ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.

Why you should listen

Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.

After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.

(Photo: Lloyd Davis/flickr)

More profile about the speaker
Jonathan Drori | Speaker | TED.com
TED2007

Jonathan Drori: What we think we know

Jonathan Drori o błędnych przekonaniach

Filmed:
1,142,222 views

Zaczynając od czterech prostych pytań (odpowiedzi mogą zaskoczyć!), Jonathan Drori przygląda się lukom w naszej wiedzy, a dokładniej temu, czego nie wiemy o nauce, mimo przekonania, że wiemy.
- Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
I'm going to try and explainwyjaśniać why it is that perhapsmoże
0
0
4000
Postaram się pokazać, że chyba rozumiemy mniej,
00:22
we don't understandzrozumieć as much as we think we do.
1
4000
2000
niż nam się wydaje.
00:24
I'd like to beginzaczynać with fourcztery questionspytania.
2
6000
3000
Zacznę od czterech pytań.
00:27
This is not some sortsortować of culturalkulturalny thing for the time of yearrok.
3
9000
3000
Nie chodzi o hołdowanie jakimś zwyczajom.
00:30
That's an in-jokew żart, by the way.
4
12000
2000
To taki nasz prywatny dowcip.
00:32
But these fourcztery questionspytania, actuallytak właściwie,
5
14000
3000
Te pytania będą trudne nawet dla tych,
00:35
are oneste that people who even know quitecałkiem a lot about sciencenauka find quitecałkiem hardciężko.
6
17000
3000
którzy wiedzą sporo o nauce.
00:38
And they're questionspytania that I've askedspytał of sciencenauka televisiontelewizja producersproducentów,
7
20000
5000
Zadałem je producentom programów popularnonaukowych,
00:43
of audiencesodbiorców of sciencenauka educatorsnauczyciele --
8
25000
3000
słuchaczom wykładów naukowych,
00:46
so that's sciencenauka teachersnauczyciele -- and alsorównież of seven-year-olds7 latków,
9
28000
4000
nauczycielom przedmiotów ścisłych, oraz siedmiolatkom.
00:50
and I find that the seven-year-olds7 latków do marginallynieznacznie better
10
32000
3000
Ci ostatni radzą sobie troszkę lepiej,
00:53
than the other audiencesodbiorców, whichktóry is somewhatnieco surprisingzaskakujący.
11
35000
2000
co jest zaskakujące.
00:55
So the first questionpytanie, and you mightmoc want to writepisać this down,
12
37000
3000
Podam teraz pierwsze pytanie.
00:58
eitherzarówno on a bitkawałek of paperpapier, physicallyfizycznie, or a virtualwirtualny piecekawałek of paperpapier
13
40000
4000
Możecie je zapisać, albo "zanotować" w umyśle.
01:02
in your headgłowa. And, for viewerswidzów at home, you can try this as well.
14
44000
3000
Tak samo oglądający na ekranie.
01:05
A little seednasionko weighsważy nextNastępny to nothing and a treedrzewo weighsważy a lot, right?
15
47000
5000
Nasionko prawie nic nie waży, a drzewo całkiem sporo.
01:10
I think we agreeZgodzić się on that. Where does the treedrzewo get the stuffrzeczy that makesczyni up this chairkrzesło,
16
52000
6000
Skąd drzewo bierze to, z czego zrobione jest to krzesło?
01:16
right? Where does all this stuffrzeczy come from?
17
58000
3000
Skąd się to wszystko wzięło?
01:19
(KnocksPuka)
18
61000
1000
(Stukanie)
01:20
And your nextNastępny questionpytanie is, can you lightlekki a little torch-bulbLatarka żarówka
19
62000
6000
Następne pytanie: Czy można zapalić małą żarówkę
01:26
with a batterybateria, a bulbżarówka and one piecekawałek of wiredrut?
20
68000
5000
przy pomocy baterii, żarówki i kawałka przewodu?
01:31
And would you be ablezdolny to, kinduprzejmy of, drawrysować a -- you don't have to drawrysować
21
73000
2000
Jesteście to w stanie rozrysować?
01:33
the diagramdiagram, but would you be ablezdolny to drawrysować the diagramdiagram,
22
75000
2000
Jesteście to w stanie rozrysować?
01:35
if you had to do it? Or would you just say,
23
77000
2000
Nie rysujcie, tylko pytam.
01:37
that's actuallytak właściwie not possiblemożliwy?
24
79000
3000
Czy sądzicie, że to niemożliwe?
01:40
The thirdtrzeci questionpytanie is, why is it hottercieplejsze in summerlato than in winterzimowy?
25
82000
4000
Trzy: Czemu latem jest cieplej niż zimą?
01:44
I think we can probablyprawdopodobnie agreeZgodzić się that it is hottercieplejsze in summerlato than in winterzimowy,
26
86000
5000
Myślę, że zgadzamy się, że w lecie jest cieplej,
01:49
but why? And finallywreszcie, would you be ablezdolny to --
27
91000
6000
ale czemu tak jest?
01:55
and you can sortsortować of scribblekulas it, if you like --
28
97000
2000
Możecie to naszkicować,
01:57
scribblekulas a planplan diagramdiagram of the solarsłoneczny systemsystem,
29
99000
3000
narysować model Układu Słonecznego
02:00
showingseans the shapekształt of the planets'Planet orbitsorbity?
30
102000
4000
pokazujący kształt orbit planet.
02:04
Would you be ablezdolny to do that?
31
106000
1000
Możecie to zrobić?
02:05
And if you can, just scribblekulas a patternwzór.
32
107000
5000
Jeśli tak, narysujcie ten schemat.
02:10
OK. Now, childrendzieci get theirich ideaspomysły not from teachersnauczyciele,
33
112000
6000
Dzieci uczą się nie od nauczycieli,
02:16
as teachersnauczyciele oftenczęsto think, but actuallytak właściwie from commonpospolity sensesens,
34
118000
3000
ale dzięki zdrowemu rozsądkowi,
02:19
from experiencedoświadczenie of the worldświat around them,
35
121000
2000
doświadczaniu świata, interakcji z rówieśnikami,
02:21
from all the things that go on betweenpomiędzy them and theirich peersrówieśnicy,
36
123000
4000
doświadczaniu świata, interakcji z rówieśnikami,
02:25
and theirich carersopiekunów, and theirich parentsrodzice, and all of that. ExperienceDoświadczenie.
37
127000
5000
opiekunom, rodzicom i różnorakim doświadczeniom.
02:30
And one of the great expertseksperci in this fieldpole, of coursekurs, was, blessbłogosławić him,
38
132000
5000
Jednym z ekspertów w tej dziedzinie był Kardynał Wolsey.
02:35
CardinalKardynał WolseyWolsey. Be very carefulostrożny what you get into people'sludzie headsgłowy
39
137000
4000
Trzeba uważać, co się ludziom wkłada do głowy,
02:39
because it's virtuallywirtualnie impossibleniemożliwy to shiftprzesunięcie it afterwardspotem, right?
40
141000
3000
bo potem raczej nie można tego zmienić.
02:42
(LaughterŚmiech)
41
144000
3000
(Śmiech)
02:45
I'm not quitecałkiem sure how he diedzmarły, actuallytak właściwie.
42
147000
2000
Zaraz, jak on umarł?
02:47
Was he beheadedścięty in the endkoniec, or hungzawieszony?
43
149000
2000
Ścięcie czy stryczek?
02:49
(LaughterŚmiech)
44
151000
1000
(Śmiech)
02:50
Now, those questionspytania, whichktóry, of coursekurs, you've got right,
45
152000
2000
Dobrze odpowiedzieliście na pytania, nie odpisywaliście.
02:52
and you haven'tnie mam been conferringprzyznanie, and so on.
46
154000
2000
Dobrze odpowiedzieliście na pytania, nie odpisywaliście.
02:54
And I -- you know, normallynormalnie, I would pickwybierać people out and humiliateupokorzyć,
47
156000
3000
Zwykle wybieram kilkoro "ofiar",
02:57
but maybe not in this instanceinstancja.
48
159000
2000
ale może nie tym razem.
02:59
A little seednasionko weighsważy a lot and, basicallygruntownie, all this stuffrzeczy,
49
161000
4000
Nasionko waży całkiem sporo,
03:03
99 percentprocent of this stuffrzeczy, cameoprawa ołowiana witrażu out of the airpowietrze.
50
165000
3000
ale 99% reszty wzięło się z powietrza.
03:06
Now, I guaranteegwarancja that about 85 percentprocent of you, or maybe it's fewermniej at TEDTED,
51
168000
4000
Około 85% osób, może na TED trochę mniej,
03:10
will have said it comespochodzi out of the groundziemia. And some people,
52
172000
3000
odpowiada, że z ziemi,
03:13
probablyprawdopodobnie two of you, will come up and arguespierać się with me afterwardspotem,
53
175000
3000
a po wykładzie ktoś przychodzi udowodnić mi,
03:16
and say that actuallytak właściwie, it comespochodzi out of the groundziemia.
54
178000
2000
że się mylę.
03:18
Now, if that was trueprawdziwe, we'dpoślubić have truckssamochody ciężarowe going roundokrągły the countrykraj,
55
180000
2000
Ktoś zbiłby niezły interes na uzupełnianiu znikającej ziemi.
03:20
fillingNadzienie people'sludzie gardensogrody in with soilgleba, it'dto by było be a fantasticfantastyczny businessbiznes.
56
182000
3000
Ktoś zbiłby niezły interes na uzupełnianiu znikającej ziemi.
03:23
But, actuallytak właściwie, we don't do that.
57
185000
2000
Ale jest inaczej.
03:25
The massmasa of this comespochodzi out of the airpowietrze.
58
187000
3000
Masa drzewa bierze się z powietrza.
03:28
Now, I passedminęło all my biologybiologia examsegzaminy in BritainWielkiej Brytanii.
59
190000
4000
Byłem dobry z biologii,
03:32
I passedminęło them really well, but I still cameoprawa ołowiana witrażu out of schoolszkoła
60
194000
2000
ale nawet po maturze myślałem, że to pochodzi z ziemi.
03:34
thinkingmyślący that that stuffrzeczy cameoprawa ołowiana witrażu out of the groundziemia.
61
196000
3000
ale nawet po maturze myślałem, że to pochodzi z ziemi.
03:37
SecondDrugi one: can you lightlekki a little torch-bulbLatarka żarówka with a batterybateria bulbżarówka and one piecekawałek of wiredrut?
62
199000
4000
Czy można zapalić żarówkę baterią i drutem?
03:41
Yes, you can, and I'll showpokazać you in a seconddruga how to do that.
63
203000
2000
Jasne, zaraz pokażę.
03:43
Now, I have some ratherraczej badzły newsAktualności,
64
205000
2000
Mam złą wiadomość,
03:45
whichktóry is that I had a piecekawałek of videowideo that I was about to showpokazać you,
65
207000
3000
przygotowałem dla was film,
03:48
whichktóry unfortunatelyNiestety -- the sounddźwięk doesn't work in this roompokój,
66
210000
3000
w którym niestety nie działa dźwięk,
03:51
so I'm going to describeopisać to you, in trueprawdziwe "MontyMonty PythonPython" fashionmoda,
67
213000
3000
więc go opiszę - jak w Monty Pythonie.
03:54
what happensdzieje się in the videowideo. And in the videowideo, a groupGrupa of researchersnaukowcy
68
216000
5000
Badacze jadą do MIT w dzień zakończenia studiów.
03:59
go to MITMIT on graduationPodziałka day.
69
221000
2000
Badacze jadą do MIT w dzień zakończenia studiów.
04:01
We chosewybrał MITMIT because, obviouslyoczywiście, that's a very long way away
70
223000
3000
Wybraliśmy MIT, bo jest dość daleko,
04:04
from here, and you wouldn'tnie mindumysł too much,
71
226000
2000
więc się nie obrazicie,
04:06
but it sortsortować of worksPrace the samepodobnie way in BritainWielkiej Brytanii
72
228000
3000
ale tak samo jest w Wielkiej Brytanii
04:09
and in the WestWest CoastWybrzeże of the USASTANY ZJEDNOCZONE AMERYKI.
73
231000
2000
i na Zachodnim Wybrzeżu USA.
04:11
And we askedspytał them these questionspytania, and we askedspytał those questionspytania
74
233000
4000
Absolwenci kierunków ścisłych nie poradzili sobie
04:15
of sciencenauka graduatesabsolwentów, and they couldn'tnie mógł answerodpowiedź them.
75
237000
2000
z tymi pytaniami.
04:17
And so, there's a wholecały lot of people sayingpowiedzenie,
76
239000
2000
Wiele osób mówiło,
04:19
"I'd be very surprisedzaskoczony if you told me that this cameoprawa ołowiana witrażu out of the airpowietrze.
77
241000
2000
że trudno im uwierzyć, że chodzi o powietrze.
04:21
That's very surprisingzaskakujący to me." And those are sciencenauka graduatesabsolwentów.
78
243000
4000
że trudno im uwierzyć, że chodzi o powietrze.
04:25
And we intercutintercut it with, "We are the premierPremier sciencenauka universityUniwersytet in the worldświat,"
79
247000
3000
A puszą się, że ich uczelnia jest najlepsza,
04:28
because of British-likeBrytyjskie, jak hubrispychy.
80
250000
2000
niczym Brytyjczycy.
04:30
(LaughterŚmiech)
81
252000
1000
(Śmiech)
04:31
And when we gavedał graduateukończyć engineersinżynierowie that questionpytanie,
82
253000
3000
Kiedy zapytaliśmy świeżo upieczonych inżynierów,
04:34
they said it couldn'tnie mógł be doneGotowe.
83
256000
2000
powiedzieli, że to niemożliwe.
04:36
And when we gavedał them a batterybateria, and a piecekawałek of wiredrut, and a bulbżarówka,
84
258000
4000
Daliśmy im baterię, drut i żarówkę i zapytaliśmy:
04:40
and said, "Can you do it?" They couldn'tnie mógł do it. Right?
85
262000
4000
"Umiecie to zrobić?" Nie potrafili.
04:44
And that's no differentróżne from ImperialImperial CollegeKolegium in LondonLondyn, by the way,
86
266000
3000
Tak samo jest w Imperial College w Londynie.
04:47
it's not some sortsortować of anti-Americananty-amerykańskie thing going on.
87
269000
4000
Nie wyśmiewam tu Amerykanów.
04:51
As if. Now, the reasonpowód this matterssprawy is we payzapłacić lots and lots of moneypieniądze
88
273000
6000
To ważne, bo skoro finansujemy naukę,
04:57
for teachingnauczanie people -- we mightmoc as well get it right.
89
279000
2000
lepiej robić to mądrze.
04:59
And there are alsorównież some societalspołeczne reasonspowody
90
281000
2000
Zrozumienie fotosyntezy
05:01
why we mightmoc want people to understandzrozumieć what it is that's happeningwydarzenie
91
283000
4000
przydaje się też z powodów społecznych.
05:05
in photosynthesisfotosynteza. For exampleprzykład, one halfpół of the carbonwęgiel equationrównanie
92
287000
3000
Na przykład, połowa obiegu dwutlenku węgla
05:08
is how much we emitemitują, and the other halfpół of the carbonwęgiel equationrównanie,
93
290000
3000
pochodzi z jego emisji, a reszta, co znam dobrze,
05:11
as I'm very consciousprzytomny as a trusteepowiernika of KewKew,
94
293000
2000
jako członek Kew,
05:13
is how much things soakmoczyć up, and they soakmoczyć up carbonwęgiel dioxidedwutlenek out of the atmosphereatmosfera.
95
295000
5000
to ilość, którą wchłaniają rośliny.
05:18
That's what plantsrośliny actuallytak właściwie do for a livingżycie.
96
300000
3000
Bez tego rośliny nie przeżyją.
05:21
And, for any FinnishFiński people in the audiencepubliczność, this is a FinnishFiński pungra słów:
97
303000
3000
Nie wiem, czy ktoś zrozumie tą fińską grę słów:
05:24
we are, bothobie literallydosłownie and metaphoricallymetaforycznie, skatingjazda na łyżwach on thincienki icelód
98
306000
5000
dosłownie i w przenośni chodzimy po cienkim lodzie,
05:29
if we don't understandzrozumieć that kinduprzejmy of thing.
99
311000
3000
jeśli nie rozumiemy takich podstaw.
05:32
Now, here'soto jest how you do the batterybateria and the bulbżarówka.
100
314000
2000
A co z baterią i żarówką?
05:34
It's so easyłatwo, isn't it? Of coursekurs, you all knewwiedziałem that.
101
316000
4000
Proste, co nie? Na pewno zgadliście.
05:38
But if you haven'tnie mam playedgrał with a batterybateria and a bulbżarówka,
102
320000
2000
Ale jeśli nie bawiliście się tym,
05:40
if you've only seenwidziany a circuitobwód diagramdiagram,
103
322000
2000
widzieliście tylko schemat,
05:42
you mightmoc not be ablezdolny to do that, and that's one of the problemsproblemy.
104
324000
4000
może się to wam nie udać, a to problem.
05:46
So, why is it hottercieplejsze in summerlato than in winterzimowy?
105
328000
2000
Czemu jest cieplej latem?
05:48
We learnuczyć się, as childrendzieci, that you get closerbliższy to something that's hotgorąco,
106
330000
3000
Dzieci uczą się: im bliżej, tym cieplej
05:51
and it burnsoparzenia you. It's a very powerfulpotężny bitkawałek of learninguczenie się,
107
333000
3000
i można się sparzyć. To ważna wiedza,
05:54
and it happensdzieje się prettyładny earlywcześnie on.
108
336000
2000
uczymy się tego wcześnie.
05:56
By extensionrozbudowa, we think to ourselvesmy sami, "Why it's hottercieplejsze in summerlato than in winterzimowy
109
338000
3000
Dlatego myślimy: jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca.
05:59
mustmusi be because we're closerbliższy to the SunSłońce."
110
341000
3000
Dlatego myślimy: jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca.
06:02
I promiseobietnica you that mostwiększość of you will have got that.
111
344000
2000
Odpowiedziała tak większość.
06:04
Oh, you're all shakingdrżący your headsgłowy,
112
346000
1000
Kręcicie głowami,
06:05
but only a fewkilka of you are shakingdrżący your headsgłowy very firmlymocno.
113
347000
3000
ale tylko niektórzy z przekonaniem,
06:08
Other oneste are kinduprzejmy of going like this. All right.
114
350000
2000
inni nieśmiało chichoczą.
06:10
It's hottercieplejsze in summerlato than in winterzimowy because the rayspromienie from the SunSłońce
115
352000
3000
Cieplej jest latem, bo promienie Słońca
06:13
are spreadrozpiętość out more, right, because of the tiltprzechylenie of the EarthZiemia.
116
355000
4000
są bardziej rozproszone przez nachylenie Ziemi.
06:17
And if you think the tiltprzechylenie is tiltingPrzechylanie us closerbliższy, no, it isn't.
117
359000
3000
Nachylenie nie zbliża nas do Słońca.
06:20
The SunSłońce is 93 millionmilion milesmile away, and we're tiltingPrzechylanie like this, right?
118
362000
4000
Słónce jest 150 mln km stąd, a my nachylamy się tak.
06:24
It makesczyni no oddsszansa. In factfakt, in the NorthernPółnocnej HemispherePółkula,
119
366000
3000
To nie ma żadnego znaczenia, na północnej półkuli
06:27
we're furtherdalej from the SunSłońce in summerlato,
120
369000
3000
latem jesteśmy dalej od Słońca, to nie ma znaczenia.
06:30
as it happensdzieje się, but it makesczyni no oddsszansa, the differenceróżnica.
121
372000
3000
latem jesteśmy dalej od Słońca, to nie ma znaczenia.
06:33
OK, now, the scribblekulas of the diagramdiagram of the solarsłoneczny systemsystem.
122
375000
3000
A teraz diagram Układu Słonecznego.
06:36
If you believe, as mostwiększość of you probablyprawdopodobnie do,
123
378000
2000
Jeśli uważacie, że jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca,
06:38
that it's hottercieplejsze in summerlato than in winterzimowy because we're closerbliższy to the SunSłońce,
124
380000
2000
Jeśli uważacie, że jest cieplej, bo jesteśmy bliżej Słońca,
06:40
you mustmusi have drawnpociągnięty an ellipseElipsa.
125
382000
2000
to narysowaliście elipsę.
06:42
Right? That would explainwyjaśniać it, right?
126
384000
2000
To by wszystko wyjaśniało.
06:44
ExceptZ wyjątkiem, in your -- you're noddingkiwając głową -- now, in your ellipseElipsa,
127
386000
4000
Widzę, że potakujecie. Ale w przypadku elipsy,
06:48
have you thought, "Well, what happensdzieje się duringpodczas the night?"
128
390000
2000
co się dzieje nocą?
06:50
BetweenMiędzy AustraliaAustralia and here, right, they'veoni got summerlato
129
392000
4000
W Australii jest teraz lato,
06:54
and we'vemamy got winterzimowy, and what --
130
396000
3000
a tutaj mamy zimę...
06:57
does the EarthZiemia kinduprzejmy of rushpośpiech towardsw kierunku the SunSłońce at night,
131
399000
3000
Czy Ziemia nocą pędzi ku Słońcu,
07:00
and then rushpośpiech back again? I mean, it's a very strangedziwne thing going on,
132
402000
3000
a rano się oddala? Dzieje się coś dziwnego,
07:03
and we holdutrzymać these two modelsmodele in our headgłowa, of what's right and what isn't right,
133
405000
4000
mamy w głowie dwa modele, możliwego i niemożliwego,
07:07
and we do that, as humanczłowiek beingsIstoty, in all sortssortuje of fieldspola.
134
409000
4000
ludzie myślą tak w każdej dziedzinie.
07:11
So, here'soto jest Copernicus'Centrum Nauki Kopernik viewwidok of what the solarsłoneczny systemsystem lookedspojrzał like as a planplan.
135
413000
5000
To kopernikański model Układu Słonecznego,
07:16
That's prettyładny much what you should have on your piecekawałek of paperpapier. Right?
136
418000
3000
coś takiego pewnie narysowaliście.
07:19
And this is NASA'sNASA viewwidok. They're stunninglyoszałamiająco similarpodobny.
137
421000
3000
A to obrazek NASA. Bardzo podobny.
07:22
I hopenadzieja you noticeogłoszenie the coincidenceprzypadek here.
138
424000
3000
Widzicie to dziwne podobieństwo?
07:25
What would you do if you knewwiedziałem that people had this misconceptionnieporozumienie,
139
427000
4000
Co zrobić z faktem, że ludzie mają mylne przekonania,
07:29
right, in theirich headsgłowy, of ellipticaleliptyczny orbitsorbity
140
431000
3000
wyobrażenia eliptycznych orbit,
07:32
causedpowodowany by our experienceswzruszenie religijne as childrendzieci?
141
434000
2000
dzięki doświadczeniom z dzieciństwa?
07:34
What sortsortować of diagramdiagram would you showpokazać them of the solarsłoneczny systemsystem,
142
436000
2000
Jaki diagram Układu Słonecznego
07:36
to showpokazać that it's not really like that?
143
438000
2000
przekona ich, że jest inaczej?
07:38
You'dW przypadku showpokazać them something like this, wouldn'tnie you?
144
440000
2000
Diagram "z lotu ptaka", prawda?
07:40
It's a planplan, looking down from abovepowyżej.
145
442000
1000
Diagram "z lotu ptaka", prawda?
07:41
But, no, look what I founduznany in the textbookspodręczniki.
146
443000
3000
Ale zobaczcie, co jest w podręcznikach.
07:44
That's what you showpokazać people, right? These are from textbookspodręczniki,
147
446000
3000
Bo przecież pokażemy ludziom podręczniki,
07:47
from websitesstrony internetowe, educationaledukacyjny websitesstrony internetowe --
148
449000
2000
edukacyjne strony internetowe.
07:49
and almostprawie anything you pickwybierać up is like that.
149
451000
2000
A wszędzie jest tak,
07:51
And the reasonpowód it's like that is because it's deadnie żyje boringnudny
150
453000
2000
bo inaczej byłoby nudno.
07:53
to have a loadobciążenie of concentrickoncentryczne circleskółka,
151
455000
2000
Tylko koncentryczne kręgi.
07:55
whereasnatomiast that's much more excitingekscytujący, to look at something at that anglekąt,
152
457000
3000
Spoglądanie z ukosa jest fajniejsze.
07:58
isn't it? Right? And by doing it at that anglekąt,
153
460000
3000
Ale w wyniku błędnego przekonania
08:01
if you've got that misconceptionnieporozumienie in your headgłowa, then that
154
463000
2000
i takiej perspektywy
08:03
two-dimensionaldwuwymiarowy representationreprezentacja of a three-dimensionaltrójwymiarowy thing will be ellipseselipsy.
155
465000
5000
ta reprezentacja czegoś trójwymiarowego wyda się elipsą.
08:08
So you've -- it's crapbzdury, isn't it really? As we say.
156
470000
4000
Ale to przecież bzdura.
08:12
So, these mentalpsychiczny modelsmodele -- we look for evidencedowód that reinforceswzmacnia our modelsmodele.
157
474000
3000
Szukamy potwierdzenia swoich modeli poznawczych.
08:15
We do this, of coursekurs, with matterssprawy of racewyścigi, and politicsPolityka, and everything elsejeszcze,
158
477000
4000
Robimy tak w kwestii rasy, polityki i wszystkiego innego.
08:19
and we do it in sciencenauka as well. So we look, just look --
159
481000
2000
Z nauką jest tak samo.
08:21
and scientistsnaukowcy do it, constantlystale -- we look for evidencedowód
160
483000
3000
Naukowcy cały czas szukają dowodów,
08:24
that reinforceswzmacnia our modelsmodele, and some folksludzie are just all too ablezdolny
161
486000
3000
które potwierdzą ich modele,
08:27
and willingskłonny to providezapewniać the evidencedowód that reinforceswzmacnia the modelsmodele.
162
489000
3000
niektórzy są w tym aż za dobrzy.
08:30
So, beingistota I'm in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa, I'll have a digkopać at the EuropeansEuropejczycy.
163
492000
4000
Jako że jestem w USA, podokuczam Europejczykom.
08:34
These are examplesprzykłady of what I would say is badzły practicećwiczyć in sciencenauka
164
496000
3000
To są przykłady złych praktyk w edukacji.
08:37
teachingnauczanie centerscentra. These pictureskino are from LaLa VilletteVillette in FranceFrancja
165
499000
3000
To zdjęcia z La Vilette we Francji
08:40
and the welcomeWitamy wingskrzydło of the ScienceNauka MuseumMuzeum in LondonLondyn.
166
502000
4000
i z "Welcome Wing" w Muzeum Nauki w Londynie.
08:44
And, if you look at the, kinduprzejmy of the way these things are constructedzbudowana,
167
506000
4000
Zobaczcie, jak to jest zbudowane.
08:48
there's a lot of mediationmediacja by glassszkło, and it's very blueniebieski, and kinduprzejmy of professionalprofesjonalny --
168
510000
5000
Wszystko za szybami, bardzo błękitne i profesjonalne.
08:53
in that way that, you know, WoodyWoody AllenAllen comespochodzi up
169
515000
3000
Przypomina się Woody Allen,
08:56
from underpod the sheetspościel in that scenescena in "AnnieAnnie HallHall,"
170
518000
2000
w scenie z "Annie Hall",
08:58
and said, "God, that's so professionalprofesjonalny." And that you don't --
171
520000
3000
mówi spod kołdry "Boże, jak profesjonalnie!"
09:01
there's no passionpasja in it, and it's not handsręce on, right,
172
523000
3000
Ale brak tu pasji, bezpośredniego doświadczenia.
09:04
and, you know, pungra słów intendedzamierzony. WhereasMając na uwadze good interpretationinterpretacja --
173
526000
3000
Przykładem dobrego podejścia
09:07
I'll use an exampleprzykład from nearbyblisko -- is SanSan FranciscoFrancisco ExploratoriumExploratorium,
174
529000
4000
jest pobliskie San Francisco Exploratorium,
09:11
where all the things that -- the demonstrationsdemonstracje, and so on,
175
533000
3000
gdzie wszystkie pokazy i instalacje
09:14
are madezrobiony out of everydaycodziennie objectsobiekty that childrendzieci can understandzrozumieć,
176
536000
3000
są z codziennych przedmiotów, zrozumiałych dla dzieci.
09:17
it's very hands-onpraktyczne, and they can engageangażować with, and experimenteksperyment with.
177
539000
3000
Mogą się nimi bawić i eksperymentować.
09:20
And I know that if the graduatesabsolwentów at MITMIT
178
542000
2000
Wiem, że gdyby absolwenci MIT
09:22
and in the ImperialImperial CollegeKolegium in LondonLondyn had had the batterybateria and the wiredrut
179
544000
4000
i Imperial College w Londynie mieliby baterię i drucik,
09:26
and the bitkawałek of stuffrzeczy, and you know, been ablezdolny to do it,
180
548000
3000
i mieli okazję pobawić się takimi rzeczami,
09:29
they would have learnednauczyli how it actuallytak właściwie worksPrace,
181
551000
3000
nauczyliby się, jak to naprawdę działa,
09:32
ratherraczej than thinkingmyślący that they followśledzić circuitobwód diagramsdiagramy and can't do it.
182
554000
4000
zamiast bezsilnie kopiować schematy obwodów.
09:36
So good interpretationinterpretacja is more about
183
558000
2000
W dobrej interpretacji
09:38
things that are bodgedbodged and stuffednadziewany and of my worldświat, right?
184
560000
4000
jest coś, czego da się dotknąć, coś z naszego świata.
09:42
And things that -- where there isn't an extradodatkowy barrierbariera
185
564000
2000
Bez dodatkowych barier ze szkła, obrobionego tytanu.
09:44
of a piecekawałek of glassszkło or machinedmaszynowy titaniumTytan,
186
566000
3000
Bez dodatkowych barier ze szkła, obrobionego tytanu.
09:47
and it all lookswygląda fantasticfantastyczny, OK?
187
569000
2000
Bez fantastyki, rozumiecie?
09:49
And the ExploratoriumExploratorium does that really, really well.
188
571000
3000
Exploratorium pokazuje to naprawdę dobrze,
09:52
And it's amateuramator, but amateuramator in the bestNajlepiej sensesens,
189
574000
3000
jest amatorskie i to w najlepszym sensie,
09:55
in other wordssłowa, the rootkorzeń of the wordsłowo beingistota of love and passionpasja.
190
577000
5000
bo tu oznacza to miłość i pasję.
10:00
So, childrendzieci are not emptypusty vesselsstatków, OK?
191
582000
2000
Dziecko to nie puste naczynie.
10:02
So, as "MontyMonty PythonPython" would have it,
192
584000
2000
To przypomina Lorda Tajnej Pieczęci z Monty Pythona:
10:04
this is a bitkawałek LordPan PrivyPRIVY SealUszczelnienia to say so,
193
586000
2000
To przypomina Lorda Tajnej Pieczęci z Monty Pythona:
10:06
but this is -- childrendzieci are not emptypusty vesselsstatków.
194
588000
2000
Dzieci to nie puste naczynia.
10:08
They come with theirich ownwłasny ideaspomysły and theirich ownwłasny theoriesteorie,
195
590000
2000
Mają własne pomysły i teorie.
10:10
and unlesschyba że you work with those, then you won'tprzyzwyczajenie be ablezdolny to shiftprzesunięcie them,
196
592000
4000
Żeby je zmienić, musimy o tym pamiętać.
10:14
right? And I probablyprawdopodobnie haven'tnie mam shiftedprzesunięty your ideaspomysły
197
596000
2000
Pewnie nie zmieniłem waszych modeli wszechświata.
10:16
of how the worldświat and universewszechświat operatesdziała, eitherzarówno.
198
598000
3000
Pewnie nie zmieniłem waszych modeli wszechświata.
10:19
But this appliesdotyczy, equallyna równi, to matterssprawy of tryingpróbować to sellSprzedać newNowy technologytechnologia.
199
601000
3000
Ale tak samo jest np. w sprzedaży nowych technologii.
10:22
For exampleprzykład, we are, in BritainWielkiej Brytanii, we're tryingpróbować to do a digitalcyfrowy switchoverprzełączenie
200
604000
3000
Wielkiej Brytanii próbują przełączyć wszystkich
10:25
of the wholecały populationpopulacja into digitalcyfrowy technologytechnologia [for televisiontelewizja].
201
607000
2000
na telewizję cyfrową.
10:27
And it's one of the difficulttrudny things
202
609000
2000
Ale ludzie mają teorie,
10:29
is that when people have preconceptionsuprzedzeń of how it all worksPrace,
203
611000
2000
które mówią, jak to działa.
10:31
it's quitecałkiem difficulttrudny to shiftprzesunięcie those.
204
613000
3000
Ciężko jest je zmienić.
10:34
So we're not emptypusty vesselsstatków; the mentalpsychiczny modelsmodele that we have
205
616000
4000
Modele poznawcze z dzieciństwa utrzymują się w dorosłości.
10:38
as childrendzieci persistutrzymują się into adulthooddorosłość.
206
620000
2000
Modele poznawcze z dzieciństwa utrzymują się w dorosłości.
10:40
PoorBiedny teachingnauczanie actuallytak właściwie does more harmszkoda than good.
207
622000
2000
Złe nauczanie pogarsza sprawę.
10:42
In this countrykraj and in BritainWielkiej Brytanii, magnetismmagnetyzm is understoodzrozumiany better
208
624000
4000
Tu i w Anglii dzieci przed rozpoczęciem edukacji
10:46
by childrendzieci before they'veoni been to schoolszkoła than afterwardspotem, OK?
209
628000
3000
lepiej rozumieją magnetyzm.
10:49
SameTym samym for gravitypowaga, two conceptskoncepcje, so it's -- whichktóry is quitecałkiem humblingupokarzające,
210
631000
4000
Tak samo z grawitacją. To uczy pokory.
10:53
as a, you know, if you're a teachernauczyciel, and you look before and after,
211
635000
3000
Nauczyciele powinni się zastanowić.
10:56
that's quitecałkiem worryingfrasobliwy. They do worsegorzej in teststesty afterwardspotem, after the teachingnauczanie.
212
638000
4000
Po nauce w szkole ludzie gorzej wypadają w testach.
11:00
And we colludezmowy. We designprojekt teststesty,
213
642000
2000
A my kręcimy, piszemy testy,
11:02
or at leastnajmniej in BritainWielkiej Brytanii, so that people passprzechodzić them. Right?
214
644000
3000
przynajmniej w Wielkiej Brytanii, tak by ludzie je zdawali.
11:05
And governmentsrządy do very well. They patpoklepać themselvessami on the back.
215
647000
3000
Rządy dobrze sobie radzą. Chwalą się osiągnięciami.
11:08
OK? We colludezmowy, and actuallytak właściwie if you --
216
650000
4000
A my jesteśmy z nimi w zmowie.
11:12
if someonektoś had designedzaprojektowany a testtest for me
217
654000
2000
Gdyby podczas matury z biologii sprawdzono,
11:14
when I was doing my biologybiologia examsegzaminy,
218
656000
2000
Gdyby podczas matury z biologii sprawdzono,
11:16
to really understandzrozumieć, to see whetherczy I'd understoodzrozumiany
219
658000
2000
czy coś rozumiem,
11:18
more than just kinduprzejmy of puttingwprowadzenie starchskrobia and iodinejod togetherRazem
220
660000
2000
nie tylko czy potrafię wykryć skrobię jodyną,
11:20
and seeingwidzenie it go blueniebieski,
221
662000
2000
nie tylko czy potrafię wykryć skrobię jodyną,
11:22
and really understoodzrozumiany that plantsrośliny tookwziął theirich massmasa out of the airpowietrze,
222
664000
3000
ale rozumiem, że rośliny biorą masę z powietrza,
11:25
then I mightmoc have doneGotowe better at sciencenauka.
223
667000
5000
mógłbym dostać lepszą ocenę.
11:30
So the mostwiększość importantważny thing is to get people to articulateartykułować theirich modelsmodele.
224
672000
5000
Dajmy ludziom wysłowić ich modele poznawcze.
11:35
Your homeworkPraca domowa is -- you know, how does an aircraft'sstatku powietrznego wingskrzydło createStwórz liftwinda?
225
677000
5000
Zadanie domowe: Czemu skrzydło samolotu daje siłę nośną?
11:40
An obviousoczywisty questionpytanie, and you'llTy będziesz have an answerodpowiedź now in your headsgłowy.
226
682000
4000
Proste pytanie, pewnie już znacie odpowiedź.
11:44
And the seconddruga questionpytanie to that then is,
227
686000
3000
Pytanie dodatkowe:
11:47
ensurezapewnić you've explainedwyjaśnione how it is that planessamoloty can flylatać upsidedo góry down.
228
689000
4000
wyjaśnijcie, czemu samolot może latać do góry nogami.
11:51
AhAh haha, right. SecondDrugi questionpytanie is, why is the seamorze blueniebieski? All right?
229
693000
4000
Drugie pytanie: Czemu morze jest niebieskie?
11:55
And you've all got an ideapomysł in your headgłowa of the answerodpowiedź.
230
697000
4000
Myślicie, że wiecie.
11:59
So, why is it blueniebieski on cloudypochmurno daysdni? AhAh, see.
231
701000
4000
Ale czemu jest niebieskie w pochmurne dni?
12:03
(LaughterŚmiech)
232
705000
3000
(Śmiech)
12:06
I've always wanted to say that in this countrykraj.
233
708000
2000
W USA to inaczej brzmi.
12:08
(LaughterŚmiech)
234
710000
2000
(Śmiech)
12:10
FinallyWreszcie, my pleazarzut to you is to allowdopuszczać yourselvessię, and your childrendzieci,
235
712000
4000
Mój apel: pozwólcie sobie, dzieciom, znajomym...
12:14
and anyonektokolwiek you know, to kinduprzejmy of fiddleskrzypce with stuffrzeczy,
236
716000
3000
Bawić się i eksperymentować.
12:17
because it's by fiddlingbłahy with things that you, you know,
237
719000
2000
Choć nie zastąpi to tradycyjnej nauki,
12:19
you complementuzupełnienie your other learninguczenie się. It's not a replacementwymiana,
238
721000
2000
Choć nie zastąpi to tradycyjnej nauki,
12:21
it's just partczęść of learninguczenie się that's importantważny.
239
723000
3000
taka "zabawa" to niezbędny dodatek.
12:24
Thank you very much.
240
726000
1000
Bardzo dziękuję.
12:25
Now -- oh, oh yeah, go on then, go on.
241
727000
2000
Nie przerywajcie sobie.
12:28
(ApplauseAplauz)
242
730000
1000
(Brawa)
Translated by Kinga Skorupska
Reviewed by Krystian Aparta

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.

Why you should listen

Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.

After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.

(Photo: Lloyd Davis/flickr)

More profile about the speaker
Jonathan Drori | Speaker | TED.com