ABOUT THE SPEAKER
James Nachtwey - Photojournalist
Photojournalist James Nachtwey is considered by many to be the greatest war photographer of recent decades. He has covered conflicts and major social issues in more than 30 countries.

Why you should listen

For the past three decades, James Nachtwey has devoted himself to documenting wars, conflicts and critical social issues, working in El Salvador, Nicaragua, Guatemala, Lebanon, the West Bank and Gaza, Israel, Indonesia, Thailand, India, Sri Lanka, Afghanistan, the Philippines, South Korea, Somalia, Sudan, Rwanda, South Africa, Russia, Bosnia, Chechnya, Kosovo, Romania, Brazil and the United States.

Nachtwey has been a contract photographer with Time since 1984. However, when certain stories he wanted to cover -- such as Romanian orphanages and famine in Somalia -- garnered no interest from magazines, he self-financed trips there. He is known for getting up close to his subjects, or as he says, "in the same intimate space that the subjects inhabit," and he passes that sense of closeness on to the viewer.

In putting himself in the middle of conflict, his intention is to record the truth, to document the struggles of humanity, and with this, to wake people up and stir them to action.

More profile about the speaker
James Nachtwey | Speaker | TED.com
TED2007

James Nachtwey: My wish: Let my photographs bear witness

Przejmujące fotografie wojenne Jamesa Nachtwey'a

Filmed:
1,643,934 views

Laureat TED Prize w 2007 roku, fotograf wojenny James Nachtwey, opowiada o swojej pracy i prosi, by TED pomógł mu w rejestrowaniu wydarzeń. Chce wykorzystywać cyfrową fotografię do oryginalnego i interesującego przekazywania ważnych historii.
- Photojournalist
Photojournalist James Nachtwey is considered by many to be the greatest war photographer of recent decades. He has covered conflicts and major social issues in more than 30 countries. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:26
As someonektoś who has spentwydany his entireCały careerkariera tryingpróbować to be invisibleniewidzialny,
0
1000
4000
Jako zawodowy fotograf, staram się zawsze być niewidoczny.
00:30
standingna stojąco in frontz przodu of an audiencepubliczność is a crosskrzyż betweenpomiędzy
1
5000
3000
Stojąc przed tak wielką widownią,
00:33
an out-of-bodypoza ciałem experiencedoświadczenie and a deerJeleń caughtzłapany in the headlightsReflektory,
2
8000
3000
czuję się nieswojo.
00:36
so please forgiveprzebaczyć me for violatingnaruszenia one of the TEDTED commandmentsprzykazania
3
11000
5000
Wybaczcie zatem, że złamię jedną z reguł TED
00:41
by relyingOpierając się on wordssłowa on paperpapier,
4
16000
2000
i będę czytał z kartki.
00:43
and I only hopenadzieja I'm not struckpowalony by lightningBłyskawica boltsśruby before I'm doneGotowe.
5
18000
4000
Mam nadzieję, że w trakcie nie porazi mnie piorun.
00:47
I'd like to beginzaczynać by talkingmówić about some of the ideaspomysły that motivatedmotywację me
6
22000
5000
Na początek opowiem co sprawiło,
00:52
to becomestają się a documentaryfilm dokumentalny photographerfotograf.
7
27000
2000
że zostałem fotografem-dokumentalistą.
00:55
I was a studentstudent in the '60s, a time of socialspołeczny upheavalPrzewrót and questioningpytający,
8
30000
5000
Byłem studentem w latach 60., podczas społecznych niepokojów,
01:00
and on a personalosobisty levelpoziom, an awakeningPrzebudzenie sensesens of idealismidealizm.
9
35000
4000
wątpliwości i budzenia się idealizmu.
01:04
The warwojna in VietnamWietnam was ragingwściekły;
10
39000
3000
Toczyła się wojna w Wietnamie,
01:07
the CivilCywilnego RightsPrawa MovementRuch was underpod way;
11
42000
2000
rodził się Ruch Praw Obywatelskich.
01:09
and pictureskino had a powerfulpotężny influencewpływ on me.
12
44000
3000
Zdjęcia miały na mnie ogromny wpływ.
01:12
Our politicalpolityczny and militarywojskowy leadersprzywódcy were tellingwymowny us one thing,
13
47000
3000
Nasi politycy i generałowie mówili jedno,
01:15
and photographersfotografowie were tellingwymowny us anotherinne.
14
50000
3000
fotografowie mówili zupełnie co innego.
01:18
I believeduwierzyli the photographersfotografowie, and so did millionsmiliony of other AmericansAmerykanie.
15
53000
5000
Wierzyłem fotografom, podobnie jak miliony Amerykanów.
01:23
TheirIch imagesobrazy fuelednapędzany resistanceodporność to the warwojna and to racismrasizm.
16
58000
4000
Ich zdjęcia podsycały opór wobec wojny i rasizmu.
01:27
They not only recordednagrany historyhistoria; they helpedpomógł changezmiana the coursekurs of historyhistoria.
17
62000
5000
Nie tylko rejestrowali historię, lecz pomagali ją zmieniać.
01:32
TheirIch pictureskino becamestał się partczęść of our collectivekolektyw consciousnessświadomość
18
67000
3000
Ich zdjęcia stały się częścią zbiorowej świadomości.
01:35
and, as consciousnessświadomość evolvedewoluował into a sharedudostępniony sensesens of consciencesumienie,
19
70000
4000
Kiedy świadomość ta zaczęła kształtować nasze sumienia,
01:39
changezmiana becamestał się not only possiblemożliwy, but inevitablenieunikniony.
20
74000
4000
zmiany stały się nie tylko możliwe, ale nieuniknione.
01:43
I saw that the freewolny flowpływ of informationInformacja representedreprezentowany by journalismdziennikarstwo,
21
78000
4000
Widziałem, że dzięki przepływowi dziennikarskich informacji,
01:47
specificallykonkretnie visualwizualny journalismdziennikarstwo, can bringprzynieść into focusskupiać
22
82000
4000
zwłaszcza wizualnych, wyraźniej widać,
01:51
bothobie the benefitskorzyści and the costkoszt of politicalpolityczny policieszasady.
23
86000
4000
jakie są konsekwencje politycznych decyzji.
01:55
It can give creditkredyt to sounddźwięk decision-makingpodejmowanie decyzji, addingdodawanie momentumpęd to successpowodzenie.
24
90000
5000
Pozwalają docenić słuszne decyzje, nagłaśniać sukcesy.
02:00
In the facetwarz of poorubogi politicalpolityczny judgmentosąd or politicalpolityczny inactionbezczynność,
25
95000
5000
W obliczu decyzji błędnych lub politycznej inercji
02:05
it becomesstaje się a kinduprzejmy of interventioninterwencja, assessingoceny the damageuszkodzić
26
100000
4000
stają się interwencją, pomagają w ocenach szkód,
02:09
and askingpytając us to reassessponownej oceny our behaviorzachowanie.
27
104000
3000
prowadzić do zmiany zachowania.
02:12
It putsstawia a humanczłowiek facetwarz on issuesproblemy
28
107000
2000
Nadają one ludzką twarz zjawiskom,
02:14
whichktóry from afardaleko can appearzjawić się abstractabstrakcyjny
29
109000
3000
które z daleka wydają się abstrakcyjne,
02:17
or ideologicalideologiczne or monumentalmonumentalny in theirich globalświatowy impactwpływ.
30
112000
3000
które z globalnego punktu widzenia są tylko ideologią.
02:20
What happensdzieje się at groundziemia levelpoziom, fardaleko from the hallssale of powermoc,
31
115000
5000
To, co dzieje się z dala od ośrodków władzy,
02:25
happensdzieje się to ordinaryzwykły citizensobywatele one by one.
32
120000
3000
przydarza się zwykłym ludziom, każdemu z osobna.
02:28
And I understoodzrozumiany that documentaryfilm dokumentalny photographyfotografia
33
123000
3000
Miałem świadomość, że fotografia dokumentalna
02:31
has the abilityzdolność to interpretzinterpretować eventswydarzenia from theirich pointpunkt of viewwidok.
34
126000
4000
jest w stanie postrzegać zdarzenia z ich perspektywy.
02:35
It givesdaje a voicegłos to those who otherwisew przeciwnym razie would not have a voicegłos.
35
130000
4000
Że daje głos tym, którzy inaczej głosu by nie mieli.
02:39
And as a reactionreakcja, it stimulatesstymuluje publicpubliczny opinionopinia
36
134000
4000
Rezultatem jest ożywienie opinii publicznej,
02:43
and givesdaje impetusimpuls to publicpubliczny debatedebata,
37
138000
2000
inspirowanie debaty,
02:45
therebya tym samym preventingzapobieganie the interestedzainteresowany partiesimprezy
38
140000
2000
i nie dopuszczenie do tego,
02:47
from totallycałkowicie controllingkontrolowanie the agendaprogram, much as they would like to.
39
142000
4000
by któraś ze stron tę debatę zdominowała.
02:51
ComingPrzyjście of agewiek in those daysdni madezrobiony realreal
40
146000
3000
Wchodząc w dorosłość w tym okresie zrozumiałem,
02:54
the conceptpojęcie that the freewolny flowpływ of informationInformacja is absolutelyabsolutnie vitalistotny
41
149000
3000
jak ważny jest swobodny przepływ informacji
02:57
for a freewolny and dynamicdynamiczny societyspołeczeństwo to functionfunkcjonować properlyprawidłowo.
42
152000
4000
dla wolności i dynamiki zdrowego społeczeństwa.
03:01
The pressnaciśnij is certainlyna pewno a businessbiznes, and in orderzamówienie to surviveprzetrwać
43
156000
4000
Media to oczywiście biznes i jeśli chcą przeżyć,
03:05
it mustmusi be a successfuludany businessbiznes,
44
160000
3000
muszą być opłacalnym biznesem.
03:08
but the right balancesaldo mustmusi be founduznany
45
163000
2000
Trzeba jednak znaleźć równowagę
03:10
betweenpomiędzy marketingmarketing considerationszagadnienia dotyczące and journalisticdziennikarskie responsibilityodpowiedzialność.
46
165000
4000
między wymogami rynku a etyką dziennikarską.
03:14
Society'sSpołeczeństwa problemsproblemy can't be solvedrozwiązany untilaż do they're identifiedzidentyfikowane.
47
169000
5000
Problemy społeczne trzeba najpierw zdefiniować.
03:19
On a higherwyższy planesamolot, the pressnaciśnij is a serviceusługa industryprzemysł,
48
174000
4000
Praca w mediach to służba
03:23
and the serviceusługa it provideszapewnia is awarenessświadomość.
49
178000
3000
która ma za zadanie budzić świadomość.
03:26
EveryKażdy storyfabuła does not have to sellSprzedać something.
50
181000
3000
Nie wszystko służy temu, by coś sprzedać.
03:29
There's alsorównież a time to give.
51
184000
3000
Czasami chodzi o czas, który komuś poświęcamy.
03:33
That was a traditiontradycja I wanted to followśledzić.
52
188000
3000
Były to bliskie mi tradycje.
03:36
SeeingWidząc the warwojna createdstworzony suchtaki incrediblyniewiarygodnie highwysoki stakespula for everyonekażdy involvedzaangażowany
53
191000
4000
Oglądając wojnę utwierdziliśmy się w przekonaniu,
03:40
and that visualwizualny journalismdziennikarstwo could actuallytak właściwie becomestają się a factorczynnik in conflictkonflikt resolutionrozkład --
54
195000
5000
że dziennikarze mogą odegrać rolę w rozwiązywaniu konfliktów.
03:45
I wanted to be a photographerfotograf in orderzamówienie to be a warwojna photographerfotograf.
55
200000
4000
Chciałem zostać fotografem, żeby fotografować wojnę.
03:49
But I was drivennapędzany by an inherentnieodłączny sensesens
56
204000
3000
Ale wierzyłem też głęboko,
03:52
that a pictureobrazek that revealedujawnione the trueprawdziwe facetwarz of warwojna
57
207000
3000
że zdjęcia pokazujące prawdziwe oblicze wojny,
03:55
would almostprawie by definitiondefinicja be an anti-waranty-wojennych photographfotografia.
58
210000
4000
będą z definicji zdjęciami anty-wojennymi.
04:00
I'd like to take you on a visualwizualny journeypodróż throughprzez some of the eventswydarzenia
59
215000
3000
Chciałbym teraz pokazać,
04:03
and issuesproblemy I've been involvedzaangażowany in over the pastprzeszłość 25 yearslat.
60
218000
4000
czym zajmowałem się przez ostatnie 25 lat.
04:08
In 1981, I wentposzedł to NorthernPółnocnej IrelandIrlandia.
61
223000
3000
W 1981 roku byłem w Irlandii Północnej.
04:11
10 IRAIRA prisonerswięźniowie were in the processproces of starvinggłodujący themselvessami to deathśmierć
62
226000
4000
10 więźniów IRA prowadziło głodówkę.
04:15
in protestprotest againstprzeciwko conditionswarunki in jailwięzienie.
63
230000
3000
Protestowali przeciw warunkom w więzieniach.
04:18
The reactionreakcja on the streetsulice was violentgwałtowny confrontationkonfrontacji.
64
233000
3000
W odpowiedzi, na ulicach dochodziło do krwawych konfrontacji.
04:21
I saw that the frontz przodu lineskwestia of contemporarywspółczesny warswojny
65
236000
4000
Zrozumiałem, że linie frontu współczesnych wojen
04:25
are not on isolatedodosobniony battlefieldspola bitew, but right where people liverelacja na żywo.
66
240000
4000
nie przebiegają na odległych polach bitwy, ale wśród cywilów.
04:30
DuringPodczas the earlywcześnie '80s, I spentwydany a lot of time in CentralCentrum AmericaAmeryka,
67
245000
4000
Na początku lat 80. często jeździłem do Ameryki Łacińskiej.
04:34
whichktóry was engulfedpochłonięty by civilcywilny warswojny
68
249000
2000
Toczyły się tam wojny domowe
04:36
that straddledokrakiem the ideologicalideologiczne dividepodzielić of the ColdZimno WarWojny.
69
251000
3000
będące następstwem podziałów i ideologii zimnej wojny.
04:39
In GuatemalaGwatemala, the centralcentralny governmentrząd --
70
254000
3000
W Gwatemali rząd centralny,
04:42
controlledkontrolowane by a oligarchyOligarchia of EuropeanEuropejski decentprzyzwoity --
71
257000
3000
kontrolowany przez oligarchów europejskiego pochodzenia,
04:45
was wagingtoczyć a scorchedspalonej EarthZiemia campaignkampania againstprzeciwko an indigenousrodzimy rebellionBunt,
72
260000
4000
stosuje wobec rdzennej ludności politykę spalonej ziemi.
04:49
and I saw an imageobraz that reflectedodzwierciedlenie the historyhistoria of LatinŁaciński AmericaAmeryka:
73
264000
3000
Ujrzałem obraz - symbol historii całej Ameryki Łacińskiej:
04:52
conquestpodbój throughprzez a combinationpołączenie of the BibleBiblii and the swordmiecz.
74
267000
4000
podbój prowadzony przy użyciu Biblii i miecza.
04:56
An anti-Sandinistaanty Sandinista guerrillaGuerrilla was mortallyśmiertelnie woundedranny
75
271000
4000
Anty-lewicowy partyzant został śmiertelnie ranny
05:00
as CommanderDowódcy ZeroZero attackedzaatakowany a townmiasto in SouthernPołudniowej NicaraguaNikaragua.
76
275000
4000
podczas ataku Komendanta Zero na miasto w płd. Nikaragui.
05:06
A destroyedzniszczony tankczołg belongingnależących to Somoza'sSomoza's nationalkrajowy guardstrzec
77
281000
3000
Zniszczony czołg, należący do Gwardii Narodowej Somozy,
05:09
was left as a monumentpomnik in a parkpark in ManaguaManagua,
78
284000
4000
pozostawiono jako pomnik w parku w Managui.
05:13
and was transformedprzekształcone by the energyenergia and spiritduch of a childdziecko.
79
288000
4000
Uległ metamorfozie dzięki energii i duchowi dziecka.
05:17
At the samepodobnie time, a civilcywilny warwojna was takingnabierający placemiejsce in ElEl SalvadorSalvador,
80
292000
4000
W tym samym czasie toczyła się wojna domowa w Salwadorze.
05:21
and again, the civiliancywil populationpopulacja was caughtzłapany up in the conflictkonflikt.
81
296000
4000
Tam także w konflikt wciągnięto ludność cywilną.
05:26
I've been coveringkrycia the Palestinian-IsraeliIzraelsko palestyński conflictkonflikt sinceod 1981.
82
301000
5000
Od 1981 fotografuję konflikt izraelsko-palestyński.
05:31
This is a momentza chwilę from the beginningpoczątek of the seconddruga intifadaIntifada, in 2000,
83
306000
4000
To początek drugiej Intifady, w 2000 roku,
05:35
when it was still stoneskamienie and MolotovsMołotowa againstprzeciwko an armyarmia.
84
310000
3000
gdy na armię padały jeszcze kamienie i koktajle Mołotowa.
05:41
In 2001, the uprisingpowstanie escalatedeskalował into an armedzbrojnych conflictkonflikt,
85
316000
3000
W 2001 roku doszło do eskalacji konfliktu.
05:44
and one of the majorpoważny incidentsincydentów was
86
319000
2000
Zniszczono między innymi
05:46
the destructionzniszczenie of the PalestinianPalestyńskich refugeeuchodźca campobóz
87
321000
3000
obóz uchodźców palestyńskich
05:49
in the WestWest BankBank townmiasto of JeninJenin.
88
324000
3000
w mieście Dżenin na Zachodnim Brzegu.
05:53
WithoutBez the politicalpolityczny will to find commonpospolity groundziemia,
89
328000
4000
Brak politycznej woli wypracowywania kompromisu
05:57
the continualnieustanny frictiontarcie of tactictaktyka and counter-tactictaktyka walki
90
332000
3000
prowadzi do wzajemnych napięć,
06:00
only createstworzy suspicionpodejrzenie and hatrednienawiść and vengeancezemsta,
91
335000
3000
podejrzeń, nienawiści, odwetu.
06:03
and perpetuatesutrwala the cyclecykl of violenceprzemoc.
92
338000
3000
Tworzy się spirala przemocy.
06:08
In the '90s, after the breakuprozstanie of the SovietRadziecki UnionUnii,
93
343000
3000
W latach 90., po rozpadzie Związku Radzieckiego,
06:11
YugoslaviaJugosławia fracturedzłamania kości alongwzdłuż ethnicetniczny faultwina lineskwestia, and civilcywilny warwojna brokezepsuł się out
94
346000
5000
w Jugosławii odżyły podziały etniczne i wybuchła wojna domowa
06:16
betweenpomiędzy BosniaBośnia, CroatiaChorwacja and SerbiaSerbia.
95
351000
2000
między Bośnią, Chorwacją i Serbią.
06:18
This is a scenescena of house-to-houseod domu do domu fightingwalczący in MostarMostar,
96
353000
4000
Tak wyglądały walki w domach Mostaru,
06:22
neighborsąsiad againstprzeciwko neighborsąsiad.
97
357000
2000
sąsiad przeciw sąsiadowi.
06:24
A bedroomsypialnia, the placemiejsce where people sharedzielić intimacyintymność,
98
359000
3000
Sypialnię, miejsce tak intymne,
06:27
where life itselfsamo is conceivedpoczęte, becamestał się a battlefieldpole bitwy.
99
362000
4000
w którym poczyna się życie, zmieniono w pole bitwy.
06:31
A mosqueMeczet in northernpółnocny BosniaBośnia was destroyedzniszczony by SerbianSerbski artilleryartyleria
100
366000
7000
Meczet w płn.Bośni, zniszczony przez serbską artylerię,
06:38
and was used as a makeshiftprowizoryczny morgueKostnica.
101
373000
2000
stał się prowizoryczną kostnicą.
06:47
DeadMartwe SerbianSerbski soldiersżołnierski were collectedZebrane after a battlebitwa
102
382000
3000
Ciała zabitych serbskich żołnierzy zebrane po bitwie
06:50
and used as barterBarter for the returnpowrót of prisonerswięźniowie
103
385000
3000
traktowano jako walutę: wymieniano na więźniów
06:53
or BosnianBośniacki soldiersżołnierski killedzabity in actionczynność.
104
388000
2000
lub zabitych bośniackich żołnierzy.
06:57
This was oncepewnego razu a parkpark.
105
392000
2000
Tu był kiedyś park.
06:59
The BosnianBośniacki soldierżołnierz who guidedz przewodnikiem me
106
394000
2000
Mój przewodnik, bośniacki żołnierz mówi,
07:01
told me that all of his friendsprzyjaciele were there now.
107
396000
3000
że spoczywają tam teraz wszyscy jego przyjaciele.
07:05
At the samepodobnie time in SouthPołudniowa AfricaAfryka,
108
400000
2000
W tym samym czasie, w RPA,
07:07
after NelsonNelson MandelaMandela had been releasedwydany from prisonwięzienie,
109
402000
3000
po zwolnieniu Nelsona Mandeli z więzienia,
07:10
the blackczarny populationpopulacja commencedrozpoczął się the finalfinał phasefazy
110
405000
3000
czarna ludność rozpoczęła ostatnią fazę walki
07:13
of liberationoswobodzenie from apartheidapartheid.
111
408000
2000
przeciw apartheidowi.
07:16
One of the things I had to learnuczyć się as a journalistdziennikarz
112
411000
3000
Jako dziennikarz musiałem się nauczyć
07:19
was what to do with my angergniew.
113
414000
2000
radzić sobie z własnym gniewem.
07:21
I had to use it, channelkanał its energyenergia, turnskręcać it into something
114
416000
5000
Musiałem znaleźć dla niego jakieś ujście, wykorzystać,
07:26
that would clarifywyjaśnienia my visionwizja, insteadzamiast of cloudingzmętnienie it.
115
421000
3000
by widzieć pewne rzeczy wyraźniej.
07:30
In TranskeiTranskei, I witnessedpoświadczony a riteobrzęd of passageprzejście into manhoodmęskości, of the XhosaXhosa tribeplemię.
116
425000
5000
Oto plemię Xhosa w Transkei i rytuał wejścia w wiek męski.
07:35
TeenageNastoletnie boyschłopcy livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj in isolationizolacji, theirich bodiesciała coveredpokryty with whitebiały clayglina.
117
430000
4000
Na pustkowiu nastoletni chłopcy pokrywali ciała białą gliną.
07:40
After severalkilka weekstygodnie, they washedumyty off the whitebiały
118
435000
2000
Po kilku tygodniach zmywali ją
07:42
and tookwziął on the fullpełny responsibilitiesobowiązki of menmężczyźni.
119
437000
3000
i przyjmowali na siebie obowiązki mężczyzny.
07:45
It was a very oldstary ritualrytuał that seemedwydawało się symbolicsymboliczne
120
440000
3000
Ten stary rytuał zdawał się symbolizować
07:48
of the politicalpolityczny struggleborykać się that was changingwymiana pieniędzy the facetwarz of SouthPołudniowa AfricaAfryka.
121
443000
5000
polityczne zmiany zachodzące w RPA.
07:55
ChildrenDzieci in SowetoSoweto playinggra on a trampolineTrampolina.
122
450000
4000
Dzieci w Soweto bawiące się na trampolinach.
08:02
ElsewhereGdzie indziej in AfricaAfryka there was faminegłód.
123
457000
3000
W innych częściach Afryki panował głód.
08:05
In SomaliaSomalia, the centralcentralny governmentrząd collapsedzwinięty and clanKlan warfaredziałania wojenne brokezepsuł się out.
124
460000
4000
W Somalii upadł rząd centralny i wybuchły walki plemienne.
08:10
FarmersRolnicy were drivennapędzany off theirich landwylądować,
125
465000
2000
Farmerzy byli wypędzani ze swoich gospodarstw,
08:12
and cropsuprawy and livestockżywy inwentarz were destroyedzniszczony or stolenskradziony.
126
467000
4000
niszczono ich uprawy i hodowle.
08:16
StarvationGłód was beingistota used as a weaponbroń of massmasa destructionzniszczenie --
127
471000
4000
Głód stał się bronią masowego rażenia.
08:20
primitiveprymitywny but extremelyniezwykle effectiveefektywny.
128
475000
2000
Prymitywną, ale niezwykle skuteczną.
08:22
HundredsSetki of thousandstysiące of people were exterminatedtępić,
129
477000
3000
Setki tysięcy ludzi
08:25
slowlypowoli and painfullyboleśnie.
130
480000
2000
unicestwiono powoli i okrutnie.
08:29
The internationalmiędzynarodowy communityspołeczność respondedodpowiedział with massivemasywny humanitarianhumanitarny reliefulga,
131
484000
4000
Wspólnota międzynarodowa organizowała pomoc humanitarną,
08:33
and hundredssetki of thousandstysiące of more liveszyje were savedzapisane.
132
488000
4000
Uratowano setki tysięcy istnień ludzkich.
08:37
AmericanAmerykański troopswojsko were sentwysłane to protectochraniać the reliefulga shipmentsprzesyłek,
133
492000
3000
Żołnierze USA chronili konwoje z pomocą,
08:40
but they were eventuallyostatecznie drawnpociągnięty into the conflictkonflikt,
134
495000
3000
ale w końcu zostali wciągnięci w konflikt.
08:43
and after the tragictragiczny battlebitwa in MogadishuMogadiszu, they were withdrawnwycofane.
135
498000
3000
Po tragicznej bitwie w Mogadiszu, żołnierzy wycofano.
08:47
In southernpołudniowy SudanSudan, anotherinne civilcywilny warwojna saw similarpodobny use of starvationgłód
136
502000
4000
Podczas wojny domowej w południowym Sudanie,
08:51
as a meansznaczy of genocideludobójstwo.
137
506000
2000
głód ponownie stał się narzędziem ludobójstwa.
08:54
Again, internationalmiędzynarodowy NGOsOrganizacje pozarządowe, unitedzjednoczony underpod the umbrellaparasol of the U.N.,
138
509000
4000
Znów organizacje międzynarodowe przy ONZ
08:58
stagedwystawił a massivemasywny reliefulga operationoperacja and thousandstysiące of liveszyje were savedzapisane.
139
513000
5000
zorganizowały wielką akcję pomocy, ratując tysiące ludzi.
09:04
I'm a witnessświadek, and I want my testimonyświadectwo to be honestszczery and uncensoredbez cenzury.
140
519000
6000
Jestem świadkiem. Chcę dawać świadectwo uczciwie i bez cenzury.
09:11
I alsorównież want it to be powerfulpotężny and eloquentwymowne,
141
526000
3000
Chcę być elokwentny, docierać do ludzi.
09:14
and to do as much justicesprawiedliwość as possiblemożliwy
142
529000
2000
i chcę możliwie jak najwierniej
09:16
to the experiencedoświadczenie of the people I'm photographingfotografowanie.
143
531000
3000
oddawać doświadczenia tych, których fotografuję.
09:19
This man was in an NGOORGANIZACJA POZARZĄDOWA feedingkarmienie centercentrum,
144
534000
3000
Ten człowiek był w jednym z punktów z żywnością.
09:22
beingistota helpedpomógł as much as he could be helpedpomógł.
145
537000
2000
Udzielono mu wszelkiej możliwej pomocy.
09:24
He literallydosłownie had nothing. He was a virtualwirtualny skeletonszkielet,
146
539000
5000
Nie miał dosłownie nic. Był to zupełny szkielet,
09:29
yetjeszcze he could still summonwezwać the courageodwaga and the will to moveruszaj się.
147
544000
4000
a mimo to miał dość odwagi i woli, by iść naprzód.
09:33
He had not givendany up, and if he didn't give up,
148
548000
3000
Jeśli on się nie poddał,
09:36
how could anyonektokolwiek in the outsidena zewnątrz worldświat ever dreamśnić of losingprzegrywający hopenadzieja?
149
551000
5000
czy ktokolwiek inny może stracić nadzieję?
09:42
In 1994, after threetrzy monthsmiesiące of coveringkrycia the SouthPołudniowa AfricanAfrykańska electionwybór,
150
557000
5000
W 1994 r., przez trzy miesiące obsługiwałem wybory w RPA
09:47
I saw the inaugurationinauguracja of NelsonNelson MandelaMandela,
151
562000
3000
i inaugurację Nelsona Mandeli.
09:50
and it was the mostwiększość upliftingpodnoszący na duchu thing I've ever seenwidziany.
152
565000
3000
Był to jeden z najpiękniejszych momentów w moim życiu.
09:53
It exemplifiedPrzykładem the bestNajlepiej that humanityludzkość has to offeroferta.
153
568000
4000
Ta chwila oddawała wszystko, co najlepsze w ludzkości.
09:57
The nextNastępny day I left for RwandaRwanda,
154
572000
3000
Następnego dnia wyjechałem do Ruandy.
10:00
and it was like takingnabierający the expresswyrazić elevatorwinda to hellpiekło.
155
575000
3000
Czułem się, jakbym zjeżdżał ekspresową windą do piekła.
10:03
This man had just been liberatedwyzwolony from a HutuHutu deathśmierć campobóz.
156
578000
4000
To człowiek wyzwolony z obozu śmierci Hutu.
10:07
He alloweddozwolony me to photographfotografia him for quitecałkiem a long time,
157
582000
4000
Pozwolił mi długo robić zdjęcia,
10:11
and he even turnedobrócony his facetwarz towardw kierunku the lightlekki,
158
586000
3000
i nawet odwrócił twarz w stronę światła,
10:14
as if he wanted me to see him better.
159
589000
2000
żebym mógł go lepiej widzieć.
10:17
I think he knewwiedziałem what the scarsblizny on his facetwarz would say to the restodpoczynek of the worldświat.
160
592000
4000
Chyba wiedział, co jego blizny powiedzą światu.
10:22
This time, maybe confusedzmieszany or discouragedzalecane
161
597000
3000
Ale być może z powodu niepewności i rozczarowania
10:25
by the militarywojskowy disasterkatastrofa in SomaliaSomalia,
162
600000
3000
po nieudanej interwencji w Somalii,
10:28
the internationalmiędzynarodowy communityspołeczność remainedpozostał silentcichy,
163
603000
3000
tym razem świat pozostał obojętny.
10:31
and somewheregdzieś around 800,000 people were slaughteredubite
164
606000
3000
Zamordowano około 800 tys. ludzi.
10:34
by theirich ownwłasny countrymenrodaków -- sometimesczasami theirich ownwłasny neighborssąsiedzi --
165
609000
3000
Oprawcami byli ich krajanie, często sąsiedzi,
10:37
usingza pomocą farmgospodarstwo rolne implementsimplementuje as weaponsBronie.
166
612000
3000
posługujący się narzędziami rolniczymi.
10:41
PerhapsByć może because a lessonlekcja had been learnednauczyli
167
616000
3000
Być może mało zdecydowana reakcja
10:44
by the weaksłaby responseodpowiedź to the warwojna in BosniaBośnia
168
619000
2000
podczas wojny w Bośni
10:46
and the failureniepowodzenie in RwandaRwanda,
169
621000
2000
i porażka w Ruandzie były jakąś lekcją
10:48
when SerbiaSerbia attackedzaatakowany KosovoKosowo,
170
623000
2000
i sprawiły, że gdy Serbia zaatakowała Kosowo,
10:50
internationalmiędzynarodowy actionczynność was takenwzięty much more decisivelyzdecydowanie.
171
625000
4000
świat zareagował bardziej zdecydowanie.
10:54
NATONATO forcessiły wentposzedł in, and the SerbianSerbski armyarmia withdrewwycofał się.
172
629000
4000
Wkroczyły siły NATO i armia serbska wycofała się.
10:58
EthnicEtniczne AlbaniansAlbańczycy had been murderedzamordowany,
173
633000
3000
Mordowano etnicznych Albańczyków.
11:01
theirich farmsfarmy destroyedzniszczony and a hugeolbrzymi numbernumer of people forciblyprzymusowo deporteddeportowani.
174
636000
4000
Niszczono ich farmy, wielu ludzi deportowano.
11:06
They were receivedOdebrane in refugeeuchodźca campsobozy
175
641000
3000
Znaleźli się w obozach uchodźców
11:09
setzestaw up by NGOsOrganizacje pozarządowe in AlbaniaAlbania and MacedoniaMacedonia.
176
644000
3000
organizacji pozarządowych w Albanii i Macedonii.
11:14
The imprintodcisk of a man who had been burnedspalony insidewewnątrz his ownwłasny home.
177
649000
3000
To ślad po człowieku, którego spalono w jego własnym domu.
11:18
The imageobraz remindedprzypomniał me of a caveJaskinia paintingobraz,
178
653000
3000
Obraz ten przypomina mi malowidła w jaskiniach.
11:21
and echoedecho how primitiveprymitywny we still are in so manywiele wayssposoby.
179
656000
4000
Pod wieloma względami nadal jesteśmy bardzo prymitywni.
11:27
BetweenMiędzy 1995 and '96, I coveredpokryty the first two warswojny
180
662000
4000
W latach 1995-96 w Groznym w Czeczenii
11:31
in ChechnyaCzeczenia from insidewewnątrz GroznyGrozny.
181
666000
2000
byłem fotoreporterem dwóch wojen.
11:33
This is a ChechenCzeczeński rebelBuntownik on the frontz przodu linelinia againstprzeciwko the RussianRosyjski armyarmia.
182
668000
4000
Czeczeński rebeliant walczy przeciw rosyjskiej armii.
11:39
The RussiansRosjanie bombardedbombardowani GroznyGrozny constantlystale for weekstygodnie,
183
674000
4000
Rosjanie bombardowali Grozny bez przerwy całymi tygodniami,
11:43
killingzabicie mainlygłównie the civilianscywilów who were still trappeduwięziony insidewewnątrz.
184
678000
3000
zabijając wielu cywili, którzy nie mogli uciec.
11:48
I founduznany a boychłopak from the locallokalny orphanagesierociniec
185
683000
2000
Spotkałem chłopca z sierocińca,
11:50
wanderingwędrówki around the frontz przodu linelinia.
186
685000
2000
który błąkał się wokół linii frontu.
11:54
My work has evolvedewoluował from beingistota concernedzaniepokojony mainlygłównie with warwojna
187
689000
3000
Kiedyś robiąc zdjęcia skupiałem się przede wszystkim na wojnie;
11:57
to a focusskupiać on criticalkrytyczny socialspołeczny issuesproblemy as well.
188
692000
4000
z czasem coraz bardziej na kwestiach społecznych.
12:02
After the fallspadek of CeausescuCeausescu, I wentposzedł to RomaniaRumunia
189
697000
2000
Po upadku Czauszesku, pojechałem do Rumunii.
12:04
and discoveredodkryty a kinduprzejmy of gulagGułag of childrendzieci,
190
699000
4000
Odkryłem coś w rodzaju gułagu dla dzieci.
12:08
where thousandstysiące of orphanssieroty were beingistota kepttrzymane in medievalśredniowieczny conditionswarunki.
191
703000
3000
Tysiące sierot trzymano w średniowiecznych warunkach.
12:12
CeausescuCeausescu had imposednałożone a quotaprzydziału
192
707000
2000
Czauszesku narzucił każdej rodzinie
12:14
on the numbernumer of childrendzieci to be producedwytworzony by eachkażdy familyrodzina,
193
709000
3000
ilość posiadanych dzieci
12:17
therebya tym samym makingzrobienie women'skobiet bodiesciała an instrumentinstrument of statestan economicgospodarczy policypolityka.
194
712000
4000
czyniąc ciało kobiet narzędziem polityki gospodarczej.
12:22
ChildrenDzieci who couldn'tnie mógł be supportedutrzymany by theirich familiesrodziny
195
717000
3000
Najbiedniejszym rodzinom odbierano dzieci
12:25
were raisedpodniesiony in governmentrząd orphanagesdomy dziecka.
196
720000
3000
i odsyłano je do rządowych sierocińców.
12:28
ChildrenDzieci with birthnarodziny defectswady were labeledoznaczone jako incurablesnieuleczalny,
197
723000
3000
Dzieci z wrodzonymi wadami uważano za nieuleczalne
12:31
and confinedogranicza się for life to inhumannieludzkiego conditionswarunki.
198
726000
4000
i skazywano na egzystencję w nieludzkich warunkach.
12:35
As reportsraporty beganrozpoczął się to surfacepowierzchnia, again internationalmiędzynarodowy aidpomoc wentposzedł in.
199
730000
4000
Po nagłośnieniu znów pojawiła się międzynarodowa pomoc.
12:41
Going deepergłębiej into the legacydziedzictwo of the EasternWschodniej EuropeanEuropejski regimesreżimy,
200
736000
4000
Próbując zrozumieć spuściznę po reżimach w Europie Wschodniej,
12:45
I workedpracował for severalkilka monthsmiesiące on a storyfabuła about the effectsruchomości of industrialprzemysłowy pollutionskażenie,
201
740000
4000
przez kilka miesięcy zajmowałem się skażeniem przemysłowym,
12:49
where there had been no regardwzgląd for the environmentśrodowisko
202
744000
3000
gdzie nie oglądano się na środowisko
12:52
or the healthzdrowie of eitherzarówno workerspracownicy or the generalgenerał populationpopulacja.
203
747000
4000
ani zdrowie robotników i całej społeczności.
12:56
An aluminumaluminium factoryfabryka in CzechoslovakiaCzechosłowacja
204
751000
3000
Fabryka aluminium w Czechosłowacji
12:59
was filledwypełniony with carcinogenicrakotwórcze smokepalić and dustkurz,
205
754000
3000
pełna była rakotwórczego dymu i kurzu.
13:02
and fourcztery out of fivepięć workerspracownicy cameoprawa ołowiana witrażu down with cancernowotwór.
206
757000
4000
Czterech na pięciu robotników chorowało na raka.
13:08
After the fallspadek of SuhartoSuharto in IndonesiaIndonezja,
207
763000
2000
Po upadku Suharto w Indonezji,
13:10
I beganrozpoczął się to explorebadać conditionswarunki of povertyubóstwo
208
765000
3000
zajmowałem się biedą w kraju,
13:13
in a countrykraj that was on its way towardsw kierunku modernizationModernizacja.
209
768000
3000
który właśnie się modernizował.
13:16
I spentwydany a good dealsprawa of time with a man
210
771000
3000
Spędziłem sporo czasu z mężczyzną,
13:19
who livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj with his familyrodzina on a railwaykolejowe embankmentNasyp
211
774000
2000
który wraz z rodziną mieszkał na nasypie kolejowym.
13:21
and had lostStracony an armramię and a legnogi in a trainpociąg accidentwypadek.
212
776000
4000
W wypadku kolejowym stracił rękę i nogę.
13:25
When the storyfabuła was publishedopublikowany, unsolicitedniezamawiane donationsdarowizny pourednalał in.
213
780000
5000
Po publikacji tych zdjęć przyszły spontaniczne darowizny.
13:30
A trustzaufanie fundfundusz was establishedustanowiony,
214
785000
2000
Stworzono fundusz,
13:32
and the familyrodzina now liveszyje in a housedom in the countrysidewsi
215
787000
3000
dzięki któremu ta rodzina ma teraz dom
13:35
and all theirich basicpodstawowy necessitiespotrzeby are takenwzięty careopieka of.
216
790000
3000
i jest w stanie się utrzymać.
13:38
It was a storyfabuła that wasn'tnie było tryingpróbować to sellSprzedać anything.
217
793000
3000
Ten reportaż nie próbował niczego sprzedawać.
13:41
JournalismDziennikarstwo had providedopatrzony a channelkanał
218
796000
3000
Dziennikarstwo dostarczyło jednak ujścia
13:44
for people'sludzie naturalnaturalny sensesens of generosityhojność, and the readersczytelnicy respondedodpowiedział.
219
799000
4000
dla ludzkiej szczodrości, czytelnicy zareagowali.
13:50
I metspotkał a bandzespół muzyczny of homelessbezdomny childrendzieci who'dkto by come to JakartaJakarta from the countrysidewsi,
220
805000
3000
W Dżakarcie spotkałem bezdomne wiejskie dzieci
13:53
and endedzakończyło się up livingżycie in a trainpociąg stationstacja.
221
808000
3000
które mieszkały na dworcu kolejowym.
13:56
By the agewiek of 12 or 14, they'doni by becomestają się beggarsżebraków and drugnarkotyk addictsosób uzależnionych.
222
811000
5000
Miały po 12-14 lat. Żebrały, wpadały w narkomanię.
14:01
The ruralwiejski poorubogi had becomestają się the urbanmiejski poorubogi,
223
816000
2000
Ubodzy wieśniacy w mieście nadal byli biedakami,
14:03
and in the processproces, they'doni by becomestają się invisibleniewidzialny.
224
818000
4000
tyle że niewidocznymi dla otoczenia.
14:09
These heroinheroiny addictsosób uzależnionych in detoxDetox in PakistanPakistan
225
824000
3000
To uzależnieni od heroiny na odwyku w Pakistanie.
14:12
remindedprzypomniał me of figuresfigury in a playgrać by BeckettBeckett:
226
827000
3000
Skojarzyli mi się z bohaterami dramatu Becketta:
14:15
isolatedodosobniony, waitingczekanie in the darkciemny, but drawnpociągnięty to the lightlekki.
227
830000
3000
samotni, czekają w ciemności, ale tęsknią za światłem.
14:22
AgentAgenta OrangePomarańczowy was a defoliantdefoliantu Stanów used duringpodczas the VietnamWietnam WarWojny
228
837000
4000
Agent Orange to defoliant używany w Wietnamie,
14:26
to denyzaprzeczać coverpokrywa to the VietcongVietcong and the NorthPółnoc VietnameseWietnamski armyarmia.
229
841000
4000
by pozbawić kryjówki partyzantów i żołnierzy Północy.
14:30
The activeaktywny ingredientskładnik was dioxinDioksyny, an extremelyniezwykle toxictoksyczny chemicalchemiczny
230
845000
4000
Aktywnym składnikiem była silnie toksyczna dioksyna,
14:34
that was sprayedspryskać in vastogromny quantitiesilości,
231
849000
2000
spryskiwana w wielkich ilościach.
14:36
and whosektórego effectsruchomości passedminęło throughprzez the genesgeny to the nextNastępny generationgeneracja.
232
851000
4000
Jej efekty przeszły genetycznie na następne pokolenie.
14:42
In 2000, I beganrozpoczął się documentingdokumentowanie globalświatowy healthzdrowie issuesproblemy,
233
857000
3000
W 2000 roku zacząłem się zajmować kwestiami
14:45
concentratingkoncentrując się first on AIDSAIDS in AfricaAfryka.
234
860000
3000
zdrowia na świecie, zwłaszcza AIDS w Afryce.
14:48
I triedwypróbowany to tell the storyfabuła throughprzez the work of caregiversOpiekunowie.
235
863000
3000
Opowiadałem historię z punktu widzenia niosących pomoc.
14:51
I thought it was importantważny to emphasizepodkreślać that people were beingistota helpedpomógł,
236
866000
4000
Zależało mi by podkreślić, że ludzie otrzymują pomoc
14:55
whetherczy by internationalmiędzynarodowy NGOsOrganizacje pozarządowe or by locallokalny grassrootsoddolne organizationsorganizacje.
237
870000
5000
od organizacji międzynarodowych lub lokalnych.
15:00
So manywiele childrendzieci have been orphanedosierocone by the epidemicepidemia
238
875000
2000
Tyle dzieci zostało osieroconych w wyniku tej epidemii.
15:02
that grandmothersBabcie have takenwzięty the placemiejsce of parentsrodzice,
239
877000
3000
Tu babcia, która przejęła rolę rodziców.
15:05
and a lot of childrendzieci had been bornurodzony with HIVHIV.
240
880000
3000
Wiele dzieci rodzi się z HIV.
15:09
A hospitalszpital in ZambiaZambia.
241
884000
2000
Szpital w Zambii.
15:14
I beganrozpoczął się documentingdokumentowanie the closeblisko connectionpołączenie
242
889000
3000
Zacząłem dokumentować bliską zależność
15:17
betweenpomiędzy HIVHIV/AIDSAIDS and tuberculosisgruźlica.
243
892000
3000
między HIV/AIDS a gruźlicą.
15:20
This is an MSFMSF hospitalszpital in CambodiaKambodża.
244
895000
3000
To szpital Lekarzy Bez Granic (MSF) w Kambodży.
15:28
My pictureskino can playgrać a supportingwspieranie rolerola to the work of NGOsOrganizacje pozarządowe
245
903000
3000
Fotografiami wspieram pracę organizacji pozarządowych,
15:31
by sheddinglinienie lightlekki on the criticalkrytyczny socialspołeczny problemsproblemy they're tryingpróbować to dealsprawa with.
246
906000
4000
nagłaśniając problemy społeczne, którymi się zajmują.
15:35
I wentposzedł to CongoKongo with MSFMSF,
247
910000
3000
Pojechałem z MSF do Konga.
15:38
and contributedprzyczynił się to a bookksiążka and an exhibitionwystawa
248
913000
2000
Owocem były książka i wystawa
15:40
that focusedskupiony attentionUwaga on a forgottenzapomniany warwojna
249
915000
3000
poświęcone zapomnianej wojnie,
15:43
in whichktóry millionsmiliony of people have diedzmarły,
250
918000
2000
w której zginęły miliony ludzi.
15:45
and exposureekspozycji to diseasechoroba withoutbez treatmentleczenie is used as a weaponbroń.
251
920000
4000
Ryzyko nieuleczalnej choroby było w tej wojnie orężem.
15:50
A malnourishedniedożywionych childdziecko beingistota measuredwymierzony
252
925000
2000
Niedożywione dziecko jest mierzone
15:52
as partczęść of the supplementaluzupełniające feedingkarmienie programprogram.
253
927000
2000
w klinice oferującej żywność.
15:56
In the fallspadek of 2004 I wentposzedł to DarfurDarfur.
254
931000
3000
Jesienią 2004 roku pojechałem do Darfuru.
16:00
This time I was on assignmentzadanie for a magazineczasopismo,
255
935000
2000
Tym razem było to zlecenie z czasopisma,
16:02
but again workedpracował closelydokładnie with MSFMSF.
256
937000
2000
ale nadal współpracowałem z MSF.
16:04
The internationalmiędzynarodowy communityspołeczność still hasn'tnie ma founduznany a way
257
939000
3000
Wspólnota międzynarodowa ciągle nie umie
16:07
to createStwórz the pressurenacisk necessaryniezbędny to stop this genocideludobójstwo.
258
942000
4000
wywrzeć presji i powstrzymać tego ludobójstwa.
16:13
An MSFMSF hospitalszpital in a campobóz for displacedwysiedlone people.
259
948000
3000
Szpital MSF w obozie dla uchodźców.
16:18
I've been workingpracujący on a long projectprojekt on crimeprzestępstwo and punishmentkara in AmericaAmeryka.
260
953000
4000
Od lat pracuję nad problemem zbrodni i kary w USA.
16:23
This is a scenescena from NewNowy OrleansOrlean.
261
958000
2000
To scena z Nowego Orleanu.
16:27
A prisonerwięzień on a chainłańcuch gangbanda in AlabamaAlabama
262
962000
3000
Więzień w Alabamie. Za karę został przykuty
16:30
was punishedukarany by beingistota handcuffedKajdanki to a poststanowisko in the middaypołudnie sunsłońce.
263
965000
3000
do metalowej belki w skwarze południa.
16:36
This experiencedoświadczenie raisedpodniesiony a lot of questionspytania,
264
971000
2000
Pojawia się tu wiele pytań,
16:38
amongpośród them questionspytania about racewyścigi and equalityrówność
265
973000
3000
dotyczących rasy i równości,
16:41
and for whomkogo in our countrykraj opportunitiesmożliwości and optionsopcje are availabledostępny.
266
976000
5000
szans i możliwości w naszym kraju.
16:46
In the yardYard of a chainłańcuch gangbanda in AlabamaAlabama.
267
981000
3000
W tym więzieniu w Alabamie.
16:52
I didn't see eitherzarówno of the planessamoloty hittrafienie,
268
987000
2000
Nie widziałem uderzeń samolotów.
16:54
and when I glancedspojrzał out my windowokno, I saw the first towerwieża burningpalenie,
269
989000
3000
Przez okno zobaczyłem, że płonie pierwsza wieża.
16:57
and I thought it mightmoc have been an accidentwypadek.
270
992000
3000
Myślałem, że to wypadek.
17:00
A fewkilka minutesminuty laterpóźniej when I lookedspojrzał again
271
995000
2000
Gdy po chwili wyjrzałem ponownie,
17:02
and saw the seconddruga towerwieża burningpalenie, I knewwiedziałem we were at warwojna.
272
997000
4000
zobaczyłem, jak płonie druga. Zrozumiałem, że to wojna.
17:07
In the midstŚrodek of the wreckagewraku at GroundZiemi ZeroZero, I had a realizationRealizacja.
273
1002000
3000
Widok rumowiska przy Strefie Zero coś mi uświadomił.
17:11
I'd been photographingfotografowanie in the IslamicIslamska worldświat sinceod 1981 --
274
1006000
4000
Od 1981 roku fotografowałem świat islamski.
17:15
not only in the MiddleŚrodkowy EastWschód, but alsorównież in AfricaAfryka, AsiaAsia and EuropeEuropy.
275
1010000
5000
Na Bliskim Wschodzie, w Afryce, w Azji, w Europie.
17:20
At the time I was photographingfotografowanie in these differentróżne placesmiejsca,
276
1015000
3000
Sądziłem, że w tych odległych zakątkach
17:23
I thought I was coveringkrycia separateoddzielny storieshistorie,
277
1018000
2000
zajmuję się odrębnymi problemami.
17:25
but on 9/11 historyhistoria crystallizedkrystalizuje się, and I understoodzrozumiany
278
1020000
3000
11 września zrozumiałem, że tak naprawdę
17:28
I'd actuallytak właściwie been coveringkrycia a singlepojedynczy storyfabuła for more than 20 yearslat,
279
1023000
5000
od 20 lat zajmuję się jedną i tą samą historią
17:33
and the attackatak on NewNowy YorkYork was its latestnajnowszy manifestationmanifestacja.
280
1028000
3000
i że atak na Nowy Jork to jej najnowszy rozdział.
17:37
The centralcentralny commercialReklama w telewizji districtdzielnica of KabulKabulu, AfghanistanAfganistan
281
1032000
3000
To centrum handlowe Kabulu, w Afganistanie,
17:40
at the endkoniec of the civilcywilny warwojna,
282
1035000
2000
pod koniec wojny domowej,
17:42
shortlyWkrótce before the cityMiasto fellspadł to the TalibanTalibowie.
283
1037000
3000
wkrótce miasto przejmą Talibowie.
17:48
LandGruntów minekopalnia victimsofiary beingistota helpedpomógł
284
1043000
2000
Ofiary min w centrum rehabilitacji
17:50
at the RedCzerwony CrossKrzyż rehabRehab centercentrum beingistota runbiegać by AlbertoAlberto CairoCairo.
285
1045000
3000
Czerwonego Krzyża. Prowadzi je Alberto Cairo.
17:55
A boychłopak who lostStracony a legnogi to a leftoverresztki minekopalnia.
286
1050000
3000
Chłopiec, który stracił nogę na minie.
17:58
I'd witnessedpoświadczony immenseogromny sufferingcierpienie in the IslamicIslamska worldświat
287
1053000
3000
Byłem świadkiem ogromnego cierpienia w świecie islamskim:
18:01
from politicalpolityczny oppressionucisku, civilcywilny warwojna, foreignobcy invasionsnajazdy, povertyubóstwo, faminegłód.
288
1056000
5000
z powodu politycznej opresji, wojen domowych, inwazji, biedy, głodu.
18:06
I understoodzrozumiany that in its sufferingcierpienie,
289
1061000
2000
Pogrążony w cierpieniu świat islamski
18:08
the IslamicIslamska worldświat had been cryingpłacz out. Why weren'tnie były we listeningsłuchający?
290
1063000
5000
krzyczał do nas. Dlaczego nie słuchaliśmy?
18:16
A TalibanTalibowie fightermyśliwiec shotstrzał duringpodczas a battlebitwa
291
1071000
2000
Bojownik talibów zastrzelony podczas bitwy,
18:18
as the NorthernPółnocnej AllianceSojusz enteredweszła the cityMiasto of KunduzKunduz.
292
1073000
4000
w której Sojusz Północny zajął miasto Kunduz.
18:28
When warwojna with IraqIrak was imminentbliski,
293
1083000
2000
Tuż przed rozpoczęciem wojny w Iraku było jasne,
18:30
I realizedrealizowany the AmericanAmerykański troopswojsko would be very well coveredpokryty,
294
1085000
3000
że wielu korespondentów będzie towarzyszyć amerykańskim żołnierzom.
18:33
so I decidedzdecydowany to coverpokrywa the invasioninwazja from insidewewnątrz BaghdadBagdad.
295
1088000
3000
Ja zdecydowałem się fotografować inwazję z Bagdadu.
18:42
A marketplacerynek was hittrafienie by a mortarmoździerz shellmuszla
296
1097000
2000
Targ ostrzelano z moździerzy.
18:44
that killedzabity severalkilka membersczłonków of a singlepojedynczy familyrodzina.
297
1099000
3000
W ataku zginęło kilku członków tej samej rodziny.
18:49
A day after AmericanAmerykański forcessiły enteredweszła BaghdadBagdad,
298
1104000
3000
W dzień po zajęciu Bagdadu przez Amerykanów,
18:52
a companyfirma of MarinesMarines beganrozpoczął się roundingZaokrąglenie up bankBank robbersrabusie
299
1107000
2000
grupa Marines zatrzymuje złodziei banków.
18:54
and were cheereddopingowali on by the crowdstłumy --
300
1109000
2000
Tłum reaguje entuzjastycznie.
18:57
a hopefulpełen nadziei momentza chwilę that was shortkrótki livedPerscyativestwo recyrodycyjcystwo recyrodycyjcystwo recyrodycyj.
301
1112000
2000
Ale nadzieja trwa krótko.
19:01
For the first time in yearslat,
302
1116000
2000
Po raz pierwszy od wielu lat
19:03
Shi'itesSzyitów were alloweddozwolony to make the pilgrimagePielgrzymka
303
1118000
2000
Szyitom pozwolono odbyć pielgrzymkę
19:05
to KarbalaKarbala to observenależy przestrzegać AshuraAszura,
304
1120000
2000
do Karbala z okazji święta Aszura.
19:07
and I was amazedzdziwiony by the sheerzwykły numbernumer of people
305
1122000
3000
Byłem pod wrażeniem ogromnej liczby ludzi
19:10
and how ferventlyżarliwie they practicedpraktykowane theirich religionreligia.
306
1125000
2000
i ich wielkiego zaangażowania religijnego.
19:15
A groupGrupa of menmężczyźni marchMarsz throughprzez the streetsulice cuttingtnący themselvessami with knivesNoże.
307
1130000
3000
Pochód mężczyzn dokonujących samo-okaleczenia nożami.
19:18
It was obviousoczywisty that the Shi'itesSzyitów were a forcesiła to be reckonedliczyć with,
308
1133000
4000
Było jasne, że z Szyitami należy się liczyć,
19:22
and we would do well to understandzrozumieć them and learnuczyć się how to dealsprawa with them.
309
1137000
5000
że powinniśmy ich poznać i zrozumieć.
19:29
Last yearrok I spentwydany severalkilka monthsmiesiące documentingdokumentowanie our woundedranny troopswojsko,
310
1144000
4000
W zeszłym roku dokumentowałem losy rannych żołnierzy
19:33
from the battlefieldpole bitwy in IraqIrak all the way home.
311
1148000
2000
z pól bitwy w Iraku aż do powrotu do kraju.
19:37
This is a helicopterśmigłowiec medicMedyk givingdający CPRCPR
312
1152000
2000
Ratownik w helikopterze udziela pierwszej pomocy
19:39
to a soldierżołnierz who had been shotstrzał in the headgłowa.
313
1154000
2000
żołnierzowi postrzelonemu w głowę.
19:44
MilitaryWojskowe medicinelekarstwo has becomestają się so efficientwydajny
314
1159000
2000
Medycyna wojskowa poczyniła tak wielkie postępy,
19:46
that the percentageodsetek of troopswojsko who surviveprzetrwać after beingistota woundedranny
315
1161000
4000
że odsetek rannych żołnierzy, którym udaje się przeżyć,
19:50
is much higherwyższy in this warwojna than in any other warwojna in our historyhistoria.
316
1165000
3000
jest dziś znacznie większy niż podczas poprzednich wojen.
19:55
The signaturepodpis weaponbroń of the warwojna is the IEDIED,
317
1170000
3000
Najczęściej używaną bronią jest domowej roboty bomba,
19:58
and the signaturepodpis woundrana is severesilny legnogi damageuszkodzić.
318
1173000
3000
która powoduje poważne obrażenia nóg.
20:03
After enduringtrwała extremeskrajny painból and traumauraz,
319
1178000
3000
Po porcji ogromnego bólu i traumy,
20:06
the woundedranny facetwarz a gruelingwyczerpujący physicalfizyczny
320
1181000
2000
poszkodowani muszą stawić czoła fizycznym
20:08
and psychologicalpsychologiczny struggleborykać się in rehabRehab.
321
1183000
2000
i psychologicznym trudom rehabilitacji.
20:13
The spiritduch they displayedwystawiany was absolutelyabsolutnie remarkableznakomity.
322
1188000
3000
Wykazują niespotykany hart ducha.
20:17
I triedwypróbowany to imaginewyobrażać sobie myselfsiebie in theirich placemiejsce,
323
1192000
2000
Próbowałem wyobrazić sobie siebie na ich miejscu
20:19
and I was totallycałkowicie humbledupokorzeni by theirich courageodwaga and determinationdeterminacja
324
1194000
4000
i chylę czoła wobec ich odwagi i samozaparcia
20:23
in the facetwarz of suchtaki catastrophickatastrofalny lossutrata.
325
1198000
3000
wobec tak katastroficznych strat.
20:27
Good people had been put in a very badzły situationsytuacja for questionablewątpliwy resultswyniki.
326
1202000
5000
Dobrych ludzi postawiono w złej sytuacji, dla wątpliwych celów.
20:35
One day in rehabRehab someonektoś, startedRozpoczęty talkingmówić about surfingsurfing
327
1210000
3000
Któryś z rekonwalescentów wspomniał o surfingu.
20:38
and all these guys who'dkto by never surfednadmiar before said, "Hey, let's go."
328
1213000
4000
Faceci, którzy nigdy tego przedtem nie robili,
20:42
And they wentposzedł surfingsurfing.
329
1217000
2000
ochoczo poszli surfować.
20:48
PhotographersFotografowie go to the extremeskrajny edgeskrawędzie of humanczłowiek experiencedoświadczenie
330
1223000
3000
Fotografowie pokazują ekstremalne ludzkie doświadczenia
20:51
to showpokazać people what's going on.
331
1226000
2000
aby uświadomić widzom, co się dzieje.
20:53
SometimesCzasami they put theirich liveszyje on the linelinia,
332
1228000
3000
Bywa, że narażają własne życie,
20:56
because they believe your opinionsopinie and your influencewpływ mattermateria.
333
1231000
4000
bo wierzą, że wasza opinia jest ważna.
21:00
They aimcel theirich pictureskino at your bestNajlepiej instinctsinstynkty,
334
1235000
4000
Obrazami odwołują się do tego, co w nas najlepsze:
21:04
generosityhojność, a sensesens of right and wrongźle,
335
1239000
3000
szczodrości, poczucia przyzwoitości,
21:07
the abilityzdolność and the willingnessgotowość to identifyzidentyfikować with othersinni,
336
1242000
4000
empatii, chęci identyfikacji z innymi,
21:11
the refusalodmowy to acceptzaakceptować the unacceptablegorszący.
337
1246000
3000
niezgody na akceptowanie zła.
21:16
My TEDTED wishżyczenie:
338
1251000
2000
Moje życzenie TED:
21:18
there's a vitalistotny storyfabuła that needswymagania to be told,
339
1253000
3000
Jest ważna historia, którą trzeba opowiedzieć.
21:21
and I wishżyczenie for TEDTED to help me gainzdobyć accessdostęp to it
340
1256000
4000
Chcę, by TED pomógł mi w zbieraniu materiału,
21:25
and then to help me come up with innovativeinnowacyjne and excitingekscytujący wayssposoby
341
1260000
4000
który potem w oryginalny i interesujący sposób przekażę,
21:29
to use newsAktualności photographyfotografia in the digitalcyfrowy eraera.
342
1264000
3000
wykorzystując fotografię cyfrową.
21:32
Thank you very much.
343
1267000
2000
Dziękuję bardzo.
21:35
(ApplauseAplauz)
344
1270000
15000
(Brawa)
Translated by Magda Rittenhouse
Reviewed by Kinga Skorupska

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
James Nachtwey - Photojournalist
Photojournalist James Nachtwey is considered by many to be the greatest war photographer of recent decades. He has covered conflicts and major social issues in more than 30 countries.

Why you should listen

For the past three decades, James Nachtwey has devoted himself to documenting wars, conflicts and critical social issues, working in El Salvador, Nicaragua, Guatemala, Lebanon, the West Bank and Gaza, Israel, Indonesia, Thailand, India, Sri Lanka, Afghanistan, the Philippines, South Korea, Somalia, Sudan, Rwanda, South Africa, Russia, Bosnia, Chechnya, Kosovo, Romania, Brazil and the United States.

Nachtwey has been a contract photographer with Time since 1984. However, when certain stories he wanted to cover -- such as Romanian orphanages and famine in Somalia -- garnered no interest from magazines, he self-financed trips there. He is known for getting up close to his subjects, or as he says, "in the same intimate space that the subjects inhabit," and he passes that sense of closeness on to the viewer.

In putting himself in the middle of conflict, his intention is to record the truth, to document the struggles of humanity, and with this, to wake people up and stir them to action.

More profile about the speaker
James Nachtwey | Speaker | TED.com