TEDGlobal 2009
Loretta Napoleoni: The intricate economics of terrorism
Loretta Napoleoni: Zawiła ekonomia terroryzmu
Filmed:
Readability: 4.3
735,286 views
Loretta Napoleoni opowiada, jak wyjątkowa szansa rozmowy z tajną włoską organizacją, Czerwonymi Brygadami, wzbudziła u niej zainteresowanie terroryzmem, które trwa już od lat. Przedstawia zakulisowe spojrzenie na złożoną ekonomię zjawiska, odsłaniając zaskakujący związek między praniem brudnych pieniędzy, a amerykańską ustawą Patriot Act.
Loretta Napoleoni - Macroeconomist
She made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet. Full bio
She made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm going to show you how terrorism
0
1000
2000
Zamierzam wam pokazać, jak terroryzm
00:18
actually interacts with our daily life.
1
3000
3000
i nasze codzienne życie wzajemnie na siebie oddziałują.
00:21
15 years ago I received a phone call from a friend.
2
6000
4000
15 lat temu zadzwonił do mnie kolega.
00:25
At the time he was looking after the rights of political prisoners
3
10000
3000
Zajmował się wówczas prawami więźniów politycznych
00:28
in Italian jails.
4
13000
3000
we włoskich więzieniach.
00:31
He asked me if I wanted to interview the Red Brigades.
5
16000
4000
Zapytał, czy chciałabym przeprowadzić wywiad z Czerwonymi Brygadami.
00:35
Now, as many of you may remember,
6
20000
2000
Jak pewnie wielu z was pamięta,
00:37
the Red Brigades was a terrorist, Marxist organization
7
22000
4000
Czerwone Brygady były terrorystyczną, marksistowską organizacją,
00:41
which was very active in Italy
8
26000
2000
bardzo aktywną we Włoszech
00:43
from the 1960s until the mid-1980s.
9
28000
4000
od lat 60. do połowy 80. XX w.
00:47
As part of their strategy
10
32000
2000
Zgodnie ze strategią grupy,
00:49
the Red Brigades never spoke with anybody, not even with their lawyers.
11
34000
4000
członkowie Czerwonych Brygad nie rozmawiali z nikim, nie wyłączając swoich adwokatów.
00:53
They sat in silence through their trails,
12
38000
4000
W trakcie procesów siedzieli w milczeniu,
00:57
waving occasionally at family and friends.
13
42000
4000
machając czasem do rodziny lub przyjaciół.
01:01
In 1993 they declared the end of the armed struggle.
14
46000
6000
W 1993 r. ugrupowanie ogłosiło koniec walki zbrojnej.
01:07
And they drew a list of people with whom they would talk,
15
52000
2000
Stworzyli listę osób, z którymi byli skłonni rozmawiać
01:09
and tell their story.
16
54000
2000
i opowiedzieć swoją historię.
01:11
And I was one of those people.
17
56000
3000
A ja byłam jedną z tych osób.
01:14
When I asked my friend why the Red Brigades want to talk to me,
18
59000
3000
Kiedy zapytałam kolegi, dlaczego Czerwone Brygady chcą mówić właśnie ze mną,
01:17
he said that the female members of the organization
19
62000
4000
powiedział, że moje nazwisko
01:21
had actually supported my name.
20
66000
3000
popierały członkinie organizacji.
01:24
In particular, one person had put it forward.
21
69000
3000
Konkretnie, moją kandydaturę wysunęła jedna osoba.
01:27
She was my childhood friend.
22
72000
3000
To była moja przyjaciółka z dzieciństwa.
01:30
She had joined the Red Brigades
23
75000
2000
Wstąpiła do Czerwonych Brygad
01:32
and became a leader of the organization.
24
77000
3000
i została liderką ugrupowania.
01:35
Naturally, I didn't know that
25
80000
2000
Naturalnie, nic o tym nie wiedziałam,
01:37
until the day she was arrested.
26
82000
2000
dopóki jej nie aresztowano.
01:39
In fact, I read it in the newspaper.
27
84000
4000
Właściwie przeczytałam o tym w gazecie.
01:43
At the time of the phone call
28
88000
2000
Ta rozmowa miała miejsce
01:45
I just had a baby,
29
90000
2000
niedługo po tym, jak urodziłam dziecko,
01:47
I successfully completed a management buyout
30
92000
2000
właśnie zakończyłam sukcesem MBO
01:49
to the company I was working with,
31
94000
3000
dla firmy, w której pracowałam
01:52
and the last thing I wanted to do was to go back home
32
97000
3000
i ostatnią rzeczą, jakiej sobie życzyłam, był powrót do domu
01:55
and touring the high-security prisons.
33
100000
3000
i wycieczka po więzieniach o zaostrzonym rygorze.
01:58
But this is exactly what I did
34
103000
3000
Ale tak właśnie zrobiłam,
02:01
because I wanted to know
35
106000
2000
bo chciałam się dowiedzieć,
02:03
what had turned my best friend
36
108000
2000
co sprawiło, że moja najlepsza przyjaciółka
02:05
into a terrorist,
37
110000
2000
zmieniła się w terrorystkę
02:07
and why she'd never tried to recruit me.
38
112000
4000
i dlaczego nigdy nie próbowała mnie zwerbować.
02:11
(Laughter)
39
116000
2000
(Śmiech)
02:13
(Applause)
40
118000
3000
(Brawa)
02:16
So, this is exactly what I did.
41
121000
5000
Więc właśnie tak zrobiłam.
02:21
Now, I found the answer very quickly.
42
126000
4000
Bardzo szybko poznałam odpowiedź.
02:25
I actually had failed
43
130000
2000
Otóż odpadłam,
02:27
the psychological profiling of a terrorist.
44
132000
3000
bo nie odpowiadałam psychologicznemu profilowi terrorysty.
02:30
The center committee of the Red Brigades
45
135000
2000
Główny komitet Czerwonych Brygad orzekł,
02:32
had judged me too single-minded
46
137000
2000
że jestem zbyt uparta,
02:34
and too opinionated to become a good terrorist.
47
139000
4000
i zbyt zarozumiała, żeby zostać dobrą terrorystką.
02:38
My friend, on the other hand, she was a good terrorist
48
143000
3000
Z kolei moja przyjaciółka była dobrą terrorystką,
02:41
because she was very good at following orders.
49
146000
3000
bo świetnie jej wychodziło wykonywanie rozkazów.
02:44
She also embraced violence.
50
149000
3000
Chętnie stosowała też przemoc,
02:47
Because she believed that the only way
51
152000
2000
bo wierzyła, że jedynym sposobem,
02:49
to unblock what, at the time,
52
154000
3000
by odblokować to, co wówczas
02:52
was known as a blocked democracy,
53
157000
2000
nazywano zablokowaną demokracją -
02:54
Italy, a country run by the same party for 35 years
54
159000
4000
Włochy, państwo rządzone przez tę samą partię od 35 lat -
02:58
was the arms struggle.
55
163000
4000
była walka zbrojna.
03:02
At the same time, while I was interviewing the Red Brigades,
56
167000
3000
Jednocześnie, prowadząc wywiady z Czerwonymi Brygadami,
03:05
I also discovered that their life was not ruled
57
170000
3000
odkryłam też, że ich życiem nie rządzą
03:08
by politics or ideology,
58
173000
3000
polityka ani ideologia,
03:11
but actually was ruled by economics.
59
176000
3000
lecz ekonomia.
03:14
They were constantly short of cash.
60
179000
3000
Stale brakowało im kasy.
03:17
They were constantly searching for cash.
61
182000
3000
Nieustannie kasy poszukiwali.
03:20
Now, contrary to what many people believe,
62
185000
2000
Właściwie, wbrew temu, co się powszechnie uważa,
03:22
terrorism is actually a very expensive business.
63
187000
4000
terroryzm to bardzo kosztowna sprawa.
03:26
I'll give you an idea.
64
191000
2000
Naszkicuję wam sytuację.
03:28
In the 1970s, the turnover of the Red Brigades
65
193000
5000
W latach 70. XX w., obroty Czerwonych Brygad
03:33
on a yearly basis
66
198000
2000
wynosiły rocznie
03:35
was seven million dollars.
67
200000
2000
siedem milionów dolarów.
03:37
This is roughly between 100
68
202000
2000
Dziś byłoby to około 100 -
03:39
and 150 million, today.
69
204000
2000
150 milionów.
03:41
Now, you know, if you live underground
70
206000
3000
Jak się domyślacie, żyjąc w podziemiu,
03:44
it's really hard to produce this amount of money.
71
209000
5000
naprawdę trudno uzyskać takie sumy.
03:49
But this also explains why, when I was interviewing the Red Brigades,
72
214000
4000
Ale to wyjaśnia też, czemu, kiedy rozmawiałam z Czerwonymi Brygadami,
03:53
and then, later on, other arms organizations,
73
218000
3000
a potem również z innymi organizacjami zbrojnymi,
03:56
including members of al-Zarqawi group in the Middle East,
74
221000
5000
łącznie z członkami ugrupowania al-Zarqawiego na Bliskim Wschodzie,
04:01
everybody was extremely reluctant
75
226000
3000
wszyscy skrajnie niechętnie
04:04
to talk about ideology, or politics.
76
229000
3000
wypowiadali się na temat ideologii czy polityki.
04:07
Because they had no idea.
77
232000
2000
Bo nie mieli o tym bladego pojęcia.
04:09
The political vision of a terrorist organization
78
234000
4000
Polityczna wizja organizacji terrorystycznej
04:13
is decided by the leadership,
79
238000
3000
jest określana przez kierownictwo,
04:16
which, generally, is never more than five to seven people.
80
241000
3000
które w zasadzie nigdy nie liczy więcej niż pięć do siedmiu osób.
04:19
All the others do, day in and day out,
81
244000
3000
Pozostali 24 godziny na dobę i siedem dni w tygodniu
04:22
is search for money.
82
247000
2000
poszukują pieniędzy.
04:24
Once, for example, I was interviewing
83
249000
2000
Na przykład raz prowadziłam wywiad
04:26
this part-timer from the Red Brigades.
84
251000
3000
z dorywczym współpracownikiem Czerwonych Brygad.
04:29
It was a psychiatrist. He loved sailing.
85
254000
2000
Był psychiatrą. Kochał żeglarstwo.
04:31
He was a really keen sailor. And he had this beautiful boat.
86
256000
4000
Był rzeczywiście zapalonym żeglarzem i miał naprawdę piękny jacht.
04:35
And he told me that the best time of his life
87
260000
2000
Za najlepszy okres w swoim życiu uważał czas,
04:37
was when he was a member of the Red Brigades
88
262000
3000
kiedy był członkiem Czerwonych Brygad
04:40
and he went sailing, every summer, back and forth
89
265000
2000
i co lato pływał w tę i z powrotem
04:42
from Lebanon, where he would pick up
90
267000
2000
z Libanu, gdzie Organizacja Wyzwolenia Palestyny
04:44
Soviet weapons from the PLO,
91
269000
2000
przekazywała mu radziecką broń
04:46
and then carry them all the way to Sardinia
92
271000
3000
którą przewoził aż na Sardynię,
04:49
where the other arms organization from Europe would go
93
274000
3000
gdzie zjeżdżały pozostałe eurpejskiej organizacje militarne,
04:52
and take their share of the arms.
94
277000
3000
żeby zabrać swą część uzbrojenia.
04:55
For that service the Red Brigades were actually paid a fee,
95
280000
4000
Za tę usługę Czerwone Brygday pobierały opłatę,
04:59
which went to fund their organization.
96
284000
3000
z której finansowano organizację.
05:02
So, because I am a trained economist
97
287000
3000
I tak oto, ponieważ mam wykształcenie ekonomiczne
05:05
and I think in economic terms,
98
290000
2000
i myślę pojęciami ekonomicznymi,
05:07
all of the sudden I thought,
99
292000
2000
nagle przyszło mi do głowy,
05:09
maybe there is something here.
100
294000
2000
że może coś w tym jest.
05:11
Maybe there is a link, a commercial link,
101
296000
2000
Może istnieje jakaś więź, o charakterze ekonomicznym,
05:13
between one organization and another one.
102
298000
4000
która łączy jedną organizację z drugą.
05:17
But it was only when I interviewed
103
302000
3000
Ale dopiero kiedy odbyłam rozmowę
05:20
Mario Moretti, the head of the Red Brigades,
104
305000
4000
z Mario Morettim, szefem Czerwonych Brygad,
05:24
the man who kidnapped and killed Aldo Moro,
105
309000
3000
człowiekiem, który porwał i zabił Aldo Moro,
05:27
Italian former prime minister,
106
312000
3000
byłego premiera Włoch,
05:30
that I finally realized
107
315000
2000
dopiero wtedy odkryłam,
05:32
that terrorism is actually business.
108
317000
3000
że terroryzm to właściwie biznes.
05:35
I was having lunch with him
109
320000
2000
Jedliśmy razem na lunch,
05:37
in a high-security prison in Italy.
110
322000
2000
we włoskim więzieniu o zaostrzonym rygorze.
05:39
And as we were eating,
111
324000
3000
I kiedy tak oddawaliśmy się konsumpcji,
05:42
I had the distinct feeling
112
327000
2000
poczułam się nagle,
05:44
that I was back in the city of London,
113
329000
3000
jakbym się przeniosła z powrotem do centrum Londynu
05:47
having lunch with a fellow banker or an economist.
114
332000
4000
i jadła lunch w towarzystwie kolegi bankowca lub ekonomisty.
05:51
This guy thought in the same way I did.
115
336000
4000
Ten gość myślał w ten sam sposób, co ja.
05:55
So, I decided that I wanted to investigate the economics of terrorism.
116
340000
6000
I tak zdecydowałam, że chcę się zająć ekonomią terroryzmu.
06:01
Naturally, nobody wanted to fund my research.
117
346000
4000
Naturalnie, nikt nie chciał sfinansować moich badań.
06:05
In fact, I think many people thought that I was a bit crazy.
118
350000
2000
W rzeczy samej, pewnie wiele osób uważało mnie za lekko stukniętą.
06:07
You know, that woman that goes around to foundations
119
352000
3000
Wiecie, ta kobieta co chodzi po fundacjach,
06:10
asking for money, thinking about the economics of terrorism.
120
355000
4000
prosząc o pieniądze i rozmyślając nad ekonomią terroryzmu.
06:14
So, in the end, I took a decision
121
359000
3000
W końcu podjęłam decyzję,
06:17
that, in retrospect, did change my life.
122
362000
3000
która, z perspektywy czasu, zmieniła całe moje życie.
06:20
I sold my company,
123
365000
2000
Sprzedałam swoją firmę
06:22
and funded the research myself.
124
367000
3000
i sama ufundowałam badania.
06:25
And what I discovered
125
370000
2000
I w ten sposób odkryłam
06:27
is this parallel reality,
126
372000
2000
tę równoległą rzeczywistość,
06:29
another international economic system,
127
374000
4000
inny międzynarodowy system gospodarczy,
06:33
which runs parallel to our own,
128
378000
3000
który funkcjonuje równolegle do naszego,
06:36
which has been created by arms organizations
129
381000
2000
który od zakończenia II Wojny Światowej
06:38
since the end of World War II.
130
383000
2000
tworzą ugrupowania zbrojne.
06:40
And what is even more shocking
131
385000
2000
A jeszcze bardziej zaskoczyło mnie,
06:42
is that this system
132
387000
4000
że ten system,
06:46
has followed, step by step, the evolution
133
391000
3000
krok po kroku, przeszedł taką samą drogę ewolucji,
06:49
of our own system,
134
394000
2000
co nasz system,
06:51
of our Western capitalism.
135
396000
2000
nasz zachodni kapitalizm.
06:53
And there are three main stages.
136
398000
3000
Wyróżniamy trzy główne etapy:
06:56
The first one is the state sponsor of terrorism.
137
401000
3000
pierwszym z nich jest terroryzm sponsorowany przez państwo.
06:59
The second one is the privatization of terrorism.
138
404000
3000
Drugi to prywatyzacja terroryzmu,
07:02
And the third, of course, is the globalization of terrorism.
139
407000
4000
a trzeci, rzecz jasna, globalizacja terroryzmu.
07:06
So, state sponsor of terrorism,
140
411000
3000
Sponsorowany państwowo terroryzm,
07:09
feature of the Cold War.
141
414000
2000
cecha charakterystyczna zimnej wojny,
07:11
This is when the two superpowers were fighting
142
416000
2000
miał miejsce, kiedy dwie superpotęgi
07:13
a war by proxy,
143
418000
2000
toczyły wojnę per procura,
07:15
along the periphery of the sphere of influence,
144
420000
3000
na peryferiach strefy wpływów,
07:18
fully funding arms organizations.
145
423000
3000
w pełni finansując organizacje zbrojne.
07:21
A mix of legal and illegal activities is used.
146
426000
3000
Wykorzystuje się zarówno działania legalne, jak i nielegalne.
07:24
So, the link between crime and terror
147
429000
3000
Tak oto więź pomiędzy przestępczością a terrorem
07:27
is established very early on.
148
432000
3000
zostaje ustanowiona bardzo wcześnie.
07:30
And here is the best example,
149
435000
2000
Oto najlepszy przykład,
07:32
the Contras in Nicaragua, created by the CIA,
150
437000
3000
partyzantka Contras w Nikaragui, stworzona przez CIA,
07:35
legally funded by the U.S. Congress,
151
440000
3000
legalnie finansowana przez Kongres Stanów Zjednoczonych,
07:38
illegally funded by the Reagan administration
152
443000
3000
nielegalnie finansowana przez administrację Reagana,
07:41
via covert operation, for example, the Iran-Contra Affair.
153
446000
6000
poprzez tajne operacje, na przykład, afera Iran-Contras.
07:47
Then comes the late 1970s, early '80s,
154
452000
3000
Potem nastają późne lata 70. XX w. i wczesne 80.,
07:50
and some groups successfully carry out
155
455000
3000
i niektórym grupom udaje się skutecznie przeprowadzić
07:53
the privatization of terrorism.
156
458000
2000
prywatyzację terroryzmu.
07:55
So, they gain independence from the sponsor,
157
460000
3000
Tak uzyskują niezależność od sponsora
07:58
and start funding themselves.
158
463000
4000
i zaczynają się same finansować.
08:02
Now, again we see a mix of legal and illegal activities.
159
467000
5000
I znów widzimy miks działań legalnych i nielegalnych.
08:07
So, Arafat used to get a percentage
160
472000
3000
Arafat otrzymywał procent
08:10
of the smuggling of hashish
161
475000
3000
od haszyszu przemycanego
08:13
from Bekáa Valley, which is the valley between Lebanon and Syria.
162
478000
4000
z Doliny Bekaa, położonej między Libanem a Syrią.
08:17
And the IRA, which control the private transportation system
163
482000
4000
IRA, która kontroluje system transportu pywatnego
08:21
in Northern Ireland, did exactly the same thing.
164
486000
3000
w Irlandii Północnej, robiła dokładnie to samo.
08:24
So, every single time
165
489000
2000
A więc każdy,
08:26
that somebody got into a taxi in Belfast
166
491000
3000
kto wsiadał do taksówki w Belfaście,
08:29
without knowing, actually,
167
494000
2000
nawet o tym nie wiedząc,
08:31
was funding the IRA.
168
496000
3000
zasilał kasę IRA.
08:34
But the great change came, of course,
169
499000
2000
Ale największa zamiana, oczywiście,
08:36
with globalization and deregulation.
170
501000
3000
nadeszła wraz z globalizacją i deregulacją.
08:39
This is when arms organization were able to link up,
171
504000
3000
To sprawiło, że ugrupowania zbrojne
08:42
also financially, with each other.
172
507000
2000
mogły zacząć się ze sobą wiązać, także finansowo.
08:44
But above all, they started to do
173
509000
2000
Ale przede wszystkim, weszły
08:46
serious business with the world of crime.
174
511000
3000
w poważny biznes ze światem przestępczym,
08:49
And together they money-laundered
175
514000
2000
i korzystając z tych samych kanałów,
08:51
their dirty business through the same channel.
176
516000
4000
prały razem z nim pieniądze z brudnych interesów.
08:55
This is when we see the birth of the transnational
177
520000
3000
To tu obserwujemy narodziny ponadnarodowej
08:58
arms organization Al Qaeda.
178
523000
3000
organizacji zbrojnej - Al Kaidy.
09:01
This is an organization that can raise money across border.
179
526000
3000
To organizacja, która może pozyskiwać fundusze za granicą,
09:04
But also that is able to carry out attacks
180
529000
3000
a która jest także zdolna przeprowadzać ataki
09:07
in more than one country.
181
532000
3000
w więcej niż jednym kraju.
09:10
Now, deregulation also brought back
182
535000
3000
Wraz z deregulacją powróciła również
09:13
rogue economics.
183
538000
2000
zbójecka ekonomia.
09:15
So what is rogue economics?
184
540000
2000
Co to jest zbójecka ekonomia?
09:17
Rogue economics is a force which is constantly
185
542000
2000
Zbójecka ekonomia to siła, która
09:19
lurking in the background of history.
186
544000
4000
zawsze drzemała w tle historii.
09:23
It comes back at times of great transformation,
187
548000
3000
Powraca w okresach wielkich przemian.
09:26
globalization being one of those transformations.
188
551000
3000
a globalizacja jest jedną z takich transformacji.
09:29
It is at this times in which
189
554000
3000
To właśnie w takich czasach
09:32
politics actually loses control of the economy,
190
557000
3000
polityka traci kontrolę nad gospodarką
09:35
and the economy becomes a rogue force
191
560000
3000
i ekonomia zmienia się w bandycką siłę,
09:38
working against us.
192
563000
2000
która działa przeciwko nam.
09:40
It has happened before in history.
193
565000
1000
Takie wydarzenia miały już kiedyś miejsce.
09:41
It has happened with the fall of the Roman Empire.
194
566000
4000
Towarzyszyły upadkowi cesarstwa rzymskiego.
09:45
It has happened with Industrial Revolution.
195
570000
2000
Wystąpiły wskutek rewolucji przemysłowej.
09:47
And it actually happened again, with the fall of the Berlin wall.
196
572000
5000
I po raz kolejny - po upadku muru berlińskiego.
09:52
Now, I calculated how big was this international
197
577000
5000
Obliczyłam wielkość tego międzynarodowego
09:57
economic system composed by crime,
198
582000
2000
systemu ekonomicznego, na który składają się przestępczość,
09:59
terror, and illegal economy,
199
584000
3000
terroryzm i czarny rynek
10:02
before 9-11.
200
587000
2000
przed 11 września.
10:04
And it is a staggering 1.5 trillion dollars.
201
589000
5000
Było to oszałamiające 1,5 biliona dolarów.
10:09
It is trillions, it's not billions.
202
594000
2000
Mówimy o bilionach, nie miliardach.
10:11
This is about twice the GDP of the United Kingdom,
203
596000
3000
To około dwa razy tyle, co PKB Wielkiej Brytanii,
10:14
soon will be more,
204
599000
2000
a wkrótce będzie jeszcze więcej,
10:16
considering where this country is going.
205
601000
2000
gdy popatrzymy, w jakim kierunku zmierza ten kraj.
10:18
(Laughter)
206
603000
3000
(Śmiech)
10:21
Now, until 9-11,
207
606000
2000
Do 11 września
10:23
the bulk of all this money
208
608000
2000
gros wspomnianych środków
10:25
flew into the U.S. economy
209
610000
2000
zasilało gospodarkę amerykańską,
10:27
because the bulk of the money was denominated in U.S. dollars
210
612000
4000
gdyż znaczna część tej sumy była nominowana w dolarach,
10:31
and the money laundering was taking place
211
616000
3000
a pranie pieniędzy odbywało się
10:34
inside the United States.
212
619000
2000
na terytorium Stanów Zjednoczonych.
10:36
The entry point, of course, of most of this money
213
621000
3000
Większość tych pieniędzy trafiała oczywiście do systemu
10:39
were the off-shore facilities.
214
624000
2000
przez firmy i banki działające w rajach podatkowych.
10:41
So, this was a vital injection of cash
215
626000
4000
Dla amerykańskiej gospodarki
10:45
into the U.S. economy.
216
630000
3000
był to istotny zastrzyk gotówki.
10:48
Now, when I went to look at the figures of the U.S. money supply,
217
633000
5000
Kiedy przypatrzyłam się podaży pieniądza w USA -
10:53
the U.S. money supply is the amount
218
638000
2000
podaż pieniądza w USA to ilość
10:55
of dollars that the Federal Reserve
219
640000
3000
dolarów, którą Rezerwa Federalna
10:58
prints every year
220
643000
2000
drukuje każdego roku,
11:00
in order to satisfy
221
645000
2000
żeby zaspokoić
11:02
the increase in the demand for dollars,
222
647000
3000
rosnący popyt na dolary,
11:05
which, of course, reflects the growth
223
650000
2000
który, rzecz jasna, odzwierciedla
11:07
of the economy.
224
652000
2000
wzrost gospodarczy -
11:09
So, when I went to look at those figures, I noted that since the late 1960s
225
654000
4000
kiedy zatem przyglądałam się tym cyfrom, zauważyłam, że począwszy od późnych lat 60.
11:13
a growing number of these dollars
226
658000
4000
rosnąca liczba tych dolarów
11:17
was actually leaving the United States,
227
662000
2000
opuszczała Stany Zjednoczone,
11:19
never to come back.
228
664000
3000
aby nigdy więcej nie powrócić.
11:22
These were money taken out
229
667000
2000
Te pieniądze wywożono
11:24
in suitcases or in containers, in cash of course.
230
669000
4000
w walizkach i pojemnikach, naturalnie w gotówce.
11:28
These were money taken out by criminals and money launderers.
231
673000
3000
Ten kapitał wywozili przestępcy i trudniący się praniem brudnych pieniędzy.
11:31
These were money taken out to fund
232
676000
3000
Te środki wywożono, by finansować
11:34
the growth of the terror,
233
679000
2000
rozwój terroru,
11:36
illegal and criminal economy.
234
681000
4000
nielegalnej i przestępczej gospodarki.
11:40
So, you see, what is the relationship?
235
685000
4000
Widzicie teraz ten związek?
11:44
The United States actually is a country
236
689000
4000
Stany Zjednoczone są państwem,
11:48
that is the reserve currency of the world.
237
693000
4000
które posiada światową walutę rezerwową.
11:52
What does it mean? That means that
238
697000
2000
Co to oznacza? Oznacza to, że
11:54
it has a privilege that other countries do not have.
239
699000
3000
jest uprzywilejowane w stosunku do innych państw.
11:57
It can borrow against the total amount of dollars
240
702000
4000
Może zaciągać pożyczki w stosunku do całkowitej sumy dolarów
12:01
in circulation in the world.
241
706000
2000
w obiegu na świecie.
12:03
This privilege is called seigniorage.
242
708000
3000
Taki przywilej określa się mianem senioratu.
12:06
No other country can do that.
243
711000
3000
Żadne inne państwo nie może tego zrobić.
12:09
All the other countries, for example the United Kingdom,
244
714000
2000
Pozostałe państwa, na przykład Wielka Brytania,
12:11
can borrow only against the amount of money
245
716000
4000
mogą zaciągać pożyczki jedynie w stosunku do pieniądza
12:15
in circulation inside its own borders.
246
720000
4000
który jest w obiegu wewnątrz ich granic.
12:19
So, here is the implication of the relationship
247
724000
2000
Oto więc następstwa związku
12:21
between the worlds of crime, terror, and illegal economy, and our economy.
248
726000
5000
pomiędzy światem przestępczości, terroryzmu i czarnego rynku, a naszą gospodarką.
12:26
The U.S. in the 1990s
249
731000
3000
W latach 90. XX w., USA
12:29
was borrowing against the growth
250
734000
2000
zaciągały pożyczki, których zastawem był rozwój
12:31
of the terror, illegal and criminal economy.
251
736000
4000
terroru oraz nieleglnej i przestępczej gospodarki.
12:35
This is how close we are with this world.
252
740000
5000
Oto jak blisko tego świata jesteśmy.
12:40
Now, this situation changed, of course, after 9-11,
253
745000
2000
Oczywiście sytuacja zmieniła się po 11 września,
12:42
because George Bush launched the War on Terror.
254
747000
3000
gdyż George Bush wydał wojnę terroryzmowi.
12:45
Part of the War on Terror
255
750000
2000
Częścią tej wojny
12:47
was the introduction of the Patriot Act.
256
752000
3000
było uchwalenie ustawy Patriot Act.
12:50
Now, many of you know that the Patriot Act
257
755000
2000
Wielu z was pewnie wie, że Patriot Act
12:52
is a legislation that greatly reduces
258
757000
3000
to ustawa, która znacząco ogranicza
12:55
the liberties of Americans in order to protect them
259
760000
3000
swobody obywatelskie Amerykanów, aby ich chronić
12:58
against terrorism.
260
763000
2000
przed terroryzmem.
13:00
But there is a section of the Patriot Act
261
765000
2000
Ale jeden z rozdziałów Patriot Act
13:02
which refers specifically to finance.
262
767000
2000
odwołuje się bezpośrednio do strony finansowej.
13:04
And it is, in fact, an anti-money-laundering legislation.
263
769000
4000
I w rzeczywistości jest to ustawa przeciwdziałająca praniu pieniędzy.
13:08
What the Patriot Act did was
264
773000
2000
Patriot Act zabroniła
13:10
to prohibit U.S. bank,
265
775000
2000
amerykańskim bankom
13:12
and U.S.-registered foreign banks
266
777000
2000
i zagranicznym bankom zarejestrowanym w USA
13:14
from doing any businesses with off-shore facilities.
267
779000
4000
prowadzenia interesów z centrami offshore.
13:18
It closed that door between the money laundering
268
783000
3000
Zamknęła drzwi między procederem prania brudnych
13:21
in dollars, and the U.S. economy.
269
786000
3000
dolarów a gospodarką USA.
13:24
It also gave the U.S. monetary authorities
270
789000
5000
Dała również amerykańskim instytucjom polityki pieniężnej
13:29
the right to monitor any dollar transaction
271
794000
3000
prawo monitorowania każdej transakcji dolarowej,
13:32
taking place anywhere in the world.
272
797000
4000
odbywającej się w dowolnym miejscu na świecie.
13:36
Now, you can imagine what was the reaction of the international
273
801000
2000
Możecie sobie pewnie wyobrazić reakcję miedzynarodowych
13:38
finance and banking.
274
803000
2000
finansów i bankowości.
13:40
All the bankers said to their clients,
275
805000
3000
Wszyscy bankierzy powiedzieli swoim klientom:
13:43
"Get out of the dollars and go and invest somewhere else."
276
808000
3000
"pozbywajcie się dolarów, inwestujcie w co innego".
13:46
Now, the Euro was a newly born currency
277
811000
3000
Euro było wówczas nowiutką walutą
13:49
of great opportunity for business, and, of course, for investment.
278
814000
4000
o wielkim potencjale dla biznesu i, rzecz jasna, dla inwestycji.
13:53
And this is what people did.
279
818000
2000
I ludzie tak właśnie postąpili.
13:55
Nobody wants the U.S. monetary authority
280
820000
2000
Nikt sobie nie życzy, by amerykańskie instytucje pieniężne
13:57
to check their relationship,
281
822000
2000
sprawdzały jego relacje,
13:59
to monitor their relationship with their clientele.
282
824000
4000
monitorowały relacje z jego klientelą.
14:03
The same thing happened, of course,
283
828000
2000
To samo nastąpiło oczywiście
14:05
in the world of crime and terror.
284
830000
4000
w świecie przestępczości i terroryzmu.
14:09
People simply moved their money-laundering activities
285
834000
5000
Ludzie po prostu przenieśli proceder prania brudnych pieniędzy
14:14
away from the United States
286
839000
3000
ze Stanów Zjednoczonych
14:17
into Europe.
287
842000
3000
do Europy.
14:20
Why did this happen? This happened because
288
845000
2000
Dlaczego tak się stało? Dlatego,
14:22
the Patriot Act was a unilateral legislation.
289
847000
3000
że Patriot Act to prawo jednostronne.
14:25
It was introduced only in the United States.
290
850000
2000
Zostało wprowadzone jedynie w Stanach Zjednoczonych
14:27
And it was introduced only for the U.S. dollars.
291
852000
3000
i zostało uchwalone wyłącznie dla amerykańskich dolarów.
14:30
In Europe, a similar legislation
292
855000
2000
Podobne prawo nie zostało
14:32
was not introduced.
293
857000
2000
przyjęte w Europie.
14:34
So, within six months
294
859000
2000
I tak, w ciągu sześciu miesięcy
14:36
Europe became the epicenter
295
861000
2000
Europa stała się epicentrum
14:38
of the money-laundering activities
296
863000
3000
procederu prania pieniędzy
14:41
of the world.
297
866000
3000
całego świata.
14:44
So, this is how incredible are the relationship
298
869000
4000
Taki niesamowity jest właśnie związek
14:48
between the world of crime
299
873000
2000
między światem przestępczym,
14:50
and the world of terror,
300
875000
2000
światem terroryzmu
14:52
and our own life.
301
877000
3000
i naszym życiem.
14:55
So, why did I tell you this story?
302
880000
2000
Dlaczego opowiedziałam wam tę historię?
14:57
I told you this story because you
303
882000
2000
Opowiedziałam ją wam, ponieważ
14:59
must understand that there is a world
304
884000
3000
musicie zrozumieć, że istnieje świat, który
15:02
that goes well beyond the headlines of the newspapers,
305
887000
4000
sięga daleko poza nagłówki gazet,
15:06
including the personal relationship that you have
306
891000
2000
nie wyłączając waszych osobistych relacji
15:08
with friends and family.
307
893000
3000
z przyjaciółmi i rodziną.
15:11
You got to question everything that is told to you,
308
896000
3000
Musicie kwestionować wszystko, co wam mówią,
15:14
including what I just told you today.
309
899000
2000
nawet to, co wam dziś przedstawiłam.
15:16
(Laughter)
310
901000
2000
(Śmiech)
15:18
This is the only way for you
311
903000
2000
To dla was jedyna droga,
15:20
to step into the dark side, and have a look at it.
312
905000
3000
żeby znaleźć ciemną stronę i przyjrzeć się jej.
15:23
And believe me,
313
908000
2000
I możecie mi wierzyć,
15:25
it's going to be scary.
314
910000
2000
to będzie straszne.
15:27
It's going to be frightful, but it's going to enlighten you.
315
912000
3000
Będzie to dla was przerażające, ale oświecające doświadczenie.
15:30
And, above all, it's not going to be boring.
316
915000
3000
A przede wszystkim, nie będzie nudne.
15:33
(Laughter)
317
918000
2000
(Śmiech)
15:35
(Applause)
318
920000
4000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Loretta Napoleoni - MacroeconomistShe made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet.
Why you should listen
Once it was easy to know where our money was going. Now we live under a system Loretta Napoleoni has dubbed "rogue economics," where the blurry histories of the products we consume and the cash we invest make us complicit in financing barely legal credit schemes -- and even crime, if it's the slavery producing the beans for our lattes or the guts of our mobile phones.
The reach of the newly global market, as Napoleoni argues in her new book, Rogue Economics: Capitalism's New Reality, connects us all to the dark side, regardless of our intentions to be responsible -- and, she says, our deep connection to fishy credit and unregulated finance has laid the groundwork for the current economic crisis. Her previous book, Terror Incorporated, dives into the true economic impact of terrorism.
Loretta Napoleoni | Speaker | TED.com