ABOUT THE SPEAKER
Robert Ballard - Oceanographer
On more than 120 deep-sea expeditions, Robert Ballard has made many major natural discoveries, such as the deep-sea vents. Oh, and he found the Titanic.

Why you should listen

From an early age, Robert Ballard was intrigued by the deep. He's perhaps best-known for his work in underwater archaeology; in addition to Titanic, he has found the wrecks of the Bismarck, the USS Yorktown, the nuclear sub Thresher (on a top-secret mission for the Navy -- for which the Titanic was his cover story) and John F. Kennedy's PT-109.

His contributions to our scientific knowledge of the ocean is just as awe-inspiring. He was in the first team of humans to view the deep-sea vents, and to understand how life can not only survive but thrive in these deep black waters, under extreme pressure and at extreme temperature.

He's also a powerful storyteller and a passionate scientific educator. He founded the Institute for Exploration and has pioneered distance learning in classrooms around the world. Through his JASON Project, 1.7 million students a year join scientists virtually as they experience the thrill of exploration and discovery.

More profile about the speaker
Robert Ballard | Speaker | TED.com
TED2008

Robert Ballard: The astonishing hidden world of the deep ocean

Robert Ballard o badaniu oceanów

Filmed:
1,634,767 views

Badacz oceanów Robert Ballard zabiera nas w fascynującą podróż do tajemnych podwodnych światów, gdzie wraz z innymi badaczami odnajduje niespodzianie istoty żywe, bogactwa naturalne, a nawet nowe góry. Przytacza argumenty na rzecz wnikliwych badań oraz sporządzania map oceanów. Google Earth pod wodą?
- Oceanographer
On more than 120 deep-sea expeditions, Robert Ballard has made many major natural discoveries, such as the deep-sea vents. Oh, and he found the Titanic. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
The first questionpytanie is this.
0
0
2000
Pierwsza kwestia.
00:20
Our countrykraj has two explorationbadanie programsprogramy.
1
2000
3000
USA mają dwa programy badawcze.
00:23
One is NASANASA, with a missionmisja to explorebadać the great beyondpoza,
2
5000
5000
Jeden to NASA i misja badania przestworzy,
00:28
to explorebadać the heavensniebiosa, whichktóry we all want to go to if we're luckySzczęściarz.
3
10000
3000
odkrywania niebios, gdzie każdy chciałby się wybrać.
00:31
And you can see we have SputnikSputnik, and we have SaturnSaturn,
4
13000
3000
Słyszeliście i o Sputniku, i o Saturnie,
00:34
and we have other manifestationsmanifestacje of spaceprzestrzeń explorationbadanie.
5
16000
4000
i wielu innych elementach badań kosmicznych.
00:38
Well, there's alsorównież anotherinne programprogram,
6
20000
2000
Ale jest jeszcze inny program,
00:40
in anotherinne agencyagencja withinw ciągu our governmentrząd, in oceanocean explorationbadanie.
7
22000
3000
w innej agencji rządowej: program badania oceanów.
00:43
It's in NOAANOAA, the NationalKrajowe OceanicOceaniczny and AtmosphericAtmosferyczne AdministrationAdministracja.
8
25000
4000
Prowadzi go NOAA - Administracja Oceanu i Atmosfery USA.
00:47
And my questionpytanie is this: "why are we ignoringignorowanie the oceansoceany?"
9
29000
6000
Pytanie brzmi: Dlaczego ignorujemy oceany?
00:53
Here'sTutaj jest the reasonpowód, or not the reasonpowód, but here'soto jest why I askzapytać that questionpytanie.
10
35000
4000
Oto dlaczego, albo raczej: skąd to pytanie.
00:57
If you compareporównać NASA'sNASA annualroczny budgetbudżet to explorebadać the heavensniebiosa,
11
39000
5000
Jeśli porównamy roczny budżet NASA na badania kosmosu,
01:02
that one-yearrok budgetbudżet would fundfundusz NOAA'sNOAA's budgetbudżet
12
44000
4000
to ten jeden roczny budżet,
01:06
to explorebadać the oceansoceany for 1,600 yearslat.
13
48000
5000
pozwoliłby agencji NOAA badać oceany przez 1600 lat.
01:11
Why? Why are we looking up? Is it because it's heavenniebo?
14
53000
5000
Dlaczego? Dlaczego patrzymy w górę? Bo tam jest raj?
01:16
And hellpiekło is down here? Is it a culturalkulturalny issuekwestia?
15
58000
3000
A piekło na dole? Może to kwestia kulturowa?
01:19
Why are people afraidprzestraszony of the oceanocean?
16
61000
2000
Dlaczego ludzie boją się oceanu?
01:21
Or do they just assumezałożyć the oceanocean is just a darkciemny, gloomyponury placemiejsce
17
63000
6000
Może przyjęli, że ocean to tylko ciemne, ponure miejsce,
01:27
that has nothing to offeroferta?
18
69000
2000
które nie ma nic do zaoferowania?
01:29
I'm going to take you on a 16-minute-chwila tripwycieczka on 72 percentprocent of the planetplaneta, so buckleklamra up.
19
71000
6000
Pojedziemy na wycieczkę po 72% Ziemi, więc zapnijcie pasy.
01:35
OK. And what we're going to do
20
77000
2000
OK. Za chwilę zanurzymy się w moim świecie.
01:37
is we're going to immersezanurzać ourselvesmy sami in my worldświat.
21
79000
2000
OK. Za chwilę zanurzymy się w moim świecie.
01:39
And what I'm going to try -- I hopenadzieja I make the followingnastępujący pointszwrotnica.
22
81000
3000
A ja spróbuję zwrócić uwagę na kilka kwestii.
01:42
I'm going to make it right now in casewalizka I forgetzapomnieć.
23
84000
2000
Zrobię to teraz, nim zapomnę.
01:45
Everything I'm going to presentteraźniejszość to you
24
87000
2000
Tego wszystkiego, co zobaczycie
01:47
was not in my textbookspodręczniki when I wentposzedł to schoolszkoła.
25
89000
3000
nie było w podręcznikach, gdy chodziłem do szkoły.
01:50
And mostwiększość of all, it was not even in my collegeSzkoła Wyższa textbookspodręczniki.
26
92000
4000
Nie było tego nawet w podręcznikach akademickich.
01:54
I'm a geophysicistgeofizyk, and all my EarthZiemia sciencenauka booksksiążki when I was a studentstudent --
27
96000
5000
Jestem geofizykiem i według podręczników
01:59
I had to give the wrongźle answerodpowiedź to get an A.
28
101000
3000
musiałem podawać złą odpowiedź, żeby zdać na 5.
02:03
We used to ridiculeśmieszność continentalkontynentalny driftdryf. It was something we laughedzaśmiał się at.
29
105000
3000
Dawniej drwiliśmy z wędrówki kontynentów. Kpiliśmy z tego.
02:06
We learnednauczyli of MarshallMarshall Kay'sKay's geosynclinalgeosynclinal cyclecykl, whichktóry is a bunchwiązka of crapbzdury.
30
108000
3000
Uczyliśmy się teorii geosynkliny Kaya - to bzdury.
02:09
In today'sdzisiaj contextkontekst, it was a bunchwiązka of crapbzdury,
31
111000
3000
Dzisiaj wiemy, że to bzdury,
02:12
but it was the lawprawo of geologyGeologia, verticalpionowy tectonicsTektonika.
32
114000
3000
ale to były prawa geologii - tektonika pionowa.
02:15
All the things we're going to walkspacerować throughprzez
33
117000
2000
Wszystko, co wam pokażę,
02:17
in our explorationsposzukiwań and discoveriesodkrycia of the oceansoceany
34
119000
3000
pochodzi z badań oceanów,
02:20
were mostlyprzeważnie discoveriesodkrycia madezrobiony by accidentwypadek.
35
122000
3000
i w większości zostało odkryte przypadkiem.
02:24
MostlyGłównie discoveriesodkrycia madezrobiony by accidentwypadek.
36
126000
2000
Większość odkryć dokonuje się przez przypadek.
02:26
We were looking for something and founduznany something elsejeszcze.
37
128000
3000
Szukaliśmy jednej rzeczy, a znaleźliśmy inną.
02:29
And everything we're going to talk about
38
131000
2000
I wszystko, o czym pomówimy,
02:31
representsreprezentuje a one tenthdziesiąty of one percentprocent glimpsedojrzeć, because that's all we'vemamy seenwidziany.
39
133000
6000
stanowi 0,1% całości, bo tylko tyle widzieliśmy.
02:37
I have a characterizationCharakterystyka.
40
139000
2000
Mam tu model.
02:39
This is a characterizationCharakterystyka of what it would look like if you could removeusunąć the waterwoda.
41
141000
4000
Pokazuje jakby to wyglądało, gdyby usunąć wodę.
02:43
It givesdaje you the falsefałszywy impressionwrażenie it's a mapmapa.
42
145000
2000
Wygląda jak mapa,
02:45
It is not a mapmapa.
43
147000
2000
ale to NIE jest mapa.
02:47
In factfakt, I have anotherinne versionwersja at my officegabinet
44
149000
3000
W biurze też mam taki model
02:50
and I askzapytać people, "Why are there mountainsgóry here, on this areapowierzchnia here,
45
152000
5000
i pytam ludzi: "Dlaczego tu są góry,a tutaj już nie?"
02:55
but there are noneŻaden over here?" And they go, "Well, geeGee,
46
157000
3000
i pytam ludzi: "Dlaczego tu są góry,a tutaj już nie?"
02:58
I don't know," sayingpowiedzenie,
47
160000
2000
Odpowiadają: "No, nie wiem.
03:00
"Is it a fracturepęknięcie zonestrefa? Is it a hotgorąco spotmiejsce?"
48
162000
2000
Może to strefa kolizji? Może plama gorąca?"
03:02
No, no, that's the only placemiejsce a ship'sna statku been.
49
164000
3000
Otóż nie. Tylko dotąd dotarły statki.
03:06
MostWiększość of the southernpołudniowy hemispherePółkula is unexplorednieodkryte.
50
168000
3000
Większość półkuli południowej jest niezbadana.
03:09
We had more explorationbadanie shipsstatki down there
51
171000
3000
Więcej statków badawczych
03:12
duringpodczas CaptainKapitan Cook'sKucharza time than now. It's amazingniesamowity.
52
174000
3000
mieliśmy za kapitana Cooka, niż dziś. Zdumiewające.
03:15
All right. So we're going to immersezanurzać ourselvesmy sami
53
177000
3000
Dobrze. Zanurzymy się
03:18
in the 72 percentprocent of the planetplaneta because, you know,
54
180000
3000
w 72% naszej planety,
03:21
it's really naivenaiwny to think that the EasterWielkanoc BunnyBunny
55
183000
3000
bo tylko naiwniak sądzi,
03:25
put all the resourceszasoby on the continentskontynenty.
56
187000
3000
że Bozia ulokowała wszystkie bogactwa naturalne na lądach.
03:28
(LaughterŚmiech)
57
190000
2000
(Śmiech)
03:30
You know, it's just ludicrousśmieszny.
58
192000
3000
To po prostu niedorzeczne!
03:33
We are always, constantlystale playinggra the zerozero sumsuma gamegra.
59
195000
5000
Wciąż gramy w grę o sumie zerowej,
03:38
You know, we're going to do this, we're going to take it away from something elsejeszcze.
60
200000
3000
gdzie zysk jednego gracza oznacza stratę drugiego.
03:41
I believe in just enrichingWzbogacanie the economygospodarka.
61
203000
2000
A ja wierzę we wzbogacanie gospodarki.
03:43
And we're leavingodejście so much on the tablestół, 72 percentprocent of the planetplaneta.
62
205000
4000
Ciągle zostawiamy tyle na stole: 72% naszej planety.
03:47
And as I will pointpunkt out laterpóźniej in the presentationprezentacja,
63
209000
2000
A jak wykażę później,
03:49
50 percentprocent of the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa of AmericaAmeryka lieskłamstwa beneathpod the seamorze.
64
211000
6000
50% terytorium USA leży pod wodą.
03:55
50 percentprocent of our countrykraj that we ownwłasny, have all legalprawny jurisdictionJurysdykcja,
65
217000
3000
50% naszego kraju, z pełną jurysdykcją,
03:58
have all rightsprawa to do whatevercokolwiek we want, lieskłamstwa beneathpod the seamorze
66
220000
3000
z wszelkimi prawami, do dyspozycji, leży pod wodą,
04:01
and we have better mapsmapy of MarsMars than that 50 percentprocent.
67
223000
3000
a mamy lepsze mapy Marsa niż tych 50%!
04:05
Why? OK. Now, I beganrozpoczął się my explorationsposzukiwań the hardciężko way.
68
227000
8000
Czemu? Początki moich badań były trudne.
04:13
Back then -- actuallytak właściwie my first expeditionwyprawa
69
235000
2000
Właściwie moja pierwsza ekspedycja odbyła się
04:15
was when I was 17 yearslat oldstary. It was 49 yearslat agotemu.
70
237000
3000
gdy miałem 17 lat. 49 lat temu.
04:18
Do the mathmatematyka, I'm 66. And I wentposzedł out to seamorze on a ScrippsScripps shipstatek
71
240000
4000
Policzcie sobie, mam 66 lat. Wypłynęliśmy na statku "Scripps"
04:22
and we almostprawie got sunkzatopiony by a giantogromny rogueRogue wavefala,
72
244000
4000
i prawie zatopiła nas monstrualna fala,
04:26
and I was too youngmłody to be -- you know, I thought it was great!
73
248000
2000
a ja, młody i głupi, tylko się zapaliłem.
04:28
I was a bodyciało surferSurfer and I thought, "WowWow, that was an incredibleniesamowite wavefala!"
74
250000
3000
Uprawiałem wtedy body surfing i myślałem: "ale fala!"
04:31
And we almostprawie sankzatonął the shipstatek, but I becamestał się enrapturedwpatrzony
75
253000
4000
Prawie zatopiliśmy statek, ale połknąłem bakcyla
04:35
with mountingMontaż expeditionswyprawy. And over the last 49 yearslat,
76
257000
3000
organizowania ekspedycji. Przez ostatnie 49 lat
04:38
I've doneGotowe about 120, 121 -- I keep doing them -- expeditionswyprawy.
77
260000
4000
zaliczyłem ich ze 120 i nadal je robię.
04:42
But in the earlywcześnie daysdni, the only way I could get to the bottomDolny
78
264000
3000
Z początku jedyną możliwością zejścia na dno
04:45
was to crawlczołgać się into a submarineŁódź podwodna, a very smallmały submarineŁódź podwodna,
79
267000
3000
było wczołganie się do maleńkiej łodzi podwodnej
04:48
and go down to the bottomDolny.
80
270000
2000
i opuszczenie się na dno.
04:50
I doveDove in a wholecały seriesseria of differentróżne deepgłęboki divingnurkowanie submersiblespodwodne.
81
272000
2000
Nurkowałem w rozmaitych pojazdach głębinowych:
04:52
AlvinAlvin and SeaMorze CliffUrwisko and CyanaCyana,
82
274000
2000
Alvin, Sea Cliff, Cyana
04:54
and all the majorpoważny deepgłęboki submersiblespodwodne we have, whichktóry are about eightosiem.
83
276000
3000
i wszystkimi większymi pojazdami, których mamy raptem 8.
04:58
In factfakt, on a good day, we mightmoc have fourcztery or fivepięć humanczłowiek beingsIstoty
84
280000
6000
W dobrym układzie może 4-5 ludzi na świecie
05:04
at the averageśredni depthgłębokość of the EarthZiemia --
85
286000
2000
znajduje się na średniej głębokości ziemskiej.
05:06
maybe fourcztery or fivepięć humanczłowiek beingsIstoty out of whatevercokolwiek billionsmiliardy we'vemamy got going.
86
288000
3000
4-5 osób spośród miliardów istnień.
05:09
And so it's very difficulttrudny to get there, if you do it physicallyfizycznie.
87
291000
3000
Człowiekowi bardzo trudno dostać się na dno.
05:12
But I was enrapturedwpatrzony, and in my graduateukończyć yearslat
88
294000
6000
Ale połknąłem bakcyla.
05:18
was the dawnświt of platetalerz tectonicsTektonika. And we realizedrealizowany
89
300000
3000
Kończyłem studia w czasie narodzin tektoniki płyt.
05:21
that the greatestnajwiększy mountainGóra rangezasięg on EarthZiemia lieskłamstwa beneathpod the seamorze.
90
303000
2000
Odkryliśmy. że największy łańcuch górski leży pod wodą.
05:23
The mid-oceanśrodku oceanu ridgeRidge runsdziała around like the seamszew on a baseballbaseball.
91
305000
3000
Grzbiet śródoceaniczny okala glob, jak szew na piłce baseballowej.
05:26
This is on a MercatorMercator projectionwystęp.
92
308000
2000
Tak jest na odwzorowaniu walcowym.
05:28
But if you were to put it on an equalrówny areapowierzchnia projectionwystęp,
93
310000
3000
Ale na odwzorowaniu równopowierzchniowym widać,
05:31
you'dty byś see that the mid-oceanśrodku oceanu ridgeRidge coversokładki 23 percentprocent
94
313000
3000
że Grzbiet pokrywa 23% całkowitej powierzchni kuli ziemskiej.
05:34
of the Earth'sZiemi totalcałkowity surfacepowierzchnia areapowierzchnia.
95
316000
2000
że Grzbiet pokrywa 23% całkowitej powierzchni kuli ziemskiej.
05:36
AlmostPrawie a quarterjedna czwarta of our planetplaneta is a singlepojedynczy mountainGóra rangezasięg
96
318000
3000
Niemal ćwierć naszej planety to pojedynczy łańcuch górski,
05:39
and we didn't enterwchodzić it untilaż do after NeilNeil ArmstrongArmstrong
97
321000
2000
a my dotarliśmy tam później
05:41
and BuzzBuzz AldrinAldrin wentposzedł to the moonksiężyc.
98
323000
2000
niż Armstrong i Aldrin na Księżyc.
05:43
So we wentposzedł to the moonksiężyc, playedgrał golfgolf up there,
99
325000
2000
Polecieliśmy na Księżyc, zagraliśmy tam w golfa
05:45
before we wentposzedł to the largestNajwiększa featurececha on our ownwłasny planetplaneta.
100
327000
4000
nim zbadaliśmy największą formację na naszej planecie.
05:50
And our interestzainteresowanie in this mountainGóra rangezasięg, as EarthZiemia scientistsnaukowcy in those daysdni,
101
332000
3000
Wówczas zainteresowanie naukowców tą formacją
05:53
was not only because of its tremendousogromny sizerozmiar, dominatingdominuje the planetplaneta,
102
335000
3000
nie wynikało jedynie z jej przytłaczających rozmiarów,
05:56
but the rolerola it playsgra in the genesisgeneza of the Earth'sZiemi outerzewnętrzny skinskóra.
103
338000
3000
lecz z roli jaką odegrała w powstaniu zewnętrznej skorupy Ziemi.
05:59
Because it's alongwzdłuż the axis of the mid-oceanśrodku oceanu ridgeRidge
104
341000
2000
Ponieważ to właśnie wzdłuż osi Grzbietu
06:01
where the great crustalskorupy ziemskiej platespłyty are separatingrozsadzający.
105
343000
2000
rozsuwają się wielkie płyty tektoniczne.
06:03
And like a livingżycie organismorganizm, you tearłza it openotwarty,
106
345000
3000
Ziemia, jak żywy organizm, rozerwana krwawi,
06:06
it bleedsspady its moltenstopionego bloodkrew, riseswznosi się up to healuzdrowić that woundrana
107
348000
3000
wznosi się, by wyleczyć ranę,
06:09
from the asthenosphereastenosfera, hardensutwardza, formsformularze newNowy tissuetkanka and movesporusza się laterallypoprzecznie.
108
351000
5000
astenosfera twardnieje, formuje nową tkankę i odsuwa się.
06:14
But no one had actuallytak właściwie goneodszedł down
109
356000
2000
Jednak nikt nie zszedł
06:16
into the actualrzeczywisty siteteren of the boundarygranica of creationkreacja as we call it --
110
358000
3000
do samej tzw. 'granicy tworzenia' -
06:19
into the RiftRift ValleyDolina -- untilaż do a groupGrupa of sevensiedem of us
111
361000
2000
do doliny ryftowej, dopóki nasza siódemka
06:21
crawledprzeszukanych in our little submarinesOkręty podwodne in the summerlato of 1973, 1974
112
363000
5000
nie wpełzła do maleńkich batyskafów latem 74. roku,
06:26
and were the first humanczłowiek beingsIstoty to enterwchodzić the Great RiftRift ValleyDolina.
113
368000
3000
i jako pierwsi wkroczyliśmy do Wielkich Rowów Afrykańskich.
06:29
We wentposzedł down into the RiftRift ValleyDolina.
114
371000
2000
Zeszliśmy do doliny ryftowej, wszystko się zgadza
06:31
This is all accuratedokładny exceptz wyjątkiem for one thing -- it's pitchsmoła blackczarny.
115
373000
3000
oprócz tego, że jest tam ciemno jak w grobie.
06:34
It's absolutelyabsolutnie pitchsmoła blackczarny, because
116
376000
2000
Panują całkowite ciemności,
06:36
photonsfotony cannotnie może reachdosięgnąć the averageśredni depthgłębokość of the oceanocean,
117
378000
3000
bo fotony nie mogą dotrzeć na średnią głębokość oceanu,
06:39
whichktóry is 12,000 feetstopy. In the RiftRift ValleyDolina, it's 9,000 feetstopy.
118
381000
3000
która wynosi 3400 m. Dolina ryftowa leży na 2700 m.
06:42
MostWiększość of our planetplaneta does not feel the warmthciepło of the sunsłońce.
119
384000
4000
Większość naszej planety nie czuje słonecznego ciepła.
06:46
MostWiększość of our planetplaneta is in eternalwieczne darknessciemność.
120
388000
2000
Większość naszej planety spowija ciemność.
06:48
And for that reasonpowód, you do not have photosynthesisfotosynteza in the deepgłęboki seamorze.
121
390000
4000
Dlatego w głębinach morskich nie zachodzi proces fotosyntezy.
06:52
And with the absencebrak of photosynthesisfotosynteza
122
394000
2000
Bez fotosyntezy
06:54
you have no plantroślina life, and as a resultwynik,
123
396000
2000
nie ma roślin, a w rezultacie
06:56
you have very little animalzwierzę life livingżycie in this underworldpodziemia.
124
398000
3000
życie podwodne jest bardzo ograniczone.
06:59
Or so we thought. And so in our initialInicjał explorationsposzukiwań,
125
401000
3000
Tak nam się zdawało. Zatem podczas pierwszych wypraw
07:02
we were totallycałkowicie focusedskupiony on exploringodkrywanie the boundarygranica of creationkreacja,
126
404000
4000
skupialiśmy się na badaniu 'granicy tworzenia',
07:06
looking at the volcanicwulkaniczny featurescechy runningbieganie alongwzdłuż that entireCały 42,000 milesmile.
127
408000
6000
obserwując formy wulkaniczne długie na 67 tys. km.
07:12
RunningUruchomiona alongwzdłuż this entireCały 42,000 milesmile
128
414000
3000
Na tych 67 tys. kilometrów
07:15
are tenskilkadziesiąt of thousandstysiące of activeaktywny volcanoeswulkany.
129
417000
2000
znajdują się dziesiątki tysięcy czynnych wulkanów.
07:17
TensDziesiątki of thousandstysiące of activeaktywny volcanoeswulkany.
130
419000
2000
Dziesiątki tysięcy.
07:19
There are more activeaktywny volcanoeswulkany beneathpod the seamorze
131
421000
3000
Pod wodą jest więcej czynnych wulkanów
07:22
than on landwylądować by two ordersświęcenia of magnitudewielkość.
132
424000
2000
niż na lądzie, o dwa rzędy wielkości.
07:24
So, it's a phenomenallyfenomenalnie activeaktywny regionregion,
133
426000
2000
To niesamowicie aktywny obszar,
07:26
it's not just a darkciemny, boringnudny placemiejsce. It's a very aliveżywy placemiejsce.
134
428000
5000
a nie jakiś nudny, ciemny zakątek. Istny kocioł.
07:31
And it's then beingistota rippedpodarte openotwarty.
135
433000
2000
I jeszcze to pękanie.
07:33
But we were dealingpostępowanie with a particularszczególny scientificnaukowy issuekwestia back then.
136
435000
3000
W tamtym czasie mieliśmy szczególny kłopot.
07:36
We couldn'tnie mógł understandzrozumieć why you had a mountainGóra underpod tensionnapięcie.
137
438000
3000
Nie mogliśmy pojąć, dlaczego mamy górę pod ciśnieniem.
07:39
In platetalerz tectonictektoniczne theoryteoria, we knewwiedziałem that if you had platespłyty collidezderzać się,
138
441000
3000
Teoria tektoniki płyt mówiła, że jeśli zderzają się płyty,
07:42
it madezrobiony sensesens: they would crushCrush into one anotherinne,
139
444000
3000
to miażdżą się wzajemnie,
07:45
you would thickenzagęścić the crustskorupa, you'dty byś upliftpodnieść it.
140
447000
2000
pokrywa ulega zgrubieniu i wypiętrza się.
07:47
That's why you get, you know, you get seashellsmuszle up on MountZamontować EverestEverest.
141
449000
3000
Dlatego muszle morskie znajdowano na Evereście.
07:50
It's not a floodpowódź, it was pushedpchnął up there.
142
452000
2000
To nie żaden potop, zostały tam wypchnięte.
07:52
We understoodzrozumiany mountainsgóry underpod compressionKompresja,
143
454000
2000
Rozumieliśmy zjawisko kompresji gór,
07:54
but we could not understandzrozumieć why we had a mountainGóra underpod tensionnapięcie.
144
456000
3000
lecz nie rozumieliśmy, dlaczego mamy góry pod ciśnieniem.
07:57
It should not be. UntilAż do one of my colleagueskoledzy said,
145
459000
3000
Tak nie może być. Wreszcie kolega stwierdził:
08:00
"It lookswygląda to me like a thermaltermiczne blisterblister, and the mid-oceanśrodku oceanu ridgeRidge
146
462000
2000
"To mi wygląda na bąbel termiczny,
08:02
mustmusi be a coolingchłodzenie curvekrzywa." We said, "Let's go find out."
147
464000
3000
a Grzbiet musi być krzywą chłodzenia." My na to: "Sprawdźmy."
08:05
We puncheduderzony a bunchwiązka of heatciepło probessondy. Everything madezrobiony sensesens,
148
467000
3000
Wetknęliśmy kilka mierników ciepła. Wszystko się zgadzało,
08:08
exceptz wyjątkiem, at the axis, there was missingbrakujący heatciepło. It was missingbrakujący heatciepło.
149
470000
3000
z tym, że na osi brakowało ciepła. Brakowało ciepła.
08:11
It was hotgorąco. It wasn'tnie było hotgorąco enoughdość.
150
473000
2000
Było gorąco, ale nie dość gorąco.
08:13
So, we cameoprawa ołowiana witrażu up with multiplewielokrotność hypotheseshipotezy:
151
475000
2000
Więc wyprowadziliśmy wiele hipotez
08:15
there's little greenZielony people down there takingnabierający it;
152
477000
2000
o małych zielonych ludzikach, które zabierają ciepło.
08:17
there's all sortssortuje of things going on.
153
479000
2000
Cuda się tam działy.
08:19
But the only logicallogiczny [explanationwyjaśnienie] was that there were hotgorąco springssprężyny.
154
481000
2000
Jedyny logiczny wniosek brzmiał: gorące źródła.
08:21
So, there mustmusi be underwaterPodwodny hotgorąco springssprężyny.
155
483000
2000
Zatem to muszą być podwodne gorące źródła.
08:23
We mountedzamontowany an expeditionwyprawa to look for the missingbrakujący heatciepło.
156
485000
2000
Zorganizowaliśmy wyprawę, żeby odnaleźć to brakujące ciepło.
08:25
And so we wentposzedł alongwzdłuż this mountainGóra rangezasięg, in an areapowierzchnia alongwzdłuż GalapagosGalapagos RiftRift,
157
487000
5000
Popłynęliśmy wzdłuż tego łańcucha, w pobliżu Ryftu Galapagos
08:30
and did we find the missingbrakujący heatciepło.
158
492000
2000
i oto znaleźliśmy brakujące ciepło.
08:32
It was amazingniesamowity. These giantogromny chimneyskominy, hugeolbrzymi giantogromny chimneyskominy.
159
494000
4000
To było niesamowite. Te ogromne kominy. Gigantyczne.
08:36
We wentposzedł up to them with our submersibleZatapialne.
160
498000
2000
Podpłynęliśmy bliżej.
08:38
We wanted to get a temperaturetemperatura probesonda, we stuckutknął it in there,
161
500000
2000
Chcieliśmy zmierzyć temperaturę. Wsadzamy próbnik,
08:40
lookedspojrzał at it -- it peggedsztywny kurs off scaleskala.
162
502000
2000
patrzymy, a wskazówka wyskakuje ze skali.
08:42
The pilotpilot madezrobiony this great observationobserwacja: "That's hotgorąco."
163
504000
2000
Bystry operator skomentował: "Gorąco."
08:44
(LaughterŚmiech)
164
506000
2000
(Śmiech)
08:46
And then we realizedrealizowany our probesonda was madezrobiony out of the samepodobnie stuffrzeczy --
165
508000
3000
Zauważyliśmy, że próbnik zrobiono z tego samego materiału.
08:49
it could have meltedstopiony. But it turnsskręca out the exitingzamykania temperaturetemperatura
166
511000
2000
Mógł się roztopić. Okazuje się, że temperatura u ujścia
08:51
was 650 degreesstopni F, hotgorąco enoughdość to meltMelt leadprowadzić.
167
513000
3000
wynosiła 343 °C, dosyć, by stopić ołów.
08:54
This is what a realreal one lookswygląda like, on the JuanJuan dede FucaFuca RidgeRidge.
168
516000
3000
Oto grzbiet Juan de Fuca w naturze.
08:57
What you're looking at is an incredibleniesamowite piperura organorgan
169
519000
2000
Widać tu niesamowitą rurę chemikaliów
08:59
of chemicalschemikalia comingprzyjście out of the oceanocean.
170
521000
2000
wypływających do oceanu.
09:01
Everything you see in this pictureobrazek is commercialReklama w telewizji gradestopień:
171
523000
2000
Wszystko na tym zdjęciu ma wartość rynkową:
09:03
coppermiedź, leadprowadzić, silversrebro, zinccynk and goldzłoto.
172
525000
2000
miedź, ołów, srebro, cynk i złoto.
09:05
So the EasterWielkanoc BunnyBunny has put things in the oceanocean floorpiętro,
173
527000
4000
Widać że Bozia schowała pewne skarby na dnie oceanu,
09:09
and you have massivemasywny heavyciężki metalmetal depositsdepozyty
174
531000
2000
w tym ogromne pokłady metali,
09:11
that we're makingzrobienie in this mountainGóra rangezasięg.
175
533000
2000
które dostrzegamy w tym łańcuchu górskim.
09:13
We're makingzrobienie hugeolbrzymi discoveriesodkrycia of largeduży commercial-gradekomercyjnej orekruszec
176
535000
3000
Odkrywamy wielkie złoża rud metali klasy handlowej,
09:16
alongwzdłuż this mountainGóra rangezasięg, but it was dwarfedskarłowaciałych by what we discoveredodkryty.
177
538000
4000
lecz to nic w porównaniu z tym, co odkryliśmy później.
09:20
We discoveredodkryty a profusionhuku of life,
178
542000
2000
Odkryliśmy obfitość organizmów żywych w świecie,
09:22
in a worldświat that it should not exististnieć [in]. GiantOlbrzym tuberura wormsrobaki, 10 feetstopy tallwysoki.
179
544000
5000
w którym nie powinno ich być. Ogromne, 3-metrowe wieloszczety.
09:27
I rememberZapamiętaj havingmający to use vodkawódka -- my ownwłasny vodkawódka -- to picklemarynata it
180
549000
2000
Pamiętam, że użyliśmy wódki - mojej własnej - żeby je zakisić,
09:29
because we don't carrynieść formaldehydeformaldehydu.
181
551000
2000
bo nie mieliśmy formaldehydu.
09:31
We wentposzedł and founduznany these incredibleniesamowite clamClam bedsłóżka
182
553000
2000
Znaleźliśmy te niesamowite skorupy małży
09:33
sittingposiedzenie on the barrenjałowy rockskała. LargeDuży clamsmałże,
183
555000
3000
spoczywające na nagiej skale,
09:36
and when we openedotwierany them, they didn't look like a clamClam.
184
558000
3000
które w środku wcale nie wyglądały na małże.
09:39
And when we cutciąć them openotwarty, they didn't have the anatomyanatomia of a clamClam.
185
561000
3000
Po rozkrojeniu ich budowa różniła się od małży.
09:42
No mouthusta, no gutjelito, no digestivepokarmowego systemsystem.
186
564000
2000
Brak otworu gębowego, jelit, systemu trawienia.
09:44
TheirIch bodiesciała had been totallycałkowicie takenwzięty over
187
566000
3000
Zostały całkowicie zaanektowane przez inny organizm:
09:47
by anotherinne organismorganizm, a bacteriumbakteria, that had figuredwzorzysty out
188
569000
3000
bakterię, która potrafi replikować fotosyntezę w ciemnościach,
09:50
how to replicatereplika photosynthesisfotosynteza in the darkciemny,
189
572000
3000
bakterię, która potrafi replikować fotosyntezę w ciemnościach,
09:53
throughprzez a processproces we now call chemosynthesischemosyntezy.
190
575000
3000
w procesie zwanym dziś chemosyntezą.
09:56
NoneBrak of it in our textbookspodręczniki. NoneBrak of this in our textbookspodręczniki.
191
578000
3000
Podręczniki o tym milczą.
09:59
We did not know about this life systemsystem.
192
581000
2000
Nie znaliśmy takiego systemu życia.
10:01
We were not predictingprzewidywanie it.
193
583000
2000
Nie spodziewaliśmy się go.
10:03
We stumbledpotknął się on it, looking for some missingbrakujący heatciepło.
194
585000
3000
Natknęliśmy się na niego szukając brakującego ciepła.
10:06
So, we wanted to accelerateprzyśpieszyć this processproces.
195
588000
3000
Teraz chcemy przyspieszyć ten proces.
10:09
We wanted to get away from this sillygłupi tripwycieczka, up and down on a submarineŁódź podwodna:
196
591000
3000
Chcemy odejść od durnej wycieczki góra-dół w łodzi podwodnej.
10:12
averageśredni depthgłębokość of the oceanocean, 12,000 feetstopy;
197
594000
2000
Średnia głębokość oceanu to 3660 m,
10:14
two and halfpół hoursgodziny to get to work in the morningranek;
198
596000
2000
2,5 godz. dojazdu do pracy rano.
10:16
two and halfpół hoursgodziny to get to home. FivePięć hourgodzina commuteDojazd do pracy to work.
199
598000
3000
2,5 godz. z powrotem. Razem 5 godz. dojazdu do pracy.
10:19
ThreeTrzy hoursgodziny of bottomDolny time, averageśredni distancedystans traveledbywały -- one mileMila.
200
601000
3000
3 godziny na dnie, średni dystans dzienny: 1,6 km.
10:22
(LaughterŚmiech)
201
604000
2000
(Śmiech)
10:24
On a 42,000 mileMila mountainGóra rangezasięg. Great jobpraca securitybezpieczeństwo, but not the way to go.
202
606000
4000
Na 67 tys. km do zbadania. Praca zapewniona, ale nie tędy droga.
10:28
So, I beganrozpoczął się designingprojektowanie a newNowy technologytechnologia of telepresenceTelePresence,
203
610000
3000
Zacząłem więc pracować nad nową technologią "teleobecności",
10:31
usingza pomocą roboticzrobotyzowany systemssystemy to replicatereplika myselfsiebie,
204
613000
3000
używając robotów, które powielają moją pracę,
10:34
so I wouldn'tnie have to cyclecykl my vehiclepojazd systemsystem.
205
616000
3000
żebym sam nie musiał nurkować.
10:37
We beganrozpoczął się to introduceprzedstawiać that in our explorationsposzukiwań,
206
619000
2000
Zaczęliśmy wdrażać tę technologię do naszych badań
10:39
and we continuednieprzerwany to make phenomenalfenomenalny discoveriesodkrycia
207
621000
2000
i nadal dokonujemy wspaniałych odkryć.
10:41
with our newNowy roboticzrobotyzowany technologiestechnologie. Again, looking for something elsejeszcze,
208
623000
3000
Znów szukamy czegoś nowego
10:44
movingw ruchu from one partczęść of the mid-oceanśrodku oceanu ridgeRidge to anotherinne.
209
626000
3000
i pływamy z jednej części grzbietu na drugą.
10:47
The scientistsnaukowcy were off watch and they cameoprawa ołowiana witrażu acrossprzez incredibleniesamowite life formsformularze.
210
629000
5000
Naukowcy napotkali wprost niezwykłe formy życia.
10:52
They cameoprawa ołowiana witrażu acrossprzez newNowy creaturesstworzenia they had not seenwidziany before.
211
634000
3000
Natrafili na stworzenia dotąd nieznane.
10:55
But more importantlyco ważne, they discoveredodkryty
212
637000
2000
Co więcej, odkryli wzniesienia,
10:57
edificesbudowli down there that they did not understandzrozumieć.
213
639000
2000
których nie pojmują.
10:59
That did not make sensesens. They were not abovepowyżej a magmaMagma chamberizba.
214
641000
3000
Które nie miały sensu. Nie było ich nad komorami wulkanicznymi.
11:02
They shouldn'tnie powinien be there. And we callednazywa it LostStracił CityMiasto.
215
644000
4000
Nie powinno ich tam być. Nazwaliśmy je "Zagubionym Miastem".
11:06
And LostStracił CityMiasto was characterizedcharakteryzuje by these incredibleniesamowite limestonewapień formationsformacje
216
648000
4000
"Zagubione Miasto" to niesamowite wapienne formacje
11:10
and upsidedo góry down poolsbaseny. Look at that.
217
652000
3000
i baseny odwrócone do góry nogami. Popatrzcie.
11:13
How do you do that? That's waterwoda upsidedo góry down.
218
655000
3000
Jak to możliwe? Woda do góry nogami.
11:16
We wentposzedł in underneathpod spodem and tappedstuknięty it, and we founduznany that it had the pHpH of DranoDrano.
219
658000
5000
Zbadaliśmy jeden basen i miał pH na poziomie "Kreta".
11:21
The pHpH of 11, and yetjeszcze it had chemosyntheticchemosynthetic bacteriabakteria livingżycie in it
220
663000
4000
pH 11, ekstremalne środowisko, a żyją tam bakterie chemosyntetyczne.
11:25
and at this extremeskrajny environmentśrodowisko.
221
667000
2000
pH 11, ekstremalne środowisko, a żyją tam bakterie chemosyntetyczne.
11:27
And the hydrothermalhydrotermalnych ventsotwory wentylacyjne were in an acidickwaśne environmentśrodowisko.
222
669000
3000
Kominy hydrotermalne znajdowały się w środowisku kwasowym.
11:30
All the way at the other endkoniec, in an alkalinealkaliczne environmentśrodowisko,
223
672000
3000
Na drugim końcu środowisko zasadowe,
11:33
at a pHpH of 11, life existedistniały.
224
675000
2000
i istoty żywe w środowisku pH 11.
11:35
So life was much more creativetwórczy than we had ever thought.
225
677000
3000
A zatem natura jest bardziej pomysłowa, niż nam się wydawało.
11:38
Again, discoveredodkryty by accidentwypadek. Just two yearslat agotemu
226
680000
3000
Kolejny przykład. Dwa lata temu,
11:41
workingpracujący off SantoriniSantorini, where people are sunningodpoczynku themselvessami on the beachplaża,
227
683000
4000
w okolicach Santorynu, gdzie turyści leżą plackiem na słońcu,
11:45
unbeknownstnie wiemy to them in the calderaCaldera nearbyblisko,
228
687000
2000
w pobliskiej, nieznanej kalderze
11:47
we founduznany phenomenalfenomenalny hydrothermalhydrotermalnych ventVent systemssystemy
229
689000
3000
znaleźliśmy fenomenalny system kominów hydrotermalnych
11:50
and more life systemssystemy.
230
692000
2000
i jeszcze więcej życia.
11:52
This was two milesmile from where people go to sunbatheopalać się,
231
694000
3000
Dwa kilometry od plaży,
11:55
and they were obliviousobojętny to the existenceistnienie of this systemsystem.
232
697000
4000
a nikt nie miał o nim pojęcia.
11:59
Again, you know, we stop at the water'sfale edgekrawędź.
233
701000
4000
Zatrzymujemy się na poziomie lustra wody.
12:03
RecentlyNiedawno, divingnurkowanie off -- in the GulfZatoka of MexicoMeksyk, findingodkrycie poolsbaseny of waterwoda,
234
705000
6000
W Zatoce Meksykańskiej odkryliśmy kolejne baseny.
12:09
this time not upsidedo góry down, right sidebok up.
235
711000
2000
Tym razem klasyczne, nie do góry nogami.
12:11
BingoBingo. You'dW przypadku think you're in airpowietrze, untilaż do a fishryba swimspływa by.
236
713000
5000
Bingo. Zdaje się, że latasz, póki obok nie przepłynie ryba.
12:16
You're looking at brinesolanki poolsbaseny formedpowstały by saltSól diapirsdiapirs.
237
718000
4000
To baseny solankowe, uformowane przez diapiry soli.
12:20
NearW pobliżu that was methanemetan. I've never seenwidziany volcanoeswulkany of methanemetan.
238
722000
5000
Obok tego metan. Nigdy nie widziałem wulkanów metanu.
12:25
InsteadZamiast tego of belchingodbijanie out lavalawa, they were belchingodbijanie out
239
727000
3000
Zamiast ziać lawą,
12:28
bigduży, bigduży bubblesbąbelki of methanemetan. And they were creatingtworzenie these volcanoeswulkany,
240
730000
4000
ziały ogromniastymi bąblami metanu, a te tworzyły wulkany
12:32
and there were flowsprzepływy, not of lavalawa,
241
734000
2000
i wyziewy, ale nie lawy,
12:34
but of the mudbłoto comingprzyjście out of the EarthZiemia but drivennapędzany by --
242
736000
3000
tylko błota z głębi Ziemi.
12:37
I've never seenwidziany this before.
243
739000
2000
Czegoś takiego nigdy nie widziałem.
12:39
MovingPrzenoszenie on, there's more than just naturalnaturalny historyhistoria beneathpod the seamorze --
244
741000
5000
Morza to nie tylko historia naturalna.
12:44
humanczłowiek historyhistoria. Our discoveriesodkrycia of the TitanicTitanic.
245
746000
3000
To historia ludzkości. Odkrycie "Titanica".
12:47
The realizationRealizacja that the deepgłęboki seamorze is the largestNajwiększa museummuzeum on EarthZiemia.
246
749000
4000
Głębiny to największe muzeum świata.
12:51
It containszawiera more historyhistoria than all of the museumsMuzea on landwylądować combinedłączny.
247
753000
3000
Jest tam więcej historii niż we wszystkich muzeach razem,
12:54
And yetjeszcze we're only now penetratingprzenikliwy it.
248
756000
3000
a dopiero teraz się tam zapuszczamy.
12:57
FindingZnalezienie the statestan of preservationzachowanie.
249
759000
2000
Odkrywamy świetnie zachowane obiekty.
12:59
We founduznany the BismarckBismarck in 16,000 feetstopy. We then founduznany the YorktownYorktown.
250
761000
4000
Odnaleźliśmy "Bismarcka" na 490 m. Następnie statek "Yorktown".
13:03
People always askzapytać, "Did you find the right shipstatek?"
251
765000
2000
Pytali mnie, czy to na pewno "Yorktown".
13:05
It said YorktownYorktown on the sternrufa.
252
767000
2000
Na rufie stało "Yorktown" jak wół.
13:07
(LaughterŚmiech)
253
769000
2000
(Śmiech)
13:09
More recentlyostatnio, findingodkrycie ancientstarożytny historyhistoria.
254
771000
3000
Niedawno natrafiliśmy na obiekty starożytne.
13:12
How manywiele ancientstarożytny marinersmarynarzy have had a badzły day? The number'sNumer a millionmilion.
255
774000
4000
Ile statków starożytnych zatonęło? Miliony.
13:16
We'veMamy been discoveringodkrywanie these alongwzdłuż ancientstarożytny tradehandel routestrasy,
256
778000
3000
Odnajdujemy je wzdłuż starożytnych szlaków handlowych,
13:19
where they're not supposeddomniemany to be.
257
781000
2000
gdzie nie powinno ich być.
13:21
This shipwreckwrak sankzatonął 100 yearslat before the birthnarodziny of ChristChrystus.
258
783000
2000
Ten statek zatonął 100 lat p.n.e.
13:23
This one sankzatonął carryingNiosąc a prefabricatedprefabrykowane, Home DepotDepot RomanRoman templeświątynia.
259
785000
5000
A ten zatonął ze składaną, rzymską świątynią rodem z OBI.
13:28
And then here'soto jest one that sankzatonął at the time of HomerHomer, at 750 B.C.
260
790000
5000
Ten z kolei jest z czasów Homera, 750 lat p.n.e.
13:33
More recentlyostatnio, into the BlackCzarny SeaMorze, where we're exploringodkrywanie.
261
795000
3000
Dopiero co nurkowaliśmy w Morzu Czarnym.
13:36
Because there's no oxygentlen there, it's the largestNajwiększa reservoirzbiornik
262
798000
3000
Brak tam tlenu, stąd jest to największy na świecie
13:39
of hydrogenwodór sulfidesiarczek on EarthZiemia. ShipwrecksWraki are perfectlydoskonale preservedzachowane.
263
801000
4000
zbiornik siarkowodoru. Są tam doskonale zachowane wraki,
13:43
All theirich organicssubstancje organiczne are perfectlydoskonale preservedzachowane. We beginzaczynać to excavateWykopaliska them.
264
805000
4000
szczątki organiczne. Zaczynamy je wydobywać.
13:47
We expectoczekiwać to startpoczątek haulingciągnięcia out the bodiesciała in perfectidealny conditionstan with theirich DNADNA.
265
809000
4000
Planujemy wydobycie doskonale zachowanych ciał wraz z DNA.
13:51
Look at the statestan of preservationzachowanie --
266
813000
2000
Świetnie zachowane.
13:53
still the adogłoszenie markznak of a carpentercieśla. Look at the statestan of those artifactsartefakty.
267
815000
4000
Nadal widać znaczek stolarza. Popatrzcie na stan tych przedmiotów.
13:57
You still see the beeswaxwosk pszczeli drippingkapanie. When they droppedporzucone, they sealeduszczelnione it.
268
819000
4000
Wciąż widać kapiący wosk. Widać zaklejone uszkodzenie.
14:01
This shipstatek sankzatonął 1,500 yearslat agotemu.
269
823000
3000
Ten statek zatonął 1500 lat temu.
14:05
FortunatelyNa szczęście, we'vemamy been ablezdolny to convinceprzekonać CongressKongres.
270
827000
2000
Udało się nam przekonać Kongres USA.
14:07
We beginzaczynać to go on the HillHill and lobbylobby.
271
829000
2000
Chodzimy tam i lobbujemy.
14:09
And we stoleUkradłem recentlyostatnio a shipstatek from the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa NavyUS Navy.
272
831000
3000
Ostatnio ukradliśmy okręt Marynarki Wojennej USA.
14:13
The OkeanosOkeanos ExplorerExplorer on its missionmisja.
273
835000
2000
"Okeanos Explorer" podczas misji.
14:15
Its missionmisja is as good as you could get.
274
837000
2000
Nie ma lepszego zadania.
14:17
Its missionmisja is to go where no one has goneodszedł before on planetplaneta EarthZiemia.
275
839000
4000
Ma dotrzeć tam, gdzie nie postała dotąd ludzka stopa.
14:21
And I was looking at it yesterdaywczoraj, it's up in SeattleSeattle. OK.
276
843000
5000
Doglądałem go wczoraj w Seattle.
14:26
(ApplauseAplauz)
277
848000
1000
(Brawa)
14:27
It comespochodzi onlineonline this summerlato,
278
849000
3000
Pojawi się w sieci latem (2008)
14:30
and it beginszaczyna się its journeypodróż of explorationbadanie.
279
852000
2000
i rozpocznie swoją misję badawczą.
14:32
But we have no ideapomysł what we're going find when we go out there with our technologytechnologia.
280
854000
4000
Nie mamy pojęcia, co znajdziemy z tą całą technologią.
14:36
But certainlyna pewno, it's going to be going to the unknownnieznany AmericaAmeryka.
281
858000
3000
Ale jedno wiemy: płyniemy do nieznanej Ameryki.
14:39
This is that partczęść of the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa that lieskłamstwa beneathpod the seamorze.
282
861000
4000
To ta część USA, która leży pod wodą.
14:43
We ownwłasny all of that blueniebieski and yetjeszcze,
283
865000
2000
Ten cały błękit jest nasz,
14:45
like I say, particularlyszczególnie the westernwestern territorialterytorialnej trustzaufanie,
284
867000
2000
zwłaszcza zachodnie terytorium powiernicze,
14:47
we don't have mapsmapy of them. We don't have mapsmapy of them.
285
869000
3000
ale nie ma map.
14:50
We have mapsmapy of VenusVenus, but not of the westernwestern territorialterytorialnej trustzaufanie.
286
872000
4000
Są mapy Wenus, ale brak map terytoriów powierniczych.
14:54
The way we're going to runbiegać this -- we have no ideapomysł what we're going to discoverodkryć.
287
876000
3000
Przy takich badaniach nie wiemy, na co trafimy.
14:57
We have no ideapomysł what we're going to discoverodkryć.
288
879000
2000
Nie mamy pojęcia, co tam będzie.
14:59
We're going to discoverodkryć an ancientstarożytny shipwreckwrak, a PhoenicianFenicki off BrazilBrazylia,
289
881000
3000
Odkryjemy jakiś starożytny fenicki wrak u wybrzeży Brazylii,
15:02
or a newNowy rockskała formationtworzenie, a newNowy life.
290
884000
2000
albo nowe formacje skalne, nowe formy życia.
15:04
So, we're going to runbiegać it like an emergencynagły wypadek hospitalszpital.
291
886000
2000
Będziemy działać jak szpital na ostrym dyżurze.
15:06
We're going to connectpołączyć our commanddowództwo centercentrum,
292
888000
2000
Centrum dowodzenia
15:08
viaprzez a high-bandwidthwysokiej przepustowości satellitesatelita linkpołączyć to a buildingbudynek we're buildingbudynek
293
890000
4000
połączymy szybkim łączem satelitarnym
15:12
at the UniversityUniwersytet of RhodeRhode IslandWyspa, callednazywa the InterspaceSzczeliny CenterCentrum.
294
894000
3000
z centrum "Interspace", budowanym na Uniwersytecie Rhode Island.
15:15
And withinw ciągu that, we're going to runbiegać it just like you runbiegać a nuclearjądrowy submarineŁódź podwodna,
295
897000
4000
Będziemy pracować jak na atomowej łodzi podwodnej:
15:19
blue-goldBlue-gold teamzespół, switchingprzełączanie them off and on, runningbieganie 24 hoursgodziny a day.
296
901000
4000
dwie zmiany pracujące 24 godz. na dobę.
15:23
A discoveryodkrycie is madezrobiony, that discoveryodkrycie is instantlynatychmiast seenwidziany
297
905000
3000
Dokonujemy odkrycia.
15:26
in the commanddowództwo centercentrum a seconddruga laterpóźniej.
298
908000
3000
Sekundę później widać je w centrum dowodzenia.
15:29
But then it's connectedpołączony throughprzez InternetInternet too --
299
911000
2000
Dalej obraz przesyłany jest przez Internet2,
15:31
the newNowy InternetInternet highwayAutostrada that makesczyni InternetInternet one
300
913000
2000
nową infostradę,
15:33
look like a dirtbrud roadDroga on the informationInformacja highwayAutostrada --
301
915000
3000
przy której stare łącza wyglądają jak wiejska droga,
15:36
with 10 gigabitsgigabitów of bandwidthpasmo.
302
918000
2000
o przepustowości 10 GB.
15:38
We'llMy będziemy go into areasobszary we have no knowledgewiedza, umiejętności of.
303
920000
2000
Będziemy penetrować nieznane obszary.
15:40
It's a bigduży blankpusty sheetarkusz on our planetplaneta. We'llMy będziemy mapmapa it withinw ciągu hoursgodziny,
304
922000
4000
Te wielkie białe plamy. Błyskawicznie wykreślimy mapy,
15:44
have the mapsmapy disseminatedrozpowszechniane out to the majorpoważny universitiesuniwersytety.
305
926000
4000
które roześlemy do najlepszych ośrodków.
15:48
It turnsskręca out that 90 percentprocent of all the oceanographicoceanograficzny intellectintelekt
306
930000
4000
90% oceanografów w USA skupia się wokół 12 uczelni.
15:52
in this countrykraj are at 12 universitiesuniwersytety. They're all on I-2.
307
934000
3000
Wszystkie uczestniczą w projekcie Internet2.
15:55
We can then buildbudować a commanddowództwo centercentrum.
308
937000
2000
Będziemy mogli budować centrum dowodzenia.
15:57
This is a remotezdalny centercentrum at the UniversityUniwersytet of WashingtonWaszyngton.
309
939000
2000
Oto tele-centrum na Uniwersytecie Washington.
15:59
She's talkingmówić to the pilotpilot. She's 5,000 milesmile away, but she's assumedzakłada, że commanddowództwo.
310
941000
5000
Kobieta mówi pilotowi, co robić, z odległości 8 tys.km.
16:04
But the beautypiękno of this, too, is we can then disseminaterozpowszechnianie it to childrendzieci.
311
946000
3000
Urok polega na tym, że możemy zaangażować w to dzieci.
16:07
We can disseminaterozpowszechnianie.
312
949000
2000
To da się zrobić.
16:09
They can followśledzić this expeditionwyprawa. I've startedRozpoczęty a programprogram --
313
951000
3000
Mogą śledzić taką wyprawę. Uruchomiłem program...
16:12
where are you JimJim? JimJim YoungMłodzi who helpedpomógł me startpoczątek a programprogram
314
954000
4000
Jim, gdzie jesteś? Jim Young pomógł nam uruchomić
16:16
callednazywa the JasonJason ProjectProjektu. More recentlyostatnio, we'vemamy startedRozpoczęty a programprogram
315
958000
3000
program "Jason". Niedawno zaczęliśmy kolejny,
16:19
with the BoysChłopcy and GirlsDziewczyn ClubsKluby of AmericaAmeryka,
316
961000
2000
wraz z "Boys and Girls Clubs of America",
16:21
so that we can use explorationbadanie,
317
963000
2000
więc możemy wykorzystać badania na żywo
16:23
and the excitementpodniecenie of liverelacja na żywo explorationbadanie, to motivatemotywować them and excitepodniecać them
318
965000
4000
i te emocje, aby budzić entuzjazm dzieci
16:27
and then give them what they're alreadyjuż readygotowy for.
319
969000
3000
i dać im to, na co są już gotowe.
16:30
I would not let an adultdorosły drivenapęd my robotrobot.
320
972000
2000
Dorosłemu nie dałbym sterować robotem.
16:32
You don't have enoughdość gamingGaming experiencedoświadczenie.
321
974000
2000
Za mało gra na komputerze.
16:34
But I will let a kiddziecko with no licenselicencja take over controlkontrola of my vehiclepojazd systemsystem.
322
976000
4000
Ale dzieciakowi bez prawa jazdy - owszem.
16:38
(ApplauseAplauz)
323
980000
2000
(Brawa)
16:40
Because we want to createStwórz --
324
982000
2000
Wszystko dlatego, że chcemy tworzyć.
16:42
we want to createStwórz the classroomklasa of tomorrowjutro.
325
984000
2000
Chcemy tworzyć szkołę przyszłości.
16:44
We have stiffsztywny competitionzawody and we need to motivatemotywować and it's all beingistota doneGotowe.
326
986000
5000
Mamy ostrą konkurencję, potrzeba motywacji i ją dajemy.
16:49
You winzdobyć or losestracić an engineerinżynier or a scientistnaukowiec by eighthósma gradestopień.
327
991000
5000
Przyszłego inżyniera czy naukowca tworzy się do 8 klasy.
16:54
The gamegra is not over -- it's over by the eighthósma gradestopień, it's not beginningpoczątek.
328
996000
4000
Po 13 roku życia jest już za późno.
16:58
We need to be not only prouddumny of our universitiesuniwersytety.
329
1000000
3000
Musimy się szczycić nie tylko uczelniami.
17:01
We need to be prouddumny of our middleśrodkowy schoolsszkoły.
330
1003000
2000
Musimy się szczycić szkołami średnimi.
17:03
And when we have the bestNajlepiej middleśrodkowy schoolsszkoły in the worldświat,
331
1005000
2000
Mając najlepsze na świecie gimnazja,
17:05
we'lldobrze have the bestNajlepiej kidsdzieciaki pumpedpompowana out of that systemsystem, let me tell you.
332
1007000
3000
stworzymy najlepszą młodzież, mówię wam.
17:08
Because this is what we want. This is what we want.
333
1010000
4000
Tego chcemy. Tego właśnie chcemy.
17:12
This is a youngmłody ladydama, not watchingoglądanie a footballpiłka nożna gamegra,
334
1014000
3000
Ta młoda dama nie ogląda meczu futbolowego,
17:15
not watchingoglądanie a basketballKoszykówka gamegra.
335
1017000
2000
ani koszykówki.
17:17
WatchingOglądanie explorationbadanie liverelacja na żywo from thousandstysiące of milesmile away,
336
1019000
3000
Ogląda na żywo odkrywanie oceanu, oddalona o tysiące mil.
17:20
and it's just dawningświt on her what she's seeingwidzenie.
337
1022000
3000
I właśnie jej zaświtało, co ma przed sobą.
17:23
And when you get a jawszczęki dropupuszczać, you can informpoinformować.
338
1025000
3000
A kiedy szczęka opada, można edukować.
17:26
You can put so much informationInformacja into that mindumysł, it's in fullpełny [receivingodbieranie] modetryb.
339
1028000
4000
Można mnóstwo wpakować do głowy nastawionej na pełen odbiór.
17:30
(ApplauseAplauz)
340
1032000
2000
(Oklaski)
17:32
This, I hopenadzieja, will be a futureprzyszłość engineerinżynier
341
1034000
5000
Ufam, że to przyszły inżynier
17:37
or a futureprzyszłość scientistnaukowiec in the battlebitwa for truthprawda.
342
1039000
3000
lub naukowiec, który walczy o prawdę.
17:40
And my finalfinał questionpytanie, my finalfinał questionpytanie --
343
1042000
3000
A moje już ostatnie pytanie brzmi:
17:43
why are we not looking at movingw ruchu out ontona the seamorze?
344
1045000
4000
Czemu nie rozważamy przeprowadzki pod wodę?
17:47
Why do we have programsprogramy to buildbudować habitationmieszkanie on MarsMars,
345
1049000
4000
Dlaczego mamy plany zaludnienia Marsa,
17:51
and we have programsprogramy to look at colonizingkolonizacji the moonksiężyc,
346
1053000
3000
plany kolonizacji Księżyca,
17:54
but we do not have a programprogram looking at how we colonizeskolonizować our ownwłasny planetplaneta?
347
1056000
5000
a nie ma planu kolonizacji naszej własnej planety,
17:59
And the technologytechnologia is at handdłoń.
348
1061000
2000
kiedy technologia jest w zasięgu ręki?
18:01
Thank you very much.
349
1063000
2000
Dziękuję bardzo!
18:03
(ApplauseAplauz)
350
1065000
5000
(Brawa)
Translated by Tomasz Senenko
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Robert Ballard - Oceanographer
On more than 120 deep-sea expeditions, Robert Ballard has made many major natural discoveries, such as the deep-sea vents. Oh, and he found the Titanic.

Why you should listen

From an early age, Robert Ballard was intrigued by the deep. He's perhaps best-known for his work in underwater archaeology; in addition to Titanic, he has found the wrecks of the Bismarck, the USS Yorktown, the nuclear sub Thresher (on a top-secret mission for the Navy -- for which the Titanic was his cover story) and John F. Kennedy's PT-109.

His contributions to our scientific knowledge of the ocean is just as awe-inspiring. He was in the first team of humans to view the deep-sea vents, and to understand how life can not only survive but thrive in these deep black waters, under extreme pressure and at extreme temperature.

He's also a powerful storyteller and a passionate scientific educator. He founded the Institute for Exploration and has pioneered distance learning in classrooms around the world. Through his JASON Project, 1.7 million students a year join scientists virtually as they experience the thrill of exploration and discovery.

More profile about the speaker
Robert Ballard | Speaker | TED.com