TEDxBoulder
Dave Brain: What a planet needs to sustain life
Dave Brain: Co jest potrzebne, aby na planecie istniało życie
Filmed:
Readability: 4.1
1,867,290 views
"Wenus jest za gorąca, Mars zbyt zimny, a Ziemia jest w sam raz", mówi naukowiec zajmujący się planetami, Dave Brain. Ale dlaczego tak jest? W swojej humorystycznej prelekcji Brain przedstawia fascynującą naukę dotyczącą życia na planetach oraz tego, co jest do niego potrzebne. Ludzkość może być w idealnym miejscu i czasie, jeśli chodzi o bieg życia zamieszkiwalnych planet.
Dave Brain - Planetary scientist
Dave Brain studies the plasma environments and atmospheres of unmagnetized planets. Full bio
Dave Brain studies the plasma environments and atmospheres of unmagnetized planets. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm really glad to be here.
0
943
1421
Cieszę się, że tu jestem.
00:15
I'm glad you're here,
1
3015
1688
Oraz, że wy tu jesteście,
00:16
because that would be a little weird.
2
4727
1833
inaczej byłoby to dziwne.
00:19
I'm glad we're all here.
3
7460
2105
Cieszę się, że wszyscy tu jesteśmy.
00:22
And by "here," I don't mean here.
4
10303
2853
Mówiąc "tu", nie mówię o tym miejscu,
00:26
Or here.
5
14831
1150
czy o tym,
00:28
But here.
6
16728
1152
ale o tym.
00:29
I mean Earth.
7
17904
1150
Mam na myśli Ziemię.
00:31
And by "we," I don't mean
those of us in this auditorium,
those of us in this auditorium,
8
19627
3943
Mówiąc "my" nie chodzi
o ludzi tu zebranych,
o ludzi tu zebranych,
00:35
but life,
9
23594
1470
ale o życie,
00:37
all life on Earth --
10
25088
1449
całe życie na Ziemi...
00:38
(Laughter)
11
26561
5382
(Śmiech)
00:44
from complex to single-celled,
12
32280
1991
Od złożonych do jednokomórkowych,
00:46
from mold to mushrooms
13
34295
2324
od pleśni po grzyby,
00:48
to flying bears.
14
36643
1378
po latające niedźwiedzie.
00:50
(Laughter)
15
38045
1366
(Śmiech)
00:53
The interesting thing is,
16
41736
1509
Interesujące,
00:55
Earth is the only place
we know of that has life --
we know of that has life --
17
43269
3031
Ziemia to jedyne miejsce,
o którym wiemy, że jest tu życie...
o którym wiemy, że jest tu życie...
00:58
8.7 million species.
18
46324
1877
8,7 miliona gatunków.
01:00
We've looked other places,
19
48660
1254
Szukaliśmy gdzie indziej,
01:01
maybe not as hard
as we should or we could,
as we should or we could,
20
49938
2097
może nie tak mocno jak powinniśmy,
01:04
but we've looked and haven't found any;
21
52059
1927
ale szukaliśmy i nie znaleźliśmy nic.
01:06
Earth is the only place
we know of with life.
we know of with life.
22
54010
2276
Ziemia to jedyne miejsce.
01:09
Is Earth special?
23
57318
1274
Czy jest wyjątkowa?
01:11
This is a question I've wanted
to know the answer to
to know the answer to
24
59591
2454
Chciałbym znać tę odpowiedź
od wczesnego dzieciństwa,
01:14
since I was a small child,
25
62069
1254
01:15
and I suspect 80 percent
of this auditorium
of this auditorium
26
63347
2032
podejrzewam, że 80% was,
01:17
has thought the same thing
and also wanted to know the answer.
and also wanted to know the answer.
27
65403
3008
myślała o tym samym
i też chce to wiedzieć.
i też chce to wiedzieć.
01:20
To understand whether
there are any planets --
there are any planets --
28
68879
2167
By zrozumieć, czy są inne planety
01:23
out there in our solar system or beyond --
29
71070
2278
w naszym Układzie Słonecznym i poza nim,
które mogą utrzymać życie,
01:25
that can support life,
30
73372
1458
01:26
the first step is to understand
what life here requires.
what life here requires.
31
74854
3197
trzeba zrozumieć,
co jest potrzebne do życia.
co jest potrzebne do życia.
01:30
It turns out, of all of those
8.7 million species,
8.7 million species,
32
78575
3563
Okazuje się, że pośród
8,7 miliona gatunków,
8,7 miliona gatunków,
01:34
life only needs three things.
33
82162
2198
życie potrzebuje trzech rzeczy.
01:37
On one side, all life
on Earth needs energy.
on Earth needs energy.
34
85032
2852
Z jednej strony całe życie
na Ziemi wymaga energii.
na Ziemi wymaga energii.
01:39
Complex life like us derives
our energy from the sun,
our energy from the sun,
35
87908
3485
Złożone życie jak my czerpie ją ze Słońca,
01:43
but life deep underground
can get its energy
can get its energy
36
91417
2101
ale życie głęboko pod ziemią
może ją zyskać
może ją zyskać
w reakcjach chemicznych.
01:45
from things like chemical reactions.
37
93542
1722
01:47
There are a number
of different energy sources
of different energy sources
38
95288
2151
Jest wiele różnych źródeł energii
dostępnych na planetach.
01:49
available on all planets.
39
97463
1243
A z drugiej strony,
01:51
On the other side,
40
99400
1156
01:52
all life needs food or nourishment.
41
100580
2705
życie potrzebuje pokarmu.
01:55
And this seems like a tall order,
especially if you want a succulent tomato.
especially if you want a succulent tomato.
42
103741
4474
To dość wysokie wymagania,
zwłaszcza dla wymagających roślin.
zwłaszcza dla wymagających roślin.
02:00
(Laughter)
43
108239
1716
(Śmiech)
02:01
However, all life on Earth
derives its nourishment
derives its nourishment
44
109979
3066
Całe życie na Ziemi uzyskuje pokarm
02:05
from only six chemical elements,
45
113069
2030
z sześciu pierwiastków,
02:07
and these elements can be found
on any planetary body
on any planetary body
46
115123
3004
które można znaleźć
w każdym obiekcie planetarnym
w każdym obiekcie planetarnym
02:10
in our solar system.
47
118151
1336
w naszym układzie.
02:12
So that leaves the thing
in the middle as the tall pole,
in the middle as the tall pole,
48
120537
3227
To stawia nas w połowie drogi,
02:15
the thing that's hardest to achieve.
49
123788
1954
to coś najtrudniejszego do zdobycia.
02:17
Not moose, but water.
50
125766
1892
Nie łoś, ale woda.
02:19
(Laughter)
51
127682
2781
(Śmiech)
02:23
Although moose would be pretty cool.
52
131285
1794
Choć łoś byłby całkiem fajny.
02:25
(Laughter)
53
133103
1158
(Śmiech)
02:26
And not frozen water, and not water
in a gaseous state, but liquid water.
in a gaseous state, but liquid water.
54
134285
5535
Nie woda zamrożoną, nie gaz,
tylko w stanie ciekłym.
tylko w stanie ciekłym.
02:32
This is what life needs
to survive, all life.
to survive, all life.
55
140748
2453
Tego potrzebuje każda forma życia.
02:35
And many solar system bodies
don't have liquid water,
don't have liquid water,
56
143680
3336
Wiele ciał w Układzie Słonecznym
nie ma płynnej wody,
nie ma płynnej wody,
02:39
and so we don't look there.
57
147040
1636
tam nie szukamy.
02:40
Other solar system bodies
might have abundant liquid water,
might have abundant liquid water,
58
148700
2993
Inne mogą mieć jej pod dostatkiem,
nawet więcej niż Ziemia,
02:43
even more than Earth,
59
151717
1335
02:45
but it's trapped beneath an icy shell,
60
153076
2450
ale woda jest uwięziona
pod lodową skorupą.
pod lodową skorupą.
02:47
and so it's hard to access,
it's hard to get to,
it's hard to get to,
61
155550
2261
Ciężko się do niej dostać.
02:49
it's hard to even find out
if there's any life there.
if there's any life there.
62
157835
2719
Ciężko sprawdzić, czy jest tam życie.
02:53
So that leaves a few bodies
that we should think about.
that we should think about.
63
161475
2995
Zostaje więc kilka obiektów,
nad którymi możemy się pochylić.
nad którymi możemy się pochylić.
02:56
So let's make the problem
simpler for ourselves.
simpler for ourselves.
64
164494
2429
Uprośćmy ten problem.
02:58
Let's think only about liquid water
on the surface of a planet.
on the surface of a planet.
65
166947
3341
Weźmy pod uwagę tylko
ciekłą wodę na powierzchni.
ciekłą wodę na powierzchni.
03:02
There are only three bodies
to think about in our solar system,
to think about in our solar system,
66
170312
2956
Tylko trzy ciała niebieskie
w naszym systemie
w naszym systemie
03:05
with regard to liquid water
on the surface of a planet,
on the surface of a planet,
67
173292
2582
mają ją na powierzchni,
03:07
and in order of distance from the sun,
it's: Venus, Earth and Mars.
it's: Venus, Earth and Mars.
68
175898
4826
w kolejności od Słońca
to Wenus, Ziemia i Mars.
to Wenus, Ziemia i Mars.
03:13
You want to have an atmosphere
for water to be liquid.
for water to be liquid.
69
181265
3372
Myślicie, że przy ciekłej wodzie
potrzebna jest atmosfera.
potrzebna jest atmosfera.
03:16
You have to be very careful
with that atmosphere.
with that atmosphere.
70
184661
2378
Ale trzeba być z nią ostrożnym.
03:19
You can't have too much atmosphere,
too thick or too warm an atmosphere,
too thick or too warm an atmosphere,
71
187063
3412
Nie może być jej za dużo,
nie może być za gruba, za ciepła,
nie może być za gruba, za ciepła,
03:22
because then you end up
too hot like Venus,
too hot like Venus,
72
190499
2905
bo będzie za gorąco, jak na Wenus,
03:25
and you can't have liquid water.
73
193428
1737
nie można już mieć ciekłej wody.
03:27
But if you have too little atmosphere
and it's too thin and too cold,
and it's too thin and too cold,
74
195189
3953
Ale gdy atmosfery jest za mało,
jest za cienka i zbyt zimna,
jest za cienka i zbyt zimna,
03:31
you end up like Mars, too cold.
75
199166
2024
kończy się to jak na Marsie, za zimno.
03:33
So Venus is too hot, Mars is too cold,
76
201865
2475
Wenus za gorąca, Mars zbyt zimny,
03:36
and Earth is just right.
77
204364
1164
Ziemia jest w sam raz.
03:37
You can look at these images behind me
and you can see automatically
and you can see automatically
78
205552
3475
Patrząc na zdjęcia za mną od razu widać,
03:41
where life can survive
in our solar system.
in our solar system.
79
209051
2597
gdzie w naszym systemie
może przetrwać życie.
może przetrwać życie.
03:44
It's a Goldilocks-type problem,
80
212296
1600
Jak w bajce o Złotowłosej,
03:45
and it's so simple
that a child could understand it.
that a child could understand it.
81
213920
2490
nawet dziecko to zrozumie.
03:49
However,
82
217452
1180
Jednakże
03:51
I'd like to remind you of two things
83
219450
2928
chciałbym przypomnieć dwie sprawy.
03:54
from the Goldilocks story
that we may not think about so often
that we may not think about so often
84
222402
2954
Nie myślimy często o tej bajce,
03:57
but that I think are really relevant here.
85
225380
2096
ale ona naprawdę tu pasuje.
04:00
Number one:
86
228056
1150
Po pierwsze.
04:02
if Mama Bear's bowl is too cold
87
230311
2792
Jeśli miseczka mamy Miś jest za zimna,
04:05
when Goldilocks walks into the room,
88
233833
2008
gdy dziewczynka wchodzi do pokoju,
04:08
does that mean it's always been too cold?
89
236642
2143
czy znaczy to, że zawsze była taka?
04:11
Or could it have been just right
at some other time?
at some other time?
90
239825
3268
A może jakiś czas temu była w sam raz?
04:15
When Goldilocks walks into the room
determines the answer
determines the answer
91
243650
3681
To, kiedy Złotowłosa wchodzi
do pokoju wpływa na odpowiedź,
do pokoju wpływa na odpowiedź,
04:19
that we get in the story.
92
247355
1332
którą dostajemy w opowieści.
04:21
And the same is true with planets.
93
249114
1730
To samo dotyczy planet.
04:22
They're not static things. They change.
94
250868
2026
One nie są statyczne, zmieniają się.
04:24
They vary. They evolve.
95
252918
1742
Różnią się od siebie, ewoluują.
04:26
And atmospheres do the same.
96
254684
2043
Tak samo atmosfery.
Podam przykład.
04:28
So let me give you an example.
97
256751
1702
To jedno z moich ulubionych zdjęć Marsa.
04:30
Here's one of my favorite
pictures of Mars.
pictures of Mars.
98
258477
2002
04:32
It's not the highest resolution image,
it's not the sexiest image,
it's not the sexiest image,
99
260503
3131
Nie ma najwyższej rozdzielczości,
nie jest seksowne,
nie jest seksowne,
04:35
it's not the most recent image,
100
263658
1503
nie jest najnowsze,
04:37
but it's an image that shows riverbeds
cut into the surface of the planet;
cut into the surface of the planet;
101
265185
3494
ale pokazuje doliny rzek
wyryte w krajobrazie planety.
wyryte w krajobrazie planety.
04:41
riverbeds carved by flowing, liquid water;
102
269320
2584
Wyrzeźbione przez płynącą, ciekłą wodę.
04:45
riverbeds that take hundreds or thousands
or tens of thousands of years to form.
or tens of thousands of years to form.
103
273515
4886
Ich powstanie zajęło setki,
tysiące, dziesiątki tysięcy lat.
tysiące, dziesiątki tysięcy lat.
04:50
This can't happen on Mars today.
104
278425
1618
To nie dzieje się dziś na Marsie.
04:52
The atmosphere of Mars today
is too thin and too cold
is too thin and too cold
105
280067
2481
Teraz atmosfera jest za cienka i zimna,
04:54
for water to be stable as a liquid.
106
282572
2141
aby woda utrzymała się w stanie ciekłym.
04:56
This one image tells you
that the atmosphere of Mars changed,
that the atmosphere of Mars changed,
107
284737
4348
To zdjęcie mówi nam,
że atmosfera Marsa zmieniła się
że atmosfera Marsa zmieniła się
05:01
and it changed in big ways.
108
289109
2032
i to poważnie.
05:03
And it changed from a state
that we would define as habitable,
that we would define as habitable,
109
291714
4809
Ze stanu, który określilibyśmy
zdatnym do zamieszkania,
zdatnym do zamieszkania,
05:08
because the three requirements
for life were present long ago.
for life were present long ago.
110
296547
3590
ponieważ trzy elementy życia
były obecne już długo.
były obecne już długo.
05:13
Where did that atmosphere go
111
301049
2068
Gdzie podziała się atmosfera,
05:15
that allowed water
to be liquid at the surface?
to be liquid at the surface?
112
303141
2820
dzięki której była tam woda ciekła?
05:17
Well, one idea is it escaped
away to space.
away to space.
113
305985
3347
Jeden pomysł głosi, ze uleciała w kosmos.
05:21
Atmospheric particles
got enough energy to break free
got enough energy to break free
114
309356
2667
Cząsteczki atmosfery miały
dość energii, by uwolnić się
dość energii, by uwolnić się
05:24
from the gravity of the planet,
115
312047
1653
z grawitacji planety,
05:25
escaping away to space, never to return.
116
313724
2689
ulatując na zawsze w przestrzeń.
05:28
And this happens with all bodies
with atmospheres.
with atmospheres.
117
316437
2688
Tak jest ze wszystkimi
ciałami z atmosferą.
ciałami z atmosferą.
05:31
Comets have tails
118
319149
1172
Komety mają ogony,
05:32
that are incredibly visible reminders
of atmospheric escape.
of atmospheric escape.
119
320345
3257
to niesamowicie widoczne objawy
ucieczki atmosferycznej.
ucieczki atmosferycznej.
05:35
But Venus also has an atmosphere
that escapes with time,
that escapes with time,
120
323626
3409
Ale atmosfera Wenus też powoli ucieka,
05:39
and Mars and Earth as well.
121
327059
1660
podobnie jak Marsa czy Ziemi.
05:40
It's just a matter of degree
and a matter of scale.
and a matter of scale.
122
328743
2968
Wszystko zależy od stopnia i skali.
05:44
So we'd like to figure out
how much escaped over time
how much escaped over time
123
332092
2676
Chcielibyśmy odkryć,
jak dużo jej uleciało w czasie,
jak dużo jej uleciało w czasie,
05:46
so we can explain this transition.
124
334792
2116
abyśmy mogli wytłumaczyć to przejście.
05:48
How do atmospheres
get their energy for escape?
get their energy for escape?
125
336932
2611
Skąd atmosfery
czerpią energię do ucieczki?
czerpią energię do ucieczki?
05:51
How do particles get
enough energy to escape?
enough energy to escape?
126
339567
2131
Jak udaje się to cząsteczkom?
05:53
There are two ways, if we're going
to reduce things a little bit.
to reduce things a little bit.
127
341722
3185
Są dwa sposoby, trochę to uprościmy.
Po pierwsze, światło słoneczne.
05:56
Number one, sunlight.
128
344931
1151
05:58
Light emitted from the sun can be absorbed
by atmospheric particles
by atmospheric particles
129
346106
3412
Cząsteczki mogą je pochłaniać
06:01
and warm the particles.
130
349542
1714
i się ogrzewać.
06:03
Yes, I'm dancing, but they --
131
351280
2108
Tak tańczę, ale one...
06:05
(Laughter)
132
353412
1471
(Śmiech)
O Boże, nie tańczyłem
nawet na własnym weselu.
nawet na własnym weselu.
06:07
Oh my God, not even at my wedding.
133
355693
1912
06:09
(Laughter)
134
357629
1492
(Śmiech)
06:11
They get enough energy
to escape and break free
to escape and break free
135
359145
3003
Zyskują dość energii,
by się uwolnić i uciec
by się uwolnić i uciec
06:14
from the gravity of the planet
just by warming.
just by warming.
136
362172
2500
od grawitacji, tylko dzięki ogrzewaniu.
06:16
A second way they can get energy
is from the solar wind.
is from the solar wind.
137
364696
3162
Drugi sposób, to energia
z wiatru słonecznego.
z wiatru słonecznego.
06:19
These are particles, mass, material,
spit out from the surface of the sun,
spit out from the surface of the sun,
138
367882
5026
To cząsteczki, masa, materiał
wyrzucone z powierzchni Słońca,
wyrzucone z powierzchni Słońca,
06:24
and they go screaming
through the solar system
through the solar system
139
372932
2404
które przedzierają się
przez Układ Słoneczny
przez Układ Słoneczny
06:27
at 400 kilometers per second,
140
375360
1785
z prędkością 400 km na sekundę,
06:29
sometimes faster during solar storms,
141
377169
2594
czasem szybciej podczas burzy słonecznej,
06:31
and they go hurtling
through interplanetary space
through interplanetary space
142
379787
2722
pędzą przez przestrzeń międzyplanetarną
06:34
towards planets and their atmospheres,
143
382533
2446
w kierunku planet i ich atmosfer,
06:37
and they may provide energy
144
385003
1625
dostarczając energii
06:38
for atmospheric particles
to escape as well.
to escape as well.
145
386652
2128
cząsteczkom, które mogą uciec.
06:41
This is something that I'm interested in,
146
389182
1969
To mnie interesuje,
06:43
because it relates to habitability.
147
391175
1713
ponieważ dotyczy zamieszkiwalności.
06:45
I mentioned that there were two things
about the Goldilocks story
about the Goldilocks story
148
393378
3132
Wspominałem o dwóch rzeczach
przy bajce o Złotowłosej,
przy bajce o Złotowłosej,
06:48
that I wanted to bring to your attention
and remind you about,
and remind you about,
149
396534
2984
na które chciałem zwrócić uwagę.
06:51
and the second one
is a little bit more subtle.
is a little bit more subtle.
150
399542
2239
Druga jest nieco subtelniejsza.
06:53
If Papa Bear's bowl is too hot,
151
401805
2788
Skoro miseczka Taty Misia jest za gorąca,
06:58
and Mama Bear's bowl is too cold,
152
406180
3234
a miseczka Mamy Miś za zimna,
07:03
shouldn't Baby Bear's bowl be even colder
153
411057
3111
to czy miseczka Dzidziusia
nie powinna być zimniejsza,
nie powinna być zimniejsza,
07:07
if we're following the trend?
154
415081
1796
jeśli podążamy za tendencją?
07:10
This thing that you've accepted
your entire life,
your entire life,
155
418195
2312
Godziliśmy się z tym całe życie,
07:12
when you think about it a little bit more,
may not be so simple.
may not be so simple.
156
420531
3070
myśląc o tym więcej,
to może nie być takie proste.
to może nie być takie proste.
07:16
And of course, distance of a planet
from the sun determines its temperature.
from the sun determines its temperature.
157
424513
4028
Oczywiście odległość od Słońca
determinuje temperaturę.
determinuje temperaturę.
07:20
This has to play into habitability.
158
428565
2266
To ma wpływ na zamieszkiwalność.
07:22
But maybe there are other things
we should be thinking about.
we should be thinking about.
159
430855
2930
Ale może są jeszcze jakieś inne czynniki.
07:25
Maybe it's the bowls themselves
160
433809
1616
Może to chodzi o same miseczki,
07:27
that are also helping to determine
the outcome in the story,
the outcome in the story,
161
435449
3056
które pomagają określić
rezultat tej historii,
rezultat tej historii,
07:30
what is just right.
162
438529
1300
który jest w sam raz.
07:32
I could talk to you about a lot
of different characteristics
of different characteristics
163
440765
2865
Mógłbym mówić dużo o różnicach
tych trzech planet,
07:35
of these three planets
164
443654
1151
07:36
that may influence habitability,
165
444829
1569
wpływających na zamieszkiwalność,
ale z egoistycznych pobudek
związanych z moimi badaniami
związanych z moimi badaniami
07:38
but for selfish reasons related
to my own research
to my own research
166
446422
2594
07:41
and the fact that I'm standing up here
holding the clicker and you're not --
holding the clicker and you're not --
167
449040
3588
i faktem, że stoję tu
z pilotem w ręku, a wy nie...
z pilotem w ręku, a wy nie...
(Śmiech)
07:44
(Laughter)
168
452652
1006
07:45
I would like to talk
for just a minute or two
for just a minute or two
169
453682
2109
Chciałbym pomówić przez minute czy dwie
07:47
about magnetic fields.
170
455815
1297
o polach magnetycznych.
07:49
Earth has one; Venus and Mars do not.
171
457715
2532
Ziemia je posiada, Wenus i Mars nie.
07:52
Magnetic fields are generated
in the deep interior of a planet
in the deep interior of a planet
172
460825
3123
Powstają głęboko we wnętrzu planety,
07:55
by electrically conducting
churning fluid material
churning fluid material
173
463972
3717
w wyniku przewodnictwa elektrycznego
wzburzonego, płynnego materiału,
wzburzonego, płynnego materiału,
07:59
that creates this big old magnetic field
that surrounds Earth.
that surrounds Earth.
174
467713
2905
który tworzy ogromne
pole magnetyczne, otaczające Ziemię.
pole magnetyczne, otaczające Ziemię.
08:02
If you have a compass,
you know which way north is.
you know which way north is.
175
470642
2396
Mając kompas, wiecie gdzie jest północ.
08:05
Venus and Mars don't have that.
176
473062
1494
Wenus i Mars tego nie mają.
08:06
If you have a compass on Venus and Mars,
177
474580
1914
Jeśli macie kompas na tych planetach,
gratulacje, jesteście zgubieni.
08:08
congratulations, you're lost.
178
476518
1396
08:09
(Laughter)
179
477938
1903
(Śmiech)
08:11
Does this influence habitability?
180
479865
2040
Czy to wpływa na zamieszkiwalność?
08:15
Well, how might it?
181
483175
1302
Jak mogłoby?
08:17
Many scientists think
that a magnetic field of a planet
that a magnetic field of a planet
182
485024
2604
Wielu naukowców sądzi, że pole
08:19
serves as a shield for the atmosphere,
183
487652
2395
działa jak tarcza ochronna atmosfery,
08:22
deflecting solar wind particles
around the planet
around the planet
184
490071
3355
odbijająca cząsteczki
wiatru słonecznego wokół planety
wiatru słonecznego wokół planety
08:25
in a bit of a force field-type effect
185
493450
1815
niczym pole siłowe.
08:27
having to do with electric charge
of those particles.
of those particles.
186
495289
2700
Ma to związek z ich
potencjałem elektrycznym.
potencjałem elektrycznym.
08:30
I like to think of it instead
as a salad bar sneeze guard for planets.
as a salad bar sneeze guard for planets.
187
498362
3627
Kojarzy mi się z plastikową osłonką
produktów w barach sałatkowych.
produktów w barach sałatkowych.
(Śmiech)
08:34
(Laughter)
188
502013
2279
08:36
And yes, my colleagues
who watch this later will realize
who watch this later will realize
189
504962
3381
Koledzy, którzy obejrzą to później,
08:40
this is the first time in the history
of our community
of our community
190
508367
2544
pomyślą, że pierwszy raz
ktoś porównał wiatr słoneczny
do kichania czy kaszlu.
do kichania czy kaszlu.
08:42
that the solar wind has been
equated with mucus.
equated with mucus.
191
510935
2279
(Śmiech)
08:45
(Laughter)
192
513238
1650
W efekcie tego Ziemia mogła być chroniona
08:48
OK, so the effect, then, is that Earth
may have been protected
may have been protected
193
516978
3475
08:52
for billions of years,
194
520477
1169
przez miliardy lat,
08:53
because we've had a magnetic field.
195
521670
1850
bo mamy pole magnetyczne.
08:55
Atmosphere hasn't been able to escape.
196
523544
2179
Atmosfera nie mogła uciec.
08:57
Mars, on the other hand,
has been unprotected
has been unprotected
197
525747
2107
Mars nie był tak chroniony,
08:59
because of its lack of magnetic field,
198
527878
1842
bo nie ma pola magnetycznego.
09:01
and over billions of years,
199
529744
1952
W ciągu miliardów lat
09:03
maybe enough atmosphere
has been stripped away
has been stripped away
200
531720
2180
może dość atmosfery uleciało,
że przeszedł z zamieszkiwalnej planety,
09:05
to account for a transition
from a habitable planet
from a habitable planet
201
533924
2593
09:08
to the planet that we see today.
202
536541
1666
na to, co widzimy dziś.
09:11
Other scientists think
that magnetic fields
that magnetic fields
203
539059
2989
Inni naukowcy myślą, że pole magnetyczne
09:14
may act more like the sails on a ship,
204
542072
2163
działa bardziej jak żagle na statku,
09:16
enabling the planet to interact
with more energy from the solar wind
with more energy from the solar wind
205
544958
5037
pozwalając planecie współdziałać
z większą energią od wiatru słonecznego
z większą energią od wiatru słonecznego
09:22
than the planet would have been able
to interact with by itself.
to interact with by itself.
206
550019
3272
niż planeta mogłaby wejść w interakcję
gdyby tego pola nie było.
gdyby tego pola nie było.
09:25
The sails may gather energy
from the solar wind.
from the solar wind.
207
553315
2491
Żagle mogą zbierać tę energię.
09:27
The magnetic field may gather
energy from the solar wind
energy from the solar wind
208
555830
2666
Pole magnetyczne może ją zbierać,
09:30
that allows even more
atmospheric escape to happen.
atmospheric escape to happen.
209
558520
3244
przez co więcej atmosfery może ulatywać.
09:33
It's an idea that has to be tested,
210
561788
2254
Trzeba sprawdzić tę teorię,
09:36
but the effect and how it works
211
564066
1885
ale jej efekt i to jak działa
09:37
seems apparent.
212
565975
1151
zdaje się być oczywiste.
09:39
That's because we know
213
567150
1151
Ponieważ wiemy,
09:40
energy from the solar wind
is being deposited into our atmosphere
is being deposited into our atmosphere
214
568325
3075
że energia z wiatru słonecznego
jest składowana w atmosferze
jest składowana w atmosferze
09:43
here on Earth.
215
571424
1151
tu na Ziemi.
09:44
That energy is conducted
along magnetic field lines
along magnetic field lines
216
572599
2405
Przewodzą ją linie pola magnetycznego
w obszary polarne,
09:47
down into the polar regions,
217
575028
1348
stąd mamy przepiękne zorze.
09:48
resulting in incredibly beautiful aurora.
218
576400
2136
09:50
If you've ever experienced them,
it's magnificent.
it's magnificent.
219
578560
2656
Jeśli kiedyś je widzieliście,
wiecie jak są cudowne.
wiecie jak są cudowne.
09:53
We know the energy is getting in.
220
581240
2006
Wiemy, że energia dostaje się do środka.
09:55
We're trying to measure
how many particles are getting out
how many particles are getting out
221
583270
3033
Chcemy zbadać, jak wiele
cząsteczek się przebija
cząsteczek się przebija
09:58
and if the magnetic field
is influencing this in any way.
is influencing this in any way.
222
586327
3038
i czy pole magnetyczne na to wpływa.
10:02
So I've posed a problem for you here,
223
590722
2380
Postawiłem was przed problemem,
10:05
but I don't have a solution yet.
224
593126
1546
ale nie znam jeszcze rozwiązania.
10:06
We don't have a solution.
225
594696
1276
Nie mamy rozwiązania.
10:08
But we're working on it.
How are we working on it?
How are we working on it?
226
596702
2357
Ale pracujemy nad tym. Jak to robimy?
10:11
Well, we've sent spacecraft
to all three planets.
to all three planets.
227
599083
2298
Wysłaliśmy sondy na wszystkie 3 planety.
10:13
Some of them are orbiting now,
228
601405
1476
Niektóre krążą na orbicie,
10:14
including the MAVEN spacecraft
which is currently orbiting Mars,
which is currently orbiting Mars,
229
602905
3072
w tym MAVEN na orbicie Marsa,
10:18
which I'm involved with
and which is led here,
and which is led here,
230
606001
3532
z którym jestem związany,
kierujemy nim stąd,
kierujemy nim stąd,
10:21
out of the University of Colorado.
231
609557
1809
z Uniwersytetu Kolorado.
10:23
It's designed to measure
atmospheric escape.
atmospheric escape.
232
611390
2282
Ma mierzyć ucieczkę atmosfery.
10:26
We have similar measurements
from Venus and Earth.
from Venus and Earth.
233
614022
2474
Mamy podobne pomiary z Wenus i Ziemi.
10:28
Once we have all our measurements,
234
616953
1665
Kiedy je dokończymy,
10:30
we can combine all these together,
and we can understand
and we can understand
235
618642
2875
porównamy je z sobą
i będziemy mogli zrozumieć
i będziemy mogli zrozumieć
10:33
how all three planets interact
with their space environment,
with their space environment,
236
621541
3417
jak te trzy planety współdziałają
z kosmicznym środowiskiem,
z kosmicznym środowiskiem,
ich otoczeniem.
10:36
with the surroundings.
237
624982
1162
10:38
And we can decide whether magnetic fields
are important for habitability
are important for habitability
238
626168
3522
Dowiemy się, czy pole magnetyczne
jest ważne dla zamieszkiwalności,
jest ważne dla zamieszkiwalności,
10:41
or not.
239
629714
1158
czy nie.
10:42
Once we have that answer,
why should you care?
why should you care?
240
630896
2265
Czy powinno was to obchodzić?
10:45
I mean, I care deeply ...
241
633185
1300
Mnie to bardzo obchodzi.
10:48
And financially as well, but deeply.
242
636128
2006
Nie tylko finansowo.
(Śmiech)
10:50
(Laughter)
243
638158
1842
10:52
First of all, an answer to this question
244
640763
1918
Odpowiedź na to pytanie
10:54
will teach us more
about these three planets,
about these three planets,
245
642705
2103
powie nam więcej o tych trzech planetach,
Wenus, Ziemi i Marsie.
10:56
Venus, Earth and Mars,
246
644832
1160
10:58
not only about how they interact
with their environment today,
with their environment today,
247
646016
2911
Nie tylko o ich obecnych
interakcjach z przestrzenią,
interakcjach z przestrzenią,
ale o tym, jakie były miliardy lat temu.
11:00
but how they were billions of years ago,
248
648951
1927
11:02
whether they were habitable
long ago or not.
long ago or not.
249
650902
2062
Czy były zamieszkiwalne, czy nie.
11:04
It will teach us about atmospheres
250
652988
1644
Dowiemy się o atmosferach,
11:06
that surround us and that are close.
251
654656
1995
które nas otaczają i są blisko.
11:09
But moreover, what we learn
from these planets
from these planets
252
657127
2184
Co więcej, dowiemy się,
11:11
can be applied to atmospheres everywhere,
253
659335
2021
czy dotyczy to wszystkich atmosfer,
11:14
including planets that we're now
observing around other stars.
observing around other stars.
254
662485
2913
w tym planet zaobserwowanych
wokół innych gwiazd.
wokół innych gwiazd.
11:17
For example, the Kepler spacecraft,
255
665422
1755
Na przykład Kepler
11:19
which is built and controlled
here in Boulder,
here in Boulder,
256
667201
3208
zbudowany i sterowany tutaj w Boulder,
11:22
has been observing
a postage stamp-sized region of the sky
a postage stamp-sized region of the sky
257
670433
3285
obserwuje obszar nieba
wielkości znaczka pocztowego
wielkości znaczka pocztowego
11:25
for a couple years now,
258
673742
1247
od kilku lat.
11:27
and it's found thousands of planets --
259
675013
2228
Odkrył tysiące planet
11:29
in one postage stamp-sized
region of the sky
region of the sky
260
677265
2913
w skrawku nieba wielkości znaczka,
11:32
that we don't think is any different
from any other part of the sky.
from any other part of the sky.
261
680202
4089
który nie różni się niczym
od innych części nieba.
od innych części nieba.
11:36
We've gone, in 20 years,
262
684815
1810
W ciągu 20 lat przeszliśmy
11:38
from knowing of zero planets
outside of our solar system,
outside of our solar system,
263
686649
4037
od braku wiedzy
o jakichkolwiek planetach,
o jakichkolwiek planetach,
11:42
to now having so many,
264
690710
1753
przez znajomość garstki,
11:44
that we don't know
which ones to investigate first.
which ones to investigate first.
265
692487
3139
po czasy, gdzie nie wiemy,
za którą się najpierw zabrać.
za którą się najpierw zabrać.
11:49
Any lever will help.
266
697269
1460
Przyda się każda pomoc.
11:52
In fact, based on observations
that Kepler's taken
that Kepler's taken
267
700539
3584
Dzięki obserwacjom Keplera
11:56
and other similar observations,
268
704147
2129
i jemu podobnych
11:58
we now believe that,
269
706300
1169
uważamy obecnie,
11:59
of the 200 billion stars
in the Milky Way galaxy alone,
in the Milky Way galaxy alone,
270
707493
4699
że w samej Drodze Mlecznej
jest 200 miliardów gwiazd,
jest 200 miliardów gwiazd,
12:04
on average, every star
has at least one planet.
has at least one planet.
271
712786
4604
średnio każda z nich
ma przynajmniej jedną planetę.
ma przynajmniej jedną planetę.
12:10
In addition to that,
272
718819
1503
W dodatku
12:12
estimates suggest there are somewhere
between 40 billion and 100 billion
between 40 billion and 100 billion
273
720346
5701
szacuje się, że od 40 do 100 miliardów
12:18
of those planets
that we would define as habitable
that we would define as habitable
274
726071
3332
można określić, jako zamieszkałe.
12:23
in just our galaxy.
275
731139
1412
Tylko w naszej galaktyce.
12:26
We have the observations of those planets,
276
734590
2037
Obserwujemy je,
12:28
but we just don't know
which ones are habitable yet.
which ones are habitable yet.
277
736651
2484
ale jeszcze nie wiemy,
na których może być życie.
na których może być życie.
12:31
It's a little bit like
being trapped on a red spot --
being trapped on a red spot --
278
739159
3606
To tak jakbyście musieli stać
na czerwonej kropce...
na czerwonej kropce...
12:34
(Laughter)
279
742789
1171
(Śmiech)
12:35
on a stage
280
743984
1232
na scenie,
12:38
and knowing that there are
other worlds out there
other worlds out there
281
746178
3562
wiedząc, że są tam inne światy,
12:43
and desperately wanting to know
more about them,
more about them,
282
751042
2776
desperacko chcąc wiedzieć o nich więcej,
12:47
wanting to interrogate them and find out
if maybe just one or two of them
if maybe just one or two of them
283
755174
3934
przesłuchać je i odkryć, że jeden czy dwa
12:51
are a little bit like you.
284
759132
1610
są trochę podobne do ciebie.
12:54
You can't do that.
You can't go there, not yet.
You can't go there, not yet.
285
762244
2559
Nie możesz tego zrobić,
polecieć tam, jeszcze nie.
polecieć tam, jeszcze nie.
12:56
And so you have to use the tools
that you've developed around you
that you've developed around you
286
764827
3993
Musisz użyć narzędzi obok ciebie,
zbadać Wenus, Ziemię, Marsa
13:00
for Venus, Earth and Mars,
287
768844
1295
13:02
and you have to apply them
to these other situations,
to these other situations,
288
770163
2813
i odnieść je do innych przypadków,
13:05
and hope that you're making
reasonable inferences from the data,
reasonable inferences from the data,
289
773000
4696
mając nadzieję,
że to wiarygodne odniesienie,
że to wiarygodne odniesienie,
dzięki czemu będzie można
określić najlepszych kandydatów
określić najlepszych kandydatów
13:09
and that you're going to be able
to determine the best candidates
to determine the best candidates
290
777720
3118
na zamieszkiwalne planety.
13:12
for habitable planets,
and those that are not.
and those that are not.
291
780862
2399
13:16
In the end, and for now, at least,
292
784139
2715
Jak narazie
13:18
this is our red spot, right here.
293
786878
2787
to nasza czerwona kropka.
13:22
This is the only planet
that we know of that's habitable,
that we know of that's habitable,
294
790376
3336
Jedyna planeta, o której wiemy,
że jest zamieszkana,
że jest zamieszkana,
13:25
although very soon we may
come to know of more.
come to know of more.
295
793736
3191
a może już wkrótce poznamy kolejne.
13:28
But for now, this is
the only habitable planet,
the only habitable planet,
296
796951
2736
Na razie jest jedyna,
13:31
and this is our red spot.
297
799711
1302
nasza czerwona kropka.
13:33
I'm really glad we're here.
298
801976
1420
Cieszę się, że tu jesteśmy.
13:36
Thanks.
299
804507
1175
Dzięki.
13:37
(Applause)
300
805706
3231
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Dave Brain - Planetary scientistDave Brain studies the plasma environments and atmospheres of unmagnetized planets.
Why you should listen
Dave Brain is an Assistant Professor of Astrophysics and Planetary Science at the University of Colorado at Boulder. He's interested in the evolution of the atmospheres of planets such as Mars, Venus and Earth, and in particular how planets lose (and gain) atmosphere over time. He uses spacecraft data and computer models to help figure out how light and particles from our sun strip away atmospheric particles, possibly changing them from habitable worlds.
More profile about the speakerDave Brain | Speaker | TED.com