ABOUT THE SPEAKER
Noah Feldman - Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law.

Why you should listen

Noah Feldman is a professor and writer who tries to figure out how to make the government follow the rules; what the rules are that the government has to follow; and what to do if the rules are being broken. In his work, he asks questions like: How can a 225-year-old constitutional blueprint still work? Can you design a new and better constitution from scratch in places like Iraq and Tunisia? What rights do we have, really?

Feldman is the Felix Frankfurter Professor of Law at Harvard Law School and a contributing writer for Bloomberg View. He served as senior constitutional advisor to the Coalition Provisional Authority in Iraq, and advised members of the Iraqi Governing Council on the drafting of the Transitional Administrative Law or interim constitution. He is writing a biography on James Madison, principal author of the Constitution and fourth president of the US; it's forthcoming in 2017.

Feldman is the author of six other books: Cool War: The Future of Global Competition (Random House, 2013); Scorpions: The Battles and Triumphs of FDR’s Great Supreme Court Justices (Twelve Publishing, 2010); The Fall and Rise of the Islamic State (Princeton University Press, 2008); Divided By God: America's Church-State Problem and What We Should Do About It (Farrar, Straus & Giroux 2005); What We Owe Iraq: War and the Ethics of Nation-building (Princeton University Press 2004) and After Jihad: America and the Struggle for Islamic Democracy (Farrar, Straus & Giroux 2003. He most recently co-authored two textbooks: Constitutional Law, Eighteenth Edition (Foundation Press, 2013) and First Amendment Law, Fifth Edition (Foundation Press, 2013).

More profile about the speaker
Noah Feldman | Speaker | TED.com
TED2003

Noah Feldman: Politics and religion are technologies

Noah Feldman twierdzi, że polityka i religia są technologiami

Filmed:
442,154 views

Noah Feldman przeprowadza ostrą argumentację udowadniającą, że polityka i religia – pomimo istniejących między nimi różnic – są pokrewnymi technologiami zaprojektowanymi, aby skutecznie łączyć i zarządzać dowolną grupą ludzi.
- Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
I want to arguespierać się to you that in factfakt, politicsPolityka and religionreligia,
0
0
5000
Chcę wam pokazać, że w rzeczywistości polityka i religia,
00:17
whichktóry are the two primarypodstawowa factorsczynniki --
1
5000
2000
które są dwoma zasadniczymi czynnikami –
00:19
not the solepodeszwa, but overwhelminglyprzemożnie, the primarypodstawowa factorsczynniki --
2
7000
3000
nie jedynymi, ale przytłaczająco pierwotnymi –
00:22
whichktóry are drivingnapędowy towardsw kierunku a warwojna whichktóry lookswygląda extremelyniezwykle likelyprawdopodobne --
3
10000
3000
prowadzącymi do wojny, która wydaje się być wielce prawdopodobną -
00:25
borderinggraniczy z on the inevitablenieunikniony at this pointpunkt,
4
13000
2000
balansującą w tym momencie na granicy nieuniknionego,
00:27
whetherczy one is in favorprzysługa of that or not --
5
15000
2000
czy to się komuś podoba czy nie –
00:29
that politicsPolityka and religionreligia are, in factfakt, themselvessami
6
17000
3000
że polityka i religia są w istocie
00:32
better conceptualizedrozumienia as kindsrodzaje of technologytechnologia,
7
20000
4000
bardziej zrozumiałe kiedy rozpatrywane są jako rodzaje technologii
00:36
and subjectPrzedmiot to kindsrodzaje of questionspytania that we regularlyregularnie considerrozważać
8
24000
5000
i stają się przedmiotem pytań, które zwyczajowo rozważamy
00:41
in the spaceprzestrzeń of conceptualkonceptualistyczny designprojekt.
9
29000
3000
w obszarze projektu koncepcyjnego.
00:44
Here'sTutaj jest what I mean. PoliticsPolityka and --
10
32000
3000
Oto co myślę. Polityka -
00:47
let's focusskupiać on the politicalpolityczny systemsystem in particularszczególny questionpytanie here,
11
35000
3000
skupmy się tutaj na konkretnym systemie politycznym,
00:50
whichktóry is the systemsystem of democracydemokracja.
12
38000
2000
jakim jest demokracja.
00:52
DemocracyDemokracji, as a typerodzaj of politicsPolityka, is a technologytechnologia
13
40000
4000
Demokracja, jako typ polityki, jest technologią
00:56
for the controlkontrola and deploymentwdrażania of powermoc.
14
44000
2000
kontroli i stosowania władzy.
00:58
You can deployWdrażanie powermoc in a wideszeroki rangezasięg of wayssposoby.
15
46000
3000
Władzę można sprawować na przeróżne sposoby.
01:01
The famoussławny oneste -- despotismdespotyzm is a good one;
16
49000
2000
Dobrym przykładem jest szeroko znany despotyzm.
01:03
anarchyAnarchia is a way to not deployWdrażanie the powermoc in any organizedzorganizowany way,
17
51000
3000
Anarchia jest metodą stosowania władzy nie w sposób zorganizowany,
01:06
to do it in a radicallyradykalnie diffusedrozproszone fashionmoda;
18
54000
2000
lecz całkowicie rozproszony.
01:08
and democracydemokracja is a setzestaw of technologiestechnologie,
19
56000
2000
A demokracja jest zestawem technologii,
01:10
whichktóry have the effectefekt of, in principlezasada,
20
58000
3000
które, w założeniu, skutkują
01:13
diffusingdyfuzji the powermoc sourceźródło to a largeduży numbernumer of people
21
61000
3000
rozproszeniem władzy na ogromna liczbę obywateli,
01:16
and then re-concentratingponowne skoncentrowanie it in a smallermniejszy groupGrupa of people who governrządzić,
22
64000
3000
a następnie ponownie ją skupiają na mniejszej grupie ludzi rządzących,
01:19
and who themselvessami are, in principlezasada, authorizedautoryzowany to governrządzić
23
67000
4000
którzy są z zasady uprawnieni do sprawowania rządów
01:23
by virtueCnota of what the broaderszerszy publicpubliczny has doneGotowe.
24
71000
3000
na mocy wcześniejszych działań podjętych przez społeczeństwo.
01:26
Now, considerrozważać religionreligia -- in this casewalizka IslamIslam,
25
74000
3000
Teraz rozważmy religię – w tym wypadku islam
01:29
whichktóry is the religionreligia that, in some directbezpośredni sensesens,
26
77000
3000
będący religią, o której można powiedzieć wprost,
01:32
can be said to be precipitatingStrącanie what we're about to enterwchodzić.
27
80000
4000
że przyśpiesza to, do czego się właśnie zbliżamy.
01:36
Let me say parentheticallyNawiasem why I think that's the casewalizka,
28
84000
2000
Pozwólcie, że wyjaśnię na marginesie, dlaczego uważam, że właśnie to jest tym istotnym punktem,
01:38
because I think it's a potentiallypotencjalnie controversialkontrowersyjny statementkomunikat.
29
86000
3000
ponieważ sądzę, że jest to potencjalnie kontrowersyjne stwierdzenie.
01:41
I would put it in the followingnastępujący equationrównanie: no 9/11, no warwojna.
30
89000
4000
Ująłbym to w następujące równanie: brak 11 września, brak wojny.
01:45
At the beginningpoczątek of the BushBush administrationadministracja,
31
93000
4000
Na początku rządów Busha,
01:49
when PresidentPrezydent BushBush, now PresidentPrezydent BushBush, was runningbieganie for presidentprezydent,
32
97000
3000
kiedy - obecnie prezydent - Bush dopiero startował w wyborach,
01:52
he madezrobiony it very clearjasny that he was not interestedzainteresowany in interveninginterwencji broadlyszeroko in the worldświat.
33
100000
3000
stanowczo zapowiedział, że nie jest zainteresowany szeroką ingerencją w sprawy światowe.
01:55
In factfakt, the trendtendencja was for disengagementwycofanie with the restodpoczynek of the worldświat.
34
103000
3000
Głównym trendem było w istocie odcinanie się od reszty świata.
01:58
That's why we heardsłyszał about the backingpoparcie away from the KyotoKyoto protocolprotokół, for exampleprzykład.
35
106000
3000
Dlatego, na przykład, słyszeliśmy o wycofywaniu się z protokołu w Kioto.
02:02
After 9/11, the tablestabele were turnedobrócony.
36
110000
3000
Po 11 września karta się odwróciła.
02:05
And the presidentprezydent decidedzdecydowany, with his advisorsdoradcy,
37
113000
3000
A prezydent i jego doradcy zdecydowali się
02:08
to undertakezobowiązują się some kinduprzejmy of an activeaktywny interventioninterwencja in the worldświat around us.
38
116000
4000
bardziej zaangażować w sprawy otaczającego świata.
02:12
That beganrozpoczął się with AfghanistanAfganistan,
39
120000
2000
Rozpoczęło się od Afganistanu,
02:14
and when AfghanistanAfganistan wentposzedł extremelyniezwykle smoothlypłynnie and quicklyszybko,
40
122000
3000
a kiedy ta operacja przebiegła gładko,
02:17
a decisiondecyzja was madezrobiony throughprzez the technologytechnologia of democracydemokracja --
41
125000
4000
podjęto decyzję, przy użyciu technologii demokracji –
02:21
again, noticeogłoszenie, not a perfectidealny technologytechnologia --
42
129000
3000
i zauważcie ponownie, nie do końca doskonałej technologii –
02:24
but throughprzez the technologytechnologia of democracydemokracja
43
132000
2000
ale jednak przy jej użyciu,
02:26
that this administrationadministracja was going to pushPchać in the directionkierunek of anotherinne warwojna --
44
134000
3000
że ten rząd będzie popychał w kierunku kolejnej wojny.
02:29
this time, a warwojna in IraqIrak.
45
137000
2000
Tym razem wojny w Iraku.
02:31
Now, the reasonpowód I beginzaczynać by sayingpowiedzenie "no 9/11, no warwojna"
46
139000
5000
Powodem, dla którego rozpocząłem stwierdzeniem, że bez 11 września nie byłoby wojny,
02:36
is that we have to acknowledgeuznać that IslamIslam,
47
144000
4000
jest fakt, że musimy przyjąć do wiadomości, iż islam,
02:40
as interpretedinterpretowane by a very, very smallmały, extremelyniezwykle radicalrodnik groupGrupa of people,
48
148000
6000
interpretowany przez bardzo wąską grupę radykalnych ekstremistów,
02:46
was a precipitatingStrącanie causeprzyczyna of the 9/11 attacksataki --
49
154000
4000
był gwałtowną przyczyną ataków 11 września -
02:50
the precipitatingStrącanie causeprzyczyna of the 9/11 attacksataki --
50
158000
2000
decydującą gwałtowną przyczyną tych ataków –
02:52
and as a consequencekonsekwencja, at one degreestopień of removeusunąć,
51
160000
3000
a w konsekwencji, w nieco odległy sposób,
02:55
the precipitatingStrącanie causeprzyczyna of the comingprzyjście warwojna that we're about to be engagedzaręczony in.
52
163000
4000
decydującą gwałtowną przyczyną nadchodzącej wojny, do której się przygotowujemy.
02:59
And I would addDodaj that binkosz LadenŁadunkiem and his followerszwolenników
53
167000
3000
Dodałbym również, że bin Laden i jego zwolennicy
03:02
are consciouslyświadomie devotedoddany to the goalcel of creatingtworzenie a conflictkonflikt betweenpomiędzy democracydemokracja,
54
170000
5000
świadomie dążą do wykreowania konfliktu pomiędzy demokracją,
03:07
or at leastnajmniej capitalistkapitalista democracydemokracja, on the one handdłoń,
55
175000
3000
a przynajmniej demokracją kapitalistyczną, z jednej strony,
03:10
and the worldświat of IslamIslam as they see and definedefiniować it.
56
178000
4000
i światem islamu, takim, jakim go postrzegają i definiują.
03:14
Now, how is IslamIslam a technologytechnologia in this conceptualkonceptualistyczny apparatusaparatury?
57
182000
3000
Zatem, w jaki sposób islam jest technologią w tym koncepcyjnym mechanizmie?
03:17
Well, it's a technologytechnologia for, first, salvationzbawienie in its mostwiększość basicpodstawowy sensesens.
58
185000
4000
Cóż, po pierwsze jest on technologią, a w swoim najbardziej podstawowym sensie – zbawieniem.
03:21
It's meantOznaczało to be a mechanismmechanizm for construinginterpretacji the universewszechświat
59
189000
3000
Został obmyślony jako mechanizm do konstruowania wszechświata
03:24
in a way that will bringprzynieść about the salvationzbawienie of the individualindywidualny believerwierzący,
60
192000
4000
w sposób, który przyniesie zbawienie pojedynczemu wiernemu,
03:28
but it's alsorównież meantOznaczało by the IslamistsIslamiści --
61
196000
2000
ale jest także uważany przez swoich wyznawców -
03:30
and I use that termsemestr to mean people who believe that IslamIslam --
62
198000
4000
i używam tego terminu na oznaczenie ludzi, którzy wierzą, że islam,
03:34
they followśledzić the sloganslogan, IslamIslam is the answerodpowiedź to a wideszeroki rangezasięg of questionspytania,
63
202000
3000
podążając za sloganem - jest odpowiedzią na szerokie spektrum pytań
03:37
whetherczy they're socialspołeczny, or politicalpolityczny, or personalosobisty, or spiritualduchowy.
64
205000
3000
o charakterze społecznym, politycznym, osobistym lub duchowym.
03:40
WithinW ramach the spherekula of people who have that viewwidok,
65
208000
2000
Pomiędzy tymi, którzy mają taki pogląd,
03:42
and it's a largeduży numbernumer of people in the MuslimMuzułmanin worldświat
66
210000
2000
a w świecie muzułmańskim istnieje duża liczba ludzi,
03:44
who disagreenie zgadzać się with binkosz LadenŁadunkiem in his applicationpodanie,
67
212000
2000
którym nie odpowiada proponowany przez bin Ladena sposób zastosowania wykładni islamu,
03:46
but agreeZgodzić się that IslamIslam is the answerodpowiedź.
68
214000
2000
ale zgadzają się, że islam jest właściwą odpowiedzią.
03:48
IslamIslam representsreprezentuje a way of engagingujmujący the worldświat
69
216000
3000
Islam reprezentuje taki modus operandi w świecie,
03:51
throughprzez whichktóry one can achieveosiągać certainpewny desirablepożądany goalscele.
70
219000
3000
który pozwala osiągnąć pewne pożądane cele.
03:54
And the goalscele from the perspectiveperspektywiczny of MuslimsMuzułmanie are, in principlezasada,
71
222000
4000
A celami tymi, z muzułmańskiej perspektywy, są z zasady
03:58
peacepokój, justicesprawiedliwość and equalityrówność,
72
226000
3000
pokój, sprawiedliwość i równość,
04:01
but on termswarunki that correspondodpowiadać to traditionaltradycyjny MuslimMuzułmanin teachingsnauki.
73
229000
4000
ale na warunkach, które nawiązują do tradycyjnych muzułmańskich nauk.
04:05
Now, I don't want to leavepozostawiać a misimpressionmisimpression
74
233000
3000
Nie chcę w tym momencie sprawiać błędnego wrażenia
04:08
by identifyingidentyfikacji eitherzarówno of these propositionsPropozycje --
75
236000
3000
utożsamiając którąkolwiek z tych propozycji,
04:11
ratherraczej, eitherzarówno of these phenomenazjawiska, democracydemokracja or IslamIslam -- as technologiestechnologie.
76
239000
4000
czy raczej którekolwiek z tych zjawisk – demokrację lub islam – z technologiami.
04:15
I don't want to suggestsugerować that they are a singlepojedynczy thing that you can pointpunkt to.
77
243000
3000
Nie chcę sugerować, że są one pojedynczymi rzeczami, na które można wskazać.
04:18
And I think a good way to proveokazać się this
78
246000
2000
I sądzę, że dobrym sposobem, aby to dowieść,
04:20
is simplypo prostu to demonstratewykazać to you what my thought processproces was
79
248000
3000
jest zademonstrowanie wam, jak przebiegał mój proces myślowy,
04:23
when decidingdecydowanie what to put on the wallŚciana behindza me when I spokeprzemówił.
80
251000
3000
kiedy decydowałem, co umieścić na ścianie za moimi plecami w trakcie swojego wystąpienia.
04:26
And I ranpobiegł immediatelynatychmiast into a conceptualkonceptualistyczny problemproblem:
81
254000
2000
I natychmiast napotkałem problem konceptualny –
04:28
you can't showpokazać a pictureobrazek of democracydemokracja.
82
256000
2000
nie można pokazać obrazu demokracji.
04:30
You can showpokazać a sloganslogan, or a symbolsymbol, or a signznak that standsstojaki for democracydemokracja.
83
258000
5000
Można pokazać slogan albo symbol, albo znak reprezentujący demokrację.
04:35
You can showpokazać the CapitolCapitol --
84
263000
1000
Można pokazać Kapitol –
04:36
I had the samepodobnie problemproblem when I was designingprojektowanie the coverpokrywa
85
264000
2000
miałem ten sam problem, kiedy projektowałem okładkę
04:38
of my forthcomingnadchodzące bookksiążka, in factfakt --
86
266000
2000
do mojej mającej się niedługo ukazać książki; właściwie –
04:40
what do you put on the coverpokrywa to showpokazać democracydemokracja?
87
268000
2000
co umieścić na okładce, aby zaprezentować demokrację?
04:42
And the samepodobnie problemproblem with respectPoszanowanie to IslamIslam.
88
270000
2000
Ten sam problem pojawia się w odniesieniu do islamu.
04:44
You can showpokazać a mosqueMeczet, or you can showpokazać worshippersczciciele,
89
272000
2000
Można pokazać meczet albo wyznawców,
04:46
but there's not a straightforwardbezpośredni way of depictingprzedstawiające IslamIslam.
90
274000
2000
ale nie ma bezpośredniego sposobu, aby zobrazować islam.
04:48
That's because these are the kindsrodzaje of conceptskoncepcje
91
276000
2000
Jest tak, ponieważ są to te rodzaje pojęć,
04:50
that are not susceptiblepodatny to easyłatwo representationreprezentacja.
92
278000
3000
które nie poddają się oczywistym przedstawieniom.
04:53
Now, it followsnastępuje from that, that they're deeplygłęboko contestabletej.
93
281000
3000
Wypływa to z faktu, że są one głęboko sporne.
04:56
It followsnastępuje from that that all of the people in the worldświat
94
284000
3000
Z tego, że wszyscy ci ludzie na świecie,
04:59
who say that they are MuslimsMuzułmanie can, in principlezasada,
95
287000
2000
którzy twierdzą, że są muzułmanami, mogą, z zasady,
05:01
subscribeZapisz się to a wideszeroki rangezasięg of differentróżne interpretationsinterpretacje
96
289000
3000
podpisać się pod przeróżnymi interpretacjami
05:04
of what IslamIslam really is, and the samepodobnie is trueprawdziwe of democracydemokracja.
97
292000
5000
tego, czym naprawdę jest islam i to samo dotyczy demokracji.
05:09
In other wordssłowa, unlikew odróżnieniu the wordsłowo hopenadzieja,
98
297000
3000
Innymi słowy, przeciwnie do słowa nadzieja,
05:12
whichktóry one could look up in a dictionarysłownik and deriveczerpać originspoczątki for,
99
300000
4000
które można wyszukać w słowniku i dotrzeć do jego pierwotnego znaczenia,
05:16
and, perhapsmoże, reachdosięgnąć some kinduprzejmy of a consensualza zgodą use analysisanaliza,
100
304000
3000
oraz prawdopodobnie uzyskać pewien rodzaj analizy konsensusu co do jego zastosowania,
05:19
these are essentiallygłównie contestedkwestionowane conceptskoncepcje.
101
307000
2000
te pojęcia są pojęciami dyskusyjnymi w swojej istocie.
05:21
They're ideaspomysły about whichktóry people disagreenie zgadzać się in the deepestnajgłębszy possiblemożliwy sensesens.
102
309000
6000
Są ideami, co do których ludzie spierają się w najgłębszym możliwym sensie.
05:27
And as a consequencekonsekwencja of this disagreementnieporozumienia,
103
315000
3000
I w konsekwencji tej niezgodności
05:30
it's very, very difficulttrudny for anyonektokolwiek to say,
104
318000
2000
niezwykle trudno jest komukolwiek powiedzieć:
05:32
"I have the right versionwersja of IslamIslam."
105
320000
2000
„Moja wersja islamu jest właściwa.”
05:34
You know, post-Po wprowadzeniu9/11, we were treatedleczony to the amazingniesamowity phenomenonzjawisko
106
322000
3000
Po wydarzeniach 11 września byliśmy świadkami niesamowitego zjawiska,
05:37
of GeorgeGeorge W. BushBush sayingpowiedzenie, "IslamIslam meansznaczy peacepokój."
107
325000
3000
jakim było następujące stwierdzenie George W. Busha: „Islam oznacza pokój.”
05:40
Well, so saysmówi GeorgeGeorge W. BushBush.
108
328000
3000
No cóż, tak twierdzi George W. Bush.
05:43
Other people would say it meansznaczy something elsejeszcze.
109
331000
2000
Inni ludzie powiedzieliby, że to oznacza co innego.
05:45
Some people would say that IslamIslam meansznaczy submissionskładanie.
110
333000
2000
Niektórzy rzekliby, że islam oznacza poddanie.
05:47
Other people would say it meansznaczy an acknowledgementpotwierdzenie
111
335000
2000
Inni powiedzieliby, że oznacza to potwierdzenie
05:49
or recognitionuznanie of God'sBoga sovereigntysuwerenności.
112
337000
2000
albo uznanie rządów Boga.
05:51
There are a wideszeroki rangezasięg of differentróżne things that IslamIslam can mean.
113
339000
3000
Islam może oznaczać cały szereg przeróżnych rzeczy.
05:54
And ostensiblypozornie, the samepodobnie is trueprawdziwe of democracydemokracja.
114
342000
2000
I jest to pozornie prawdą również w odniesieniu do demokracji.
05:56
Some people say that democracydemokracja consistsskłada się basicallygruntownie in electionsWybory.
115
344000
3000
Niektórzy powiedzieliby, że demokracja opiera się na wyborach.
05:59
Other people say no, that's not enoughdość,
116
347000
2000
Inni mówią: nie, to nie wystarczy,
06:01
there have to be basicpodstawowy liberalliberalne rightsprawa: freewolny speechprzemówienie, freewolny pressnaciśnij, equalityrówność of citizensobywatele.
117
349000
4000
muszą istnieć podstawowe liberalne prawa: wolność wypowiedzi, wolne media, równość obywateli.
06:05
These are contestedkwestionowane pointszwrotnica, and it's impossibleniemożliwy to answerodpowiedź them by sayingpowiedzenie,
118
353000
3000
Są to kwestie dyskusyjne i nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi mówiąc:
06:08
"AhAh haha, I lookedspojrzał in the right placemiejsce, and I founduznany out what these conceptskoncepcje mean."
119
356000
3000
„Aha, zajrzałem we właściwe miejsce, i już wiem, co oznaczają te pojęcia.”
06:12
Now, if IslamIslam and democracydemokracja are at presentteraźniejszość
120
360000
4000
Jeśli islam i demokracja znajdują się w tej chwili
06:16
in a momentza chwilę of great confrontationkonfrontacji,
121
364000
2000
w fazie wielkiej konfrontacji,
06:18
what does that mean?
122
366000
2000
to co to oznacza?
06:20
Well, you could fitdopasowanie it into a rangezasięg of differentróżne interpretativeinterpretacyjnych frameworksramy.
123
368000
4000
Cóż, można tę kwestię umieścić w szerokim kontekście interpretacyjnym.
06:24
You could beginzaczynać with the one that we beganrozpoczął się with a couplepara of daysdni agotemu,
124
372000
3000
Można przywołać ten, od którego rozpoczęliśmy kilka dni temu,
06:27
whichktóry was fearstrach.
125
375000
2000
czyli strach.
06:29
FearStrach przed is not an implausiblenieprawdopodobne reactionreakcja with a warwojna just around the cornerkąt
126
377000
5000
Nie jest to przesadzona reakcja na zbliżającą się wojnę,
06:34
and with a very, very highwysoki likelihoodprawdopodobieństwo that manywiele, manywiele people are going to dieumierać
127
382000
3000
w wyniku której prawdopodobnie
06:37
as a consequencekonsekwencja of this confrontationkonfrontacji --
128
385000
2000
zginie bardzo wielu ludzi –
06:39
a confrontationkonfrontacji whichktóry manywiele, manywiele people
129
387000
2000
wojnę, której nie chce bardzo wielu ludzi
06:41
in the MuslimMuzułmanin worldświat do not want,
130
389000
2000
w świecie islamu,
06:43
manywiele, manywiele people in the AmericanAmerykański democracydemokracja do not want,
131
391000
3000
której nie chce bardzo wielu ludzi w świecie amerykańskiej demokracji,
06:46
manywiele people elsewheregdzie indziej in the worldświat do not want,
132
394000
2000
i której nie chce także wielu ludzi nigdzie indziej na świecie,
06:48
but whichktóry nonethelessniemniej jednak is favoredpreferowane by a largeduży enoughdość numbernumer of people --
133
396000
3000
ale która, pomimo to, jest opcją faworyzowaną przez wystarczająco wielką liczbę ludzi -
06:51
at leastnajmniej in the relevantistotnych spaceprzestrzeń, whichktóry is the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa --
134
399000
4000
przynajmniej na związanym ze sprawą obszarze, którym są Stany Zjednoczone –
06:55
to actuallytak właściwie go forwardNaprzód. So fearstrach is not a crazyzwariowany responseodpowiedź at all.
135
403000
3000
aby do niej doprowadzić. Zatem strach wcale nie jest szaloną odpowiedzią.
06:58
And I think that that's, in factfakt, probablyprawdopodobnie the first appropriatewłaściwy responseodpowiedź.
136
406000
4000
W istocie, sądzę, że jest to zupełnie stosowna reakcja.
07:02
What I want to suggestsugerować to you, thoughchociaż, in the nextNastępny couplepara of minutesminuty
137
410000
3000
W ciągu następnych kilku minut spróbuję wam pokazać,
07:05
is that there's alsorównież a hopefulpełen nadziei responseodpowiedź to this.
138
413000
4000
że istnieje także optymistyczna odpowiedź na to zagadnienie.
07:09
And the hopefulpełen nadziei responseodpowiedź derivespochodzi from recognizingrozpoznawanie
139
417000
3000
Optymistyczna odpowiedź wypływa z faktu rozpoznania
07:12
that IslamIslam and democracydemokracja are technologiestechnologie.
140
420000
2000
islamu i demokracji jako technologii.
07:14
And by virtueCnota of beingistota technologiestechnologie, they're manipulableobrabiac.
141
422000
3000
A ponieważ są one technologiami, są też kontrolowalne.
07:17
And they're manipulableobrabiac in wayssposoby
142
425000
2000
Są kontrolowalne w sposób,
07:19
that can produceprodukować some extremelyniezwykle positivepozytywny outcomeswyniki.
143
427000
2000
który może przynieść niezmiernie pozytywne wyniki.
07:21
What do I have in mindumysł?
144
429000
2000
Co mam na myśli?
07:23
Well, all over the MuslimMuzułmanin worldświat there are people
145
431000
3000
Cóż, w całym muzułmańskim świecie są ludzie,
07:26
who take IslamIslam deeplygłęboko seriouslypoważnie, people who careopieka about IslamIslam,
146
434000
4000
którzy traktują islam niezwykle poważnie, którzy czują w stosunku do niego dużą odpowiedzialność,
07:30
for whomkogo it's a sourceźródło eitherzarówno of faithwiara, or of civilizationcywilizacja, or of deepgłęboki valueswartości,
147
438000
4000
dla których jest on albo źródłem wiary, albo cywilizacji, albo głębokich wartości
07:34
or just a sourceźródło of powerfulpotężny personalosobisty identitytożsamość,
148
442000
2000
lub po prostu źródłem potężnej osobistej siły, z którą mogą się utożsamić,
07:36
who think and are sayingpowiedzenie loudlygłośno that IslamIslam and democracydemokracja
149
444000
4000
którzy myślą i głośną mówią o tym, że islam i demokracja
07:40
are in factfakt not in conflictkonflikt, but are in factfakt deeplygłęboko compatiblezgodny.
150
448000
4000
nie są w konflikcie, lecz że są w rzeczywistości głęboko ze sobą zgodne.
07:44
And these MuslimsMuzułmanie -- and it's the vastogromny majoritywiększość of MuslimsMuzułmanie --
151
452000
3000
I ci muzułmanie – a stanowią oni ogromną większość –
07:47
disagreenie zgadzać się profoundlygłęboko with binkosz Laden'sŁadunkiem 's approachpodejście, profoundlygłęboko.
152
455000
5000
głęboko sprzeciwiają się podejściu bin Ladena.
07:52
And they furthermorePonadto think overwhelminglyprzemożnie --
153
460000
3000
Ponadto w przytłaczającej mierze sądzą –
07:55
again one can't speakmówić of everykażdy personosoba, but overwhelminglyprzemożnie,
154
463000
2000
i ponownie, nie mówię tu o każdej pojedynczej osobie, ale jest to przytłaczająca większość
07:57
and one can find this by readingczytanie any of the sourcesźródła
155
465000
2000
i można się o tym przekonać sięgając do źródeł,
07:59
that they have producedwytworzony, and they're all over the InternetInternet
156
467000
3000
które stworzyli, a które są ogólnodostępne w internecie
08:02
and in all sortssortuje of languagesJęzyki -- one can see that they're sayingpowiedzenie
157
470000
3000
w różnych językach – można się łatwo przekonać, że twierdzą,
08:05
that theirich concerndotyczyć in theirich ownwłasny countrieskraje is primarilyprzede wszystkim to freewolny up themselvessami
158
473000
6000
iż główną troską w ich krajach jest przede wszystkim uzyskanie wolnego wyboru
08:11
to have choicewybór in the spheressfery of personalosobisty life,
159
479000
4000
w osobistej sferze życia,
08:15
in the spherekula of economicsEkonomia, in the spherekula of politicsPolityka,
160
483000
3000
w sferze ekonomicznej, w sferze polityki,
08:18
and, yes, in the spherekula of religionreligia,
161
486000
2000
i, o tak, w sferze religii,
08:20
whichktóry is itselfsamo closelydokładnie regulatedregulowanym in mostwiększość of the MuslimMuzułmanin worldświat.
162
488000
3000
która jest sama w sobie ściśle kontrolowana w większej części muzułmańskiego świata.
08:23
And manywiele of these MuslimsMuzułmanie furtherdalej say
163
491000
2000
Wielu z tych muzułmanów twierdzi też,
08:25
that theirich disagreementnieporozumienia with the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
164
493000
3000
że rozbieżność ich opinii ze zdaniem Stanów Zjednoczonych
08:28
is that it, in the pastprzeszłość and still in the presentteraźniejszość,
165
496000
3000
wynika z tego, że USA, w przeszłości jak i obecnie,
08:31
has sideddwustronna with autocraticautokratyczny rulersmiarki in the MuslimMuzułmanin worldświat
166
499000
4000
stawało po stronie autokratycznych muzułmańskich władców,
08:35
in orderzamówienie to promotepromować America'sAmerica's short-termkrótkoterminowe interestszainteresowania.
167
503000
6000
aby promować swoje krótkoterminowe interesy.
08:41
Now, duringpodczas the ColdZimno WarWojny, that maymoże have been
168
509000
2000
W trakcie zimnej wojny,
08:43
a defensibleobronić positionpozycja for the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa to take.
169
511000
2000
USA mogło przyjąć pozycję obronną.
08:45
That's an academicakademicki questionpytanie.
170
513000
2000
To jest zagadnienie akademickie.
08:47
It maymoże be that there was a great warwojna to be foughtwalczył betweenpomiędzy WestWest and EastWschód,
171
515000
3000
Możliwe, że była tam do rozegrania wielka wojna pomiędzy Wschodem i Zachodem,
08:50
and it was necessaryniezbędny on the axis of democracydemokracja againstprzeciwko communismkomunizm.
172
518000
4000
która była konieczna na osi: demokracja przeciwko komunizmowi.
08:54
And it was necessaryniezbędny in some way for these to contradictsą sprzeczne eachkażdy other,
173
522000
3000
Konieczne było też, w pewnym sensie, zaprzeczanie sobie nawzajem przez te dwa systemy,
08:57
and as a consequencekonsekwencja you have to make friendsprzyjaciele wherevergdziekolwiek you can get them.
174
525000
3000
w konsekwencji czego każdy z nich pozyskiwał przyjaciół, gdzie tylko mógł.
09:00
But now that the ColdZimno WarWojny is over,
175
528000
2000
Ale teraz, kiedy zimna wojna się skończyła,
09:02
there's nearlyprawie universaluniwersalny consensuszgoda in the MuslimMuzułmanin worldświat --
176
530000
4000
istnieje niemalże powszechna zgoda w muzułmańskim świecie –
09:06
and prettyładny closeblisko to the samepodobnie here in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa,
177
534000
2000
podobnie jak tu, w Stanach,
09:08
if you talk to people and askzapytać them --
178
536000
2000
jeśli zapytasz ludzi –
09:10
that in principlezasada, there's no reasonpowód that democracydemokracja and IslamIslam cannotnie może co-existwspółistnieją.
179
538000
4000
że, w zasadzie, nie ma powodu, aby demokracja i islam nie mogły współistnieć.
09:14
And we see this amongpośród activistaktywista, practicalpraktyczny MuslimsMuzułmanie,
180
542000
3000
Widać to pomiędzy aktywistami, rozsądnymi muzułmanami,
09:17
like the MuslimsMuzułmanie who are presentlyobecnie the electedwybrany,
181
545000
2000
jak na przykład tymi, którzy zostali obecnie wybrani
09:19
parliamentaryparlamentarne, democraticdemokratyczny governmentrząd of TurkeyTurcja,
182
547000
2000
do parlamentarnego demokratycznego rządu Turcji,
09:21
who are behavingzachowuje się pragmaticallypragmatycznie, not ideologicallyideologicznie,
183
549000
3000
którzy postępują pragmatycznie, nie ideologicznie,
09:24
who are promotingpromowanie theirich ownwłasny religiousreligijny valueswartości,
184
552000
2000
którzy promują swoje własne religijne wartości,
09:26
who are electedwybrany by theirich ownwłasny people
185
554000
2000
którzy zostali wybrani przez swoich własnych ludzi,
09:28
because they were perceivedpostrzegane as honestszczery and sincereszczere
186
556000
2000
ponieważ postrzegano ich jako uczciwych i szczerych
09:30
because of theirich religiousreligijny valueswartości,
187
558000
2000
z powodu ich religijnych wartości,
09:32
but who do not think that IslamIslam and a democraticdemokratyczny systemsystem of governancezarządzanie
188
560000
4000
i którzy nie uważają, że islam i demokratyczny system rządów
09:36
are fundamentallyzasadniczo incompatibleniezgodne.
189
564000
2000
są fundamentalnie nie do pogodzenia.
09:38
Now, you maymoże say, but surelypewno, what we'vemamy seenwidziany on televisiontelewizja about SaudiArabii Saudyjskiej IslamIslam
190
566000
5000
Możecie jednak powiedzieć, że to, czego dowiedzieliśmy się z telewizji na temat saudyjskiego islamu
09:43
convincesprzekonuje us that it can't possiblymożliwie be compatiblezgodny
191
571000
2000
pokazuje nam, że to z całą pewnością nie może być zgodne z tym,
09:45
with what we considerrozważać the corerdzeń of democracydemokracja --
192
573000
2000
co my uważamy za rdzeń demokracji,
09:47
namelymianowicie, freewolny politicalpolityczny choicewybór, basicpodstawowy libertywolność and basicpodstawowy equalityrówność.
193
575000
4000
mianowicie wolne polityczne wybory, podstawowe wolności i podstawowa równość.
09:51
But I'm here to tell you that technologiestechnologie
194
579000
4000
Ale jestem tu właśnie po to, by wam powiedzieć, że technologie
09:55
are more malleableciągliwy than that.
195
583000
2000
są bardziej plastyczne.
09:57
I'm here to tell you that manywiele, manywiele MuslimsMuzułmanie believe --
196
585000
3000
Jestem tu, aby wam powiedzieć, że wielu muzułmanów wierzy –
10:00
the vastogromny majoritywiększość, in factfakt -- in factfakt I think I would go so fardaleko as to say
197
588000
2000
w istocie, ogromna większość – a poszedłbym jeszcze dalej i powiedziałbym,
10:02
that manywiele MuslimsMuzułmanie in SaudiArabii Saudyjskiej ArabiaArabia believe that the corerdzeń valueswartości of IslamIslam,
198
590000
4000
że wielu muzułmanów w Arabii Saudyjskiej wierzy, że podstawowe wartości islamu,
10:06
namelymianowicie acknowledgementpotwierdzenie of God'sBoga sovereigntysuwerenności
199
594000
2000
czyli uznanie boskiej suwerenności
10:08
and basicpodstawowy humanczłowiek equalityrówność before God,
200
596000
3000
i podstawowej ludzkiej równości w obliczu Boga,
10:11
are themselvessami compatiblezgodny with libertywolność, equalityrówność and freewolny politicalpolityczny choicewybór.
201
599000
4000
są same w sobie zgodne z wolnością, równością i wolnym politycznym wyborem.
10:15
And there are MuslimsMuzułmanie, manywiele MuslimsMuzułmanie out there, who are sayingpowiedzenie preciselydokładnie this.
202
603000
5000
Istnieje wielu muzułmanów, którzy tak się właśnie wypowiadają.
10:20
And they're makingzrobienie this argumentargument wherevergdziekolwiek they're permitteddozwolone to make it.
203
608000
3000
Przywołują ten argument, kiedy tylko mogą.
10:23
But theirich governmentsrządy, needlessnie trzeba chyba wspominać to say, are relativelystosunkowo threatenedzagrożony by this.
204
611000
2000
Nie ma potrzeby wspominać też, że ich rządy czują się w dużym stopniu przez to zagrożone.
10:25
And for the mostwiększość partczęść try to stop them from makingzrobienie this argumentargument.
205
613000
3000
I w większości próbują powstrzymać ich przed tą argumentacją.
10:28
So, for exampleprzykład, a groupGrupa of youngmłody activistsaktywiści in EgyptEgipt
206
616000
4000
Przykładowo, grupa młodych aktywistów w Egipcie
10:32
try to formformularz a partyprzyjęcie knownznany as the CenterCentrum PartyStrona,
207
620000
2000
próbowała utworzyć partię znaną jako Partia Centrum,
10:34
whichktóry advocatedzalecane the compatibilityzgodności of IslamIslam and democracydemokracja.
208
622000
2000
która postulowała kompatybilność islamu i demokracji.
10:36
They weren'tnie były even alloweddozwolony to formformularz a partyprzyjęcie.
209
624000
2000
Nie pozwolono im nawet utworzyć partii.
10:38
They were actuallytak właściwie blockedzablokowany from even formingformowanie a partyprzyjęcie
210
626000
2000
Uniemożliwiono im nawet uformowanie partii
10:40
underpod the politicalpolityczny systemsystem there. Why?
211
628000
2000
w tamtejszym systemie politycznym. Dlaczego?
10:42
Because they would have doneGotowe extraordinarilyniezwykle well.
212
630000
2000
Ponieważ radziliby sobie niezwykle dobrze.
10:44
In the mostwiększość recentniedawny electionsWybory in the MuslimMuzułmanin worldświat --
213
632000
2000
W ostatnich wyborach w muzułmańskim świecie –
10:46
whichktóry are those in PakistanPakistan, those in MoroccoMaroko
214
634000
3000
tych w Pakistanie, Maroku
10:49
and those in TurkeyTurcja -- in eachkażdy casewalizka,
215
637000
2000
i Turcji – w każdym z tych przypadków
10:51
people who presentteraźniejszość themselvessami to the electorateelektorat as IslamicIslamska democratsdemokratów
216
639000
3000
ludzie, którzy występowali jako islamscy demokraci
10:54
were fardaleko and away the mostwiększość successfuludany vote-getterspobierające głosować
217
642000
3000
zdobyli zdecydowanie największą liczbę głosów
10:57
everykażdy placemiejsce they were alloweddozwolony to runbiegać freelyswobodnie.
218
645000
4000
w każdym miejscu, w którym pozwolono im swobodnie startować.
11:01
So in MoroccoMaroko, for exampleprzykład, they finishedskończone thirdtrzeci in the politicalpolityczny racewyścigi
219
649000
4000
Na przykład w Maroku zdobyli trzecie miejsce w politycznym wyścigu,
11:05
but they were only alloweddozwolony to contestzawody halfpół the seatssiedzenia.
220
653000
2000
ale pozwolono im ubiegać się tylko o połowę miejsc.
11:07
So had they contestedkwestionowane a largerwiększy numbernumer of the seatssiedzenia,
221
655000
2000
Jeśli pozwolono by im walczyć o większą liczbę miejsc,
11:09
they would have doneGotowe even better.
222
657000
2000
poradziliby sobie o wiele lepiej.
11:11
Now what I want to suggestsugerować to you is that the reasonpowód for hopenadzieja in this casewalizka
223
659000
3000
Chcę wam podpowiedzieć, że powodem do nadziei w tym wypadku
11:14
is that we are on the edgekrawędź of a realreal transformationtransformacja in the MuslimMuzułmanin worldświat.
224
662000
5000
jest to, że znajdujemy się u progu prawdziwej przemiany w muzułmańskim świecie.
11:19
And that's a transformationtransformacja in whichktóry manywiele sincerelyZ poważaniem believingwierząc MuslimsMuzułmanie --
225
667000
4000
I jest to przemiana, w którą wierzy wielu szczerze oddanych muzułmańskich wiernych –
11:23
who careopieka very, very deeplygłęboko about theirich traditionstradycje,
226
671000
3000
którzy głęboko troszczą się o swoją tradycję,
11:26
who do not want to compromisekompromis those valueswartości --
227
674000
3000
którzy nie chcą narażać tych wartości –
11:29
believe, throughprzez the malleabilityciągliwość of the technologytechnologia of democracydemokracja
228
677000
4000
wierzy w nią dzięki plastyczności technologii demokracji
11:33
and the malleabilityciągliwość and syntheticsyntetyczny capabilityzdolność of the technologytechnologia of IslamIslam,
229
681000
5000
oraz plastyczności i syntetycznej zdatności technologii islamu,
11:38
that these two ideaspomysły can work togetherRazem.
230
686000
3000
do umożliwienia współpracy między tymi dwoma ideami.
11:41
Now what would that look like?
231
689000
2000
Jak miałoby to wyglądać?
11:43
What does it mean to say that there's an IslamicIslamska democracydemokracja?
232
691000
3000
Co oznacza stwierdzenie, że istnieje coś takiego jak islamska demokracja?
11:46
Well, one thing is, it's not going to look identicalidentyczny
233
694000
2000
Cóż, pewne jest, że nie będzie ona wyglądać tak samo,
11:48
to democracydemokracja as we know it in the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa.
234
696000
3000
jak demokracja w Stanach Zjednoczonych.
11:51
That maymoże be a good thing, in lightlekki of some of the criticismskrytyki we'vemamy heardsłyszał todaydzisiaj --
235
699000
3000
Może to być dobrą rzeczą, w świetle pewnych krytycznych uwag, które dziś usłyszeliśmy,
11:54
for exampleprzykład, in the regulatoryregulacyjne contextkontekst -- of what democracydemokracja producesprodukuje.
236
702000
4000
na przykład w kontekście nadzorczym dotyczącym tego, co produkuje demokracja.
11:58
It will alsorównież not look exactlydokładnie the way eitherzarówno the people in this roompokój,
237
706000
4000
Nie będzie to także przypominać dokładnie tego, w jaki sposób ludzie w tym pomieszczeniu
12:02
or MuslimsMuzułmanie out in the restodpoczynek of the worldświat --
238
710000
2000
albo muzułmanie w pozostałych częściach świata –
12:04
I don't mean to implyoznacza there aren'tnie są MuslimsMuzułmanie here, there probablyprawdopodobnie are --
239
712000
3000
nie chcę insynuować, że nie ma tu muzułmanów; prawdopodobnie są –
12:07
conceptualizekonceptualizacji IslamIslam.
240
715000
2000
definiują islam.
12:09
It will be transformativeprzemieniająca of IslamIslam as well.
241
717000
3000
Będzie to także wymagało przemiany po stronie islamu.
12:12
And as a resultwynik of this convergencekonwergencja,
242
720000
3000
W rezultacie tej konwergencji,
12:15
this syntheticsyntetyczny attemptpróba to make sensesens of these two ideaspomysły togetherRazem,
243
723000
4000
owej syntetycznej próby uczynienia sensownej całości z tych dwóch idei,
12:19
there's a realreal possibilitymożliwość that, insteadzamiast of a clashkolidować
244
727000
3000
pojawi się realna szansa, że zamiast zderzenia
12:22
of IslamicIslamska civilizationcywilizacja -- if there is suchtaki a thing --
245
730000
3000
islamskiej cywilizacji – jeśli takie coś w ogóle istnieje –
12:25
and democraticdemokratyczny civilizationcywilizacja -- if there is suchtaki a thing --
246
733000
2000
z cywilizacją demokratyczną – jeśli istnieje także coś takiego –
12:27
we'lldobrze in factfakt have closeblisko compatibilityzgodności.
247
735000
3000
otrzymamy w istocie bliską zgodność.
12:30
Now, I beganrozpoczął się with the warwojna because it's the elephantsłoń in the roompokój,
248
738000
4000
Zacząłem to wystąpienie od wojny, ponieważ jest to temat tabu,
12:34
and you can't pretendstwarzać pozory that there isn't about to be a warwojna
249
742000
2000
i nie można udawać, że nie zanosi się na wojnę,
12:36
if you're talkingmówić about these issuesproblemy.
250
744000
2000
jeśli dyskutuje się o tych sprawach.
12:38
The warwojna has tremendousogromny risksryzyko for the modelModel that I'm describingopisujące
251
746000
3000
Wojna jest olbrzymim ryzykiem w modelu, który opisuję,
12:41
because it's very possiblemożliwy that as a consequencekonsekwencja of a warwojna,
252
749000
3000
ponieważ jest wielce prawdopodobne, że – jako konsekwencja wojny –
12:44
manywiele MuslimsMuzułmanie will concludewyciągnąć wniosek that the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
253
752000
3000
wielu muzułmanów dojdzie do wniosku, że Stany Zjednoczone
12:47
is not the kinduprzejmy of placemiejsce that they want to emulateEmulacja
254
755000
2000
nie są miejscem, któremu chcieliby dorównać
12:49
with respectPoszanowanie to its formsformularze of politicalpolityczny governmentrząd.
255
757000
3000
w odniesieniu do ich form politycznych rządów.
12:52
On the other handdłoń, there's a furtherdalej possibilitymożliwość that manywiele AmericansAmerykanie,
256
760000
3000
Z drugiej strony istnieje też możliwość, że wielu Amerykanów,
12:55
sweptzmieciony up in the fevergorączka of a warwojna, will say, and feel, and think
257
763000
5000
dotkniętych wojenną zawieruchą, powie, poczuje i pomyśli,
13:00
that IslamIslam is the enemywróg somehowjakoś --
258
768000
2000
że islam jest w jakiś sposób wrogiem –
13:02
that IslamIslam oughtpowinni to be construedinterpretowane jako as the enemywróg.
259
770000
3000
że musiał być skonstruowany jako wróg.
13:05
And even thoughchociaż, for politicalpolityczny tacticaltaktyczne reasonspowody,
260
773000
2000
I mimo że, z powodów politycznych i taktycznych,
13:07
the presidentprezydent has been very, very good about sayingpowiedzenie that IslamIslam is not the enemywróg,
261
775000
4000
prezydent w bardzo ugodowy sposób zapewniał, że islam nie jest wrogiem,
13:11
nonethelessniemniej jednak, there's a naturalnaturalny impulseimpuls when one enterswchodzi warwojna
262
779000
3000
to istnieje jednakże naturalny odruch, kiedy uczestniczy się w wojnie,
13:14
to think of the other sidebok as an enemywróg.
263
782000
2000
aby myśleć o drugiej stronie jak o wrogu.
13:16
And one furthermorePonadto has the impulseimpuls to generalizegeneralizować, as much as possiblemożliwy,
264
784000
3000
Co więcej, istnieje ogromna tendencja, aby tworzyć uogólnienia
13:19
in definingdefiniowanie who that enemywróg is.
265
787000
2000
odnośnie tego, kto jest tym wrogiem.
13:21
So the risksryzyko are very great.
266
789000
2000
Zatem ryzyko jest bardzo duże.
13:23
On the other handdłoń, the capacitieszdolności for positivepozytywny resultswyniki in the aftermathnastępstwa of a warwojna
267
791000
7000
Z drugiej strony, nie powinno się umniejszać możliwości pozytywnych rozwiązań
13:30
are alsorównież not to be underestimatedniedoceniana,
268
798000
2000
w następstwie wojny,
13:32
even by, and I would say especiallyszczególnie by, people
269
800000
3000
zwłaszcza przez ludzi,
13:35
who are deeplygłęboko skepticalsceptyczny about whetherczy we should go to warwojna in the first placemiejsce.
270
803000
3000
którzy są głęboko sceptyczni w kwestii dotyczącej tego, czy w ogóle powinniśmy brać udział w wojnie.
13:38
Those who opposesprzeciwiać się the warwojna oughtpowinni to realizerealizować that if a warwojna happensdzieje się,
271
806000
5000
Przeciwnicy wojny powinni sobie uświadomić, że jeśli wojna się wydarzy,
13:43
it cannotnie może be the right strategystrategia,
272
811000
2000
właściwą strategią nie może być,
13:45
eitherzarówno pragmaticallypragmatycznie, or spirituallyduchowo, or morallymoralnie, to say after the warwojna,
273
813000
6000
ani z praktycznego punktu widzenia, ani duchowego, czy moralnego, stwierdzenie:
13:51
"Well, let's let it all runbiegać itselfsamo out, and playgrać out howeverjednak it wants to playgrać out,
274
819000
3000
„Cóż, pozwólmy, aby to dobiegło końca samo z siebie i rozegrało się, jak tam sobie będzie chciało,
13:54
because we opposedprzeciwny the warwojna in the first placemiejsce."
275
822000
2000
ponieważ my byliśmy przeciwko wojnie od samego początku.”
13:56
That's not the way humanczłowiek circumstancesokoliczności operatedziałać.
276
824000
2000
Ludzkie okoliczności nie działają w taki sposób.
13:58
You facetwarz the circumstancesokoliczności you have in frontz przodu of you
277
826000
2000
Stawia się czoło okolicznościom, które się pojawiają
14:00
and you go forwardNaprzód.
278
828000
2000
i idzie się naprzód.
14:02
Well, what I'm here to say then is,
279
830000
2000
Chciałbym jeszcze powiedzieć
14:04
for people who are skepticalsceptyczny about the warwojna,
280
832000
2000
ludziom, którzy są sceptycznie nastawieni wobec wojny, iż
14:06
it's especiallyszczególnie importantważny to recognizerozpoznać that in the aftermathnastępstwa of the warwojna
281
834000
3000
szczególnie ważne jest uświadomienie sobie, że na skutek wojny
14:09
there is a possibilitymożliwość for the governmentrząd of the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa
282
837000
4000
może pojawić się szansa dla rządu USA
14:13
and the MuslimMuzułmanin peoplesnarody with whomkogo it interactswspółdziała
283
841000
3000
i muzułmanów, z którymi wchodzi on w interakcję,
14:16
to createStwórz realreal formsformularze of governmentrząd that are trulynaprawdę democraticdemokratyczny
284
844000
3000
aby stworzyć formy rządów, które są prawdziwie demokratyczne
14:19
and alsorównież trulynaprawdę IslamicIslamska.
285
847000
2000
i prawdziwie islamskie.
14:21
And it is crucialistotny -- it is crucialistotny in a practicalpraktyczny, activistaktywista way --
286
849000
4000
Jest to kluczowe, w praktyczny, aktywistyczny sposób
14:25
for people who careopieka about these issuesproblemy to make sure
287
853000
4000
dla ludzi, którzy dbają o te kwestie, aby upewnić się,
14:29
that withinw ciągu the technologytechnologia of democracydemokracja, in this systemsystem,
288
857000
3000
że za pomocą technologii demokracji, w tym systemie,
14:32
they exercisećwiczenie theirich preferencesPreferencje, theirich choiceswybory and theirich voicesgłosy
289
860000
3000
ćwiczą swoje preferencje, swoje wybory i swoje głosy,
14:35
to encouragezachęcać that outcomewynik.
290
863000
2000
aby wesprzeć ten wynik.
14:37
That's a hopefulpełen nadziei messagewiadomość,
291
865000
2000
Jest to wiadomość pełna nadziei,
14:39
but it's a messagewiadomość that's hopefulpełen nadziei only if you understandzrozumieć it
292
867000
2000
ale tylko wtedy, kiedy się ją zrozumie
14:41
as incurringponoszenia seriouspoważny obligationobowiązek for all of us.
293
869000
3000
jako ponoszenie poważnych zobowiązań przez nas wszystkich.
14:44
And I think that we are capablezdolny of takingnabierający on that obligationobowiązek,
294
872000
3000
Myślę, że jesteśmy w stanie podjąć to zobowiązanie,
14:47
but only if we put what we can into it.
295
875000
3000
ale tylko wówczas, kiedy włożymy w to wszystko, co będziemy mogli.
14:50
And if we do, then I don't think that the hopenadzieja will be unwarrantednieuzasadnione altogethercałkowicie.
296
878000
4000
A jeśli to zrobimy, wtedy nie sadzę, że nadzieja pozostanie całkowicie nieuzasadniona.
14:54
ThanksDzięki.
297
882000
1000
Dziękuję.
Translated by Agnieszka Kubica
Reviewed by Marek Kasiak

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Noah Feldman - Constitutional law scholar
Noah Feldman studies the intersection of religion, politics and law.

Why you should listen

Noah Feldman is a professor and writer who tries to figure out how to make the government follow the rules; what the rules are that the government has to follow; and what to do if the rules are being broken. In his work, he asks questions like: How can a 225-year-old constitutional blueprint still work? Can you design a new and better constitution from scratch in places like Iraq and Tunisia? What rights do we have, really?

Feldman is the Felix Frankfurter Professor of Law at Harvard Law School and a contributing writer for Bloomberg View. He served as senior constitutional advisor to the Coalition Provisional Authority in Iraq, and advised members of the Iraqi Governing Council on the drafting of the Transitional Administrative Law or interim constitution. He is writing a biography on James Madison, principal author of the Constitution and fourth president of the US; it's forthcoming in 2017.

Feldman is the author of six other books: Cool War: The Future of Global Competition (Random House, 2013); Scorpions: The Battles and Triumphs of FDR’s Great Supreme Court Justices (Twelve Publishing, 2010); The Fall and Rise of the Islamic State (Princeton University Press, 2008); Divided By God: America's Church-State Problem and What We Should Do About It (Farrar, Straus & Giroux 2005); What We Owe Iraq: War and the Ethics of Nation-building (Princeton University Press 2004) and After Jihad: America and the Struggle for Islamic Democracy (Farrar, Straus & Giroux 2003. He most recently co-authored two textbooks: Constitutional Law, Eighteenth Edition (Foundation Press, 2013) and First Amendment Law, Fifth Edition (Foundation Press, 2013).

More profile about the speaker
Noah Feldman | Speaker | TED.com