ABOUT THE SPEAKER
Nina Jablonski - Anthropologist
Nina Jablonski is author of Skin: A Natural History, a close look at human skin’s many remarkable traits: its colors, its sweatiness, the fact that we decorate it.

Why you should listen

"Much of what we consider our humanity is imbued in our skin," Nina Jablonski tells us. This insight came to her in 1981, as she observed a jittery anatomy class warm to a cadaver only after cutting through its skin. As it turns out, marvels abound of this sweaty, hardwearing, social -- and underappreciated -- organ. Many are collected in her book, Skin: A Natural History, a look at what makes our skin unique and, perhaps, more important than we realize.

A fascination with the multicolored, multi-talented human hide fits Jablonski, a truly eclectic scientist. She's also a paleontologist and primatologist, studying the form, behavior and diet of mammals in light of climate change and evolution. She teaches at Penn State and recently found the world's oldest chimpanzee fossil.

More profile about the speaker
Nina Jablonski | Speaker | TED.com
TED2009

Nina Jablonski: Skin color is an illusion

Nina Jablonski przełamuje iluzję koloru skóry

Filmed:
1,260,305 views

Nina Jablonski stwierdza, że różne kolory skóry są po prostu efektem przystosowania się naszej skóry do różnego klimatu i różnych poziomów promieniowania ultrafioletowego. Karol Darwin nie zgadzał się z tym twierdzeniem, ale Jablonski wyjaśnia, że to dlatego, że Darwin nie miał dostępu do NASA.
- Anthropologist
Nina Jablonski is author of Skin: A Natural History, a close look at human skin’s many remarkable traits: its colors, its sweatiness, the fact that we decorate it. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
InterestinglyCo ciekawe, CharlesCharles DarwinDarwin
0
0
4000
Co ciekawe, Karol Darwin
00:22
was bornurodzony a very lightlylekko pigmentedBarwiona szpachla man,
1
4000
4000
urodził się jako jasnoskóry człowiek
00:26
in a moderately-to-darklyumiarkowanie do ciemno pigmentedBarwiona szpachla worldświat.
2
8000
4000
w od średnio- do ciemnoskórym świecie.
00:30
Over the coursekurs of his life,
3
12000
3000
W swoim życiu
00:33
DarwinDarwin had great privilegeprzywilej.
4
15000
2000
Darwin miał bardzo łatwo.
00:35
He livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in a fairlydość wealthyzamożny home.
5
17000
3000
Był członkiem dość bogatej rodziny.
00:38
He was raisedpodniesiony by very supportivewspierający and interestedzainteresowany parentsrodzice.
6
20000
4000
Został wychowany przez bardzo wspierających i zaangażowanych rodziców.
00:42
And when he was in his 20s
7
24000
2000
A mając dwadzieścia kilka lat,
00:44
he embarkedzaokrętowany uponna a remarkableznakomity voyagerejs on the shipstatek the BeagleBeagle.
8
26000
4000
wyruszył w pamiętną podróż na pokładzie statku Beagle.
00:48
And duringpodczas the coursekurs of that voyagerejs,
9
30000
3000
Podczas tej wyprawy
00:51
he saw remarkableznakomity things:
10
33000
2000
ujrzał niezwykłe rzeczy.
00:53
tremendousogromny diversityróżnorodność of plantsrośliny and animalszwierzęta, and humansludzie.
11
35000
4000
Olbrzymią różnorodność roślin, zwierząt, a także ludzi.
00:57
And the observationsobserwacje that he madezrobiony
12
39000
2000
Spostrzeżenia, dokonane
00:59
on that epicEpic journeypodróż
13
41000
2000
podczas tej wielkiej wyprawy,
01:01
were to be eventuallyostatecznie distilleddestylowany
14
43000
2000
zostały w końcu przelane
01:03
into his wonderfulwspaniale bookksiążka, "On the OriginPochodzenie of SpeciesGatunki,"
15
45000
2000
na karty jego cudownej książki, „O powstawaniu gatunków”,
01:05
publishedopublikowany 150 yearslat agotemu.
16
47000
4000
opublikowanej 150 lat temu.
01:09
Now what is so interestingciekawy
17
51000
2000
Co jest bardzo ciekawe
01:11
and to some, the extentstopień, what's a bitkawałek infamousniesławny
18
53000
4000
i w pewnym stopniu, niezbyt znane
01:15
about "The OriginPochodzenie of SpeciesGatunki,"
19
57000
2000
o „Powstawaniu gatunków”,
01:17
is that there is only one linelinia in it
20
59000
2000
to to, że jest tam tylko jedno zdanie
01:19
about humanczłowiek evolutionewolucja.
21
61000
3000
o ewolucji człowieka.
01:22
"LightŚwiatło will be thrownrzucony on the originpochodzenie of man
22
64000
3000
„Światło zostanie rzucone na powstanie człowieka
01:25
and his historyhistoria."
23
67000
2000
i jego historię”.
01:27
It wasn'tnie było untilaż do much longerdłużej,
24
69000
2000
I dopiero po dłuższym czasie
01:29
much laterpóźniej,
25
71000
2000
znacznie później,
01:31
that DarwinDarwin actuallytak właściwie spokeprzemówił
26
73000
2000
Darwin właściwie wypowiedział się
01:33
and wrotenapisał about humansludzie.
27
75000
3000
i napisał na temat człowieka.
01:36
Now in his yearslat of
28
78000
2000
W czasie trwania
01:38
travelingpodróżny on the BeagleBeagle,
29
80000
2000
podróży na pokładzie Beagle'a
01:40
and from listeningsłuchający to the accountskonta
30
82000
2000
i na podstawie usłyszanych relacji
01:42
or explorersodkrywcy and naturalistsprzyrodników,
31
84000
2000
odkrywców i przyrodników,
01:44
he knewwiedziałem that skinskóra colorkolor
32
86000
4000
wiedział, że kolor skóry
01:48
was one of the mostwiększość importantważny wayssposoby
33
90000
2000
był jedną z najważniejszą cech,
01:50
in whichktóry people variedurozmaicony.
34
92000
2000
pod której względem ludzie się różnią.
01:52
And he was somewhatnieco interestedzainteresowany in the patternwzór of skinskóra colorkolor.
35
94000
4000
Był dość zainteresowany rozkładem koloru skóry.
01:56
He knewwiedziałem that darklyciemno pigmentedBarwiona szpachla peoplesnarody
36
98000
2000
Wiedział, że ciemnoskórych ludzi
01:58
were founduznany closeblisko to the equatorRównik;
37
100000
3000
można znaleźć bliżej równika.€
02:01
lightlylekko pigmentedBarwiona szpachla peoplesnarody, like himselfsamego siebie,
38
103000
2000
Jasnoskórzy ludzie, tacy jak on,
02:03
were founduznany closerbliższy to the polestyczki.
39
105000
3000
żyją bliżej biegunów.
02:06
So what did he make of all this?
40
108000
2000
Więc do czego doszedł na podstawie tego wszystkiego?
02:08
Well he didn't writepisać anything about it in The OriginPochodzenie of SpeciesGatunki.
41
110000
3000
Cóż, nie napisał nic na ten temat w „O pochodzeniu gatunków”.
02:11
But much laterpóźniej, in 1871,
42
113000
3000
Ale znacznie później, w 1871 r.,
02:14
he did have something to say about it.
43
116000
2000
miał na ten temat coś do powiedzenia.
02:16
And it was quitecałkiem curiousciekawy. He said,
44
118000
2000
I to dość intrygującego. Powiedział:
02:18
"Of all the differencesróżnice betweenpomiędzy the raceswyścigi of menmężczyźni,
45
120000
3000
„Spośród wszystkich różnic między rasami ludzi,
02:21
the colorkolor of the skinskóra is the mostwiększość conspicuouswidocznym
46
123000
2000
kolor skóry jest najwyraźniejszą
02:23
and one of the bestNajlepiej markedwyraźny."
47
125000
2000
i jedną z najbardziej zauważalnych”.
02:25
And he wentposzedł on to say,
48
127000
2000
I powiedział następnie:
02:27
"These differencesróżnice do not coincidepokrywają się
49
129000
3000
„Te różnice nie zbiegają się
02:30
with correspondingodpowiedni differencesróżnice in climateklimat."
50
132000
3000
z odpowiadającymi im różnicami klimatu”.
02:33
So he had traveledbywały all around.
51
135000
2000
Więc przemierzył świat wzdłuż i wszerz.
02:35
He had seenwidziany people of differentróżne colorszabarwienie
52
137000
3000
Widział ludzi różnych kolorów
02:38
livingżycie in differentróżne placesmiejsca.
53
140000
2000
żyjących w różnych miejscach.
02:40
And yetjeszcze he rejectedodrzucony the ideapomysł
54
142000
2000
I mimo to odrzucił pomysł,
02:42
that humanczłowiek skinskóra pigmentationpigmentacja
55
144000
3000
że ubarwienie ludzkiej skóry
02:45
was relatedzwiązane z to the climateklimat.
56
147000
3000
jest związane z klimatem.
02:48
If only DarwinDarwin livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj todaydzisiaj.
57
150000
3000
Gdyby tylko Darwin żył dzisiaj.
02:51
If only DarwinDarwin had NASANASA.
58
153000
3000
Gdyby tylko Darwin miał NASA.
02:54
Now, one of the wonderfulwspaniale things that NASANASA does
59
156000
4000
Bo jedną ze wspaniałych rzeczy, które robi NASA,
02:58
is it putsstawia up a varietyróżnorodność of satellitessatelity
60
160000
2000
jest rozmieszczanie najróżniejszych satelitów,
03:00
that detectwykryć all sortsortować of interestingciekawy things about our environmentśrodowisko.
61
162000
3000
które mierzą wszystkie ciekawe rzeczy związane z naszym środowiskiem.
03:03
And for manywiele decadesdziesiątki lat now
62
165000
3000
I już od parudziesięciu lat
03:06
there have been a seriesseria of TOMSTOMS satellitessatelity
63
168000
3000
powstaje seria satelitów TOMS,
03:09
that have collectedZebrane datadane about the radiationpromieniowanie of the Earth'sZiemi surfacepowierzchnia.
64
171000
3000
które zbierają dane o promieniowaniu powierzchni Ziemi.
03:12
The TOMSTOMS 7 satellitesatelita datadane, shownpokazane here,
65
174000
4000
Dane z satelity TOMS 7, tu przedstawione,
03:16
showpokazać the annualroczny averageśredni
66
178000
2000
pokazują roczną średnią
03:18
ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie at the Earth'sZiemi surfacepowierzchnia.
67
180000
3000
promieniowania ultrafioletowego na powierzchni Ziemi.
03:21
Now the really hotgorąco pinkróżowy and redczerwony areasobszary
68
183000
3000
Te naprawdę gorące różowe i czerwone obszary
03:24
are those partsCzęści of the worldświat that receiveotrzymać the highestnajwyższy amountskwoty
69
186000
3000
to te części świata, które otrzymują najwyższe ilości
03:27
of UVUV duringpodczas the yearrok.
70
189000
3000
promieniowania UV w ciągu roku.
03:30
The incrementallyprzyrostowo coolerchłodnica colorszabarwienie --
71
192000
3000
Coraz chłodniejsze kolory,
03:33
bluesBlues, greensZieloni, yellowsżółte, and finallywreszcie graysodcienie szarości --
72
195000
3000
niebieski, zielony, żółty i w końcu szary,
03:36
indicatewskazać areasobszary of much lowerniższy ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie.
73
198000
3000
oznaczają obszary o znacznie niższym promieniowaniu UV.
03:39
What's significantznaczący to the storyfabuła of humanczłowiek skinskóra pigmentationpigmentacja
74
201000
4000
Co ma znaczenie dla historii pigmentacji ludzkiej skóry, to to,
03:43
is just how much of the NorthernPółnocnej HemispherePółkula
75
205000
4000
jak po prostu wielka część półkuli północnej
03:47
is in these coolchłodny grayszary zonesstref.
76
209000
3000
leży w tych chłodnych, szarych strefach.
03:50
This has tremendousogromny implicationsimplikacje for our understandingzrozumienie
77
212000
3000
To ma olbrzymi wpływ na nasze zrozumienie
03:53
of the evolutionewolucja of humanczłowiek skinskóra pigmentationpigmentacja.
78
215000
3000
ewolucji zabarwienia ludzkiej skóry.
03:56
And what DarwinDarwin could not appreciatedoceniać,
79
218000
3000
I czego Darwin nie mógł docenić,
03:59
or didn't perhapsmoże want to appreciatedoceniać at the time,
80
221000
3000
lub nie chciał w tamtych czasach doceniać,
04:02
is that there was a fundamentalfundamentalny relationshipzwiązek
81
224000
3000
to to, że istnieje fundamentalny związek
04:05
betweenpomiędzy the intensityintensywność of ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie
82
227000
3000
między intensywnością promieniowania UV
04:08
and skinskóra pigmentationpigmentacja.
83
230000
2000
a zabarwieniem skóry.
04:10
And that skinskóra pigmentationpigmentacja itselfsamo
84
232000
3000
A samo owo zabarwienie
04:13
was a productprodukt of evolutionewolucja.
85
235000
3000
jest efektem ewolucji.
04:16
And so when we look at a mapmapa of skinskóra colorkolor,
86
238000
3000
A więc gdy spojrzymy na mapę koloru skóry,
04:19
and predictedprzewidywane skinskóra colorkolor, as we know it todaydzisiaj,
87
241000
3000
i przewidywanego koloru skóry, zgodnie z dzisiejszą wiedzą,
04:22
what we see is a beautifulpiękny gradientgradientu
88
244000
3000
ujrzymy przepiękny gradient
04:25
from the darkestnajciemniejszy skinskóra pigmentationsprzebarwienia towardw kierunku the equatorRównik,
89
247000
3000
od najciemniejszego zabarwienia skóry przy równiku,
04:28
and the lightestlżejszy oneste towardw kierunku the polestyczki.
90
250000
3000
do najjaśniejszego przy biegunach.
04:31
What's very, very importantważny here
91
253000
4000
że pierwsi ludzie
04:35
is that the earliestnajwcześniej humansludzie
92
257000
2000
że pierwsi ludzie wyewoluowali
04:37
evolvedewoluował in high-UVHigh-UV environmentsśrodowiska,
93
259000
3000
w środowiskach o wysokim poziomie UV
04:40
in equatorialrównikowych AfricaAfryka.
94
262000
2000
w Afryce Równikowej.
04:42
The earliestnajwcześniej membersczłonków of our lineagerodowód,
95
264000
3000
Najstarsi członkowie naszego rodu,
04:45
the genusRodzaj HomoHomo, were darklyciemno pigmentedBarwiona szpachla.
96
267000
3000
rodzaju Homo, byli ciemnoskórzy.
04:48
And we all sharedzielić this incredibleniesamowite heritagedziedzictwo
97
270000
4000
I my wszyscy dzielimy to niesamowite dziedzictwo
04:52
of havingmający originallypierwotnie been
98
274000
2000
bycia na początku
04:54
darklyciemno pigmentedBarwiona szpachla,
99
276000
2000
ciemnoskórymi
04:56
two millionmilion to one and halfpół millionmilion yearslat agotemu.
100
278000
3000
dwa do półtora miliona lat temu.
04:59
Now what happenedstało się in our historyhistoria?
101
281000
5000
Więc co stało się w naszej historii?
05:04
Let's first look at the relationshipzwiązek
102
286000
2000
Spójrzmy najpierw na związek
05:06
of ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie to the Earth'sZiemi surfacepowierzchnia.
103
288000
3000
z promieniowaniem UV przy powierzchni Ziemi.
05:09
In those earlywcześnie daysdni of our evolutionewolucja,
104
291000
3000
W owych wczesnych latach naszej ewolucji,
05:12
looking at the equatorRównik,
105
294000
2000
patrząc z równika,
05:14
we were bombardedbombardowani by highwysoki levelspoziomy of ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie.
106
296000
3000
byliśmy bombardowani wysokimi poziomami promieniowania UV.
05:17
The UVCUVC, the mostwiększość energeticenergetyczny typerodzaj,
107
299000
3000
UVC, typ o najwyższej energii,
05:20
was occludedoccluded by the Earth'sZiemi atmosphereatmosfera.
108
302000
3000
był rozpraszany przez atmosferę Ziemi.
05:23
But UVBUVB and UVAUVA
109
305000
2000
Ale UVB i zwłaszcza UVA
05:25
especiallyszczególnie, cameoprawa ołowiana witrażu in unimpededswobodny.
110
307000
2000
przechodziły niezatrzymywane.
05:27
UVBUVB turnsskręca out to be incrediblyniewiarygodnie importantważny.
111
309000
4000
UVB okazuje się być niezwykle ważne.
05:31
It's very destructivedestrukcyjne,
112
313000
2000
Jest bardzo niszczycielskie,
05:33
but it alsorównież catalyzeskatalizuje the productionprodukcja of vitaminwitamina D in the skinskóra,
113
315000
4000
ale katalizuje też produkcję witaminy D w skórze.
05:37
vitaminwitamina D beingistota a moleculecząsteczka that we very much need
114
319000
4000
Witaminy D, która jest tak potrzebną nam cząsteczką,
05:41
for our strongsilny boneskości, the healthzdrowie of our immuneodporny systemsystem,
115
323000
4000
dla mocnych kości, zdrowia układu odpornościowego,
05:45
and myriadmiriada other importantważny functionsFunkcje in our bodiesciała.
116
327000
3000
i wielu innych ważnych funkcji naszego ciała.
05:48
So, livingżycie at the equatorRównik, we got
117
330000
2000
Więc, żyjąc na równiku, otrzymywaliśmy
05:50
lots and lots of ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie
118
332000
3000
całe mnóstwo promieniowania ultrafioletowego
05:53
and the melaninmelaniny --
119
335000
3000
i melaniny,
05:56
this wonderfulwspaniale, complexzłożony, ancientstarożytny polymerpolimer
120
338000
4000
cudownego, złożonego, prastarego polimeru
06:00
compoundzłożony in our skinskóra --
121
342000
2000
budującego naszą skórę,
06:02
servedserwowane as a superbZnakomity naturalnaturalny sunscreenochrony przeciwsłonecznej.
122
344000
4000
służącego za wyśmienity naturalny filtr.
06:06
This polymerpolimer is amazingniesamowity
123
348000
2000
Ten polimer jest wspaniały,
06:08
because it's presentteraźniejszość in so manywiele differentróżne organismsorganizmy.
124
350000
3000
ponieważ występuje w tak wielu różnych organizmach.
06:11
MelaninMelaniny, in variousróżnorodny formsformularze, has probablyprawdopodobnie been on the EarthZiemia
125
353000
2000
Melanina, w różnych postaciach, prawdopodobnie jest na Ziemi
06:13
a billionmiliard yearslat,
126
355000
3000
od miliarda lat.
06:16
and has been recruitedrekrutowani over and over again
127
358000
2000
I jest wciąż wykorzystywana
06:18
by evolutionewolucja, as oftenczęsto happensdzieje się.
128
360000
4000
przez ewolucję, co się zdarza często.
06:22
Why changezmiana it if it worksPrace?
129
364000
2000
Po co zmieniać coś, co działa?
06:24
So melaninmelaniny was recruitedrekrutowani, in our lineagerodowód,
130
366000
4000
W naszym rodzie melanina została użyta,
06:28
and specificallykonkretnie in our earliestnajwcześniej ancestorsprzodkowie
131
370000
3000
a zwłaszcza u naszych najdawniejszych przodków
06:31
evolvingewoluować in AfricaAfryka,
132
373000
2000
ewoluujących w Afryce,
06:33
to be a naturalnaturalny sunscreenochrony przeciwsłonecznej.
133
375000
2000
jako naturalny filtr przeciwsłoneczny,
06:35
Where it protectedchroniony the bodyciało
134
377000
2000
gdzie chroniła ciało
06:37
againstprzeciwko the degradationsdegradacja of ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie,
135
379000
3000
przed szkodami wywołanymi przez promieniowanie UV,
06:40
the destructionzniszczenie, or damageuszkodzić to DNADNA,
136
382000
3000
zniszczeniem lub uszkodzeniem DNA
06:43
and the breakdownpodział of a very importantważny moleculecząsteczka callednazywa folatekwas foliowy,
137
385000
4000
i rozpadem ważnej cząsteczki zwanej kwasem foliowym,
06:47
whichktóry helpspomaga to fuelpaliwo cellkomórka productionprodukcja,
138
389000
3000
która napędza produkcję komórek
06:50
and reproductionreprodukcja in the bodyciało.
139
392000
3000
i odbudowę ciała.
06:53
So, it's wonderfulwspaniale. We evolvedewoluował this very protectiveochronny,
140
395000
3000
Więc jest cudowna. Wyewoluowała u nas ta ochronna
06:56
wonderfulwspaniale coveringkrycia of melaninmelaniny.
141
398000
3000
cudowna warstwa melaniny.
06:59
But then we movedprzeniósł.
142
401000
4000
Lecz wtedy się przenieśliśmy.
07:03
And humansludzie dispersedrozproszone -- not oncepewnego razu, but twicedwa razy.
143
405000
4000
I ludzie się rozeszli, nie raz, a dwa razy.
07:07
MajorGłówne movesporusza się, outsidena zewnątrz of our equatorialrównikowych homelandojczyzna,
144
409000
4000
Wielkie wędrówki, poza naszą równikową ojczyznę,
07:11
from AfricaAfryka into other partsCzęści of the OldStary WorldŚwiat,
145
413000
4000
z Afryki do innych części Starego Świata
07:15
and mostwiększość recentlyostatnio, into the NewNowy WorldŚwiat.
146
417000
2000
i ostatnio, do Nowego Świata.
07:17
When humansludzie dispersedrozproszone into these latitudesszerokościach geograficznych,
147
419000
3000
Gdy ludzie dotarli to tych szerokości,
07:20
what did they facetwarz?
148
422000
2000
co ich spotkało?
07:22
ConditionsWarunki were significantlyznacząco colderzimniej,
149
424000
3000
Warunki były znacznie zimniejsze,
07:25
but they were alsorównież lessmniej intenseintensywny
150
427000
2000
ale również mniej intensywne
07:27
with respectPoszanowanie to the ultravioletultrafioletowy regimereżim.
151
429000
2000
pod kątem promieniowania ultrafioletowego.
07:29
So if we're somewheregdzieś in the NorthernPółnocnej HemispherePółkula,
152
431000
4000
Więc jeśli jesteśmy gdzieś na półkuli północnej,
07:33
look at what's happeningwydarzenie to the ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie.
153
435000
3000
spójrzcie, co się dzieje z promieniowaniem UV.
07:36
We're still gettinguzyskiwanie a dosedawka of UVAUVA.
154
438000
3000
Wciąż dostajemy dawkę UVA.
07:39
But all of the UVBUVB,
155
441000
2000
Ale całe UVB,
07:41
or nearlyprawie all of it,
156
443000
2000
albo prawie całe,
07:43
is dissipatedrozproszona throughprzez the thicknessgrubość of the atmosphereatmosfera.
157
445000
3000
jest rozpraszane przez grubość atmosfery.
07:46
In the winterzimowy, when you are skiingjazda na nartach in the AlpsAlpy,
158
448000
4000
Zimą, na nartach w Alpach,
07:50
you maymoże experiencedoświadczenie ultravioletultrafioletowy radiationpromieniowanie.
159
452000
3000
możecie doświadczyć promieniowania ultrafioletowego.
07:53
But it's all UVAUVA,
160
455000
2000
Ale jest to tylko UVA,
07:55
and, significantlyznacząco, that UVAUVA
161
457000
2000
a co ważne, to UVA
07:57
has no abilityzdolność to make vitaminwitamina D in your skinskóra.
162
459000
5000
nie jest w stanie wytworzyć w skórze witaminy D.
08:02
So people inhabitingzamieszkujących northernpółnocny hemisphericpółkuli environmentsśrodowiska
163
464000
5000
Więc ludzie zamieszkujący środowisko półkuli północnej
08:07
were bereftpozbawiony of the potentialpotencjał
164
469000
3000
byli pozbawieni możliwości
08:10
to make vitaminwitamina D in theirich skinskóra for mostwiększość of the yearrok.
165
472000
3000
wytwarzania witaminy D w skórze przez większość roku.
08:13
This had tremendousogromny consequenceskonsekwencje
166
475000
3000
Miało to olbrzymie konsekwencje
08:16
for the evolutionewolucja of humanczłowiek skinskóra pigmentationpigmentacja.
167
478000
2000
dla ewolucji ubarwienia ludzkiej skóry.
08:18
Because what happenedstało się, in orderzamówienie to ensurezapewnić healthzdrowie and well-beingdobre samopoczucie,
168
480000
5000
Z powodu tych zdarzeń, by zapewnić zdrowie i kondycję,
08:23
these lineageslinie przekazu of people
169
485000
2000
te rody ludzkie,
08:25
dispersingDyspersja into the NorthernPółnocnej HemispherePółkula
170
487000
4000
które zasiedliły półkulę północną,
08:29
lostStracony theirich pigmentationpigmentacja.
171
491000
2000
utraciły pigmentację.
08:31
There was naturalnaturalny selectionwybór
172
493000
2000
Następiła selekcja naturalna
08:33
for the evolutionewolucja of lightlylekko pigmentedBarwiona szpachla skinskóra.
173
495000
5000
mająca na celu wyewoluowanie jasnoskórego człowieka.
08:38
Here we beginzaczynać to see the evolutionewolucja
174
500000
2000
Tutaj zaczynamy widzieć ewolucję
08:40
of the beautifulpiękny sepiaSepia rainbowRainbow
175
502000
2000
pięknej tęczy odcieni brązu,
08:42
that now characterizescharakteryzuje all of humanityludzkość.
176
504000
3000
która charakteryzuje teraz całą ludzkość.
08:45
LightlyLekko pigmentedBarwiona szpachla skinskóra evolvedewoluował not just oncepewnego razu,
177
507000
4000
Jasnoskórzy ludzie wyewoluowali nie tylko raz,
08:49
not just twicedwa razy, but probablyprawdopodobnie threetrzy timesczasy.
178
511000
3000
nie dwa, ale prawdopodobnie trzy razy.
08:52
Not just in modernnowoczesny humansludzie,
179
514000
2000
Nie tylko wśród ludzi współczesnych,
08:54
but in one of our distantodległy unrelatedniezwiązane ancestorsprzodkowie,
180
516000
4000
ale wśród jednych z naszych dalekich, niespokrewnionych przodków,
08:58
the NeanderthalsNeandertalczycy.
181
520000
2000
neadrertalczyków.
09:00
A remarkableznakomity, remarkableznakomity testamenttestament
182
522000
2000
Znaczące, znaczące świadectwo
09:02
to the powermoc of evolutionewolucja.
183
524000
2000
potęgi ewolucji.
09:04
HumansLudzie have been on the moveruszaj się for a long time.
184
526000
3000
Ludzie są w drodze od dawien dawna.
09:07
And just in the last 5,000 yearslat,
185
529000
2000
I tylko w ostatnich 5 tysiącach lat
09:09
in increasingwzrastający ratesstawki, over increasingwzrastający distancesodległości.
186
531000
3000
w coraz większym stopniu, na coraz większych dystansach.
09:12
Here are just some of the biggestnajwiększy movementsruchy of people,
187
534000
4000
Oto jedne z największych migracji ludności,
09:16
voluntarydobrowolny movementsruchy, in the last 5,000 yearslat.
188
538000
3000
dobrowolnych migracji, z ostatnich 5 tysięcy lat.
09:19
Look at some of the majorpoważny latitudinalpoprzecznych transgressionsgrzechy:
189
541000
3000
Spójrzcie na niektóre duże przejścia wzdłuż południków.
09:22
people from highwysoki UVUV areasobszary
190
544000
2000
Ludzie z rejonów o wysokim UV
09:24
going to lowNiska UVUV and vicewice versaversa.
191
546000
3000
idący do regionów o niskim UV i odwrotnie.
09:27
And not all these movesporusza się were voluntarydobrowolny.
192
549000
4000
I nie wszystkie z tych ruchów były dobrowolne.
09:31
BetweenMiędzy 1520 and 1867,
193
553000
3000
W latach 1520-1867
09:34
12 millionmilion, 500 people
194
556000
4000
ponad 12 milionów ludzi
09:38
were movedprzeniósł from highwysoki UVUV
195
560000
2000
zostało przeniesionych z regionów
09:40
to lowNiska UVUV areasobszary
196
562000
2000
o wysokim UV do regionów o niskim,
09:42
in the transatlantictransatlantyckie slaveniewolnik tradehandel.
197
564000
3000
w ramach transatlantyckiego handlu niewolnikami.
09:45
Now this had all sortssortuje of invidiouskłopotliwej socialspołeczny consequenceskonsekwencje.
198
567000
4000
Teraz ma to różnorakie szkodliwe konsekwencje społeczne.
09:49
But it alsorównież had deleteriousszkodliwy
199
571000
3000
Ale ma też negatywny
09:52
healthzdrowie consequenceskonsekwencje to people.
200
574000
2000
wpływ na zdrowie ludzi.
09:54
So what? We'veMamy been on the moveruszaj się.
201
576000
3000
Więc co? Wędrujemy.
09:57
We're so cleversprytny we can overcomeprzezwyciężać all of these
202
579000
3000
Jesteśmy na tyle sprytni, by obejść wszystkie
10:00
seemingzdaje biologicalbiologiczny impedimentsprzeszkody.
203
582000
3000
pozorne biologiczne przeszkody.
10:03
Well, oftenczęsto we're unawarenieświadomi
204
585000
2000
Cóż, często nie jesteśmy świadomi
10:05
of the factfakt that we're livingżycie
205
587000
2000
faktu, że żyjemy
10:07
in environmentsśrodowiska in whichktóry our skinskóra
206
589000
2000
w środowisku, do którego nasza skóra
10:09
is inherentlywłaściwie poorlysłabo adaptedprzystosowany.
207
591000
3000
jest z natury słabo przystosowana.
10:12
Some of us with lightlylekko pigmentedBarwiona szpachla skinskóra
208
594000
2000
Niektórzy z nas o jasno ubarwionej skórze
10:14
liverelacja na żywo in high-UVHigh-UV areasobszary.
209
596000
2000
żyją w regionach o wysokim UV.
10:16
Some of us with darklyciemno pigmentedBarwiona szpachla skinskóra
210
598000
2000
Niektórzy z nas o ciemno ubarwionej skórze
10:18
liverelacja na żywo in low-UVLow-UV areasobszary.
211
600000
3000
żyją w regionach o niskim UV.
10:21
These have tremendousogromny consequenceskonsekwencje for our healthzdrowie.
212
603000
4000
To ma olbrzymie konsekwencje dla naszego zdrowia.
10:25
We have to, if we're lightlylekko pigmentedBarwiona szpachla,
213
607000
3000
Musimy, jeśli jesteśmy jasnoskórzy,
10:28
be carefulostrożny about the problemsproblemy of skinskóra cancernowotwór,
214
610000
4000
brać po uwagę problem raka skóry
10:32
and destructionzniszczenie of folatekwas foliowy in our bodiesciała,
215
614000
3000
i zniszczenia kwasu foliowego w ciele
10:35
by lots of sunsłońce.
216
617000
2000
przez nadmiar słońca.
10:37
EpidemiologistsEpidemiologów and doctorslekarze
217
619000
2000
Epidemiolodzy i lekarze
10:39
have been very good about tellingwymowny us
218
621000
2000
spisują się dobrze w mówieniu nam
10:41
about protectingochrona our skinskóra.
219
623000
2000
o ochronie skóry.
10:43
What they haven'tnie mam been so good about instructingpouczając people
220
625000
5000
Nie są już tacy dobrzy w uczeniu ludzi o problemie
10:48
is the problemproblem of darklyciemno pigmentedBarwiona szpachla people
221
630000
3000
ludzi ciemnoskórych żyjących na dużych
10:51
livingżycie in highwysoki latitudeSzerokość geograficzna areasobszary,
222
633000
3000
szerokościach geograficznych
10:54
or workingpracujący insidewewnątrz all the time.
223
636000
2000
lub pracujących cały czas pod dachem.
10:56
Because the problemproblem there is just as severesilny,
224
638000
3000
Bo ten problem jest równie poważny.
10:59
but it is more sinisterzłowrogie,
225
641000
2000
Ale jest bardziej złowrogi.
11:01
because vitaminwitamina D deficiencyniedobór,
226
643000
2000
Bo niedobór witaminy D,
11:03
from a lackbrak of ultravioletultrafioletowy B radiationpromieniowanie,
227
645000
4000
spowodowany brakiem promieniowania UVB
11:07
is a majorpoważny problemproblem.
228
649000
2000
to duży problem.
11:09
VitaminWitaminy D deficiencyniedobór creepsgęsią skórkę up on people,
229
651000
2000
Niedobór witaminy D zaczaja się u ludzi
11:11
and causesprzyczyny all sortssortuje of healthzdrowie problemsproblemy to theirich boneskości,
230
653000
3000
i powoduje wszelakie kłopoty zdrowotne związane z kośćmi,
11:14
to theirich gradualstopniowy decayPróchnica of theirich immuneodporny systemssystemy,
231
656000
4000
ze stopniowym rozkładem systemu odpornościowego,
11:18
or lossutrata of immuneodporny functionfunkcjonować,
232
660000
2000
lub stratą odporności,
11:20
and probablyprawdopodobnie some problemsproblemy
233
662000
2000
i prawdopodobnie kłopoty
11:22
with theirich moodnastrój and healthzdrowie,
234
664000
3000
z samopoczuciem i zdrowiem,
11:25
theirich mentalpsychiczny healthzdrowie.
235
667000
2000
zdrowiem psychicznym.
11:27
So we have, in skinskóra pigmentationpigmentacja,
236
669000
3000
Więc w pigmentacji skóry mamy
11:30
one of these wonderfulwspaniale productsprodukty of evolutionewolucja
237
672000
3000
jedno z tych cudownych dzieł ewolucji,
11:33
that still has consequenceskonsekwencje for us todaydzisiaj.
238
675000
2000
które obecnie nadal ma na nas wpływ.
11:35
And the socialspołeczny consequenceskonsekwencje,
239
677000
2000
A konsekwencje społeczne,
11:37
as we know, are incrediblyniewiarygodnie profoundgłęboki.
240
679000
3000
jak wiemy, są niezwykle głębokie.
11:40
We liverelacja na żywo in a worldświat where we
241
682000
2000
Żyjemy w świecie, gdzie mamy
11:42
have lightlylekko and darklyciemno pigmentedBarwiona szpachla people
242
684000
4000
jasno- i ciemnoskórych ludzi
11:46
livingżycie nextNastępny to one anotherinne,
243
688000
2000
żyjących obok siebie.
11:48
but oftenczęsto broughtprzyniósł into proximitybliskość initiallypoczątkowo
244
690000
3000
Ale często pierwotnie zbliżonych do siebie
11:51
as a resultwynik of very invidiouskłopotliwej socialspołeczny interactionsinterakcje.
245
693000
4000
w wyniku bardzo szkodliwych wzajemnych relacji.
11:55
So how can we overcomeprzezwyciężać this?
246
697000
3000
Więc jak możemy to przezwyciężyć?
11:58
How can we beginzaczynać to understandzrozumieć it?
247
700000
2000
Jak możemy to zrozumieć?
12:00
EvolutionEwolucja helpspomaga us.
248
702000
4000
Pomaga nam ewolucja.
12:04
200 yearslat after Darwin'sDarwina birthdayurodziny,
249
706000
4000
200 lat po narodzeniu Darwina
12:08
we have the first moderatelyumiarkowanie pigmentedBarwiona szpachla PresidentPrezydent of the UnitedStany Zjednoczone StatesPaństwa.
250
710000
5000
mamy pierwszego średnio ubarwionego prezydenta Stanów Zjednoczonych.
12:13
(ApplauseAplauz)
251
715000
1000
(Oklaski)
12:14
How wonderfulwspaniale is that?
252
716000
2000
Czyż to nie wspaniałe?
12:16
(ApplauseAplauz)
253
718000
2000
(Oklaski)
12:18
This man is significantznaczący for a wholecały hostgospodarz of reasonspowody.
254
720000
4000
Jest on znaczący z całej masy powodów.
12:22
But we need to think about how he comparesporównuje,
255
724000
3000
Ale powinniśmy pomyśleć, jak przedstawia się on
12:25
in termswarunki of his pigmentationpigmentacja, to other people on EarthZiemia.
256
727000
2000
pod kątem swojej pigmentacji na tle innych ludzi na Ziemi.
12:27
He, as one of manywiele urbanmiejski admixeddomieszkami populationspopulacje,
257
729000
4000
Jako przedstawiciel społeczeństw mocno i średnio zurbanizowanych,
12:31
is very emblematicgłówny sprzymierzeniec
258
733000
2000
reprezentuje sobą
12:33
of a mixedmieszany parentagepochodzenie, of a mixedmieszany pigmentationpigmentacja.
259
735000
3000
mieszane pochodzenie, mieszany kolor skóry.
12:36
And he resemblesprzypomina, very closelydokładnie,
260
738000
2000
I przypomina on, w dużym stopniu,
12:38
people with moderateumiarkowany levelspoziomy of pigmentationpigmentacja
261
740000
3000
ludzi o średnim poziomie pigmentacji,
12:41
who liverelacja na żywo in southernpołudniowy AfricaAfryka, or SoutheastPołudniowo-wschodniej AsiaAsia.
262
743000
4000
żyjących w południowej Afryce czy południowo-wschodniej Azji.
12:45
These people have a tremendousogromny potentialpotencjał
263
747000
2000
Ci ludzie mają olbrzymi potencjał
12:47
to tanTan, to developrozwijać more pigmentpigment in theirich skinskóra,
264
749000
3000
do opalania się, wytwarzania większej ilości pigmentu w skórze.
12:50
as a resultwynik of exposureekspozycji to sunsłońce.
265
752000
2000
wskutek wystawienia na działanie słońca.
12:52
They alsorównież runbiegać the riskryzyko of vitaminwitamina D deficiencyniedobór,
266
754000
4000
Ryzykują też niedobór witaminy D,
12:56
if they have deskbiurko jobsOferty pracy, like that guy.
267
758000
4000
jeśli mają pracę biurową, jak ten facet.
13:00
So letspozwala all wishżyczenie for his great healthzdrowie,
268
762000
4000
Więc życzmy mu wszyscy świetnego zdrowia
13:04
and his awarenessświadomość of his ownwłasny skinskóra pigmentationpigmentacja.
269
766000
5000
i świadomości jego własnej pigmentacji skóry.
13:09
Now what is wonderfulwspaniale
270
771000
3000
Co jest wspaniałe
13:12
about the evolutionewolucja of humanczłowiek skinskóra pigmentationpigmentacja,
271
774000
4000
w ewolucji pigmentacji ludzkiej skóry
13:16
and the phenomenonzjawisko of pigmentationpigmentacja,
272
778000
2000
i w zjawisku pigmentacji, to to,
13:18
is that it is the demonstrationdemonstracja,
273
780000
3000
że jest to widzialny przykład,
13:21
the evidencedowód, of evolutionewolucja
274
783000
3000
dowód ewolucji
13:24
by naturalnaturalny selectionwybór,
275
786000
2000
poprzez dobór naturalny,
13:26
right on your bodyciało.
276
788000
4000
dosłownie najbliżej nas.
13:30
When people askzapytać you, "What is the evidencedowód for evolutionewolucja?"
277
792000
3000
Gdy ludzie pytają cię: „Jaki jest dowód ewolucji?”,
13:33
You don't have to think about some exoticegzotyczne examplesprzykłady, or fossilsskamieniałości.
278
795000
4000
nie musisz rozważać jakichś egzotycznych przykładów, czy skamieniałości.
13:37
You just have to look at your skinskóra.
279
799000
3000
Musicie tylko spojrzeć na własną skórę.
13:40
DarwinDarwin, I think, would have appreciatedmile widziane this,
280
802000
4000
Myślę, że Darwin doceniłby to,
13:44
even thoughchociaż he eschewedeschewed the importanceznaczenie
281
806000
3000
mimo tego, że w ciągu swojego życia
13:47
of climateklimat on the evolutionewolucja of pigmentationpigmentacja duringpodczas his ownwłasny life.
282
809000
4000
nie przywiązywał wagi do klimatu jako przyczyny ewolucji koloru skóry.
13:51
I think, were he ablezdolny to look
283
813000
3000
Myślę, że gdyby mógł zobaczyć
13:54
at the evidencedowód we have todaydzisiaj, he would understandzrozumieć it.
284
816000
3000
dowody, które mamy dzisiaj, to by to zrozumiał.
13:57
He would appreciatedoceniać it.
285
819000
2000
Doceniłby to.
13:59
And mostwiększość of all, he would teachnauczać it.
286
821000
4000
I przede wszystkim, nauczałby tego.
14:03
You, you can teachnauczać it.
287
825000
3000
Wy możecie tego nauczać.
14:06
You can touchdotknąć it.
288
828000
2000
Możecie tego dotknąć.
14:08
You can understandzrozumieć it.
289
830000
2000
Możecie to zrozumieć.
14:10
Take it out of this roompokój.
290
832000
3000
Wynieście to z tego spotkania.
14:13
Take your skinskóra colorkolor,
291
835000
2000
Weżcie swój kolor skóry
14:15
and celebrateświętować it.
292
837000
2000
i świętujcie.
14:17
SpreadRozprzestrzeniania się the wordsłowo.
293
839000
2000
Szerzcie ideę.
14:19
You have the evolutionewolucja
294
841000
2000
Macie ewolucję
14:21
of the historyhistoria of our speciesgatunki,
295
843000
4000
historię naszego gatunku,
14:25
partczęść of it, writtenpisemny in your skinskóra.
296
847000
2000
jej część, zapisaną w waszej skórze.
14:27
UnderstandZrozumieć it. AppreciateDający się ocenić it. CelebrateŚwiętować it.
297
849000
3000
Zrozumcie. Doceńcie. Radujcie się.
14:30
Go out. Isn't it beautifulpiękny? Isn't it wonderfulwspaniale?
298
852000
4000
Przyznajcie, czyż nie jest to piękne? Czyż nie jest to cudowne?
14:34
You are the productsprodukty of evolutionewolucja.
299
856000
3000
Jesteście dziełami ewolucji.
14:37
Thank you.
300
859000
2000
Dziękuję.
14:39
(ApplauseAplauz)
301
861000
4000
(Oklaski)
Translated by Karol Stasiak
Reviewed by Józef Piecyk

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Nina Jablonski - Anthropologist
Nina Jablonski is author of Skin: A Natural History, a close look at human skin’s many remarkable traits: its colors, its sweatiness, the fact that we decorate it.

Why you should listen

"Much of what we consider our humanity is imbued in our skin," Nina Jablonski tells us. This insight came to her in 1981, as she observed a jittery anatomy class warm to a cadaver only after cutting through its skin. As it turns out, marvels abound of this sweaty, hardwearing, social -- and underappreciated -- organ. Many are collected in her book, Skin: A Natural History, a look at what makes our skin unique and, perhaps, more important than we realize.

A fascination with the multicolored, multi-talented human hide fits Jablonski, a truly eclectic scientist. She's also a paleontologist and primatologist, studying the form, behavior and diet of mammals in light of climate change and evolution. She teaches at Penn State and recently found the world's oldest chimpanzee fossil.

More profile about the speaker
Nina Jablonski | Speaker | TED.com