ABOUT THE SPEAKER
Jeff Iliff - Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain.

Why you should listen
Neuroscientist Jeff Iliff 's research follows two main paths. The first is the exploration of how the brain’s support cells, called glia, contribute to maintaining the proper environment for neuronal function and how their failure in conditions like vascular dementia, stroke, and traumatic brain injury leads to neurodegeneration. The second seeks to define the basic cellular mechanisms by which brain blood flow is coordinated up and down the vascular tree. Now an Assistant Professor of Anesthesiology and Perioperative Medicine at Oregon Health & Science University, Jeff was a part of a University of Rochester Medical Center team that discovered a brain cleansing system, which they dubbed the “glymphatic system.”
More profile about the speaker
Jeff Iliff | Speaker | TED.com
TEDMED 2014

Jeff Iliff: One more reason to get a good night's sleep

Jeff Iliff: Kolejny powód, by porządnie sie wysypiać

Filmed:
5,135,628 views

Mózg zużywa 25% zapasów energetycznych całego ciała, chociaż zajmuje około 2% jego masy. Jak więc ten wyjątkowy narząd otrzymuje i, co być może ważniejsze, pozbywa się składników odżywczych? Nowe badania sugerują, że ma to coś wspólnego ze snem.
- Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
SleepSnu.
0
741
1642
Sen.
00:14
It's something we spendwydać about
a thirdtrzeci of our liveszyje doing,
1
2383
2821
Spędzamy na nim
niemal jedną trzecią życia,
00:17
but do any of us really understandzrozumieć what it's all about?
2
5204
3321
ale czy ktoś rozumie,
o co w nim chodzi?
00:20
Two thousandtysiąc yearslat agotemu, GalenGalen,
3
8525
2215
Dwa tysiące lat temu Galen,
00:22
one of the mostwiększość prominentwybitny medicalmedyczny researchersnaukowcy
4
10740
2140
jeden z najważniejszych
badaczy medycznych
00:25
of the ancientstarożytny worldświat,
5
12880
1059
świata starożytnego,
00:26
proposedproponowane that while we're awakeprzebudzony,
6
13939
2319
wysunął teorię, że na jawie
00:28
our brain'smózg motivemotyw forcesiła, its juicesok,
7
16258
3362
cała siła napędowa mózgu, jego "sok",
00:31
would flowpływ out to all the other partsCzęści of the bodyciało,
8
19620
2570
spływa do pozostałych części ciała,
00:34
animatingAnimowanie them but leavingodejście the brainmózg all driedwysuszony up,
9
22190
4014
napędzając je, ale wysuszając mózg.
00:38
and he thought that when we sleepsen,
10
26204
1616
Myślał, że gdy śpimy,
00:40
all this moisturewilgoć that filledwypełniony the restodpoczynek of the bodyciało
11
27820
2538
cały ten płyn wypełniający ciało
00:42
would come rushinggwałtowny back,
12
30358
1744
gna z powrotem,
00:44
rehydratingrehydratacji the brainmózg
13
32102
1811
ponownie nawilżając mózg
00:46
and refreshingOdświeżanie the mindumysł.
14
33913
2546
i odświeżając umysł.
00:48
Now, that soundsDźwięki completelycałkowicie ridiculousśmieszny to us now,
15
36459
2421
Dzisiaj brzmi to całkowicie niedorzecznie,
00:51
but GalenGalen was simplypo prostu tryingpróbować to explainwyjaśniać
16
38880
2041
jednak Galen chciał w prosty sposób
00:53
something about sleepsen
17
40921
1607
wyjaśnić zjawisko snu,
00:54
that we all dealsprawa with everykażdy day.
18
42528
2657
z którym spotykamy się każdego dnia.
00:57
See, we all know basedna podstawie on our ownwłasny experiencedoświadczenie
19
45185
1924
Wszyscy wiemy z doświadczenia,
00:59
that when you sleepsen, it clearsczyści your mindumysł,
20
47109
2712
że sen oczyszcza umysł,
01:02
and when you don't sleepsen,
21
49821
1462
a przez brak snu
01:03
it leavesodchodzi your mindumysł murkyMroczne.
22
51283
2927
umysł robi się mulisty.
01:06
But while we know a great dealsprawa more about sleepsen now
23
54210
2512
Chociaż wiemy o niebo więcej o śnie
01:08
than when GalenGalen was around,
24
56722
1804
niż w czasach Galena,
01:10
we still haven'tnie mam understoodzrozumiany why it is that sleepsen,
25
58526
2880
nadal nie rozumiemy, dlaczego sen,
01:13
of all of our activitieszajęcia, has this incredibleniesamowite
26
61406
2629
ze wszystkich czynności,
ma tę niesamowitą zdolność
odświeżania umysłu.
01:16
restorativeregenerujący functionfunkcjonować for the mindumysł.
27
64035
2719
01:18
So todaydzisiaj I want to tell you about
28
66754
1500
Chciałbym dzisiaj opowiedzieć
01:20
some recentniedawny researchBadania
29
68254
1356
o niedawnych badaniach,
01:21
that maymoże shedszopa newNowy lightlekki on this questionpytanie.
30
69610
2758
które stawiają to pytanie w nowym świetle.
01:24
We'veMamy founduznany that sleepsen maymoże actuallytak właściwie be
31
72368
3205
Odkryliśmy, że sen może być
01:27
a kinduprzejmy of elegantelegancki designprojekt solutionrozwiązanie
32
75573
2373
elegancko zaprojektowanym rozwiązaniem
01:30
to some of the brain'smózg mostwiększość basicpodstawowy needswymagania,
33
77946
2577
podstawowych potrzeb mózgu,
01:32
a uniquewyjątkowy way that the brainmózg
34
80523
1946
unikalnym sposobem, w jaki mózg
01:34
meetsspełnia the highwysoki demandswymagania and the narrowwąska marginsmarginesy
35
82469
2823
stawia czoła wysokiemu popytowi
i wąskim marginesom,
01:37
that setzestaw it apartniezależnie from all the other organsnarządów of the bodyciało.
36
85292
4999
które odróżniają go od innych narządów.
01:42
So almostprawie all the biologybiologia that we observenależy przestrzegać
37
90291
3055
Prawie całą obserwowaną biologię
01:45
can be thought of as a seriesseria of problemsproblemy
38
93346
2454
można potraktować jako serię problemów
01:48
and theirich correspondingodpowiedni solutionsrozwiązania,
39
95800
2041
i odpowiednich rozwiązań.
01:50
and the first problemproblem that everykażdy organorgan mustmusi solverozwiązać
40
97841
3480
Podstawowym problemem każdego organu
01:53
is a continuousciągły supplyDostawa of nutrientsskładniki odżywcze to fuelpaliwo
41
101321
2498
jest stałe zaopatrywanie
w składniki odżywcze
01:56
all those cellskomórki of the bodyciało.
42
103819
1741
wszystkich komórek ciała.
01:57
In the brainmózg, that is especiallyszczególnie criticalkrytyczny;
43
105560
2578
Jest to szczególnie ważne w mózgu;
02:00
its intenseintensywny electricalelektryczny activityczynność usesużywa up
44
108138
2217
jego intensywna aktywność elektryczna
02:02
a quarterjedna czwarta of the body'sorganizmu entireCały energyenergia supplyDostawa,
45
110355
2858
zużywa 25% zapotrzebowania całego ciała,
02:05
even thoughchociaż the brainmózg accountskonta
46
113213
1630
mimo tego, że mózg stanowi
02:07
for only about two percentprocent of the body'sorganizmu massmasa.
47
114843
3337
zaledwie 2% masy ciała.
02:10
So the circulatoryukładu krążenia systemsystem
48
118180
1612
Układ krwionośny
rozwiązuje problem
zaopatrzenia w składniki odżywcze,
02:11
solvesrozwiązuje the nutrientskładniki odżywcze deliverydostawa problemproblem
49
119792
2431
02:14
by sendingwysyłanie bloodkrew vesselsstatków to supplyDostawa nutrientsskładniki odżywcze
50
122223
2540
wysyłając je przez naczynia krwionośne
02:16
and oxygentlen to everykażdy cornerkąt of our bodyciało.
51
124763
3343
wraz z tlenem do każdego zakamarka ciała.
02:20
You can actuallytak właściwie see it in this videowideo here.
52
128106
3014
Można to zobaczyć na tym filmie.
02:23
Here, we're imagingImaging bloodkrew vesselsstatków
53
131120
1582
To obraz naczyń krwionośnych
02:24
in the brainmózg of a livingżycie mousemysz.
54
132702
2895
w mózgu żywej myszy.
02:27
The bloodkrew vesselsstatków formformularz a complexzłożony networksieć
55
135597
2520
Naczynia te tworzą skomplikowaną sieć,
02:30
that fillswypełnia the entireCały brainmózg volumeTom.
56
138117
2348
która wypełnia całą objętość mózgu.
02:32
They startpoczątek at the surfacepowierzchnia of the brainmózg,
57
140465
1801
Zaczynają się na powierzchni mózgu
02:34
and then they divenurkować down into the tissuetkanka itselfsamo,
58
142266
2881
i ciągną aż do samej tkanki,
02:37
and as they spreadrozpiętość out, they supplyDostawa nutrientsskładniki odżywcze
59
145147
2361
a przez rozgałęzienia dostarczają pokarm
02:39
and oxygentlen to eachkażdy and everykażdy cellkomórka in the brainmózg.
60
147508
5765
i tlen do każdej komórki mózgowej.
02:45
Now, just as everykażdy cellkomórka requireswymaga
61
153276
2970
Tak jak każda komórka
02:48
nutrientsskładniki odżywcze to fuelpaliwo it,
62
156246
1891
wymaga pokarmu do życia,
02:50
everykażdy cellkomórka alsorównież producesprodukuje wastemarnotrawstwo as a byproductprodukt uboczny,
63
158137
3140
każda komórka produkuje też odpady,
02:53
and the clearanceprześwit of that wastemarnotrawstwo
64
161277
1546
zaś usunięcie tych odpadów
02:55
is the seconddruga basicpodstawowy problemproblem
65
162823
2267
to drugi podstawowy problem,
02:57
that eachkażdy organorgan has to solverozwiązać.
66
165090
2792
jaki musi rozwiązać każdy narząd.
03:00
This diagramdiagram showsprzedstawia the body'sorganizmu lymphaticukładu chłonnego systemsystem,
67
167882
2583
Ten diagram przedstawia układ limfatyczny,
03:02
whichktóry has evolvedewoluował to meetspotykać się this need.
68
170465
2430
który ewoluował, by rozwiązać ten problem.
03:05
It's a seconddruga parallelrównolegle networksieć of vesselsstatków
69
172895
2812
To druga, równoległa sieć naczyń,
03:07
that extendsrozszerza się throughoutpoprzez the bodyciało.
70
175707
2014
rozciągająca się po całym ciele.
03:09
It takes up proteinsbiałka and other wastemarnotrawstwo
71
177721
1957
Zbiera białka i inne odpady
03:11
from the spacesspacje betweenpomiędzy the cellskomórki,
72
179678
1924
z przestrzeni międzykomórkowej,
03:13
it collectszbiera them, and then dumpsZrzuca them into the bloodkrew
73
181602
2812
po czym kieruje je do krwi,
03:16
so they can be disposedzlikwidowane of.
74
184414
2261
z której mogą zostać usunięte.
03:18
But if you look really closelydokładnie at this diagramdiagram,
75
186675
1789
Gdy jednak przyjrzeć się temu schematowi,
03:20
you'llTy będziesz see something
76
188464
1394
widać, że coś nie ma sensu.
03:22
that doesn't make a lot of sensesens.
77
189858
2328
03:24
So if we were to zoomPowiększenie into this guy'sfaceta headgłowa,
78
192186
2757
W zbliżeniu głowy tego człowieka widać,
03:27
one of the things that you would see there
79
194943
2193
że w mózgu nie ma naczyń limfatycznych.
03:29
is that there are no lymphaticukładu chłonnego vesselsstatków in the brainmózg.
80
197136
4162
03:33
But that doesn't make a lot of sensesens, does it?
81
201298
3094
Nie ma to sensu, prawda?
03:36
I mean, the brainmózg is this intenselyintensywnie activeaktywny organorgan
82
204392
3205
Mózg to niezwykle aktywny organ,
03:39
that producesprodukuje a correspondinglyodpowiednio
largeduży amountilość of wastemarnotrawstwo
83
207597
2565
który produkuje olbrzymie ilości odpadów,
03:42
that mustmusi be efficientlywydajnie clearedwyczyszczone.
84
210162
2577
których trzeba się wydajnie pozbywać.
03:44
And yetjeszcze, it lacksbrakuje lymphaticukładu chłonnego vesselsstatków, whichktóry meansznaczy that
85
212739
2962
Mimo to nie ma naczyń limfatycznych,
03:47
the approachpodejście that the restodpoczynek of the bodyciało takes
86
215701
1796
czyli że sposób pozbywania się odpadów
03:49
to clearingCzyszczenie away its wastemarnotrawstwo
87
217497
1985
stosowany przez resztę ciała
03:51
won'tprzyzwyczajenie work in the brainmózg.
88
219482
3009
nie zadziała w mózgu.
03:54
So how, then, does the brainmózg solverozwiązać
89
222491
2048
Jak więc mózg rozwiązał problem
03:56
its wastemarnotrawstwo clearanceprześwit problemproblem?
90
224539
1754
pozbywania się odpadów?
03:58
Well, that seeminglypozornie mundanedoczesny questionpytanie
91
226293
3689
To z pozoru przyziemne pytanie
04:02
is where our groupGrupa first jumpedprzeskoczył into this storyfabuła,
92
229982
3408
to miejsce, w którym
nasza grupa wkroczyła do akcji.
04:05
and what we founduznany
93
233390
2021
Odkryliśmy,
04:07
as we doveDove down into the brainmózg,
94
235411
2335
głęboko w mózgu,
04:09
down amongpośród the neuronsneurony and the bloodkrew vesselsstatków,
95
237746
2891
między neuronami
i naczyniami krwionośnymi,
04:12
was that the brain'smózg solutionrozwiązanie
96
240637
2183
rozwiązanie problemu odpadów.
04:15
to the problemproblem of wastemarnotrawstwo clearanceprześwit,
97
242820
2563
Było niespodziewane.
04:17
it was really unexpectedniespodziewany.
98
245383
1817
04:19
It was ingeniouspomysłowy,
99
247200
2850
Było genialne,
04:22
but it was alsorównież beautifulpiękny.
100
250050
3118
a jednocześnie piękne.
04:25
Let me tell you about what we founduznany.
101
253168
1667
Opowiem, co odkryliśmy.
04:27
So the brainmózg has this largeduży poolbasen
102
254835
2554
Mózg jest wypełniony czystą,
bezbarwną cieczą,
04:29
of cleanczysty, clearjasny fluidpłyn callednazywa cerebrospinalmózgowo- fluidpłyn.
103
257389
3461
zwaną płynem mózgowo-rdzeniowym.
04:33
We call it the CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO.
104
260850
1319
Nazywamy go CSF.
04:34
The CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO fillswypełnia the spaceprzestrzeń that surroundsotacza the brainmózg,
105
262169
3980
CSF wypełnia przestrzenie wokół mózgu,
04:38
and wastesodpady from insidewewnątrz the brainmózg
106
266149
1523
a odpady z wnętrza mózgu
04:39
make theirich way out to the CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO,
107
267672
2222
dostają się do CSF,
04:42
whichktóry getsdostaje dumpedporzucony, alongwzdłuż with
the wastemarnotrawstwo, into the bloodkrew.
108
269894
3263
który spływa wraz z nimi do krwi.
04:45
So in that way, it soundsDźwięki a lot like
109
273157
1120
Brzmi to podobnie
04:46
the lymphaticukładu chłonnego systemsystem, doesn't it?
110
274277
2592
do układu limfatycznego, prawda?
04:49
But what's interestingciekawy is that the fluidpłyn and the wastemarnotrawstwo
111
276869
2756
Co ciekawe, płyn i odpady
04:51
from insidewewnątrz the brainmózg,
112
279625
1732
z wnętrza mózgu
04:53
they don't just percolateprzenikać theirich way randomlylosowo
113
281357
2407
nie przenikają do zbiorników z CSF
04:55
out to these poolsbaseny of CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO.
114
283764
2374
w sposób losowy.
04:58
InsteadZamiast tego, there is a specializedspecjalistyczne networksieć of plumbinginstalacja wodociągowa
115
286138
3723
Zamiast tego istnieje
specjalistyczna sieć kanalizacyjna,
05:02
that organizesorganizuje and facilitatesułatwia this processproces.
116
289861
3892
która organizuje i ułatwia ten proces.
05:05
You can see that in these videosfilmy wideo.
117
293753
2149
Możecie to zobaczyć na tych nagraniach.
05:08
Here, we're again imagingImaging into the brainmózg
118
295902
3038
Ponownie oglądamy obraz mózgu
05:11
of livingżycie micemyszy.
119
298940
1484
żywej myszy.
05:12
The framerama on your left showsprzedstawia
120
300424
1923
Obraz po lewej pokazuje,
05:14
what's happeningwydarzenie at the brain'smózg surfacepowierzchnia,
121
302347
2059
co dzieje się na powierzchni mózgu,
05:16
and the framerama on your right showsprzedstawia
122
304406
1564
z kolei obraz po prawej pokazuje
05:18
what's happeningwydarzenie down belowponiżej the surfacepowierzchnia of the brainmózg
123
305970
1946
co dzieje się pod powierzchnią mózgu,
05:20
withinw ciągu the tissuetkanka itselfsamo.
124
307916
1723
wewnątrz samej tkanki.
Naczynia krwionośne
oznaczyliśmy kolorem czerwonym,
05:21
We'veMamy labeledoznaczone jako the bloodkrew vesselsstatków in redczerwony,
125
309639
2259
05:24
and the CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO that's surroundingotaczający the brainmózg
126
311898
2024
zaś CSF otaczający mózg
05:26
will be in greenZielony.
127
313922
1823
będzie miał kolor zielony.
05:27
Now, what was surprisingzaskakujący to us
128
315745
1800
Zaskoczyło nas,
05:29
was that the fluidpłyn on the outsidena zewnątrz of the brainmózg,
129
317545
3251
że płyn znajdujący się na zewnątrz mózgu
05:32
it didn't stayzostać on the outsidena zewnątrz.
130
320796
2812
nie zostawał na zewnątrz.
05:35
InsteadZamiast tego, the CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO was pumpedpompowana back into
131
323608
3403
Zamiast tego CSF był pompowany
05:39
and throughprzez the brainmózg
132
327011
1873
do mózgu i przez mózg,
05:41
alongwzdłuż the outsideszewnętrznymi of the bloodkrew vesselsstatków,
133
328884
3032
na zewnątrz naczyń krwionośnych,
05:44
and as it flushedopróżniany down into the brainmózg
134
331916
2384
a gdy spływał w głąb mózgu
05:46
alongwzdłuż the outsideszewnętrznymi of these vesselsstatków,
135
334300
1800
wzdłuż tych naczyń,
05:48
it was actuallytak właściwie helpingporcja jedzenia to clearjasny away,
136
336100
2812
wspomagał proces oczyszczania,
05:51
to cleanczysty the wastemarnotrawstwo from the spacesspacje
137
338912
2441
usuwając odpady z przestrzeni
05:53
betweenpomiędzy the brain'smózg cellskomórki.
138
341353
2846
pomiędzy komórkami mózgowymi.
05:56
If you think about it,
139
344199
1912
Gdy się nad tym zastanowić,
05:58
usingza pomocą the outsideszewnętrznymi of these bloodkrew vesselsstatków like this
140
346111
3477
takie użytkowanie zewnętrznej
strony naczyń krwionośnych
06:01
is a really cleversprytny designprojekt solutionrozwiązanie,
141
349588
2519
to bardzo sprytne rozwiązanie,
06:04
because the brainmózg is enclosedzamknięte
142
352107
2722
ponieważ mózg jest zamknięty
06:07
in a rigidsztywne skullczaszka
143
354829
1823
w sztywnej czaszce
06:08
and it's packedzapakowane fullpełny of cellskomórki,
144
356652
2103
i jest całkowicie wypełniony komórkami.
06:10
so there is no extradodatkowy spaceprzestrzeń insidewewnątrz it
145
358755
2745
Nie ma więc w nim miejsca
06:13
for a wholecały seconddruga setzestaw of vesselsstatków
like the lymphaticukładu chłonnego systemsystem.
146
361500
3600
na dodatkowy system naczyń,
jak w układzie limfatycznym.
06:17
YetJeszcze the bloodkrew vesselsstatków,
147
365100
1259
Jednak naczynia krwionośne
06:18
they extendposzerzać from the surfacepowierzchnia of the brainmózg
148
366359
1958
ciągną się od powierzchni mózgu
06:20
down to reachdosięgnąć everykażdy singlepojedynczy cellkomórka in the brainmózg,
149
368317
2609
do każdej komórki,
06:23
whichktóry meansznaczy that fluidpłyn
150
370926
1238
co oznacza, że płyn płynący
06:24
that's travelingpodróżny alongwzdłuż the outsideszewnętrznymi of these vesselsstatków
151
372164
3296
wzdłuż tych naczyń
06:27
can gainzdobyć easyłatwo accessdostęp to the entireCały brain'smózg volumeTom,
152
375460
3800
ma łatwy dostęp do całej objętości mózgu.
06:31
so it's actuallytak właściwie this really cleversprytny way
153
379260
2184
Jest to więc zmyślny sposób
06:33
to repurposeModyfikowanie one setzestaw of vesselsstatków, the bloodkrew vesselsstatków,
154
381444
3765
na przekwalifikowanie
zestawu naczyń krwionośnych,
06:37
to take over and replacezastąpić the functionfunkcjonować
155
385209
2789
do przejęcia roli
06:40
of a seconddruga setzestaw of vesselsstatków, the lymphaticukładu chłonnego vesselsstatków,
156
387998
3183
zestawu naczyń limfatycznych,
06:43
to make it so you don't need them.
157
391181
2411
żeby nie były już potrzebne.
06:45
And what's amazingniesamowity is that no other organorgan
158
393592
2317
Co niezwykłe, żaden inny narząd
06:48
takes quitecałkiem this approachpodejście
159
395909
1641
nie ma takiego podejścia
06:49
to clearingCzyszczenie away the wastemarnotrawstwo from betweenpomiędzy its cellskomórki.
160
397550
3060
do usuwania odpadów spomiędzy komórek.
06:52
This is a solutionrozwiązanie that is entirelycałkowicie uniquewyjątkowy to the brainmózg.
161
400610
5820
To rozwiązanie
całkowicie unikalne dla mózgu.
06:58
But our mostwiększość surprisingzaskakujący findingodkrycie
162
406430
2268
Ale najbardziej zaskoczyło nas odkrycie,
07:00
was that all of this,
163
408698
2103
że wszystko, o czym mówiłem,
07:03
everything I just told you about,
164
410801
2350
07:05
with all this fluidpłyn rushinggwałtowny throughprzez the brainmózg,
165
413151
3318
ten przepływ płynu przez mózg,
07:08
it's only happeningwydarzenie in the sleepingspanie brainmózg.
166
416469
4184
dzieje się wyłącznie podczas snu.
07:12
Here, the videowideo on the left
167
420653
1450
Nagranie po lewej pokazuje
07:14
showsprzedstawia how much of the CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO is movingw ruchu
168
422103
2261
jak dużo CSF przepływa
07:16
throughprzez the brainmózg of a livingżycie mousemysz while it's awakeprzebudzony.
169
424364
3606
przez mózg żywej myszy na jawie.
07:20
It's almostprawie nothing.
170
427970
1873
Prawie nic.
07:22
YetJeszcze in the samepodobnie animalzwierzę,
171
429843
1575
Jednak gdy to samo zwierzę zaśnie,
07:23
if we wait just a little while untilaż do it's goneodszedł to sleepsen,
172
431418
3205
widać, że CSF zalewa cały mózg.
07:26
what we see is that the CSFPŁYNU MÓZGOWO-RDZENIOWEGO
173
434623
2757
07:29
is rushinggwałtowny throughprzez the brainmózg,
174
437380
2418
07:31
and we discoveredodkryty that at the samepodobnie time
175
439798
2160
Odkryliśmy, że w momencie,
07:34
when the brainmózg goesidzie to sleepsen,
176
441958
2612
gdy mózg zapada w sen,
07:36
the brainmózg cellskomórki themselvessami seemwydać się to shrinkkurczyć się,
177
444570
2663
komórki się kurczą,
07:39
openingotwarcie up spacesspacje in betweenpomiędzy them,
178
447233
2037
zostawiając puste przestrzenie,
07:41
allowingpozwalać fluidpłyn to rushpośpiech throughprzez
179
449270
2137
pozwalające na przepływ płynu
07:43
and allowingpozwalać wastemarnotrawstwo to be clearedwyczyszczone out.
180
451407
2733
i usunięcie odpadów.
07:46
So it seemswydaje się that GalenGalen maymoże actuallytak właściwie have been
181
454140
2514
W pewnym sensie Galen
07:48
sortsortować of on the right tracktor when he wrotenapisał about
182
456654
2256
mógł być na dobrym tropie,
07:51
fluidpłyn rushinggwałtowny throughprzez the brainmózg
183
458910
2700
gdy pisał o płynie płynącym przez mózg
07:53
when sleepsen cameoprawa ołowiana witrażu on.
184
461610
1642
w czasie snu.
07:55
Our ownwłasny researchBadania, now it's 2,000 yearslat laterpóźniej,
185
463252
3453
Nasze badania, 2000 lat później,
07:58
suggestswskazuje that what's happeningwydarzenie is that
186
466705
2070
sugerują, co naprawdę się dzieje.
08:00
when the brainmózg is awakeprzebudzony
187
468775
2059
Gdy mózg nie śpi
08:03
and is at its mostwiększość busyzajęty,
188
470834
2114
i intensywnie pracuje,
08:05
it putsstawia off clearingCzyszczenie away the wastemarnotrawstwo
189
472948
2362
odkłada odpady między komórkami.
08:07
from the spacesspacje betweenpomiędzy its cellskomórki untilaż do laterpóźniej,
190
475310
3071
08:10
and then, when it goesidzie to sleepsen
191
478381
1859
Potem, w czasie snu,
08:12
and doesn't have to be as busyzajęty,
192
480240
2348
kiedy pracuje mniej,
08:14
it shiftszmiany into a kinduprzejmy of cleaningczyszczenie modetryb
193
482588
2577
przechodzi w tryb oczyszczania.
08:17
to clearjasny away the wastemarnotrawstwo
194
485165
1687
Z przestrzeni między komórkami
08:19
from the spacesspacje betweenpomiędzy its cellskomórki,
195
486852
1508
usuwa wtedy odpady,
08:20
the wastemarnotrawstwo that's accumulatednagromadzony throughoutpoprzez the day.
196
488360
2417
które zebrały się przez cały dzień.
08:22
So it's actuallytak właściwie a little bitkawałek like how you or I,
197
490777
2408
Działamy podobnie,
08:25
we put off our householdgospodarstwo domowe choresprace domowe duringpodczas the work weektydzień
198
493185
3082
gdy przez cały tydzień
odkładamy domowe obowiązki
08:28
when we don't have time to get to it,
199
496267
1462
z braku czasu,
08:29
and then we playgrać catchłapać up on all
the cleaningczyszczenie that we have to do
200
497729
3261
by wziąć się do sprzątania,
08:33
when the weekendweekend rollsrolki around.
201
500990
2758
gdy przychodzi weekend.
08:35
Now, I've just talkedrozmawialiśmy a lot about wastemarnotrawstwo clearanceprześwit,
202
503748
3272
Mówiłem o usuwaniu odpadów,
08:39
but I haven'tnie mam been very specifickonkretny
203
507020
1452
jednak nie określiłem,
08:40
about the kindsrodzaje of wastemarnotrawstwo
204
508472
1394
jakiego rodzaju odpady
08:42
that the brainmózg needswymagania to be clearingCzyszczenie
205
509866
2295
trzeba usunąć z mózgu podczas snu,
08:44
duringpodczas sleepsen in orderzamówienie to stayzostać healthyzdrowy.
206
512161
2543
aby utrzymać go w dobrej kondycji.
08:46
The wastemarnotrawstwo productprodukt that these recentniedawny studiesstudia
207
514704
1597
Odpadem, na którym
skupiły się ostatnie badania
08:48
focusedskupiony mostwiększość on is amyloid-betaamyloid-beta,
208
516301
2418
jest amyloid-beta,
08:50
whichktóry is a proteinbiałko that's madezrobiony
in the brainmózg all the time.
209
518719
3195
białko produkowane
w mózgu przez cały czas.
08:54
My brain'smózg makingzrobienie amyloid-betaamyloid-beta right now,
210
521914
1858
Mój mózg właśnie tworzy amyloid-beta,
08:55
and so is yoursTwój.
211
523772
2158
wasze mózgi również.
08:58
But in patientspacjenci with Alzheimer'sAlzheimera diseasechoroba,
212
525930
2002
U pacjentów z Alzheimerem
09:00
amyloid-betaamyloid-beta buildsbuduje up and aggregatesagregaty
213
527932
2599
osad amyloidu-beta tworzy agregaty
09:02
in the spacesspacje betweenpomiędzy the brain'smózg cellskomórki,
214
530531
2013
w przestrzeni między komórkami mózgu,
09:04
insteadzamiast of beingistota clearedwyczyszczone away
like it's supposeddomniemany to be,
215
532544
3426
zamiast prawidłowo zostać usunięty.
09:08
and it's this buildupnarastanie of amyloid-betaamyloid-beta
216
535970
2010
To właśnie osad amyloidu-beta
09:10
that's thought to be one of the keyklawisz stepskroki
217
537980
2213
uważa się za jeden z kluczowych etapów
09:12
in the developmentrozwój of that terriblestraszny diseasechoroba.
218
540193
2621
rozwoju tej strasznej choroby.
09:15
So we measuredwymierzony how fastszybki amyloid-betaamyloid-beta is clearedwyczyszczone
219
542814
3094
Zmierzyliśmy, jak szybko amyloid-beta
09:18
from the brainmózg when it's awakeprzebudzony
220
545908
1732
jest usuwany z mózgu na jawie,
09:19
versusprzeciw when it's asleepwe śnie,
221
547640
1778
w porównaniu z mózgiem podczas snu.
09:21
and we founduznany that indeedw rzeczy samej,
222
549418
1878
Okazało się, że faktycznie,
09:23
the clearanceprześwit of amyloid-betaamyloid-beta
223
551296
1890
usuwanie amyloidu-beta
09:25
is much more rapidszybki from the sleepingspanie brainmózg.
224
553186
4519
jest o wiele szybsze podczas snu.
09:29
So if sleepsen, then,
225
557705
1679
Jeżeli więc sen jest sposobem,
09:31
is partczęść of the brain'smózg solutionrozwiązanie
226
559384
1958
w jaki mózg rozwiązuje
09:33
to the problemproblem of wastemarnotrawstwo clearanceprześwit,
227
561342
2010
problem usuwania odpadów,
09:35
then this maymoże dramaticallydramatycznie changezmiana how we think
228
563352
2376
nasze myślenie o związku
09:37
about the relationshipzwiązek betweenpomiędzy sleepsen,
229
565728
2235
między snem, amyloidem-beta
09:40
amyloid-betaamyloid-beta, and Alzheimer'sAlzheimera diseasechoroba.
230
567963
3356
oraz chorobą Alzheimera
może ulec zmianie.
09:43
A seriesseria of recentniedawny clinicalkliniczny studiesstudia
231
571319
1958
Szereg niedawnych badań klinicznych
09:45
suggestsugerować that amongpośród patientspacjenci
232
573277
1833
sugeruje, że wśród pacjentów,
09:47
who haven'tnie mam yetjeszcze developedrozwinięty Alzheimer'sAlzheimera diseasechoroba,
233
575110
3094
u których nie doszło jeszcze
do rozwoju choroby Alzheimera,
09:50
worseningpogorszenie sleepsen qualityjakość and sleepsen durationTrwanie
234
578204
3066
pogorszenie jakości i długości snu
09:53
are associatedpowiązany with a greaterwiększy amountilość
235
581270
2018
wiąże się z większą ilością
09:55
of amyloid-betaamyloid-beta buildingbudynek up in the brainmózg,
236
583288
2812
amyloidu-beta gromadzonego w mózgu.
09:58
and while it's importantważny to pointpunkt out
237
586100
1867
Warto zwrócić uwagę,
10:00
that these studiesstudia don't proveokazać się
238
587967
1710
że badania nie udowadniają,
10:01
that lackbrak of sleepsen or poorubogi sleepsen
239
589677
2189
że krótszy sen lub niższa jego jakość
10:04
causeprzyczyna Alzheimer'sAlzheimera diseasechoroba,
240
591866
2407
powoduje chorobę Alzheimera.
10:06
they do suggestsugerować that the failureniepowodzenie of the brainmózg
241
594273
2610
Sugerują one tylko, że zaburzenia
10:09
to keep its housedom cleanczysty
242
596883
1912
w oczyszczaniu mózgu
10:10
by clearingCzyszczenie away wastemarnotrawstwo like amyloid-betaamyloid-beta
243
598795
2756
i nagromadzenie odpadów
takich jak amyloid-beta
10:13
maymoże contributeprzyczynić się to the developmentrozwój
244
601551
1902
może przyczynić się do rozwoju
10:15
of conditionswarunki like Alzheimer'sAlzheimera.
245
603453
3617
chorób w rodzaju Alzheimera.
10:19
So what this newNowy researchBadania tellsmówi us, then,
246
607070
1905
Nowe badania mówią nam,
10:21
is that the one thing that all of you
247
608975
2327
że ta jedna rzecz,
10:23
alreadyjuż knewwiedziałem about sleepsen,
248
611302
1408
którą wszyscy wiedzą o śnie,
10:24
that even GalenGalen understoodzrozumiany about sleepsen,
249
612710
2653
o której wiedział nawet Galen,
10:27
that it refreshesOdświeża and clearsczyści the mindumysł,
250
615363
3071
ten fakt, że sen
odświeża i oczyszcza umysł,
10:30
maymoże actuallytak właściwie be a bigduży partczęść
251
618434
1541
może mieć duży związek z tym,
10:32
of what sleepsen is all about.
252
619975
2317
czym właściwie jest sen.
10:34
See, you and I, we go to sleepsen
253
622292
1518
Idziemy spać każdej nocy,
10:36
everykażdy singlepojedynczy night,
254
623810
1733
jednak nasz mózg nigdy nie odpoczywa.
10:37
but our brainsmózg, they never restodpoczynek.
255
625543
3003
10:40
While our bodyciało is still
256
628546
1834
Gdy ciało jest nieruchome,
10:42
and our mindumysł is off walkingpieszy in dreamsmarzenia somewheregdzieś,
257
630380
3071
a umysł wędruje gdzieś w snach,
10:45
the elegantelegancki machinerymaszyneria of the brainmózg
258
633451
1676
zgrabna maszyneria mózgu
10:47
is quietlycicho hardciężko at work
259
635127
1980
po kryjomu ciężko pracuje
10:49
cleaningczyszczenie and maintainingutrzymywanie
260
637107
2193
nad czystością i sprawnością
10:51
this unimaginablyniewyobrażalnie complexzłożony machinemaszyna.
261
639300
2835
tej niesamowicie złożonej maszyny.
Zupełnie jak domowe porządki.
10:54
Like our houseworkprace domowe,
262
642135
1041
10:55
it's a dirtybrudny and a thanklessniewdzięczna jobpraca,
263
643176
2749
To brudna i niewdzięczna robota,
10:58
but it's alsorównież importantważny.
264
645925
2255
ale bardzo ważna.
11:00
In your housedom, if you stop cleaningczyszczenie your kitchenkuchnia
265
648180
2403
Jeśli przestaniecie sprzątać kuchnię
11:02
for a monthmiesiąc,
266
650583
1908
przez miesiąc,
11:04
your home will becomestają się completelycałkowicie unlivableunlivable
267
652491
2439
dom bardzo szybko przestanie
nadawać się do życia.
11:07
very quicklyszybko.
268
654930
1607
W mózgu takie zaniedbanie
11:08
But in the brainmózg, the consequenceskonsekwencje
269
656537
2088
11:10
of fallingspadanie behindza maymoże be much greaterwiększy
270
658625
2931
może mieć dużo większe konwekwencje
11:13
than the embarrassmentzakłopotanie of dirtybrudny countertopsblaty,
271
661556
2728
niż wstyd z powodu brudnego blatu.
11:16
because when it comespochodzi to cleaningczyszczenie the brainmózg,
272
664284
2564
Gdy chodzi o oczyszczanie mózgu,
11:19
it is the very healthzdrowie and functionfunkcjonować
273
666848
2376
stawką jest zdrowie
i prawidłowe funkcjonowanie
11:21
of the mindumysł and the bodyciało that's at stakestawka,
274
669224
2945
umysłu i ciała,
11:24
whichktóry is why understandingzrozumienie these
275
672169
2241
dlatego zrozumienie podstawowych funkcji,
11:26
very basicpodstawowy housekeepingsprzątanie functionsFunkcje of the brainmózg todaydzisiaj
276
674410
4272
utrzymujących porządek w mózgu,
11:30
maymoże be criticalkrytyczny for preventingzapobieganie and treatingleczenie
277
678682
2993
może mieć krytyczne znaczenie
11:33
diseaseschoroby of the mindumysł tomorrowjutro.
278
681675
3028
w zapobieganiu i leczeniu chorób umysłu.
11:36
Thank you.
279
684703
2048
Dziękuję.
11:38
(ApplauseAplauz)
280
686751
1767
(Brawa)
Translated by Mateusz Radziwonowicz
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jeff Iliff - Neuroscientist
Jeff Iliff is a neuroscientist who explores the unique functions of the brain.

Why you should listen
Neuroscientist Jeff Iliff 's research follows two main paths. The first is the exploration of how the brain’s support cells, called glia, contribute to maintaining the proper environment for neuronal function and how their failure in conditions like vascular dementia, stroke, and traumatic brain injury leads to neurodegeneration. The second seeks to define the basic cellular mechanisms by which brain blood flow is coordinated up and down the vascular tree. Now an Assistant Professor of Anesthesiology and Perioperative Medicine at Oregon Health & Science University, Jeff was a part of a University of Rochester Medical Center team that discovered a brain cleansing system, which they dubbed the “glymphatic system.”
More profile about the speaker
Jeff Iliff | Speaker | TED.com