TEDGlobal>London
Ann Morgan: My year reading a book from every country in the world
Ann Morgan: Viti që kam lexuar një libër nga çdo vend i botës
Filmed:
Readability: 4.1
1,694,699 views
Ann Morgan e kishte konsideruar veten si një lexuese e mirëfilltë -- derisa ajo zbuloi "hapësirën e madhe boshe kulturore" që kishte në raftin e saj të librave. Në mes të shumë librave të autorëve anglez dhe amerikan, kishte shumë pak vepra të autorëve që nuk janë folës të gjuhës angleze. Kështu ajo vendosi një qëllim ambicioz: të lexonte një libër nga çdo vend i botës brenda një viti. Tani ajo është duke i bërë thirrje anglisht folësve të lexojnë vepra të përkthyera në mënyrë që t'i shtyjnë botuesit më shumë që të sjellin letërsinë e çmuar të huaj. Eksploroni hartat interaktive të udhëtimit të të lexuarit e saj këtu: go.ted.com/readtheworld
Ann Morgan - Writer, blogger, author
Ann Morgan challenged herself to read a book from every country in the world. Full bio
Ann Morgan challenged herself to read a book from every country in the world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
It's often said that you can tell
a lot about a person
a lot about a person
0
1000
2903
Thuhet shpesh që mund të mësosh
shumë për një person
shumë për një person
00:15
by looking at what's on their bookshelves.
1
3927
2495
vetëm duke parë se çfarë librash
mban në raftin e tij.
mban në raftin e tij.
00:19
What do my bookshelves say about me?
2
7679
1987
Çfarë thotë rafti im i librave për mua?
00:22
Well, when I asked myself
this question a few years ago,
this question a few years ago,
3
10402
3684
Kur ia shtrova vetes këtë pyetje
para disa vjetëve,
para disa vjetëve,
00:26
I made an alarming discovery.
4
14110
2301
zbulova diçka alarmuese.
00:29
I'd always thought of myself
as a fairly cultured,
as a fairly cultured,
5
17131
3004
Gjithmonë e kam menduar
veten si e kulturuar,
veten si e kulturuar,
00:32
cosmopolitan sort of person.
6
20159
2425
një tip kozmopolit.
00:34
But my bookshelves told
a rather different story.
a rather different story.
7
22608
3096
Por rafti im i librave shfaq
diçka krejt tjetër.
diçka krejt tjetër.
00:38
Pretty much all the titles on them
8
26439
1652
Pak a shumë të gjithë librat
00:40
were by British or North American authors,
9
28115
2859
ishin nga autorë britanikë ose
të Amerikës së Veriut,
të Amerikës së Veriut,
00:42
and there was almost
nothing in translation.
nothing in translation.
10
30998
2536
dhe pothuajse nuk kishte
asgjë në përkthime.
asgjë në përkthime.
00:46
Discovering this massive,
cultural blind spot in my reading
cultural blind spot in my reading
11
34327
3850
Kur zbulova këtë boshllëk të
madh kulturor në sirtarin tim
madh kulturor në sirtarin tim
00:50
came as quite a shock.
12
38201
1801
u trondita.
00:52
And when I thought about it,
it seemed like a real shame.
it seemed like a real shame.
13
40026
3493
Dhe kur mendoja për këtë,
u ndjeva si e turpëruar.
u ndjeva si e turpëruar.
00:55
I knew there had to be lots
of amazing stories out there
of amazing stories out there
14
43543
3372
E dija që mund të kishte
shumë tregime mahnitëse
shumë tregime mahnitëse
00:58
by writers working in languages
other than English.
other than English.
15
46939
3377
nga shkrimtarë që shkruajnë në
gjuhë të ndryshme përpos anglishtes.
gjuhë të ndryshme përpos anglishtes.
01:02
And it seemed really sad to think
that my reading habits meant
that my reading habits meant
16
50340
3302
Dhe m'u duk e trishtueshme të
mendoja që zakonet e mia të lexuarit
mendoja që zakonet e mia të lexuarit
01:05
I would probably never encounter them.
17
53666
2357
nënkuptonin që unë ndoshta
kurrë nuk do t'i lexoja ato.
kurrë nuk do t'i lexoja ato.
01:08
So, I decided to prescribe myself
18
56435
2866
Kështu, vendosa t'i bëj vetes
01:11
an intensive course of global reading.
19
59325
2618
një kurs intensiv të të lexuarit global.
01:14
2012 was set to be a very
international year for the UK;
international year for the UK;
20
62602
3738
Viti 2012 ishte vit ndërkombëtar
për Mbretërinë e Bashkuar;
për Mbretërinë e Bashkuar;
01:18
it was the year of the London Olympics.
21
66364
2072
ishte viti i Olimpiadës në Londër.
01:20
And so I decided to use it
as my time frame
as my time frame
22
68460
3522
Dhe kështu vendosa ta përdorja
këtë hark kohor
këtë hark kohor
01:24
to try to read a novel,
short story collection
short story collection
23
72006
3207
që të përpiqesha të lexoja një novelë,
koleksion tregimesh të shkurtra,
koleksion tregimesh të shkurtra,
01:27
or memoir from every country in the world.
24
75237
4317
ose kujtime nga çdo vend i botës.
01:32
And so I did.
25
80771
1333
Dhe kështu bëra.
01:34
And it was very exciting
26
82128
1627
Ishte shumë emocionuese
01:35
and I learned some remarkable things
27
83779
1896
dhe mësova disa gjëra të mrekullueshme
01:37
and made some wonderful connections
28
85699
2115
dhe bëra lidhje të mahnitshme
01:39
that I want to share with you today.
29
87838
1869
që dua t'i ndaj me ju sot.
01:42
But it started with some
practical problems.
practical problems.
30
90088
3198
Por filloi me disa probleme praktike.
01:45
After I'd worked out which of the many
different lists of countries in the world
different lists of countries in the world
31
93849
4667
Pasi kisha zgjedhur se cilat vende të
të ndryshme të botës
të ndryshme të botës
01:50
to use for my project,
32
98540
2206
do të përdorja për projektin tim,
01:52
I ended up going with the list
of UN-recognized nations,
of UN-recognized nations,
33
100770
3150
përfundova me listën e vendeve që
janë të njohura nga Kombeve të Bashkuara,
janë të njohura nga Kombeve të Bashkuara,
01:55
to which I added Taiwan,
34
103944
1223
në të cilën e shtova Taiwan-in
01:57
which gave me a total of 196 countries.
35
105191
3356
që më dha një numër total të
196 vendeve.
196 vendeve.
02:01
And after I'd worked out
how to fit reading and blogging
how to fit reading and blogging
36
109143
2855
Dhe pasi e rregullova orarin
se si të lexoj dhe të mbaj blogun
se si të lexoj dhe të mbaj blogun
02:04
about, roughly, four books a week
37
112022
2310
përafërsisht, rreth, katër libra në javë
02:06
around working five days a week,
38
114356
3111
dhe të punoja pesë ditë në javë,
02:09
I then had to face up to the fact
that I might even not be able
that I might even not be able
39
117491
3704
m'u desh të përballesha me faktin
se ndoshta nuk do të arrija
se ndoshta nuk do të arrija
02:13
to get books in English
from every country.
from every country.
40
121219
2728
të gjeja libra në gjuhën angleze
nga çdo vend.
nga çdo vend.
02:16
Only around 4.5 percent
of the literary works published
of the literary works published
41
124546
3745
VetVm 4.5 përqind të veprave
letrare që publikohen
letrare që publikohen
02:20
each year in the UK are translations,
42
128315
2651
çdo vit në Mbretërinë e Bashkuar
janë përkthime,
janë përkthime,
02:22
and the figures are similar for much
of the English-speaking world.
of the English-speaking world.
43
130990
3626
dhe numrat janë të ngjashme për pjesën më
të madhe të botës anglisht folëse.
të madhe të botës anglisht folëse.
02:26
Although, the proportion
of translated books published
of translated books published
44
134640
2953
Megjithëse, përqindja e veprave
të përkthyera që publikohen
të përkthyera që publikohen
02:29
in many other countries is a lot higher.
45
137617
2792
në shumë vende është shumë më i lartë.
02:33
4.5 percent is tiny enough to start with,
46
141101
3308
4.5 përqind është e mjaftueshme
për t'ja filluar,
për t'ja filluar,
02:36
but what that figure doesn't tell you
47
144433
1835
por çfarë nuk të tregon ajo shifër
02:38
is that many of those books
will come from countries
will come from countries
48
146292
2673
është se shumica e këtyre librave
vinin nga vendet
vinin nga vendet
02:40
with strong publishing networks
49
148989
2174
me rrjet të fuqishëm botues
02:43
and lots of industry professionals
primed to go out and sell those titles
primed to go out and sell those titles
50
151187
4167
dhe shumicën e profesionistëve
të gatshëm së pari për tja shitur veprat
të gatshëm së pari për tja shitur veprat
02:47
to English-language publishers.
51
155378
1960
botuesve të gjuhës angleze.
02:49
So, for example, although well over 100
books are translated from French
books are translated from French
52
157711
4572
Kështu, për shembull, edhe pse gati 100
vepra që janë përkthyer nga frëngjishtja
vepra që janë përkthyer nga frëngjishtja
02:54
and published in the UK each year,
53
162307
1903
dhe janë botuar në Mbretërinë e Bashkuar
çdo vit,
çdo vit,
02:56
most of them will come from countries
like France or Switzerland.
like France or Switzerland.
54
164234
4413
shumica e tyre do të vijnë prej vendeve
si Franca apo Zvicra.
si Franca apo Zvicra.
03:01
French-speaking Africa, on the other hand,
55
169107
2738
Në anën tjetër, folësit e gjuhës
frënge nga Afrika,
frënge nga Afrika,
03:03
will rarely ever get a look-in.
56
171869
1642
rallë se do kenë mundësi.
03:06
The upshot is that there are
actually quite a lot of nations
actually quite a lot of nations
57
174284
3323
Rezultati është që ka shumë vende
03:09
that may have little or even no
commercially available literature
commercially available literature
58
177631
3631
që janë përfaqsuar shumë pak ose fare
03:13
in English.
59
181286
1153
në literaturën e përkthyer në anglisht.
03:15
Their books remain invisible to readers
60
183074
3066
Librat e tyre mbeten të panjohur
për lexuesit
për lexuesit
03:18
of the world's most published language.
61
186164
2838
e gjuhës më të botuar në botë.
03:22
But when it came to reading the world,
62
190002
1818
Por kur vjen puna tek të lexuarit e botës,
03:23
the biggest challenge of all for me
63
191844
1770
sfida më e madhe për mua
03:25
was that fact that I didn't
know where to start.
know where to start.
64
193638
3134
ishte fakti që nuk dija nga t'ja filloja.
03:29
Having spent my life reading
almost exclusively British
almost exclusively British
65
197201
3358
E kisha kaluar kohën duke lexuar
vetëm nga autorë britanikë
vetëm nga autorë britanikë
03:32
and North American books,
66
200583
1649
dhe libra të Amerikës së Veriut,
03:34
I had no idea how to go about
sourcing and finding stories
sourcing and finding stories
67
202256
3589
nuk e kisha idenë se nga t'ja filloja
të gjurmoja dhe të gjeja tregime
të gjurmoja dhe të gjeja tregime
03:37
and choosing them from much
of the rest of the world.
of the rest of the world.
68
205869
2711
dhe t'i zgjidhja ato nga pothuajse
e gjithë bota.
e gjithë bota.
03:40
I couldn't tell you how to source
a story from Swaziland.
a story from Swaziland.
69
208604
3385
S'mund t'ju them se si gjurmova
një tregim nga Swaziland-i.
një tregim nga Swaziland-i.
03:44
I wouldn't know a good novel from Namibia.
70
212013
2635
Unë nuk do të dija një
roman të mirë nga Namibia.
roman të mirë nga Namibia.
03:47
There was no hiding it --
71
215125
1593
As nuk e fshehja --
03:48
I was a clueless literary xenophobe.
72
216742
3323
Isha një ksenofobe letrare pa asnjë ide.
03:52
So how on earth was I
going to read the world?
going to read the world?
73
220541
2454
Dhe se si në dreq do t'i lexoja
të gjitha veprat e botës?
të gjitha veprat e botës?
03:55
I was going to have to ask for help.
74
223777
1857
Isha gati të kërkoja ndihmë.
03:57
So in October 2011, I registered my blog,
75
225658
3499
Kështu në tetor të 2011,
e regjistrova blogun tim,
e regjistrova blogun tim,
04:01
ayearofreadingtheworld.com,
76
229181
1771
ayearofreadingtheworld.com
një vit për të lexuar botën.com,
një vit për të lexuar botën.com,
04:02
and I posted a short appeal online.
77
230976
2485
dhe postova një thirrje
të shkurtër online.
të shkurtër online.
04:05
I explained who I was,
78
233863
1229
Shpjegova se kush jam,
04:07
how narrow my reading had been,
79
235116
2008
se sa i kufizuar ishte të lexuarit
që e kisha,
që e kisha,
04:09
and I asked anyone who cared to
80
237148
1857
dhe pyeta nëse dikush do të dëshironte
04:11
to leave a message suggesting
what I might read
what I might read
81
239029
2565
të më lërë një mesazh me sugjerime
se çka duhej të lexoja
se çka duhej të lexoja
04:13
from other parts of the planet.
82
241618
1684
nga vendet e tjera të botës.
04:15
Now, I had no idea whether
anyone would be interested,
anyone would be interested,
83
243913
4073
Tash, nuk kisha ide se ndokush
do të ishte i interesuar,
do të ishte i interesuar,
04:20
but within a few hours
of me posting that appeal online,
of me posting that appeal online,
84
248010
3114
por brenda disa orëve të thirrjes
sime online,
sime online,
04:23
people started to get in touch.
85
251148
2436
njerëzit filluan të më kontaktojnë.
04:25
At first, it was friends and colleagues.
86
253608
2498
Në fillim, ishin shokët dhe kolegët.
04:28
Then it was friends of friends.
87
256466
1551
Pastaj ishin shokët e shokëve.
04:30
And pretty soon, it was strangers.
88
258383
2277
Dhe shumë shpejt,
ishin edhe të panjohurit.
ishin edhe të panjohurit.
04:33
Four days after I put that appeal online,
89
261399
2802
Katër ditë pas thirrjes sime online,
04:36
I got a message from a woman
called Rafidah in Kuala Lumpur.
called Rafidah in Kuala Lumpur.
90
264225
3731
mora një mesazh nga një grua
e cila quhej Rafidah në Kuala Lumpur.
e cila quhej Rafidah në Kuala Lumpur.
04:40
She said she loved
the sound of my project,
the sound of my project,
91
268292
2675
Ajo më tha se i pëlqente shumë
ideja e projektit tim, dhe më pyeste
ideja e projektit tim, dhe më pyeste
04:42
could she go to her local
English-language bookshop
English-language bookshop
92
270991
2899
nëse mund të shkonte
në një librari lokale në anglisht
në një librari lokale në anglisht
04:45
and choose my Malaysian book
and post it to me?
and post it to me?
93
273914
3290
dhe të zgjidhte një libër malajzian
e të ma postonte?
e të ma postonte?
04:49
I accepted enthusiastically,
94
277912
1753
Unë pranova me entuziazëm,
04:51
and a few weeks later,
95
279689
1502
dhe pas disa javëve,
04:53
a package arrived containing
not one, but two books --
not one, but two books --
96
281215
4548
arriti një pako që përmbante jo
një, por dy libra --
një, por dy libra --
04:59
Rafidah's choice from Malaysia,
97
287263
2418
që Rafidah i zgjodhi nga Malajzia,
05:02
and a book from Singapore
that she had also picked out for me.
that she had also picked out for me.
98
290908
3883
dhe një libër nga Singapori
që edhe këtë e kishte zgjedhur për mua.
që edhe këtë e kishte zgjedhur për mua.
05:08
Now, at the time, I was amazed
99
296428
2437
Në atë moment isha e mahnitur
05:10
that a stranger more than 6,000 miles away
100
298889
3576
që një i huaj që është
më shumë se 9600 km
më shumë se 9600 km
05:14
would go to such lengths to help someone
101
302489
1925
do të arrinte aty për t'i ndihmuar dikujt
05:16
she would probably never meet.
102
304438
2059
që mbase nuk do t'a takonte kurrë.
05:19
But Rafidah's kindness proved
to be the pattern for that year.
to be the pattern for that year.
103
307100
3651
Por mirësia e Rafidas vërtetoi
të ishte një model për atë vit.
të ishte një model për atë vit.
05:23
Time and again, people went
out of their way to help me.
out of their way to help me.
104
311240
3290
Shpesh dhe përsëri, njerëzit bënin shumë
që të më ndihmonin mua.
që të më ndihmonin mua.
05:27
Some took on research on my behalf,
105
315226
2609
Disa bënë edhe hulumtime për mua,
05:29
and others made detours
on holidays and business trips
on holidays and business trips
106
317859
3023
dhe disa të tjerë bënë devijime gjatë
pushimeve dhe udhëtime të punës
pushimeve dhe udhëtime të punës
05:32
to go to bookshops for me.
107
320906
1936
që të shkonin nëpër librari për mua.
05:35
It turns out, if you want
to read the world,
to read the world,
108
323526
3236
Duket sikur, se nëse doni të lexoni botën,
05:38
if you want to encounter it
with an open mind,
with an open mind,
109
326786
3401
nëse doni t'a shikoni me një
mendje të hapur,
mendje të hapur,
05:42
the world will help you.
110
330211
1930
bota do t'ju ndihmojë.
05:45
When it came to countries
111
333118
1215
Në rastin e vendeve
05:46
with little or no commercially
available literature in English,
available literature in English,
112
334357
3506
me pak ose fare pa qasje të librave
e disponueshme në anglisht,
e disponueshme në anglisht,
05:49
people went further still.
113
337887
1813
njerëzit shkuan edhe më tej,
05:52
Books often came from surprising sources.
114
340689
3212
Librat shpesh vinin nga burime
nga më të ndryshme.
nga më të ndryshme.
05:56
My Panamanian read, for example,
came through a conversation
came through a conversation
115
344536
3039
Librin panamez, për shembull, e mora
nga një bisedë
nga një bisedë
05:59
I had with the Panama Canal on Twitter.
116
347599
3019
që bëra me Kanalin e Panamasë në Twitter.
06:03
Yes, the Panama Canal
has a Twitter account.
has a Twitter account.
117
351497
3510
Po, Kanali i Panamasë ka
një llogari në Twitter.
një llogari në Twitter.
06:07
And when I tweeted at it about my project,
118
355731
2374
Dhe kur postova në Twitter për
projektin tim,
projektin tim,
06:10
it suggested that I might like to try
and get hold of the work
and get hold of the work
119
358129
3379
m'u sugjerua që të provoj
dhe të gjej veprat
dhe të gjej veprat
06:13
of the Panamanian author
Juan David Morgan.
Juan David Morgan.
120
361532
2579
e autorit panamez Juan David Morgan.
06:16
I found Morgan's website
and I sent him a message,
and I sent him a message,
121
364898
2570
E gjeta website-n e Morgan-it
dhe i dërgova një mesazh,
dhe i dërgova një mesazh,
06:19
asking if any of his
Spanish-language novels
Spanish-language novels
122
367492
2432
e pyeta nëse ndonjë nga romanet e tij
në spanjisht
në spanjisht
06:21
had been translated into English.
123
369948
1990
qenë përkthyer në gjuhën angleze.
06:24
And he said that nothing
had been published,
had been published,
124
372432
2431
Ai më tha që asnjë nuk ishte botuar,
,
,
06:26
but he did have an unpublished translation
125
374887
2430
por që kishte një përkthim të pabotuar
06:29
of his novel "The Golden Horse."
126
377341
1984
të romanit të tij "Kali i Artë".
06:31
He emailed this to me,
127
379887
1338
Ai ma dërgoi me e-mail atë,
06:33
allowing me to become
one of the first people ever
one of the first people ever
128
381249
3134
duke më bërë mua lexuesen e parë
06:36
to read that book in English.
129
384407
1844
të atij libri në gjuhën angleze.
06:38
Morgan was by no means the only wordsmith
130
386929
2650
Morgan nuk ishte i vetmi autor
06:41
to share his work with me in this way.
131
389603
1990
që ndante punën e tij me mua
në këtë mënyrë.
në këtë mënyrë.
06:44
From Sweden to Palau,
132
392015
1762
Nga Suedia në Palau,
06:45
writers and translators
sent me self-published books
sent me self-published books
133
393801
3991
shkrimtarët dhe përkthyesit
më dërguan librat e vetë-publikuar
më dërguan librat e vetë-publikuar
06:49
and unpublished manuscripts of books
134
397816
1730
dhe dorëshkrime të pabotuara të librave
06:51
that hadn't been picked
up by Anglophone publishers
up by Anglophone publishers
135
399570
2880
që nuk ishin zgjedhur nga
botuesit anglofon
botuesit anglofon
06:54
or that were no longer available,
136
402474
2022
ose që nuk ishin më të disponueshme,
06:56
giving me privileged glimpses
of some remarkable imaginary worlds.
of some remarkable imaginary worlds.
137
404520
4708
duke më dhënë privilegjin të
hyja në disa nga botërat imagjinare.
hyja në disa nga botërat imagjinare.
07:02
I read, for example,
138
410008
1151
Lexova, për shembull,
07:03
about the Southern African king
Ngungunhane, who led the resistance
Ngungunhane, who led the resistance
139
411183
4590
rreth mbretit afrikan jugor Ngungunhane,
që udhëhoqi rezistencën
që udhëhoqi rezistencën
07:07
against the Portuguese
in the 19th century;
in the 19th century;
140
415797
2662
kundër portugezëve në shekullin 19të;
07:11
and about marriage rituals
in a remote village
in a remote village
141
419113
2771
dhe për ritualet e martesës
në një fshat të largët
në një fshat të largët
07:13
on the shores of the Caspian sea
in Turkmenistan.
in Turkmenistan.
142
421908
2998
në brigjet e detit Kaspik në Turkmenistan.
07:18
I met Kuwait's answer to Bridget Jones.
143
426524
3609
Gjeta përgjigjën e Kuvaitit ndaj
Brixhit Xhons.
Brixhit Xhons.
07:22
(Laughter)
144
430450
2000
(Të qeshura)
07:25
And I read about an orgy
in a tree in Angola.
in a tree in Angola.
145
433301
3566
Dhe lexova për një orgji në
një pemë në Angolë.
një pemë në Angolë.
07:32
But perhaps the most amazing example
146
440870
2152
Por ndoshta shembulli më i mahnitshëm
07:35
of the lengths that people
were prepared to go to
were prepared to go to
147
443046
2404
në largësitë që njerëzit
ishin të gatshëm të shkojnë
ishin të gatshëm të shkojnë
07:37
to help me read the world,
148
445474
1627
që të më ndihmonin të lexoja botën,
07:39
came towards the end of my quest,
149
447125
2449
erdhi drejt përfundimit
të kërkimit tim,
të kërkimit tim,
07:41
when I tried to get hold of a book
from the tiny, Portuguese-speaking
from the tiny, Portuguese-speaking
150
449598
3834
kur provova të gjej një libër
të vockël, të folësve portugez
të vockël, të folësve portugez
07:45
African island nation
of São Tomé and Príncipe.
of São Tomé and Príncipe.
151
453456
3267
populli i ishullit afrikan i
São Tomé dhe Príncipe.
São Tomé dhe Príncipe.
07:49
Now, having spent several months
trying everything I could think of to find
trying everything I could think of to find
152
457364
3649
Pasi provova për ca kohë gjithshka
për sa munda që të gjeja
për sa munda që të gjeja
07:53
a book that had been translated
into English from the nation,
into English from the nation,
153
461037
3339
një libër nga ky vend që të ishte
i përkthyer në anglisht,
i përkthyer në anglisht,
07:56
it seemed as though
the only option left to me
the only option left to me
154
464400
2242
m'u duk që opsioni i vetëm që kisha
07:58
was to see if I could get something
translated for me from scratch.
translated for me from scratch.
155
466666
3207
ishte të shikoja nëse mund të gjeja
diçka të përkthyer posacerisht për mua.
diçka të përkthyer posacerisht për mua.
08:02
Now, I was really dubious
156
470404
1501
Tani, isha shumë e pasigurt
08:03
whether anyone was going
to want to help with this,
to want to help with this,
157
471929
2396
nëse ndokush do të donte të
më ndihmonte me këtë,
më ndihmonte me këtë,
08:06
and give up their time
for something like that.
for something like that.
158
474349
2499
dhe të harxhonin kohën e tyre për
diçka të tillë.
diçka të tillë.
08:09
But, within a week of me putting
a call out on Twitter and Facebook
a call out on Twitter and Facebook
159
477525
4263
Por, një javë pasi kisha bërë thirrje
në Twitter dhe Facebook
në Twitter dhe Facebook
08:13
for Portuguese speakers,
160
481812
1954
për folësit e portugalishtes,
08:15
I had more people than I could
involve in the project,
involve in the project,
161
483790
3571
kisha më shumë se sa më duheshin
për këtë projekt,
për këtë projekt,
08:19
including Margaret Jull Costa,
a leader in her field,
a leader in her field,
162
487385
4358
duke përfshirë Margaret Jull Costa,
një lidere në fushën e saj,
një lidere në fushën e saj,
08:23
who has translated the work
of Nobel Prize winner José Saramago.
of Nobel Prize winner José Saramago.
163
491767
5301
e cila kishte përkthyer veprën e
fituesit të Çmimit Nobel José Saramago.
fituesit të Çmimit Nobel José Saramago.
08:30
With my nine volunteers in place,
164
498443
1935
Në sajë të nëntë vullnetarëve të mi,
08:32
I managed to find a book
by a São Toméan author
by a São Toméan author
165
500402
2588
ia dola të gjeja një libër nga
një autor nga São Tomé
një autor nga São Tomé
08:35
that I could buy enough copies of online.
166
503014
2510
që mund të blija mjaft kopje online.
08:37
Here's one of them.
167
505548
1154
Ja njëra prej tyre.
08:39
And I sent a copy out
to each of my volunteers.
to each of my volunteers.
168
507268
3564
Dhe i dërgova një kopje
secilit nga vullnetarët e mi.
secilit nga vullnetarët e mi.
08:42
They all took on a couple
of short stories from this collection,
of short stories from this collection,
169
510856
3174
Ata të gjithë morën nga dy
tregime të shkurtëra nga ky koleksion,
tregime të shkurtëra nga ky koleksion,
08:46
stuck to their word, sent
their translations back to me,
their translations back to me,
170
514054
3627
e mbajtën fjalën,
më dërguan përkthimet e tyre,
më dërguan përkthimet e tyre,
08:49
and within six weeks,
I had the entire book to read.
I had the entire book to read.
171
517705
3789
dhe brenda gjashtë javësh,
e kisha të gjithë librin për t'a lexuar.
e kisha të gjithë librin për t'a lexuar.
08:54
In that case, as I found so often
during my year of reading the world,
during my year of reading the world,
172
522422
4462
Në këtë rast, si e gjeta shumë shpesh
gjatë vitit tim për të lexuar botën,
gjatë vitit tim për të lexuar botën,
08:58
my not knowing and being open
about my limitations
about my limitations
173
526908
4085
mosdijenia ime dhe të qenurit
e hapur rreth limiteve të mia
e hapur rreth limiteve të mia
09:03
had become a big opportunity.
174
531017
2141
më ishte bërë një mundësi e madhe.
09:05
When it came to São Tomé and Príncipe,
175
533935
2187
Kur bie fjala tek São Tomé dhe Príncipe,
09:08
it was a chance not only
to learn something new
to learn something new
176
536146
3346
ishte një shans që jo vetëm të
mësoja diçka të re
mësoja diçka të re
09:11
and discover a new collection of stories,
177
539516
2675
dhe të zbuloja një koleksion të
ri të tregimeve,
ri të tregimeve,
09:14
but also to bring together
a group of people
a group of people
178
542215
2946
por gjithashtu të sillja së bashku
një grup të njerëzve
një grup të njerëzve
09:17
and facilitate a joint creative endeavor.
179
545185
3229
dhe t'i ndihmoja të bashkoheshin
një përpjekje kreative.
një përpjekje kreative.
09:20
My weakness had become
the project's strength.
the project's strength.
180
548901
3900
Dobësia ime ishte bërë fuqia e projektit.
09:25
The books I read that year
opened my eyes to many things.
opened my eyes to many things.
181
553929
3556
Librat që i lexova atë vit
më ndihmuan t'i shoh gjërat ndryshe.
më ndihmuan t'i shoh gjërat ndryshe.
09:29
As those who enjoy reading will know,
182
557509
2187
Ata që kënaqen duke lexuar e dinë,
09:31
books have an extraordinary power
to take you out of yourself
to take you out of yourself
183
559720
3780
që librat kanë një fuqi të jashtëzakonshme
që të na bëjnë për vete
që të na bëjnë për vete
09:35
and into someone else's mindset,
184
563524
2144
dhe të na vendosin
në mendjen e dikujt tjetër,
në mendjen e dikujt tjetër,
09:37
so that, for a while at least,
185
565692
1842
për atë, për ca kohë të paktën,
09:39
you look at the world
through different eyes.
through different eyes.
186
567558
2225
ju e shikoni botën
nëpërmjet syve të ndryshëm.
nëpërmjet syve të ndryshëm.
09:42
That can be an uncomfortable experience,
187
570390
2463
Kjo mund të jetë dhe një përvojë
e pakëndshme,
e pakëndshme,
09:44
particularly if you're reading a book
188
572877
1772
veçanërisht nëse jeni duke e lexuar
një libër
një libër
09:46
from a culture that may have quite
different values to your own.
different values to your own.
189
574673
3424
nga një kulturë që ka vlera të ndryshme
nga ato tuajat.
nga ato tuajat.
09:50
But it can also be really enlightening.
190
578601
2149
Por gjithashtu mund të jetë edhe
diçka ndriçuese.
diçka ndriçuese.
09:53
Wrestling with unfamiliar ideas
can help clarify your own thinking.
can help clarify your own thinking.
191
581402
3914
Duke luftuar me ide të panjohura
ndihmon të qartësoni mendjen tuaj.
ndihmon të qartësoni mendjen tuaj.
09:57
And it can also show up blind spots
192
585742
2167
Dhe gjithashtu mund t'ju tregojë
s'i shihnit dot
s'i shihnit dot
09:59
in the way you might have
been looking at the world.
been looking at the world.
193
587933
2642
në atë mënyrë që ndoshta po e
shikonit botën.
shikonit botën.
10:03
When I looked back at much
of the English-language literature
of the English-language literature
194
591072
2882
Kur po rimendoja për letërsinë Angleze
10:05
I'd grown up with, for example,
195
593978
1686
që isha rritur, për shembull,
10:07
I began to see how narrow a lot of it was,
196
595688
3037
fillova të shikoj se sa e kufizuar ishte,
10:10
compared to the richness
that the world has to offer.
that the world has to offer.
197
598749
2812
në krahasim me thesarin
që bota ka për të ofruar.
që bota ka për të ofruar.
10:14
And as the pages turned,
198
602886
2162
Dhe ndërsa faqet ktheheshin,
10:17
something else started to happen, too.
199
605072
2466
diçka tjetër filloi të ndodhte,
gjithashtu.
gjithashtu.
10:20
Little by little,
200
608150
1151
Pak nga pak,
10:21
that long list of countries that
I'd started the year with, changed
I'd started the year with, changed
201
609325
4285
ajo listë e gjatë e vendeve që
fillova vitin, ndryshoi
fillova vitin, ndryshoi
10:25
from a rather dry, academic
register of place names
register of place names
202
613634
4359
nga një emër i thatë, akademik
i vendeve
i vendeve
10:30
into living, breathing entities.
203
618017
2681
në subjekte të gjalla.
10:33
Now, I don't want to suggest
that it's at all possible
that it's at all possible
204
621475
2723
Tani, nuk dua të sugjeroj
që është e mundur
që është e mundur
10:36
to get a rounded picture of a country
simply by reading one book.
simply by reading one book.
205
624222
4206
të krijoni një ide për një vend
vetëm duke lexuar një libër.
vetëm duke lexuar një libër.
10:41
But cumulatively, the stories
I read that year
I read that year
206
629010
3589
Por në total, tregimet që lexova atë vit
10:44
made me more alive than ever before
207
632623
3060
më kanë bërë të ndihem më e gjallë
se kurrë më parë
se kurrë më parë
10:47
to the richness, diversity and complexity
of our remarkable planet.
of our remarkable planet.
208
635707
6074
nga pasuria, diversiteti dhe kompleksiteti
i planetit tonë të shkëlqyer.
i planetit tonë të shkëlqyer.
10:54
It was as though the world's stories
209
642654
1993
Ishte sikur tregimet e botës
10:56
and the people who'd gone
to such lengths to help me read them
to such lengths to help me read them
210
644671
3900
dhe të njerëzve që kishin shkuar deri
në atë pikë për të ndihmuar t'i lexoja
në atë pikë për të ndihmuar t'i lexoja
11:00
had made it real to me.
211
648595
1905
më kanë bërë personin që jam.
11:04
These days, when I look at my bookshelves
212
652086
2535
Këto ditë, kur e shikoj raftin tim të
librave
librave
11:06
or consider the works on my e-reader,
213
654645
3125
ose kur i konsideroj veprat në
sirtarin tim online,
sirtarin tim online,
11:09
they tell a rather different story.
214
657794
2115
tregojnë një tregim tjetër.
11:12
It's the story of the power
books have to connect us
books have to connect us
215
660649
3346
Është tregimi i fuqisë që kanë
librat për të na lidhur ne
librat për të na lidhur ne
11:16
across political, geographical,
cultural, social, religious divides.
cultural, social, religious divides.
216
664019
4745
pa marrë parasysh ndarjet politike,
gjeografike, kulturore, shoqërore, fetare.
gjeografike, kulturore, shoqërore, fetare.
11:21
It's the tale of the potential
human beings have to work together.
human beings have to work together.
217
669422
4142
Është tregimi i potencialit të
qenieve njerëzore që të punojnë së bashku.
qenieve njerëzore që të punojnë së bashku.
11:26
And, it's testament
218
674320
1342
Dhe, është një testament
11:27
to the extraordinary times we live
in, where, thanks to the Internet,
in, where, thanks to the Internet,
219
675686
4623
i kohës së jashtëzakonshme që jemi
duke jetuar, ku, falë internetit,
duke jetuar, ku, falë internetit,
11:32
it's easier than ever before
220
680333
1917
e kemi më të lehtë se kurrë
11:34
for a stranger to share a story,
a worldview, a book
a worldview, a book
221
682274
4429
për një të huaj të ndajë një tregim,
një botëkuptim, një libër
një botëkuptim, një libër
11:38
with someone she may never meet,
on the other side of the planet.
on the other side of the planet.
222
686727
3793
me dikë që ndoshta ajo s'mund t'a
takojë kurrë, në anën tjetër të planetit.
takojë kurrë, në anën tjetër të planetit.
11:43
I hope it's a story I'm reading
for many years to come.
for many years to come.
223
691595
3098
Shpresoj të jetë një tregim që do t'a
lexoj për shumë vite të tjera.
lexoj për shumë vite të tjera.
11:47
And I hope many more people will join me.
224
695074
2849
Dhe shpresoj që shumë e shumë
njerëz të më bashkohen.
njerëz të më bashkohen.
11:49
If we all read more widely,
there'd be more incentive
there'd be more incentive
225
697947
2614
Nëse të gjithë do të kishim lexuar
më gjerësisht, do të kishte më shumë nxitje
më gjerësisht, do të kishte më shumë nxitje
11:52
for publishers to translate more books,
226
700585
2547
për botuesit që të përkthenin libra,
11:55
and we would all be richer for that.
227
703156
1939
dhe ne të gjithë do të ishim më
të pasur.
të pasur.
11:57
Thank you.
228
705713
1157
Falemnderit.
11:58
(Applause)
229
706894
3734
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Ann Morgan - Writer, blogger, authorAnn Morgan challenged herself to read a book from every country in the world.
Why you should listen
One day British writer Ann Morgan realized that most books in her bookshelves were by British or American authors. She undertook to read, over the course of a year, at least one book from each of the world's 196 countries -- texts often suggested by bibliophiles from all over the world.
Her experience inspired her book Reading the World (US title: The World Between Two Covers). She blogs about international literature, and her first novel, a psychological literary thriller called Beside Myself, will be published in January 2016.
Ann Morgan | Speaker | TED.com