TEDxHousesOfParliament
Mark Forsyth: What's a snollygoster? A short lesson in political speak
Mark Forsyth: Zübük nedir? Politik dil ile ilgili kısa bir ders
Filmed:
Readability: 3.9
623,708 views
Politikacıların çoğu kullandıkları sözcükleri yaratmayı umdukları gerçeği şekillendirmek için dikkatli seçerler. Ama bu işe yarıyor mu? Dilbilimci Mark Forsyth İngiliz ve Amerikan tarihinden birkaç sözcüğün kaynaklarının eğlenceli hikayelerini anlatıyor (örneğin, George Washington'ın nasıl "başkan" olduğunu hiç merak ettiniz mi?) ve şaşırtıcı bir sonuca varıyor. (Londra'daki TEDxHousesofParliament'tan)
Mark Forsyth - Writer
Mark Forsyth strolls through the English language, telling stories, making connections and banishing hobgoblins. Full bio
Mark Forsyth strolls through the English language, telling stories, making connections and banishing hobgoblins. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
One of my favorite words in the whole of
0
362
2215
Oxford İngilizce Sözlüğü'ndeki
00:18
the Oxford English Dictionary is "snollygoster."
1
2577
3561
en sevdiğim sözcüklerden biri: zübük (snollygoster).
00:22
Just because it sounds so good.
2
6138
1421
Kulağa çok hoş geldiğinden seviyorum bu sözcüğü.
00:23
And what snollygoster means is
3
7559
1745
Zübüğün sözcük anlamı
00:25
"a dishonest politician."
4
9304
2855
"dürüst olmayan bir politikacı".
00:28
Although there was a 19th-century
5
12159
1248
Ancak 19. yüzyılda bir gazete editörü onu,
00:29
newspaper editor who defined it rather better when he said,
6
13407
2608
şu şekilde daha iyi tanımladı.
00:31
"A snollygoster is a fellow who seeks office
7
16015
3031
"Zübük bir partiden, bir platformdan veya bir prensipten
00:34
regardless of party, platform or principle,
8
19046
3185
bağımsız olarak iktidar arayan
00:38
and who, when he wins,
9
22231
1582
ve kazandığında
00:39
gets there by the sheer force
10
23813
2149
oraya muazzam konuşsal üstlenmenin gücüyle erişen
00:41
of monumental talknophical assumnancy."
11
25962
3692
kişiye denir."
00:45
(Laughter)
12
29654
1713
(Gülüşmeler)
00:47
Now I have no idea what "talknophical" is.
13
31367
1857
"Konuşsal" ne demek hiçbir fikrim yok.
00:49
Something to do with words, I assume.
14
33224
1415
Sözcüklerle ilgili bir şey olsa gerek.
00:50
But it's very important that words are at the center of politics,
15
34639
3036
Ancak sözcüklerin politikanın tam ortasında yer aldığı gerçeği çok önemli
00:53
and all politicians know they have to try and control language.
16
37675
3859
ve politikacılar da dili kontrollü kullanmayı denemeleri gerektiğinin farkındalar.
00:57
It wasn't until, for example, 1771
17
41534
2833
Örneğin 1771'e kadar
01:00
that the British Parliament allowed newspapers to report
18
44367
4544
İngiliz Parlementosu, tartışma meclisindeki konuşulanların gazetelere
01:04
the exact words that were said in the debating chamber.
19
48911
3194
kelimesi kelimesine aktarılmasına izin vermiyordu.
01:08
And this was actually all down to the bravery
20
52105
2429
Bunu Brass Crosby gibi ilginç bir ada sahip
01:10
of a guy with the extraordinary name of Brass Crosby,
21
54534
3331
bir kişinin ceseratine ve parlemantoya savaş açmasına
01:13
who took on Parliament.
22
57865
1902
borçluyuz.
01:15
And he was thrown into the Tower of London
23
59767
1943
Londra Kulesi'ne atıldı
01:17
and imprisoned,
24
61710
1257
ve hapsedildi,
01:18
but he was brave enough,
25
62967
2832
ama onlarla mücadele edecek
01:21
he was brave enough to take them on,
26
65799
2528
kadar cesurdu
01:24
and in the end he had such popular support in London that he won.
27
68327
2744
ve sonunda halkın öylesine desteğini aldı ki kazandı.
01:26
And it was only a few years later
28
71071
2504
Bundan birkaç yıl sonra da
01:29
that we have the first recorded use of the phrase
29
73575
2384
"pirinç kadar cesur" (ç.n.: pirinç: madeni alaşım, İng. brass)
01:31
"as bold as brass."
30
75959
2712
sözcük öbeği kullanılmaya başlandı.
01:34
Most people think that's down to the metal.
31
78671
1936
Birçok insan bunun metalle ilgisi var sanıyor.
01:36
It's not. It's down to a campaigner
32
80607
1968
Öyle değil. Basın özgürlüğünü
01:38
for the freedom of the press.
33
82575
2976
savunan kişiyle ilgili.
01:41
But to really show you how
34
85551
1576
Ancak size politikayla sözcüklerin
01:43
words and politics interact,
35
87127
2552
nasıl etkileştiğini anlatmak için,
01:45
I want to take you back to the United States of America,
36
89679
2600
sizi Amerika Birleşik Devletleri'ne götürmek istiyorum,
01:48
just after they'd achieved independence.
37
92279
2479
bağımsızlıklarını kazandıktan hemen sonraya.
01:50
And they had to face the question
38
94758
1977
Liderleri George Washington'a ne diyecekleri
01:52
of what to call George Washington, their leader.
39
96735
2896
sorusuyla karşı karşıyaydılar.
01:55
They didn't know.
40
99631
1359
Ne diyeceklerini bilmiyorlardı.
01:56
What do you call the leader of a republican country?
41
100990
2879
Cumhuriyetçi bir ülkenin liderine ne dersiniz?
01:59
And this was debated in Congress for ages and ages.
42
103869
3235
Kongrede uzun süreler boyu tartıştılar.
02:03
And there were all sorts of suggestions on the table,
43
107104
2368
Masaya olabilecek
02:05
which might have made it.
44
109472
1457
birçok öneri geldi.
02:06
I mean, some people wanted him to be called
45
110929
1629
Mesela, bazıları ona
02:08
Chief Magistrate Washington,
46
112558
2449
Baş Sulh Yargıcı Washington demek istedi,
02:10
and other people, His Highness George Washington,
47
115007
2450
diğerleri ise Majesteleri George Washington,
02:13
and other people, Protector of the Liberties of the People of the United States of America Washington.
48
117457
7029
bazıları ise ona Amerika Birleşik Devletleri Halkının Haklarının Koruyucusu Washington demek istediler.
02:20
Not that catchy.
49
124486
1578
Pek akılda kalıcı değil.
02:21
Some people just wanted to call him King.
50
126064
2535
Bazıları ise ona Kral demek istediler.
02:24
They thought it was tried and tested.
51
128599
1496
Bunun denenip onaylandığını düşündüler.
02:25
And they weren't even being monarchical there,
52
130095
1496
Monarşik olmak istemiyorlardı,
02:27
they had the idea that you could be elected King
53
131591
1834
sadece sınırlı bir süreliğine Kral olabileceğinizi
02:29
for a fixed term.
54
133425
1790
düşünüyorlardı.
02:31
And, you know, it could have worked.
55
135215
1529
Aslında, bu olabilirdi.
02:32
And everybody got insanely bored, actually,
56
136744
2583
Herkes inanılmaz sıkılmıştı,
02:35
because this debate went on for three weeks.
57
139327
1880
çünkü bu tartışma üç hafta sürdü.
02:37
I read a diary of this poor senator,
58
141207
1648
Zavallı bir senatörün günlüğünü okudum,
02:38
who just keeps coming back, "Still on this subject."
59
142855
2519
"Hala bu konu üzerinde çalışıyoruz" deyip duruyordu.
02:41
And the reason for the delay and the boredom was that
60
145374
2993
Bu gecikmenin ve sıkıntının nedeni
02:44
the House of Representatives were against the Senate.
61
148367
2992
Temsilciler Meclisi'nin Senato'ya karşı olmasıydı.
02:47
The House of Representatives didn't want Washington
62
151359
3265
Temsilciler Meclisi Washington'ın
02:50
to get drunk on power.
63
154624
1689
gücün sarhoşluğuna kapılmasını istemiyordu.
02:52
They didn't want to call him King
64
156313
1077
Ona Kral demek istemiyorlardı,
02:53
in case that gave him ideas, or his successor ideas.
65
157390
3169
çünkü bunun onun veya onu takip eden kişinin aklına fikirler sokmasını istemiyorlardı.
02:56
So they wanted to give him the humblest, meagerest,
66
160559
3185
Bu yüzden ona düşünebildikleri
02:59
most pathetic title that they could think of.
67
163744
2887
en mütevazı, en yavan, en acınası ünvanı vermek istiyorlardı.
03:02
And that title was "President."
68
166631
6393
Bu ünvan "Başkan" idi.
03:08
President. They didn't invent the title. I mean, it existed before,
69
173024
2806
Başkan. Bu ünvanı onlar yaratmadılar. Daha önce de kullanılıyordu,
03:11
but it just meant somebody who presides over a meeting.
70
175830
3097
ama anlamı sadece bir toplantıya başkanlık eden kişiydi.
03:14
It was like the foreman of the jury.
71
178927
2017
Jüri başkanı gibi bir şeydi.
03:16
And it didn't have much more grandeur
72
180944
1490
Sözcü veya denetmen terimlerinden
03:18
than the term "foreman" or "overseer."
73
182434
2173
öte bir görkemi yoktu.
03:20
There were occasional presidents of little colonial councils
74
184607
2666
Bazen küçük koloni konseylerinin ve küçük devlet kurumlarının
03:23
and bits of government, but it was really a nothing title.
75
187273
3406
başkanları oluyordu, ama pek anlamı olmayan bir ünvandı.
03:26
And that's why the Senate objected to it.
76
190679
1945
Bundan dolayı Senato bu ünvana karşı çıktı.
03:28
They said, that's ridiculous, you can't call him President.
77
192624
3800
Bu komik, ona Başkan diyemezsiniz.
03:32
This guy has to go and sign treaties and meet foreign dignitaries.
78
196424
3351
Bu kişinin gidip antlaşmaları imzalaması, yabancı delegelerle görüşmesi gerekiyor.
03:35
And who's going to take him seriously
79
199775
1839
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı
03:37
if he's got a silly little title
80
201614
1810
gibi uyduruk bir ünvana sahip bir kişiyi
03:39
like President of the United States of America?
81
203424
4095
kim ciddiye alır?
03:43
And after three weeks of debate, in the end
82
207519
3816
Üç haftalık bir tartışmanın sonunda,
03:47
the Senate did not cave in.
83
211335
3708
Senato teslim olmadı.
03:50
Instead, they agreed to use the title "President" for now,
84
215043
5207
Bunun yerine, şimdilik "Başkan" ünvanını kullanacaklarını söylediler,
03:56
but they also wanted it absolutely set down
85
220250
3432
ancak bu ünvanı kabul etmediklerinin,
03:59
that they didn't agree with it
86
223682
2828
ve geleneği kör olası Başkan değil de
04:02
from a decent respect for the opinions and practice of civilized nations,
87
226510
5730
Baş Sulh Yargıcı ve saygın ünvanlarının,
04:08
whether under republican or monarchical forms of government,
88
232240
3791
kaleminde ilhak etmek olan
04:11
whose custom it is to annex,
89
236031
1909
devletin cumhuriyetçi ya da monarşik şekillerinden
04:13
through the office of the Chief Magistrate, titles of respectability --
90
237940
4329
hangisine bağlı olursa olsun
04:18
not bloody President --
91
242269
2150
uygar ülkelerin fikirlerine
04:20
and that in the intercourse with foreign nations,
92
244419
3709
ve çalışmalarına uygun saygıdan dolayı,
04:24
the majesty of the people of the United States
93
248128
4043
ayrıca yabancı ülkelerle olan ilişkilerin teklik görüntüsüyle
04:28
may not be hazarded by an appearance of singularity,
94
252171
3658
zarar görmesini istemediklerinin kesin olarak anlaşılmasını istediler,
04:31
i.e., we don't want to look like bloody weirdos.
95
255829
3760
yani tuhaf gözükmek istemiyoruz.
04:35
Now you can learn three interesting things from this.
96
259589
3142
Bundan ilginç şeyler öğrenebiliriz.
04:38
First of all -- and this is my favorite --
97
262731
2378
Birincisi, - bu en sevdiğim -
04:41
is that so far as I've ever been able to find out,
98
265109
2440
şimdiye kadar Senato'nun resmi olarak
04:43
the Senate has never formally endorsed the title of President.
99
267549
5311
Başkan ünvanını onayladığını bulabilmiş değilim.
04:48
Barack Obama, President Obama, is there on borrowed time,
100
272860
3071
Barack Obama, Başkan Obama, ödünç alınmış bir süreyle bu ünvanı kullanıyor ve
04:51
just waiting for the Senate to spring into action.
101
275931
3863
Senato'nun harekete geçmesini bekliyor.
04:55
Second thing you can learn is that
102
279794
1872
İkinci öğreneceğiniz şey
04:57
when a government says that this is a temporary measure --
103
281666
2519
devlet geçici süreyle dediğinde --
05:00
(Laughter) --
104
284185
3358
(Gülüşmeler) -
05:03
you can still be waiting 223 years later.
105
287543
4865
223 yıl sonra hala bekliyor olabilirsiniz.
05:08
But the third thing you can learn,
106
292408
1480
Ama üçüncü öğreneceğiniz şey,
05:09
and this is the really important one,
107
293888
1448
bu oldukça önemli,
05:11
this is the point I want to leave you on,
108
295336
1761
sizin konuşmamdan bunu çıkarmanızı istiyorum,
05:12
is that the title, President of the United States of America,
109
297097
4738
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı ünvanı
05:17
doesn't sound that humble at all these days, does it?
110
301835
4324
o kadar da mütevazı durmuyor, değil mi?
05:22
Something to do with the slightly over 5,000
111
306159
3013
Onun kullanımındaki
05:25
nuclear warheads he has at his disposal
112
309172
2268
5.000 nükleer savaş başlığıyla
05:27
and the largest economy in the world
113
311440
2249
ve dünyanın en büyük ekonomisine sahip olmakla
05:29
and a fleet of drones and all that sort of stuff.
114
313689
3709
ve insansız hava araçları filosuyla ve bunun gibi şeylerle bir ilgisi olsa gerek.
05:33
Reality and history have endowed that title with grandeur.
115
317398
6843
Gerçeklik ve tarih bu unvana görkem bahşetti.
05:40
And so the Senate won in the end.
116
324241
1832
Sonuç olarak Senato kazandı.
05:41
They got their title of respectability.
117
326073
2512
İstedikleri saygınlık unvanını aldılar.
05:44
And also, the Senate's other worry, the appearance of singularity --
118
328585
3328
Ayrıca Senato'nun diğer endişesi, teklik görüntüsü,
05:47
well, it was a singularity back then.
119
331913
2039
şey, o zamanlar teklikti.
05:49
But now, do you know how many nations have a president?
120
333952
2619
Şimdi kaç ülkenin başkanı var, biliyor musunuz?
05:52
A hundred and forty-seven.
121
336571
2598
Yüz kırk yedi.
05:55
All because they want to sound like
122
339169
1664
Hepsi 5.000 nükleer savaş başlığına ve benzerlerine
05:56
the guy who's got the 5,000 nuclear warheads, etc.
123
340833
4840
sahip adama benzemek istediklerinden.
06:01
And so, in the end, the Senate won
124
345673
2584
Sonunda Senato kazandı
06:04
and the House of Representatives lost,
125
348257
3992
ve Temsilciler Meclisi kaybetti,
06:08
because nobody's going to feel that humble
126
352249
2416
çünkü Amerika Birleşik Devletleri Başkanı
06:10
when they're told that they are now
127
354665
1632
olduğunu söylediğiniz kimse
06:12
the President of the United States of America.
128
356297
4584
kendini mütevazı hissetmez.
06:16
And that's the important lesson I think you can take away,
129
360881
2392
Bence buradan çıkaracağınız
06:19
and the one I want to leave you with.
130
363273
1544
ve çıkarmanızı istediğim en önemli ders bu.
06:20
Politicians try to pick words and use words to shape reality
131
364817
3064
Politikacılar gerçeği şekillendirmek ve onu kontrol etmek için
06:23
and control reality, but in fact,
132
367881
3451
sözcükleri seçerler ve kullanırlar, ama aslında,
06:27
reality changes words far more
133
371332
2621
gerçekler sözcükleri, sözcüklerin
06:29
than words can ever change reality.
134
373953
2583
gerçeği değiştirdiğinden çok daha ciddi olarak değiştirirler.
06:32
Thank you very much.
135
376536
1680
Çok teşekkür ederim.
ABOUT THE SPEAKER
Mark Forsyth - WriterMark Forsyth strolls through the English language, telling stories, making connections and banishing hobgoblins.
Why you should listen
Mark Forsyth is a passionate, self-described pedant when it comes to the English language -- but his detailed knowledge of history has given him a common-sense approach to its "proper" use. He is an author, blogger, journalist, proofreader and ghostwriter. He can be found dispelling the grammar myths we were all taught in his popular blog, the Inky Fool. His book The Etymologicon takes "a circular stroll through the hidden connections of the English language" by history of one word or phrase with each chapter.
Mark Forsyth | Speaker | TED.com