ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.

Why you should listen

Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.

The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.

In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.

More profile about the speaker
Dan Gilbert | Speaker | TED.com
TED2004

Dan Gilbert: The surprising science of happiness

Dan Gilbert: Zaskakująca nauka o szczęściu

Filmed:
18,394,509 views

Dan Gilbert, autor „Na tropie szczęścia”, kwestionuje tezę, że jesteśmy nieszczęśliwi, jeśli nie dostaniemy tego, czego chcemy. Nasz „psychologiczny system odpornościowy” pozwala nam odczuwać szczęście nawet wtedy, gdy rzeczy nie idą zgodnie z planem. (Fragment z Hamleta w tłumaczeniu Józefa Paszkowskiego - przypis tłumacza)
- Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
When you have 21 minutesminuty to speakmówić,
0
0
2000
Kiedy masz 21 minut na prelekcję,
00:17
two millionmilion yearslat seemswydaje się like a really long time.
1
2000
3000
dwa miliony lat
wyglądają na szmat czasu.
00:20
But evolutionarilyewolucyjnie, two millionmilion yearslat is nothing.
2
5000
3000
Z punktu widzenia ewolucji,
2 miliony lat to drobiazg,
00:23
And yetjeszcze in two millionmilion yearslat the humanczłowiek brainmózg has nearlyprawie tripledtrzykrotnie in massmasa,
3
8000
6000
a jednak przez 2 miliony lat
ludzki mózg prawie potroił swoją masę,
00:29
going from the one-and-a-quarter1 i 4 poundfunt brainmózg of our ancestorprzodek here, HabilisHabilis,
4
14000
3000
od 500 g mózgu naszego przodka, Habilis,
00:32
to the almostprawie three-poundtrzy Funt meatloafMeatloaf that everybodywszyscy here has betweenpomiędzy theirich earsuszy.
5
17000
6000
do prawie 1,5 kg sztuki mięsa,
którą każdy ma między uszami.
00:38
What is it about a bigduży brainmózg that natureNatura was so eagerchętny for everykażdy one of us to have one?
6
23000
7000
Co takiego jest w dużym mózgu,
że natura tak hojnie nas nim obdarzyła?
00:45
Well, it turnsskręca out when brainsmózg triplepotroić in sizerozmiar,
7
30000
3000
Okazuje się,
że gdy mózg rośnie trzykrotnie,
00:48
they don't just get threetrzy timesczasy biggerwiększy; they gainzdobyć newNowy structuresStruktury.
8
33000
4000
nie tylko staje się trzy razy większy,
ale też zyskuje nowe struktury.
00:52
And one of the mainGłówny reasonspowody our brainmózg got so bigduży is because it got a newNowy partczęść,
9
37000
4000
Mózg urósł głównie dlatego,
że dostał nową część,
00:56
callednazywa the "frontalczołowy lobepłata." And particularlyszczególnie, a partczęść callednazywa the "pre-frontalczołowej wstępnego cortexkora."
10
41000
4000
tak zwany płat czołowy,
a zwłaszcza część zwaną korą przedczołową.
01:00
Now what does a pre-frontalczołowej wstępnego cortexkora do for you that should justifyuzasadniać
11
45000
4000
Jaka korzyść z kory przedczołowej
usprawiedliwia kapitalny remont czaszki,
01:04
the entireCały architecturalarchitektoniczny overhaulremont of the humanczłowiek skullczaszka in the blinkmigać of evolutionaryewolucyjny time?
12
49000
5000
w ewolucyjnym mgnieniu oka?
01:09
Well, it turnsskręca out the pre-frontalczołowej wstępnego cortexkora does lots of things,
13
54000
3000
Okazuje się, że kora przedczołowa
odpowiada za wiele rzeczy,
01:12
but one of the mostwiększość importantważny things it does
14
57000
2000
a jedną z najważniejszych
01:14
is it is an experiencedoświadczenie simulatorsymulator.
15
59000
4000
jest symulacja doznań.
01:18
FlightLotu pilotspiloci practicećwiczyć in flightlot simulatorsSymulatory
16
63000
4000
Piloci trenują w symulatorze lotu,
01:22
so that they don't make realreal mistakesbłędy in planessamoloty.
17
67000
2000
żeby nie mylić się w samolocie.
01:24
HumanCzłowieka beingsIstoty have this marvelouscudowny adaptationdostosowanie
18
69000
3000
Fenomen adaptacji istot ludzkich
01:27
that they can actuallytak właściwie have experienceswzruszenie religijne in theirich headsgłowy
19
72000
4000
polega na umiejętności
doświadczania rzeczy w wyobraźni,
01:31
before they try them out in realreal life.
20
76000
2000
zanim wypróbuje się je w prawdziwym życiu.
01:33
This is a tricksztuczka that noneŻaden of our ancestorsprzodkowie could do,
21
78000
3000
Tej sztuczki nie potrafił
żaden z naszych przodków,
01:36
and that no other animalzwierzę can do quitecałkiem like we can. It's a marvelouscudowny adaptationdostosowanie.
22
81000
5000
ani żadne zwierzę dzisiaj.
To niesamowite przystosowanie.
01:41
It's up there with opposableprzeciwstawny thumbskciuki and standingna stojąco uprightpionowo and languagejęzyk
23
86000
4000
Obok przeciwstawnych kciuków,
postawy wyprostowanej i mowy
01:45
as one of the things that got our speciesgatunki out of the treesdrzewa
24
90000
3000
to jeden z powodów,
dla których nasz gatunek zszedł z drzew
01:48
and into the shoppingzakupy mallcentrum handlowe.
25
93000
2000
i znalazł się w centrach handlowych.
01:50
Now -- (LaughterŚmiech) -- all of you have doneGotowe this.
26
95000
3000
(Śmiech)
Każdy z was to robi.
01:53
I mean, you know,
27
98000
1000
01:54
BenBen and Jerry'sJerry's doesn't have liver-and-onionwątroby i cebuli icelód creamkrem,
28
99000
4000
Nie ma lodów o smaku
wątróbkowo-cebulowym,
01:58
and it's not because they whippedbitą some up, triedwypróbowany it and wentposzedł, "YuckFuj."
29
103000
3000
nie dlatego, że zostały
wypróbowane i odrzucone,
02:01
It's because, withoutbez leavingodejście your armchairFotel,
30
106000
3000
lecz dlatego, że nie opuszczając fotela,
02:04
you can simulatesymulować that flavorsmak and say "yuckfuj" before you make it.
31
109000
4000
umiesz zasymulować ten smak
i z góry powiedzieć "ohyda".
02:08
Let's see how your experiencedoświadczenie simulatorsSymulatory are workingpracujący.
32
113000
5000
Zobaczmy jak działają
symulatory doświadczenia.
02:13
Let's just runbiegać a quickszybki diagnosticdiagnostyczny
before I proceedkontynuować with the restodpoczynek of the talk.
33
118000
4000
Przeprowadzimy krótki test,
zanim pójdę dalej.
02:17
Here'sTutaj jest two differentróżne futuresFutures that I inviteZapraszam you to contemplaterozważać,
34
122000
4000
Rozważcie dwie różne wizje przyszłości.
02:21
and you can try to simulatesymulować them and tell me whichktóry one you think you mightmoc preferwoleć.
35
126000
4000
Spróbujcie je zasymulować
i powiedzcie, którą wolicie.
02:25
One of them is winningzwycięski the lotteryloterii. This is about 314 millionmilion dollarsdolarów.
36
130000
5000
Jedna to wygrana na loterii.
Chodzi o 314 milionów dolarów.
02:30
And the other is becomingtwarzowy paraplegicporażeniem kończyn dolnych.
37
135000
3000
Druga to całkowite porażenie.
02:33
So, just give it a momentza chwilę of thought.
38
138000
3000
(Śmiech)
Pomyślcie przez chwilę.
02:36
You probablyprawdopodobnie don't feel like you need a momentza chwilę of thought.
39
141000
3000
Pewnie nie czujecie potrzeby,
żeby zbyt długo myśleć.
02:39
InterestinglyCo ciekawe, there are datadane on these two groupsgrupy of people,
40
144000
4000
Co ciekawe, mamy dane
na temat tych dwóch grup ludzi,
02:43
datadane on how happyszczęśliwy they are.
41
148000
2000
na temat tego, jak są szczęśliwi.
02:45
And this is exactlydokładnie what you expectedspodziewany, isn't it?
42
150000
3000
Tego się właśnie spodziewaliście, co?
02:48
But these aren'tnie są the datadane. I madezrobiony these up!
43
153000
3000
Ale to nie są dane. Zmyśliłem je!
02:51
These are the datadane. You failednie udało się the popmuzyka pop quizkartkówka, and you're hardlyledwie fivepięć minutesminuty into the lecturewykład.
44
156000
5000
Oto prawdziwe dane.
Zawaliliście test
po pięciu minutach lekcji.
02:56
Because the factfakt is that a yearrok after losingprzegrywający the use of theirich legsnogi,
45
161000
4000
Okazuje się bowiem,
że w rok po utracie kontroli nad nogami
03:00
and a yearrok after winningzwycięski the lottoLotto, lotteryloterii winnerszwycięzcy and paraplegicsParaplegics
46
165000
5000
i w rok po wygranej w na loterii
zarówno zwycięzcy jak i paralitycy
są tak samo zadowoleni z życia.
03:05
are equallyna równi happyszczęśliwy with theirich liveszyje.
47
170000
2000
03:07
Now, don't feel too badzły about failingw braku the first popmuzyka pop quizkartkówka,
48
172000
3000
Nie przejmujcie się wynikiem testu,
03:10
because everybodywszyscy failszawiedzie all of the popmuzyka pop quizzesquizy all of the time.
49
175000
3000
bo wszyscy wciąż oblewają takie testy.
03:13
The researchBadania that my laboratorylaboratorium has been doing,
50
178000
3000
Badania, które przeprowadzało
moje laboratorium
03:16
that economistsekonomiści and psychologistspsychologowie around the countrykraj have been doing,
51
181000
3000
oraz ekonomiści
i psychologowie w całym kraju,
03:19
have revealedujawnione something really quitecałkiem startlingzaskakujące to us,
52
184000
3000
wykazały coś alarmującego.
03:22
something we call the "impactwpływ biasstronniczość,"
53
187000
3000
Nazywamy to tendencyjnością wpływu,
03:25
whichktóry is the tendencytendencja for the simulatorsymulator to work badlyźle.
54
190000
3000
czyli tendencją symulatora
do wadliwego działania.
03:28
For the simulatorsymulator to make you believe that differentróżne outcomeswyniki
55
193000
4000
Symulator przekonuje nas,
że wyniki różnią się bardziej
niż w rzeczywistości.
03:32
are more differentróżne than in factfakt they really are.
56
197000
3000
03:35
From fieldpole studiesstudia to laboratorylaboratorium studiesstudia,
57
200000
2000
Z badań w terenie i w laboratorium widać,
03:37
we see that winningzwycięski or losingprzegrywający an electionwybór, gainingzyskuje or losingprzegrywający a romanticromantyczny partnerpartner,
58
202000
4000
że wygrana lub przegrana w wyborach,
pozyskanie albo strata partnera,
03:41
gettinguzyskiwanie or not gettinguzyskiwanie a promotionpromocja, passingprzechodzący or not passingprzechodzący a collegeSzkoła Wyższa testtest,
59
206000
5000
otrzymanie lub utrata awansu,
zdanie lub oblanie egzaminu
03:46
on and on, have fardaleko lessmniej impactwpływ, lessmniej intensityintensywność and much lessmniej durationTrwanie
60
211000
5000
mają znacznie mniejszy wpływ,
są mniej intensywne i długotrwałe,
03:51
than people expectoczekiwać them to have.
61
216000
3000
niż się oczekuje.
03:54
In factfakt, a recentniedawny studybadanie -- this almostprawie floorspodłogi me --
62
219000
3000
Jak wynika z ostatnich badań,
co mnie powaliło,
03:57
a recentniedawny studybadanie showingseans how majorpoważny life traumastraumy affectoddziaływać people
63
222000
5000
wielkie traumy życiowe,
04:02
suggestswskazuje that if it happenedstało się over threetrzy monthsmiesiące agotemu,
64
227000
3000
od których minęło ponad trzy miesiące,
04:05
with only a fewkilka exceptionswyjątki,
65
230000
1000
z paroma wyjątkami,
04:06
it has no impactwpływ whatsoevercokolwiek on your happinessszczęście.
66
231000
3000
nie mają żadnego wpływu na samopoczucie.
04:09
Why?
67
234000
3000
Dlaczego?
04:12
Because happinessszczęście can be synthesizedzsyntetyzowany.
68
237000
4000
Ponieważ szczęście można syntetyzować.
04:16
SirSir ThomasThomas BrownBrown wrotenapisał in 1642, "I am the happiestnajszczęśliwszy man aliveżywy.
69
241000
4000
Sir Thomas Brown napisał w 1642 roku:
"Jestem najszczęśliwszym z żyjących.
04:20
I have that in me that can convertkonwertować povertyubóstwo to richesbogactwa, adversityprzeciwności losu to prosperitydobrobytu.
70
245000
6000
Mam zdolność zmiany biedy w bogactwo,
przeciwności losu w powodzenie.
04:26
I am more invulnerableniezniszczalny than AchillesAchilles; fortunefortuna hathkto ma not one placemiejsce to hittrafienie me."
71
251000
4000
Jestem odporniejszy niż Achilles;
los nie może mnie tknąć".
04:30
What kinduprzejmy of remarkableznakomity machinerymaszyneria does this guy have in his headgłowa?
72
255000
4000
Jaką niesamowitą maszynerię
ma w głowie ten facet?
04:34
Well, it turnsskręca out it's preciselydokładnie the samepodobnie remarkableznakomity machinerymaszyneria that all off us have.
73
259000
5000
Otóż tę samą, jaką posiada każdy z nas.
04:39
HumanCzłowieka beingsIstoty have something that we mightmoc think of as a "psychologicalpsychologiczny immuneodporny systemsystem."
74
264000
6000
Istoty ludzkie mają coś, co można nazwać
psychologicznym układem odpornościowym.
04:45
A systemsystem of cognitivepoznawczy processesprocesy, largelyw dużej mierze non-consciousnieświadomych cognitivepoznawczy processesprocesy,
75
270000
5000
System procesów poznawczych,
w większości nieświadomych,
które pomagają zmienić
pogląd na świat tak,
04:50
that help them changezmiana theirich viewswidoki of the worldświat,
76
275000
4000
że poprawiają samopoczucie
w bieżącej sytuacji.
04:54
so that they can feel better about the worldsświaty in whichktóry they find themselvessami.
77
279000
4000
04:58
Like SirSir ThomasThomas, you have this machinemaszyna.
78
283000
2000
Jak sir Thomas, ty także masz tę maszynę.
05:00
UnlikeW przeciwieństwie do SirSir ThomasThomas, you seemwydać się not to know it. (LaughterŚmiech)
79
285000
4000
Ale w odróżnieniu od niego,
chyba o tym nie wiesz.
05:04
We synthesizesyntezować happinessszczęście, but we think happinessszczęście is a thing to be founduznany.
80
289000
6000
Syntetyzujemy szczęście, choć myślimy,
że szczęście trzeba znaleźć.
05:10
Now, you don't need me to give you too manywiele examplesprzykłady of people synthesizingsyntezować happinessszczęście,
81
295000
5000
Nie trzeba chyba dawać wam
zbyt wielu przykładów ludzi,
którzy wytwarzają szczęście.
05:15
I suspectposądzać. ThoughChoć I'm going to showpokazać you some experimentaleksperymentalny evidencedowód,
82
300000
3000
Pokażę kilka dowodów eksperymentalnych,
05:18
you don't have to look very fardaleko for evidencedowód.
83
303000
3000
nie trzeba ich daleko szukać.
05:21
As a challengewyzwanie to myselfsiebie, sinceod I say this oncepewnego razu in a while in lecturesWykłady,
84
306000
3000
Ponieważ wspominam o tym w wykładach,
sam podjąłem wyzwanie.
05:24
I tookwziął a copyKopiuj of the NewNowy YorkYork TimesRazy and triedwypróbowany to find some instancesinstancje of people synthesizingsyntezować happinessszczęście.
85
309000
4000
Poszukałem w New York Times przykładów
ludzi syntetyzujących szczęście.
05:28
And here are threetrzy guys synthesizingsyntezować happinessszczęście.
86
313000
2000
Oto trzej goście syntetyzujący szczęście.
05:30
"I am so much better off physicallyfizycznie, financiallymaterialnie, emotionallyemocjonalnie, mentallypsychicznie
87
315000
3000
"Czuję się znacznie lepiej fizycznie,
finansowo, emocjonalnie, umysłowo",
05:33
and almostprawie everykażdy other way." "I don't have one minute'sminut regretżal.
88
318000
4000
"Nie żałuję ani minuty.
to było cudowne przeżycie",
05:37
It was a gloriouschwalebne experiencedoświadczenie." "I believe it turnedobrócony out for the bestNajlepiej."
89
322000
3000
"To był najlepszy obrót spraw".
05:40
Who are these characterspostacie who are so damncholerny happyszczęśliwy?
90
325000
2000
Co za ludzie są tak cholernie szczęśliwi?
05:42
Well, the first one is JimJim WrightWright.
91
327000
2000
Pierwszy to Jim Wright.
05:44
Some of you are oldstary enoughdość to rememberZapamiętaj: he was the chairmanprzewodniczący of the HouseDom of RepresentativesPrzedstawiciele
92
329000
4000
Był przewodniczącym Izby Reprezentantów
05:48
and he resignedpodał się do dymisji in disgracehańba when this youngmłody RepublicanRepublikański namedo imieniu NewtNewt GingrichGingrich
93
333000
4000
i zrezygnował w niesławie,
kiedy młody Republikanin, Newt Gingrich,
05:52
founduznany out about a shadyShady bookksiążka dealsprawa he had doneGotowe.
94
337000
3000
odkrył jego przekręt finansowy.
05:55
He lostStracony everything. The mostwiększość powerfulpotężny DemocratDemokrata in the countrykraj,
95
340000
2000
Stracił wszystko.
Jeden z najpotężniejszych
Demokratów w kraju stracił wszystko.
05:57
he lostStracony everything.
96
342000
1000
05:58
He lostStracony his moneypieniądze; he lostStracony his powermoc.
97
343000
3000
Stracił pieniądze, władzę.
06:01
What does he have to say all these yearslat laterpóźniej about it?
98
346000
2000
I co ma do powiedzenia wiele lat później?
06:03
"I am so much better off physicallyfizycznie, financiallymaterialnie, mentallypsychicznie
99
348000
3000
"Czuję się znacznie lepiej fizycznie,
finansowo, emocjonalnie, umysłowo
06:06
and in almostprawie everykażdy other way."
100
351000
2000
i w każdy inny sposób".
06:08
What other way would there be to be better off?
101
353000
2000
Jak jeszcze można czuć się lepiej?
06:10
VegetablyVegetably? MinerallyGorzkim? AnimallyAnimally? He's prettyładny much coveredpokryty them there.
102
355000
4000
Warzywnie? Mineralnie? Zwierzęco?
Chyba niczego nie pominął.
06:14
MoreeseMoreese BickhamBickham is somebodyktoś you've never heardsłyszał of.
103
359000
2000
O drugim pewnie nigdy nie słyszeliście.
06:16
MoreeseMoreese BickhamBickham utteredwypowiedziane these wordssłowa uponna beingistota releasedwydany.
104
361000
4000
Moreese Bickham powiedział te słowa,
gdy go zwalniano.
06:20
He was 78 yearslat oldstary. He spentwydany 37 yearslat
105
365000
2430
Miał 78 lat. 37 spędził
w więzieniu stanowym w Louisianie
06:22
in a LouisianaLouisiana StatePaństwa PenitentiaryPenitencjarne
for a crimeprzestępstwo he didn't commitpopełnić.
106
367430
2790
za przestępstwo, którego nie popełnił.
06:25
[He was ultimatelyostatecznie
107
370220
1780
Został uniewinniony w wieku 78 lat,
06:27
releasedwydany for good behaviorzachowanie
halfwaywpół throughprzez his sentencezdanie.]
108
372000
3000
dzięki dowodom DNA.
06:30
And what did he have to say about his experiencedoświadczenie?
109
375000
2000
Co mówi o tym doświadczeniu?
"Nie żałuję ani minuty.
To było cudowne przeżycie".
06:32
"I don't have one minute'sminut regretżal. It was a gloriouschwalebne experiencedoświadczenie."
110
377000
2000
06:34
GloriousChwalebne! This guy is not sayingpowiedzenie,
111
379000
2000
Cudowne! Ten facet nie mówi:
06:36
"Well, you know, there were some nicemiły guys. They had a gymsiłownia."
112
381000
2000
"Było kilku fajnych chłopaków i siłownia".
06:38
It's "gloriouschwalebne,"
113
383000
1000
Było "cudownie,"
06:39
a wordsłowo we usuallyzazwyczaj reserverezerwować for something like a religiousreligijny experiencedoświadczenie.
114
384000
4000
zwykle rezerwujemy to słowo
dla opisów doświadczeń religijnych.
06:43
HarryHarry S. LangermanLangerman utteredwypowiedziane these wordssłowa, and he's somebodyktoś you mightmoc have knownznany
115
388000
4000
Harry S. Langerman powiedział tak.
Nie udało się wam go poznać,
06:47
but didn't, because in 1949 he readczytać a little articleartykuł in the paperpapier
116
392000
3000
bo w 1949 r. przeczytał artykuł
06:50
about a hamburgerHamburger standstoisko ownedwłasnością by these two brothersbracia namedo imieniu McDonaldsMcDonalds.
117
395000
4000
o stoisku z hamburgerami,
należącym do dwóch braci McDonald.
06:54
And he thought, "That's a really neatschludny ideapomysł!"
118
399000
2000
Uznał, że to doskonały pomysł.
06:56
So he wentposzedł to find them. They said,
119
401000
2000
Odnalazł ich. Powiedzieli:
06:58
"We can give you a franchisefranczyzowa on this for 3,000 bucksdolców."
120
403000
2000
"Damy ci franczyzę za 3000 dolców".
07:00
HarryHarry wentposzedł back to NewNowy YorkYork, askedspytał his brotherbrat who'skto jest an investmentinwestycja bankerbankier
121
405000
4000
Harry poprosił brata,
bankiera inwestycyjnego,
07:04
to loanpożyczyć him the 3,000 dollarsdolarów,
122
409000
1000
o pożyczenie 3000 dolarów.
07:05
and his brother'sBrother's immortalnieśmiertelny wordssłowa were,
123
410000
2000
Niezapomniane słowa brata brzmiały:
07:07
"You idiotidiota, nobodynikt eatszjada hamburgershamburgery."
124
412000
1000
"Ty idioto, nikt nie je hamburgerów".
07:08
He wouldn'tnie lendpożyczać him the moneypieniądze, and of coursekurs sixsześć monthsmiesiące laterpóźniej
125
413000
3000
I nie pożyczył mu pieniędzy,
a sześć miesięcy później
07:11
RayRay CrocCroc had exactlydokładnie the samepodobnie ideapomysł.
126
416000
2000
Ray Croc miał dokładnie ten sam pomysł.
07:13
It turnsskręca out people do eatjeść hamburgershamburgery,
127
418000
2000
Okazało się, że ludzie jedzą hamburgery,
07:15
and RayRay CrocCroc, for a while, becamestał się the richestnajbogatszy man in AmericaAmeryka.
128
420000
4000
i przez jakiś czas Ray Croc
był najbogatszym Amerykaninem.
07:20
And then finallywreszcie -- you know, the bestNajlepiej of all possiblemożliwy worldsświaty --
129
425000
2000
Teraz najlepszy ze światów.
07:22
some of you recognizerozpoznać this youngmłody photozdjęcie of PetePete BestNajlepsze,
130
427000
5000
Niektórzy rozpoznają zdjęcie
młodego Pete'a Besta,
który był pierwszym perkusistą Beatlesów,
07:27
who was the originaloryginalny drummerperkusista for the BeatlesBeatles,
131
432000
2000
07:29
untilaż do they, you know, sentwysłane him out on an errandzlecenie and snuckSnuck away
132
434000
3000
póki mu nie uciekli pod byle pozorem
07:32
and pickeddoborowy up RingoRingo on a tourwycieczka.
133
437000
3000
i na trasę zabrali Ringo.
W 1994 roku udzielał wywiadu.
07:35
Well, in 1994, when PetePete BestNajlepsze was interviewedwywiady
134
440000
2000
07:37
-- yes, he's still a drummerperkusista; yes, he's a studiostudio musicianmuzyk --
135
442000
3000
Nadal jest perkusistą,
jest muzykiem studyjnym.
Miał do powiedzenia tylko:
07:40
he had this to say: "I'm happierszczęśliwsi than I would have been with the BeatlesBeatles."
136
445000
3000
"Jestem o wiele szczęśliwszy,
niż gdybym został z Beatlesami".
07:43
Okay. There's something importantważny to be learnednauczyli from these people,
137
448000
3000
Możemy nauczyć się od nich czegoś ważnego,
07:46
and it is the secretsekret of happinessszczęście.
138
451000
2000
a jest to sekret szczęścia.
07:48
Here it is, finallywreszcie to be revealedujawnione.
139
453000
2000
I teraz wreszcie zostanie wyjawiony.
07:50
First: accruepłynąć wealthbogactwo, powermoc, and prestigeprestiż,
140
455000
3000
1. Zdobądź bogactwo, władzę i prestiż,
07:53
then losestracić it. (LaughterŚmiech)
141
458000
3000
a potem wszystko strać. (Śmiech)
07:56
SecondDrugi: spendwydać as much of your life in prisonwięzienie as you possiblymożliwie can.
142
461000
3000
2. Siedź w więzieniu, ile się da. (Śmiech)
07:59
(LaughterŚmiech) ThirdTrzecie: make somebodyktoś elsejeszcze really, really richbogaty. (LaughterŚmiech)
143
464000
5000
3. Wzbogać kogoś innego.
08:04
And finallywreszcie: never ever joinprzyłączyć się the BeatlesBeatles. (LaughterŚmiech)
144
469000
4000
I wreszcie:
za nic nie dołączaj do Beatlesów.
08:08
OK. Now I, like ZeZe FrankFrank, can predictprzepowiadać, wywróżyć your nextNastępny thought,
145
473000
5000
(Śmiech)
Jak Ze Frank, mogę teraz przewidzieć,
08:13
whichktóry is, "Yeah, right." Because when
146
478000
2000
co teraz pomyślicie: "Akurat!".
08:15
people synthesizesyntezować happinessszczęście, as these gentlemenpanowie seemwydać się to have doneGotowe,
147
480000
4000
Kiedy ludzie syntetyzują szczęście,
jak w przypadku tych dżentelmenów,
08:19
we all smileuśmiech at them, but we kinduprzejmy of rollrolka our eyesoczy and say,
148
484000
4000
pobłażliwie przewracamy oczami, mówiąc:
08:23
"Yeah right, you never really wanted the jobpraca."
149
488000
3000
"Jasne, wcale nie chciałeś tej pracy".
08:26
"Oh yeah, right. You really didn't
150
491000
1000
"Jasne. Tak naprawdę
08:27
have that much in commonpospolity with her,
151
492000
3000
nie miałeś z nią wiele wspólnego,
08:30
and you figuredwzorzysty that out just about the time
152
495000
2000
a odkryłeś to właśnie wtedy,
08:32
she threwrzucił the engagementzaręczynowy ringpierścień in your facetwarz."
153
497000
2000
gdy rzuciła w ciebie
pierścionkiem zaręczynowym".
08:34
We smirkuśmiech because we believe that syntheticsyntetyczny happinessszczęście
154
499000
4000
Prychamy, bo wiemy,
że syntetyczne szczęście
08:38
is not of the samepodobnie qualityjakość as what we mightmoc call "naturalnaturalny happinessszczęście."
155
503000
3000
nie jest tej samej jakości,
co naturalne szczęście.
08:41
What are these termswarunki?
156
506000
1000
Co oznaczają te terminy?
08:42
NaturalNaturalne happinessszczęście is what we get when we get what we wanted,
157
507000
4000
Naturalne szczęście jest wtedy,
gdy dostajemy to, czego chcieliśmy,
08:46
and syntheticsyntetyczny happinessszczęście is what we make when we don't get what we wanted.
158
511000
5000
a syntetyczne szczęście tworzymy sami,
gdy tego nie dostajemy.
08:51
And in our societyspołeczeństwo, we have a strongsilny beliefwiara
159
516000
3000
W naszym społeczeństwie
panuje mocne przekonanie,
08:54
that syntheticsyntetyczny happinessszczęście is of an inferiorgorsze kinduprzejmy.
160
519000
3000
że syntetyczne szczęście
jest w gorszym gatunku.
08:57
Why do we have that beliefwiara?
161
522000
2000
Skąd to przekonanie?
08:59
Well, it's very simpleprosty. What kinduprzejmy of economicgospodarczy enginesilnik
162
524000
4000
To bardzo proste.
Czym napędzałaby się ekonomia,
09:03
would keep churningubijaniu
163
528000
1000
09:04
if we believeduwierzyli that not gettinguzyskiwanie what we want could make us just as happyszczęśliwy as gettinguzyskiwanie it?
164
529000
6000
gdybyśmy uwierzyli,
że nie spełnianie zachcianek
uszczęśliwia nas tak samo,
co spełnianie?
09:10
With all apologiesprzeprosiny to my friendprzyjaciel MatthieuMatthieu RicardRicard,
165
535000
4000
Z całym szacunkiem
dla kolegi Matthieu Ricarda,
09:14
a shoppingzakupy mallcentrum handlowe fullpełny of ZenZen monksmnisi
166
539000
2000
centrum handlowe pełne mnichów Zen
09:16
is not going to be particularlyszczególnie profitableopłacalny
167
541000
2000
nie będzie przynosić zysków,
09:18
because they don't want stuffrzeczy enoughdość.
168
543000
4000
bo oni niczego za bardzo nie pragną.
(Śmiech)
09:22
I want to suggestsugerować to you that syntheticsyntetyczny happinessszczęście
169
547000
3000
Chcę wykazać, że syntetyczne szczęście
09:25
is everykażdy bitkawałek as realreal and enduringtrwała
170
550000
3000
jest w każdym calu tak samo prawdziwe,
09:28
as the kinduprzejmy of happinessszczęście you stumblepotykać się uponna
171
553000
3000
jak szczęście, którego doświadczamy,
osiągając zamierzony cel.
09:31
when you get exactlydokładnie what you were aimingcelem for.
172
556000
3000
Jestem naukowcem, więc nie użyję retoryki,
09:34
Now, I'm a scientistnaukowiec, so I'm going to do this not with rhetoricretoryka,
173
559000
1000
09:35
but by marinatingmarynowanie you in a little bitkawałek of datadane.
174
560000
2000
tylko zaleję was danymi.
09:38
Let me first showpokazać you an experimentaleksperymentalny paradigmparadygmat that is used
175
563000
2000
Najpierw pokażę
eksperymentalny paradygmat,
09:40
to demonstratewykazać the synthesissynteza of happinessszczęście
176
565000
4000
który demonstruje,
jak zwykli ludzie syntetyzują szczęście.
09:44
amongpośród regularregularny oldstary folksludzie. And this isn't minekopalnia.
177
569000
2000
Nie ja go wymyśliłem.
09:46
This is a 50-year-old-roczny paradigmparadygmat callednazywa the "freewolny choicewybór paradigmparadygmat."
178
571000
3000
To 50-letni paradygmat
zwany paradygmatem wolnego wyboru.
09:49
It's very simpleprosty.
179
574000
2000
Jest bardzo prosty.
09:51
You bringprzynieść in, say, sixsześć objectsobiekty,
180
576000
3000
Prosisz badanego
o uszeregowanie 6 przedmiotów
09:54
and you askzapytać a subjectPrzedmiot to rankrangi them from the mostwiększość to the leastnajmniej likedlubiany.
181
579000
2000
od najbardziej do najmniej lubianego.
09:56
In this casewalizka, because the experimenteksperyment I'm going to tell you about usesużywa them,
182
581000
3000
W tym eksperymencie
09:59
these are MonetMonet printsdrukuje.
183
584000
2000
używamy reprodukcji Moneta.
10:01
So, everybodywszyscy can rankrangi these MonetMonet printsdrukuje
184
586000
2000
Każdy potrafi uszeregować reprodukcje
10:03
from the one they like the mostwiększość, to the one they like the leastnajmniej.
185
588000
2000
od ulubionej do najmniej lubianej.
10:05
Now we give you a choicewybór:
186
590000
2000
Teraz dajemy ci wybór.
10:07
"We happenzdarzyć to have some extradodatkowy printsdrukuje in the closetSzafa.
187
592000
3000
"Przypadkiem mamy w szafie
nadliczbowe reprodukcje.
10:10
We're going to give you one as your prizenagroda to take home.
188
595000
2000
W nagrodę możesz jedną wziąć do domu.
10:12
We happenzdarzyć to have numbernumer threetrzy and numbernumer fourcztery,"
189
597000
3000
Zostały nam tylko numery trzy i cztery".
10:15
we tell the subjectPrzedmiot. This is a bitkawałek of a difficulttrudny choicewybór,
190
600000
3000
To trochę trudny wybór,
10:18
because neitherani one is preferredpreferowane stronglysilnie to the other,
191
603000
3000
bo nie masz zdecydowanej preferencji.
10:21
but naturallynaturalnie, people tendzmierzać to pickwybierać numbernumer threetrzy
192
606000
3000
Ludzie zwykle wybierają numer trzy,
10:24
because they likedlubiany it a little better than numbernumer fourcztery.
193
609000
2000
bo podobał im się
odrobinę bardziej niż czwórka.
10:27
SometimeKiedyś laterpóźniej -- it could be 15 minutesminuty; it could be 15 daysdni --
194
612000
3000
Trochę później, to może być
15 minut albo 15 dni,
10:30
the samepodobnie stimulibodźce are put before the subjectPrzedmiot,
195
615000
3000
badani otrzymują te same bodźce
10:33
and the subjectPrzedmiot is askedspytał to re-rankprzywrócić rangę the stimulibodźce.
196
618000
2000
mają je ponownie uszeregować.
10:35
"Tell us how much you like them now."
197
620000
2000
"Jak bardzo podobają ci się teraz?"
10:37
What happensdzieje się? Watch as happinessszczęście is synthesizedzsyntetyzowany.
198
622000
3000
Co się dzieje?
Patrzcie jak syntetyzowane jest szczęście.
10:40
This is the resultwynik that has been replicatedreplikowane over and over again.
199
625000
4000
Ten rezultat powtarzał się wielokrotnie.
10:44
You're watchingoglądanie happinessszczęście be synthesizedzsyntetyzowany.
200
629000
1000
Oglądacie właśnie
syntetyzowanie szczęścia.
10:45
Would you like to see it again? HappinessSzczęście!
201
630000
5000
Jeszcze raz?
Szczęście!
"Ten, który mi dali, jest znacznie lepszy!
10:50
"The one I got is really better than I thought!
202
635000
2000
10:52
That other one I didn't get sucksdo bani!"
203
637000
2000
Tamten drugi jest do bani!"
10:54
(LaughterŚmiech) That's the synthesissynteza of happinessszczęście.
204
639000
2000
(Śmiech)
Tak wygląda syntetyzowanie szczęścia.
10:56
Now what's the right responseodpowiedź to that? "Yeah, right!"
205
641000
6000
Jak na to odpowiedzieć?
"Tak, jasne!"
11:02
Now, here'soto jest the experimenteksperyment we did,
206
647000
3000
Kolejny eksperyment, mam nadzieję,
11:05
and I would hopenadzieja this is going to convinceprzekonać you that
207
650000
1000
11:06
"Yeah, right!" was not the right responseodpowiedź.
208
651000
3000
przekona was, że "Tak! Jasne!"
to nie była dobra odpowiedź.
11:09
We did this experimenteksperyment with a groupGrupa of patientspacjenci
209
654000
2000
Ten eksperyment przeprowadziliśmy
z grupą pacjentów
11:11
who had anterogradeanterograde amnesiaamnezja. These are hospitalizedw szpitalu patientspacjenci.
210
656000
3000
cierpiących na amnezję następczą.
Są w szpitalu.
11:14
MostWiększość of them have Korsakoff'sKorsakowa syndromezespół,
211
659000
2000
Większość z nich ma syndrom Korsakoffa,
11:16
a polyneuriticwielonerwową psychosispsychoza that -- they drankpił way too much,
212
661000
5000
psychozę wielonerwową.
Pili za dużo
11:21
and they can't make newNowy memorieswspomnienia.
213
666000
2000
i nic nowego nie potrafią zapamiętać.
11:23
OK? They rememberZapamiętaj theirich childhooddzieciństwo, but if you walkspacerować in and introduceprzedstawiać yourselfsiebie,
214
668000
4000
Pamiętają dzieciństwo,
ale jeśli wejdziesz, przedstawisz się
11:27
and then leavepozostawiać the roompokój,
215
672000
1000
i opuścisz pokój, to jak wrócisz,
11:28
when you come back, they don't know who you are.
216
673000
2000
nie będą mieli pojęcia, kim jesteś.
11:31
We tookwziął our MonetMonet printsdrukuje to the hospitalszpital.
217
676000
3000
Zabraliśmy do szpitala
nasze reprodukcje Moneta.
11:34
And we askedspytał these patientspacjenci to rankrangi them
218
679000
4000
Poprosiliśmy pacjentów o uszeregowanie ich
11:38
from the one they likedlubiany the mostwiększość to the one they likedlubiany the leastnajmniej.
219
683000
3000
od ulubionego do najmniej lubianego.
11:41
We then gavedał them the choicewybór betweenpomiędzy numbernumer threetrzy and numbernumer fourcztery.
220
686000
4000
Daliśmy im wybór między numerami 3 i 4.
11:45
Like everybodywszyscy elsejeszcze, they said,
221
690000
2000
Jak każdy, oni też powiedzieli:
11:47
"GeeGee, thanksdzięki DocDoc! That's great! I could use a newNowy printwydrukować.
222
692000
2000
"Dzięki, doktorze!
Obraz mi się na pewno przyda.
11:49
I'll take numbernumer threetrzy."
223
694000
2000
Wezmę numer trzy".
11:51
We explainedwyjaśnione we would have numbernumer threetrzy mailedpocztą to them.
224
696000
4000
Wyjaśniliśmy, że numer trzy wyślemy pocztą.
11:55
We gatheredZebrane up our materialsmateriały and we wentposzedł out of the roompokój,
225
700000
3000
Zabraliśmy rzeczy i wyszliśmy z pokoju,
11:58
and countedpoliczone to a halfpół hourgodzina.
226
703000
2000
odczekaliśmy pół godziny.
12:00
Back into the roompokój, we say, "HiCześć, we're back."
227
705000
3000
Wracamy do pokoju i znów się witamy.
12:03
The patientspacjenci, blessbłogosławić them, say, "AhAh, DocDoc, I'm sorry,
228
708000
4000
Poczciwi pacjenci mówią:
"Och, doktorze, przepraszam,
12:07
I've got a memorypamięć problemproblem; that's why I'm here.
229
712000
2000
mam problemy z pamięcią,
dlatego tu jestem.
12:09
If I've metspotkał you before, I don't rememberZapamiętaj."
230
714000
2000
Jeśli się znamy, to nie pamiętam".
12:11
"Really, JimJim, you don't rememberZapamiętaj? I was just here with the MonetMonet printsdrukuje?"
231
716000
3000
"Naprawdę nie pamiętasz?
Dopiero co tu byłem
z reprodukcjami Moneta".
12:14
"Sorry, DocDoc, I just don't have a clueWskazówka."
232
719000
3000
"Przepraszam, doktorze, pojęcia nie mam"
12:17
"No problemproblem, JimJim. All I want you to do is rankrangi these for me
233
722000
3000
"Nie ma sprawy, Jim. Uszereguj to tylko
12:20
from the one you like the mostwiększość to the one you like the leastnajmniej."
234
725000
5000
od tego, który podoba ci się najbardziej,
do tego, który podoba ci się najmniej."
12:25
What do they do? Well, let's first checkczek and make sure
235
730000
2000
Po pierwsze upewnijmy się,
12:27
they're really amnesiacAmnesiac. We askzapytać these
236
732000
2000
czy na pewno mają amnezję.
12:29
amnesiacAmnesiac patientspacjenci to tell us whichktóry one they ownwłasny,
237
734000
4000
Prosimy, żeby powiedzieli,
którą reprodukcję już mają,
12:33
whichktóry one they chosewybrał last time, whichktóry one is theirsich.
238
738000
3000
którą wybrali ostatnim razem.
12:36
And what we find is amnesiacAmnesiac patientspacjenci just guessodgadnąć.
239
741000
4000
Otóż pacjenci z amnezją po prostu zgadują.
12:40
These are normalnormalna controlssterownica, where if I did this with you,
240
745000
2000
To badani bez amnezji.
Gdybym badał was, pamiętalibyście,
12:42
all of you would know whichktóry printwydrukować you chosewybrał.
241
747000
2000
którą reprodukcję wybraliście.
12:44
But if I do this with amnesiacAmnesiac patientspacjenci,
242
749000
2000
Ale osoby z amnezją nie mają pojęcia.
12:46
they don't have a clueWskazówka. They can't pickwybierać theirich printwydrukować out of a lineupskład.
243
751000
6000
Nie umieją wybrać swojej reprodukcji.
12:52
Here'sTutaj jest what normalnormalna controlssterownica do: they synthesizesyntezować happinessszczęście.
244
757000
4000
Osoby z grupy kontrolnej
syntetyzują szczęście.
12:56
Right? This is the changezmiana in likingupodobań scorewynik,
245
761000
2000
Oto ta zmiana oceny
12:58
the changezmiana from the first time they rankedw rankingu to the seconddruga time they rankedw rankingu.
246
763000
3000
zmiana między pierwszym
a drugim rankingiem.
13:01
NormalNormalne controlssterownica showpokazać
247
766000
1000
Badani bez amnezji pokazują
13:02
-- that was the magicmagia I showedpokazał you;
248
767000
2000
tę magię, którą już widzieliście.
13:04
now I'm showingseans it to you in graphicalgraficzny formformularz --
249
769000
3000
Teraz w formie grafu:
13:07
"The one I ownwłasny is better than I thought. The one I didn't ownwłasny,
250
772000
3000
"To, co mam, jest lepsze,
niż mi się zdawało,
To, czego nie mam,
13:10
the one I left behindza, is not as good as I thought."
251
775000
3000
nie jest tak fajne, jak mi się zdawało."
13:13
AmnesiacsOsoby z amnezją robią do exactlydokładnie the samepodobnie thing. Think about this resultwynik.
252
778000
5000
Osoby z amnezją robią dokładnie to samo.
Pomyślcie tylko.
13:18
These people like better the one they ownwłasny,
253
783000
3000
Bardziej podoba im się to, co mają,
13:21
but they don't know they ownwłasny it.
254
786000
3000
chociaż nie wiedzą, że to mają.
13:25
"Yeah, right" is not the right responseodpowiedź!
255
790000
3000
"Tak, jasne" to nie jest dobra odpowiedź!
13:29
What these people did when they synthesizedzsyntetyzowany happinessszczęście
256
794000
3000
Ci ludzie, syntetyzując szczęście,
13:32
is they really, trulynaprawdę changedzmienione
257
797000
3000
naprawdę i szczerze zmienili
13:35
theirich affectiveafektywny, hedonicHedonic, aestheticestetyczny reactionsreakcje to that posterplakat.
258
800000
5000
afektywną, hedonistyczną,
estetyczną reakcję na ten plakat.
13:40
They're not just sayingpowiedzenie it because they ownwłasny it,
259
805000
3000
Nie dlatego, że to akurat mają,
13:43
because they don't know they ownwłasny it.
260
808000
3000
bo nie wiedzą, że to mają.
13:47
Now, when psychologistspsychologowie showpokazać you barsbary,
261
812000
3000
Kiedy psychologowie pokazują słupki,
13:50
you know that they are showingseans you averagesśrednie of lots of people.
262
815000
3000
pokazują średni wynik wielu osób.
13:53
And yetjeszcze, all of us have this psychologicalpsychologiczny immuneodporny systemsystem,
263
818000
4000
A jednak wszyscy mamy
psychologiczny system odpornościowy,
13:57
this capacityPojemność to synthesizesyntezować happinessszczęście,
264
822000
2000
tę umiejętność syntetyzowania szczęścia,
13:59
but some of us do this tricksztuczka better than othersinni.
265
824000
3000
ale niektórzy są w tym lepsi od innych.
14:02
And some situationssytuacje allowdopuszczać anybodyktoś to do it more effectivelyfaktycznie
266
827000
4000
W pewnych sytuacjach
robimy to skuteczniej niż w innych.
14:06
than other situationssytuacje do.
267
831000
3000
14:10
It turnsskręca out that freedomwolność
268
835000
4000
Okazuje się, że wolność,
14:14
-- the abilityzdolność to make up your mindumysł and changezmiana your mindumysł --
269
839000
3000
możliwość podejmowania i zmiany decyzji,
14:17
is the friendprzyjaciel of naturalnaturalny happinessszczęście, because it allowspozwala you to choosewybierać
270
842000
3000
sprzyja naturalnemu szczęściu,
bo pozwala wybierać
14:20
amongpośród all those deliciouspyszne futuresFutures and find the one that you would mostwiększość enjoycieszyć się.
271
845000
5000
która z wizji przyszłości
sprawi ci najwięcej radości.
14:25
But freedomwolność to choosewybierać
272
850000
2000
Ale wolność wyboru,
14:27
-- to changezmiana and make up your mindumysł -- is the enemywróg of syntheticsyntetyczny happinessszczęście.
273
852000
4000
podejmowania i zmieniania decyzji
jest wrogiem syntetycznego szczęścia
14:31
And I'm going to showpokazać you why.
274
856000
2000
i zaraz pokażę dlaczego.
14:33
DilbertDilbert alreadyjuż knowswie, of coursekurs.
275
858000
1000
Dilbert już to wie.
14:34
You're readingczytanie the cartoonrysunek as I'm talkingmówić.
276
859000
2000
Czytajcie, a ja będę mówił.
14:36
"Dogbert'sDogbert's techtech supportwsparcie. How maymoże I abusenadużycie you?"
277
861000
2000
"Pomoc techniczna Dogberta.
W czym mogę zaszkodzić?"
14:38
"My printerdrukarka printsdrukuje a blankpusty pagestrona after everykażdy documentdokument."
278
863000
3000
"Drukarka wypluwa pustą stronę
po każdym dokumencie!"
14:41
"Why would you complainskarżyć się about gettinguzyskiwanie freewolny paperpapier?"
279
866000
2000
"Czemu narzekasz na darmowy papier?"
14:43
"FreeDarmowe? Aren'tNie są you just givingdający me my ownwłasny paperpapier?"
280
868000
2000
"Darmowy? Przecież to mój własny papier?"
14:45
"EgadEgad, man! Look at the qualityjakość of the freewolny paperpapier
281
870000
2000
"Spójrz na jakość darmowego papieru
14:47
comparedporównywane to your lousyparszywy regularregularny paperpapier!
282
872000
1000
w porównaniu z twoim marnym papierem!
14:48
Only a fooloszukać or a liarkłamca would say that they look the samepodobnie!"
283
873000
3000
Tylko dla durnia wyglądają tak samo!"
14:51
"AhAh! Now that you mentionwzmianka it, it does seemwydać się a little silkierkotek!"
284
876000
3000
"Faktycznie, teraz widzę,
że jest trochę bardziej jedwabisty!"
14:54
"What are you doing?"
285
879000
2000
"Co robisz?"
"Pomagam im akceptować to,
czego nie mogą zmienić".
14:56
"I'm helpingporcja jedzenia people acceptzaakceptować the things they cannotnie może changezmiana." IndeedW rzeczywistości.
286
881000
3000
W rzeczy samej.
14:59
The psychologicalpsychologiczny immuneodporny systemsystem worksPrace bestNajlepiej
287
884000
3000
Psychologiczny układ odpornościowy
działa najlepiej,
15:02
when we are totallycałkowicie stuckutknął, when we are trappeduwięziony.
288
887000
4000
gdy znajdziemy się w sytuacji bez wyjścia.
15:06
This is the differenceróżnica betweenpomiędzy datingrandki and marriagemałżeństwo, right?
289
891000
2000
Tym się różnią randki od małżeństwa.
15:08
I mean, you go out on a datedata with a guy,
290
893000
2000
Idziesz z kimś na randkę,
a on dłubie w nosie.
15:10
and he picksopcji his nosenos; you don't go out on anotherinne datedata.
291
895000
2000
Na drugą już nie pójdziesz.
15:12
You're marriedżonaty to a guy and he picksopcji his nosenos?
292
897000
2000
Twój mąż dłubie w nosie?
15:14
Yeah, he has a heartserce of goldzłoto;
293
899000
1000
15:15
don't touchdotknąć the fruitcakeKeks. Right? (LaughterŚmiech)
294
900000
2000
Tak, ale ma złote serce. Zostaw ciasto!
15:17
You find a way to be happyszczęśliwy with what's happenedstało się.
295
902000
4000
Umiesz się pocieszyć.
(Śmiech)
15:21
Now what I want to showpokazać you is that
296
906000
3000
Teraz pokażę wam,
15:24
people don't know this about themselvessami,
297
909000
3000
że ludzie nie zdają sobie z tego sprawy,
a ta niewiedza może nam bardzo zaszkodzić.
15:27
and not knowingporozumiewawczy this can work to our supremenajwyższy disadvantageWadą.
298
912000
3000
15:30
Here'sTutaj jest an experimenteksperyment we did at HarvardHarvard.
299
915000
2000
Ten eksperyment zrobiliśmy na Harvardzie.
15:32
We createdstworzony a photographyfotografia coursekurs, a black-and-whiteczarny i biały photographyfotografia coursekurs,
300
917000
3000
Zorganizowaliśmy kurs
czarno-białej fotografii
15:35
and we alloweddozwolony studentsstudenci to come in and learnuczyć się how to use a darkroomciemni.
301
920000
3000
i uczyliśmy studentów pracy w ciemni.
15:39
So we gavedał them cameraskamery; they wentposzedł around campuskampus;
302
924000
2000
Dostali aparaty i zrobili 12 zdjęć
15:41
they tookwziął 12 pictureskino of theirich favoriteulubiony professorsprofesorowie and theirich dormw akademiku roompokój and theirich dogpies,
303
926000
5000
ulubionych wykładowców, pokojów, psów
15:46
and all the other things they wanted to have HarvardHarvard memorieswspomnienia of.
304
931000
2000
i innych wspomnień z Harvardu.
15:48
They bringprzynieść us the cameraaparat fotograficzny; we make up a contactkontakt sheetarkusz;
305
933000
3000
Przynoszą aparaty, robimy stykówkę,
15:51
they figurepostać out whichktóry are the two bestNajlepiej pictureskino;
306
936000
2000
wybierają dwa najlepsze zdjęcia
15:53
and we now spendwydać sixsześć hoursgodziny teachingnauczanie them about darkroomsDarkrooms.
307
938000
2000
i 6 godzin uczą się pracy w ciemni.
15:55
And they blowcios two of them up,
308
940000
2000
Robią dwa powiększenia
15:57
and they have two gorgeouswspaniały eight-by-osiem-przez-10 glossiesglossies of
309
942000
2000
i dostają 2 zachwycające odbitki rzeczy,
15:59
meaningfulznaczący things to them, and we say,
310
944000
2000
które coś dla nich znaczą, a my pytamy:
16:01
"WhichCo one would you like to give up?"
311
946000
3000
"Którego chcesz się pozbyć?".
"Mam się któregoś pozbyć?"
16:04
They say, "I have to give one up?"
312
949000
1000
16:05
"Oh, yes. We need one as evidencedowód of the classklasa projectprojekt.
313
950000
3000
"Jedno musi zostać
jako dokumentacja klasowego projektu.
16:08
So you have to give me one. You have to make a choicewybór.
314
953000
3000
Musisz oddać jedno. Zdecyduj.
16:11
You get to keep one, and I get to keep one."
315
956000
3000
Jedno dla ciebie, jedno dla mnie".
16:14
Now, there are two conditionswarunki in this experimenteksperyment.
316
959000
3000
Są dwa warianty eksperymentu.
16:17
In one casewalizka, the studentsstudenci are told, "But you know,
317
962000
3000
W jednym mówimy studentom:
Jeśli zmienisz zdanie,
druga odbitka jest tutaj
16:20
if you want to changezmiana your mindumysł, I'll always have the other one here,
318
965000
3000
16:23
and in the nextNastępny fourcztery daysdni, before I actuallytak właściwie mailPoczta it to headquartersgłówna siedziba,
319
968000
4000
i przez 4 dni, zanim trafi do centrali...
16:27
I'll be gladzadowolony to" -- (LaughterŚmiech) -- yeah, "headquartersgłówna siedziba" --
320
972000
3000
(Śmiech) ...tak, "centrali"...
16:30
"I'll be gladzadowolony to swapswap it out with you. In factfakt,
321
975000
3000
... chętnie ci ją wymienię.
16:33
I'll come to your dormw akademiku roompokój and give
322
978000
1000
Nawet ci ją przyniosę, daj tylko email.
16:34
-- just give me an emaile-mail. Better yetjeszcze, I'll checkczek with you.
323
979000
3000
Albo jeszcze się odezwę.
16:37
You ever want to changezmiana your mindumysł, it's totallycałkowicie returnablezwrotnych."
324
982000
3000
Jeśli zmienisz zdanie, da się odkręcić".
16:40
The other halfpół of the studentsstudenci are told exactlydokładnie the oppositenaprzeciwko:
325
985000
3000
Druga połowa badanych
słyszała coś odwrotnego:
16:43
"Make your choicewybór. And by the way,
326
988000
2000
"Wybieraj.
16:45
the mailPoczta is going out, goshBoże, in two minutesminuty, to EnglandAnglia.
327
990000
3000
Za dwie minuty poczta idzie do Anglii.
16:48
Your pictureobrazek will be winginglecące its way over the AtlanticAtlantic.
328
993000
2000
Zdjęcie poleci nad Atlantykiem
16:50
You will never see it again."
329
995000
2000
i nigdy go nie zobaczysz".
16:52
Now, halfpół of the studentsstudenci in eachkażdy of these conditionswarunki
330
997000
3000
Połowę studentów w każdym z wariantów
16:55
are askedspytał to make predictionsprognozy about how much
331
1000000
2000
pytamy o przypuszczenia na temat tego,
16:57
they're going to come to like the pictureobrazek that they keep
332
1002000
3000
jak bardzo spodoba im się zdjęcie,
które mogą zatrzymać,
17:00
and the pictureobrazek they leavepozostawiać behindza.
333
1005000
2000
i zdjęcie, z którym muszą się pożegnać.
17:02
Other studentsstudenci are just sentwysłane back to theirich little dormw akademiku roomspokoje
334
1007000
3000
Innych po prostu odesłano do pokojów.
17:05
and they are measuredwymierzony over the nextNastępny threetrzy to sixsześć daysdni
335
1010000
5000
Przez 3 do 6 dni badaliśmy
17:10
on theirich likingupodobań, satisfactionzadowolenie with the pictureskino.
336
1015000
2000
ich poziom satysfakcji ze zdjęć.
17:12
And look at what we find.
337
1017000
1000
Patrzcie na wyniki.
17:13
First of all, here'soto jest what studentsstudenci think is going to happenzdarzyć.
338
1018000
3000
Oto ich przewidywania.
17:16
They think they're going to maybe come to like the pictureobrazek they chosewybrał
339
1021000
4000
Myślą, że wybrane zdjęcie polubią bardziej
17:20
a little more than the one they left behindza,
340
1025000
3000
niż to, którego już nigdy nie zobaczą,
17:23
but these are not statisticallystatystycznie significantznaczący differencesróżnice.
341
1028000
3000
ale to nie są
statystycznie istotne różnice.
To bardzo mały wzrost
i właściwie nie ma znaczenia,
17:27
It's a very smallmały increasezwiększać, and it doesn't much mattermateria
342
1032000
2000
17:29
whetherczy they were in the reversibleodwracalny or irreversiblenieodwracalne conditionstan.
343
1034000
3000
czy byli w odwracalnej,
czy nieodwracalnej sytuacji.
17:32
Wrong-oŹle o. BadZły simulatorsSymulatory. Because here'soto jest what's really happeningwydarzenie.
344
1037000
5000
Źle. Złe symulatory.
Oto, co się stało naprawdę.
17:37
BothZarówno right before the swapswap and fivepięć daysdni laterpóźniej,
345
1042000
3000
Zarówno zaraz przed wymianą
jak i pięć dni później
17:40
people who are stuckutknął with that pictureobrazek,
346
1045000
2000
osoby skazane na zdjęcie,
17:42
who have no choicewybór,
347
1047000
1000
17:43
who can never changezmiana theirich mindumysł, like it a lot!
348
1048000
5000
ci, którzy nie mieli wyboru
i nie mogli zmienić zdania,
bardzo je lubią!
17:48
And people who are deliberatingrozważań -- "Should I returnpowrót it?
349
1053000
3000
Ci, którzy deliberowali: "Zamienić?
17:51
Have I gottenzdobyć the right one? Maybe this isn't the good one?
350
1056000
2000
Dobry wybór? A może zły?
17:53
Maybe I left the good one?" -- have killedzabity themselvessami.
351
1058000
2000
Może oddaję to fajne?" - pozabijali się.
17:55
They don't like theirich pictureobrazek, and in factfakt
352
1060000
2000
Nie lubią swoich zdjęć
17:57
even after the opportunityokazja to swapswap has expiredskończony,
353
1062000
2000
nawet kiedy nie mają już
możliwości wymiany zdjęć,
17:59
they still don't like theirich pictureobrazek. Why?
354
1064000
6000
nadal nie lubią tych, które mają.
Dlaczego?
Bo odwracalna sytuacja nie sprzyja
18:05
Because the reversibleodwracalny conditionstan is not conducivesprzyjający
355
1070000
3000
18:08
to the synthesissynteza of happinessszczęście.
356
1073000
2000
syntetyzowaniu szczęścia.
18:10
So here'soto jest the finalfinał piecekawałek of this experimenteksperyment.
357
1075000
3000
To już ostatnia część eksperymentu.
18:13
We bringprzynieść in a wholecały newNowy groupGrupa of naivenaiwny HarvardHarvard studentsstudenci
358
1078000
4000
Zapraszamy nową grupę
naiwnych studentów Harvardu
18:17
and we say, "You know, we're doing a photographyfotografia coursekurs,
359
1082000
3000
na kurs fotograficzny
18:20
and we can do it one of two wayssposoby.
360
1085000
2000
i proponujemy dwa warianty.
18:22
We could do it so that when you take the two pictureskino,
361
1087000
3000
Albo po zrobieniu dwóch zdjęć
18:25
you'dty byś have fourcztery daysdni to changezmiana your mindumysł,
362
1090000
2000
masz cztery dni na zmianę zdania
albo zgłoś się na kurs,
18:27
or we're doing anotherinne coursekurs where you take the two pictureskino
363
1092000
2000
w którym masz dwa zdjęcia,
18:29
and you make up your mindumysł right away
364
1094000
2000
od razu decydujesz
18:31
and you can never changezmiana it. WhichCo coursekurs would you like to be in?"
365
1096000
2000
i nie zmieniasz zdania.
Który kurs wolisz?
18:33
DuhDuh! 66 percentprocent of the studentsstudenci, two-thirdsdwie trzecie,
366
1098000
5000
Aż 66% studentów, dwie trzecie,
18:38
preferwoleć to be in the coursekurs where they have the opportunityokazja to changezmiana theirich mindumysł.
367
1103000
4000
preferuje kurs,
po którym można zmienić zdanie.
18:42
HelloCześć? 66 percentprocent of the studentsstudenci choosewybierać to be in the coursekurs in whichktóry they will
368
1107000
4000
66% studentów wybiera kurs,
18:46
ultimatelyostatecznie be deeplygłęboko dissatisfiedniezadowolony with the pictureobrazek.
369
1111000
4000
który zapewni im
głębokie niezadowolenie ze zdjęć.
18:50
Because they do not know the conditionswarunki underpod whichktóry syntheticsyntetyczny happinessszczęście growsrośnie.
370
1115000
6000
Nie znają warunków
sprzyjających syntetycznemu szczęściu.
18:56
The BardBard said everything bestNajlepiej, of coursekurs, and he's makingzrobienie my pointpunkt here
371
1121000
5000
Szekspir ujął to oczywiście najlepiej
19:01
but he's makingzrobienie it hyperbolicallyprzesadnie:
372
1126000
3000
ale użył hyperboli:
"Nic nie jest złe ani dobre
samo przez się,
19:04
"'Tis' Tis nothing good or badzły / But thinkingmyślący makesczyni it so."
373
1129000
3000
tylko myśl takim je czyni".
19:07
It's nicemiły poetrypoezja, but that can't exactlydokładnie be right.
374
1132000
3000
To ładna poezja,
ale chyba nie całkiem prawdziwa.
19:10
Is there really nothing good or badzły?
375
1135000
3000
Czy naprawdę nie ma rzeczy
dobrych i złych?
19:13
Is it really the casewalizka that gallGall bladderpęcherza moczowego surgeryChirurgia and a tripwycieczka to ParisParyż
376
1138000
3000
Czy operacja pęcherzyka żółciowego
i wycieczka do Paryża
19:16
are just the samepodobnie thing? That seemswydaje się like a one-questionjeden pytanie IQIQ testtest.
377
1141000
7000
to naprawdę dokładnie to samo?
To brzmi jak test IQ z jednym pytaniem.
Nie mogą być równe.
19:23
They can't be exactlydokładnie the samepodobnie.
378
1148000
2000
19:25
In more turgidjędrne proseProza, but closerbliższy to the truthprawda,
379
1150000
3000
Bardziej napuszoną prozą,
ale bliżej prawdy
19:28
was the fatherojciec of modernnowoczesny capitalismkapitalizm, AdamAdam SmithSmith, and he said this.
380
1153000
3000
był Adam Smith,
ojciec współczesnego kapitalizmu.
19:31
This is worthwartość contemplatingkontemplując:
381
1156000
2000
Warto to przemyśleć.
19:33
"The great sourceźródło of bothobie the miserynędza and disorderszaburzenia of humanczłowiek life
382
1158000
4000
"Istotne źródło zarówno cierpienia
jak i problemów ludzkiego życia
19:37
seemswydaje się to arisepowstać from overratingprzeceniając the differenceróżnica
383
1162000
3000
pochodzi z przecenienia różnicy
19:40
betweenpomiędzy one permanentstały situationsytuacja and anotherinne ...
384
1165000
3000
między jedną i drugą permanentą sytuacją
19:43
Some of these situationssytuacje maymoże, no doubtwątpić, deservezasłużyć to be preferredpreferowane to othersinni,
385
1168000
5000
Niektóre z nich łatwo faworyzować,
19:48
but noneŻaden of them can deservezasłużyć to be pursuedścigany
386
1173000
6000
ale żadne z nich nie zasługują,
by dążyć do nich z taką pasją,
19:54
with that passionatenamiętny ardorzapał whichktóry drivesdyski us to violatenaruszać the ruleszasady
387
1179000
4000
która skłania nas do łamania
zasad rozsądku i sprawiedliwości,
19:58
eitherzarówno of prudenceroztropność or of justicesprawiedliwość, or to corruptskorumpowany the futureprzyszłość tranquilitycisza of our mindsumysły,
388
1183000
5000
lub by korumpować przyszły spokój umysłu
20:03
eitherzarówno by shamewstyd from the remembrancepamięć of our ownwłasny follyszaleństwo,
389
1188000
4000
czy to przez wstyd
na wspomnienie o naszej głupocie,
20:07
or by remorsewyrzuty sumienia for the horrorprzerażenie of our ownwłasny injusticeniesprawiedliwość."
390
1192000
4000
czy przez wyrzuty z powodu zgrozy
wobec własnej niesprawiedliwości".
20:11
In other wordssłowa: yes, some things are better than othersinni.
391
1196000
5000
Innymi słowy:
pewne rzeczy są lepsze niż inne.
20:16
We should have preferencesPreferencje that leadprowadzić us into one futureprzyszłość over anotherinne.
392
1201000
5000
Trzeba przedkładać
pewne warianty przyszłości nad inne.
20:21
But when those preferencesPreferencje drivenapęd us too hardciężko and too fastszybki
393
1206000
4000
Ale jeśli te preferencje
prowadzą nas zbyt daleko i zbyt szybko,
20:25
because we have overratedprzereklamowane the differenceróżnica betweenpomiędzy these futuresFutures,
394
1210000
4000
bo przeceniliśmy różnicę
między wizjami przyszłości,
20:29
we are at riskryzyko.
395
1214000
3000
jesteśmy w niebezpieczeństwie.
20:32
When our ambitionambicja is boundedograniczonego, it leadswskazówki us to work joyfullyradośnie.
396
1217000
3000
Kiedy nasza ambicja jest ograniczona,
pracujemy z satysfakcją.
20:35
When our ambitionambicja is unboundedbezgraniczny, it leadswskazówki us to liekłamstwo, to cheatoszustwo, to stealkraść, to hurtból othersinni,
397
1220000
6000
Nieograniczona ambicja
prowadzi do kłamstwa,
oszustw, kradzieży i ranienia innych,
20:41
to sacrificepoświęcać się things of realreal valuewartość. When our fearslęki are boundedograniczonego,
398
1226000
4000
poświęcania rzeczy,
które mają prawdziwą wartość.
Kiedy nasze lęki są ograniczone,
20:45
we're prudentostrożnego; we're cautiousostrożne; we're thoughtfulrozważny.
399
1230000
4000
jesteśmy rozważni, ostrożni,
działamy w przemyślany sposób.
20:49
When our fearslęki are unboundedbezgraniczny and overblownprzekwitły,
400
1234000
3000
Kiedy naszego lęku nic nie ogranicza,
20:52
we're recklessnieprzemyślane, and we're cowardlytchórzliwy.
401
1237000
3000
jesteśmy niebezpieczni i tchórzliwi.
20:55
The lessonlekcja I want to leavepozostawiać you with from these datadane
402
1240000
3000
Chcę, żebyście wyciągnęli
z tych danych lekcję,
20:58
is that our longingstęsknoty and our worriessumowanie are bothobie to some degreestopień overblownprzekwitły,
403
1243000
5000
że nasze troski i tęsknoty
są do pewnego stopnia rozdmuchane,
21:03
because we have withinw ciągu us the capacityPojemność to manufactureprodukcja the very commoditytowar
404
1248000
6000
bo sami umiemy wytworzyć to,
21:09
we are constantlystale chasinggonić when we choosewybierać experiencedoświadczenie.
405
1254000
4000
za czym wciąż gonimy,
wybierając doświadczenie.
21:13
Thank you.
406
1258000
1000
Dziękuję.
Translated by Piotr Zalewski
Reviewed by Rysia Wand

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Dan Gilbert - Psychologist; happiness expert
Harvard psychologist Dan Gilbert says our beliefs about what will make us happy are often wrong -- a premise he supports with intriguing research, and explains in his accessible and unexpectedly funny book, Stumbling on Happiness.

Why you should listen

Dan Gilbert believes that, in our ardent, lifelong pursuit of happiness, most of us have the wrong map. In the same way that optical illusions fool our eyes -- and fool everyone's eyes in the same way -- Gilbert argues that our brains systematically misjudge what will make us happy. And these quirks in our cognition make humans very poor predictors of our own bliss.

The premise of his current research -- that our assumptions about what will make us happy are often wrong -- is supported with clinical research drawn from psychology and neuroscience. But his delivery is what sets him apart. His engaging -- and often hilarious -- style pokes fun at typical human behavior and invokes pop-culture references everyone can relate to. This winning style translates also to Gilbert's writing, which is lucid, approachable and laugh-out-loud funny. The immensely readable Stumbling on Happiness, published in 2006, became a New York Times bestseller and has been translated into 20 languages.

In fact, the title of his book could be drawn from his own life. At 19, he was a high school dropout with dreams of writing science fiction. When a creative writing class at his community college was full, he enrolled in the only available course: psychology. He found his passion there, earned a doctorate in social psychology in 1985 at Princeton, and has since won a Guggenheim Fellowship and the Phi Beta Kappa teaching prize for his work at Harvard. He has written essays and articles for The New York Times, Time and even Starbucks, while continuing his research into happiness at his Hedonic Psychology Laboratory.

More profile about the speaker
Dan Gilbert | Speaker | TED.com