00
And I realizedrealizowany that he was walkingpieszy
366
1008537
1577
Kiedy tak szedł, zdałem sobie sprawę,
17:02
as if he was still underpod observationobserwacja,
367
1010114
2776
że szedł jakby był obserwowany,
17:04
but I admiredpodziwiany his walkspacerować.
368
1012890
2911
ale podziwiałem ten chód.
17:07
He walkedchodził like a man
369
1015801
2328
Szedł jak członek przegranej drużyny
17:10
on the losingprzegrywający sidebok of the F.A. CupPuchar FinalKońcowe
370
1018129
2871
w finałach Mistrzostw Anglii
17:13
mountingMontaż the stepskroki to collectzebrać his condolencekondolencje medalMedal.
371
1021000
3952
po medal za drugie miejsce.
17:16
There was dignitygodność in defeatPokonać.
372
1024952
3624
W przegranej była godność.
17:20
Thank you.
373
1028576
2417
Dziękuję.
(Brawa)
17:22
(ApplauseAplauz)
374
1030993
878
Translated by Agata Lesnicka
Reviewed by Anna Snela

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Colin Grant - Author, historian
Colin Grant is an author and historian whose works focus on larger-than-life figures of the African diaspora.

Why you should listen
Colin Grant is an English historian and son of black Jamaican immigrants who explores the legacy of slavery and its effect on modern generations of the African diaspora. In Negro with a Hat: The Rise and Fall of Marcus Garvey Grant chronicles the life of the controversial Jamaican politician and his obsession with a "redeemed" Africa; in I & I: The Natural Mystics, Marley, Tosh and Wailer he explores the struggles faced by now legendary Rastafarian reggae artists the Wailers; and in his most recent book, Bageye at the Wheel, Grant confronts his own father in a memoir about his lifelong inner conflict with the immigrant experience.
Grant is also an Associate Fellow in the Centre for Caribbean Studies at the University of Warwick and a producer for BBC Radio.
More profile about the speaker
Colin Grant | Speaker | TED.com