TED2005
Frans Lanting: The story of life in photographs
Lirske forografije prirode Fransa Lantinga
Filmed:
Readability: 4.3
2,080,417 views
U ovom očaravajućem prikazu, proslavljeni fotograf prirode Frans Lanting predstavlja "Projekat Život", poetičnu zbirku fotografija koje pričaju priču o našoj planeti, od njenih eruptivnih početaka do današnje raznovrsnosti. Muzika za video: Filip Glas (Philip Glass).
Frans Lanting - Nature photographer
Frans Lanting is one of the greatest nature photographers of our time. His work has been featured in National Geographic, Audubon andTime, as well as numerous award-winning books. Lanting's recent exhibition, The LIFE Project, offers a lyrical interpretation of the history of life on Earth. Full bio
Frans Lanting is one of the greatest nature photographers of our time. His work has been featured in National Geographic, Audubon andTime, as well as numerous award-winning books. Lanting's recent exhibition, The LIFE Project, offers a lyrical interpretation of the history of life on Earth. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
Nature's my muse and it's been my passion.
0
0
3000
Priroda je moja muza
i moja strast.
i moja strast.
00:28
As a photographer for National Geographic, I've portrayed it for many.
1
3000
6000
Kao fotograf za Nacionalnu Geografiju,
napravio sam njen portret za mnoge.
napravio sam njen portret za mnoge.
00:34
But five years ago, I went on a personal journey.
2
9000
4000
Ali pre pet godina otišao sam
na lično putovanje.
na lično putovanje.
00:38
I wanted to visualize the story of life.
3
13000
5000
Želeo sam da vizualizujem
priču o životu.
priču o životu.
00:43
It's the hardest thing I've ever attempted,
4
18000
2000
To je najteža stvar
koju sam ikada pokušao
koju sam ikada pokušao
00:45
and there have been plenty of times when I felt like backing out.
5
20000
5000
i mnogo puta sam poželeo
da odustanem.
da odustanem.
00:50
But there were also revelations.
6
25000
2000
Ali je takođe bilo i otkrića.
00:52
And one of those I'd like to share with you today.
7
27000
5000
Jedno od njih bih želeo
da podelim danas sa vama.
da podelim danas sa vama.
00:57
I went down to a remote lagoon in Australia, hoping to see the Earth
8
32000
7000
Otišao sam u udaljenu lagunu u Australiji,
nadajući se da ću videti Zemlju
nadajući se da ću videti Zemlju
01:04
the way it was three billion years ago,
9
39000
2000
onakvu kakva je bila pre
tri milijarde godina
tri milijarde godina
01:06
back before the sky turned blue.
10
41000
4000
pre nego što je
nebo postalo plavo.
nebo postalo plavo.
01:11
There's stromatolites down there --
11
46000
3000
Tamo dole ima stromatolita -
01:14
the first living things to capture photosynthesis --
12
49000
4000
prvih živih stvari koje su
usvojile fotosintezu -
usvojile fotosintezu -
01:18
and it's the only place they still occur today.
13
53000
5000
i to je jedino mesto
gde se danas javljaju.
gde se danas javljaju.
01:23
Going down there was like entering a time capsule,
14
58000
5000
Odlazak dole bio je kao ulazak
u vremensku kapsulu
u vremensku kapsulu
01:28
and I came out with a different sense of myself in time.
15
63000
6000
i izašao sam odande sa drugačijim
osećajem sebe u vremenu.
osećajem sebe u vremenu.
01:34
The oxygen exhaled by those stromatolites
16
69000
5000
Kiseonik koji su
izdisali ovi stromatoliti
izdisali ovi stromatoliti
01:39
is what we all breathe today.
17
74000
3000
je onaj koji svi mi
udišemo danas.
udišemo danas.
01:43
Stromatolites are the heroes in my story.
18
78000
4000
Stromatoliti su heroji
u mojoj priči.
u mojoj priči.
01:47
I hope it's a story that has some resonance for our time.
19
82000
5000
Nadam se da je to priča koja
ima neki odjek u našem vremenu.
ima neki odjek u našem vremenu.
01:52
It's a story about you and me, nature and science.
20
87000
4000
To je priča o vama i meni,
prirodi i nauci.
prirodi i nauci.
01:57
And with that said, I'd like to invite you for
21
92000
4000
I pošto sam to rekao,
želeo bih da vas pozovem
želeo bih da vas pozovem
02:02
a short, brief journey of life through time.
22
97000
5000
na kratko, brzo putovanje
života kroz vreme.
života kroz vreme.
02:25
Our journey starts in space, where matter condenses into spheres over time ...
23
120000
3000
Naše putovanje počinje u svemiru,
gde se materija zgušnjava u sfere tokom vremena...
gde se materija zgušnjava u sfere tokom vremena...
02:33
solidifying into surface, molded by fire.
24
128000
3000
stvrdnjava na površini,
oblikovana vatrom.
oblikovana vatrom.
02:46
The fire gave way, Earth emerged -- but this was an alien planet.
25
141000
7000
Vatra se povukla, pojavila se Zemlja -
ali ovo je bila strana planeta.
ali ovo je bila strana planeta.
02:57
The moon was closer; things were different.
26
152000
4000
Mesec je bio bliže;
stvari su bile različite.
stvari su bile različite.
03:02
Heat from within made geysers erupt -- that is how the oceans were born.
27
157000
8000
Vrelina iznutra je učinila da gejziri eruptiraju -
tako su nastali okeani.
tako su nastali okeani.
03:15
Water froze around the poles and shaped the edges of the Earth.
28
170000
8000
Voda se zamrzla oko polova
i oblikovala ivice Zemlje.
i oblikovala ivice Zemlje.
03:29
Water is the key to life, but in frozen form, it is a latent force.
29
184000
7000
Voda je ključ života, ali u smrznutom obliku
je skrivena snaga.
je skrivena snaga.
03:36
And when it vanishes, Earth becomes Mars.
30
191000
8000
I kad nestane,
Zemlja postaje Mars.
Zemlja postaje Mars.
03:48
But this planet is different -- it's roiling inside.
31
203000
3000
Ali ova planeta je drugačija -
muti se unutra.
muti se unutra.
03:55
And where that energy touches water, something new emerges: life.
32
210000
6000
I kad ta energija dodirne vodu,
nešto novo nastaje: život.
nešto novo nastaje: život.
04:01
It arises around cracks in the Earth.
33
216000
4000
On nastaje oko pukotina u Zemlji.
04:05
Mud and minerals become substrate; there are bacteria.
34
220000
7000
Blato i minerali postaju podloga;
tu su bakterije.
tu su bakterije.
04:13
Learn to multiply, thickening in places ...
35
228000
10000
Uči da se razmnožava,
zgušnjava se na mestima...
zgušnjava se na mestima...
04:23
Growing living structures under an alien sky ...
36
238000
4000
Rastuće žive strukture
pod tuđinskim nebom...
pod tuđinskim nebom...
04:32
Stromatolites were the first to exhale oxygen.
37
247000
3000
Stromatoliti su bili prvi
koji su izdisali kiseonik.
koji su izdisali kiseonik.
04:40
And they changed the atmosphere.
38
255000
3000
I promenili su atmosferu.
04:43
A breath that's fossilized now as iron.
39
258000
4000
Dah koji je sada fosilizovan
kao gvožđe.
kao gvožđe.
04:51
Meteorites delivered chemistry, and perhaps membranes, too.
40
266000
5000
Meteoriti su doneli hemiju
i možda takođe i opne.
i možda takođe i opne.
04:57
Life needs a membrane to contain itself
41
272000
4000
Životu je potrebna opna
da bi se zadržao
da bi se zadržao
05:02
so it can replicate and mutate.
42
277000
7000
tako da može da se
replicira i mutira.
replicira i mutira.
05:09
These are diatoms, single-celled phytoplankton
43
284000
9000
Ovo su silikatne alge,
jednoćelijski fitoplankton
jednoćelijski fitoplankton
05:18
with skeletons of silicon ...
44
293000
3000
sa skeletima od silicijuma...
05:21
circuit boards of the future.
45
296000
2000
štampane ploče budućnosti.
05:27
Shallow seas nurtured life early on, and that's where it morphed
46
302000
8000
Plitka mora su odnegovala život u početku
i ovde se on preobrazio
i ovde se on preobrazio
05:35
into more complex forms.
47
310000
4000
u složenije forme.
05:40
It grew as light and oxygen increased.
48
315000
4000
Porastao je kako su se povećavali
svetlost i kiseonik.
svetlost i kiseonik.
05:48
Life hardened and became defensive.
49
323000
3000
Život je postao teži
i odbramben.
i odbramben.
05:55
It learned to move and began to see. The first eyes grew on trilobites.
50
330000
10000
Naučio je da se pomera i počeo je da vidi.
Prve oči su izrasle na trilobitima.
Prve oči su izrasle na trilobitima.
06:10
Vision was refined in horseshoe crabs,
51
345000
4000
Vid se usavršio
kod potkovičastih kraba,
kod potkovičastih kraba,
06:14
among the first to leave the sea.
52
349000
4000
koje su među prvima
napustile more.
napustile more.
06:19
They still do what they've done for ages, their enemies long gone.
53
354000
7000
One još uvek rade ono što su radile vekovima,
pošto su njihovi neprijatelji odavno iščezli.
pošto su njihovi neprijatelji odavno iščezli.
06:26
Scorpions follow prey out of the sea. Slugs became snails.
54
361000
7000
Škorpije prate plen izvan mora.
Puževi golaći postaju puževi.
Puževi golaći postaju puževi.
06:33
Fish tried amphibian life. Frogs adapted to deserts.
55
368000
9000
Ribe su probale amfibijski život.
Žabe su se adptirale na pustinju.
Žabe su se adptirale na pustinju.
06:43
Lichens arose as a co-op. Fungi married algae ...
56
378000
5000
Lišajevi su nastali kao kooperativa.
Gljive su se spojile sa algama...
Gljive su se spojile sa algama...
06:48
clinging to rock, and eating it too ... transforming barren land.
57
383000
8000
lepeći se za stene i takođe ih jedući...
transformišući jalovu zemlju.
transformišući jalovu zemlju.
07:00
True land plants arose, leafless at first.
58
395000
2000
Prave kopnene biljke su nastale,
bez lišća u početku.
bez lišća u početku.
07:06
Once they learn how to stay upright, they grew in size and shape.
59
401000
5000
Kada su naučile da stoje uspravno
porasle su i uobličile se.
porasle su i uobličile se.
07:12
The fundamental forms of ferns followed,
60
407000
4000
Usledili su osnovni oblici paprati
07:20
to bear spores that foreshadowed seeds.
61
415000
4000
koji su stvorili spore koje su
nagovestile seme.
nagovestile seme.
07:24
Life flourished in swamps.
62
419000
3000
Život je cvetao u močvarama.
07:28
On land, life turned a corner. Jaws formed first; teeth came later.
63
423000
8000
Na kopnu, život je bio na prekretnici.
Prvo se formirala vilica; posle su došli zubi.
Prvo se formirala vilica; posle su došli zubi.
07:36
Leatherbacks and tuataras are echoes from that era.
64
431000
5000
Džinovske kožnate kornjače i tuatare
su odjeci iz tog vremena.
su odjeci iz tog vremena.
07:45
It took time for life to break away from water,
65
440000
4000
Životu je trebalo vremena
da napusti vodu
da napusti vodu
07:49
and it still beckons all the time.
66
444000
4000
i ona ga još uvek stalno doziva.
07:53
Life turned hard so it could venture inland.
67
448000
4000
Život je postao teži pa
je mogao da pokuša na kopnu.
je mogao da pokuša na kopnu.
08:01
And the dragons that arose are still among us today.
68
456000
4000
I zmajevi koji su se pojavili
su još među nama danas.
su još među nama danas.
08:20
Jurassic Park still shimmers in part of Madagascar,
69
475000
4000
Park iz doba jure još uvek blista
u delu Madagaskara
u delu Madagaskara
08:25
and the center of Brazil,
70
480000
3000
i u središtu Brazila,
08:29
where plants called "cycads" remain rock hard.
71
484000
4000
gde su se biljke zvane cikade
čvrsto zadržale.
čvrsto zadržale.
08:40
Forests arose and nurtured things with wings.
72
495000
3000
Pojavile su se šume i odnegovale
stvorenja s krilima.
stvorenja s krilima.
08:49
One early form left an imprint, like it died only yesterday.
73
504000
5000
Jedan rani oblik je ostavio otisak
kao da je umro tek juče.
kao da je umro tek juče.
08:55
And others fly today like echoes of the past.
74
510000
5000
A ostali lete danas
kao odjeci prošlosti.
kao odjeci prošlosti.
09:01
In birds, life gained new mobility.
75
516000
3000
U pticama, život je dobio
novu pokretljivost.
novu pokretljivost.
09:13
Flamingos covered continents. Migrations got underway.
76
528000
6000
Flamingosi su prekrili kontinente.
Migracije su krenule.
Migracije su krenule.
09:24
Birds witnessed the emergence of flowering plants.
77
539000
4000
Ptice su bile svedoci
pojave cvetajućih biljaka.
pojave cvetajućih biljaka.
09:29
Water lilies were among the first.
78
544000
4000
Lokvanja među prvima.
09:38
Plants began to diversify and grew, turning into trees.
79
553000
7000
Biljke su počele da variraju i rastu,
pretvarajući se u drveće.
pretvarajući se u drveće.
09:49
In Australia, a lily turned into a grass tree,
80
564000
4000
U Australiji lokvanj se pretvorio
u travnato drvo,
u travnato drvo,
09:58
and in Hawaii, a daisy became a silver sword.
81
573000
4000
a na Havajima, bela rada
je postala srebrni mač.
je postala srebrni mač.
10:07
In Africa, Gondwana molded Proteas.
82
582000
2000
U Africi, Gondvana je oblikovala
tropski afrički grm.
tropski afrički grm.
10:13
But when that ancient continent broke up, life got lusher.
83
588000
6000
Ali kada se taj drevni kontinent razdvojio,
život je postao bujniji.
život je postao bujniji.
10:19
Tropical rainforests arose, sparking new layers of interdependence.
84
594000
8000
Pojavile su se tropske prašume, stvarajući
nove slojeve međuzavisnosti.
nove slojeve međuzavisnosti.
10:28
Fungi multiplied. Orchids emerged, genitalia shaped to lure insects ...
85
603000
12000
Gljive su se razmnožile. Pojavile su se orhideje
u obliku genitalija da namame insekte...
u obliku genitalija da namame insekte...
10:43
a trick shared by the largest flower on Earth.
86
618000
4000
trik koji dele sa
najvećim cvetom na Zemlji.
najvećim cvetom na Zemlji.
10:50
Co-evolution entwined insects and birds and plants forever.
87
625000
4000
Koevolucija je isprepletala insekte
i ptice i biljke zauvek.
i ptice i biljke zauvek.
11:01
When birds can't fly, they become vulnerable.
88
636000
3000
Kad ptice ne mogu da lete,
postaju ranjive.
postaju ranjive.
11:05
Kiwis are, and so are these hawks trapped near Antarctica.
89
640000
5000
Kiviji su takvi i takođe ovi jastrebovi
zarobljeni u blizini Antarktika.
zarobljeni u blizini Antarktika.
11:14
Extinction can come slowly, but sometimes it arrives fast.
90
649000
7000
Izumiranje može doći sporo,
ali ponekad stigne brzo.
ali ponekad stigne brzo.
11:22
An asteroid hits, and the world went down in flames.
91
657000
4000
Asteroid udari
i svet je nestao u plamenu.
i svet je nestao u plamenu.
11:28
But there were witnesses, survivors in the dark.
92
663000
4000
Ali bilo je svedoka,
preživelih u mraku.
preživelih u mraku.
11:37
When the skies cleared, a new world was born.
93
672000
4000
Kada se nebo pročistilo
novi svet je rođen.
novi svet je rođen.
11:44
A world fit for mammals. From tiny shrews [came]
94
679000
7000
Svet koji pogoduje sisarima.
Od malenih krtica došli su
Od malenih krtica došli su
11:51
tenrecs, accustomed to the dark.
95
686000
3000
tenreci, prilagođeni mraku.
11:55
New forms became bats. Civets.
96
690000
6000
Novi oblici su postali slepi miševi.
Civeti.
Civeti.
12:05
New predators, hyenas, getting faster and faster still.
97
700000
6000
Novi mesožderi, hijene,
postaju sve brži i brži.
postaju sve brži i brži.
12:17
Grasslands created opportunities.
98
712000
2000
Savane su stvorile mogućnosti.
12:23
Herd safety came with sharpened senses.
99
718000
2000
Sigurnost krda je došla
sa izoštrenim čulima.
sa izoštrenim čulima.
12:28
Growing big was another answer, but size always comes at a price.
100
723000
7000
Rast je bio drugi odgovor,
ali veličina uvek ima svoju cenu.
ali veličina uvek ima svoju cenu.
12:41
Some mammals turned back to water.
101
736000
2000
Neki sisari su se
vratili u vodu.
vratili u vodu.
12:45
Walruses adapted with layers of fat. Sea lions got sleek.
102
740000
6000
Morževi su se adaptirali sa slojevima sala.
Morski lavovi su postali glatki.
Morski lavovi su postali glatki.
12:55
And cetaceans moved into a world without bounds.
103
750000
3000
A kitovi su se preselili
u svet bez granica.
u svet bez granica.
13:03
There are many ways to be a mammal. A 'roo hops in Oz;
104
758000
5000
Ima puno načina da se bude sisar.
Kengur skakuće u Australiji;
Kengur skakuće u Australiji;
13:11
a horse runs in Asia; and a wolf evolves stilt legs in Brazil.
105
766000
7000
konj trči u Aziji; vuk razvija
noge u obliku štula u Brazilu.
noge u obliku štula u Brazilu.
13:27
Primates emerge from jungles, as tarsiers first,
106
782000
4000
Primati se pojavljuju u džunglama,
prvo kao tarzijeri
prvo kao tarzijeri
13:36
becoming lemurs not much later.
107
791000
2000
koji postaju lemuri malo kasnije.
13:41
Learning became reinforced. Bands of apes ventured into the open.
108
796000
6000
Učenje se pojačava.
Grupe majmuna izlaze na otvoreno.
Grupe majmuna izlaze na otvoreno.
13:49
And forests dried out once more. Going upright became a lifestyle.
109
804000
7000
Šume se suše još jedanput.
Hodanje uspravno postaje način života.
Hodanje uspravno postaje način života.
13:59
So who are we? Brothers of masculine chimps,
110
814000
3000
Ko smo mi onda?
Braća muških šimpanza,
Braća muških šimpanza,
14:05
sisters of feminine bonobos? We are all of them, and more.
111
820000
6000
sestre ženskih bonobo majmuna?
Mi smo sve to i više.
Mi smo sve to i više.
14:14
We're molded by the same life force.
112
829000
2000
Oblikovani smo istom životnom silom.
14:21
The blood veins in our hands
113
836000
1000
Vene u našim rukama
14:26
echoed a course of water traces on the Earth.
114
841000
3000
podsećaju na
rečne tokove na Zemlji.
rečne tokove na Zemlji.
14:31
And our brains -- our celebrated brains --
115
846000
2000
I naši mozgovi
- naši slavljeni mozgovi -
- naši slavljeni mozgovi -
14:35
reflect a drainage of a tidal marsh.
116
850000
2000
podsećaju na sistem za isušivanje
plimske močvare.
plimske močvare.
14:39
Life is a force in its own right. It is a new element.
117
854000
5000
Život je sila s pravom.
To je nova sila prirode.
To je nova sila prirode.
14:47
And it has altered the Earth. It covers Earth like a skin.
118
862000
8000
On je promenio Zemlju.
Prekriva Zemlju kao koža.
Prekriva Zemlju kao koža.
14:59
And where it doesn't, as in Greenland in winter,
119
874000
3000
A tamo gde nije,
kao na Grenlandu zimi,
kao na Grenlandu zimi,
15:04
Mars is still not very far.
120
879000
2000
Mars još uvek
nije tako daleko.
nije tako daleko.
15:09
But that likelihood fades as long as ice melts again.
121
884000
3000
Ali ta mogućnost bledi
dok se led ne otopi ponovo.
dok se led ne otopi ponovo.
15:14
And where water is liquid, it becomes a womb
122
889000
2000
I tamo gde je voda u tečnom stanju,
ona postaje mesto začeća
ona postaje mesto začeća
15:18
for cells green with chlorophyll -- and that molecular marvel
123
893000
5000
ćelija zelenih od hlorofila -
i to molekularno čudo
i to molekularno čudo
15:24
is what's made a difference -- it powers everything.
124
899000
2000
je ono što je značajno -
ono napaja sve.
ono napaja sve.
15:31
The whole animal world today lives on a stockpile
125
906000
3000
Ceo životinjski svet danas
živi na zalihama
živi na zalihama
15:35
of bacterial oxygen that is cycled constantly
126
910000
3000
bakterijskog kiseonika
koji kruži stalno
koji kruži stalno
15:38
through plants and algae, and their waste is our breath,
127
913000
4000
kroz biljke i alge
i njihov otpad je naš udah
i njihov otpad je naš udah
15:43
and vice versa.
128
918000
1000
i obrnuto.
15:47
This Earth is alive, and it's made its own membrane.
129
922000
3000
Ova Zemlja je živa i napravila je
svoju sopstvenu opnu.
svoju sopstvenu opnu.
15:52
We call it "atmosphere." This is the icon of our journey.
130
927000
8000
Mi je zovemo "atmosfera".
Ovo je portret našeg putovanja.
Ovo je portret našeg putovanja.
16:02
And you all here today can imagine and will shape where we go next.
131
937000
8000
I svi vi ovde danas možete da zamislite i
oblikovaćete ono gde ćemo otići sledeće.
oblikovaćete ono gde ćemo otići sledeće.
16:10
(Applause)
132
945000
6000
(Aplauz)
16:16
Thank you. Thank you.
133
951000
2000
Hvala vam. Hvala vam.
ABOUT THE SPEAKER
Frans Lanting - Nature photographerFrans Lanting is one of the greatest nature photographers of our time. His work has been featured in National Geographic, Audubon andTime, as well as numerous award-winning books. Lanting's recent exhibition, The LIFE Project, offers a lyrical interpretation of the history of life on Earth.
Why you should listen
In the pursuit of his work, Frans Lanting has lived in the trees with wild macaws, camped with giant tortoises inside a volcanic crater, and documented never-before-photographed wildlife and tribal traditions in Madagascar. The Dutch-born, California-based photographer has traveled to Botswana's Okavango Delta, the rain forests of Borneo and the home of emperor penguins in Antarctica.
The resulting photographs -- staggering in their beauty, startling in their originality -- have brought much-needed attention to endangered species and ecological crises throughout the world. In 2001, HRH Prince Bernhard of the Netherlands inducted Lanting as a Knight in the Royal Order of the Golden Ark, the country's highest conservation honor -- just one of many honors he has received throughout his illustrious career.
Frans Lanting | Speaker | TED.com