ABOUT THE SPEAKER
Tim Harford - Economist, journalist, broadcaster
Tim Harford's writings reveal the economic ideas behind everyday experiences.

Why you should listen

In the Undercover Economist column he writes for the Financial Times, Tim Harford looks at familiar situations in unfamiliar ways and explains the fundamental principles of the modern economy. He illuminates them with clear writing and a variety of examples borrowed from daily life.

His book, Adapt: Why Success Always Starts With Failure, argues that the world has become far too unpredictable and complex for today's challenges to be tackled with ready-made solutions and expert opinions. Instead, Harford suggests, we need to learn to embrace failure and to constantly adapt, to improvise rather than plan, to work from the bottom up rather than the top down. His next book, Messy: Thriving in a Tidy-Minded World will be published in September 2016. 

Harford also presents the BBC radio series More or Less, a rare broadcast program devoted, as he says, to "the powerful, sometimes beautiful, often abused but ever ubiquitous world of numbers."

He says: "I’d like to see many more complex problems approached with a willingness to experiment."

More profile about the speaker
Tim Harford | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2011

Tim Harford: Trial, error and the God complex

Tim Harford: Deneme, Yanılma ve Tanrı Kompleksi

Filmed:
2,044,503 views

Ekonomi yazarı Tim Harford karmaşık sistemleri inceliyor -- ve başarılı olanlar arasında şaşırtıcı bir bağlantı buluyor: deneme ve yanılma yöntemi uygulamalarını. TEDGlobal 2011'deki bu canlı konuşmada, bizi raslantısallığımızı kucaklamaya ve daha iyi hatalar yapmaya çağırıyor.
- Economist, journalist, broadcaster
Tim Harford's writings reveal the economic ideas behind everyday experiences. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:15
It's the Secondİkinci WorldDünya WarSavaş.
0
0
2000
İkinci Dünya Savaşı
00:17
A GermanAlmanca prisonhapis campkamp.
1
2000
3000
bir Alman esir kampı,
00:20
And this man,
2
5000
3000
ve bu adam,
00:23
ArchieArchie CochraneCochrane,
3
8000
3000
Archie Cochrane,
00:26
is a prisonermahkum of warsavaş and a doctordoktor,
4
11000
3000
bir savaş esiri ve bir doktor,
00:29
and he has a problemsorun.
5
14000
3000
ve bir sorunu var.
00:32
The problemsorun is that the menerkekler underaltında his carebakım
6
17000
3000
Sorun şu, bakımını üstlendiği adamlar
00:35
are sufferingçile
7
20000
2000
Archie'nin
00:37
from an excruciatingdayanılmaz bir and debilitatingzayıflatıcı conditionşart
8
22000
3000
gerçekten anlamadığı dayanılmaz ve elden ayaktan
00:40
that ArchieArchie doesn't really understandanlama.
9
25000
3000
düşüren bir durumdan dolayı acı çekiyorlar.
00:43
The symptomssemptomlar
10
28000
2000
Semptomlar
00:45
are this horriblekorkunç swellingşişme up of fluidssıvıları underaltında the skincilt.
11
30000
3000
deri altında sıvıların korkunç bir şekilde artması.
00:48
But he doesn't know whetherolup olmadığını it's an infectionenfeksiyon, whetherolup olmadığını it's to do with malnutritionyetersiz beslenme.
12
33000
3000
Ama bunun bir enfeksiyon mu yoksa kötü beslenmeyle mi ilgili olduğunu bilmiyor.
00:51
He doesn't know how to cureÇare it.
13
36000
2000
Nasıl tedavi edeceğini bilmiyor.
00:53
And he's operatingişletme in a hostiledüşmanca environmentçevre.
14
38000
3000
Ve düşmanca bir ortamda çalışmaya çalışıyor.
00:56
And people do terriblekorkunç things in warssavaşlar.
15
41000
2000
Ve savaşlarda insanlar dehşet verici şeyler yaparlar.
00:58
The GermanAlmanca campkamp guardsMuhafızlar, they'veonlar ettik got boredcanı sıkkın.
16
43000
3000
Alman kampındaki gardiyanlar, sıkılıyor.
01:01
They'veOnlar ettik takenalınmış to just firingateş into the prisonhapis campkamp at randomrasgele
17
46000
2000
Rastgele kamptakilere ateş etmeye başlıyorlar
01:03
for funeğlence.
18
48000
2000
eğlence için.
01:05
On one particularbelirli occasionfırsat,
19
50000
2000
Bir defasında,
01:07
one of the guardsMuhafızlar threwattı a grenadeel bombası into the prisoners'mahkûm lavatorylavabo
20
52000
3000
gardiyanlardan biri esirlerin tuvaletlerine, içerisi esir doluyken
01:10
while it was fulltam of prisonersmahkumlar.
21
55000
3000
bir el bombası atıyor.
01:13
He said he heardduymuş suspiciousşüpheli laughterkahkaha.
22
58000
2000
Şüpheli gülüşmeler duyduğunu söylüyor.
01:15
And ArchieArchie CochraneCochrane, as the campkamp doctordoktor,
23
60000
3000
Ve Archie Cochrane, kamp doktoru olarak,
01:18
was one of the first menerkekler in
24
63000
2000
bu pisliği temizleyecek
01:20
to clearaçık up the messdağınıklık.
25
65000
2000
olanların ilklerinden.
01:22
And one more thing:
26
67000
2000
Ve bir şey daha:
01:24
ArchieArchie was sufferingçile from this illnesshastalık himselfkendisi.
27
69000
3000
Archie kendisi de bu hastalıktan muzdarip.
01:27
So the situationdurum seemedgibiydi prettygüzel desperateumutsuz.
28
72000
3000
Yani durum oldukça ümitsiz görünüyor.
01:30
But ArchieArchie CochraneCochrane
29
75000
2000
Ama Archie Cochrane
01:32
was a resourcefulbecerikli personkişi.
30
77000
3000
becerikli bir kişi.
01:35
He'dO istiyorsunuz alreadyzaten smuggledkaçak vitaminvitamin C into the campkamp,
31
80000
3000
Zaten kampa gizlice C vitamini sokmuştu,
01:38
and now he managedyönetilen
32
83000
2000
ve şimdi de karaborsadan
01:40
to get holdambar of suppliesgereçler of marmitemarmite
33
85000
2000
"marmite" erzaklarını almayı
01:42
on the blacksiyah marketpazar.
34
87000
2000
başarmıştı.
01:44
Now some of you will be wonderingmerak ediyor what marmitemarmite is.
35
89000
3000
Şimdi bazılarını "marmite"ın ne olduğu merak edebilir.
01:47
MarmiteMarmite is a breakfastkahvaltı spreadYAYILMIŞ belovedsevgili of the Britishİngiliz.
36
92000
3000
"Marmite" İngilizlerin pek sevdiği bir kahvaltılık.
01:50
It looksgörünüyor like crudeham oilsıvı yağ.
37
95000
2000
Ham petrol gibi görünür.
01:52
It tastestadı ...
38
97000
2000
Tadı..
01:54
zestyzesty.
39
99000
2000
ekşimsi.
01:56
And importantlyönemlisi,
40
101000
2000
Ve daha önemlisi,
01:58
it's a richzengin sourcekaynak
41
103000
2000
zengin bir B12
02:00
of vitaminvitamin B12.
42
105000
2000
vitamini kaynağı.
02:02
So ArchieArchie splitsböler the menerkekler underaltında his carebakım as besten iyi he can
43
107000
3000
Böylece Archie ilgilendiği adamları elinden geldiğinde
02:05
into two equaleşit groupsgruplar.
44
110000
2000
eşit iki gruba ayırır.
02:07
He givesverir halfyarım of them vitaminvitamin C.
45
112000
2000
Onların yarısına C vitamini veriyor.
02:09
He givesverir halfyarım of them vitaminvitamin B12.
46
114000
3000
Diğer yarısına ise B12 vitamini veriyor.
02:12
He very carefullydikkatlice and meticulouslytitizlikle notesnotlar his resultsSonuçlar
47
117000
3000
Çok dikkatli ve titiz bir şekilde sonuçları bir egzersiz
02:15
in an exerciseegzersiz bookkitap.
48
120000
2000
defterine yazıyor.
02:17
And after just a fewaz daysgünler,
49
122000
2000
Ve sadece birkaç gün sonra,
02:19
it becomesolur clearaçık
50
124000
2000
hastalığa ne neden
02:21
that whateverher neyse is causingneden olan this illnesshastalık,
51
126000
3000
oluyor olsun, açıkça anlaşıldı ki
02:24
marmitemarmite is the cureÇare.
52
129000
3000
"marmite" bunun ilacı.
02:27
So CochraneCochrane then goesgider to the GermansAlmanlar who are runningkoşu the prisonhapis campkamp.
53
132000
3000
Böylece Cochrane sonra esir kampını idare eden Almanlara gidiyor.
02:30
Now you've got to imaginehayal etmek at the momentan --
54
135000
2000
Şimdi şu anda hayal etmeniz gerekiyor-
02:32
forgetunutmak this photoFotoğraf, imaginehayal etmek this guy
55
137000
2000
bu fotoğrafı unutun, bu adamı uzun
02:34
with this long gingerzencefil beardsakal and this shockşok of redkırmızı hairsaç.
56
139000
3000
kızıl sakalı ve çarpılmış kızıl saçları hayal edin.
02:37
He hasn'tdeğil sahiptir been ableyapabilmek to shavetıraş -- a sortçeşit of BillyBilly ConnollyConnolly figureşekil.
57
142000
3000
Tıraş olamıyordu- bir nevi Billy Connolly figürü.
02:40
CochraneCochrane, he startsbaşlar rantingranting at these GermansAlmanlar
58
145000
2000
Cochrane, İskoç aksanıyla bu Almanlara
02:42
in this Scottishİskoç accentAksan --
59
147000
2000
heyecanlı bir şekilde anlatıyor-
02:44
in fluentakıcı GermanAlmanca, by the way, but in a Scottishİskoç accentAksan --
60
149000
3000
akıcı bir Almancayla, bu arada, ama İskoç aksanıyla-
02:47
and explainsaçıklar to them how GermanAlmanca culturekültür was the culturekültür
61
152000
3000
ve onlara Alman kültürünün dünyaya Schiller ve Goethe'yi
02:50
that gaveverdi SchillerSchiller and GoetheGoethe to the worldDünya.
62
155000
2000
vermiş bir kültür olduğunu anlatıyor.
02:52
And he can't understandanlama
63
157000
2000
Ve bu barbarlığın nasıl
02:54
how this barbarismbarbarlık can be toleratedtolere,
64
159000
2000
tolere edilebildiğini anlayamıyor.
02:56
and he ventsHavalandırma his frustrationshayal kırıklıklarının.
65
161000
3000
Ve hayal kırıklığını dışa vuruyor.
02:59
And then he goesgider back to his quarterskışla,
66
164000
3000
Ve sonra kendi kışlasına döner,
03:02
breakssonları down and weepsağlıyor
67
167000
3000
kendini tutamaz ve ağlar
03:05
because he's convincedikna olmuş that the situationdurum is hopelessUmutsuz.
68
170000
3000
çünkü durumun ümitsiz olduğuna ikna olmuştur.
03:10
But a younggenç GermanAlmanca doctordoktor
69
175000
3000
Ama genç bir Alman doktor
03:13
picksseçtikleri up ArchieArchie Cochrane'sCochrane'nın exerciseegzersiz bookkitap
70
178000
3000
Archie Cochrane'nin egzersiz defterini alır
03:16
and saysdiyor to his colleaguesmeslektaşlar,
71
181000
4000
ve iş arkadaşlarına şöyle der,
03:20
"This evidencekanıt is incontrovertibleyadsınamaz.
72
185000
5000
'Bu kanıt inkar edilemez.
03:25
If we don't supplyarz vitaminsVitaminler to the prisonersmahkumlar,
73
190000
3000
Eğer esirlere vitamin sağlamazsak,
03:28
it's a warsavaş crimesuç."
74
193000
2000
bu bir savaş suçu olur.'
03:30
And the nextSonraki morningsabah,
75
195000
2000
Ve ertesi sabah,
03:32
suppliesgereçler of vitaminvitamin B12 are deliveredteslim to the campkamp,
76
197000
3000
B12 vitamini tedariki kampa getirilir ve esirler
03:35
and the prisonersmahkumlar beginbaşla to recoverkurtarmak.
77
200000
3000
iyileşmeye başlarlar.
03:39
Now I'm not tellingsöylüyorum you this storyÖykü
78
204000
2000
Şimdi size bu hikayeyi anlatıyorum
03:41
because I think ArchieArchie CochraneCochrane is a dudedostum,
79
206000
2000
çünkü bana kalırsa Archie Cochrane bir ahbap,
03:43
althougholmasına rağmen ArchieArchie CochraneCochrane is a dudedostum.
80
208000
4000
Archie Cochrane'nin ahbap olmasına rağmen.
03:47
I'm not even tellingsöylüyorum you the storyÖykü
81
212000
2000
Hatta bunu size halk politikasının
03:49
because I think we should be runningkoşu
82
214000
2000
her alanında daha dikkatlice kontrol
03:51
more carefullydikkatlice controlledkontrollü randomizedrandomize trialsdenemeler
83
216000
2000
edilen rasgele çalışmalar yapmamız
03:53
in all aspectsyönleri of publichalka açık policypolitika,
84
218000
2000
gerektiğini söylemek için anlatmıyorum,
03:55
althougholmasına rağmen I think that would alsoAyrıca be completelytamamen awesomemüthiş.
85
220000
4000
ki aslında bunun tamamen müthiş olacağını düşünüyorum.
03:59
I'm tellingsöylüyorum you this storyÖykü
86
224000
2000
Siz bu hikayeyi anlatıyorum
04:01
because ArchieArchie CochraneCochrane, all his life,
87
226000
3000
çünkü Archie Cochrane, tüm yaşamı boyunca,
04:04
foughtkavga etti againstkarşısında a terriblekorkunç afflictionızdırap,
88
229000
4000
korkunç bir dertle savaştı.
04:08
and he realizedgerçekleştirilen it was debilitatingzayıflatıcı to individualsbireyler
89
233000
4000
Ve bunun insanları zayıf düşürdüğünü fark etti
04:12
and it was corrosiveaşındırıcı to societiestoplumlar.
90
237000
2000
ve toplumları yıprattığını.
04:14
And he had a nameisim for it.
91
239000
2000
Ve buna verdiği bir isim vardı.
04:16
He calleddenilen it the God complexkarmaşık.
92
241000
3000
Bunu 'Tanrı kompleksi' olarak isimlendirdi.
04:19
Now I can describetanımlamak the symptomssemptomlar of the God complexkarmaşık very, very easilykolayca.
93
244000
4000
Şimdi Tanrı kompleksinin semptomlarını çok, çok kolay bir şekilde tarif edebilirim.
04:23
So the symptomssemptomlar of the complexkarmaşık
94
248000
3000
Yani kompleksin semptomları
04:26
are, no mattermadde how complicatedkarmaşık the problemsorun,
95
251000
3000
problem ne kadar karmaşık olursa olsun,
04:29
you have an absolutelykesinlikle overwhelmingezici beliefinanç
96
254000
3000
cevap bulmada, hatasız bir şekilde doğru
04:32
that you are infalliblyinfallibly right in your solutionçözüm.
97
257000
4000
olduğuna dair, kesinlikle ezici bir inancın olmasıydı.
04:36
Now ArchieArchie was a doctordoktor,
98
261000
2000
Şimdi Archie bir doktordu.
04:38
so he hungasılı around with doctorsdoktorlar a lot.
99
263000
2000
Yani doktorlarla çok takılıyordu.
04:40
And doctorsdoktorlar sufferacı çekmek from the God complexkarmaşık a lot.
100
265000
3000
Ve doktorlar Tanrı kompleksinden sıklıkla çekerler.
04:43
Now I'm an economistiktisatçı, I'm not a doctordoktor,
101
268000
2000
Ben bir ekonomistim, doktor değilim,
04:45
but I see the God complexkarmaşık around me all the time
102
270000
2000
ama Tanrı kompleksini etrafımda her zaman
04:47
in my fellowadam economistsekonomistler.
103
272000
2000
ekonomist arkadaşlarımda görüyorum.
04:49
I see it in our business leadersliderler.
104
274000
2000
İş dünyasındaki liderlerde görüyorum.
04:51
I see it in the politicianssiyasetçiler we voteoy for --
105
276000
2000
Oy verdiğimiz politikacılarda görüyorum-
04:53
people who, in the faceyüz of an incrediblyinanılmaz complicatedkarmaşık worldDünya,
106
278000
4000
İnanılmaz derecede karmaşık bir dünyanın karşısında,
04:57
are neverthelessyine de absolutelykesinlikle convincedikna olmuş
107
282000
3000
dünyanın nasıl çalıştığını anladıklarına
05:00
that they understandanlama the way that the worldDünya worksEserleri.
108
285000
3000
ne olursa olsun kesinlikle ikna olmuş insanlar bunlar.
05:03
And you know, with the futuregelecek billionsmilyarlarca that we'vebiz ettik been hearingişitme about,
109
288000
3000
Ve biliyorsunuz, sürekli duyduğumuz gelecekteki milyarlarla,
05:06
the worldDünya is simplybasitçe faruzak too complexkarmaşık
110
291000
2000
dünya basitçe söyleyecek olursak
05:08
to understandanlama in that way.
111
293000
2000
bu şekilde anlamak için çok karmaşık.
05:10
Well let me give you an exampleörnek.
112
295000
2000
Peki, size bir örnek vereyim.
05:12
ImagineHayal for a momentan
113
297000
2000
Bir an hayal edin,
05:14
that, insteadyerine of TimTim HarfordHarford in frontön of you,
114
299000
2000
karşınızdaki Tim Harford yerine,
05:16
there was HansHans RoslingRosling presentingtakdim his graphsgrafikleri.
115
301000
3000
Hans Rosling grafiklerini size sunuyor.
05:19
You know HansHans:
116
304000
2000
Hans'ı bilirsiniz:
05:21
the MickMick JaggerJagger of TEDTED.
117
306000
2000
TED'in Mick Jagger'ı.
05:23
(LaughterKahkaha)
118
308000
2000
(Gülüşmeler)
05:25
And he'diçin ona be showinggösterme you these amazingşaşırtıcı statisticsistatistik,
119
310000
2000
Ve size bu inanılmaz istatistikleri gösteriyor,
05:27
these amazingşaşırtıcı animationsanimasyonlar.
120
312000
2000
bu inanılmaz animasyonları.
05:29
And they are brilliantparlak; it's wonderfulolağanüstü work.
121
314000
2000
Ve çok başarılılar, harika bir iş.
05:31
But a typicaltipik HansHans RoslingRosling graphgrafik:
122
316000
2000
Ama tipik Hans Rosling grafiği:
05:33
think for a momentan, not what it showsgösterileri,
123
318000
3000
bir an için düşünün, ne gösterdiğini değil,
05:36
but think insteadyerine about what it leavesyapraklar out.
124
321000
3000
ama göstermediği, dışarıda bıraktığı nedir onu düşünün.
05:39
So it'llolacak showgöstermek you GDPGSYİH perbaşına capitadüşen,
125
324000
3000
Yani size kişi başına GMH'yı göstereceğim,
05:42
populationnüfus, longevityuzun ömürlü,
126
327000
2000
nüfus, yaşam süresi,
05:44
that's about it.
127
329000
2000
bu kadar.
05:46
So threeüç piecesparçalar of dataveri for eachher countryülke --
128
331000
2000
Yani her ülke için üç parça veri-
05:48
threeüç piecesparçalar of dataveri.
129
333000
2000
üç parça veri.
05:50
ThreeÜç piecesparçalar of dataveri is nothing.
130
335000
2000
Üç parça veri hiç bir şeydir.
05:52
I mean, have a look at this graphgrafik.
131
337000
2000
Demek istediğim, şu grafiğe bakın.
05:54
This is producedüretilmiş by the physicistfizikçi CesarCesar HidalgoHidalgo.
132
339000
2000
Fizikçi Cesar Hidalgo tarafından hazırlandı.
05:56
He's at MITMIT.
133
341000
2000
Kendisi MIT'de.
05:58
Now you won'talışkanlık be ableyapabilmek to understandanlama a wordsözcük of it,
134
343000
2000
Bunun bir kelimesinden bir şey anlamayacaksınız,
06:00
but this is what it looksgörünüyor like.
135
345000
2000
ama bu şekilde görünüyor.
06:02
CesarCesar has trolledkarıştırdım the databaseveritabanı
136
347000
2000
Cesar veritabanını 5.000'den fazla
06:04
of over 5,000 differentfarklı productsÜrünler,
137
349000
3000
ürün için taramış ve bu veritabanını
06:07
and he's used techniquesteknikleri of network analysisanaliz
138
352000
5000
sorgulayacak ve farklı ürünler arasındaki
06:12
to interrogatesorguya this databaseveritabanı
139
357000
2000
ilişkileri grafiğe dönüştürecek
06:14
and to graphgrafik relationshipsilişkiler betweenarasında the differentfarklı productsÜrünler.
140
359000
2000
network analizi tekniklerini kullanmış.
06:16
And it's wonderfulolağanüstü, wonderfulolağanüstü work.
141
361000
2000
Ve bu harika, harika bir iş.
06:18
You showgöstermek all these interconnectionsbağlantıları, all these interrelationsilişkileri.
142
363000
3000
Tüm bu ara bağlantıları, tüm bu karşılıklı ilişkileri gösteriyorsunuz.
06:21
And I think it'llolacak be profoundlyderinden usefulişe yarar
143
366000
2000
Ve sanırım bu ekonominin nasıl
06:23
in understandinganlayış how it is that economiesekonomiler growbüyümek.
144
368000
3000
büyüdüğünü anlamak açısından son derece faydalı.
06:26
BrilliantParlak work.
145
371000
2000
Başarılı bir iş.
06:28
CesarCesar and I trieddenenmiş to writeyazmak a pieceparça for The NewYeni YorkYork TimesKez MagazineDergi
146
373000
2000
Cesar ve ben New York Time dergisine bunun nasıl çalıştığını
06:30
explainingaçıklayan how this worksEserleri.
147
375000
2000
anlatan bir yazı yazmaya çalıştık.
06:32
And what we learnedbilgili
148
377000
2000
Ve öğrendiğimiz
06:34
is Cesar'sCesar'ın work is faruzak too good to explainaçıklamak
149
379000
2000
Cesar'ın çalışmasının New York Time
06:36
in The NewYeni YorkYork TimesKez MagazineDergi.
150
381000
2000
dergisinde açıklanamayacak kadar iyi olduğuydu.
06:40
FiveBeş thousandbin productsÜrünler --
151
385000
3000
5.000 ürün-
06:43
that's still nothing.
152
388000
2000
bu hala hiçbir şey.
06:45
FiveBeş thousandbin productsÜrünler --
153
390000
2000
5.000 ürün-
06:47
imaginehayal etmek countingsayma everyher productürün categorykategori
154
392000
2000
Cesar Hidalgo'nun verilerindeki her ürün
06:49
in CesarCesar Hidalgo'sHidalgo dataveri.
155
394000
2000
kategorisini saydığınızı hayal edin.
06:51
ImagineHayal you had one secondikinci
156
396000
2000
Her bir ürün kategorisi için
06:53
perbaşına productürün categorykategori.
157
398000
2000
bir saniyeniz olduğunu hayal edin.
06:55
In about the lengthuzunluk of this sessionoturum, toplantı, celse,
158
400000
3000
Yaklaşık bu oturumun uzunluğu gibi bir sürede,
06:58
you would have countedsayılır all 5,000.
159
403000
2000
tüm 5.000 ürünü saymış olurdunuz.
07:00
Now imaginehayal etmek doing the sameaynı thing
160
405000
2000
Şimdi aynı şeyi Walmart'ta indirimde
07:02
for everyher differentfarklı typetip of productürün on saleSatılık in WalmartWalmart.
161
407000
3000
olan farklı her ürüne yaptığınızı hayal edin.
07:05
There are 100,000 there. It would take you all day.
162
410000
3000
Orada 100.000 ürün var. Tüm gününüzü alacaktır.
07:08
Now imaginehayal etmek tryingçalışıyor to countsaymak
163
413000
2000
Şimdi Tokyo, Londra,
07:10
everyher differentfarklı specificözel productürün and servicehizmet
164
415000
3000
New York gibi başlıca ekonomilerdeki
07:13
on saleSatılık in a majormajör economyekonomi
165
418000
2000
indirimde olan her farklı
07:15
suchböyle as TokyoTokyo, LondonLondra or NewYeni YorkYork.
166
420000
2000
spesifik ürünü saymayı deneyin.
07:17
It's even more difficultzor in EdinburghEdinburgh
167
422000
2000
Bu hatta Edinburgh'da daha da zor
07:19
because you have to countsaymak all the whiskyviski and the tartantartan.
168
424000
3000
çünkü tüm viski ve tartanı da saymak zorundasınız.
07:22
If you wanted to countsaymak everyher productürün and servicehizmet
169
427000
2000
Eğer New York'ta indirimdeki her ürünü ve servisi
07:24
on offerteklif in NewYeni YorkYork --
170
429000
2000
saymak istiyorsanız-
07:26
there are 10 billionmilyar of them --
171
431000
2000
10 milyar kadar var-
07:28
it would take you 317 yearsyıl.
172
433000
3000
317 yılınızı alacaktır.
07:31
This is how complexkarmaşık the economyekonomi we'vebiz ettik createdoluşturulan is.
173
436000
3000
İşte yarattığımız ekonomi bu derece karmaşık.
07:34
And I'm just countingsayma toasterstost makineleri here.
174
439000
2000
Ve ben burada sadece tost makinelerini sayıyorum.
07:36
I'm not tryingçalışıyor to solveçözmek the MiddleOrta EastDoğu problemsorun.
175
441000
2000
Orta Doğu sorununu çözmeye çalışmıyorum.
07:39
The complexitykarmaşa here is unbelievableInanılmaz.
176
444000
3000
Buradaki karmaşıklık inanılmaz.
07:42
And just a pieceparça of contextbağlam --
177
447000
2000
Ve sadece bir parça bağlam-
07:44
the societiestoplumlar in whichhangi our brainsbeyin evolvedgelişti
178
449000
2000
beynimizin gelişmeye başladığı toplumların
07:46
had about 300 productsÜrünler and servicesHizmetler.
179
451000
2000
yaklaşık 300 ürün ve servis vardı.
07:48
You could countsaymak them in fivebeş minutesdakika.
180
453000
3000
Bunları beş dakika içinde sayabilirsiniz.
07:51
So this is the complexitykarmaşa of the worldDünya that surroundsçevreleyen us.
181
456000
3000
Yani bizi saran dünyanın karmaşıklığı bu.
07:54
This perhapsbelki is why
182
459000
2000
Bu belki Tanrı kompleksini
07:56
we find the God complexkarmaşık so temptingcazip.
183
461000
3000
böyle cezp edici bulmamızın nedeni.
07:59
We tendeğiliminde to retreatgeri çekilme and say, "We can drawçekmek a pictureresim,
184
464000
3000
Geriye çekilip 'Resim çizebiliriz, bazı grafikler yerleştirir,
08:02
we can postposta some graphsgrafikleri,
185
467000
2000
anladık, bunun nasıl işlediğini
08:04
we get it, we understandanlama how this worksEserleri."
186
469000
3000
anlıyoruz' deme eğilimindeyizdir.
08:07
And we don't.
187
472000
2000
Ve anlamayız.
08:09
We never do.
188
474000
2000
Asla.
08:11
Now I'm not tryingçalışıyor to deliverteslim etmek a nihilisticnihilist messagemesaj here.
189
476000
2000
Şimdi burada vermeye çalıştığım nihilistik bir mesaj.
08:13
I'm not tryingçalışıyor to say we can't solveçözmek
190
478000
2000
Karmaşık bir dünyada var olan
08:15
complicatedkarmaşık problemssorunlar in a complicatedkarmaşık worldDünya.
191
480000
2000
karmaşık sorunları çözemeyiz demeye çalışmıyorum.
08:17
We clearlyAçıkça can.
192
482000
2000
Açıkça yapabiliriz.
08:19
But the way we solveçözmek them
193
484000
2000
Ama yolu, onları alçak gönüllülükle
08:21
is with humilitytevazu --
194
486000
2000
çözmek olmalı-
08:23
to abandonterk the God complexkarmaşık
195
488000
2000
Tanrı kompleksinden vazgeçmek
08:25
and to actuallyaslında use a problem-solvingSorun çözme techniqueteknik that worksEserleri.
196
490000
3000
ve aslında işleyen bir sorun çözme tekniği kullanmak.
08:28
And we have a problem-solvingSorun çözme techniqueteknik that worksEserleri.
197
493000
3000
Ve işleyen bir sorun çözme tekniğimiz var.
08:31
Now you showgöstermek me
198
496000
2000
Şimdi bana başarılı
08:33
a successfulbaşarılı complexkarmaşık systemsistem,
199
498000
2000
karmaşık bir sistem gösterin,
08:35
and I will showgöstermek you a systemsistem
200
500000
3000
ve ben size deneme yanılmadan
08:38
that has evolvedgelişti throughvasitasiyla trialDeneme and errorhata.
201
503000
2000
gelişen bir sistem göstereyim.
08:40
Here'sİşte an exampleörnek.
202
505000
2000
İşte bir örnek.
08:42
This babybebek was producedüretilmiş throughvasitasiyla trialDeneme and errorhata.
203
507000
3000
Bu bebek deneme yanılma yoluyla üretildi.
08:46
I realizegerçekleştirmek that's an ambiguousbelirsiz statementaçıklama.
204
511000
3000
Bunun muğlak bir ifade olduğunu farkındayım.
08:49
Maybe I should clarifyaçıklamak it.
205
514000
2000
Belki bunu aydınlatmalıyım.
08:51
This babybebek is a humaninsan bodyvücut: it evolvedgelişti.
206
516000
3000
Bu bebek bir insan bedeni: evrimleşiyor.
08:54
What is evolutionevrim?
207
519000
2000
Evrim nedir?
08:56
Over millionsmilyonlarca of yearsyıl, variationvaryasyon and selectionseçim,
208
521000
3000
Milyonlarca yıldan fazla, farklılık ve seçim,
08:59
variationvaryasyon and selectionseçim --
209
524000
3000
farklılık ve seçim-
09:02
trialDeneme and errorhata,
210
527000
2000
deneme ve yanılma,
09:04
trialDeneme and errorhata.
211
529000
3000
deneme ve yanılma.
09:07
And it's not just biologicalbiyolojik systemssistemler
212
532000
2000
Ve deneme yanılma yoluyla mucizeler
09:09
that produceüretmek miraclesmucizeler throughvasitasiyla trialDeneme and errorhata.
213
534000
2000
yaratan sadece bu biyolojik sistemler değil.
09:11
You could use it in an industrialSanayi contextbağlam.
214
536000
2000
Bunu endüstriye bir bağlamda da kullanabilirsiniz.
09:13
So let's say you wanted to make detergentdeterjan.
215
538000
2000
Yani diyelim ki bir deterjan yapmak istiyorsunuz.
09:15
Let's say you're UnileverUnilever
216
540000
2000
Diyelim ki Unilever'siniz
09:17
and you want to make detergentdeterjan in a factoryfabrika nearyakın LiverpoolLiverpool.
217
542000
3000
ve Liverpool yakınlarındaki bir fabrikada deterjan yapmak istiyorsunuz.
09:20
How do you do it?
218
545000
2000
Nasıl yaparsınız?
09:22
Well you have this great bigbüyük tanktank fulltam of liquidsıvı detergentdeterjan.
219
547000
3000
Peki, muazzam büyük bir tank dolusu sıvı deterjanınız var.
09:25
You pumppompa it at a highyüksek pressurebasınç throughvasitasiyla a nozzlebașlık.
220
550000
2000
Onu yüksek basınç altında bir enjektörden pompalıyorsunuz.
09:27
You createyaratmak a spraysprey of detergentdeterjan.
221
552000
3000
Bir deterjan spreyi yaratıyorsunuz.
09:30
Then the spraysprey drieskurur. It turnsdönüşler into powderpudra.
222
555000
2000
Sonra sprey kuruyor. Toza dönüşüyor.
09:32
It fallsdüşme to the floorzemin.
223
557000
2000
Yere dökülüyor.
09:34
You scoopKepçe it up. You put it in cardboardkarton boxeskutuları.
224
559000
2000
Kürekle topluyorsunuz, kartondan kutulara koyuyorsunuz.
09:36
You sellsatmak it at a supermarketsüpermarket.
225
561000
2000
Bir süpermarkette satıyorsunuz.
09:38
You make lots of moneypara.
226
563000
2000
Çok para kazanıyorsunuz.
09:40
How do you designdizayn that nozzlebașlık?
227
565000
3000
Bu enjektörü nasıl tasarlarsınız?
09:43
It turnsdönüşler out to be very importantönemli.
228
568000
3000
Çok önemli olduğu anlaşılıyor.
09:46
Now if you ascribeatfetmek to the God complexkarmaşık,
229
571000
2000
Şimdi bunu Tanrı kompleksine atfedecek olursak,
09:48
what you do is you find yourselfkendin a little God.
230
573000
3000
yaptığınız kendinize küçük bir Tanrı bulmanızdır.
09:51
You find yourselfkendin a mathematicianmatematikçi; you find yourselfkendin a physicistfizikçi --
231
576000
3000
Kendinize bir matematikçi bulursunuz; bir fizikçi bulursunuz-
09:54
somebodybirisi who understandsanlar the dynamicsdinamik of this fluidsıvı.
232
579000
3000
bu sıvının dinamiklerini anlayan birisi.
09:57
And he will, or she will,
233
582000
3000
Ve o enjektörün
10:00
calculatehesaplamak the optimalEn iyi designdizayn of the nozzlebașlık.
234
585000
3000
optimal (en iyi) tasarımını yapacaktır.
10:03
Now UnileverUnilever did this and it didn't work --
235
588000
2000
Şimdi Unilever bunu yaptı ve çalışmadı-
10:05
too complicatedkarmaşık.
236
590000
2000
çok karmaşık.
10:07
Even this problemsorun, too complicatedkarmaşık.
237
592000
3000
Bu sorun bile, çok karmaşık.
10:10
But the geneticistgenetikçi ProfessorProfesör SteveSteve JonesJones
238
595000
3000
Ama genetik profesörü Steve Jones
10:13
describesaçıklar how UnileverUnilever actuallyaslında did solveçözmek this problemsorun --
239
598000
3000
Unilever'in bu sorunu aslında nasıl çözdüğünü açıklıyor-
10:16
trialDeneme and errorhata,
240
601000
2000
deneme yanılmayla,
10:18
variationvaryasyon and selectionseçim.
241
603000
2000
farklılık ve seçimle.
10:20
You take a nozzlebașlık
242
605000
2000
Bir enjektörü alırsınız
10:22
and you createyaratmak 10 randomrasgele variationsvaryasyonlar on the nozzlebașlık.
243
607000
4000
ve bu enjektörde 10 rastgele farklı şeklini yaratırsınız.
10:26
You try out all 10; you keep the one that worksEserleri besten iyi.
244
611000
3000
Bu 10 taneyi denersiniz, en iyi çalışan bir tanesini seçersiniz.
10:29
You createyaratmak 10 variationsvaryasyonlar on that one.
245
614000
2000
Bu bir taneden 10 farklı şeklini yaratısınız.
10:31
You try out all 10. You keep the one that worksEserleri besten iyi.
246
616000
3000
Tüm 10 taneyi denersiniz. En iyi çalışanını seçersiniz.
10:34
You try out 10 variationsvaryasyonlar on that one.
247
619000
2000
Bu bir taneden 10 farklı şeklini yaratısınız.
10:36
You see how this worksEserleri, right?
248
621000
2000
Bunun nasıl işlediğini anlıyorsunuz, değil mi?
10:38
And after 45 generationsnesiller,
249
623000
2000
Ve 45 nesil sonra,
10:40
you have this incredibleinanılmaz nozzlebașlık.
250
625000
2000
bu inanılmaz enjektöre sahip olursunuz.
10:42
It looksgörünüyor a bitbit like a chesssatranç pieceparça --
251
627000
2000
Biraz bir satranç taşına benziyor-
10:44
functionsfonksiyonlar absolutelykesinlikle brilliantlyışıl ışıl.
252
629000
3000
mükemmel şekilde işliyor.
10:47
We have no ideaFikir
253
632000
2000
Neden çalıştığına dair
10:49
why it worksEserleri,
254
634000
2000
hiçbir fikrimiz yok,
10:51
no ideaFikir at all.
255
636000
2000
hiçbir fikrimiz.
10:53
And the momentan you stepadım back from the God complexkarmaşık --
256
638000
2000
Ve Tanrı kompleksinden geri adım attığınız anda-
10:55
let's just try to have a bunchDemet of stuffşey;
257
640000
2000
hadi birkaç şeye sahip olmayı deneyelim;
10:57
let's have a systematicsistematik way of determiningbelirleyen what's workingçalışma and what's not --
258
642000
3000
hadi neyi çalışıp neyin çalışmadığına dair sistematik bir yolumuz olsun-
11:00
you can solveçözmek your problemsorun.
259
645000
2000
sorununuzu çözebilirsiniz.
11:02
Now this processsüreç of trialDeneme and errorhata
260
647000
2000
Şimdi bu deneme ve yanılma süreci
11:04
is actuallyaslında faruzak more commonortak in successfulbaşarılı institutionskurumlar
261
649000
3000
aslında başarılı kurumlarda fark ettiğimizden çok daha
11:07
than we carebakım to recognizetanımak.
262
652000
2000
görülen bir şeydir.
11:09
And we'vebiz ettik heardduymuş a lot about how economiesekonomiler functionfonksiyon.
263
654000
3000
Ve ekonominin nasıl işlediği hakkında çok fazla şey duyduk.
11:12
The U.S. economyekonomi is still the world'sDünyanın en greatestEn büyük economyekonomi.
264
657000
4000
ABD ekonomisi hala dünyanın en büyük ekonomisi.
11:16
How did it becomeolmak the world'sDünyanın en greatestEn büyük economyekonomi?
265
661000
3000
Nasıl dünyanın en büyük ekonomisi haline geldi?
11:19
I could give you all kindsçeşit of factsGerçekler and figuresrakamlar
266
664000
2000
Size ABD ekonomisi hakkında her türlü
11:21
about the U.S. economyekonomi,
267
666000
2000
veriyi verebilirim,
11:23
but I think the mostçoğu salientbelirgin one is this:
268
668000
3000
ama sanıyorum en çarpıcı olan şudur:
11:26
tenon percentyüzde of AmericanAmerikan businessesişletmeler
269
671000
3000
Amerikan ticari kuruluşlarının yüzde 10'u
11:29
disappearkaybolmak everyher yearyıl.
270
674000
3000
her yıl yok olmaktadır.
11:32
That is a hugeKocaman failurebaşarısızlık rateoran.
271
677000
3000
Bu çok muazzam bir başarısızlık oranı.
11:35
It's faruzak higherdaha yüksek than the failurebaşarısızlık rateoran of, say, AmericansAmerikalılar.
272
680000
2000
Diyelim ki Amerikalıların başarısızlık yüzdesinden çok daha fazla.
11:37
TenOn percentyüzde of AmericansAmerikalılar don't disappearkaybolmak everyher yearyıl.
273
682000
3000
Amerikalıların yüzde 10'u her yıl yok olmuyor.
11:40
WhichHangi leadspotansiyel müşteriler us to concludesonuçlandırmak
274
685000
2000
Bu da bizi Amerikan ticari kuruluşlarının
11:42
AmericanAmerikan businessesişletmeler failbaşarısız fasterDaha hızlı than AmericansAmerikalılar,
275
687000
3000
Amerikalılardan daha hızlı başarısız olduğu sonucuna
11:45
and thereforebu nedenle AmericanAmerikan businessesişletmeler are evolvinggelişen fasterDaha hızlı than AmericansAmerikalılar.
276
690000
3000
götürüyor ve bu nedenle Amerikan ticari kuruluşları Amerikalılardan hızlı evrimleşiyor.
11:48
And eventuallysonunda, they'llacaklar have evolvedgelişti to suchböyle a highyüksek peakzirve of perfectionmükemmellik
277
693000
3000
Ve buna bağlı olarak, o kadar yüksek bir mükemmelliğe ulaşacaklardır ki
11:51
that they will make us all theironların petsEvcil hayvan --
278
696000
3000
bizi kendi evcil hayvanları haline getirecekler-
11:54
(LaughterKahkaha)
279
699000
2000
(Gülüşmeler)
11:56
if, of coursekurs, they haven'tyok alreadyzaten donetamam so.
280
701000
3000
Eğer, elbette, zaten getirmedilerse.
11:59
I sometimesara sıra wondermerak etmek.
281
704000
3000
Bazen merak ediyorum.
12:02
But it's this processsüreç of trialDeneme and errorhata
282
707000
2000
Ama bu bir deneme yanılma süreci,
12:04
that explainsaçıklar this great divergenceuyuşmazlık,
283
709000
4000
bu büyük fikir ayrılığını açıklıyor,
12:08
this incredibleinanılmaz performanceperformans of WesternWestern economiesekonomiler.
284
713000
3000
Batı ekonomilerinin inanılmaz performansını.
12:11
It didn't come because you put some incrediblyinanılmaz smartakıllı personkişi in chargeşarj etmek.
285
716000
3000
Böyle olmadı çünkü inanılmaz derecede zeki bir kişiyi görevlendirdiniz.
12:14
It's come throughvasitasiyla trialDeneme and errorhata.
286
719000
2000
Deneme yanılma yoluyla oldu.
12:16
Now I've been sortçeşit of bangingbeceriyor on about this
287
721000
2000
Şimdi ben son birkaç aydır bunun
12:18
for the last coupleçift of monthsay,
288
723000
2000
üzerinde duruyorum ve insanlar
12:20
and people sometimesara sıra say to me,
289
725000
2000
bana bazen şöyle diyorlar,
12:22
"Well TimTim, it's kindtür of obviousaçık.
290
727000
2000
'Pekala Tim, aslında çok açık.
12:24
ObviouslyBelli ki trialDeneme and errorhata is very importantönemli.
291
729000
2000
Açıkça deneme yanılma çok önemli.
12:26
ObviouslyBelli ki experimentationdeneme is very importantönemli.
292
731000
2000
Açıkça deney yapma çok önemli.
12:28
Now why are you just wanderinggöçebe around sayingsöz this obviousaçık thing?"
293
733000
3000
Şimdi neden bu açık şeyi söylemek için etrafında dolanıyorsun?
12:31
So I say, okay, fine.
294
736000
2000
Ben de, tamam, diyorum, iyi.
12:33
You think it's obviousaçık?
295
738000
2000
Sence çok mu açık?
12:35
I will admititiraf etmek it's obviousaçık
296
740000
2000
Okullar çocuklara doğru
12:37
when schoolsokullar
297
742000
2000
tek bir cevabı olmayan
12:39
startbaşlama teachingöğretim childrençocuklar
298
744000
3000
sorunların var olduğunu
12:42
that there are some problemssorunlar that don't have a correctdoğru answerCevap.
299
747000
3000
öğrettiklerinde bunun çok açık olduğunu kabul ederim.
12:45
Stop givingvererek them listslisteleri of questionssorular
300
750000
3000
Onlara her birinin bir cevabı olan
12:48
everyher singletek one of whichhangi has an answerCevap.
301
753000
2000
sorular listesi vermekten vazgeçin.
12:50
And there's an authorityyetki figureşekil in the cornerköşe
302
755000
2000
Ve köşede, öğretmenin arkasında
12:52
behindarkasında the teacher'söğretmenin deskbüro who knowsbilir all the answerscevaplar.
303
757000
2000
her sorunun cevabını bilen bir otorite figürü var.
12:54
And if you can't find the answerscevaplar,
304
759000
2000
Ve eğer cevapları bulamazsanız,
12:56
you mustşart be lazytembel or stupidaptal.
305
761000
2000
tembel ya da aptal olmalısınız.
12:58
When schoolsokullar stop doing that all the time,
306
763000
2000
Okullar sürekli bunu yapmayı bıraktıklarında,
13:00
I will admititiraf etmek that, yes,
307
765000
2000
kabul ediyorum, evet,
13:02
it's obviousaçık that trialDeneme and errorhata is a good thing.
308
767000
2000
deneme yanılmanın iyi bir şey olduğu açıktır.
13:04
When a politicianpolitikacı standsstandları up
309
769000
3000
Bir politikacı ayağa kalkıp
13:07
campaigningkampanya for electedseçildi officeofis
310
772000
2000
seçilecek görev için kampanya yaptığında
13:09
and saysdiyor, "I want to fixdüzeltmek our healthsağlık systemsistem.
311
774000
2000
ve 'Sağlık sisteminin iyileştirmek istiyorum.
13:11
I want to fixdüzeltmek our educationEğitim systemsistem.
312
776000
2000
Eğitim sistemini iyileştirmek istiyorum.
13:13
I have no ideaFikir how to do it.
313
778000
3000
Nasıl yapacağım bilmiyorum.
13:16
I have halfyarım a dozendüzine ideasfikirler.
314
781000
2000
Bir düzine fikrim var.
13:18
We're going to testÖlçek them out. They'llOnlar olacak probablymuhtemelen all failbaşarısız.
315
783000
3000
Bunları test edeceğiz. Muhtemelen hepsi başarısız olacak.
13:21
Then we'lliyi testÖlçek some other ideasfikirler out.
316
786000
2000
Sonra başka fikirleri test edeceğiz.
13:23
We'llWe'll find some that work. We'llWe'll buildinşa etmek on those.
317
788000
2000
Bazılarının çalıştığını göreceğiz. Bunun üzerine gideceğiz.
13:25
We'llWe'll get ridkurtulmuş of the onesolanlar that don't." --
318
790000
2000
İşe yaramayanlardan kurtulacağız.' der.
13:27
when a politicianpolitikacı campaignskampanyalar on that platformplatform,
319
792000
3000
Bir politikacı bu düzlemde kampanya yaptığı zaman
13:30
and more importantlyönemlisi, when votersSeçmenler like you and me
320
795000
3000
ve daha da önemlisi, ben ve siz gibi oy verenler
13:33
are willingistekli to voteoy for that kindtür of politicianpolitikacı,
321
798000
2000
bu tarz bir politikacıya oy vermeye niyetli olduğunda
13:35
then I will admititiraf etmek
322
800000
2000
o zaman bunun
13:37
that it is obviousaçık that trialDeneme and errorhata worksEserleri, and that -- thank you.
323
802000
3000
deneme yanılmanın çalıştığını gösterdiğini kabul ederim ve bu-teşekkürler.
13:40
(ApplauseAlkış)
324
805000
4000
(Alkışlar)
13:44
UntilKadar then, untila kadar then
325
809000
3000
O zamana kadar, o zamana kadar
13:47
I'm going to keep bangingbeceriyor on about trialDeneme and errorhata
326
812000
2000
deneme yanılma ve neden Tanrı kompleksini bırakmamız
13:49
and why we should abandonterk the God complexkarmaşık.
327
814000
3000
gerektiği hakkında konuşmaya devam edeceğim.
13:52
Because it's so hardzor
328
817000
3000
Çünkü kendi yanılabilirliğimizi
13:55
to admititiraf etmek our ownkendi fallibilityyanılabilirlik.
329
820000
2000
kabul etmek çok güçtür.
13:57
It's so uncomfortablerahatsız.
330
822000
2000
Çok rahatsız edicidir.
13:59
And ArchieArchie CochraneCochrane understoodanladım this as well as anybodykimse.
331
824000
3000
Ve Archie Cochrane bunun herkes gibi anlamıştı.
14:02
There's this one trialDeneme he ranran
332
827000
2000
Birinci Dünya Savaşından sonra
14:04
manyçok yearsyıl after WorldDünya WarSavaş IIII.
333
829000
2000
devam ettirdiği bir çalışma var.
14:06
He wanted to testÖlçek out
334
831000
3000
Kalp krizi geçirmiş hastalar
14:09
the questionsoru of, where is it
335
834000
2000
nekahet süresini nerede
14:11
that patientshastalar should recoverkurtarmak
336
836000
2000
geçirmeli, sorusunu
14:13
from heartkalp attackssaldırılar?
337
838000
2000
denemek istemişti.
14:15
Should they recoverkurtarmak in a specializeduzman cardiackardiyak unitbirim in hospitalhastane,
338
840000
3000
Hastanedeki özel bir kardiyak ünitesinde mi yoksa
14:18
or should they recoverkurtarmak at home?
339
843000
3000
evlerinde mi iyileşmeliler?
14:21
All the cardiackardiyak doctorsdoktorlar trieddenenmiş to shutkapamak him down.
340
846000
3000
Tüm kardiyoloji doktorları onu susturmaya çalıştılar.
14:24
They had the God complexkarmaşık in spadesmaçalar.
341
849000
3000
Tanrı kompleksine fazlasıyla sahiptiler.
14:27
They knewbiliyordum that theironların hospitalshastaneler were the right placeyer for patientshastalar,
342
852000
3000
Hastanelerinin hastalar için doğru yerler olduğuna emindiler.
14:30
and they knewbiliyordum it was very unethicaletik olmayan
343
855000
2000
Ve biliyorlardı ki bu tarz bir deneme ya da
14:32
to runkoş any kindtür of trialDeneme or experimentdeney.
344
857000
3000
deney çok etik dışı bir hareketti.
14:35
NeverthelessYine de, ArchieArchie managedyönetilen to get permissionizin to do this.
345
860000
2000
Buna rağmen, Archie bunu yapmak için izin almayı başardı.
14:37
He ranran his trialDeneme.
346
862000
2000
Çalışmasını yürüttü.
14:39
And after the trialDeneme had been runningkoşu for a little while,
347
864000
2000
Ve çalışmayı bir süre yürüttükten sonra,
14:41
he gatheredtoplanmış togetherbirlikte all his colleaguesmeslektaşlar
348
866000
2000
tüm çalışma arkadaşlarını masa etrafında
14:43
around his tabletablo,
349
868000
2000
toplayarak
14:45
and he said, "Well, gentlemenbeyler,
350
870000
2000
şöyle dedi, 'Peki, beyler,
14:47
we have some preliminaryön hazırlık resultsSonuçlar.
351
872000
2000
bir takım ön sonuçlara sahibiz.
14:49
They're not statisticallyistatistiksel significantönemli.
352
874000
2000
İstatistiksel olarak anlamlı değiller.
14:51
But we have something.
353
876000
3000
Ama elimizde bir şey var.
14:54
And it turnsdönüşler out that you're right and I'm wrongyanlış.
354
879000
3000
Ve anlaşılıyor ki siz doğrusunuz, bense yanlış.
14:57
It is dangeroustehlikeli for patientshastalar
355
882000
2000
Hastaların kalp krizi sonrası
14:59
to recoverkurtarmak from heartkalp attackssaldırılar at home.
356
884000
2000
nekahet dönemini evde geçirmeleri tehlikeli.
15:01
They should be in hospitalhastane."
357
886000
3000
Hastanede olmaları gerekir.'
15:04
And there's this uproarkargaşa, and all the doctorsdoktorlar startbaşlama poundingvurma the tabletablo
358
889000
2000
Ve bir gürültü kopar ve tüm doktorlar masaya vurarak şöyle derler
15:06
and sayingsöz, "We always said you were unethicaletik olmayan, ArchieArchie.
359
891000
3000
'Her zaman etik dışı olduğunu söyledik Archie.
15:09
You're killingöldürme people with your clinicalklinik trialsdenemeler. You need to shutkapamak it down now.
360
894000
3000
Klinik araştırmalarınla insanları öldürüyorsun. Buna şimdi son vermen gerek.
15:12
ShutKapa çeneni it down at oncebir Zamanlar."
361
897000
2000
Hemen son ver.'
15:14
And there's this hugeKocaman hubbubşamata.
362
899000
2000
Ve büyük bir curcuna olur.
15:16
ArchieArchie letsHaydi it dieölmek down.
363
901000
2000
Archie geçmesini bekler.
15:18
And then he saysdiyor, "Well that's very interestingilginç, gentlemenbeyler,
364
903000
2000
Ve sonra şöyle der, 'Pekala, bu çok ilginç beyler,
15:20
because when I gaveverdi you the tabletablo of resultsSonuçlar,
365
905000
3000
çünkü size sonuç tablolarını verdiğimde,
15:23
I swappedtakas the two columnssütunlar around.
366
908000
4000
iki sütunun yerini değiştirmiştim.
15:27
It turnsdönüşler out your hospitalshastaneler are killingöldürme people,
367
912000
2000
Anlaşıldı ki sizin hastaneniz insanları öldürüyor
15:29
and they should be at home.
368
914000
2000
ve insanlar evde olmalı.
15:31
Would you like to closekapat down the trialDeneme now,
369
916000
3000
Şimdi çalışmayı sonlandırmak ister misiniz,
15:34
or should we wait untila kadar we have robustgüçlü resultsSonuçlar?"
370
919000
3000
ya da daha sağlam sonuçları mı bekleyelim?
15:38
TumbleweedTumbleweed
371
923000
2000
Çalı toplantı
15:40
rollsRulo throughvasitasiyla the meetingtoplantı roomoda.
372
925000
3000
odasını yuvarlanarak dolaşır.
15:43
But CochraneCochrane would do that kindtür of thing.
373
928000
3000
Ama Cochrane bu tarz şeyleri yapacak adamdır.
15:46
And the reasonneden he would do that kindtür of thing
374
931000
2000
Ve bu tarz şeyleri yapacak olmasının nedeni
15:48
is because he understoodanladım
375
933000
2000
sadece durup 'Burada
15:50
it feelshissediyor so much better
376
935000
2000
kendi küçük dünyamda,
15:52
to standdurmak there and say,
377
937000
2000
ben bir tanrıyım, her şeyi
15:54
"Here in my ownkendi little worldDünya,
378
939000
2000
anlarım. Fikirlerime meydan
15:56
I am a god, I understandanlama everything.
379
941000
2000
okunmasını istemiyorum. Vardığım
15:58
I do not want to have my opinionsgörüşler challengedmeydan.
380
943000
2000
sonuçların test edilmesini istemiyorum.' demenin
16:00
I do not want to have my conclusionssonuçlar testedtest edilmiş."
381
945000
3000
çok daha iyi hissettirdiğini anlıyordu çünkü.
16:03
It feelshissediyor so much more comfortablerahat
382
948000
2000
Basitçe kurallara karşı gelmemek
16:05
simplybasitçe to layyatırmak down the lawhukuk.
383
950000
3000
çok daha rahatlatıcı geliyor.
16:08
CochraneCochrane understoodanladım
384
953000
2000
Cochrane belirsizliğin,
16:10
that uncertaintybelirsizlik, that fallibilityyanılabilirlik,
385
955000
2000
başarısızlığın, meydan okunuyor olmanın,
16:12
that beingolmak challengedmeydan, they hurtcanını yakmak.
386
957000
2000
bunların acı verdiğini anlamıştı.
16:14
And you sometimesara sıra need to be shockedşok out of that.
387
959000
4000
Ve bazen bundan sarsılarak çıkmamız gerekir.
16:18
Now I'm not going to pretendtaklit that this is easykolay.
388
963000
3000
Şimdi bu kolaymış gibi davranmayacağım.
16:21
It isn't easykolay.
389
966000
2000
Kolay değil.
16:23
It's incrediblyinanılmaz painfulacı verici.
390
968000
2000
İnanılmaz derecede acı verici.
16:25
And sincedan beri I startedbaşladı talkingkonuşma about this subjectkonu
391
970000
2000
Ve madem ki bu konu hakkında konuşmaya
16:27
and researchingaraştırma this subjectkonu,
392
972000
2000
ve araştırmaya başladım,
16:29
I've been really hauntedperili by something
393
974000
2000
Japon bir matematikçinin bu konu hakkında
16:31
a JapaneseJaponca mathematicianmatematikçi said on the subjectkonu.
394
976000
2000
söylediği bir şey kafama gerçekten takıldı.
16:33
So shortlykısa bir süre after the warsavaş,
395
978000
2000
Savaştan kısa bir süre sonra,
16:35
this younggenç man, YutakaYutaka TaniyamaTaniyama,
396
980000
3000
bu genç adam, Yutaka Taniyama,
16:38
developedgelişmiş this amazingşaşırtıcı conjecturevarsayım
397
983000
2000
Taniyama-Shimura Varsayımı adı verilen
16:40
calleddenilen the Taniyama-ShimuraTaniyama Shimura ConjectureVarsayım.
398
985000
2000
muhteşem varsayımı geliştirmişti.
16:42
It turneddönük out to be absolutelykesinlikle instrumentalenstrümantal
399
987000
3000
Birçok on yıl sonra, Fermat'nın son teoremini
16:45
manyçok decadeson yıllar latersonra
400
990000
2000
ispatlamada kesinlikle
16:47
in provingkanıtlama Fermat'sFermat'ın Last TheoremTeoremi.
401
992000
2000
işe yaradığı anlaşıldı.
16:49
In factgerçek, it turnsdönüşler out it's equivalenteşdeğer
402
994000
2000
Aslında, Fermat'nın Son Teoremini
16:51
to provingkanıtlama Fermat'sFermat'ın Last TheoremTeoremi.
403
996000
2000
ispatlamaya eşdeğer olduğu anlaşıldı.
16:53
You provekanıtlamak one, you provekanıtlamak the other.
404
998000
4000
Birini ispatlayın, diğerini de ispatlaşmış oluyorsunuz.
16:57
But it was always a conjecturevarsayım.
405
1002000
3000
Ama bu her zaman bir varsayımdı.
17:00
TaniyamaTaniyama trieddenenmiş and trieddenenmiş and trieddenenmiş
406
1005000
3000
Taniyama denedi ve denedi ve asla
17:03
and he could never provekanıtlamak that it was truedoğru.
407
1008000
3000
bunun doğru olduğunu ispatlayamadı.
17:06
And shortlykısa bir süre before his 30thinci birthdaydoğum günü in 1958,
408
1011000
3000
Ve 1958 yılındaki 30'uncu yaş gününden kısa
17:09
YutakaYutaka TaniyamaTaniyama killedöldürdü himselfkendisi.
409
1014000
4000
süre önce Yutaka Taniyama kendini öldürdü.
17:13
His friendarkadaş, GoroGoro ShimuraShimura --
410
1018000
2000
Arkadaşı, Goro Shimura-
17:15
who workedişlenmiş on the mathematicsmatematik with him --
411
1020000
2000
onunla birlikte matematik çalışıyordu-
17:17
manyçok decadeson yıllar latersonra, reflectedyansıyan on Taniyama'sTaniyama'nın life.
412
1022000
3000
on yıllarca sonra, Taniyama'nın yaşamı üzerine düşündü.
17:22
He said,
413
1027000
3000
'Bir matematikçi
17:25
"He was not a very carefuldikkatli personkişi
414
1030000
2000
olarak çok dikkatli
17:27
as a mathematicianmatematikçi.
415
1032000
2000
bir insan değildi' demişti.
17:29
He madeyapılmış a lot of mistakeshatalar.
416
1034000
3000
'Birçok hata yaptı.
17:32
But he madeyapılmış mistakeshatalar in a good directionyön.
417
1037000
4000
Ama hatalarını güzel bir yönde yapmıştı.
17:36
I trieddenenmiş to emulatetaklit him,
418
1041000
3000
Onunla yarışmaya çalıştım,
17:39
but I realizedgerçekleştirilen
419
1044000
2000
ama sonra anladım ki
17:41
it is very difficultzor
420
1046000
2000
güzel hatalar
17:43
to make good mistakeshatalar."
421
1048000
3000
yapmak gerçekten zordur.'
17:46
Thank you.
422
1051000
2000
Teşekkürler.
17:48
(ApplauseAlkış)
423
1053000
12000
(Alkışlar)
Translated by Serap Cakil
Reviewed by Diba Szamosi

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Tim Harford - Economist, journalist, broadcaster
Tim Harford's writings reveal the economic ideas behind everyday experiences.

Why you should listen

In the Undercover Economist column he writes for the Financial Times, Tim Harford looks at familiar situations in unfamiliar ways and explains the fundamental principles of the modern economy. He illuminates them with clear writing and a variety of examples borrowed from daily life.

His book, Adapt: Why Success Always Starts With Failure, argues that the world has become far too unpredictable and complex for today's challenges to be tackled with ready-made solutions and expert opinions. Instead, Harford suggests, we need to learn to embrace failure and to constantly adapt, to improvise rather than plan, to work from the bottom up rather than the top down. His next book, Messy: Thriving in a Tidy-Minded World will be published in September 2016. 

Harford also presents the BBC radio series More or Less, a rare broadcast program devoted, as he says, to "the powerful, sometimes beautiful, often abused but ever ubiquitous world of numbers."

He says: "I’d like to see many more complex problems approached with a willingness to experiment."

More profile about the speaker
Tim Harford | Speaker | TED.com