ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.

Why you should listen

Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.

After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.

(Photo: Lloyd Davis/flickr)

More profile about the speaker
Jonathan Drori | Speaker | TED.com
TEDSalon London Spring 2011

Jonathan Drori: The beautiful tricks of flowers

Jonathan Drori: Çiçeklerin harika numaraları

Filmed:
1,073,427 views

Görsel olarak göz kamaştırıcı bu konuşmada, Jonathan Drori polenlerini dağıtmaları için böcekleri olağanüstü yollarla cezbeden çiçek açan bitkileri - çeyrek milyondan fazla tür - gösteriyor: 'iniş-çizgileri' geliştirip böcekleri içeri yönlendirerek, ultraviole ışıklarıyla parıldayarak ve hatta çiftleşme dönemindeki diğer böcekleri taklit ederek.
- Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:17
Do you know
0
2000
2000
Ne kadar
00:19
how manyçok speciesTürler of floweringçiçekli plantsbitkiler there are?
1
4000
3000
çiçek veren bitki türü olduğunu biliyor musunuz?
00:22
There are a quarterçeyrek of a millionmilyon -- at leasten az those are the onesolanlar we know about --
2
7000
3000
Çeyrek milyon kadar var - en azından bizim bildiğimiz kadarı bunlar -
00:25
a quarterçeyrek of a millionmilyon speciesTürler of floweringçiçekli plantsbitkiler.
3
10000
3000
çeyrek milyon çiçek veren bitki türü.
00:28
And flowersÇiçekler are a realgerçek buggerherif.
4
13000
2000
Ve çiçekler gerçekten haylazdır.
00:30
They're really difficultzor for plantsbitkiler to produceüretmek.
5
15000
2000
Çiçekler için üremesi gerçekten zordur.
00:32
They take an enormousmuazzam amounttutar of energyenerji and a lot of resourceskaynaklar.
6
17000
3000
İnanılmaz derecede enerji ve bir çok kaynak kullanımı gerekir.
00:35
Why would they go to that botherrahatsız?
7
20000
2000
Peki neden bu zahmete katlanırlar?
00:37
And the answerCevap of coursekurs, like so manyçok things in the worldDünya,
8
22000
2000
Ve cevap elbette, dünyadaki bir çok şey gibi,
00:39
is sexseks.
9
24000
2000
sekstir.
00:41
I know what's on your mindus when you're looking at these picturesresimler.
10
26000
3000
Bu resimlere bakarken zihninizden neler geçtiğini biliyorum.
00:45
And the reasonneden that sexualcinsel reproductionüreme is so importantönemli --
11
30000
3000
Ve üremenin bu kadar önemli olmasının nedeni -
00:48
there are lots of other things that plantsbitkiler can do to reproduceçoğaltmak.
12
33000
3000
bitkilerin üreyebilmeleri için yapabilecekleri birçok başka şey var.
00:51
You can take cuttingskupürleri;
13
36000
2000
Aşılama yapabilirsiniz;
00:53
they can sortçeşit of have sexseks with themselveskendilerini;
14
38000
2000
bir nevi kendileriyle seks yapabilirler;
00:55
they can pollinatetozlaşmak themselveskendilerini.
15
40000
2000
kendi kendilerini dölleyebilirler.
00:57
But they really need to spreadYAYILMIŞ theironların genesgenler
16
42000
2000
Ancak gerçekte kendi genlerini diğerleriyle
00:59
to mixkarıştırmak with other genesgenler
17
44000
2000
karıştırmaya ihtiyaçları vardır,
01:01
so that they can adaptuyarlamak to environmentalçevre nichesniş.
18
46000
2000
böylece çevresel ekolojik konumlara uyum sağlayabilirler.
01:03
EvolutionEvrim worksEserleri that way.
19
48000
2000
Evrim bu şekilde çalışır.
01:05
Now the way that plantsbitkiler transmitiletmek that informationbilgi
20
50000
2000
Bitkilerin bilgiyi iletme biçimi
01:07
is throughvasitasiyla pollenpolen.
21
52000
2000
polenler aracılığıyla olur.
01:09
Some of you mayMayıs ayı have seengörüldü some of these picturesresimler before.
22
54000
2000
Bazılarınız bu resimleri daha önce görmüş olabilirsiniz.
01:11
As I say, everyher home should have a scanningtarama electronElektron microscopemikroskop
23
56000
2000
Dediğim gibi, bunları görebilmek için her evde bir görüntüleme
01:13
to be ableyapabilmek to see these.
24
58000
2000
elektron mikroskobu olmalı.
01:15
And there is as manyçok differentfarklı kindsçeşit of pollenpolen
25
60000
2000
Ve çiçek açan bitkiler olduğu gibi
01:17
as there are floweringçiçekli plantsbitkiler.
26
62000
2000
bir çok farklı türde polen var.
01:19
And that's actuallyaslında ratherdaha doğrusu usefulişe yarar for forensicsAdli tıp and so on.
27
64000
3000
Ve bu aslında adli tıp ve başkaları için oldukça faydalı.
01:22
MostÇoğu pollenpolen that causesnedenleri haysaman feverateş for us
28
67000
3000
Bizde bahar nezlesine neden olan polenlerin çoğu
01:25
is from plantsbitkiler that use the windrüzgar
29
70000
2000
polen yaymak için rüzgarı kullanan
01:27
to disseminateyaymak the pollenpolen,
30
72000
2000
bitkilerden gelir.
01:29
and that's a very inefficientyetersiz processsüreç,
31
74000
3000
Ve bu çok verimsiz bir süreçtir,
01:32
whichhangi is why it getsalır up our nosesburunlar so much.
32
77000
2000
bu nedenle burunlarımıza bu kadar fazla girer.
01:34
Because you have to chuckatmak out masseskitleler and masseskitleler of it,
33
79000
2000
Çünkü çok çok miktarda poleni dışarı atmalısınız,
01:36
hopingumut that your sexseks cellshücreler, your maleerkek sexseks cellshücreler,
34
81000
3000
polen içinde yer alan üreme hücrelerinizin,
01:39
whichhangi are heldbekletilen withiniçinde the pollenpolen,
35
84000
2000
erkek üreme hücrelerinizin
01:41
will somehowbir şekilde reachulaşmak anotherbir diğeri flowerçiçek just by chanceşans.
36
86000
2000
bir şekilde, sadece şansla, başka bir çiçeğe ulaşmasını umarak.
01:43
So all the grassesotlar, whichhangi meansanlamına geliyor all of the cerealtahıl cropsbitkileri,
37
88000
3000
Yani tüm çimenler, bu da tüm tahıl ürünleri anlamına geliyor,
01:46
and mostçoğu of the treesağaçlar
38
91000
2000
ve ağaçların çoğu,
01:48
have wind-borneWind-Borne pollenpolen.
39
93000
2000
rüzgarla taşınan polenlere sahiptir.
01:50
But mostçoğu speciesTürler
40
95000
2000
Ama çoğu tür
01:52
actuallyaslında use insectshaşarat to do theironların biddingteklif verme,
41
97000
2000
aslında böcekleri kendi amaçları için kullanır.
01:54
and that's more intelligentakıllı in a way,
42
99000
3000
Ve bu daha zekicedir bir anlamda,
01:57
because the pollenpolen, they don't need so much of it.
43
102000
3000
çünkü polenin, çok fazlasına ihtiyaçları olmaz bu şekilde.
02:00
The insectshaşarat
44
105000
2000
Böcekler ve
02:02
and other speciesTürler
45
107000
3000
diğer türler
02:05
can take the pollenpolen,
46
110000
2000
poleni alabilir,
02:07
transferaktarma it directlydirekt olarak to where it's requiredgereklidir.
47
112000
2000
ihtiyacı olan yere direk olarak ulaştırabilir.
02:09
So we're awarefarkında, obviouslybelli ki, of the relationshipilişki
48
114000
3000
Yani, açıkça, böcekler ve bitkiler arasındaki
02:12
betweenarasında insectshaşarat and plantsbitkiler.
49
117000
2000
ilişkinin farkındayız.
02:14
There's a symbioticsimbiyotik relationshipilişki there,
50
119000
2000
Burada simbiyotik bir ilişki var,
02:16
whetherolup olmadığını it's fliessinekler or birdskuşlar or beesArılar,
51
121000
3000
kuşların ya da arıların uçuşları olsun,
02:19
they're gettingalma something in returndönüş,
52
124000
2000
karşılığında bir şey alırlar,
02:21
and that something in returndönüş is generallygenellikle nectarnektar.
53
126000
3000
ve bu karşılığında aldıkları şey genel olarak nektardır.
02:24
SometimesBazen that symbiosisSymbiosis
54
129000
2000
Bazen simbiyoz harika
02:26
has led to wonderfulolağanüstü adaptationsuyarlamalar --
55
131000
2000
adaptasyonlara yol açar -
02:28
the hummingbirdsinek kuşu hawk-mothŞahin-güve
56
133000
2000
atmaca ağızlı sinekkuşu güvesinin
02:30
is beautifulgüzel in its adaptationadaptasyon.
57
135000
2000
adaptasyonunda çok güzeldir.
02:32
The plantbitki getsalır something,
58
137000
2000
Bitki bir şey elde eder,
02:34
and the hawk-mothŞahin-güve spreadsyayılır the pollenpolen somewherebir yerde elsebaşka.
59
139000
3000
ve atmaca ağızlı polenleri başka yerlere taşır.
02:38
PlantsBitkiler have evolvedgelişti
60
143000
2000
Bitkiler şurada burada
02:40
to createyaratmak little landinginiş stripsşeritler here and there
61
145000
2000
yollarını kaybedebilecek arılar için
02:42
for beesArılar that mightbelki have lostkayıp theironların way.
62
147000
2000
küçük iniş çizgileri yaratmak üzere evrimleşmişlerdir.
02:44
There are markingsişaretler on manyçok plantsbitkiler
63
149000
2000
Bir çok bitkide, diğer böceklere benzeyen
02:46
that look like other insectshaşarat.
64
151000
3000
işaretler vardır.
02:49
These are the anthersjwiles of a lilyzambak,
65
154000
2000
Bunlar bir müge çiçeğinin anterleri,
02:51
cleverlyakıllıca donetamam
66
156000
2000
zekice yapılmış
02:53
so that when the unsuspectingmasum insectböcek
67
158000
2000
böylece kuşkulanmayan böcek
02:55
landstoprakları on it,
68
160000
2000
konduğunda,
02:57
the antherAnter flipsçevirir up and whopswhops it on the back
69
162000
2000
eğilir ve, daha sonra başka bir bitkiye
02:59
with a great loadyük of pollenpolen that it then goesgider to anotherbir diğeri plantbitki with.
70
164000
3000
gidecek olan büyük bir miktarda poleni, sırtına yavaşça vurur.
03:02
And there's an orchidOrkide
71
167000
3000
Ve burada size çeneleri
03:05
that mightbelki look to you as if it's got jawsağız,
72
170000
2000
varmış gibi görünebilecek olan bir orkide var.
03:07
and in a way, it has; it forcesgüçler the insectböcek to crawlyavaş ilerleme out,
73
172000
3000
Bir anlamda, vardır; böceği sürünerek çıkmaya zorlar,
03:10
gettingalma coveredkapalı in pollenpolen that it takes somewherebir yerde elsebaşka.
74
175000
3000
başka bir yere taşıyacağı polene bulanmış bir halde.
03:14
OrchidsOrkide: there are 20,000, at leasten az,
75
179000
2000
Orkideler: en az 20.000 orkide çeşidi
03:16
speciesTürler of orchidsorkide --
76
181000
2000
vardır - şaşırtıcı,
03:18
amazinglyinanılmaz, amazinglyinanılmaz diverseçeşitli.
77
183000
2000
şaşırtıcı derecede çeşitli.
03:20
And they get up to all sortssıralar of trickspüf nokta.
78
185000
2000
Ve bunlar her türlü numarayı yaparlar.
03:22
They have to try and attractçekmek pollinatorspolinatörler
79
187000
3000
İsteklerini yaptırabilmek için denemek ve
03:25
to do theironların biddingteklif verme.
80
190000
2000
taşıyıcıları çekmek zorundadırlar.
03:27
This orchidOrkide, knownbilinen as Darwin'sDarwin'in orchidOrkide,
81
192000
3000
Bu orkide, Darwin orkidesi olarak bilinir,
03:30
because it's one that he studiedokudu
82
195000
2000
çünkü bu onun üzerinde çalıştığı
03:32
and madeyapılmış a wonderfulolağanüstü predictiontahmin when he saw it --
83
197000
2000
ve gördüğünde harika bir tahminde bulunduğu orkide.
03:34
you can see that there's a very long nectarnektar tubetüp
84
199000
3000
Görebileceğiniz gibi çok uzun bir nektar tüpü
03:37
that descendsiner down
85
202000
2000
orkideden aşağıya doğru
03:39
from the orchidOrkide.
86
204000
2000
iniyor.
03:41
And basicallytemel olarak what the insectböcek has to do --
87
206000
2000
Ve temel olarak böceğin yapmak zorunda olduğu -
03:43
we're in the middleorta of the flowerçiçek --
88
208000
2000
çiçeğin ortasındayız-
03:45
it has to stickÇubuk its little proboscishortum
89
210000
2000
küçük hortumunu bunun tam ortasına
03:47
right into the middleorta of that
90
212000
2000
sokmak ve nektara ulaşmak
03:49
and all the way down that nectarnektar tubetüp
91
214000
2000
için nektar tüpünün içine
03:51
to get to the nectarnektar.
92
216000
2000
doğru indirmek.
03:53
And DarwinDarwin said, looking at this flowerçiçek,
93
218000
3000
Ve Darwin, bu çiçeğe bakarak, şöyle dedi,
03:56
"I guesstahmin something has coevolvedcoevolved with this."
94
221000
2000
"Bir şeyin bununla birlikte eşevrimleştiğini tahmin ediyorum."
03:58
And sure enoughyeterli,
95
223000
2000
Ve bekleneceği gibi,
04:00
there's the insectböcek.
96
225000
2000
böyle bir böcek var.
04:02
And I mean, normallynormalde it kindtür of rollsRulo it away,
97
227000
2000
Ve normal olarak bir şekilde yuvarlanıyor,
04:04
but in its erectdik formform,
98
229000
2000
ama dik olduğu durumda,
04:06
that's what it looksgörünüyor like.
99
231000
3000
bu şekilde görünüyor.
04:09
Now you can imaginehayal etmek
100
234000
2000
Şimdi eğer nektar
04:11
that if nectarnektar
101
236000
2000
bitkinin üretmesi için
04:13
is suchböyle a valuabledeğerli thing
102
238000
3000
bu kadar değerli ve pahalı ise
04:16
and expensivepahalı for the plantbitki to produceüretmek
103
241000
2000
ve bir çok polen taşıyıcısını kendine çekiyorsa,
04:18
and it attractsçekiyor lots of pollinatorspolinatörler,
104
243000
3000
o zaman, tıpkı insan cinselliğinde
04:21
then, just as in humaninsan sexseks,
105
246000
2000
olduğu gibi, insanların kandırmaya
04:23
people mightbelki startbaşlama to deceivealdatmak.
106
248000
2000
başlayabileceğini tahmin edebilirsiniz.
04:25
They mightbelki say, "I've got a bitbit of nectarnektar. Do you want to come and get it?"
107
250000
3000
Diyebilirler ki, "Biraz nektarım var. Gelip almak ister misin?"
04:28
Now this is a plantbitki.
108
253000
3000
Şimdi, bu bir bitki.
04:31
This is a plantbitki here
109
256000
2000
Buradaki bitki Güney Afrika'daki
04:33
that insectshaşarat in SouthGüney AfricaAfrika just love,
110
258000
4000
bitkilerin bayıldığı bir bitki.
04:37
and they'veonlar ettik evolvedgelişti with a long proboscishortum
111
262000
3000
Ve dibindeki nektara ulaşmak için
04:40
to get the nectarnektar at the bottomalt.
112
265000
2000
uzun bir hortumla evrildiler.
04:42
And this is the mimicmimik.
113
267000
2000
Ve bu taklitçi.
04:44
So this is a plantbitki that is mimickingtaklit the first plantbitki.
114
269000
3000
Yani bu ilk bitkiyi taklit eden bir bitki.
04:47
And here is the long-probosceduzun-probosced flyuçmak
115
272000
3000
Ve burada taklitçiden hiç nektar
04:50
that has not gottenkazanılmış any nectarnektar from the mimicmimik,
116
275000
3000
alamayan uzun-hortumlu sinek.
04:53
because the mimicmimik doesn't give it any nectarnektar. It thought it would get some.
117
278000
3000
Çünkü taklitçi hiç nektar vermiyor. O ise biraz alabileceğini düşünüyor.
04:56
So not only has the flyuçmak
118
281000
2000
Böylece sadece sinek
04:58
not got the nectarnektar from the mimicmimik plantbitki,
119
283000
2000
taklitçi bitkiden nektar almamakla kalmıyor,
05:00
it's alsoAyrıca -- if you look very closelyyakından
120
285000
2000
aynı zamanda - eğer tam başının sonuna
05:02
just at the headkafa endson, you can see that it's got a bitbit of pollenpolen
121
287000
3000
yakından bakarsanız, başka bir bitkiye taşınacak olan
05:05
that it would be transmittingverici to anotherbir diğeri plantbitki,
122
290000
2000
bir parça polen olduğunu görebilirsiniz,
05:07
if only some botanistbotanikçi hadn'tolmasaydı come alonguzun bir
123
292000
2000
eğer bazı bitki bilimciler gelip
05:09
and stucksıkışmış it to a bluemavi pieceparça of cardkart.
124
294000
2000
onu mavi bir karta yapıştırmamış olsalardı.
05:11
(LaughterKahkaha)
125
296000
5000
(Gülüşmeler)
05:16
Now deceitaldatma carriestaşır on throughvasitasiyla the plantbitki kingdomkrallık.
126
301000
3000
Şimdi hilekarlık bitki krallığında hüküm sürmeye devam ediyor.
05:19
This flowerçiçek with its blacksiyah dotsnoktalar:
127
304000
2000
Siyah noktalarıyla bu çiçek:
05:21
they mightbelki look like blacksiyah dotsnoktalar to us,
128
306000
2000
bize siyah noktacıklar gibi görünebilir,
05:23
but if I tell you, to a maleerkek insectböcek of the right speciesTürler,
129
308000
3000
ama eğer size söylersem ki doğru türün erkek böceklerine,
05:26
that looksgörünüyor like two femaleskadın
130
311000
2000
bunlar gerçekten, gerçekten
05:28
who are really, really hotSıcak to trottırıs.
131
313000
2000
kırıtarak yürüyen iki ateşli dişi gibi görünüyorlar.
05:30
(LaughterKahkaha)
132
315000
2000
(Gülüşmeler)
05:32
And when the insectböcek getsalır there and landstoprakları on it,
133
317000
3000
Ve böcek buraya gelip üzerine konduğunda,
05:35
dousingnötrleştirmeyi itselfkendisi in pollenpolen, of coursekurs, that it's going to take to anotherbir diğeri plantbitki,
134
320000
3000
kendini polene batırdığında, elbette, başka bir bitkiye taşıyacak,
05:38
if you look at the every-home-should-have-oneev-meli-si-tek tek scanningtarama electronElektron microscopemikroskop pictureresim,
135
323000
4000
eğer her-evde-bir-elektron-mikroskobu-olmalı fotoğrafına bakarsanız,
05:42
you can see that there are actuallyaslında some patterningdesenlendirme there,
136
327000
2000
burada aslında bir örüntüleme olduğunu görebilirsiniz,
05:44
whichhangi is three-dimensional3 boyutlu.
137
329000
2000
üç boyutlu bir örüntüleme.
05:46
So it probablymuhtemelen even feelshissediyor good for the insectböcek,
138
331000
3000
Yani muhtemelen böcek çok iyi hissediyor,
05:49
as well as looking good.
139
334000
3000
aynı zamanda güzel görünüyor.
05:52
And these electronElektron microscopemikroskop picturesresimler --
140
337000
2000
Ve bu elektron mikroskobu resimleri -
05:54
here'sburada one of an orchidOrkide mimickingtaklit an insectböcek --
141
339000
3000
Burada orkidelerden biri bir böceği taklit ediyor -
05:57
you can see that differentfarklı partsparçalar of the structureyapı
142
342000
3000
yapısının farklı parçalarının sizin gözünüz için
06:00
have differentfarklı colorsrenkler and differentfarklı texturesdokular to our eyegöz,
143
345000
3000
farklı renklere ve farklı dokulara sahip olduğunu görebilirsiniz,
06:03
have very, very differentfarklı texturesdokular
144
348000
2000
böceğin görebileceği çok, çok
06:05
to what an insectböcek mightbelki perceivealgıladıkları.
145
350000
3000
farklı dokulara sahip.
06:08
And this one is evolvedgelişti to mimicmimik
146
353000
2000
Ve bu ise bazı böceklerin üzerinde
06:10
a glossyparlak metallicmadeni surfaceyüzey
147
355000
3000
görebileceğiniz parlak metalik
06:13
you see on some beetlesböcekler.
148
358000
2000
bir yüzeyi taklit etmeye evirilmiş.
06:15
And underaltında the scanningtarama electronElektron microscopemikroskop,
149
360000
3000
Ve taramalı elektron mikroskobunun altında,
06:18
you can see the surfaceyüzey there --
150
363000
3000
buradaki yüzeyi görebilirsiniz -
06:21
really quiteoldukça differentfarklı from the other surfacesyüzeyler we lookedbaktı at.
151
366000
4000
baktığımız diğer yüzeylerden gerçekten oldukça farklı.
06:25
SometimesBazen the wholebütün plantbitki
152
370000
2000
Bazen tüm bitki bir böceği taklit eder,
06:27
mimicstaklit eder an insectböcek, even to us.
153
372000
3000
hatta bize karşı bile.
06:30
I mean, I think that looksgörünüyor like some sortçeşit of flyinguçan animalhayvan or beastcanavar.
154
375000
3000
Yani, bu uçan bir tür hayvana ya da yaratığa benziyor sanıyorum.
06:33
It's a wonderfulolağanüstü, amazingşaşırtıcı thing.
155
378000
3000
Harika, şaşırtıcı bir şey.
06:36
This one'sbiri cleverzeki. It's calleddenilen obsidianobsidyen.
156
381000
3000
Buradaki zeki biri. Obsidiyen deniyor.
06:39
I think of it as insidiuminsidium sometimesara sıra.
157
384000
2000
Bunu bazen insidiyum gibi düşünüyorum.
06:41
To the right speciesTürler of beeArı,
158
386000
3000
Doğru arı türü için,
06:44
this looksgörünüyor like anotherbir diğeri very aggressiveagresif beeArı,
159
389000
2000
bu çok agresif diğer bir arı gibi görünebilir,
06:46
and it goesgider and bonksbonks it on the headkafa lots and lots of timeszamanlar to try and drivesürücü it away,
160
391000
3000
ve gidip kafasını defalarca vurarak bir çok defa deneyip başından savmaya çalışıyor
06:49
and, of coursekurs, coverskapaklar itselfkendisi with pollenpolen.
161
394000
2000
ve elbette kendini polenle kaplıyor.
06:51
The other thing it does
162
396000
2000
Başka yaptığı şey şu,
06:53
is that this plantbitki mimicstaklit eder anotherbir diğeri orchidOrkide
163
398000
3000
bu bitki böcekler için harika bir yiyecek
06:56
that has a wonderfulolağanüstü storemağaza
164
401000
3000
deposu olan diğer bir orkideyi
06:59
of foodGıda for insectshaşarat.
165
404000
2000
taklit ediyor.
07:01
And this one doesn't have anything for them.
166
406000
2000
Ve bunun onlar için hiçbir şeyi yok.
07:03
So it's deceivingaldatan on two levelsseviyeleri --
167
408000
2000
Yani iki düzeyde kandırıyor -
07:05
fabulousharika.
168
410000
2000
müthiş.
07:07
(LaughterKahkaha)
169
412000
2000
(Gülüşmeler)
07:09
Here we see ylangylang ylangylang,
170
414000
2000
Burada, birçok parfümün
07:11
the componentbileşen of manyçok perfumesparfüm.
171
416000
2000
içeriğinde olan ylang ylangı görüyoruz.
07:13
I actuallyaslında smelteritilmiş someonebirisi with some on earlierdaha erken.
172
418000
3000
Aslında az önce birisinden biraz kokladım.
07:16
And the flowersÇiçekler don't really have to be that gaudyşatafatlı.
173
421000
2000
Ve çiçekler gerçekten bu kadar aşırı süslü olmak zorunda değil.
07:18
They're sendinggönderme out a fantasticfantastik arraydizi of scentkoku
174
423000
3000
Onu alabilecek herhangi bir böceğe bir dizi
07:21
to any insectböcek that'llo olacak have it.
175
426000
3000
fantastik koku yolluyorlar.
07:24
This one doesn't smellkoku so good.
176
429000
2000
Bu çok iyi kokmuyor.
07:26
This is a flowerçiçek
177
431000
2000
Bu gerçekten,
07:28
that really, really smellskokuyor prettygüzel nastykötü
178
433000
3000
gerçekten bayağı kötü kokan bir bitki
07:31
and is designedtasarlanmış, again, evolvedgelişti,
179
436000
3000
ve yine leş çiçeği gibi görünmek üzere
07:34
to look like carrionLeş.
180
439000
3000
tasarlanmış, evrilmiş.
07:37
So fliessinekler love this.
181
442000
2000
Yani sinekler buna bayılıyor.
07:39
They flyuçmak in and they pollinatetozlaşmak.
182
444000
3000
Üzerine uçuyor ve polenleri yayıyorlar.
07:42
This, whichhangi is helicodiceroshelicodiceros,
183
447000
4000
Bu, bu helicodiceros,
07:46
is alsoAyrıca knownbilinen as deadölü horseat arumArum.
184
451000
3000
ölü at zambağı olarak da bilinir.
07:49
I don't know what a deadölü horseat actuallyaslında smellskokuyor like,
185
454000
2000
Ölü bir atın aslında nasıl koktuğunu bilmiyorum,
07:51
but this one probablymuhtemelen smellskokuyor prettygüzel much like it.
186
456000
2000
ama bu muhtemelen ona benzer kokuyor.
07:53
It's really horriblekorkunç.
187
458000
2000
Gerçekten korkunç.
07:55
And blowfliesblowflies just can't help themselveskendilerini.
188
460000
2000
Ve etsinekleri kendilerine engel olamıyorlar.
07:57
They flyuçmak into this thing,
189
462000
2000
Bu şeyin içine doğru uçuyorlar,
07:59
and they flyuçmak all the way down it.
190
464000
2000
ve ta dibine kadar uçuyorlar.
08:01
They layyatırmak theironların eggsyumurta in it,
191
466000
2000
Yumurtalarını içine bırakıyorlar,
08:03
thinkingdüşünme it's a niceGüzel bitbit of carrionLeş,
192
468000
2000
hoş bir parça leş olduğunu düşünerek,
08:05
and not realizingfark that there's no foodGıda for the eggsyumurta, that the eggsyumurta are going to dieölmek,
193
470000
3000
ve yumurtalar için hiç yiyeceğin olmadığını, yumurtaların öleceğini, fark etmeyerek,
08:08
but the plantbitki, meanwhileo esnada, has benefitedyararlandı,
194
473000
3000
ama bitki, bu arada, faydalanıyor,
08:11
because the bristleskıllar releaseserbest bırakmak
195
476000
2000
çünkü kıllar serbest bıraktığında
08:13
and the fliessinekler disappearkaybolmak
196
478000
2000
sinekler sonraki çiçeği
08:15
to pollinatetozlaşmak the nextSonraki flowerçiçek -- fantasticfantastik.
197
480000
3000
tozlamak üzere ortadan kayboluyor - fantastik.
08:18
Here'sİşte arumArum, arumArum maculatummaculatum,
198
483000
2000
Buradaki yılanyastığı,
08:20
"lordsLordlar and ladiesBayan," or "cuckoo-pintguguk kuşu-bira" in this countryülke.
199
485000
3000
lordlar ve leydiler, ya da bu ülkedeki adıyla dana ayağı.
08:23
I photographedfotoğraflandı this thing last weekhafta in DorsetDorset.
200
488000
2000
Bu şeyi geçen hafta Dorset'te fotoğrafladım.
08:25
This thing heatsısıtır up
201
490000
2000
Bu şey çevresindeki ısıyı
08:27
by about 15 degreesderece aboveyukarıdaki ambientortam temperaturesıcaklık --
202
492000
2000
yaklaşık 15 derece artırıyor -
08:29
amazingşaşırtıcı.
203
494000
2000
inanılmaz.
08:31
And if you look down into it,
204
496000
2000
Ve eğer yukarıdan içine doğru bakarsanız,
08:33
there's this sortçeşit of dambaraj pastgeçmiş the spadixspadix,
205
498000
3000
spadiksi geçtiğinde bir nevi bir hazne var,
08:36
fliessinekler get attractedçekti by the heatsıcaklık --
206
501000
2000
sıcaklık sinekleri çekiyor -
08:38
whichhangi is boilingkaynamak off volatileuçucu chemicalskimyasallar, little midgeslarvalarını --
207
503000
2000
buharlaşan kimyasallarla kaynayan bir hazne, küçük sinekçikler -
08:40
and they get trappedhapsolmuş underneathaltında in this containerkonteyner.
208
505000
3000
ve bu muhafaza içinde kısılıp kalıyorlar.
08:43
They drinkiçki this fabulousharika nectarnektar
209
508000
3000
Bu muhteşem nektarı içiyorlar
08:46
and then they're all a bitbit stickyyapışkan.
210
511000
2000
ve sonra hepsi biraz yapış yapış oluyor.
08:48
At night they get coveredkapalı in pollenpolen,
211
513000
3000
Gece polenle kaplanıyorlar,
08:51
whichhangi showersduş down over them,
212
516000
2000
onların üzerine boca oluyor,
08:53
and then the bristleskıllar that we saw aboveyukarıdaki,
213
518000
2000
ve sonra yukarıda gördüğümüz kıllar,
08:55
they sortçeşit of wiltsolgunluk and allowizin vermek all these midgeslarvalarını out, coveredkapalı in pollenpolen --
214
520000
3000
bir nevi iniyorlar ve tüm bu sinekleri salıyorlar, polenle kaplanmış halde -
08:58
fabulousharika thing.
215
523000
2000
muhteşem bir şey.
09:00
Now if you think that's fabulousharika, this is one of my great favoritesSık Kullanılanlar.
216
525000
3000
Şimdi eğer bunun muhteşem olduğunu düşünüyorsanız, bu benim favorilerimden.
09:03
This is the philodendronbitkiyi selloumselloum.
217
528000
3000
Bu philodendron selloum.
09:06
For anyonekimse here from BrazilBrezilya, you'llEğer olacak know about this plantbitki.
218
531000
3000
Brezilya’dan gelenler, bu bitkiyi tanıyacaksınız.
09:09
This is the mostçoğu amazingşaşırtıcı thing.
219
534000
2000
En şaşırtıcı şeylerden.
09:11
That sortçeşit of phallicpenis ile ilgili bitbit there
220
536000
2000
Buradaki bir nevi fallik parça
09:13
is about a footayak long.
221
538000
2000
yaklaşık bir ayak boyunda.
09:15
And it does something
222
540000
2000
Ve bildiğim hiçbir bitkinin
09:17
that no other plantbitki that I know of does,
223
542000
3000
yapmadığı bir şey yapıyor,
09:20
and that is that when it flowersÇiçekler --
224
545000
2000
ve o da şu; çiçek açtığında -
09:22
that's the spadixspadix in the middleorta there --
225
547000
2000
burada ortadaki spadiks -
09:24
for a perioddönem of about two daysgünler,
226
549000
3000
yaklaşık iki günlük bir sürede,
09:27
it metabolizesmetabolize in a way
227
552000
2000
az çok memelilere benzer
09:29
whichhangi is ratherdaha doğrusu similarbenzer to mammalsmemeliler.
228
554000
2000
bir şekilde metabolize ediyor.
09:31
So insteadyerine of havingsahip olan starchnişasta,
229
556000
2000
Yani çiçekler için yiyecek demek
09:33
whichhangi is the foodGıda of plantsbitkiler,
230
558000
2000
olan nişasta üretmek yerine,
09:35
it takes something ratherdaha doğrusu similarbenzer to brownkahverengi fatşişman
231
560000
2000
kahverengi şekere benzer bir şeyi alıp
09:37
and burnsyanıklar it at suchböyle a rateoran
232
562000
2000
öyle bir hızda yakıyor ki,
09:39
that it's burningyanan fatşişman, metabolizingmetabolize,
233
564000
3000
yağ yakıyor yani, küçük bir kedinin
09:42
about the rateoran of a smallküçük catkedi.
234
567000
3000
hızında metabolize ediyor.
09:45
And that's twiceiki defa the energyenerji outputçıktı, weightağırlık for weightağırlık,
235
570000
3000
Ve bu bir sinekkuşunun enerjisinin iki katı,
09:48
than a hummingbirdsinek kuşu --
236
573000
2000
kilo kilo hesaplandığında -
09:50
absolutelykesinlikle astonishingşaşırtıcı.
237
575000
2000
kesinlikle şaşırtıcı.
09:52
This thing does something elsebaşka whichhangi is unusualolağandışı.
238
577000
2000
Bu şey alışılmışın dışında bir şey yapıyor.
09:54
Not only will it raiseyükseltmek itselfkendisi to 115 FahrenheitFahrenheit,
239
579000
3000
Sadece kendisini, iki gün için, 42 ya da 44 santigrat
09:57
43 or 44 degreesderece CentigradeSantigrat, for two daysgünler,
240
582000
3000
dereceye çıkarmakla kalmıyor
10:00
but it keepstutar constantsabit temperaturesıcaklık.
241
585000
3000
aynı zamanda sabit bir sıcaklıkta da tutuyor.
10:03
There's a thermoregulationtermoregülasyon mechanismmekanizma in there
242
588000
2000
Sabit sıcaklığı koruyan bir termoregülasyon
10:05
that keepstutar constantsabit temperaturesıcaklık.
243
590000
2000
mekanizması var burada.
10:07
"Now why does it do this," I hearduymak you asksormak.
244
592000
2000
Şimdi, neden bunu yapıyor? Sorduğunuzu duyar gibiyim.
10:09
Now wouldn'tolmaz you know it,
245
594000
2000
Acaba bilmez misiniz,
10:11
there's some beetlesböcekler that just love to make love at that temperaturesıcaklık.
246
596000
4000
bazı böcekler bu sıcaklıkta aşk yapmaya bayılır.
10:15
And they get insideiçeride, and they get it all on.
247
600000
3000
Ve içeri girerler ve mercimeği fırına verirler.
10:18
(LaughterKahkaha)
248
603000
2000
(Gülüşmeler)
10:20
And the plantbitki showersduş them with pollenpolen,
249
605000
2000
Ve bitki onları polenle yıkar,
10:22
and off they go and pollinatetozlaşmak.
250
607000
3000
ve onlar da çıkar ve polenleri dağıtır.
10:25
And what a wonderfulolağanüstü thing it is.
251
610000
3000
Ne kadar harika bir şeydir bu.
10:28
Now mostçoğu pollinatorspolinatörler
252
613000
3000
Düşünebildiğimiz
10:31
that we think about are insectshaşarat,
253
616000
2000
polen taşıyıcıların çoğu böceklerdir,
10:33
but actuallyaslında in the tropicstropik,
254
618000
2000
ama aslında tropiklerde,
10:35
manyçok birdskuşlar and butterfliesKelebekler pollinatetozlaşmak.
255
620000
3000
birçok kuş ve kelebek polen taşır.
10:38
And manyçok of the tropicaltropikal flowersÇiçekler are redkırmızı,
256
623000
2000
Ve tropikal çiçeklerin birçoğu kırmızıdır,
10:40
and that's because butterfliesKelebekler and birdskuşlar
257
625000
2000
bunun nedeni kelebeklerin ve kuşların
10:42
see similarlybenzer şekilde to us, we think,
258
627000
2000
bize benzer şekilde görmeleridir,
10:44
and can see the colorrenk redkırmızı very well.
259
629000
3000
diye düşünüyoruz, ve kırmızıyı çok iyi görebilirler.
10:47
But if you look at the spectrumspektrum,
260
632000
3000
Ama spektruma baktığınızda,
10:50
birdskuşlar and us, we see redkırmızı, greenyeşil and bluemavi
261
635000
3000
kuşlar ve biz, kırmızı, yeşil ve maviyi görebiliyoruz
10:53
and see that spectrumspektrum.
262
638000
2000
ve spektrumu görebiliyoruz.
10:55
InsectsBöcekler see greenyeşil, bluemavi and ultravioletmorötesi,
263
640000
2000
Böcekler yeşil, mavi ve ultraviyoleyi görürler
10:57
and they see variousçeşitli shadestonları of ultravioletmorötesi.
264
642000
2000
ve ultraviyolenin çeşitli tonlarını görürler.
10:59
So there's something that goesgider on off the endson there.
265
644000
3000
Yani burada sonunda yolundan sapan bir şey var.
11:02
"And wouldn'tolmaz it be great if we could somehowbir şekilde see what that is," I hearduymak you asksormak.
266
647000
3000
"Ve bunun ne olduğunu bir şekilde görebilsek ne kadar harika olurdu," dediğinizi duyar gibiyim.
11:05
Well yes we can.
267
650000
2000
Peki, evet, yapabiliriz.
11:07
So what is an insectböcek seeinggörme?
268
652000
3000
Peki, bir böceğin gördüğü nedir?
11:10
Last weekhafta I tookaldı these picturesresimler of rockKaya rosegül,
269
655000
2000
Geçen hafta kaya gülünün, helianthemum'un
11:12
helianthemumhelianthemum, in DorsetDorset.
270
657000
2000
bu fotoğraflarını çektim Dorset'te.
11:14
These are little yellowSarı flowersÇiçekler like we all see,
271
659000
3000
Bunlar hepimizin gördüğü sarı küçük çiçekler,
11:17
little yellowSarı flowersÇiçekler all over the placeyer.
272
662000
2000
her yerde sarı küçük çiçekler.
11:19
And this is what it looksgörünüyor like with visiblegözle görülür lightışık.
273
664000
3000
Ve bu görülebilir ışıkla nasıl göründükleri.
11:22
This is what it looksgörünüyor like if you take out the redkırmızı.
274
667000
3000
Bu eğer kırmızıyı çıkarırsanız nasıl görüneceği.
11:25
MostÇoğu beesArılar don't perceivealgıladıkları redkırmızı.
275
670000
3000
Çoğu arı kırmızıyı algılamaz.
11:28
And then I put some ultravioletmorötesi filtersfiltreler on my camerakamera
276
673000
4000
Ve sonra fotoğraf makineme bazı ultraviyole filtreleri koydum
11:32
and tookaldı a very, very long exposurePozlama
277
677000
3000
ve ultraviyole ışığın belirli frekanslarında
11:35
with the particularbelirli frequenciesFrekanslar of ultravioletmorötesi lightışık
278
680000
3000
çok, çok uzun pozlayarak bunları çektim
11:38
and this is what I got.
279
683000
2000
ve elde ettiğim bu.
11:40
And that's a realgerçek fantasticfantastik bull'sBoğa eyegöz.
280
685000
3000
Ve bu gerçekten fantastik bir tepecamı.
11:43
Now we don't know
281
688000
2000
Bir arının ne gördüğünü
11:45
exactlykesinlikle what a beeArı seesgörür,
282
690000
2000
tam olarak bilemiyoruz,
11:47
any more than you know what I'm seeinggörme
283
692000
2000
benim bunu kırmızı olarak nitelendirdiğimde
11:49
when I call this redkırmızı.
284
694000
3000
gördüğümü bildiğinizden fazlası değil.
11:52
We can't know what's going on in -- let aloneyalnız an insect'sböceğin --
285
697000
3000
İçeride neler olduğunu bilemeyiz, bırakın bir böceğin,
11:55
anotherbir diğeri humaninsan being'svarlık'ın mindus.
286
700000
3000
bir insanın zihninde olanları da.
11:58
But the contrastkontrast will look something like that,
287
703000
3000
Ama tersi şöyle bir şekilde görünecek.
12:02
so standingayakta out a lot from the backgroundarka fon.
288
707000
2000
Arka plandan çok fazla bir şekilde ayrışarak.
12:04
Here'sİşte anotherbir diğeri little flowerçiçek --
289
709000
2000
Burada başka bir küçük çiçek -
12:06
differentfarklı rangemenzil of ultravioletmorötesi frequenciesFrekanslar,
290
711000
3000
farklı aralıkta ultraviyole frekansları,
12:09
differentfarklı filtersfiltreler
291
714000
2000
polen taşıyıcılarla
12:11
to matchmaç the pollinatorspolinatörler.
292
716000
2000
eşleşecek farklı filtreler.
12:13
And that's the sortçeşit of thing that it would be seeinggörme.
293
718000
3000
Ve bu görülecek olan şeye benzer bir şey.
12:16
Just in casedurum you think
294
721000
2000
Tüm sarı çiçeklerin
12:18
that all yellowSarı flowersÇiçekler have this propertyözellik --
295
723000
3000
bu niteliğe sahip olduğunu düşünme ihtimalinize karşı -
12:21
no flowerçiçek was damagedhasarlı in the processsüreç of this shotatış;
296
726000
3000
bu çekim sürecinde hiçbir çiçek zarar görmemiştir;
12:24
it was just attachedekli to the tripodtripod,
297
729000
3000
sadece tripoda tutturulmuştur,
12:27
not killedöldürdü --
298
732000
2000
öldürülmemiştir -
12:29
then underaltında ultravioletmorötesi lightışık,
299
734000
2000
sonra ultraviyole ışı altında,
12:31
look at that.
300
736000
2000
şuna bakın.
12:33
And that could be the basistemel of a sunscreenGüneş kremi
301
738000
2000
Ve bu bir güneş kreminin temeli olabilir,
12:35
because sunscreenssunscreens work by absorbingemici ultravioletmorötesi lightışık.
302
740000
2000
çünkü güneş kremleri ultraviyole ışığını emerek çalışır.
12:37
So maybe the chemicalkimyasal in that would be usefulişe yarar.
303
742000
3000
Yani belki bunun içindeki kimyasalın faydası olabilir.
12:41
FinallySon olarak, there's one of eveningakşam primroseçuha çiçeği
304
746000
3000
Son olarak, Norveç’ten Bjorn Rorslett'in
12:44
that BjornBjorn RorslettRorslett from NorwayNorveç sentgönderilen me --
305
749000
2000
bana yolladığı bir gecesefası çiçeği var -
12:46
fantasticfantastik hiddengizli patternmodel.
306
751000
2000
fantastik gizli örüntü.
12:48
And I love the ideaFikir of something hiddengizli.
307
753000
2000
Ve gizli bir şey fikrini seviyorum.
12:50
I think there's something poeticşiirsel here,
308
755000
2000
Sanıyorum bunda şiirsel bir şey var.
12:52
that these picturesresimler takenalınmış with ultravioletmorötesi filterfiltre,
309
757000
3000
Bu resimler ultraviyole filtresiyle çekildi,
12:55
the mainana use of that filterfiltre
310
760000
2000
bu filtrenin temel kullanımı
12:57
is for astronomersastronomlar to take picturesresimler of VenusVenüs --
311
762000
3000
Venüs'ün fotoğraflarını çeken astronomlar için -
13:00
actuallyaslında the cloudsbulutlar of VenusVenüs.
312
765000
3000
aslında Venüs'ün bulutlarını.
13:03
That's the mainana use of that filterfiltre.
313
768000
2000
Bu filtrenin ana kullanımı bu.
13:05
VenusVenüs, of coursekurs, is the god of love and fertilitydoğurganlık,
314
770000
3000
Venüs, elbette, aşk ve doğurganlık tanrıçası,
13:08
whichhangi is the flowerçiçek storyÖykü.
315
773000
2000
ki bu da çiçeğin öyküsü.
13:10
And just as flowersÇiçekler spendharcamak a lot of effortçaba
316
775000
2000
Ve çiçekler polen taşıyıcılarını
13:12
tryingçalışıyor to get pollinatorspolinatörler to do theironların biddingteklif verme,
317
777000
3000
ikna etmek için çokça efor sarf ettikleri gibi,
13:15
they'veonlar ettik alsoAyrıca somehowbir şekilde managedyönetilen to persuadeikna etmek us to plantbitki great fieldsalanlar fulltam of them
318
780000
3000
bir şekilde bizi de onlarla dolu geniş tarlalar oluşturmaya ikna etmeyi başardılar;
13:18
and give them to eachher other
319
783000
2000
ve birbirimize doğum ve
13:20
at timeszamanlar of birthdoğum and deathölüm,
320
785000
4000
ölüm anlarında,
13:24
and particularlyözellikle at marriageevlilik,
321
789000
2000
özellikle düğünlerde çiçek vermeye
13:26
whichhangi, when you think of it,
322
791000
2000
ikna ettiler, ki düşünürseniz
13:28
is the momentan that encapsulatesKapsüller
323
793000
2000
bu anlar genetik malzemenin
13:30
the transferaktarma of geneticgenetik materialmalzeme
324
795000
3000
bir organizmadan diğerine geçişini
13:33
from one organismorganizma to anotherbir diğeri.
325
798000
2000
sarmalayan anlardır.
13:35
Thank you very much.
326
800000
2000
Çok teşekkürler.
13:37
(ApplauseAlkış)
327
802000
5000
(Alkışlar)
Translated by Serap Cakil
Reviewed by Sancak Gülgen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Drori - Educator
Jonathan Drori commissioned the BBC's very first websites, one highlight in a long career devoted to online culture and educational media -- and understanding how we learn.

Why you should listen

Jonathan Drori has dedicated his career to media and learning. As the Head of Commissioning for BBC Online, he led the effort to create bbc.co.uk, the online face of the BBC (an effort he recalls fondly). He came to the web from the TV side of the BBC, where as an editor and producer he headed up dozens of television series on science, education and the arts.

After almost two decades at the BBC, he's now a director at Changing Media Ltd., a media and education consultancy, and is a visiting professor at University of Bristol, where he studies educational media and misperceptions in science. He continues to executive produce the occasional TV series, including 2004's award-winning "The DNA Story" and 2009's "Great Sperm Race." He is on the boards of the Royal Botanic Gardens and the Woodland Trust.

(Photo: Lloyd Davis/flickr)

More profile about the speaker
Jonathan Drori | Speaker | TED.com