ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.

Why you should listen

Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.

After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.

(Photo: Lloyd Davis/flickr)

More profile about the speaker
Jonathan Drori | Speaker | TED.com
TED2010

Jonathan Drori: Every pollen grain has a story

Jonathan Drori: Każde ziarno pyłku ma swoją historię

Filmed:
473,125 views

Większość z nas na co dzień nie myśli o pyłkach, chyba że cierpimy na katar sienny. Ale mikroskopy odsłaniają ich olśniewające kolory i kształty, a dodatkowo dowiadujemy się, że pyłki są bardzo dobrymi podróżnikami. Jonathan Drori przybliża nam te drobinki zalotów w świecie roślin.
- Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
Thank you. I have two missionsmisje here todaydzisiaj.
0
0
3000
Dziękuję. Mam dziś dwa zadania.
00:18
The first is to tell you something about pollenpyłek, I hopenadzieja,
1
3000
4000
Chcę opowiedzieć o pyłkach i przekonać was,
00:22
and to convinceprzekonać you that it's more than just something that getsdostaje up your nosenos.
2
7000
3000
że są czymś więcej, niż tylko przyczyną kichania.
00:25
And, secondlypo drugie, to convinceprzekonać you
3
10000
2000
Chcę was też przekonać,
00:27
that everykażdy home really oughtpowinni to have a scanningłów electronelektron microscopemikroskopu.
4
12000
3000
że każdy powinien mieć elektronowy mikroskop skaningowy.
00:30
(LaughterŚmiech)
5
15000
2000
(Śmiech)
00:32
PollenPyłek is a flower'sFlower's way of makingzrobienie more flowerskwiaty.
6
17000
4000
Dzięki pyłkowi, kwiaty robią nowe kwiaty.
00:36
It carriesniesie malemęski sexseks cellskomórki
7
21000
2000
Przenosi między kwiatami
00:38
from one flowerkwiat to anotherinne.
8
23000
2000
męskie komórki rozrodcze.
00:40
This givesdaje us geneticgenetyczny diversityróżnorodność,
9
25000
2000
To daje roślinom różnorodność genetyczną.
00:42
or at leastnajmniej it givesdaje the plantsrośliny geneticgenetyczny diversityróżnorodność.
10
27000
2000
To daje roślinom różnorodność genetyczną.
00:44
And it's really ratherraczej better not to mateMate with yourselfsiebie.
11
29000
4000
Naprawdę lepiej nie łączyć się w pary ze "swoimi".
00:48
That's probablyprawdopodobnie trueprawdziwe of humansludzie as well, mostlyprzeważnie.
12
33000
4000
Powiedziałbym, że dotyczy to też ludzi.
00:52
PollenPyłek is producedwytworzony by the antherspylniki of flowerskwiaty.
13
37000
2000
Pyłki produkują pylniki.
00:54
EachKażdy antherpylników can carrynieść up to 100,000 grainsziarna of pollenpyłek,
14
39000
5000
Każdy pylnik zawiera do 100 tys. ziaren pyłku,
00:59
so, it's quitecałkiem prolificpłodny stuffrzeczy.
15
44000
2000
bardzo dużo.
01:01
And it isn't just brightjasny flowerskwiaty
16
46000
2000
Nie tylko piękne kwiaty
01:03
that have pollenpyłek; it's alsorównież treesdrzewa and grassestrawy.
17
48000
4000
produkują pyłek, robią to też drzewa i trawy.
01:07
And rememberZapamiętaj that all our cerealzboże cropsuprawy are grassestrawy as well.
18
52000
3000
Oczywiście, zboża to także trawy.
01:12
Here is a scanningłów electronelektron micrographMikrofotografia of a grainziarno of pollenpyłek.
19
57000
4000
To mikrofotografia ziarnka pyłku.
01:16
The little holeotwór in the middleśrodkowy, we'lldobrze come to a bitkawałek laterpóźniej,
20
61000
3000
Małą dziurką pośrodku zajmiemy się później.
01:19
but that's for the pollenpyłek tuberura
21
64000
2000
Tam pojawi się łagiewka pyłkowa.
01:21
to come out laterpóźniej on. A very tinymalutki tuberura.
22
66000
2000
Tam pojawi się łagiewka pyłkowa.
01:23
So, that's 20 micrometersMikrometry acrossprzez,
23
68000
2000
To ziarnko pyłku ma 20 mikrometrów średnicy.
01:25
that pollenpyłek grainziarno there.
24
70000
2000
To ziarnko pyłku ma 20 mikrometrów średnicy,
01:27
That's about a 50thth of a millimetermilimetr.
25
72000
2000
czyli ok. 1/50 milimetra.
01:29
But not all pollenpyłek is quitecałkiem so simpleprosty looking.
26
74000
3000
Niektóre pyłki mają bardziej złożoną budowę.
01:32
This is MorinaMorina. This is a plantroślina --
27
77000
3000
To morina, roślina raczej nieciekawa,
01:35
whichktóry I've always thought to be ratherraczej tediousnudny --
28
80000
2000
To morina, roślina raczej nieciekawa,
01:37
namedo imieniu after MorinMorin,
29
82000
2000
nazwana na cześć Morina,
01:39
who was an enterprisingprzedsiębiorczy FrenchFrancuski gardenerogrodnik,
30
84000
2000
francuskiego ogrodnika,
01:41
who issuedwydany the first seednasionko catalogkatalog
31
86000
2000
autora pierwszego katalogu nasion, z 1621 r.
01:43
in 1621.
32
88000
2000
autora pierwszego katalogu nasion, z 1621 r.
01:45
But anywaytak czy inaczej, take a look at its pollenpyłek.
33
90000
3000
Tak czy inaczej, spójrzcie na jej pyłek.
01:49
This is amazingniesamowity, I think.
34
94000
2000
To niesamowite.
01:51
That little holeotwór in the middleśrodkowy there is for the pollenpyłek tuberura,
35
96000
2000
Dziurka to miejsce na łagiewkę.
01:53
and when the pollenpyłek findsznajduje its specialspecjalny femalePłeć żeńska spotmiejsce
36
98000
3000
Co się dzieje, kiedy pyłek znajduje żeński punkt
01:56
in anotherinne MorinaMorina flowerkwiat,
37
101000
2000
Co się dzieje, kiedy pyłek znajduje żeński punkt
01:58
just on the right speciesgatunki, what happensdzieje się?
38
103000
3000
na kwiecie moriny tego samego gatunku?
02:01
Like I said, pollenpyłek carriesniesie the malemęski sexseks cellskomórki.
39
106000
3000
Jak mówiłem, pyłek przenosi męskie komórki.
02:04
If you actuallytak właściwie didn't realizerealizować that plantsrośliny have sexseks,
40
109000
3000
Dla jasności - rośliny też uprawiają seks
02:07
they have rampantnieokiełznany, promiscuousbezładny
41
112000
2000
i to gwałtowny, przypadkowy
02:09
and really quitecałkiem interestingciekawy and curiousciekawy sexseks. Really.
42
114000
2000
i całkiem interesujący.
02:11
(LaughterŚmiech) A lot.
43
116000
4000
(Śmiech)
02:15
My storyfabuła is actuallytak właściwie not about plantroślina propagationPropagacja,
44
120000
3000
Jednak nie będę mówił o rozmnażaniu się roślin,
02:18
but about pollenpyłek itselfsamo.
45
123000
2000
ale o pyłkach jako takich.
02:20
"So, what are pollen'sPollen's propertiesnieruchomości?" I hearsłyszeć you askzapytać.
46
125000
3000
Więc co można powiedzieć o pyłku?
02:23
First of all, pollenpyłek is tinymalutki. Yes we know that.
47
128000
2000
Wiadomo - to coś małego
02:25
It's alsorównież very biologicallybiologicznie activeaktywny,
48
130000
2000
i aktywnego biologicznie,
02:27
as anyonektokolwiek with haysiano fevergorączka will understandzrozumieć.
49
132000
2000
co wiedzą ofiary alergii.
02:29
Now, pollenpyłek from plantsrośliny, whichktóry are wind-dispersedwiatr dyspersyjne --
50
134000
3000
Uczulenie powodują zwykle
02:32
like treesdrzewa and grassestrawy and so on --
51
137000
3000
pyłki roślin wiatropylnych - drzew, traw itd.
02:35
tendzmierzać to causeprzyczyna the mostwiększość haysiano fevergorączka.
52
140000
2000
pyłki roślin wiatropylnych - drzew, traw itd.
02:37
And the reasonpowód for that is they'veoni got to chuckgdakanie out
53
142000
2000
To dlatego, że te rośliny
02:39
massesMas and massesMas of pollenpyłek to have any chanceszansa
54
144000
2000
muszą wyrzucić wiele pyłku,
02:41
of the pollenpyłek reachingosiągając anotherinne plantroślina of the samepodobnie speciesgatunki.
55
146000
4000
żeby dotrzeć do roślin tego samego gatunku.
02:45
Here are some examplesprzykłady --
56
150000
2000
Mamy tutaj kilka przykładów.
02:47
they're very smoothgładki if you look at them --
57
152000
3000
Widać, że są bardzo gładkie,
02:50
of treedrzewo pollenpyłek that is meantOznaczało to be carriedrealizowane by the windwiatr.
58
155000
3000
a to dlatego, że ma przenosić je wiatr.
02:53
Again -- this time, sycamoreJawor -- wind-dispersedwiatr dyspersyjne.
59
158000
2000
Tutaj mamy jawor.
02:55
So, treesdrzewa: very boringnudny flowerskwiaty,
60
160000
3000
Kwiaty drzew są nudne,
02:58
not really tryingpróbować to attractpociągać insectsowady.
61
163000
3000
niezbyt starają się zainteresować owady.
03:01
CoolFajne pollenpyłek, thoughchociaż.
62
166000
2000
Ale pyłek mają świetny.
03:03
This one I particularlyszczególnie like.
63
168000
2000
Ten mi się podoba.
03:05
This is the MontereyMonterey PineSosna, whichktóry has little airpowietrze sacksWorki
64
170000
3000
To sosna radiata - są pęcherzyki lotne,
03:08
to make the pollenpyłek carrynieść even furtherdalej.
65
173000
2000
które niosą pyłek daleko.
03:10
RememberNależy pamiętać, that thing is just about 30 micrometersMikrometry acrossprzez.
66
175000
4000
Pamiętajcie, tylko 30 mikrometrów średnicy.
03:14
Now, it's much more efficientwydajny if you can get insectsowady to do your biddingLicytacja.
67
179000
3000
Jest skuteczniej, kiedy pomagają owady.
03:17
This is a bee'spszczeli legnogi
68
182000
3000
To noga pszczoły,
03:20
with the pollenpyłek glommedglommed ontona it from a mallowMallow plantroślina.
69
185000
4000
do której przyczepił się pyłek ślazu zaniedbanego.
03:24
And this is the outrageousskandaliczny and beautifulpiękny
70
189000
2000
A to ekstrawagancki kwiat nipy krzewinkowej.
03:26
flowerkwiat of the mangrovemangrowe palmPalma.
71
191000
2000
A to ekstrawagancki kwiat nipy krzewinkowej.
03:28
Very showyefektowne, to attractpociągać lots of insectsowady to do its biddingLicytacja.
72
193000
3000
Zwraca na siebie uwagę, żeby przyciągnąć owady.
03:31
The pollenpyłek has little barbschorągiewki on it,
73
196000
2000
Pyłek ma czepliwe kolce,
03:33
if we look.
74
198000
2000
Pyłek ma czepliwe kolce,
03:35
Now, those little barbschorągiewki
75
200000
2000
które ułatwiają przyczepienie się do owada,
03:37
obviouslyoczywiście stickkij to the insectsowady well,
76
202000
3000
które ułatwiają przyczepienie się do owada,
03:40
but there is something elsejeszcze that we can tell from this photographfotografia,
77
205000
2000
ale to nie wszystko.
03:42
and that is that you mightmoc be ablezdolny to see a fracturepęknięcie linelinia
78
207000
2000
Widać tu rowek,
03:44
acrossprzez what would be the equatorRównik of this, if it was the EarthZiemia.
79
209000
3000
który otacza ziarno niczym równik.
03:47
That tellsmówi me that it's actuallytak właściwie been fossilizedskostniały, this pollenpyłek.
80
212000
3000
Stąd wiadomo, że ten pyłek to skamielina.
03:50
And I'm ratherraczej prouddumny to say
81
215000
2000
I jestem dumny z faktu,
03:52
that this was founduznany just nearBlisko LondonLondyn, and that 55 millionmilion yearslat agotemu
82
217000
3000
że znaleziono ją koło Londynu, więc 55 mln lat temu
03:55
LondonLondyn was fullpełny of mangrovesnamorzyny.
83
220000
3000
Londyn był pełen kwiatów nipy.
03:58
Isn't that coolchłodny?
84
223000
2000
Fajnie, nie?
04:00
(LaughterŚmiech)
85
225000
3000
(Śmiech)
04:03
Okay, so this is anotherinne speciesgatunki evolvedewoluował to be dispersedrozproszone by insectsowady.
86
228000
3000
Ten gatunek też przystosował się do owadów.
04:06
You can tell that from the little barbschorągiewki on there.
87
231000
3000
Możemy to stwierdzić po tych wypustkach.
04:09
All these pictureskino were takenwzięty with a scanningłów electronelektron microscopemikroskopu,
88
234000
3000
Zdjęcia wykonał elektronowy mikroskop skaningowy
04:12
actuallytak właściwie in the lablaboratorium at KewKew LaboratoriesLaboratoria.
89
237000
2000
w Kew Laboratories.
04:14
No coincidenceprzypadek that these were takenwzięty
90
239000
2000
Widać, że zrobił je artysta, Rob Kessler.
04:16
by RobRob KesselerKesseler, who is an artistartysta,
91
241000
2000
Widać, że zrobił je artysta, Rob Kessler.
04:18
and I think it's someonektoś with a designprojekt and artisticartystyczny eyeoko
92
243000
3000
To nie przypadek, że ktoś z duszą artystyczną
04:21
like him that has managedzarządzane to bringprzynieść out the bestNajlepiej in pollenpyłek.
93
246000
4000
przedstawił pyłki z najbardziej fotogenicznej strony.
04:25
(LaughterŚmiech)
94
250000
2000
(Śmiech)
04:27
Now, all this diversityróżnorodność
95
252000
2000
Przez taką różnorodność,
04:29
meansznaczy that you can look at a pollenpyłek grainziarno
96
254000
2000
patrząc na ziarnko pyłku
04:31
and tell what speciesgatunki it cameoprawa ołowiana witrażu from,
97
256000
3000
możemy stwierdzić, z jakiej rośliny pochodzi.
04:34
and that's actuallytak właściwie quitecałkiem handypod ręką if you
98
259000
2000
To przydaje się,
04:36
maybe have a samplepróba and you want to see where it cameoprawa ołowiana witrażu from.
99
261000
3000
kiedy chcemy ustalić pochodzenie próbki.
04:39
So, differentróżne speciesgatunki of plantsrośliny
100
264000
2000
Określone gatunki
04:41
growrosnąć in differentróżne placesmiejsca,
101
266000
2000
rosną w różnych miejscach,
04:43
and some pollenpyłek carriesniesie furtherdalej than othersinni.
102
268000
4000
a dodatkowo niektóre pyłki przenoszą się dalej od innych.
04:47
So, if you have a pollenpyłek samplepróba,
103
272000
3000
Więc na podstawie samej próbki
04:50
then in principlezasada, you should be ablezdolny to tell
104
275000
2000
można stwierdzić, skąd pyłek pochodzi.
04:52
where that samplepróba cameoprawa ołowiana witrażu from.
105
277000
2000
można stwierdzić, skąd pyłek pochodzi.
04:54
And this is where it getsdostaje interestingciekawy for forensicskryminalistyki.
106
279000
3000
To przydaje się w ekspertyzie sądowej.
04:59
PollenPyłek is tinymalutki. It getsdostaje on to things, and it stickskije to them.
107
284000
4000
Pyłek jest mały. Przykleja się do różnych rzeczy.
05:03
So, not only does eachkażdy typerodzaj of pollenpyłek look differentróżne,
108
288000
2000
Każdy pyłek jest inny,
05:05
but eachkażdy habitatsiedlisko has a differentróżne combinationpołączenie of plantsrośliny.
109
290000
4000
a każde każde środowisko zawiera inne rośliny,
05:09
A differentróżne pollenpyłek signaturepodpis, if you like,
110
294000
2000
inny "pyłkowy podpis",
05:11
or a differentróżne pollenpyłek fingerprintlinii papilarnych.
111
296000
3000
inny "pyłkowy odcisk palca".
05:16
By looking at the proportionsproporcje and combinationskombinacje
112
301000
2000
Patrząc na proporcje pyłków w badanej próbce
05:18
of differentróżne kindsrodzaje of pollenpyłek in a samplepróba,
113
303000
3000
Patrząc na proporcje pyłków w badanej próbce
05:21
you can tell very preciselydokładnie where it cameoprawa ołowiana witrażu from.
114
306000
3000
można precyzyjnie określić, skąd ona pochodzi.
05:24
This is some pollenpyłek embeddedosadzone in a cottonbawełna shirtkoszula,
115
309000
3000
To pyłek na bawełnianej koszuli,
05:27
similarpodobny to the one that I'm wearingma na sobie now.
116
312000
3000
podobnej do tej, którą mam na sobie.
05:30
Now, much of the pollenpyłek will still be there
117
315000
2000
Wiele pyłku pozostanie nawet po praniu.
05:32
after repeatedpowtarzający się washingsMyjnie.
118
317000
2000
Wiele pyłku pozostanie nawet po praniu.
05:34
Where has it been?
119
319000
3000
Gdzie ta koszula była?
05:37
FourCztery very differentróżne habitatssiedliska mightmoc look similarpodobny,
120
322000
2000
Cztery środowiska,
05:39
but they'veoni got very differentróżne pollenpyłek signaturespodpisy.
121
324000
3000
podobne, ale różniące się "podpisem pyłkowym".
05:42
ActuallyFaktycznie this one is particularlyszczególnie easyłatwo, these pictureskino were all takenwzięty
122
327000
2000
To było proste,
05:44
in differentróżne countrieskraje.
123
329000
2000
bo to 4 różne kraje.
05:46
But pollenpyłek forensicskryminalistyki can be very subtlesubtelny.
124
331000
2000
Ale pyłek rozróżnia więcej.
05:48
It's beingistota used now to tracktor
125
333000
2000
Ujawnia pochodzenie podrobionych leków,
05:50
where counterfeitpodrobione drugsleki have been madezrobiony,
126
335000
2000
Ujawnia pochodzenie podrobionych leków,
05:52
where banknotesBanknoty have come from,
127
337000
3000
banknotów, oraz antyków,
05:55
to look at the provenancepochodzenie of antiquesantyki
128
340000
2000
pozwalając określić,
05:57
and see that they really did come from the placemiejsce
129
342000
2000
czy sprzedawca ukrywa ich prawdziwe źródło.
05:59
the sellerSprzedawca said they did.
130
344000
3000
czy sprzedawca ukrywa ich prawdziwe źródło.
06:02
And murdermorderstwo suspectspodejrzani have been trackedśledzony
131
347000
2000
Pyłek w ubraniu pomaga odnaleźć morderców.
06:04
usingza pomocą theirich clothingodzież,
132
349000
2000
Pyłek w ubraniu pomaga odnaleźć morderców.
06:06
certainlyna pewno in the U.K., to withinw ciągu an areapowierzchnia
133
351000
3000
Zawęża się obszar pochodzenia pyłku do terenu,
06:09
that's smallmały enoughdość that you can sendwysłać in trackerTracker dogspsy
134
354000
2000
który mogą przeszukać psy gończe.
06:11
to find the murdermorderstwo victimofiara.
135
356000
2000
który mogą przeszukać psy gończe.
06:13
So, you can tell from a piecekawałek of clothingodzież
136
358000
2000
Kawałek ubrania
06:15
to withinw ciągu about a kilometerkilometr or so,
137
360000
4000
pozwala określić z dokładnością do 1 kilometra,
06:19
where that piecekawałek of clothingodzież has been recentlyostatnio
138
364000
2000
gdzie ubranie przebywało
06:21
and then sendwysłać in dogspsy.
139
366000
3000
i wysłać tam psy.
06:24
And finallywreszcie, in a ratherraczej grizzlyGrizzly way,
140
369000
3000
A na koniec sprawa raczej niewesoła,
06:27
the BosniaBośnia warwojna crimeszbrodnie;
141
372000
2000
zbrodnie wojenne w Bośni.
06:29
some of the people broughtprzyniósł to trialpróba were broughtprzyniósł to trialpróba
142
374000
3000
Niektórzy z oskarżonych postawiono przed sądem
06:32
because of the evidencedowód from pollenpyłek,
143
377000
2000
bo dowody pyłkowe
06:34
whichktóry showedpokazał that bodiesciała had been buriedpochowany,
144
379000
2000
pokazały, że ciała zakopano,
06:36
exhumedekshumowane and then reburiedpochowane somewheregdzieś elsejeszcze.
145
381000
5000
ekshumowano i pochowano gdzieś indziej.
06:41
I hopenadzieja I've openedotwierany your eyesoczy,
146
386000
2000
Mam nadzieję, że otworzyłem wam oczy,
06:43
if you'llTy będziesz excusepretekst the visualwizualny pungra słów, (LaughterŚmiech)
147
388000
2000
to taki kalambur obrazkowy,
06:45
to some of pollen'sPollen's secretstajniki.
148
390000
2000
na tajemnice pyłków.
06:47
This is a horsekoń chestnutkasztan.
149
392000
2000
To kasztanowiec, tak swoją drogą.
06:49
There is an invisibleniewidzialny beautypiękno all around us,
150
394000
2000
Otacza nas niewidoczne piękno,
06:51
eachkażdy grainziarno with a storyfabuła to tell ...
151
396000
2000
każde ziarno ma historię,
06:53
eachkażdy of us, in factfakt, with a storyfabuła to tell
152
398000
2000
a pyłkowy podpis
06:55
from the pollenpyłek fingerprintlinii papilarnych that's uponna us.
153
400000
3000
opowiada historię o każdym z nas.
06:58
Thank you to the colleagueskoledzy at KewKew,
154
403000
2000
Dziękuję kolegom z Kew.
07:00
and thank you to palynologistspalynologists everywherewszędzie.
155
405000
2000
I wszystkim palinologom świata.
07:02
(ApplauseAplauz)
156
407000
4000
(Brawa)
Translated by Pawel Urbanek
Reviewed by Krystian Aparta

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.

Why you should listen

Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.

After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.

(Photo: Lloyd Davis/flickr)

More profile about the speaker
Jonathan Drori | Speaker | TED.com