ABOUT THE SPEAKER
William Noel - Curator, rare book scholar
William Noel is a curator who believes museums should make their collections free and available on the Internet.

Why you should listen

William Noel is the Curator of Manuscripts and Rare Books at the Walters Art Museum. But for someone who spends the majority of his time analyzing ancient and medieval artifacts, he also embraces social media and stresses its value even for the oldest, most established academic and cultural institutions. Noel believes passionately that institutions should free their digital data.

Since 1999 Noel has spearheaded the conservation of a manuscript known as the Archimedes Palimpsest. The palimpsest is a unique Byzantine prayer book made up of parchments which contain hidden writings from three original previously-unknown texts: treatises written by Archimedes; works by the 4th-century B.C. Attic Orator Hyperides; and 3rd-century commentary on Aristotle’s Categories, by an unknown author. Using a powerful particle accelerator Noel and his team were able to uncover the hidden texts and publish all their images and findings on the Internet, available to anyone for free under a Creative Commons license.

Noel currently lives in Baltimore, Maryland, where he curates at the Walters, working to ensure that the public has free digital access to his collection.

Read more about William Noel in the TED Blog Q&A >>

More profile about the speaker
William Noel | Speaker | TED.com
TEDxSummit

William Noel: Revealing the lost codex of Archimedes

William Noel: Arşimet'in kayıp el yazmasını açığa çıkarıyor

Filmed:
1,033,767 views

Silinmiş, kesilmiş, üzerine başka yazılar yazılmış ve boyamalar yapılmış, iki bin yıllık bir el yazmasını nasıl okursunuz? Tabii ki, bir parçacık hızlandırıcısı ile! Antika kitap küratörü William Noel, Arşimet'in kayıp el yazmalarının ve Arşimet dahil diğer bazı antik çağ Yunan matematikçilerinin daha önceden bilinmeyen orijinal el yazmalarını içeren bir Bizans dua kitabının arkasındaki hikayeyi anlatıyor.
- Curator, rare book scholar
William Noel is a curator who believes museums should make their collections free and available on the Internet. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:16
The great textsmetinler of the ancienteski worldDünya
0
471
2484
Antik dünyanın önemli yapıtları
00:18
don't survivehayatta kalmak to us in theironların originalorijinal formform.
1
2955
3315
bize orijinal hâllerinde ulaşmıyorlar.
00:22
They survivehayatta kalmak because medievalOrtaçağ scribesdin bilginleri copiedkopyalanan them
2
6270
3519
Orta çağ katipleri onları, onların kopyalarını
00:25
and copiedkopyalanan them and copiedkopyalanan them.
3
9789
1999
ve o kopyaların kopyalarını yazdıkları için günümüze kadar geliyorlar.
00:27
And so it is with ArchimedesArşimet,
4
11788
2650
Ve büyük Yunan matematikçisi Arşimet ile de
00:30
the great GreekYunanca mathematicianmatematikçi.
5
14438
1766
durum böyle.
00:32
Everything we know about ArchimedesArşimet as a mathematicianmatematikçi
6
16204
3002
Bir matematikçi olarak Arşimet hakkında bildiğimiz her şeyi
00:35
we know about because of just threeüç bookskitaplar,
7
19206
2698
A, B ve C adında
00:37
and they're calleddenilen A, B and C.
8
21904
1916
üç adet kitap sayesinde biliyoruz.
00:39
And A was lostkayıp by an Italianİtalyanca humanisthümanist in 1564.
9
23820
4833
A 1564'te İtalyan bir hümanist tarafından kaybedildi.
00:44
And B was last heardduymuş of in the Pope'sPapa'nın LibraryKütüphane
10
28653
2803
B'nin en son 1311'de Roma'nın yüz mil kuzeyinde
00:47
about a hundredyüz milesmil northkuzeyinde of RomeRoma in ViterboViterbo in 1311.
11
31456
5832
Viterbo'da, Papa'nın kütüphanesinde olduğu duyulmuştu.
00:53
Now CodexCodex C was only discoveredkeşfedilen in 1906,
12
37288
4297
Yazıt C ise 1906'da keşfedildi
00:57
and it landedindi on my deskbüro in BaltimoreBaltimore
13
41585
2549
ve 19 Ocak 1999'da
01:00
on the 19thinci of JanuaryOcak, 1999.
14
44134
4126
Baltimore'daki masama geldi.
01:04
And this is CodexCodex C here.
15
48260
2418
Buradaki yazıt C.
01:06
Now CodexCodex C is actuallyaslında buriedgömülü in this bookkitap.
16
50678
5169
Yazıt C aslında bu kitabın içinde gömülü.
01:11
It's buriedgömülü treasureHazine.
17
55847
1450
Gömülü bir hazine.
01:13
Because this bookkitap is actuallyaslında a prayernamaz bookkitap.
18
57297
2335
Çünkü bu aslında bir dua kitabı.
01:15
It was finishedbitmiş by a guy calleddenilen JohannesJohannes MyronesMyrones
19
59632
2964
14 Nisan 1229'da Johannes Myrones adında
01:18
on the 14thinci of AprilNisan, 1229.
20
62596
3617
bir adam tarafında bitirilmiş.
01:22
And to make his prayernamaz bookkitap he used parchmentParşömen.
21
66213
2485
Ve bu dua kitabını yazabilmek için parşömen kullanmış.
01:24
But he didn't use newyeni parchmentParşömen,
22
68698
2415
Fakat yeni parşömenler kullanmamış.
01:27
he used parchmentParşömen recycledgeri dönüştürülmüş from earlierdaha erken manuscriptsel yazmaları,
23
71113
3314
Daha eski el yazmalarından geri dönüştürülmüş parşömenler kullanmış
01:30
and there were sevenYedi of them.
24
74427
1737
ve bunlardan yedi tane vardı.
01:32
And ArchimedesArşimet CodexCodex C was just one of those sevenYedi.
25
76164
3483
Ve Arşimet'in Yazıt C'si bu yedi taneden biriydi.
01:35
He tookaldı apartayrı the ArchimedesArşimet manuscriptel yazması and the other sevenYedi manuscriptsel yazmaları.
26
79647
5467
Arşimet'in el yazmalarını ve diğer yedi tane el yazmasını ayırdı
01:41
He erasedsildim all of theironların textsmetinler,
27
85114
3383
ve bütün yazıları sildi,
01:44
and then he cutkesim the sheetsçarşaflar down in the middleorta,
28
88497
2418
Ve kağıtları ortadan kesip
01:46
he shuffledkarıştırılan them up,
29
90915
2244
hepsini karıştırdı,
01:49
and he rotateddöndürülmüş them 90 degreesderece,
30
93159
1918
90 derecelik açı yapacak şekilde bir araya getirdi ve
01:50
and he wroteyazdı prayersnamaz on topüst of these bookskitaplar.
31
95077
2052
bu kitapların üzerine dualar yazdı.
01:53
And essentiallyesasen these sevenYedi manuscriptsel yazmaları
32
97129
1697
Ve sonuç olarak bu yedi el yazması
01:54
disappearedkayboldu for 700 yearsyıl, and we have a prayernamaz bookkitap.
33
98826
4348
700 yıl boyunca kayıp kaldı ve şimdi elimizde bir dua kitabı var.
01:59
The prayernamaz bookkitap was discoveredkeşfedilen by this guy,
34
103174
3249
Dua kitabı bu adam tarafından, Johan Ludvig Heiberg,
02:02
JohanJohan LudvigLudvig HeibergHeiberg, in 1906.
35
106423
2727
1906'da keşfedildi.
02:05
And with just a magnifyingbüyüteç glassbardak,
36
109150
1441
Ve yalnızca bir büyüteçle
02:06
he transcribedtranskripsiyonu as much of the textMetin as he could.
37
110591
2884
yapabildiği kadar çok yazıyı deşifre etti.
02:09
And the thing is that he foundbulunan two textsmetinler in this manuscriptel yazması
38
113475
3182
Ve olay şu ki bu el yazmasının içinde
02:12
that were uniquebenzersiz textsmetinler.
39
116657
1768
benzersiz olan iki tane yazıt buldu.
02:14
They weren'tdeğildi in A and B at all;
40
118425
1600
Kesinlikle A ve B değillerdi;
02:15
they were completelytamamen newyeni textsmetinler by ArchimedesArşimet,
41
120025
1698
Arşimet'e ait tamamen yeni yazılardı
02:17
and they were calleddenilen "The MethodYöntemi" and "The StomachionStomachion."
42
121723
3235
ve adları "Method" ve "Stomachion" idi.
02:20
And it becameoldu a worldDünya famousünlü manuscriptel yazması.
43
124958
2269
Ve bu dünyaca ünlü bir el yazması haline geldi.
02:23
Now it should be clearaçık by now
44
127227
1815
Şimdiye kadar anlaşılmıştır ki
02:24
that this bookkitap is in badkötü conditionşart.
45
129042
2714
bu kitap çok kötü bir durumda.
02:27
It got in worsedaha da kötüsü conditionşart in the 20thinci centuryyüzyıl
46
131756
3470
20. yüzyılda, Heiberg gördüğünde
02:31
after HeibergHeiberg saw it.
47
135226
1732
çok daha kötü durumdaydı.
02:32
ForgeriesSahte belgeler were paintedboyalı over it,
48
136958
1517
Üstüne sahte evraklar yazılmıştı ve
02:34
and it sufferedacı very badlykötü from moldkalıp.
49
138475
3083
nem yüzünden çok kötü bir hâle gelmişti.
02:37
This bookkitap is the definitiontanım of a write-offyazma-off.
50
141558
3750
Bu kitap kesinlikle "değer kaybetme"nin tanımı.
02:41
It's the sortçeşit of bookkitap
51
145308
1734
Bu bir enstitüde olacağını düşündüğünüz türden
02:42
that you thought would be in an institutionkurum.
52
147042
2665
bir kitap.
02:45
But it's not in an institutionkurum,
53
149707
2186
Ama bir enstitüde tutulmuyor,
02:47
it was boughtsatın by a privateözel ownersahip in 1998.
54
151893
4632
1998'de özel bir alıcı tarafından satın alındı.
02:52
Why did he buysatın almak this bookkitap?
55
156525
1750
Neden bu kitabı aldı?
02:54
Because he wanted to make that whichhangi was fragilekırılgan safekasa.
56
158275
3537
Çünkü bu kırılgan şeyi güvende tutmak istedi.
02:57
He wanted to make that whichhangi was uniquebenzersiz ubiquitousher yerde birden bulunan.
57
161812
3246
Çünkü tek olan bu şeyi çoğaltmak istedi.
03:00
He wanted to make that whichhangi was expensivepahalı freeücretsiz.
58
165058
4666
Pahalı olan bu şeyi ucuzlatmak istedi.
03:05
And he wanted to do this as a mattermadde of principleprensip.
59
169724
3135
Ve bunu bir prensip meselesi olduğu için yaptı.
03:08
Because not manyçok people are really going to readokumak ArchimedesArşimet in ancienteski GreekYunanca,
60
172859
4532
Çünkü pek çok insan Arşimet'i Antik Yunanca'dan okuyacak değil,
03:13
but they should have the chanceşans to do it.
61
177391
2684
fakat okumak için bir şansları olmalı.
03:15
So he gatheredtoplanmış around himselfkendisi the friendsarkadaşlar of ArchimedesArşimet,
62
180075
3299
Ve Arşimet destekçilerini bir araya topladı
03:19
and he promisedsöz verdim to payödeme for all the work.
63
183374
2136
ve bütün işi maddi olarak karşılayacağına söz verdi.
03:21
And it was an expensivepahalı job,
64
185510
1698
Ve bu pahalı bir işti
03:23
but actuallyaslında it wouldn'tolmaz be as much as you think
65
187208
3470
ama aslında düşündüğünüz kadar da pahalı sayılmazdı
03:26
because these people, they didn't come from moneypara,
66
190678
2165
çünkü bu insanlar para için değil
03:28
they camegeldi from ArchimedesArşimet.
67
192843
1819
Arşimet için geliyorlardı.
03:30
And they camegeldi from all sortssıralar of differentfarklı backgroundsarka.
68
194662
1716
Pek çok farklı branşa sahip insan toplandı.
03:32
They camegeldi from particleparçacık physicsfizik,
69
196378
2183
Parçacık fiziğiyle uğraşan da vardı,
03:34
they camegeldi from classicalKlasik philologyFiloloji,
70
198561
1566
klasik dilbilim ile uğraşan da,
03:36
they camegeldi from bookkitap conservationkoruma,
71
200127
1968
Kitap muhafaza etme işinde olan da vardı,
03:37
they camegeldi from ancienteski mathematicsmatematik,
72
202095
2582
Matematik ile uğraşan da,
03:40
they camegeldi from dataveri managementyönetim,
73
204677
1917
veri yönetimi yapan da vardı,
03:42
they camegeldi from scientificilmi imaginggörüntüleme and programprogram managementyönetim.
74
206594
2917
bilimsel tasarı ve program yönetimi yapan da.
03:45
And they got togetherbirlikte to work on this manuscriptel yazması.
75
209511
3556
Ve bu el yazması üzerine çalışmak için bir araya geldiler.
03:48
The first problemsorun was a conservationkoruma problemsorun.
76
213067
3811
Karşılaştıkları ilk sorun kitabın muhafaza edilmesi ile ilgiliydi.
03:52
And this is the sortçeşit of thing that we had to dealanlaştık mı with:
77
216878
2433
Ve bu gerçekten üzerinde uğraşmak zorunda olduğumuz bir şeydi:
03:55
There was gluetutkal on the spineomurga of the bookkitap.
78
219311
2200
kitabın omurgasında tutkal vardı.
03:57
And if you look at this photographfotoğraf carefullydikkatlice,
79
221511
2201
Ve eğer bu fotoğrafa dikkatlice bakarsanız,
03:59
the bottomalt halfyarım of this is ratherdaha doğrusu brownkahverengi.
80
223712
2048
alt tarafının biraz kahverengimsi olduğunu görürsünüz.
04:01
And that gluetutkal is hidesaklamak gluetutkal.
81
225760
1368
Ve bu tutkal şeffaf marangoz tutkalı.
04:03
Now if you're a conservatorkorumacı,
82
227128
1385
Eğer kitap tamiri ile uğraşan biri iseniz,
04:04
you can take off this gluetutkal reasonablymakul easilykolayca.
83
228513
2132
bu tutkalı kolay sayılabilecek bir biçimde çıkarabilirsiniz.
04:06
The topüst halfyarım is Elmer'sElmer'ın woodahşap gluetutkal.
84
230645
3365
Üstteki kısım Elmer tahta tutkalı.
04:09
It's polyvinylpolivinil acetateasetat emulsionEmülsiyon
85
234010
2117
Bir kez kurudu mu suda çözülmeyen
04:12
that doesn't dissolveeritmek in waterSu oncebir Zamanlar it's drykuru.
86
236127
2667
polivinil asetat emülsiyonu.
04:14
And it's much toughersert than the parchmentParşömen that it was writtenyazılı on.
87
238794
3166
Ve üstüne yazıldığı parşömenden bile daha sert.
04:17
And so before we could startbaşlama imaginggörüntüleme ArchimedesArşimet,
88
241960
3351
Yani Arşimet'i incelemeye başlamadan önce,
04:21
we had to take this bookkitap apartayrı.
89
245311
1449
bu kitabı parçalara ayırmak zorundaydık.
04:22
So it tookaldı fourdört yearsyıl to take apartayrı.
90
246760
2851
Parçalara ayırma işi dört yıl sürdü.
04:25
And this is a rarenadir actionaksiyon shotatış, ladiesBayan and gentlemenbeyler.
91
249611
3533
Ve bu iş üstünde çekilmiş nadir karelerden biri, baylar bayanlar.
04:29
(LaughterKahkaha)
92
253144
2771
(Kahkahalar)
04:31
AnotherBaşka bir thing is that we had to get ridkurtulmuş of all the waxbalmumu,
93
255915
4266
Bir başka şey ise bütün ciladan kurtulmamız gerekiyordu
04:36
because this was used in the liturgicalliturjik servicesHizmetler
94
260181
2235
çünkü bu Yunan Ortodoks Kilisesi'nin
04:38
of the GreekYunanca OrthodoxOrtodoks ChurchKilise
95
262416
1741
ayinlerinde kullanılıyordu
04:40
and they'dgittiklerini used candlemum waxbalmumu.
96
264157
1311
ve parafin kullanmışlardı.
04:41
And the candlemum waxbalmumu was dirtykirli,
97
265468
1863
Parafin kirliydi ve
04:43
and we couldn'tcould imagegörüntü throughvasitasiyla the waxbalmumu.
98
267331
1233
cilanın arkasındakini görüntüleyemiyorduk.
04:44
So very carefullydikkatlice we had to mechanicallymekanik olarak scrapekazımak off all the waxbalmumu.
99
268564
3335
Böylece cilayı mekanik olarak çok dikkatli bir biçimde kazımak zorunda kaldık.
04:47
It's hardzor to tell you exactlykesinlikle
100
271899
1902
Bu kitabın tam olarak ne kadar kötü durumda
04:49
how badkötü this conditionşart of this bookkitap is,
101
273801
2714
olduğunu söylemek zor ama
04:52
but it camegeldi out in little bitsbit very oftensık sık.
102
276515
2766
sürekli minik parçalar halinde kopup duruyordu.
04:55
And normallynormalde in a bookkitap, you wouldn'tolmaz worryendişelenmek about the little bitsbit,
103
279281
2350
Normalde bir kitapta o kadar küçük parçalar için endişelenmezsiniz
04:57
but these little bitsbit mightbelki containiçermek uniquebenzersiz ArchimedesArşimet textMetin.
104
281631
3000
fakat bu küçük parçalar Arşimet'in eşsiz el yazmasını üstünde barındırıyor olabilirdi.
05:00
So, tinyminik fragmentsfragmanları
105
284631
2299
Küçük parçaları
05:02
we actuallyaslında managedyönetilen to put back in the right placeyer.
106
286930
4741
sonunda doğru yerlere yerleştirmeyi başardık.
05:07
Then, havingsahip olan donetamam that, we startedbaşladı to imagegörüntü the manuscriptel yazması.
107
291671
3710
Ardından, bunu yaptıktan sonra, el yazmasını görüntülemeye başladık.
05:11
And we imagedyansıma the manuscriptel yazması
108
295381
1500
El yazmasını
05:12
in 14 differentfarklı wavebandsfrekansın of lightışık.
109
296881
2028
14 farklı dalga boyu ışıkta görüntüledik.
05:14
Because if you look at something in differentfarklı wavebandsfrekansın of lightışık,
110
298909
3906
Çünkü bir şeye farklı dalga boylarında ışıkta baktığınızda
05:18
you see differentfarklı things.
111
302815
1216
farklı şeyler görürsünüz.
05:19
And here is an imagegörüntü of a pagesayfa
112
304031
1567
Ve burada 14 farklı dalga boyu ışıkta
05:21
imagedyansıma in 14 differentfarklı wavebandsfrekansın of lightışık.
113
305598
2517
görüntülenmiş bir sayfayı görüyorsunuz.
05:24
But noneYok of them workedişlenmiş.
114
308115
2133
Fakat hiçbiri işe yaramadı.
05:26
So what we did was we processedişlenen the imagesGörüntüler togetherbirlikte,
115
310248
4417
Ardından tüm resimleri bir işlemden geçirdik ve
05:30
and we put two imagesGörüntüler into one blankboş screenekran.
116
314665
3300
iki resmi bir boş ekrana koyduk.
05:33
And here are two differentfarklı imagesGörüntüler of the ArchimedesArşimet manuscriptel yazması.
117
317965
2833
Burada Arşimet'in el yazmasının iki değişik görüntüsünü görüyorsunuz.
05:36
And the imagegörüntü on the left
118
320798
1816
Soldaki görüntü
05:38
is the normalnormal redkırmızı imagegörüntü.
119
322614
1351
normal kırmızı bir görüntü.
05:39
And the imagegörüntü on the right is an ultravioletmorötesi imagegörüntü.
120
323965
1912
Sağdaki ise ultraviyole görüntü.
05:41
And in the imagegörüntü on the right
121
325877
1140
Ve sağdaki resimde
05:42
you mightbelki be ableyapabilmek to see some of the ArchimedesArşimet writingyazı.
122
327017
2448
Arşimet'in yazılarının bir kısmını görebiliyorsunuz.
05:45
If you mergebirleşmek them togetherbirlikte into one digitaldijital canvastuval,
123
329465
2982
Eğer bunları dijital bir tuvalde bir araya getirirseniz,
05:48
the parchmentParşömen is brightparlak in bothher ikisi de imagesGörüntüler
124
332447
2818
parşömen her iki resimde de parlak
05:51
and it comesgeliyor out brightparlak.
125
335265
1875
ve birleştirildiğinde de parlak görünüyor.
05:53
The prayernamaz bookkitap is darkkaranlık in bothher ikisi de imagesGörüntüler
126
337140
3016
Dua kitabı her iki resimde de koyu renkli
05:56
and it comesgeliyor out darkkaranlık.
127
340156
1697
ve birleştirildiğinde de koyu görünüyor.
05:57
The ArchimedesArşimet textMetin is darkkaranlık in one imagegörüntü and brightparlak in anotherbir diğeri.
128
341853
3351
Arşimet'in yazıları bir resimde koyu iken diğerinde parlak.
06:01
And it'llolacak come out darkkaranlık but redkırmızı,
129
345204
2400
Ve birleştirildiğinde koyu renkli fakat kırmızı olarak gözükecek
06:03
and then you can startbaşlama to readokumak it ratherdaha doğrusu clearlyAçıkça.
130
347604
2267
ve ardından yazıları net sayılabilecek bir biçimde okumaya başlayabilirsiniz.
06:05
And that's what it looksgörünüyor like.
131
349871
2842
İşte böyle gözüküyor.
06:08
Now that's a before and after imagegörüntü,
132
352713
3342
Bu bir önce-sonra fotoğrafı,
06:11
but you don't readokumak the imagegörüntü on the screenekran like that.
133
356055
2982
ama ekrandaki yazıları bu şekilde okumuyorsunuz.
06:14
You zoomyakınlaştırma in and you zoomyakınlaştırma in
134
359037
2619
Yakınlaşıyorsunuz, yakınlaşıyorsunuz
06:17
and you zoomyakınlaştırma in and you zoomyakınlaştırma in,
135
361656
3548
Yakınlaşıyorsunuz, yakınlaşıyorsunuz
06:21
and you can just readokumak it now.
136
365204
2068
ve şimdi okuyabilirsiniz.
06:23
(ApplauseAlkış)
137
367272
6348
(Alkışlar)
06:29
If you processsüreç the sameaynı two imagesGörüntüler in a differentfarklı way,
138
373620
3580
Eğer aynı iki resmi farklı bir işlemden geçirirseniz,
06:33
you can actuallyaslında get ridkurtulmuş of the prayernamaz bookkitap textMetin.
139
377200
2570
dua kitabının yazılarından kurtulabilirsiniz.
06:35
And this is terriblyson derece importantönemli,
140
379770
1018
Ve bu son derece önemli,
06:36
because the diagramsdiyagramlar in the manuscriptel yazması
141
380788
2983
çünkü el yazmasındaki çizimler
06:39
are the uniquebenzersiz sourcekaynak for the diagramsdiyagramlar
142
383771
2467
Arşimet'in M.Ö. 4. yüzyılda kuma çizdiği
06:42
that ArchimedesArşimet drewdrew in the sandkum in the fourthdördüncü centuryyüzyıl B.C.
143
386238
2817
şekillerin yegâne kaynağı.
06:44
And there we are, I can give them to you.
144
389055
3039
Ve işte buradalar, size gösterebilirim.
06:47
With this kindtür of imaginggörüntüleme --
145
392094
2344
Bu cinsten bir görüntüleme ile --
06:50
this kindtür of infraredkızılötesi, ultravioletmorötesi, invisiblegörünmez lightışık imaginggörüntüleme --
146
394438
2666
bu kızılötesi, morötesi, görünmez ışık görüntülemesi ile --
06:53
we were never going to imagegörüntü throughvasitasiyla the goldaltın groundzemin forgeriessahte belgeler.
147
397104
2600
asla altın astarlı taklit resimlerin ötesini göremeyecektik.
06:55
How were we going to do that?
148
399704
1853
Bunu nasıl yapacaktık?
06:57
Well we tookaldı the manuscriptel yazması,
149
401557
1963
El yazmasını aldık
06:59
and we decidedkarar to imagegörüntü it in X-rayX-ışını fluorescenceFloresan imaginggörüntüleme.
150
403520
4287
ve onu floresan röntgen ile görüntülemeye karar verdik.
07:03
So an X-rayX-ışını comesgeliyor in in the diagramdiyagram on the left
151
407807
3014
Soldaki çizimde bir x ışını geliyor
07:06
and it knocksKapıyı çalar out an electronElektron from the inner shellkabuk of an atomatom.
152
410821
3852
ve bir elektronu atomun yörüngesinden ayırıyor.
07:10
And that electronElektron disappearskaybolur.
153
414673
1998
Ve bu elektron ortadan kayboluyor.
07:12
And as it disappearskaybolur, an electronElektron from a shellkabuk fartherdaha uzağa out
154
416671
3635
Ve bu kaybolur kaybolmaz,
07:16
jumpsatlayışlar in and takes its placeyer.
155
420306
2482
daha üst yörüngelerden bir elektron gelip onun yerini alıyor.
07:18
And when it takes its placeyer,
156
422788
1433
Ve onun yerini aldığı zaman,
07:20
it shedsHangarlar electromagneticElektromanyetik radiationradyasyon.
157
424221
2834
açığa elektromanyetik radyasyon çıkarıyor.
07:22
It shedsHangarlar an X-rayX-ışını.
158
427055
1432
Bir x ışını ortaya çıkarıyor.
07:24
And this X-rayX-ışını is specificözel in its wavelengthdalga boyu
159
428487
2651
Ve bu x ışını kendi dalga boyunda
07:27
to the atomatom that it hitsisabetler.
160
431138
1882
vurduğu atoma özgü.
07:28
And what we wanted to get
161
433020
2168
Ve elde etmek istediğimiz şey
07:31
was the ironDemir.
162
435188
1733
demirdi.
07:32
Because the inkmürekkep was writtenyazılı in ironDemir.
163
436921
1867
Çünkü mürekkep demirle yazılmıştı.
07:34
And if we can mapharita
164
438788
1683
Ve eğer ortaya çıkan bu x ışınını,
07:36
where this X-rayX-ışını that comesgeliyor out, where it comesgeliyor from,
165
440471
2584
o ışının geldiği yeri belirleyebilirsek,
07:38
we can mapharita all the ironDemir on the pagesayfa,
166
443055
2066
sayfadaki demirin tamamının yerini belirleyebiliriz
07:41
then theoreticallyteorik olarak we can readokumak the imagegörüntü.
167
445121
2599
ve ardından teorik olarak tüm görüntüyü okuyabiliriz.
07:43
The thing is that you need a very powerfulgüçlü lightışık sourcekaynak to do this.
168
447720
4335
Sorun şu ki bunu yapmak için çok güçlü bir ışık kaynağına ihtiyaç var.
07:47
So we tookaldı it to the StanfordStanford SynchrotronSinkrotron RadiationRadyasyon LaboratoryLaboratuvar
169
452055
3374
Böylece yazıtları Kaliforniya'daki
07:51
in CaliforniaCalifornia,
170
455429
1442
Stanford Senkrotron Radyasyon Laboratuvarı'na götürdük,
07:52
whichhangi is a particleparçacık acceleratorHızlandırıcı.
171
456871
1568
ki bu bir parçacık hızlandırıcısıdır.
07:54
ElectronsElektron go around one way,
172
458439
1732
Elektronlar bir yönde döner,
07:56
positronsPozitron go around the other.
173
460171
1617
Pozitronlar diğer yönde.
07:57
They meetkarşılamak in the middleorta,
174
461788
1316
Ortada buluşurlar
07:59
and they createyaratmak subatomicAtom altı particlesparçacıklar
175
463104
2436
ve tılsım kuark veya tau lepton gibi
08:01
like the charmçekicilik quarkkuark and the tauTau leptonLepton.
176
465540
2230
atomaltı parçacıklar ortaya çıkarıyorlar.
08:03
Now we weren'tdeğildi actuallyaslında going to put ArchimedesArşimet in that beamışın.
177
467770
3022
Arşimet'i o ışının altına koyacak değildik tabii ki.
08:06
But as the electronselektronlar go roundyuvarlak at the speedhız of lightışık,
178
470792
3548
Ama elektronlar ışık hızında dönerken
08:10
they sheddöken X-raysX-ışınları.
179
474340
1267
x ışınları ortaya çıkarıyorlar.
08:11
And this is the mostçoğu powerfulgüçlü lightışık sourcekaynak in the solargüneş systemsistem.
180
475607
2650
Ve bu güneş sistemindeki en güçlü ışık kaynağı.
08:14
This is calleddenilen synchrotronsinkrotron radiationradyasyon,
181
478257
1949
Bunun adı senkrotron radyasyonu
08:16
and it's normallynormalde used to look at things
182
480206
1818
ve bu normalde proteinler gibi şeylere
08:17
like proteinsproteinler and that sortçeşit of thing.
183
482024
1667
bakmak için kullanılıyor.
08:19
But we wanted it to look at atomsatomları, at ironDemir atomsatomları,
184
483691
3997
Fakat biz atomlara bakmak istedik, demir atomlarına,
08:23
so that we could readokumak the pagesayfa from before and after.
185
487688
2869
ki böylece sayfayı önceki ve sonraki hâliyle okuyabilelim.
08:26
And lobak and beholdişte, we foundbulunan that we could do it.
186
490557
2298
Ve bilin bakalım ne oldu, bunu yapabileceğimizi gördük.
08:28
It tookaldı about 17 minutesdakika to do a singletek pagesayfa.
187
492855
3448
Tek bir sayfa için bunu uygulamak aşağı yukarı 17 dakika aldı.
08:32
So what did we discoverkeşfetmek?
188
496303
2655
Peki ne keşfettik?
08:34
Well one of the uniquebenzersiz textsmetinler in ArchimedesArşimet
189
498958
2182
Arşimet'in benzersiz yazıtlarından
08:37
is calleddenilen "The StomachionStomachion."
190
501140
1803
birinin adı "Stomachion."
08:38
And this didn't existvar olmak in CodicesEl yazmaları A and B.
191
502943
2414
Ve bu A veya B yazıtlarında geçmiyor.
08:41
And we knewbiliyordum that it involvedilgili this squarekare.
192
505357
2419
Tek bildiğimiz bu kare çizimini içerdiği,
08:43
And this is a perfectmükemmel squarekare,
193
507776
1793
Bu kusursuz kare,
08:45
and it's dividedbölünmüş into 14 bitsbit.
194
509569
2021
ki 14 parçaya bölünmüştür.
08:47
But no one knewbiliyordum what ArchimedesArşimet was doing with these 14 bitsbit.
195
511590
2783
Fakat Arşimet'in bu 14 parçayla neyi amaçladığını kimse bilmiyordu.
08:50
And now we think we know.
196
514373
2184
Şimdi biz bunu bildiğimizi düşünüyoruz.
08:52
He was tryingçalışıyor to work out
197
516557
1767
Bu 14 parçayı
08:54
how manyçok waysyolları you can recombinebirleştireceğimi those 14 bitsbit
198
518324
2533
mükemmel bir kare oluşturacak biçimde
08:56
and still make a perfectmükemmel squarekare.
199
520857
2327
kaç farklı şekilde kombine edebileceğini bulmaya çalışıyordu.
08:59
AnyoneKimse want to guesstahmin the answerCevap?
200
523184
3502
Cevabı tahmin etmek isteyen var mı?
09:02
It's 17,152 dividedbölünmüş into 536 familiesaileleri.
201
526686
5362
Cevap 536 temel çözümden üretilmiş 17.152 varyasyon.
09:07
And the importantönemli pointpuan about this
202
532048
2367
Ve bunu önemli yapan şey şu ki
09:10
is that it's the earliesten erken studyders çalışma in combinatoricsKombinatorik in mathematicsmatematik.
203
534415
3714
bu matematikte bilinen en eski kombinasyon çalışması.
09:14
And combinatoricsKombinatorik is a wonderfulolağanüstü and interestingilginç branchşube of mathematicsmatematik.
204
538129
3764
Ve kombinasyon matematiğin harika ve çok ilginç bir dalı.
09:17
The really astonishingşaşırtıcı thing thoughgerçi about this manuscriptel yazması
205
541893
3235
Bu el yazması hakkında gerçekten nefes kesici olan şey şu ki
09:21
is that we lookedbaktı at the other manuscriptsel yazmaları
206
545128
2369
katiplerin bu kitabı yaparken kullandığı
09:23
that the palimpsesterpalimpsester had madeyapılmış,
207
547497
1418
yazıları silinip üzerine başka yazılar yazılımş olan
09:24
the scribeScribe had madeyapılmış his bookkitap out of,
208
548915
2566
diğer el yazmalarına da baktık
09:27
and one of them was a manuscriptel yazması containingiçeren textMetin by HyperidesHyperides.
209
551481
2932
ve yazıtlardan biri Hyperides'in yazılarını içeriyordu.
09:30
Now HyperidesHyperides was an AthenianAtina oratorhatip from the fourthdördüncü centuryyüzyıl B.C.
210
554413
4368
Hyperides M.Ö. 4. yüzyılda yaşamış Atinalı bir hatip.
09:34
He was an exactkesin contemporaryçağdaş of DemosthenesDemosthenes.
211
558781
2417
Demostenes'in tam olarak çağdaşıydi.
09:37
And in 338 B.C. he and DemosthenesDemosthenes togetherbirlikte
212
561198
4399
Ve M.Ö. 338'de o ve Demostenes
09:41
decidedkarar that they wanted to standdurmak up
213
565597
1684
birlikte Makedonya Kralı 2. Filip'in
09:43
to the militaryaskeri mightbelki of PhilipPhilip of MacedonMakedonya.
214
567281
2000
askeri gücüne karşı koymaya karar verdiler.
09:45
So AthensAtina and ThebesThebes wentgitti out to fightkavga PhilipPhilip of MacedonMakedonya.
215
569281
3649
Böylece Atina ve Thebai Makedon Kralı Filip ile savaşmaya başladı.
09:48
This was a badkötü ideaFikir,
216
572930
1268
Bu kötü bir fikirdi,
09:50
because PhilipPhilip of MacedonMakedonya had a sonoğul calleddenilen AlexanderAlexander the Great,
217
574198
3433
çünkü Makedon Kralı Filip'in Büyük İskender adında bir oğlu vardı
09:53
and they lostkayıp the battlesavaş of ChaeroneaChaeronea.
218
577631
2283
ve Chaeronea Savaşı'nı kaybettiler.
09:55
AlexanderAlexander the Great wentgitti on to conquerfethetmek the knownbilinen worldDünya;
219
579914
2718
Büyük İskender bilinen tüm dünyayı fethetmek için yola çıktı;
09:58
HyperidesHyperides foundbulunan himselfkendisi on trialDeneme for treasonvatana ihanet.
220
582632
2750
Hyperides kendini ihanet suçlaması ile mahkemede buldu.
10:01
And this is the speechkonuşma that he gaveverdi when he was on trialDeneme --
221
585382
3600
Ve bu mahkemedeyken yaptığı konuşma --
10:04
and it's a great speechkonuşma:
222
588982
1148
ve harika bir konuşma:
10:06
"BestEn iyi of all," he saysdiyor, "is to winkazanmak.
223
590130
2268
"Hepsinin en iyisi" diyor "kazanacak.
10:08
But if you can't winkazanmak,
224
592398
1734
Ama eğer kazanamadıysan
10:10
then you should fightkavga for a nobleasil causesebeb olmak,
225
594132
2041
ulvi bir amaç uğruna savaşmış olmalısın,
10:12
because then you'llEğer olacak be rememberedhatırladı.
226
596173
1575
çünkü ancak o zaman hatırlanırsın.
10:13
ConsiderDüşünün the SpartansSpartalılar.
227
597748
1598
Spartalıları düşünün.
10:15
They wonwon enumerablesýralanabilir victorieszaferler,
228
599346
1868
Sayısız zafer kazandılar,
10:17
but no one remembershatırlar what they are
229
601214
1832
fakat kimse ne olduklarını hatırlamıyor
10:18
because they were all foughtkavga etti for selfishbencil endsuçları.
230
603046
2135
çünkü bencilce sebepler için savaştılar.
10:21
The one battlesavaş that the SpartansSpartalılar foughtkavga etti that everybodyherkes remembershatırlar
231
605181
3566
Spartalıların savaştığı ve herkesin hatırladığı tek savaş
10:24
is the the battlesavaş of ThermopylaeThermopylae
232
608747
1716
tek bir adam tarafından katledildikleri
10:26
where they were butcheredKasap to a man,
233
610463
2003
fakat Yunanistan'ın özgürlüğü için savaştıkları
10:28
but foughtkavga etti for the freedomözgürlük of GreeceYunanistan."
234
612466
1932
Termofil Savaşı."
10:30
It was suchböyle a great speechkonuşma
235
614398
2265
O kadar iyi bir konuşmaydı ki
10:32
that the AthenianAtina lawhukuk courtsmahkemeler let him off.
236
616663
3735
Atina mahkemeleri onu serbest bıraktı.
10:36
He livedyaşamış for anotherbir diğeri 10 yearsyıl,
237
620398
2066
Bir 10 yıl daha yaşadı,
10:38
then the MacedonianMakedonya factionhizip caughtyakalandı up with him.
238
622464
2651
ardından Makedon grubu kendisini yakaladı.
10:41
They cutkesim out his tonguedil in mockeryalay of his oratoryhitabet,
239
625115
2584
Kışkırtıcı konuşması ile dalga geçmek adına dilini kestiler
10:43
and no one knowsbilir what they did with his bodyvücut.
240
627699
3431
ve kimse bedenine ne yaptıklarını bilmiyor.
10:47
So this is the discoverykeşif of a lostkayıp voiceses from antiquityAntik dönem,
241
631130
3151
Yani bu antik çağlardan,
10:50
speakingkonuşuyorum to us, not from the gravemezar,
242
634281
1982
mezardan değil, çünkü mezarı yok,
10:52
because his gravemezar doesn't existvar olmak,
243
636263
1478
fakat Atina mahkemelerinden
10:53
but from the AthenianAtina lawhukuk courtsmahkemeler.
244
637741
1773
konuşan kayıp bir sesin keşfi.
10:55
Now I should say at this pointpuan
245
639514
1649
Bu noktada şunu söylemeliyim ki
10:57
that normallynormalde when you're looking
246
641163
2767
normalde yazıları silinmiş orta çağ
10:59
at medievalOrtaçağ manuscriptsel yazmaları that have been scrapedalıntı off,
247
643930
1996
el yazmalarına baktığınızda
11:01
you don't find uniquebenzersiz textsmetinler.
248
645926
1486
benzersiz yazıtlar bulamazsınız.
11:03
And to find two in one manuscriptel yazması is really something.
249
647412
3102
Ve bir el yazmasında bunlardan iki tane bulmak gerçekten büyük bir şey.
11:06
To find threeüç is completelytamamen weirdtuhaf.
250
650514
3217
Üç tane bulmak ise tamamen tuhaf.
11:09
And we foundbulunan threeüç.
251
653731
1681
Ve biz üç tane bulduk.
11:11
Aristotle'sAristoteles'in "CategoriesKategoriler"
252
655412
1266
Aristotales'i "Kategoriler"i
11:12
is one of the foundationaltemel textsmetinler of WesternWestern philosophyFelsefe.
253
656678
2453
Batı felsefesinin buluşsal metinlerinden biri.
11:15
And we foundbulunan a thirdüçüncü centuryyüzyıl A.D. commentaryyorum on it,
254
659131
4416
Ve bunun üzerine, büyük ihtimalle Galen ve belki Porphyry tarafından yazılmış bir
11:19
possiblybelki by GalenGalen and probablymuhtemelen by PorphyrySomaki taşı.
255
663547
3184
M.S. 3. yüzyıl yorumu bulduk.
11:22
Now all this dataveri that we collectedtoplanmış,
256
666731
2198
Ve şimdi topladığımız tüm verileri,
11:24
all the imagesGörüntüler, all the rawçiğ imagesGörüntüler,
257
668929
2535
tüm görüntüleri, tüm ham görüntüleri,
11:27
all the transcriptionstranskripsiyonları that we madeyapılmış and that sortçeşit of thing
258
671464
2350
hazırladığımız bütün kopya ve onun gibi yazıya dökme işlemlerini
11:29
have been put onlineinternet üzerinden underaltında a CreativeYaratıcı CommonsCommons licenselisans
259
673814
3486
Creative Commons lisansı altında
11:33
for anyonekimse to use for any commercialticari purposeamaç.
260
677300
2914
herhangi birinin herhangi bir reklam amacı ile kullanabilmesi için internete koyduk.
11:36
(ApplauseAlkış)
261
680214
6533
(Alkışlar)
11:42
Why did the ownersahip of the manuscriptel yazması do this?
262
686747
3304
El yazmasının sahibi bunu neden yaptı?
11:45
He did this because he understandsanlar dataveri as well as bookskitaplar.
263
690051
3746
Bunu yaptı çünkü verileri anlamakla birlikte kitapları da anlıyor.
11:49
Now the thing to do with bookskitaplar,
264
693797
1335
Ve kitaplarla ilgili şey şu ki,
11:51
if you want to ensuresağlamak theironların long-termuzun vadeli utilityyarar,
265
695132
2131
uzun bir süre boyunca insanlara yarar sağlamalarını garantiye almak istiyorsanız
11:53
is to hidesaklamak them away in closetsdolaplar
266
697263
2216
onları dolaplarda saklamalı
11:55
and let very fewaz people look at them.
267
699479
1800
ve çok az insanın onlara bakmasına izin vermelisiniz.
11:57
The thing to do with dataveri, if you want it to survivehayatta kalmak,
268
701279
2419
Veriler ile ilgili durum da şu ki, eğer baki kalmalarını istiyorsanız
11:59
is to let it out and have everybodyherkes have it
269
703698
3301
o veriler üzerinde olabildiğince az kontrol kurup
12:02
with as little controlkontrol on that dataveri as possiblemümkün.
270
706999
3099
herkesin onlara sahip olmasına izin vermelisiniz
12:05
And that's what he did.
271
710098
1164
Ve onun yaptığı da buydu.
12:07
And institutionskurumlar can learnöğrenmek from this.
272
711262
3428
Ve kurumların bundan öğrencek bir şeyleri var.
12:10
Because institutionskurumlar at the momentan
273
714690
2552
Çünkü şu anda kurumlar
12:13
confinesınırlandırmak theironların dataveri with copyrighttelif hakkı restrictionskısıtlamalar and that sortçeşit of thing.
274
717242
3057
ellerindeki verileri telif hakkı kısıtlamaları ile hapsediyor ve bunun gibi şeyler yapıyorlar.
12:16
And if you want to look at medievalOrtaçağ manuscriptsel yazmaları on the WebWeb,
275
720299
2192
Ve eğer internette Orta Çağ'a ait el yazmalarına bakmak istiyorsanız,
12:18
at the momentan you have to go to the NationalUlusal LibraryKütüphane of Y'sY siteyer
276
722491
3471
şu an Y sitesinin ulusal kütüphanesine ya da
12:21
or the UniversityÜniversitesi LibraryKütüphane of X'sX siteyer,
277
725962
2668
X sitesinin üniversite kütüphanesine gitmeniz gerek
12:24
whichhangi is about the mostçoğu boringsıkıcı way
278
728630
1899
ki bu dijital veri edinmenin
12:26
in whichhangi you can dealanlaştık mı with digitaldijital dataveri.
279
730529
1777
neredeyse en sıkıcı yolu.
12:28
What you want to do is to aggregatetoplam it all togetherbirlikte.
280
732306
2993
Yapmak istediğiniz şey hepsini bir araya toplamak.
12:31
Because the WebWeb of the ancienteski manuscriptsel yazmaları of the futuregelecek
281
735299
3097
Çünkü geleceğin antik el yazmaları ağı
12:34
isn't going to be builtinşa edilmiş by institutionskurumlar.
282
738396
2286
kurumlar tarafından değil,
12:36
It's going to be builtinşa edilmiş by userskullanıcılar,
283
740682
3108
internet kullanıcıları tarafından,
12:39
by people who get this dataveri togetherbirlikte,
284
743790
1774
bu verileri bir araya getiren kullanıcılar tarafından,
12:41
by people who want to aggregatetoplam all sortssıralar of mapsharitalar
285
745564
3535
nerede bulunurlarsa bulusunlar
12:44
from whereverher nerede they come from,
286
749099
1632
haritaları bir araya toplamak isteyen insanlar tarafından,
12:46
all sortssıralar of medievalOrtaçağ romancesaşkları
287
750731
1800
nerede bulunurlarsa bulunsunlar
12:48
from whereverher nerede they come from,
288
752531
1549
Orta Çağ aşk romanlarını bir araya getirmek isteyen tarafından,
12:49
people who just want to curatePapaz theironların ownkendi gloriousşanlı selectionseçim
289
754080
3783
kendi seçtikleri güzel şeyleri
12:53
of beautifulgüzel things.
290
757863
1517
bir araya getirmek isteyen insanlar tarafından kurulacak.
12:55
And that is the futuregelecek of the WebWeb.
291
759380
1617
Ve bu, internetin geleceği.
12:56
And it's an attractiveçekici and beautifulgüzel futuregelecek,
292
760997
3183
Ve bu çok çekici ve güzel bir gelecek,
13:00
if only we can make it happenolmak.
293
764180
1602
keşke bunu gerçekleştirebilsek.
13:01
Now we at the WaltersWalters ArtSanat MuseumMüze have followedtakip etti this exampleörnek,
294
765782
3181
Biz, Walters Sanat Müzesi'nde, bu örneği takip ettik
13:04
and we have put up all our manuscriptsel yazmaları on the WebWeb
295
768963
3350
ve sahip olduğumuz tüm el yazmalarını
13:08
for people to enjoykeyfini çıkarın --
296
772313
1683
insanların tadını çıkarması için -- tüm ham verileri,
13:09
all the rawçiğ dataveri, all the descriptionsaçıklamaları, all the metadatameta veriler.
297
773996
2584
tüm tasvirleri, tüm üstverileri -- Creative Commons lisansı altında
13:12
underaltında a CreativeYaratıcı CommonsCommons licenselisans.
298
776580
2883
internete yükledik
13:15
Now the WaltersWalters ArtSanat MuseumMüze is a smallküçük museummüze
299
779463
1518
Walters Sanat Müzesi küçük bir müze
13:16
and it has beautifulgüzel manuscriptsel yazmaları,
300
780981
1548
ve çok güzel el yazmalarına sahip
13:18
but the dataveri is fantasticfantastik.
301
782529
2018
fakat veriler muhteşem.
13:20
And the resultsonuç of this
302
784547
1783
Ve bunun sonucunda
13:22
is that if you do a GoogleGoogle searcharama on imagesGörüntüler right now
303
786330
3018
eğer şu an Google görsellerinde bir arama yapıp
13:25
and you typetip in "IlluminatedIşıklı manuscriptel yazması KoranKur'an" for exampleörnek,
304
789348
3332
-örneğin- "aydınlanmış el yazması Kuran" yazarsanız
13:28
24 of the 28 imagesGörüntüler you'llEğer olacak find come from my institutionkurum.
305
792680
4417
bulacağınız her 28 resmin 24'ü benim enstitümden geliyor.
13:32
(ApplauseAlkış)
306
797097
5550
(Alkışlar)
13:38
Now, let's think about this for a minutedakika.
307
802647
5033
Şimdi, bir dakika bunu düşünelim?
13:43
What's in it for the institutionkurum?
308
807680
1983
Bunun enstitüye ne yararı var?
13:45
There are all sortssıralar of things that are in it for the institutionkurum.
309
809663
2596
Enstitüye yararı olan çok çeşitli şeyler var.
13:48
You can talk about the HumanitiesBeşeri Bilimler and that sortçeşit of thing,
310
812259
2123
Sosyal bilimler veya o tip şeyler hakkında konuşabilirsiniz
13:50
but let's talk about selfishbencil things.
311
814382
1881
ama haydi bencil şeyler hakkında konuşalım.
13:52
Because what's really in it for the institutionkurum is this:
312
816263
3868
Çünkü enstitünün yararına olan şey aslında şu:
13:56
Now why do people go to the LouvreLouvre?
313
820131
3056
İnsanlar neden Louvre'a gidiyor?
13:59
They go to see the MonaMona LisaLisa.
314
823187
2984
Mona Lisa'yı görmek için.
14:02
Why do they go to see the MonaMona LisaLisa?
315
826171
3059
Neden Mona Lisa'yı görmeye gidiyorlar?
14:05
Because they alreadyzaten know what she looksgörünüyor like.
316
829230
2382
Çünkü neye benzediğini daha önceden biliyorlar.
14:07
And they know what she looksgörünüyor like
317
831612
2334
Ve neye benzediğini biliyorlar çünkü
14:09
because they'veonlar ettik seengörüldü picturesresimler of her absolutelykesinlikle everywhereher yerde.
318
833946
4702
fotoğraflarını neredeyse her yerde gördüler.
14:14
Now, there is no need
319
838648
4449
Bütün bu kısıtlamalara
14:18
for these restrictionskısıtlamalar at all.
320
843097
2279
aslında hiç gerek yok.
14:21
And I think that institutionskurumlar should standdurmak up
321
845376
2087
Bence bütün enstitüler bunu savunmalı
14:23
and releaseserbest bırakmak all theironların dataveri underaltında unrestrictedsınırsız licenseslisansları,
322
847463
3134
ve ellerindeki tüm verileri kısıtlanmamış lisanslar altında yayınlamalılar.
14:26
and it would be a great benefityarar to everybodyherkes.
323
850597
2216
Böylece bunun herkese bir yararı olur.
14:28
Why don't we just let everybodyherkes have accesserişim to this dataveri
324
852813
3166
Neden bütün insanların bu verilere ulaşmasını,
14:31
and curatePapaz theironların ownkendi collectionToplamak
325
855979
2336
antik bilgiler ve harika, çok güzel şeylerden
14:34
of ancienteski knowledgebilgi and wonderfulolağanüstü and beautifulgüzel things
326
858315
2165
kendi koleksiyonlarını oluşturmasını,
14:36
and increaseartırmak the beautygüzellik and the culturalkültürel significanceönem
327
860480
3088
İnternet'teki güzellik ve kültürel birikimi
14:39
of the InternetInternet.
328
863568
1228
artırmasını sağlamıyoruz ki?
14:40
Thank you very much indeedaslında.
329
864796
1517
Doğrusu hepinize çok teşekkür ederim.
14:42
(ApplauseAlkış)
330
866313
4433
(Alkışlar)
Translated by Demet Kayabaşı
Reviewed by osman oguz ahsen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
William Noel - Curator, rare book scholar
William Noel is a curator who believes museums should make their collections free and available on the Internet.

Why you should listen

William Noel is the Curator of Manuscripts and Rare Books at the Walters Art Museum. But for someone who spends the majority of his time analyzing ancient and medieval artifacts, he also embraces social media and stresses its value even for the oldest, most established academic and cultural institutions. Noel believes passionately that institutions should free their digital data.

Since 1999 Noel has spearheaded the conservation of a manuscript known as the Archimedes Palimpsest. The palimpsest is a unique Byzantine prayer book made up of parchments which contain hidden writings from three original previously-unknown texts: treatises written by Archimedes; works by the 4th-century B.C. Attic Orator Hyperides; and 3rd-century commentary on Aristotle’s Categories, by an unknown author. Using a powerful particle accelerator Noel and his team were able to uncover the hidden texts and publish all their images and findings on the Internet, available to anyone for free under a Creative Commons license.

Noel currently lives in Baltimore, Maryland, where he curates at the Walters, working to ensure that the public has free digital access to his collection.

Read more about William Noel in the TED Blog Q&A >>

More profile about the speaker
William Noel | Speaker | TED.com