TEDIndia 2009
Romulus Whitaker: The real danger lurking in the water
Romulus Whitaker: Prawdziwe niebezpieczeństwo czające się w wodzie
Filmed:
Readability: 4
495,638 views
Gawial gangesowy i kobra królewska to dwa najbardziej charakterystyczne indyjskie gady. Z powodu skażenia rzek są jednak zagrożone wyginięciem. Romulus Whitaker pokazuje wyjątkowy materiał filmowy i namawia nas, abyśmy włączyli się w ochronę rzek, które decydują zarówno o przeżyciu tych wspaniałych zwierząt, jak i ludzi.
Romulus Whitaker - Herpetologist
Romulus Whitaker is a scientist and conservationist who slings around the globe to study and protect reptiles. Full bio
Romulus Whitaker is a scientist and conservationist who slings around the globe to study and protect reptiles. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I want you to put off your preconceptions,
0
0
3000
Chciałbym, żebyście zapomnieli o swoich uprzedzeniach,
00:18
your preconceived fears and thoughts about reptiles.
1
3000
5000
tendencyjnym strachu i różnych myślach dotyczących gadów.
00:23
Because that is the only way I'm going to get my story across to you.
2
8000
3000
Tylko tak moja opowieść do was dotrze.
00:26
And by the way, if I come across as a sort of
3
11000
3000
A tak przy okazji, jeśli wyjdę
00:29
rabid, hippie conservationist,
4
14000
2000
na zaciekłego, hipisowskiego działacza Zielonych,
00:31
it's purely a figment of your imagination.
5
16000
3000
to jest to jedynie wytwór waszej wyobraźni.
00:34
(Laughter)
6
19000
5000
(Śmiech)
00:39
Okay. We are actually the first species on Earth
7
24000
3000
Jesteśmy właściwie pierwszym gatunkiem,
00:42
to be so prolific to actually threaten our own survival.
8
27000
5000
który przez to, że jest tak liczny, zagraża własnemu istnieniu.
00:47
And I know we've all seen images enough to make us numb,
9
32000
3000
Wiem, że widzieliście dość dużo obrazów tragedii,
00:50
of the tragedies that we're perpetrating on the planet.
10
35000
5000
by stać się obojętnymi.
00:55
We're kind of like greedy kids, using it all up, aren't we?
11
40000
2000
Jesteśmy jak chciwe dzieci, które wszystko zużywają, nieprawdaż?
00:57
And today is a time for me to talk to you about water.
12
42000
6000
A dziś chciałbym wam opowiedzieć o wodzie.
01:03
It's not only because we like to drink lots of it,
13
48000
3000
Nie tylko dlatego, że lubimy pić ją
01:06
and its marvelous derivatives, beer, wine, etc.
14
51000
5000
oraz jej cudowne pochodne: piwo, wino itd.
01:11
And, of course, watch it fall from the sky
15
56000
2000
I oczywiście patrzeć, jak spada z nieba
01:13
and flow in our wonderful rivers,
16
58000
3000
i płynie w naszych wspaniałych rzekach.
01:16
but for several other reasons as well.
17
61000
2000
Są też inne powody.
01:18
When I was a kid, growing up in New York,
18
63000
2000
Kiedy byłem dzieckiem dorastającym w Nowym Jorku,
01:20
I was smitten by snakes, the same way most kids are
19
65000
2000
zachwyciłem się wężami, tak jak większość dzieci
01:22
smitten by tops, marbles, cars, trains, cricket balls.
20
67000
5000
zachwyca się szklanymi kulkami, autami, pociągami.
01:27
And my mother, brave lady,
21
72000
2000
Moja dzielna mama
01:29
was partly to blame,
22
74000
2000
też ma w tym swój udział,
01:31
taking me to the New York Natural History Museum,
23
76000
2000
bo zabierała mnie do Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku,
01:33
buying me books on snakes,
24
78000
2000
kupowała książki o wężach,
01:35
and then starting this infamous career of mine,
25
80000
4000
i zapoczątkowała moją niesławną karierę,
01:39
which has culminated in
26
84000
2000
której punktem kulminacyjnym
01:41
of course, arriving in India 60 years ago,
27
86000
4000
był mój przyjazd do Indii.
01:45
brought by my mother, Doris Norden,
28
90000
2000
Moja mama, Doris Norden, i mój ojczym, Rama Chattopadhyaya,
01:47
and my stepfather, Rama Chattopadhyaya.
29
92000
2000
przywieźli mnie tu 60 lat temu.
01:49
It's been a roller coaster ride.
30
94000
4000
To było jak jazda kolejką górską.
01:53
Two animals, two iconic reptiles
31
98000
2000
Dwa gatunki, dwa ikoniczne gady
01:55
really captivated me very early on.
32
100000
3000
urzekły mnie bardzo wcześnie.
01:58
One of them was the remarkable gharial.
33
103000
3000
Jednym z nich był niesamowity gawial gangesowy,
02:01
This crocodile, which grows to almost 20 feet long
34
106000
2000
krokodyl, który w północnych rzekach
02:03
in the northern rivers,
35
108000
2000
osiąga około 6 metrów długości.
02:05
and this charismatic snake, the king cobra.
36
110000
5000
Drugi to charyzmatyczny wąż, kobra królewska.
02:10
What my purpose of the talk today really is,
37
115000
2000
Mówię dziś o tym, dlatego,
02:12
is to sort of indelibly scar your minds
38
117000
3000
żeby naznaczyć wasze umysły
02:15
with these charismatic and majestic creatures.
39
120000
3000
tymi charyzmatycznymi i majestatycznymi stworzeniami.
02:18
Because this is what you will take away from here,
40
123000
3000
Mam nadzieję, że dzięki temu
02:21
a reconnection with nature, I hope.
41
126000
3000
znów poczujecie więź z naturą.
02:26
The king cobra is quite remarkable for several reasons.
42
131000
3000
Kobra królewska jest niezwykła pod kilkoma względami.
02:29
What you're seeing here is very recently shot images
43
134000
3000
To, co widzicie, to najnowsze zdjęcia
02:32
in a forest nearby here,
44
137000
2000
zrobione w lesie niedaleko stąd,
02:34
of a female king cobra making her nest.
45
139000
2000
na których uchwycono samicę kobry królewskiej robiącą gniazdo.
02:36
Here is a limbless animal, capable of gathering a huge mound of leaves,
46
141000
4000
Oto zwierzę pozbawione kończyn, które jest w stanie zbudować z liści
02:40
and then laying her eggs inside,
47
145000
2000
ogromny kopiec, wytrzymujący od 5 do 10 m deszczu
02:42
to withstand 5 to 10 [meters of rainfall],
48
147000
4000
i znieść w nim swoje jaja,
02:46
in order that the eggs can incubate over the next 90 days,
49
151000
3000
tak że rozwijają się one przez 90 dni,
02:49
and hatch into little baby king cobras.
50
154000
2000
a potem wylęgają się z nich małe kobry królewskie.
02:51
So, she protects her eggs,
51
156000
2000
Kobra nieustannie broni swoich jaj,
02:53
and after three months,
52
158000
3000
a po trzech miesiącach
02:56
the babies finally do hatch out.
53
161000
2000
wreszcie wykluwają się młode.
02:58
A majority of them will die, of course. There is very high mortality
54
163000
3000
Większość z nich oczywiście zginie. Wśród młodych gadów,
03:01
in little baby reptiles who are just 10 to 12 inches long.
55
166000
5000
które mają zaledwie 25-30 cm długości, występuje wysoka śmiertelność.
03:06
My first experience with king cobras was in '72
56
171000
2000
Moje pierwsze spotkanie z kobrą królewską miało miejsce w 1972 roku
03:08
at a magical place called Agumbe,
57
173000
3000
w magicznym miejscu zwanym Agumbe,
03:11
in Karnataka, this state.
58
176000
3000
w stanie Karnataka.
03:14
And it is a marvelous rain forest.
59
179000
3000
Jest to wspaniały las tropikalny.
03:17
This first encounter
60
182000
2000
Pierwsze spotkanie było
03:19
was kind of like the
61
184000
2000
niczym dzień, w którym młody Masaj
03:21
Maasai boy who kills the lion to become a warrior.
62
186000
4000
zabija lwa, żeby stać się wojownikiem.
03:25
It really changed my life totally.
63
190000
2000
To całkowicie zmieniło moje życie.
03:27
And it brought me straight into the conservation fray.
64
192000
3000
Rozpocząłem wtedy walkę
03:30
I ended up starting this research
65
195000
2000
o ochronę tego gatunku.
03:32
and education station in Agumbe,
66
197000
2000
Założyłem w Agumbe stację naukowo-badawczą,
03:34
which you are all of course invited to visit.
67
199000
3000
którą możecie wszyscy zwiedzić.
03:37
This is basically a base wherein
68
202000
2000
Zasadniczo jest to baza,
03:39
we are trying to gather and learn
69
204000
2000
w której staramy się gromadzić i badać
03:41
virtually everything about the biodiversity
70
206000
2000
praktycznie wszystko to, co dotyczy różnorodności biologicznej
03:43
of this incredibly complex forest system,
71
208000
3000
tego złożonego systemu leśnego,
03:46
and try to hang on to what's there,
72
211000
2000
uważać na wszystko, co tam jest,
03:48
make sure the water sources are protected and kept clean,
73
213000
3000
upewniając się, że woda jest chroniona i czysta,
03:51
and of course, having a good time too.
74
216000
3000
oraz świetnie się przy tym bawić.
03:54
You can almost hear the drums
75
219000
2000
Możecie niemal usłyszeć dźwięki bębenków
03:56
throbbing back in that little cottage where we stay when we're there.
76
221000
5000
dochodzące z domku, w którym mieszkamy, kiedy tam jesteśmy.
04:01
It was very important for us to get through to the people.
77
226000
4000
Bardzo ważne było dla nas, żeby dotrzeć do ludzi.
04:05
And through the children is usually the way to go.
78
230000
3000
Zwykle najłatwiej jest to zrobić poprzez dzieci.
04:08
They are fascinated with snakes. They haven't got
79
233000
2000
Węże je fascynują. Dzieci nie mają w sobie
04:10
that steely thing that you end up
80
235000
3000
tej zawziętości, którą wyzwala
04:13
either fearing or hating or despising or loathing them in some way.
81
238000
4000
nienawiść, pogarda, odraza do węży lub lęk przed nimi.
04:17
They are interested.
82
242000
2000
Są zaciekawione.
04:19
And it really works to start with them.
83
244000
2000
Zaczynanie od nich naprawdę zdaje egzamin.
04:21
This gives you an idea of the size of some of these snakes.
84
246000
2000
To da wam pojęcie o rozmiarach niektórych z tych węży.
04:23
This is an average size king cobra, about 12 feet long.
85
248000
3000
To kobra przeciętnej wielkości, o długości ponad 3,5 m.
04:26
And it actually crawled into somebody's bathroom,
86
251000
2000
Co ciekawe, wpełzła do czyjejś łazienki
04:28
and was hanging around there for two or three days.
87
253000
2000
i zabawiła tam dwa czy trzy dni.
04:30
The people of this part of India
88
255000
2000
Mieszkańcy tej części Indii
04:32
worship the king cobra.
89
257000
2000
oddają cześć kobrze królewskiej.
04:34
And they didn't kill it. They called us to catch it.
90
259000
2000
Nie zabili jej. Zwrócili się do nas, żebyśmy ją schwytali.
04:36
Now we've caught more than 100 king cobras
91
261000
2000
W ciągu ostatnich trzech lat
04:38
over the last three years,
92
263000
2000
schwytaliśmy ponad sto kobr.
04:40
and relocated them in nearby forests.
93
265000
3000
Przenieśliśmy je do pobliskich lasów.
04:43
But in order to find out the real secrets of these creatures
94
268000
3000
Jednak, aby odkryć prawdziwe sekrety tych stworzeń,
04:46
[it was necessary] for us to actually insert
95
271000
3000
musieliśmy umieścić
04:49
a small radio transmitter inside [each] snake.
96
274000
3000
mały nadajnik radiowy w każdym wężu.
04:52
Now we are able to follow them and find out their secrets,
97
277000
4000
Teraz możemy śledzić je i odkrywać ich sekrety:
04:56
where the babies go after they hatch,
98
281000
3000
gdzie udają się młode po wykluciu
04:59
and remarkable things like this you're about to see.
99
284000
4000
i inne niesamowite rzeczy, które zaraz zobaczycie.
05:03
This was just a few days ago in Agumbe.
100
288000
2000
To było raptem kilka dni temu w Agumbe.
05:05
I had the pleasure of being close to this large king cobra
101
290000
5000
Miałem przyjemność znaleźć się w pobliżu tej wielkiej kobry królewskiej,
05:10
who had caught a venomous pit viper.
102
295000
2000
która schwytała jadowitą żmiję.
05:12
And it does it in such a way that it doesn't get bitten itself.
103
297000
3000
Zrobiła to tak, aby uniknąć ukąszenia.
05:15
And king cobras feed only on snakes.
104
300000
4000
Kobry królewskie żywią się wyłącznie wężami.
05:19
This [little snake] was kind of a tid-bit for it,
105
304000
2000
Ten mały wąż był tylko przekąską,
05:21
what we'd call a "vadai" or a donut or something like that.
106
306000
2000
jaką dla nas byłby "vadai", pączek czy coś takiego.
05:23
(Laughter)
107
308000
3000
(Śmiech)
05:26
Usually they eat something a bit larger.
108
311000
2000
Ich ofiary są zwykle nieco większe.
05:28
In this case a rather strange and inexplicable
109
313000
4000
Tutaj widać zaobserwowane przez nas w czasie ostatniego okresu rozrodczego
05:32
activity happened over the last breeding season,
110
317000
3000
dziwne i niewytłumaczalne zdarzenie:
05:35
wherein a large male king cobra actually grabbed a female king cobra,
111
320000
4000
wielki samiec kobry złapał samicę swojego gatunku,
05:39
didn't mate with it, actually killed it and swallowed it.
112
324000
3000
nie spółkował z nią, tylko zabił ją i połknął.
05:42
We're still trying to explain and come to terms with
113
327000
2000
Wciąż usiłujemy jakoś to wytłumaczyć i ustalić,
05:44
what is the evolutionary advantage of this.
114
329000
5000
jakie mogą być tego korzyści ewolucyjne.
05:49
But they do also a lot of other remarkable things.
115
334000
3000
Robią też wiele innych ciekawych rzeczy.
05:52
This is again, something [we were able to see] by virtue of the fact
116
337000
2000
To również możemy oglądać
05:54
that we had a radio transmitter in one of the snakes.
117
339000
3000
dzięki nadajnikowi umieszczonemu w jednym z węży.
05:57
This male snake, 12 feet long, met another male king cobra.
118
342000
3000
Ten samiec, ponad 3,5-metrowy, spotkał innego samca kobry królewskiej.
06:00
And they did this incredible ritual combat dance.
119
345000
4000
Wykonali tę niezwykłą, rytualną walkę, przypominającą taniec.
06:04
It's very much like the rutting of mammals, including humans,
120
349000
2000
Przypomina to ruję wśród ssaków, w tym u ludzi,
06:06
you know, sorting out our differences, but gentler, no biting allowed.
121
351000
4000
wiecie, wyjaśnianie nieporozumień, ale bardziej szlachetne, bez sączenia jadu.
06:10
It's just a wresting match,
122
355000
2000
To tylko zapasy,
06:12
but a remarkable activity.
123
357000
2000
ale jakże niezwykłe.
06:14
Now, what are we doing with all this information?
124
359000
2000
Do czego wykorzystujemy te informacje?
06:16
What's the point of all this?
125
361000
2000
Jaki jest cel tego wszystkiego?
06:18
Well, the king cobra is literally
126
363000
2000
Otóż kobra królewska jest gatunkiem kluczowym
06:20
a keystone species in these rainforests.
127
365000
3000
dla tamtejszych lasów deszczowych,
06:23
And our job is to convince the authorities
128
368000
4000
a naszym zadaniem jest przekonanie władz,
06:27
that these forests have to be protected.
129
372000
2000
że lasy te powinny być chronione.
06:29
And this is one of the ways we do it,
130
374000
2000
To jeden ze sposobów wykonywania tego zadania:
06:31
by learning as much as we can
131
376000
2000
dowiadywanie się najwięcej jak to możliwe
06:33
about something so remarkable and so iconic in the rainforests there,
132
378000
4000
o stworzeniu tak niezwykłym i tak charakterystycznym dla tamtejszych lasów,
06:37
in order to help protect trees, animals
133
382000
3000
aby pomóc chronić drzewa, zwierzęta
06:40
and of course the water sources.
134
385000
2000
i oczywiście źródła wody.
06:42
You've all heard, perhaps, of Project Tiger
135
387000
2000
Wszyscy słyszeliście być może o Projekcie Tygrys
06:44
which started back in the early '70s,
136
389000
3000
rozpoczętym we wczesnych latach 70.,
06:47
which was, in fact, a very dynamic time for conservation.
137
392000
4000
kiedy tak wiele się działo w zakresie ochrony środowiska.
06:51
We were piloted, I could say,
138
396000
3000
Projekt nadzorowała, można powiedzieć,
06:54
by a highly autocratic stateswoman,
139
399000
2000
bardzo despotyczna urzędniczka,
06:56
but who also had an incredible passion for environment.
140
401000
4000
którą jednak cechowała też niespotykana miłość do środowiska.
07:00
And this is the time when Project Tiger emerged.
141
405000
3000
To właśnie wtedy narodził się Projekt Tygrys.
07:03
And, just like Project Tiger,
142
408000
3000
I właśnie tak, jak w przypadku Projektu Tygrys,
07:06
our activities with the king cobra
143
411000
2000
nasza praca z kobrą królewską
07:08
is to look at a species of animal
144
413000
2000
ma na celu skupienie się na jednym gatunku zwierzęcia,
07:10
so that we protect its habitat and everything within it.
145
415000
3000
aby móc chronić jego siedlisko i wszystko, co ono zawiera.
07:13
So, the tiger is the icon.
146
418000
2000
Tak więc tygrys stanowi symbol.
07:15
And now the king cobra is a new one.
147
420000
4000
A kobra królewska jest teraz nowym symbolem.
07:19
All the major rivers in south India
148
424000
2000
Wszystkie większe rzeki południowych Indii
07:21
are sourced in the Western Ghats,
149
426000
2000
wypływają z Ghatów Zachodnich,
07:23
the chain of hills running along the west coast of India.
150
428000
4000
pasma górskiego ciągnącego się wzdłuż zachodniego wybrzeża kraju.
07:27
It pours out millions of gallons every hour,
151
432000
3000
W każdej godzinie z gór spływają miliony litrów wody.
07:30
and supplies drinking water to at least 300 million people,
152
435000
4000
Dla około 300 milionów ludzi jest to
07:34
and washes many, many babies,
153
439000
3000
źródło wody pitnej i użytkowej.
07:37
and of course feeds many, many animals,
154
442000
3000
Korzystają z niej też zwierzęta,
07:40
both domestic and wild,
155
445000
2000
zarówno domowe, jak i dzikie.
07:42
produces thousands of tons of rice.
156
447000
2000
Nawadnia wielkie uprawy ryżu.
07:44
And what do we do? How do we respond to this?
157
449000
2000
Jak jej za to odpłacamy?
07:46
Well, basically, we dam it, we pollute it,
158
451000
2000
Budujemy tamy, zanieczyszczamy,
07:48
we pour in pesticides, weedicides, fungicides.
159
453000
3000
wlewamy do niej pestycydy, środki chwasto i grzybobójcze.
07:51
You drink it in peril of your life.
160
456000
3000
Pijesz na własne ryzyko.
07:54
And the thing is, it's not just big industry.
161
459000
3000
Co ciekawe, nie chodzi jedynie o wielkie fabryki.
07:57
It's not misguided river engineers
162
462000
2000
Winna jest nie tylko źle prowadzona gospodarka wodna,
07:59
who are doing all this; it's us.
163
464000
2000
winę ponosimy też my.
08:01
It seems that our citizens find the best way to dispose of garbage
164
466000
4000
Ludzie traktują rzeki jako doskonałe miejsce
08:05
are in water sources.
165
470000
2000
na wywózkę śmieci.
08:07
Okay. Now we're going north, very far north.
166
472000
3000
A teraz udamy się na północ, daleko na północ.
08:10
North central India, the Chambal River
167
475000
2000
Nasza baza znajduje się przy rzece Ćambal,
08:12
is where we have our base.
168
477000
2000
w północno-środkowych Indiach.
08:14
This is the home of the gharial, this incredible crocodile.
169
479000
4000
Te rejony to dom niesamowitego krokodyla - gawiala.
08:18
It is an animal which has been on the Earth
170
483000
3000
Gatunek ten występuje na naszej planecie
08:21
for just about 100 million years.
171
486000
3000
od 100 milionów lat.
08:24
It survived even during the time that the dinosaurs died off.
172
489000
4000
Przeżył nawet okres, w którym wyginęły dinozaury.
08:28
It has remarkable features.
173
493000
2000
Jest niesamowity.
08:30
Even though it grows to 20 feet long,
174
495000
2000
I choć osiąga długość nawet do 6 metrów,
08:32
since it eats only fish it's not dangerous to human beings.
175
497000
3000
nie jest groźny dla człowieka, gdyż odżywia się wyłącznie rybami.
08:35
It does have big teeth, however,
176
500000
2000
Co nie zmienia faktu, że gawial ma wielkie zęby
08:37
and it's kind of hard to convince people
177
502000
2000
i trudno przekonać ludzi,
08:39
if an animal has big teeth, that it's a harmless creature.
178
504000
3000
że jest niegroźny.
08:42
But we, actually, back in the early '70s,
179
507000
4000
Badania przeprowadzone przez nas w latach 70. wykazały,
08:46
did surveys,
180
511000
2000
że populacja gawiala
08:48
and found that gharial were extremely rare.
181
513000
4000
jest naprawdę niewielka.
08:52
In fact, if you see the map,
182
517000
2000
Na mapie widać,
08:54
the range of their original habitat
183
519000
2000
że obszar występowania,
08:56
was all the way from the Indus in Pakistan
184
521000
3000
który niegdyś rozciągał się od Indusu w Pakistanie
08:59
to the Irrawaddy in Burma.
185
524000
2000
do Irawadi w Birmie,
09:01
And now it's just limited to a couple of spots
186
526000
2000
obecnie ogranicza się do kilku miejsc
09:03
in Nepal and India.
187
528000
2000
na obszarze Nepalu i Indii.
09:05
So, in fact at this point
188
530000
3000
W momencie badań
09:08
there are only 200 breeding gharial left in the wild.
189
533000
4000
na wolności żyło zaledwie 200 dorosłych osobników.
09:12
So, starting in the mid-'70s
190
537000
2000
W połowie lat 70.,
09:14
when conservation was at the fore,
191
539000
3000
gdy programy ochrony szły pełną parą,
09:17
we were actually able to start projects which were
192
542000
3000
prowadziliśmy działania
09:20
basically government supported
193
545000
2000
wspierane przez rząd,
09:22
to collect eggs from the wild from the few remaining nests
194
547000
3000
które polegały na zbieraniu jaj gawiali z niewielu pozostałych gniazd.
09:25
and release 5,000 baby gharial
195
550000
2000
Dzięki temu mogliśmy wypuścić na wolność
09:27
back to the wild.
196
552000
2000
5000 młodych.
09:29
And pretty soon we were seeing sights like this.
197
554000
3000
Niedługo potem można było podziwiać takie widoki.
09:32
I mean, just incredible to see bunches of gharial
198
557000
3000
To niesamowite zobaczyć stado gawiali
09:35
basking on the river again.
199
560000
2000
wylegujących się na brzegu rzeki.
09:37
But complacency does have a tendency to breed contempt.
200
562000
4000
Ale zbyt szybko osiadamy na laurach.
09:41
And, sure enough, with all the other pressures on the river,
201
566000
3000
Odkrywki piasku czy bardzo intensywna uprawa ryżu
09:44
like sand mining, for example,
202
569000
3000
na brzegach rzeki sprawiają,
09:47
very, very heavy cultivation all the way down to the river's edge,
203
572000
4000
że gawiale nie mogą się spokojnie rozmnażać.
09:51
not allowing the animals to breed anymore,
204
576000
2000
że gawiale nie mogą się spokojnie rozmnażać.
09:53
we're looking at
205
578000
3000
Dobre chęci
09:56
even more problems building up for the gharial,
206
581000
3000
nie rozwiązują mnożących się dla gawiala problemów.
09:59
despite the early good intentions.
207
584000
2000
nie rozwiązują mnożących się dla gawiala problemów.
10:01
Their nests hatching along the riverside
208
586000
4000
Z gniazd położonych nad brzegiem rzeki
10:05
producing hundreds of hatchlings. It's just an amazing sight.
209
590000
3000
wylęgają się setki małych. Niesamowity widok.
10:08
This was actually just taken last year.
210
593000
2000
To nagranie pochodzi z zeszłego roku.
10:10
But then the monsoon arrives,
211
595000
4000
Ale prędzej czy później nadciąga monsun,
10:14
and unfortunately downriver there is always a dam or
212
599000
2000
w dole rzeki niestety zawsze znajdzie się jakaś tama albo zapora,
10:16
there is always a barrage,
213
601000
2000
a na porwane z prądem gawiale
10:18
and, shoop, they get washed down to their doom.
214
603000
4000
czeka tam śmierć.
10:22
Luckily there is still a lot of interest.
215
607000
2000
Na szczęście wielu ludzi interesuje się ich losem.
10:24
My pals in the Crocodile Specialist Group of the IUCN,
216
609000
3000
Moi przyjaciele z grupy zajmującej się krokodylami w ramach IUCN,
10:27
the [Madras Crocodile Bank], an NGO,
217
612000
2000
organizacji pozarządowej MCBT,
10:29
the World Wildlife Fund,
218
614000
2000
WWF, 220 00:10:16,000 --> 00:10:19,000 Wildlife Institute of India
10:31
the Wildlife Institute of India, State Forest Departments,
219
616000
3000
departamenty leśne
10:34
and the Ministry of Environment, we all work together on stuff.
220
619000
3000
i Ministerstwo Środowiska, razem pracujemy nad różnymi projektami.
10:37
But it's possibly, and definitely not enough.
221
622000
4000
Ale to niestety za mało.
10:41
For example, in the winter of 2007 and 2008,
222
626000
5000
W zimie 2007-2008,
10:46
there was this incredible die-off of gharial, in the Chambal River.
223
631000
4000
gawiale z rzeki Ćambal zaczęły masowo wymierać.
10:50
Suddenly dozens of gharial appearing on the river, dead.
224
635000
2000
Dlaczego?
10:52
Why? How could it happen?
225
637000
2000
Dlaczego? Jak to się stało?
10:54
This is a relatively clean river.
226
639000
2000
Woda w Ćambal jest stosunkowo czysta.
10:56
The Chambal, if you look at it, has clear water.
227
641000
3000
Woda w Ćambal jest stosunkowo czysta.
10:59
People scoop water out of the Chambal and drink it,
228
644000
2000
Ludzie nabierają jej do picia,
11:01
something you wouldn't do in most north Indian rivers.
229
646000
3000
czego nie robi się w większości rzek północnych Indii.
11:04
So, in order to try to find out the answer to this,
230
649000
3000
Poprosiliśmy weterynarzy z całego świata
11:07
we got veterinarians from all over the world
231
652000
2000
o pomoc w znalezieniu odpowiedzi.
11:09
working with Indian vets to try to figure out what was happening.
232
654000
3000
o pomoc w znalezieniu odpowiedzi.
11:12
I was there for a lot of the necropsies on the riverside.
233
657000
4000
Brałem udział w licznych sekcjach zwłok,
11:16
And we actually looked through
234
661000
2000
przeprowadzanych na brzegu rzeki,
11:18
all their organs and tried to figure out what was going on.
235
663000
3000
w czasie których przyglądaliśmy się organom zwierząt.
11:21
And it came down to something called gout,
236
666000
3000
Okazało się, że to tzw. dna moczanowa,
11:24
which, as a result of kidney breakdown
237
669000
3000
choroba wynikająca z zaburzenia pracy nerek,
11:27
is actually uric acid crystals throughout the body,
238
672000
3000
podczas której kryształki kwasu moczowego
11:30
and worse in the joints,
239
675000
3000
pojawiają się w całym ciele i w stawach,
11:33
which made the gharial unable to swim.
240
678000
3000
co uniemożliwia gawialom pływanie.
11:36
And it's a horribly painful death.
241
681000
2000
A to niezwykle bolesna śmierć.
11:38
Just downriver from the Chambal is the
242
683000
2000
Ćambal wpływa
11:40
filthy Yamuna river, the sacred Yamuna river.
243
685000
3000
do brudnej, świętej rzeki Jamuna.
11:43
And I hate to be so ironic and sarcastic about it
244
688000
4000
Nie chcę być sarkastyczny, ale taka jest prawda.
11:47
but it's the truth. It's just one of the filthiest cesspools you can imagine.
245
692000
3000
To niemal najgorsze szambo, jakie można sobie wyobrazić.
11:50
It flows down through Delhi, Mathura, Agra,
246
695000
4000
Przepływa przez Delhi, Mathurę, Agrę
11:54
and gets just about every bit of effluent you can imagine.
247
699000
3000
i zbiera po drodze wszystkie możliwe zanieczyszczenia.
11:57
So, it seemed that the toxin that was killing the gharial
248
702000
4000
Wygląda na to, że substancja,
12:01
was something in the food chain,
249
706000
2000
która powoduje śmierć gawiali,
12:03
something in the fish they were eating.
250
708000
2000
pochodzi z ryb, którymi się żywią.
12:05
And, you know, once a toxin is in the food chain
251
710000
2000
A jeśli jakaś toksyna raz znajdzie się w łańcuch pokarmowym,
12:07
everything is affected, including us.
252
712000
3000
to ma już wpływ na wszystko, łącznie z nami, ponieważ wody rzek
12:10
Because these rivers are the lifeblood of people all along their course.
253
715000
4000
są gwarancją przeżycia dla ludzi, którzy mieszkają wzdłuż ich biegu.
12:14
In order to try to answer some of these questions,
254
719000
2000
Żeby znaleźć odpowiedzi na niektóre pytania,
12:16
we again turn to technology,
255
721000
2000
wykorzystujemy technikę,
12:18
to biological technology, in this case,
256
723000
3000
w tym przypadku telemetrię.
12:21
again, telemetry, putting radios on 10 gharial,
257
726000
4000
Założyliśmy odbiorniki radiowe dziesięciu gawialom
12:25
and actually following their movements. They're being watched
258
730000
2000
i każdego dnia śledzimy ich ruchy,
12:27
everyday as we speak, to try to find out
259
732000
2000
próbując się dowiedzieć,
12:29
what this mysterious toxin is.
260
734000
3000
co to za tajemnicza toksyna.
12:32
The Chambal river is an absolutely incredible place.
261
737000
4000
Rzeka Ćambal jest niezwykłym miejscem.
12:36
It's a place that's famous to a lot of you who know
262
741000
3000
Jest znana z pewnością tym z was,
12:39
about the bandits, the dacoits
263
744000
3000
którzy słyszeli o dakoitach bandytach z tamtych stron.
12:42
who used to work up there. And there still are quite a few around.
264
747000
3000
Kilkunastu jeszcze ciągle się tam kręci.
12:45
But Poolan Devi was one [of them]. Which actually Shekhar Kapur
265
750000
3000
Jedną z nich była Poolan Devi. Shekhar Kapur nakręcił o niej film
12:48
made an incredible movie, "The Bandit Queen," which I urge you to see.
266
753000
3000
"Bandit Queen", który serdecznie polecam.
12:51
You'll get to see the incredible [Chambal] landscape as well.
267
756000
3000
Można w nim zobaczyć także tamtejsze niezwykłe krajobrazy.
12:54
But, again, heavy fishing pressures.
268
759000
4000
Istnieje tam też intensywne rybołówstwo.
12:58
This is one of the last repositories of the
269
763000
3000
To jedna z ostatnich ostoi
13:01
Ganges river dolphin,
270
766000
2000
delfina gangesowego,
13:03
various species of turtles,
271
768000
2000
różnych gatunków żółwi,
13:05
thousands of migratory birds,
272
770000
2000
tysięcy ptaków migrujących,
13:07
and fishing is causing problems like this.
273
772000
3000
a rybołówstwo powoduje właśnie takie problemy.
13:10
And now [these] new elements of human intolerance
274
775000
5000
Taka forma nietolerancji ludzi
13:15
for river creatures like the gharial
275
780000
3000
wobec zwierząt rzecznych, w tym gawiali,
13:18
means that if they don't drown in the net,
276
783000
3000
oznacza dla nich albo śmierć w sieciach,
13:21
then they simply cut their beaks off.
277
786000
2000
albo odcięcie pysków.
13:23
Animals like the Ganges river dolphin
278
788000
2000
Dotyczy to też delfinów gangesowych,
13:25
which is just down to a few left,
279
790000
2000
których zostało tylko kilka,
13:27
and it is also critically endangered.
280
792000
2000
i które są krytycznie zagrożone wyginięciem.
13:29
So, who is next? Us?
281
794000
2000
Kto będzie następny? My?
13:31
Because we are all dependent on these water sources.
282
796000
3000
Jesteśmy przecież zależni od tych wód.
13:34
So, we all know about the Narmada river,
283
799000
2000
Wszyscy słyszeliśmy o rzece Narmada
13:36
the tragedies of dams, the tragedies of huge projects
284
801000
3000
i tragediach związanych z tamami,
13:39
which displace people and wreck river systems
285
804000
3000
niszczeniem systemów rzecznych i przesiedlaniem ludzi
13:42
without providing livelihoods.
286
807000
2000
bez zapewnienia im środków do życia.
13:44
And development just basically going berserk,
287
809000
3000
Ludzie szaleją na punkcie
13:47
for a double figure growth index, basically.
288
812000
3000
dwucyfrowego poziomu wzrostu gospodarczego.
13:50
So, we're not sure where this story is going to end,
289
815000
5000
Nie wiadomo, więc czy ta historia
13:55
whether it's got a happy or sad ending.
290
820000
2000
będzie miała szczęśliwe zakończenie.
13:57
And climate change is certainly going
291
822000
2000
Zmiana klimatu
13:59
to turn all of our theories and predictions on their heads.
292
824000
3000
na pewno wywróci nasze przewidywania do góry nogami.
14:02
We're still working hard at it.
293
827000
2000
Wciąż ciężko pracujemy.
14:04
We've got a lot of a good team of people working up there.
294
829000
3000
Mamy dużą, dobrą ekipę.
14:07
And the thing is, you know, the decision makers,
295
832000
3000
Ludzie u władzy
14:10
the folks in power,
296
835000
2000
siedzą w domach w Delhi,
14:12
they're up in their bungalows and so on in Delhi,
297
837000
2000
w stolicy.
14:14
in the city capitals. They are all supplied with plenty of water. It's cool.
298
839000
3000
Mają wody pod dostatkiem. Świetnie.
14:17
But out on the rivers there are still millions of people
299
842000
3000
Ale nad brzegami rzek
14:20
who are in really bad shape.
300
845000
3000
są miliony biednych ludzi.
14:23
And it's a bleak future for them.
301
848000
2000
Ich przyszłość jest ponura.
14:25
So, we have our Ganges and Yamuna cleanup project.
302
850000
3000
Stworzyliśmy projekt oczyszczenia Jamuny i Gangesu.
14:28
We've spent hundreds of millions of dollars on it,
303
853000
2000
Wydaliśmy na niego miliony dolarów,
14:30
and nothing to show for it. Incredible.
304
855000
3000
bez rezultatów. Nie do wiary!
14:33
So, people talk about political will.
305
858000
3000
Mówi się o woli politycznej.
14:36
During the die-off of the gharial we did galvanize a lot of action.
306
861000
3000
Kiedy padały gawiale, pobudziliśmy wielu do działania.
14:39
Government cut through all the red tape,
307
864000
2000
Rząd oszczędził nam wielu formalności,
14:41
we got foreign vets on it. It was great.
308
866000
2000
przyjechali weterynarze zza granicy. Było świetnie.
14:43
So, we can do it.
309
868000
2000
Możemy działać.
14:45
But if you stroll down to the Yamuna
310
870000
2000
Jeśli przejedziecie się nad brzeg Jamuny,
14:47
or to the Gomati in Lucknow,
311
872000
2000
rzeki Gomati w Lucknow,
14:49
or to the Adyar river in Chennai,
312
874000
3000
rzeki Adyar w Madrasie,
14:52
or the Mula-Mutha river in Pune,
313
877000
3000
albo rzeki Mula-muta w Pune,
14:55
just see what we're capable of doing to a river. It's sad.
314
880000
4000
zobaczycie, co jesteśmy w stanie zrobić z rzeką. To smutne.
14:59
But I think the final note really is
315
884000
3000
Ale naprawdę wierzę,
15:02
that we can do it.
316
887000
3000
że możemy działać.
15:05
The corporates, the artists, the wildlife nuts,
317
890000
3000
Inwestorzy, artyści, pasjonaci przyrody
15:08
the good old everyday folks
318
893000
2000
i zwykli ludzie
15:10
can actually bring these rivers back.
319
895000
3000
mogą naprawić stan tych rzek.
15:13
And the final word is
320
898000
2000
Kobra królewska
15:15
that there is a king cobra looking over our shoulders.
321
900000
4000
zerka nam przez ramię.
15:19
And there is a gharial looking at us from the river.
322
904000
3000
Gawial patrzy na nas z rzeki.
15:22
And these are powerful water totems.
323
907000
2000
To wielkie symbole wód.
15:24
And they are going to disturb our dreams until we do the right thing.
324
909000
4000
Będą spędzać nam sen z powiek aż zrobimy, co należy.
15:28
Namaste.
325
913000
2000
Namaskar.
15:30
(Applause)
326
915000
6000
(Brawa)
15:36
Chris Anderson: Thanks, Rom. Thanks a lot.
327
921000
3000
Chris Anderson: Wielkie dzięki, Rom.
15:39
You know, most people are terrified of snakes.
328
924000
3000
Większość ludzi boi się węży.
15:42
And there might be quite a few people here who would be
329
927000
2000
Wielu z ty obecnych pewnie cieszyłoby się,
15:44
very glad to see the last king cobra bite the dust.
330
929000
3000
gdyby zdechła ostatnia kobra królewska.
15:47
Do you have those conversations with people?
331
932000
3000
Rozmawiasz z ludźmi?
15:50
How do you really get them to care?
332
935000
2000
Jak sprawiasz, że zaczyna im zależeć?
15:52
Romulus Whitaker: I take the sort of humble approach,
333
937000
5000
Podchodzę do tego z pokorą.
15:57
I guess you could say. I don't say that snakes are huggable exactly.
334
942000
4000
Nie mówię, że węże są urocze.
16:01
It's not like the teddy bear.
335
946000
3000
To nie pluszowe misie.
16:04
But I sort of -- there is an innocence in these animals.
336
949000
4000
Ale jest w nich jakaś niewinność.
16:08
And when the average person looks at a cobra
337
953000
2000
Kiedy przeciętny człowiek widzi kobrę
16:10
going "Ssssss!" like that, they say, "My god,
338
955000
2000
robiącą: "Ssssss!", mówi:
16:12
look at that angry, dangerous creature."
339
957000
2000
"Co za wściekłe i niebezpieczne zwierzę!"
16:14
I look at it as a creature who is totally frightened
340
959000
3000
Ja widzę w niej stworzenie przerażone
16:17
of something so dangerous as a human being.
341
962000
3000
czymś tak niebezpiecznym jak człowiek.
16:20
And that is the truth. And that's what I try to get out.
342
965000
3000
I to prawda. To próbuję przekazać.
16:23
(Applause)
343
968000
4000
(Brawa)
16:27
CA: Now, incredible footage you showed of the viper being killed.
344
972000
2000
Pokazałeś niesamowity materiał z zabijanym grzechotnikiem.
16:29
You were saying that that hasn't been filmed before.
345
974000
3000
Mówiłeś, że nigdy wcześniej tego nie sfilmowano.
16:32
RW: Yes, this is actually the first time anyone of us knew about it, for one thing.
346
977000
3000
Właściwie wcześniej nikt o tym nie wiedział.
16:35
As I said, it's just like a little snack for him, you know?
347
980000
3000
To mała przekąska.
16:38
Usually they eat larger snakes like rat snakes,
348
983000
2000
Zwykle kobry żywią się większymi, niejadowitymi wężami
16:40
or even cobras.
349
985000
2000
albo nawet kobrami.
16:42
But this guy who we're following right now is in the deep jungle.
350
987000
3000
Ta, którą obserwujemy, żyje w środku dżungli.
16:45
Whereas other king cobras
351
990000
2000
Inne kobry królewskie
16:47
very often come into the human interface,
352
992000
2000
często przebywają w pobliżu ludzkich siedlisk,
16:49
you know, the plantations, to find big rat snakes and stuff.
353
994000
3000
na plantacjach, gdzie polują na niejadowite węże.
16:52
This guy specializes in pit vipers.
354
997000
3000
Ten osobnik specjalizuje się w wężach z rodziny grzechotnikowatych.
16:55
And the guy who is working there with them,
355
1000000
2000
Facet ze stanu Maharasztra, który z nim pracuje
16:57
he's from Maharashtra, he said, "I think he's after the nusha."
356
1002000
3000
powiedział: "Chyba jest na nusha".
17:00
(Laughter)
357
1005000
2000
(Śmiech)
17:02
Now, the nusha means the high.
358
1007000
2000
Nusha znaczy "haj".
17:04
Whenever he eats the pit viper he gets this little venom rush.
359
1009000
3000
Zawsze, kiedy kobra zjada grzechotnika, on sączy jad.
17:07
(Laughter)
360
1012000
2000
(Śmiech)
17:09
CA: Thanks Rom. Thank you.
361
1014000
2000
Dzięki Rom.
17:11
(Applause)
362
1016000
2000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Romulus Whitaker - HerpetologistRomulus Whitaker is a scientist and conservationist who slings around the globe to study and protect reptiles.
Why you should listen
Romulus Whitaker's boyhood fascination with the snakes near his home in Bombay has developed into a career of getting up close with some of the world's most venomous creatures. In 1972, Whitaker founded India's first snake park, in Madras, with support from the World Wildlife Fund. Later he founded the Madras Crocodile Bank Trust Centre for Herpetology to re-establish three species of crocodiles that were nearing extinction. The bank now houses 3,000 crocodiles of 15 species. Currently, Whitaker is focusing on the Gharial crocodile, whose species has less than 250 members left in Indian waters.
At age 65, he shows no sign of slowing down. “The Dragon Chronicles,” filmed in 2008 for PBS's series Nature, shows Whitaker cave-diving in ice-cold water for Slovenian olms, climbing trees in pursuit of flying lizards in the Western Ghats, and Komodo dragon-wrestling in Indonesia. Awarded the 2005 Whitley prize, Whitaker used the £30,000 purse to start the Agumbe Rainforest Research Station, the first to be built along the whole 1,000km length of the Western Ghats. He uses the research station to study king cobras in their natural habitat.
Romulus Whitaker | Speaker | TED.com