ABOUT THE SPEAKER
Robert Wright - Journalist, philosopher
The best-selling author of "Nonzero," "The Moral Animal" and "The Evolution of God," Robert Wright draws on his wide-ranging knowledge of science, religion, psychology, history and politics to figure out what makes humanity tick -- and what makes us moral.

Why you should listen

Author Robert Wright thinks the crises the human species now faces are moral in nature, and that our salvation lies in the intelligent pursuit of self-interest. In his book Nonzero, Wright argues that life depends on a non-zero-sum dynamic. While a zero-sum game depends on a winner and loser, all parties in a non-zero-sum game win or lose together, so players will more likely survive if they cooperate. This points to an optimistic future of ultimate cooperation among humans -- if we recognize the game.

Well-respected for his erudition and original thinking (Bill Clinton hailed him as a genius), Wright draws from multiple disciplines -- including science, religion, history and politics -- in his search for big-picture perspectives on today's problems, particularly terrorism, while offering guarded hope for where we might be headed. A Schwartz Senior Fellow at the New America Foundation, Wright also hosts an interview series with celebrated thinkers at Meaningoflifetv.com.

Wright's newest book, The Evolution of God, explores the history of the idea of God in the three Abrahamic religions, Judaism, Islam and Christianity.

More profile about the speaker
Robert Wright | Speaker | TED.com
TEDSalon 2009 Compassion

Robert Wright: The evolution of compassion

Robert Wright: Ewolucja współczucia

Filmed:
292,619 views

Wykorzystując biologię ewolucyjną i teorię gier, Robert Wright wyjaśnia dlaczego doceniamy Złotą Regułę ("Rób to, co chcesz, aby inni Ci czynili"), dlaczego czasami ją ignorujemy i dlaczego istnieje nadzieja, że w niedalekiej przyszłości wszyscy będziemy mieć wystarczająco dużo współczucia, aby się nią kierować.
- Journalist, philosopher
The best-selling author of "Nonzero," "The Moral Animal" and "The Evolution of God," Robert Wright draws on his wide-ranging knowledge of science, religion, psychology, history and politics to figure out what makes humanity tick -- and what makes us moral. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
I'm going to talk about compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła
0
1000
4000
Będę mówił o współczuciu i złotej regule
00:17
from a secularświecka perspectiveperspektywiczny and even from a kinduprzejmy of scientificnaukowy perspectiveperspektywiczny.
1
5000
6000
z perspektywy świeckiej, a w zasadzie nawet z perspektywy naukowej.
00:23
I'm going to try to give you a little bitkawałek of a naturalnaturalny historyhistoria
2
11000
3000
Spróbuję przybliżyć wam odrobinę historii naturalnej
00:26
of compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła.
3
14000
2000
współczucia i złotej reguły.
00:28
So, I'm going to be sometimesczasami usingza pomocą kinduprzejmy of clinicalkliniczny languagejęzyk,
4
16000
5000
Tak więc, czasami zdarzy mi się użyć rodzaju języka klinicznego,
00:33
and so it's not going to sounddźwięk as warmciepły and fuzzyzamazany
5
21000
2000
i zapewne nie będzie to brzmiało tak ciepło i przyjemnie
00:35
as your averageśredni compassionwspółczucie talk.
6
23000
2000
jak codzienna rozmowa o współczuciu.
00:37
I want to warnostrzec you about that.
7
25000
3000
Od razu chcę was o tym uprzedzić.
00:40
So, I do want to say, at the outsetpoczątku, that I think compassion'swspółczucie dla great.
8
28000
4000
Chcę więc na początku powiedzieć, że, no wiecie, współczucie jest wspaniałe.
00:44
The goldenzłoty rulereguła is great. I'm a bigduży supporterzwolennikiem of bothobie.
9
32000
3000
Złota reguła jest wspaniała. Jestem wielkim fanem ich obu.
00:47
And I think it's great that
10
35000
2000
I uważam to za wspaniałe, że światowe religie,
00:49
the leadersprzywódcy of the religionsreligie of the worldświat
11
37000
3000
ich przywódcy
00:52
are affirmingpotwierdzając compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła as fundamentalfundamentalny principleszasady
12
40000
5000
zgadzają się co do tego, że współczucie i złota reguła są fundamentalnymi elementami
00:57
that are integralintegralną to theirich faithswyznań.
13
45000
3000
budującymi ich religie.
01:00
At the samepodobnie time, I think religionsreligie don't deservezasłużyć all the creditkredyt.
14
48000
3000
Jednak, myślę, że współczucie nie jest jedynie zasługą religii.
01:03
I think natureNatura gavedał them a helpingporcja jedzenia handdłoń here.
15
51000
4000
Uważam, że natura w pewien sposób podała im swoją pomocną dłoń.
01:07
I'm going to arguespierać się tonightdzisiejszej nocy that compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła
16
55000
5000
Zamierzam dzisiaj dowieść, że współczucie i złota reguła
01:12
are, in a certainpewny sensesens, builtwybudowany into humanczłowiek natureNatura.
17
60000
3000
są, w pewnym sensie, częścią ludzkiej natury.
01:15
But I'm alsorównież going to arguespierać się
18
63000
2000
No dobra. Ale czego także zamierzam dowieść
01:17
that oncepewnego razu you understandzrozumieć the sensesens in whichktóry they are builtwybudowany into humanczłowiek natureNatura,
19
65000
4000
to to, że w momencie kiedy zrozumie się sposób w jaki są one wbudowane w ludzką naturę
01:21
you realizerealizować that just affirmingpotwierdzając compassionwspółczucie,
20
69000
4000
zrozumie się również, że umacnianie współczucia
01:25
and affirmingpotwierdzając the goldenzłoty rulereguła, is really not enoughdość.
21
73000
3000
i stosowanie złotej reguły to za mało.
01:28
There's a lot of work to be doneGotowe after that.
22
76000
3000
Oprócz tego pozostaje jeszcze dużo do zrobienia. Ok.
01:31
OK so, a quickszybki naturalnaturalny historyhistoria, first of compassionwspółczucie.
23
79000
5000
Dobra, to teraz trochę historii naturalnej. Najpierw współczucie.
01:36
In the beginningpoczątek, there was compassionwspółczucie,
24
84000
3000
Na początku było współczucie
01:39
and I mean not just when humanczłowiek beingsIstoty first showedpokazał up,
25
87000
3000
i nie mam tu na myśli czasu kiedy pojawili się pierwsi ludzie,
01:42
but actuallytak właściwie even before that.
26
90000
2000
ale, w zasadzie, nawet przed tym.
01:44
I think it's probablyprawdopodobnie the casewalizka that, in the humanczłowiek evolutionaryewolucyjny lineagerodowód,
27
92000
4000
Prawdopodobnie zdarzyło się to tak, że w ludzkim rodowodzie ewolucyjnym,
01:48
even before there were homohomo sapienssapiens,
28
96000
3000
nawet jeszcze zanim pojawił się Homo sapiens,
01:51
feelingsuczucia like compassionwspółczucie and love and sympathywspółczucie
29
99000
2000
uczucia takie jak współczucie, miłość czy sympatia
01:53
had earnedzarobione theirich way into the genegen poolbasen,
30
101000
4000
wypracowały swoją drogę do naszej puli genów
01:57
and biologistsbiolodzy have a prettyładny clearjasny ideapomysł of how this first happenedstało się.
31
105000
3000
i biolodzy całkiem dobrze rozumieją jak to się stało.
02:00
It happenedstało się throughprzez a principlezasada knownznany as kinkin selectionwybór.
32
108000
4000
A stało się to przez zasadę zwaną doborem krewniaczym.
02:04
And the basicpodstawowy ideapomysł of kinkin selectionwybór is that,
33
112000
6000
A główny sens doboru krewniaczego jest taki,
02:10
if an animalzwierzę feelsczuje compassionwspółczucie for a closeblisko relativekrewny,
34
118000
3000
że jeżeli zwierzę odczuwa współczucie wobec bliskiego krewnego,
02:13
and this compassionwspółczucie leadswskazówki the animalzwierzę to help the relativekrewny,
35
121000
4000
i współczucie skłania to zwierzę do pomocy krewnemu,
02:17
then, in the endkoniec, the compassionwspółczucie actuallytak właściwie windswiatry up helpingporcja jedzenia the genesgeny
36
125000
5000
to ostatecznie, współczucie właściwie nakręca wspomaganie genów
02:22
underlyingpoważniejszych the compassionwspółczucie itselfsamo.
37
130000
3000
sprzyjających samemu współczuciu.
02:25
So, from a biologist'sbiolog pointpunkt of viewwidok, compassionwspółczucie is actuallytak właściwie
38
133000
4000
Tak więc, z biologicznego punktu widzenia, współczucie jest niczym innym jak
02:29
a gene'sGene's way of helpingporcja jedzenia itselfsamo. OK.
39
137000
4000
sposobem genu na wspieranie samego siebie. Ok.
02:33
I warnedostrzegł you this was not going to be very warmciepły and fuzzyzamazany.
40
141000
4000
Ostrzegałem, że nie będzie ciepło i przyjemnie. Ok.
02:37
I'll get there -- I hopenadzieja to get a little fuzzierrozmyte.
41
145000
3000
Ale to się jeszcze zmieni. Mam nadzieje, że jeszcze będzie trochę przyjemniej.
02:40
This doesn't botherprzeszkadza me so much,
42
148000
2000
Dla mnie nie jest to... nie jest to specjalnie wielkim problemem,
02:42
that the underlyingpoważniejszych DarwinianDarwinowskiej rationaleracjonalne uzasadnienie of compassionwspółczucie
43
150000
4000
że podstawowe darwinowskie uzasadnienie współczucia
02:46
is kinduprzejmy of self-servingegoistycznych at the geneticgenetyczny levelpoziom.
44
154000
2000
służy samo sobie na poziomie genetycznym.
02:48
ActuallyFaktycznie, I think the badzły newsAktualności about kinkin selectionwybór
45
156000
3000
Właściwie, wydaje mi się, że złą wiadomością na temat doboru krewniaczego
02:51
is just that it meansznaczy that this kinduprzejmy of compassionwspółczucie
46
159000
4000
jest raczej to, że taki rodzaj współczucia
02:55
is naturallynaturalnie deployedwdrożone only withinw ciągu the familyrodzina.
47
163000
3000
jest stosowany naturalnie jedynie w obrębie rodziny.
02:58
That's the badzły newsAktualności. The good newsAktualności is compassionwspółczucie is naturalnaturalny.
48
166000
3000
Oto zła wiadomość. Dobra mówi natomiast, że współczucie jest naturalne.
03:01
The badzły newsAktualności is that this kinkin selectedwybrany compassionwspółczucie
49
169000
3000
Zła wiadomość to to, że współczucie płynące z doboru krewniaczego
03:04
is naturallynaturalnie confinedogranicza się to the familyrodzina.
50
172000
2000
jest naturalnie zarezerwowane dla rodziny.
03:06
Now, there's more good newsAktualności that cameoprawa ołowiana witrażu alongwzdłuż laterpóźniej in evolutionewolucja,
51
174000
4000
Jest jednak więcej dobrych wiadomości, które przyniosła ewolucja
03:10
a seconddruga kinduprzejmy of evolutionaryewolucyjny logiclogika.
52
178000
3000
- drugi rodzaj logiki ewolucyjnej.
03:13
BiologistsBiolodzy call that "reciprocalodwrotność altruismaltruizm." OK.
53
181000
3000
Biolodzy nazywają to altruizmem odwzajemnionym. Ok.
03:16
And there, the basicpodstawowy ideapomysł is that
54
184000
3000
I jego główną zasadą jest to,
03:19
compassionwspółczucie leadswskazówki you to do good things for people who then will returnpowrót the favorprzysługa.
55
187000
8000
że współczucie prowadzi do czynienia dobra wobec ludzi, którzy w przyszłości to odwzajemnią.
03:27
Again, I know this is not as inspiringinspirujący a notionpojęcie of compassionwspółczucie
56
195000
5000
No i znów, wiecie, zdaję sobie sprawę, że nie jest to tak inspirująca wizja współczucia
03:32
as you maymoże have heardsłyszał in the pastprzeszłość,
57
200000
2000
o jakiej mogliście słyszeć w przeszłości,
03:34
but from a biologist'sbiolog pointpunkt of viewwidok, this reciprocalodwrotność altruismaltruizm kinduprzejmy of compassionwspółczucie
58
202000
5000
ale z biologicznego punktu widzenia, taka związana z altruizmem odwzajemnionym wizja współczucia
03:39
is ultimatelyostatecznie self-servingegoistycznych too.
59
207000
3000
jest ostatecznie także służąca sama sobie.
03:42
It's not that people think that, when they feel the compassionwspółczucie.
60
210000
2000
To nie tak, że ludzie się nad tym zastanawiają kiedy odczuwają współczucie.
03:44
It's not consciouslyświadomie self-servingegoistycznych, but to a biologistbiolog, that's the logiclogika.
61
212000
5000
Nie jest ono świadomie służące samo sobie, ale dla biologa, tak właśnie wygląda ten tok rozumowania.
03:49
And so, you windwiatr up mostwiększość easilyz łatwością extendingrozsuwalny compassionwspółczucie to friendsprzyjaciele and alliesSojusznicy.
62
217000
6000
W takim wypadku, łatwo przychodzi nam rozszerzanie zakresu współczucia do przyjaciół i sprzymierzeńców.
03:55
I'm sure a lot of you, if a closeblisko friendprzyjaciel has something really terriblestraszny happenzdarzyć to them,
63
223000
6000
Jestem pewien, że wielu z was, czuje się naprawdę okropnie,
04:01
you feel really badzły.
64
229000
2000
kiedy coś złego przytrafia się waszym dobrym przyjaciołom.
04:03
But if you readczytać in the newspaperGazeta
65
231000
1000
Ale gdy przeczytacie w gazecie,
04:04
that something really horribleokropny happenedstało się to somebodyktoś you've never heardsłyszał of,
66
232000
3000
że coś bardzo złego przytrafiło się komuś, o kim nigdy wcześniej nawet nie słyszeliście,
04:07
you can probablyprawdopodobnie liverelacja na żywo with that.
67
235000
2000
to, hmm, nie robi to na was większego wrażenia. Ok.
04:09
That's just humanczłowiek natureNatura.
68
237000
2000
Tak po prostu wygląda ludzka natura.
04:11
So, it's anotherinne good newsAktualności/badzły newsAktualności storyfabuła.
69
239000
2000
Tak więc, jest to kolejna historia z dobrymi i złymi wieściami.
04:13
It's good that compassionwspółczucie was extendedrozszerzony beyondpoza the familyrodzina
70
241000
2000
To dobrze, że zakres współczucia został rozszerzony poza rodzinę
04:15
by this kinduprzejmy of evolutionaryewolucyjny logiclogika.
71
243000
2000
w tym rozumieniu logiki ewolucyjnej.
04:17
The badzły newsAktualności is this doesn't bringprzynieść us universaluniwersalny compassionwspółczucie by itselfsamo.
72
245000
5000
Niestety, to nie prowadzi nas do uniwersalnego współczucia samego w sobie. Ok.
04:22
So, there's still work to be doneGotowe.
73
250000
2000
Więc, nadal mamy kupę roboty.
04:24
Now, there's one other resultwynik of this dynamicdynamiczny callednazywa reciprocalodwrotność altruismaltruizm,
74
252000
5000
Następnie, jest tylko jeden rezultat tego mechanizmu zwany altruizmem odwzajemnionym,
04:29
whichktóry I think is kinduprzejmy of good newsAktualności,
75
257000
2000
który uznałbym za dobrą nowinę.
04:31
whichktóry is that the way that this is playedgrał out in the humanczłowiek speciesgatunki,
76
259000
4000
Jest to to, że sposób w jaki funkcjonuje on u gatunku ludzkiego
04:35
it has givendany people an intuitiveintuicyjny appreciationuznanie of the goldenzłoty rulereguła.
77
263000
4000
pozwala ludziom intuicyjnie doceniać złotą regułę.
04:39
I don't quitecałkiem mean that the goldenzłoty rulereguła itselfsamo is writtenpisemny in our genesgeny,
78
267000
4000
Nie mam tutaj na myśli, że złota reguła jest sama w sobie wpisana w nasze geny
04:43
but you can go to a hunterŁowca gathererProgram zbierający societyspołeczeństwo
79
271000
4000
ale jeśli udacie się do społeczności zbieraczo-łowieckiej,
04:47
that has had no exposureekspozycji to any of the great religiousreligijny traditionstradycje,
80
275000
3000
która nie była wystawiona na żadną z wielkich tradycji religijnych
04:50
no exposureekspozycji to ethicaletyczny philosophyfilozofia,
81
278000
2000
ani systemów etycznych,
04:52
and you'llTy będziesz find, if you spendwydać time with these people,
82
280000
2000
to po spędzeniu jakiegoś czasu z tymi ludźmi,
04:54
that, basicallygruntownie, they believe that one good turnskręcać deserveszasługuje na anotherinne,
83
282000
3000
odkryjecie, że generalnie wierzą oni, że jeden dobry uczynek zasługuje na kolejny,
04:57
and that badzły deedsczyny should be punishedukarany.
84
285000
2000
i że złe uczynki powinny być karane.
04:59
And evolutionaryewolucyjny psychologistspsychologowie think that these intuitionsintuicje have a basispodstawa in the genesgeny.
85
287000
6000
Psycholodzy ewolucyjni uważają, że taka intuicja ma swoją podstawę w genach,
05:05
So, they do understandzrozumieć that if you want to be treatedleczony well,
86
293000
4000
więc rozumieją, że jeśli ktoś chce być dobrze traktowany,
05:09
you treatleczyć other people well.
87
297000
2000
to powinien dobrze traktować innych,
05:11
And it's good to treatleczyć other people well.
88
299000
2000
i że dobre traktowanie innych jest pożądane.
05:13
That's closeblisko to beingistota a kinduprzejmy of built-inWbudowany intuitionintuicja.
89
301000
4000
Jest to bliskie wbudowanej intuicji.
05:17
So, that's good newsAktualności. Now, if you've been payingintratny attentionUwaga,
90
305000
3000
W takim razie, to dobra wiadomość. Następnie, jeśli uważaliście,
05:20
you're probablyprawdopodobnie anticipatingprzewidywanie that there's badzły newsAktualności here;
91
308000
3000
to pewnie oczekujecie teraz złej wiadomości,
05:23
we still aren'tnie są to universaluniwersalny love,
92
311000
2000
czyli tego, że nadal nie docieramy do uniwersalnej miłości.
05:25
and it's trueprawdziwe because, althoughmimo że an appreciationuznanie of the goldenzłoty rulereguła is naturalnaturalny,
93
313000
5000
I to jest prawda, bo chociaż docenianie złotej reguły jest naturalne,
05:30
it's alsorównież naturalnaturalny to carverzeźbić out exceptionswyjątki to the goldenzłoty rulereguła.
94
318000
5000
to naturalne jest także wykształcanie wyjątków od złotej reguły. Ok.
05:35
I mean, for exampleprzykład, noneŻaden of us, probablyprawdopodobnie, want to go to prisonwięzienie,
95
323000
4000
Chodzi mi o to, że, przykładowo, prawdopodobnie żaden z nas nie chce iść do więzienia,
05:39
but we all think that there are some people who should go to prisonwięzienie. Right?
96
327000
3000
ale wszyscy uważamy, że są pewni ludzie, którzy powinni się tam znaleźć. Mam rację?
05:42
So, we think we should treatleczyć them differentlyróżnie than we would want to be treatedleczony.
97
330000
4000
Tak więc, myślimy, że powinniśmy traktować ich inaczej niż sami chcielibyśmy być traktowani.
05:46
Now, we have a rationaleracjonalne uzasadnienie for that.
98
334000
2000
No i mamy do tego powody.
05:48
We say they did these badzły things that make it just that they should go to prisonwięzienie.
99
336000
5000
Twierdzimy, że ci ludzie są winni jakichś złych uczynków, które sprawiają, że powinni pójść do więzienia.
05:53
NoneBrak of us really extendsrozszerza się the goldenzłoty rulereguła in trulynaprawdę diffuserozproszone and universaluniwersalny fashionmoda.
100
341000
4000
Żaden z nas, tak na prawdę, nie rozszerza złotej reguły do prawdziwie szerokiego, uniwersalnego wymiaru.
05:57
We have the capacityPojemność to carverzeźbić out exceptionswyjątki,
101
345000
3000
Mamy zdolność do kształtowania wyjątków,
06:00
put people in a specialspecjalny categoryKategoria.
102
348000
2000
do porządkowania ludzi według specjalnych kategorii.
06:02
And the problemproblem is that -- althoughmimo że in the casewalizka of sendingwysyłanie people to prisonwięzienie,
103
350000
4000
A problemem jest to, że chociaż w przypadku wysyłania ludzi do więzienia
06:06
you have this impartialbezstronny judiciarysądownictwa
104
354000
3000
budzisz w sobie swego rodzaju bezstronnego sędziego,
06:09
determiningokreślanie who getsdostaje excludedwyłączone from the goldenzłoty rulereguła --
105
357000
4000
który określa, kto powinien zostać wyłączony ze złotej reguły
06:13
that in everydaycodziennie life, the way we all make these decisionsdecyzje
106
361000
4000
to na co dzień, sposób w który wszyscy dokonujemy decyzji
06:17
about who we're not going to extendposzerzać the goldenzłoty rulereguła to,
107
365000
3000
o tym kogo powinniśmy wyłączyć ze złotej zasady
06:20
is we use a much rougherchropowatych and readierłatwiejszy formulaformuła.
108
368000
3000
używamy dużo ostrzejszej i prostszej reguły.
06:23
BasicallyW zasadzie it's just like, if you're my enemywróg, if you're my rivalrywalizować --
109
371000
4000
Generalnie to jest tak, że jeśli jesteś moim wrogiem czy rywalem
06:27
if you're not my friendprzyjaciel, if you're not in my familyrodzina --
110
375000
2000
a nie moim przyjacielem czy krewnym,
06:29
I'm much lessmniej inclinedpochylona to applyzastosować the goldenzłoty rulereguła to you.
111
377000
5000
to jestem o wiele mniej skłonny zastosować wobec ciebie złotą regułę.
06:34
We all do that,
112
382000
2000
Wszyscy tak postępujemy,
06:36
and you see it all over the worldświat.
113
384000
3000
i widać to na całym świecie.
06:39
You see it in the MiddleŚrodkowy EastWschód:
114
387000
3000
No wiecie, tak jest na Bliskim Wschodzie.
06:42
people who, from GazaStrefy Gazy, are firingwypalania missilesrakiety at IsraelIzrael.
115
390000
3000
Ci ludzie, którzy ze Strefy Gazy kierują rakiety na Izrael,
06:45
They wouldn'tnie want to have missilesrakiety firedzwolniony at them, but they say,
116
393000
2000
nie chcieliby, aby ktoś kierował rakiety w ich stronę. Mówią wtedy:
06:47
"Well, but the IsraelisIzraelczycy, or some of them have doneGotowe things
117
395000
2000
"No tak, ale Izraelczycy, lub przynajmniej niektórzy z nich, robili rzeczy,
06:49
that put them in a specialspecjalny categoryKategoria."
118
397000
2000
które sprowadzają ich do osobnej kategorii."
06:51
The IsraelisIzraelczycy would not want to have an economicgospodarczy blockadeblokady imposednałożone on them,
119
399000
3000
Izraelczycy z kolei, nie chcieliby, żeby ktoś nałożył na nich blokadę ekonomiczną,
06:54
but they imposenałożyć one on GazaStrefy Gazy, and they say,
120
402000
2000
ale sami nakładają ją na Strefę Gazy. Mówią wtedy:
06:56
"Well, the PalestiniansPalestyńczycy, or some of them, have broughtprzyniósł this on themselvessami."
121
404000
3000
"No tak, ale Palestyńczycy, lub przynajmniej niektórzy z nich sami się o to prosili."
06:59
So, it's these exclusionswyłączenia to the goldenzłoty rulereguła that amountilość to a lot of the world'srecyrodycyjstwo diecystwo recyrodycyjstwo diecystwo recy sektorcy troublekłopot.
122
407000
8000
W ten sposób, stosowanie podobnych wyjątków do złotej reguły jest powodem dużej części problemów na świecie.
07:07
And it's naturalnaturalny to do that.
123
415000
3000
I jest to całkiem naturalne.
07:10
So, the factfakt that the goldenzłoty rulereguła is in some sensesens builtwybudowany in to us
124
418000
3000
Więc fakt, że złota reguła jest w pewnym sensie w nas wbudowana,
07:13
is not, by itselfsamo, going to bringprzynieść us universaluniwersalny love.
125
421000
6000
nie oznacza, że zaprowadzi ona nas do uniwersalnej miłości.
07:19
It's not going to savezapisać the worldświat.
126
427000
2000
Nie ocali świata.
07:21
Now, there's one piecekawałek of good newsAktualności I have that maymoże savezapisać the worldświat. Okay.
127
429000
5000
Jest jednak jeszcze jedna dobra wiadomość, która może go ocalić. No dobra...
07:26
Are you on the edgeskrawędzie of your seatssiedzenia here?
128
434000
3000
Nie możecie się doczekać?
07:29
Good, because before I tell you about that good newsAktualności,
129
437000
2000
To dobrze, bo zanim wam o niej opowiem,
07:31
I'm going to have to take a little excursionWycieczka throughprzez some academicakademicki terrainteren.
130
439000
5000
mam zamiar zabrać was na małą wycieczkę w pewien naukowy obszar.
07:36
So, I hopenadzieja I've got your attentionUwaga with this promiseobietnica of good newsAktualności
131
444000
3000
Mam nadzieję, że zyskałem waszą uwagę obiecując wam dobrą nowinę,
07:39
that maymoże savezapisać the worldświat.
132
447000
3000
która może ocalić świat.
07:42
It's this non-zero-sumnessniezerowa suma stuffrzeczy you just heardsłyszał a little bitkawałek about.
133
450000
3000
Chodzi o sumowanie niezerowe o którym już trochę słyszeliście
07:45
It's just a quickszybki introductionwprowadzenie to gamegra theoryteoria.
134
453000
3000
-to tylko krótki wstęp do teorii gier.
07:48
This won'tprzyzwyczajenie hurtból. Okay.
135
456000
2000
Nie będzie bolało. Ok.
07:50
It's about zero-sumsuma zerowa and non-zero-sumsuma niezerowa gamesGry.
136
458000
2000
Chodzi o gry o sumie zerowej i o sumie niezerowej
07:52
If you askzapytać what kinduprzejmy of a situationsytuacja
137
460000
4000
Jeśli zastanowimy się nad tym jaki rodzaj sytuacji
07:56
is conducivesprzyjający to people becomingtwarzowy friendsprzyjaciele and alliesSojusznicy,
138
464000
3000
prowadzi ludzi do zostawania przyjaciółmi lub sprzymierzeńcami,
07:59
the technicaltechniczny answerodpowiedź is a non-zero-sumsuma niezerowa situationsytuacja.
139
467000
3000
to techniczną odpowiedzią będzie sytuacja sumy niezerowej.
08:02
And if you askzapytać what kinduprzejmy of situationsytuacja
140
470000
2000
A jeśli zastanowimy się jaki rodzaj sytuacji
08:04
is conducivesprzyjający to people definingdefiniowanie people as enemieswrogowie,
141
472000
2000
prowadzi ludzi do określania innych jako wrogów,
08:06
it's a zero-sumsuma zerowa situationsytuacja.
142
474000
2000
to wtedy będzie to sytuacja sumy zerowej. No dobrze...
08:08
So, what do those termswarunki mean?
143
476000
2000
więc co te terminy w ogóle znaczą?
08:10
BasicallyW zasadzie, a zero-sumsuma zerowa gamegra is the kinduprzejmy you're used to in sportsSport,
144
478000
3000
Generalnie, gra sumy zerowej to ten rodzaj gry, do której przyzwyczajeni jesteśmy w sporcie,
08:13
where there's a winnerzwycięzca and a loserprzegrany.
145
481000
2000
gdzie jest zwycięzca i przegrany.
08:15
So, theirich fortunesfortuny addDodaj up to zerozero.
146
483000
3000
- tak więc ich wyniki niwelują się. Ok...
08:18
So, in tennistenis, everykażdy pointpunkt is eitherzarówno good for you and badzły for the other personosoba,
147
486000
5000
W tenisie więc, każdy punkt jest albo korzystny dla ciebie a zły dla przeciwnika,
08:23
or good for them, badzły for you.
148
491000
2000
albo dobry dla niego a zły dla ciebie.
08:25
EitherAlbo way, your fortunesfortuny addDodaj up to zerozero. That's a zero-sumsuma zerowa gamegra.
149
493000
3000
W każdym razie, wasze wyniki niwelują się. To jest właśnie gra sumy zerowej.
08:28
Now, if you're playinggra doublesdebel,
150
496000
2000
Natomiast, jeśli gracie w debla,
08:30
then the personosoba on your sidebok of the netnetto
151
498000
2000
to relacją twojego partnera do ciebie
08:32
is in a non-zero-sumsuma niezerowa relationshipzwiązek with you,
152
500000
3000
jest suma niezerowa,
08:35
because everykażdy pointpunkt is eitherzarówno good for bothobie of you -- positivepozytywny, win-winwin-win --
153
503000
3000
ponieważ każdy punkt jest albo dobry dla was obojga - pozytywny (zwycięstwo - zwycięstwo),
08:38
or badzły for bothobie of you, it's lose-loseprzegrać.
154
506000
2000
lub zły dla was obojga (czyli przegrana - przegrana).
08:40
That's a non-zero-sumsuma niezerowa gamegra.
155
508000
2000
To jest gra sumy niezerowej.
08:42
And in realreal life, there are lots of non-zero-sumsuma niezerowa gamesGry.
156
510000
3000
W codziennym życiu ma miejsce mnóstwo gier sumy niezerowej.
08:45
In the realmkrólestwo of economicsEkonomia, say, if you buykupować something:
157
513000
3000
W przypadku ekonomii, dajmy na to, jeśli coś kupujemy
08:48
that meansznaczy you'dty byś ratherraczej have the merchandisetowar than the moneypieniądze,
158
516000
3000
oznacza to, że wolelibyśmy mieć dany towar zamiast kwoty pieniędzy którą płacimy.
08:51
but the merchantKupiec would ratherraczej have the moneypieniądze than the merchandisetowar.
159
519000
3000
Sprzedawca natomiast, woli pieniądze zamiast towaru.
08:54
You bothobie feel you've wonwygrał.
160
522000
2000
Obaj czujecie się tu zwycięzcami.
08:56
In a warwojna, two alliesSojusznicy are playinggra a non-zero-sumsuma niezerowa gamegra.
161
524000
3000
Na wojnie dwoje sprzymierzeńców uczestniczy w grze sumy niezerowej.
08:59
It's going to eitherzarówno be win-winwin-win or lose-loseprzegrać for them.
162
527000
3000
Wtedy jest to albo wygrana-wygrana albo przegrana-przegrana.
09:02
So, there are lots of non-zero-sumsuma niezerowa gamesGry in realreal life.
163
530000
7000
Widzimy więc, że jest wiele gier sumy niezerowej w codziennym życiu.
09:09
And you could basicallygruntownie reformulateprzeformułowania what I said earlierwcześniej,
164
537000
4000
I pewnie można by przeformułować to co powiedziałem wcześniej,
09:13
about how compassionwspółczucie is deployedwdrożone and the goldenzłoty rulereguła is deployedwdrożone,
165
541000
3000
o tym, jak współczucie i złota reguła funkcjonują,
09:16
by just sayingpowiedzenie, well, compassionwspółczucie mostwiększość naturallynaturalnie flowsprzepływy alongwzdłuż non-zero-sumsuma niezerowa channelskanały
166
544000
6000
mówiąc po prostu, że współczucie najbardziej naturalnie przepływa przez kanały sumy niezerowej,
09:22
where people perceivepostrzegają themselvessami as beingistota in a potentiallypotencjalnie win-winwin-win situationsytuacja
167
550000
3000
gdzie ludzie postrzegają siebie samych jako kandydatów na sytuację zwycięstwo-zwycięztwo
09:25
with some of theirich friendsprzyjaciele or alliesSojusznicy.
168
553000
3000
razem ze swoimi przyjaciółmi lub sprzymierzeńcami.
09:28
The deploymentwdrażania of the goldenzłoty rulereguła
169
556000
2000
Zastosowanie złotej reguły
09:30
mostwiększość naturallynaturalnie happensdzieje się alongwzdłuż these non-zero-sumsuma niezerowa channelskanały.
170
558000
3000
najbardziej naturalnie przebiega przez te kanały sumy niezerowej
09:33
So, kinduprzejmy of webswstęgi of non-zero-sumnessniezerowa suma
171
561000
2000
- czyli przez swego rodzaju sieci sytuacji niezerowych
09:35
are where you would expectoczekiwać compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła
172
563000
4000
i tam, gdzie można się spodziewać magicznego funkcjonowania
09:39
to kinduprzejmy of work theirich magicmagia.
173
567000
2000
złotej reguły i współczucia.
09:41
With zero-sumsuma zerowa channelskanały you would expectoczekiwać something elsejeszcze.
174
569000
2000
W przypadku kanałów sum zerowych można się spodziewać czegoś innego.
09:43
Okay. So, now you're readygotowy for the good newsAktualności that I said mightmoc savezapisać the worldświat.
175
571000
4000
Dobra. No to teraz jesteście już gotowi na tą dobrą wieść, która może ocalić świat.
09:47
And now I can admitprzyznać that it mightmoc not too,
176
575000
3000
A teraz mogę już przyznać, że może wcale tego nie dokonać,
09:50
now that I've heldtrzymany your attentionUwaga for threetrzy minutesminuty of technicaltechniczny stuffrzeczy.
177
578000
6000
skoro już podtrzymałem waszą uwagę przez te trzy minuty technicznych bajerów.
09:56
But it maymoże. And the good newsAktualności is that historyhistoria
178
584000
5000
Ale może. I tą dobrą nowiną jest to,
10:01
has naturallynaturalnie expandedrozszerzony these webswstęgi of non-zero-sumnessniezerowa suma,
179
589000
4000
że historia naturalnie poszerza te sieci sumowania niezerowego
10:05
these webswstęgi that can be these channelskanały for compassionwspółczucie.
180
593000
4000
- tych sieci, które mogą być drogami do współczucia.
10:09
You can go back all the way to the stonekamień agewiek:
181
597000
3000
Nawet jeśli cofniemy się do epoki kamienia
10:12
technologicaltechniczny evolutionewolucja -- roadsdrogi, the wheelkoło, writingpisanie,
182
600000
8000
to myślę, że technologiczna ewolucja, drogi, koło, pismo,
10:20
a lot of transportationtransport and communicationkomunikacja technologiestechnologie --
183
608000
3000
wszelkie technologie transportu i komunikacji
10:23
has just inexorablynieubłaganie madezrobiony it so that more people
184
611000
3000
niewątpliwie sprawiły, że więcej ludzi
10:26
can be in more non-zero-sumsuma niezerowa relationshipsrelacje
185
614000
3000
mogło znaleźć się w relacjach sum niezerowych
10:29
with more and more people at greaterwiększy and greaterwiększy distancesodległości.
186
617000
3000
będąc oddalonymi od siebie na coraz większe odległości.
10:32
That's the storyfabuła of civilizationcywilizacja.
187
620000
3000
To historia cywilizacji.
10:35
It's why socialspołeczny organizationorganizacja has growndorosły from the hunter-gathererłowca-zbieracz villagewioska
188
623000
5000
To właśnie dlatego organizacja społeczna przerodziła się z wiosek łowiecko-zbieraczych
10:40
to the ancientstarożytny statestan, the empireimperium, and now here we are in a globalizedzglobalizowany worldświat.
189
628000
3000
do pierwszych państw, imperiów, a ostatecznie do świata zglobalizowanego.
10:43
And the storyfabuła of globalizationglobalizacja is largelyw dużej mierze a storyfabuła of non-zero-sumnessniezerowa suma.
190
631000
4000
A właśnie historia globalizacji jest w ogromnym stopniu kwestią sumowania niezerowego.
10:47
You've probablyprawdopodobnie heardsłyszał the termsemestr "interdependencewspółzależność"
191
635000
2000
W porządku. Pewnie obił wam się o uszy termin wzajemna zależność
10:49
appliedstosowany to the modernnowoczesny worldświat. Well, that's just anotherinne termsemestr for non-zero-sumsuma niezerowa.
192
637000
4000
który odnosi się do współczesnego świata. Cóż, to dokładnie to samo co suma niezerowa.
10:53
If your fortunesfortuny are interdependentwspółzależne with somebodyktoś,
193
641000
3000
Jeśli czyjś los jest współzależny od losu kogoś innego,
10:56
then you liverelacja na żywo in a non-zero-sumsuma niezerowa relationshipzwiązek with them.
194
644000
3000
to znaczy, że ta osoba żyje w relacji o sumie niezerowej z tą drugą.
10:59
And you see this all the time in the modernnowoczesny worldświat.
195
647000
2000
I widać to na każdym kroku we współczesnym świecie.
11:01
You saw it with the recentniedawny economicgospodarczy crashwypadek,
196
649000
2000
Mieliśmy okazje zauważyć to podczas ostatniego kryzysu ekonomicznego,
11:03
where badzły things happenzdarzyć in the economygospodarka --
197
651000
3000
kiedy źle się działo w gospodarce
11:06
badzły for everybodywszyscy, for much of the worldświat.
198
654000
3000
-źle dla wszystkich, dla prawie całego świata.
11:09
Good things happenzdarzyć, and it's good for much of the worldświat.
199
657000
3000
Jeśli dzieje się coś dobrego, jest to dobre dla prawie całego świata.
11:12
And, you know, I'm happyszczęśliwy to say, I think there's really evidencedowód
200
660000
3000
No i, szczęśliwie, myślę, że na prawdę istnieją dowody
11:15
that this non-zero-sumsuma niezerowa kinduprzejmy of connectionpołączenie
201
663000
3000
że takie powiązanie niezerowe
11:18
can expandrozszerzać the moralmorał compasskompas.
202
666000
3000
może pogłębiać zasięg moralności.
11:21
I mean, if you look at the AmericanAmerykański attitudespostawy
203
669000
3000
No wiecie, jeśli przyjrzymy się nastawieniu Amerykanów
11:24
towardw kierunku JapaneseJapoński duringpodczas WorldŚwiat WarWojny IIII --
204
672000
4000
wobec Japończyków podczas Drugiej Wojny Światowej
11:28
look at the depictionsWizerunki of JapaneseJapoński
205
676000
2000
jeśli spojrzymy na to jak Japończycy przedstawiani byli
11:30
in the AmericanAmerykański mediagłoska bezdźwięczna as just about subhumanczłekokształtny,
206
678000
2000
w amerykańskich mediach - jako niemalże podludzie
11:32
and look at the factfakt that we droppedporzucone atomicatomowy bombsbomby,
207
680000
2000
i jeśli przypomnimy sobie fakt, że zrzucaliśmy bomby atomowe,
11:34
really withoutbez givingdający it much of a thought --
208
682000
3000
bez specjalnego zastanowienia,
11:37
and you compareporównać that to the attitudepostawa now,
209
685000
2000
i jeśli porównamy to z obecnym nastawianiem,
11:39
I think partczęść of that is duez powodu to a kinduprzejmy of economicgospodarczy interdependencewspółzależność.
210
687000
3000
to myślę, że w pewnym stopniu ta sytuacja jest wynikiem rodzaju gospodarczej współzależności.
11:42
Any formformularz of interdependencewspółzależność, or non-zero-sumsuma niezerowa relationshipzwiązek
211
690000
3000
Jakakolwiek forma współzależności, relacji sumy niezerowej
11:45
forcessiły you to acknowledgeuznać the humanityludzkość of people.
212
693000
3000
zmusza nas do wyrażenia uznania dla człowieczeństwa.
11:48
So, I think that's good.
213
696000
2000
Tak więc, myślę, że to jest dobre.
11:50
And the worldświat is fullpełny of non-zero-sumsuma niezerowa dynamicsdynamika.
214
698000
3000
A świat jest pełen mechanizmów sum niezerowych.
11:53
EnvironmentalOchrony środowiska problemsproblemy, in manywiele wayssposoby, put us all in the samepodobnie boatłódź.
215
701000
4000
Problemy ekologiczne wrzucają nas wszystkich do jednego worka.
11:57
And there are non-zero-sumsuma niezerowa relationshipsrelacje that maybe people aren'tnie są awareświadomy of.
216
705000
5000
Istnieją relacje sum niezerowych, z obecności których ludzie pewnie nie zdają sobie sprawy.
12:02
For exampleprzykład, probablyprawdopodobnie a lot of AmericanAmerykański ChristiansChrześcijanie
217
710000
4000
No dobra, więc na przykład, prawdopodobnie wielu chrześcijan w Ameryce
12:06
don't think of themselvessami as beingistota in a non-zero-sumsuma niezerowa relationshipzwiązek
218
714000
4000
nie zdaje sobie sprawy, że znajdują się w relacjach sum niezerowych
12:10
with MuslimsMuzułmanie halfwaywpół around the worldświat,
219
718000
2000
razem z muzułmanami po drugiej stronie globu,
12:12
but they really are, because if these MuslimsMuzułmanie becomestają się happierszczęśliwsi and happierszczęśliwsi
220
720000
5000
ale na prawdę się w nich znajdują, ponieważ gdy ci muzułmanie stają się coraz szczęśliwsi
12:17
with theirich placemiejsce in the worldświat and feel that they have a placemiejsce in it,
221
725000
3000
z powodu sensu swojego życia, i gdy czują, że mają ten sens,
12:20
that's good for AmericansAmerykanie, because there will be fewermniej terroriststerroryści
222
728000
3000
to jest dobre dla Amerykanów ponieważ maleje liczba terrorystów
12:23
to threatenzagrażają AmericanAmerykański securitybezpieczeństwo.
223
731000
2000
którzy mogliby zagrozić bezpieczeństwu Ameryki.
12:25
If they get lessmniej and lessmniej happyszczęśliwy, that will be badzły for AmericansAmerykanie.
224
733000
4000
Gdy są coraz mniej szczęśliwi, to jest to złe dla Amerykanów. Ok.
12:29
So, there's plentydużo of non-zero-sumnessniezerowa suma.
225
737000
3000
Widzimy więc, że jest mnóstwo sytuacji o sumie niezerowej.
12:32
And so, the questionpytanie is: If there's so much non-zero-sumnessniezerowa suma,
226
740000
5000
I w takim wypadku nasuwa się następujące pytanie: Jeśli jest tego tak wiele,
12:37
why has the worldświat not yetjeszcze been suffusedprzenikal in love, peacepokój, and understandingzrozumienie?
227
745000
4000
to dlaczego świat wciąż nie jest przepełniony miłością, pokojem i zrozumieniem?
12:41
The answer'sodpowiedzi complicatedskomplikowane. It's the occasionokazji for a wholecały other talk.
228
749000
3000
Odpowiedź jest skomplikowana. Pewnie jest to temat na inną dyskujsję
12:44
CertainlyZ pewnością, a couplepara of things are that,
229
752000
4000
ale co jest pewne to to,
12:48
first of all, there are a lot of zero-sumsuma zerowa situationssytuacje in the worldświat.
230
756000
4000
że na świecie jest także wiele sytuacji o sumie zerowej.
12:52
And alsorównież, sometimesczasami people don't recognizerozpoznać
231
760000
4000
No i znowu, wiecie, czasami ludzie nie zdają sobie sprawy
12:56
the non-zero-sumsuma niezerowa dynamicsdynamika in the worldświat.
232
764000
5000
z mechaniki sum niezerowych na świecie.
13:01
In bothobie of these areasobszary,
233
769000
2000
I mam wrażenie, że w obu tych przypadkach
13:03
I think politicianspolitycy can playgrać a rolerola.
234
771000
3000
politycy mogą mieć na to swój wpływ.
13:06
This isn't only about religionreligia.
235
774000
2000
Nie chodzi tylko o religię.
13:08
I think politicianspolitycy can help fosterwspieranie non-zero-sumsuma niezerowa relationshipsrelacje,
236
776000
5000
Myślę, że politycy mogą wspomagać relacje sum niezerowych,
13:13
EconomicGospodarczej engagementzaręczynowy is generallyogólnie better than blockadesblokad and so on,
237
781000
3000
no wiecie - zaangażowanie gospodarcze jest generalnie korzystniejsze niż blokady itp.
13:16
in this regardwzgląd.
238
784000
2000
-tak myślę.
13:18
And politicianspolitycy can be awareświadomy, and should be awareświadomy that,
239
786000
3000
A politycy mogą i powinni być świadomi tego, że
13:21
when people around the worldświat are looking at them,
240
789000
2000
kiedy ludzie z całego świata patrzą na nich,
13:23
are looking at theirich nationnaród
241
791000
2000
na ich naród,
13:25
and pickingowocobranie up theirich cuespodpowiedzi
242
793000
2000
i rozpoznają wskazówki dotyczące tego
13:27
for whetherczy they are in a zero-sumsuma zerowa or a non-zero-sumsuma niezerowa relationshipzwiązek with a nationnaród --
243
795000
4000
czy pozostają oni w relacjach sumy zerowej czy niezerowej wobec narodu
13:31
like, say, AmericaAmeryka, or any other nationnaród --
244
799000
3000
tak jak, powiedzmy, Ameryka, lub jakikolwiek inny naród,
13:34
humanczłowiek psychologyPsychologia is suchtaki that they use cuespodpowiedzi like:
245
802000
3000
to ludzki umysł będzie stawiał sobie pytania takie jak:
13:37
Do we feel we're beingistota respectedszanowany?
246
805000
2000
Czy czujemy się szanowani?
13:39
Because, you know, historicallyhistorycznie, if you're not beingistota respectedszanowany,
247
807000
3000
Bo wiecie... historia pokazuje, że jeśli nie jesteście szanowani
13:42
you're probablyprawdopodobnie not going to windwiatr up in a non-zero-sumsuma niezerowa,
248
810000
3000
to prawdopodobnie nie zaangażujecie się w sumę niezerową,
13:45
mutuallywzajemnie profitableopłacalny relationshipzwiązek with people.
249
813000
3000
która jest korzystną dla obu stron relacją międzyludzką.
13:48
So, we need to be awareświadomy of what kinduprzejmy of signalssygnały we're sendingwysyłanie out.
250
816000
5000
Tak więc, musimy mieć świadomość sygnałów, które wysyłamy.
13:53
And some of this, again, is in the realmkrólestwo of politicalpolityczny work.
251
821000
5000
I znów, część z tego pozostaje w obrębie działań politycznych.
13:58
If there's one thing I can encouragezachęcać everyonekażdy to do,
252
826000
2000
Jeśli miałbym wszystkich zachęcić do czegoś,
14:00
politicianspolitycy, religiousreligijny leadersprzywódcy, and us,
253
828000
3000
-polityków, przywódców religijnych i nas samych,
14:03
it would be what I call "expandingrozwijanie the moralmorał imaginationwyobraźnia" --
254
831000
5000
to było by to coś co nazywam poszerzaniem moralnej wyobraźni.
14:08
that is to say, your abilityzdolność to put yourselfsiebie in the shoesbuty
255
836000
3000
Czyli innymi słowy, zdolności do stawiania się
14:11
of people in very differentróżne circumstancesokoliczności.
256
839000
3000
w sytuacji ludzi w różnych warunkach.
14:14
This is not the samepodobnie as compassionwspółczucie,
257
842000
2000
To nie to samo co współczucie,
14:16
but it's conducivesprzyjający to compassionwspółczucie. It opensotwiera się the channelskanały for compassionwspółczucie.
258
844000
6000
ale do niego właśnie wiedzie. Otwiera kanały współczucia.
14:22
And I'm afraidprzestraszony we have anotherinne good newsAktualności/badzły newsAktualności storyfabuła,
259
850000
3000
Obawiam się, że mamy tutaj kolejną historie z dobrymi i złymi wieściami.
14:25
whichktóry is that the moralmorał imaginationwyobraźnia is partczęść of humanczłowiek natureNatura.
260
853000
3000
Mówi ona, że wyobraźnia moralna jest częścią ludzkiej natury.
14:28
That's good, but again we tendzmierzać to deployWdrażanie it selectivelyselektywnie.
261
856000
5000
To dobrze, ale i tak używamy jej raczej selektywnie.
14:33
OnceRaz we definedefiniować somebodyktoś as an enemywróg,
262
861000
2000
W momencie gdy określimy kogoś jako wroga,
14:35
we have troublekłopot puttingwprowadzenie ourselvesmy sami in theirich shoesbuty, just naturallynaturalnie.
263
863000
5000
ciężko nam jest postawić się w jego sytuacji. To naturalne.
14:40
So, if you want to take a particularlyszczególnie hardciężko casewalizka for an AmericanAmerykański:
264
868000
4000
No więc, weźmy pod uwagę szczególnie trudny przypadek, na przykład dla Amerykanina.
14:44
somebodyktoś in IranIran who is burningpalenie an AmericanAmerykański flagFlaga, and you see them on TVTELEWIZOR.
265
872000
4000
Dajmy na to, ktoś w Iranie kto pali amerykańską flagę i pokazywany jest w TV.
14:48
Well, the averageśredni AmericanAmerykański is going to resistopierać się
266
876000
3000
Cóż, przeciętny Amerykanin będzie się wzbraniał przed
14:51
the moralmorał exercisećwiczenie of puttingwprowadzenie themselvessami in that person'sosoby headgłowa
267
879000
4000
moralnym ćwiczeniem postawienia siebie w sytuacji tego Irańczyka™
14:55
and is going to resistopierać się the ideapomysł that they have much in commonpospolity with that personosoba.
268
883000
3000
i będzie się wzbraniał przed myślą, że ma sporo wspólnego z tą osobą.
14:58
And if you tell them, "Well, they think AmericaAmeryka disrespectsdisrespects them
269
886000
4000
Okazuje się jednak, że ten Irańczyk uważa, ze Ameryka go nie szanuje
15:02
and even wants to dominatezdominować them, and they hatenienawidzić AmericaAmeryka.
270
890000
3000
a nawet, że chce zdominować jego kraj. Z tego powodu nienawidzi Ameryki.
15:05
Has there ever been somebodyktoś who disrespectedlekceważeni you so much
271
893000
2000
Czy nigdy nikt was nie znieważył tak mocno,
15:07
that you kinduprzejmy of hatedznienawidzony them brieflykrótko"?
272
895000
2000
że przez moment czuliście do niego nienawiść?
15:09
You know, they'lloni to zrobią resistopierać się that comparisonporównanie and that's naturalnaturalny, that's humanczłowiek.
273
897000
3000
Rozumiecie, oni będą się bronić przed takim porównanie i to jest całkiem naturalne i ludzkie,
15:12
And, similarlypodobnie, the personosoba in IranIran:
274
900000
2000
I podobnie, gdy spróbujesz usprawiedliwiać w Iranie
15:14
when you try to humanizeuczłowieczyć somebodyktoś in AmericaAmeryka who said that IslamIslam is evilzło,
275
902000
4000
Amerykanina, który powiedział, że Islam jest złem
15:18
they'lloni to zrobią have troublekłopot with that.
276
906000
2000
to Irańczycy nie będą chcieli tego zrozumieć.
15:20
So, it's a very difficulttrudny thing to get people to expandrozszerzać the moralmorał imaginationwyobraźnia
277
908000
5000
Tak więc, bardzo trudno jest zmusić ludzi do kierowania swoją moralną wyobraźnią
15:25
to a placemiejsce it doesn't naturallynaturalnie go.
278
913000
3000
w kierunku, do którego nie zmierza ona naturalnie.
15:28
I think it's worthwartość the troublekłopot because,
279
916000
3000
Wydaje mi się, że jest to warte zachodu,
15:31
again, it just helpspomaga us to understandzrozumieć.
280
919000
2000
ponieważ pomaga nam to zrozumieć
15:33
If you want to reducezmniejszyć the numbernumer of people who are burningpalenie flagsflagi,
281
921000
2000
co można zrobić jeśli chcemy zmniejszyć ilość
15:35
it helpspomaga to understandzrozumieć what makesczyni them do it.
282
923000
2000
ludzi, którzy palą flagi.
15:37
And I think it's good moralmorał exercisećwiczenie.
283
925000
3000
Poza tym, jest to dobra gimnastyka moralności.
15:40
I would say here is where religiousreligijny leadersprzywódcy come in,
284
928000
3000
I tutaj znów pojawiają się przywódcy duchowi,
15:43
because religiousreligijny leadersprzywódcy are good at reframingprzeformułowanie issuesproblemy for people,
285
931000
7000
ponieważ potrafią przekazywać treści w przystępny dla ludzi sposób,
15:50
at harnessingwykorzystanie the emotionalemocjonalny centerscentra of the brainmózg
286
938000
2000
i ujarzmiać ośrodki odpowiedzialne za emocje w ich mózgach
15:52
to get people to alterALTER theirich awarenessświadomość and reframeReframe the way they think.
287
940000
5000
w celu zmiany ich świadomości oraz sposobu myślenia.
15:57
I mean, religiousreligijny leadersprzywódcy are kinduprzejmy of in the inspirationInspiracja businessbiznes.
288
945000
4000
Chodzi mi o to, że przywódcy duchowi są jakby częścią procesu inspiracji.
16:01
It's theirich great callingpowołanie right now,
289
949000
2000
Stoi przed nimi teraz wielkie zadanie,
16:03
to get people all around the worldświat better at expandingrozwijanie theirich moralmorał imaginationswyobrażenia,
290
951000
4000
aby zachęcić ludzi na całym świecie do poszerzenia swojej wyobraźni moralnej
16:07
appreciatingDoceniając that in so manywiele wayssposoby they're in the samepodobnie boatłódź.
291
955000
4000
i dostrzec, że w gruncie rzeczy wszyscy jadą na tym samym wózku.
16:11
I would just sumsuma up the way things look, at leastnajmniej from this secularświecka perspectiveperspektywiczny,
292
959000
6000
Podsumowując jak się rzeczy mają, przynajmniej z perspektywy świeckiej,
16:17
as fardaleko as compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła go,
293
965000
4000
współczucie i złota reguła
16:21
by sayingpowiedzenie that it's good newsAktualności that compassionwspółczucie and the goldenzłoty rulereguła
294
969000
6000
są wbudowane w ludzką naturę
16:27
are in some sensesens builtwybudowany into humanczłowiek natureNatura.
295
975000
5000
w ludzką naturę.
16:32
It's unfortunateniefortunny that they tendzmierzać to be selectivelyselektywnie deployedwdrożone.
296
980000
5000
Niestety, są stosowane selektywnie.
16:37
And it's going to take realreal work to changezmiana that.
297
985000
4000
I będzie na prawdę ciężko to zmienić,
16:41
But, nobodynikt ever said that doing God'sBoga work was going to be easyłatwo. ThanksDzięki.
298
989000
5000
ale nikt nie powiedział, że odwalanie roboty za Boga będzie łatwe. Dzięki.
16:46
(ApplauseAplauz)
299
994000
2000
(Brawa)
Translated by Maciej Molas
Reviewed by Agata Lesnicka

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Robert Wright - Journalist, philosopher
The best-selling author of "Nonzero," "The Moral Animal" and "The Evolution of God," Robert Wright draws on his wide-ranging knowledge of science, religion, psychology, history and politics to figure out what makes humanity tick -- and what makes us moral.

Why you should listen

Author Robert Wright thinks the crises the human species now faces are moral in nature, and that our salvation lies in the intelligent pursuit of self-interest. In his book Nonzero, Wright argues that life depends on a non-zero-sum dynamic. While a zero-sum game depends on a winner and loser, all parties in a non-zero-sum game win or lose together, so players will more likely survive if they cooperate. This points to an optimistic future of ultimate cooperation among humans -- if we recognize the game.

Well-respected for his erudition and original thinking (Bill Clinton hailed him as a genius), Wright draws from multiple disciplines -- including science, religion, history and politics -- in his search for big-picture perspectives on today's problems, particularly terrorism, while offering guarded hope for where we might be headed. A Schwartz Senior Fellow at the New America Foundation, Wright also hosts an interview series with celebrated thinkers at Meaningoflifetv.com.

Wright's newest book, The Evolution of God, explores the history of the idea of God in the three Abrahamic religions, Judaism, Islam and Christianity.

More profile about the speaker
Robert Wright | Speaker | TED.com