TEDGlobal 2012
Sarah-Jayne Blakemore: The mysterious workings of the adolescent brain
Sarah-Jayne Blakemore: Büyüme çağındaki beyinlerin esrarengiz işleyişi
Filmed:
Readability: 5
3,041,951 views
Neden büyüme çağındakiler, yetişkinlere göre kişisel farkındalığı daha az ve çok daha fazla içgüdüsel davranış sergileyen bireyler olarak görülür? Bilişsel sinirbilimci Sarah- Jayne Blakemore büyüyen ve gelişen beynin gençlerin davranışını nasıl etkilediğini göstermek için yetişkin ve genç bireylerin beyinlerindeki prefrontal korteksi karşılaştırıyor.
Sarah-Jayne Blakemore - Cognitive Neuroscientist
Sarah-Jayne Blakemore studies the social brain -- the network of brain regions involved in understanding other people -- and how it develops in adolescents. Full bio
Sarah-Jayne Blakemore studies the social brain -- the network of brain regions involved in understanding other people -- and how it develops in adolescents. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Fifteen years ago, it was widely assumed
0
688
2889
15 yıl önce, genel görüş
00:19
that the vast majority of brain development
1
3577
2050
beyin gelişiminin büyük bir bölümünün
00:21
takes place in the first few years of life.
2
5627
2979
yaşamın ilk birkaç yılında oluştuğu şeklindeydi.
00:24
Back then, 15 years ago, we didn't have the ability
3
8606
2712
O zamanlar, 15 yıl önce,
00:27
to look inside the living human brain
4
11318
2621
canlı bir beynin içine bakma
00:29
and track development across the lifespan.
5
13939
3038
ve yaşam süresi içerisindeki gelişimini takip etme imkanına sahip değildik.
00:32
In the past decade or so, mainly due to advances
6
16977
3161
Geçen on yıllık süreçte,
00:36
in brain imaging technology
7
20138
1805
manyetik rezonans görüntülemesi, MRI, gibi beyin görüntüleme
00:37
such as magnetic resonance imaging, or MRI,
8
21943
2943
teknolojisindeki ilerlemeler sayesinde,
00:40
neuroscientists have started to look inside the living
9
24886
3127
Nörobilimciler her yaştan insan beyninin içine bakmaya
00:43
human brain of all ages, and to track changes
10
28013
2419
ve beyin yapısı ve fonksiyonundaki değişimleri
00:46
in brain structure and brain function,
11
30432
2871
takip etmeye başladılar.
00:49
so we use structural MRI if you'd like to take a snapshot,
12
33303
3677
Böylece, yapısal MR ile isterseniz
00:52
a photograph, at really high resolution of the inside
13
36980
3062
yüksek çözünürlükteki canlı insan beyninin fotoğrafını alabilir
00:55
of the living human brain, and we can ask questions like,
14
40042
3220
ve şöyle sorular sorabiliriz:
00:59
how much gray matter does the brain contain,
15
43262
2440
beyin ne ölçüde gri madde içermektedir
01:01
and how does that change with age?
16
45702
1803
ve bunun yaşa bağlı değişimi nasıldır?
01:03
And we also use functional MRI, called fMRI,
17
47505
3712
Fonksiyonel MR yani fMRI, sayesinde
01:07
to take a video, a movie, of brain activity
18
51217
3395
katılımcıların düşünmek, hissetmek ya da algılamak gibi
01:10
when participants are taking part in some kind of task
19
54612
2868
görevleri esnasındaki beyin aktivitelerini videoya ya da
01:13
like thinking or feeling or perceiving something.
20
57480
2892
filme kaydedebiliriz.
01:16
So many labs around the world are involved in this kind
21
60372
2766
Böylece dünyadaki birçok laboratuvar,
01:19
of research, and we now have a really rich
22
63138
2230
bu tür araştırmalara dahil oldu ve bugün beyin
01:21
and detailed picture of how the living human brain develops,
23
65368
3524
gelişiminin zengin ve ayrıntılı bir resmine sahibiz
01:24
and this picture has radically changed the way
24
68892
3068
ve bu resim beyin hakkında düşünme
01:27
we think about human brain development
25
71960
2633
yöntemimizi ciddi anlamda değiştirdi;
01:30
by revealing that it's not all over in early childhood,
26
74593
2768
beynin sadece erken çocuklukta değil
01:33
and instead, the brain continues to develop
27
77361
2711
büyüme çağı ve 20'li ve 30'lu yaşlarda da
01:35
right throughout adolescence and into the '20s and '30s.
28
80072
4046
gelişmeye devam ettiğini ortaya koydu.
01:40
So adolescence is defined as the period of life that starts
29
84118
3979
Büyüme çağı, yaşamın bir evresinde ergenliğin
01:43
with the biological, hormonal, physical changes of puberty
30
88097
4396
biyolojik, hormonal ve fiziksel değişimleriyle başlayan ve bireyin
01:48
and ends at the age at which an individual attains
31
92493
3285
toplumda sabit ve bağımsız bir role sahip
01:51
a stable, independent role in society.
32
95778
3451
olmasına kadar devam eden süreç olarak tanımlanır.
01:55
(Laughter)
33
99229
1790
(Kahkahalar)
01:56
It can go on a long time. (Laughter)
34
101019
2765
Çok uzun bir süre devam edebilir. (Kahkahalar)
01:59
One of the brain regions that changes most dramatically
35
103784
3019
Büyüme çağı süresince çarpıcı şekilde
02:02
during adolescence is called prefrontal cortex.
36
106803
3264
değişen beyin bölgelerinden biri de prefrontal kortekstir.
02:05
So this is a model of the human brain,
37
110067
2977
Elimdeki bir beyin maketi
02:08
and this is prefrontal cortex, right at the front.
38
113044
2880
ve bu öndeki bölge prefrontal korteks.
02:11
Prefrontal cortex is an interesting brain area.
39
115924
2509
Prefrontal korteks ilginç bir beyin bölümüdür.
02:14
It's proportionally much bigger in humans than
40
118433
3114
İnsanda diğer hayvanlara göre en büyük bölümdür
02:17
in any other species, and it's involved in a whole range of
41
121547
3627
ve çok büyük bir davranışlar topluluğunu kapsar:
02:21
high level cognitive functions, things like decision-making,
42
125190
3272
üst düzey bilişsel fonksiyonlar, karar verme,
02:24
planning, planning what you're going to do tomorrow
43
128462
2090
şu an ya da yarın ya da gelecek hafta veya gelecek ay
02:26
or next week or next year, inhibiting
44
130552
2740
için planlar yapma, uygun olmayan davranışları
02:29
inappropriate behavior, so stopping yourself saying
45
133292
2666
engelleme, kaba ya da aptalca birşey
02:31
something really rude or doing something really stupid.
46
135958
2925
söylemeyi engelleme gibi.
02:34
It's also involved in social interaction,
47
138883
1778
Aynı zamanda sosyal etkileşimi de sağlar;
02:36
understanding other people, and self-awareness.
48
140661
3124
diğerlerini anlamak ve kişisel farkındalık gibi.
02:39
So MRI studies looking at the development of this region
49
143785
3050
İşte bu bölgenin gelişimine bakan MR çalışmaları
02:42
have shown that it really undergoes dramatic development
50
146835
2470
büyüme çağında değişimin oldukça çarpıcı
02:45
during the period of adolescence.
51
149305
2933
olduğunu gösterdi.
02:48
So if you look at gray matter volume, for example,
52
152238
2958
Yani, gri madde hacmine bakarsak, örneğin,
02:51
gray matter volume across age from age four to 22 years
53
155196
4849
4 yaşından 22 yaşına kadar olan gri madde hacmine bakarsak,
02:55
increases during childhood, which is what you can see
54
160045
2322
grafikteki gibi çocuklukta arttığını görürsünüz.
02:58
on this graph. It peaks in early adolescence.
55
162367
3753
Erken dönemde zirveye çıkar.
03:02
The arrows indicate peak gray matter volume
56
166120
2565
Oklar prefrontal korteksteki maksimum değerleri
03:04
in prefrontal cortex. You can see that that peak happens
57
168685
3466
gösteriyor. Zirvenin erkeklerde kızlara oranla iki
03:08
a couple of years later in boys relative to girls,
58
172151
3510
yıl sonra gerçekleştiğini görebilirsiniz,
03:11
and that's probably because boys go through puberty
59
175661
1839
ki bu muhtemelen erkeklerin ergenliğe
03:13
a couple of years later than girls on average,
60
177500
2252
birkaç yıl geç girmesindendir.
03:15
and then during adolescence, there's a significant decline
61
179752
3435
Sonra büyüme çağında, prefrontal korteksteki gri madde
03:19
in gray matter volume in prefrontal cortex.
62
183187
2685
hacminde ciddi bir düşüş olur.
03:21
Now that might sound bad, but actually this is
63
185872
2025
Bu kulağa hoş gelmeyebilir, ama aslında
03:23
a really important developmental process, because
64
187897
3150
çok önemli bir gelişimsel süreçtir, çünkü
03:26
gray matter contains cell bodies and connections
65
191047
4106
gri madde hücre gövdeleri ve hücreler arası bağlantıları
03:31
between cells, the synapses, and this decline
66
195153
3454
yani sinapsları barındırır ve prefrontal korteksteki
03:34
in gray matter volume during prefrontal cortex
67
198607
2745
gri madde hacim azalması, sinaptik budanmayla
03:37
is thought to correspond to synaptic pruning,
68
201352
2892
yani hücreler arasındaki istenmeyen bağlantıların
03:40
the elimination of unwanted synapses.
69
204244
2323
yok edilmesine karşılık gelmektedir.
03:42
This is a really important process. It's partly dependent
70
206567
3133
Bu çok önemli bir süreçtir. Kısmen
03:45
on the environment that the animal or the human is in,
71
209700
3134
içinde bulunulan çevreden etkilenir. Sonuçta
03:48
and the synapses that are being used are strengthened,
72
212834
3444
kullanılan sinapslar güçlenir,
03:52
and synapses that aren't being used
73
216278
1933
o belirli bölgede kullanılmayan
03:54
in that particular environment are pruned away.
74
218211
2332
sinapslar ise budanır.
03:56
You can think of it a bit like pruning a rosebush.
75
220543
2506
Bunu bir gülü budamak gibi düşünebilirsiniz.
03:58
You prune away the weaker branches so that
76
223049
2840
Zayıf dalları budarsınız ki, kalan
04:01
the remaining, important branches, can grow stronger,
77
225889
3038
güçlü dallar daha iyi gelişebilsin.
04:04
and this process, which effectively fine-tunes brain tissue
78
228927
3926
Bu süreç, beyne, canlının içinde bulunduğu çevreye
04:08
according to the species-specific environment,
79
232853
2667
göre ince ayar yapmaktır.
04:11
is happening in prefrontal cortex and in other brain regions
80
235520
2915
Büyüme çağında hem prefrontal kortekste, hem de
04:14
during the period of human adolescence.
81
238435
3554
diğer beyin bölgelerinde görülür.
04:17
So a second line of inquiry that we use to track changes
82
241989
3701
Gençlerin beynindeki değişimleri incelediğimiz çalışmamızın
04:21
in the adolescent brain is using functional MRI
83
245690
3252
ikinci aşaması; yaşa göre beyin aktivitesini
04:24
to look at changes in brain activity across age.
84
248942
3273
fonksiyonel MR kullanarak gözlemlemektir.
04:28
So I'll just give you an example from my lab.
85
252215
1642
Size laboratuvarımızdan örnek göstereceğim.
04:29
So in my lab, we're interested in the social brain, that is
86
253857
3561
Bizler laboratuvarımda sosyal beyinle; yani diğer insanları anlamak
04:33
the network of brain regions that we use to understand
87
257418
3584
ve diğer insanlarla iletişime geçmek için kullandığımız
04:36
other people and to interact with other people.
88
261002
2433
beyin bölgelerinin ilişkisiyle ilgileniriz.
04:39
So I like to show a photograph of a soccer game
89
263435
3766
Şimdi size bir futbol maçından bir kare göstererek
04:43
to illustrate two aspects of how your social brains work.
90
267201
4407
sosyal beyinlerinizin nasıl çalıştığına dair iki noktayı açıklayacağım.
04:47
So this is a soccer game. (Laughter)
91
271608
1433
İşte bu bir futbol maçı. (Kahkahalar)
04:48
Michael Owen has just missed a goal, and he's lying
92
273041
2642
Michael Owen henüz gol kaçırmış ve yerde
04:51
on the ground, and the first aspect of the social brain
93
275683
2802
uzanıyor ve bu resmin bize sosyal beyinle ilgili anlattığı ilk şey
04:54
that this picture really nicely illustrates is how automatic
94
278485
2959
sosyal duygusal yanıtların ne kadar
04:57
and instinctive social emotional responses are,
95
281444
3050
otomatik ve içgüdüsel olduğudur.
05:00
so within a split second of Michael Owen missing this goal,
96
284494
2964
Michael Owen golü kaçırdığında herkes
05:03
everyone is doing the same thing with their arms
97
287458
1810
kollarıyla aynı şeyi yapıyor
05:05
and the same thing with their face, even Michael Owen
98
289268
1803
ve yüzleri aynı ifadeye sahip, hatta Micheal Owen
05:06
as he slides along the grass, is doing the same thing
99
291071
1824
bile yerde aynı şeyi yapıyor
05:08
with his arms, and presumably has a similar
100
292895
2269
ve muhtemelen aynı yüz ifadesini bürünmüş
05:11
facial expression, and the only people who don't
101
295164
1974
ve gruba ters düşen bir tek
05:13
are the guys in yellow at the back — (Laughs) —
102
297138
3461
arkadaki sarılı seyirciler -- (Gülüşmeler) --
05:16
and I think they're on the wrong end of the stadium,
103
300599
2543
ve bence onlar stadın yanlış tarafında oturuyorlar
05:19
and they're doing another social emotional response
104
303142
2295
ve hepinizin fark edeceği gibi diğer takımın sosyal
05:21
that we all instantly recognize, and that's the second aspect
105
305437
2635
duygusal tepkisini gösteriyorlar, bu resmin bize
05:23
of the social brain that this picture really nicely illustrates,
106
308072
3636
sosyal beyinle ilgili çok güzel anlattığı ikinci şey;
05:27
how good we are at reading other people's behavior,
107
311708
3382
diğer insanların davranışlarına, hareketlerine, jest ve mimiklerine
05:30
their actions, their gestures, their facial expressions,
108
315090
2677
bakarak onların duygusal ve zihinsel durumlarını
05:33
in terms of their underlying emotions and mental states.
109
317767
3816
çözümlemede ne kadar iyi olduğumuz.
05:37
So you don't have to ask any of these guys.
110
321583
1777
Bu sayede bu kişilere sormadan dahi
05:39
You have a pretty good idea of what they're feeling
111
323360
2541
onların hisleri ve o an ne düşündükleri
05:41
and thinking at this precise moment in time.
112
325901
2588
hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
05:44
So that's what we're interested in looking at in my lab.
113
328489
1756
İşte bu laboratuvarımda ilgilendiğimiz şey.
05:46
So in my lab, we bring adolescents and adults into the lab
114
330245
3572
Laboratuvarımda gençleri ve yetişkinleri beyin taramasına sokup,
05:49
to have a brain scan, we give them some kind of task
115
333833
2385
onların diğer insanlar, insanların zihinleri, zihinsel durumları
05:52
that involves thinking about other people, their minds,
116
336218
3294
ve duyguları hakkında düşünmelerini sağlayacak görevler
05:55
their mental states, their emotions, and one of the findings
117
339512
2894
veriyoruz ve bulgularımızdan biri, diğer laboratuvarların ve
05:58
that we've found several times now, as have other labs
118
342406
2846
bizim de birkaç kez gösterdiğimiz üzere, prefrontal korteksin mediyal
06:01
around the world, is part of the prefrontal cortex called
119
345252
3218
prefrontal korteks olarak adlandırılan,
06:04
medial prefrontal cortex, which is shown in blue on the slide,
120
348470
3218
slaytta mavi gösterilen,
06:07
and it's right in the middle of prefrontal cortex
121
351688
2756
prefrontal korteksin tam ortasında yer alan,
06:10
in the midline of your head.
122
354444
2398
beyninizin tam orta hattındaki bölge.
06:12
This region is more active in adolescents when they make
123
356842
3283
Bu bölge sosyal karar verirken ve diğer insanlar hakkında
06:16
these social decisions and think about other people
124
360125
2127
düşünürken, gençlerde yetişkinlere göre
06:18
than it is in adults, and this is actually a meta-analysis
125
362252
2801
daha fazla aktivite gösterir. Bu bilgi tüm dünyadan
06:20
of nine different studies in this area from labs around
126
365053
3240
dokuz farklı çalışmanın bir meta-analizidir
06:24
the world, and they all show the same thing, that activity
127
368293
2700
ve tüm bu çalışmalar aynı şeyi, medial prefrontal korteksin
06:26
in this medial prefrontal cortex area decreases
128
370993
3370
kapladığı alanın büyüme çağı boyunca
06:30
during the period of adolescence.
129
374363
2447
azaldığını göstermektedir.
06:32
And we think that might be because adolescents and adults
130
376810
2644
Ve şunu düşündük; bu, gençlerin ve yetişkinlerin
06:35
use a different mental approach, a different
131
379454
2366
sosyal karar vermek üzere farklı zihinsel yaklaşımlar,
06:37
cognitive strategy, to make social decisions,
132
381820
3418
bilişsel stretejiler kullanmasından kaynaklanabilir
06:41
and one way of looking at that is to do behavioral studies
133
385238
3516
ve bunu anlamanın bir yolu davranışsal çalışmalardır.
06:44
whereby we bring people into the lab and we give them
134
388754
1977
Bu yüzden insanları laboratuvara topladık ve onlara
06:46
some kind of behavioral task, and I'll just give you
135
390731
2544
bazı davranışsal görevler verdik ve şimdi laboratuvarımda
06:49
another example of the kind of task that we use in my lab.
136
393275
3210
verdiğimiz görevlerle ilgili bir başka örnek vereceğim.
06:52
So imagine that you're the participant in one of our
137
396485
2648
Şimdi deneylerimizden birinde yer aldığınızı
06:55
experiments. You come into the lab,
138
399133
1725
hayal edin. Laboratuvara geldiniz,
06:56
you see this computerized task.
139
400858
2674
buradaki bilgisayar donanımlı görevi gördünüz.
06:59
In this task, you see a set of shelves.
140
403532
2790
Bu görevde bir raf dizisi görüyorsunuz.
07:02
Now, there are objects on these shelves, on some of them,
141
406322
2817
Şimdi, bu raflarda bir takım objeler var, tabi bazılarında,
07:05
and you'll notice there's a guy standing behind the set
142
409139
2971
ve fark edersiniz ki rafların arkasında biri bekliyor
07:08
of shelves, and there are some objects that he can't see.
143
412110
3585
ve bu kişi objelerden bazılarını göremiyor.
07:11
They're occluded, from his point of view, with a kind of
144
415695
2279
Görememesi için bazı objelerin önü
07:13
gray piece of wood.
145
417974
2644
gri tahta parçasıyla kapatılmış.
07:16
This is the same set of shelves from his point of view.
146
420618
3484
Bu ise onun bakış açısından rafların görüntüsü.
07:20
Notice that there are only some objects that he can see,
147
424102
3493
Dikkat ederseniz o objelerden bazılarını görebilirken,
07:23
whereas there are many more objects that you can see.
148
427595
2452
siz daha fazla obje görebiliyorsunuz.
07:25
Now your task is to move objects around.
149
430047
2196
Şimdi, sizin göreviniz objeleri hareket ettirmek.
07:28
The director, standing behind the set of shelves,
150
432243
2362
Direktör, rafların arkasında bekliyor,
07:30
is going to direct you to move objects around,
151
434605
2745
size objeleri hareket ettirmeniz için komutlar verecek,
07:33
but remember, he's not going to ask you to move objects
152
437350
1894
ama unutmayın, direktör göremediği objeler ile
07:35
that he can't see. This introduces a really interesting
153
439244
3720
ilgili komut veremez. Bu gerçekten ilginç bir sonucu da
07:38
condition whereby there's a kind of conflict
154
442964
2193
beraberinde getiriyor; sizin perspektifinizle
07:41
between your perspective and the director's perspective.
155
445157
3168
direktörün perspektifi arasında bir bağdaşmazlık olacaktır.
07:44
So imagine he tells you to move the top truck left.
156
448325
3240
Düşünün ki en üstteki kamyonu sola kaydırmanızı istedi.
07:47
There are three trucks there. You're going to instinctively
157
451565
2031
Burada üç kamyon var. İçgüdüsel olarak beyaz
07:49
go for the white truck, because that's the top truck
158
453611
2150
kamyonu hareket ettirmek isteyeceksiniz çünkü size göre
07:51
from your perspective, but then you have to remember,
159
455761
2818
en üstteki kamyon o, ama sonra şunu düşüneceksiniz;
07:54
"Oh, he can't see that truck, so he must mean
160
458579
2059
"Ah,o bu kamyonu göremiyor, öyleyse benden mavi
07:56
me to move the blue truck," which is the top truck
161
460638
2757
kamyonu kaydırmamı istiyor olmalı." bu, onun açısından
07:59
from his perspective. Now believe it or not,
162
463395
2645
en üstteki mavi. Şimdi, inanın ya da inanmayın, sizin gibi
08:01
normal, healthy, intelligent adults like you make errors
163
466040
2951
normal, sağlıklı, zeki yetişkinlerin %50 si
08:04
about 50 percent of the time on that kind of trial.
164
468991
3140
böyle bir denemede hata yapıyor.
08:08
They move the white truck instead of the blue truck.
165
472131
2843
Beyaz kamyonun yerine mavi kamyonu oynatıyorlar.
08:10
So we give this kind of task to adolescents and adults,
166
474974
3316
Biz de gençlere ve yetişkinlere bu testi yaptık
08:14
and we also have a control condition
167
478290
1554
ve bir de direktörün olmadığı, onun yerine
08:15
where there's no director and instead we give people a rule.
168
479844
4061
bizim kişilere bazı kurallar verdiğimiz bir kontrol grubu vardı.
08:19
We tell them, okay, we're going to do exactly the same thing
169
483905
1914
Onlara dedik ki, tamam, tamamen aynı şeyi yapacağız
08:21
but this time there's no director. Instead you've got to
170
485819
2837
fakat bu kez direktör olmayacak. Onun yerine siz
08:24
ignore objects with the dark gray background.
171
488656
3207
arka planı gri olan objeleri görmezden geleceksiniz.
08:27
You'll see that this is exactly the same condition, only
172
491863
2700
Anlayacağınız üzere durumlar tamamen aynı, sadece
08:30
in the no-director condition they just have to remember
173
494563
2846
direktörün olmadığı durumda bu bizim belirlediğimiz
08:33
to apply this somewhat arbitrary rule, whereas
174
497409
3071
kuralı uygulamak durumundayken,
08:36
in the director condition, they have to remember
175
500480
1680
direktörün bulunduğu durumda direktörün
08:38
to take into account the director's perspective
176
502160
3541
perspektifini dikkate alarak
08:41
in order to guide their ongoing behavior.
177
505701
4297
hareketlerini yönlendirmeleri gerekiyor.
08:45
Okay, so if I just show you the percentage errors
178
509998
2610
Pekala, şimdi size yedi yaşından yetişkinliğe kadar kişilerle
08:48
in a large developmental study we did,
179
512608
2566
çalıştığımız büyük ölçekli çalışmamızdaki hata
08:51
this is in a study ranging from age seven to adulthood,
180
515174
3554
yüzdelerini göstereceğim
08:54
and what you're going to see is the percentage errors
181
518728
1210
ve göreceğiniz hata oranları, yetişkin grubunda iki
08:55
in the adult group in both conditions,
182
519938
1974
durumda da yapılan hataları gösteriyor,
08:57
so the gray is the director condition, and you see
183
521927
3271
yani gri, direktörün bulunduğu durumu gösteriyor ve
09:01
that our intelligent adults are making errors about 50 percent
184
525198
2573
gördüğünüz gibi zeki yetişkinlerimizin %50 si bu durumda
09:03
of the time, whereas they make far fewer errors
185
527771
2715
hata yaparken, direktör olmayan, sadece gri arka
09:06
when there's no director present, when they just have
186
530486
2028
plandakileri görmezden gelmeleri gereken durumda ise
09:08
to remember that rule of ignoring the gray background.
187
532514
3081
çok daha az hata yapmışlar.
09:11
Developmentally, these two conditions develop
188
535595
2668
Gelişimsel olarak, bu iki durum da aynı şekilde
09:14
in exactly the same way. Between late childhood
189
538263
2923
gelişir. Geç çocuklukla orta büyüme çağı
09:17
and mid-adolescence, there's an improvement,
190
541186
2241
arasında, bir gelişme meydana gelir,
09:19
in other words a reduction of errors, in both of these trials,
191
543427
3351
diğer bir deyişle her iki durumda ve her iki deneyde, hata oranında
09:22
in both of these conditions.
192
546778
1120
bir azalma meydana gelmektedir.
09:23
But it's when you compare the last two groups,
193
547898
2285
Ama son iki grubu, orta genç grup ile, yetişkin grubu
09:26
the mid-adolescent group and the adult group
194
550183
1952
karşılaştırdığınızda işler ilginçleşmeye başlar,
09:28
where things get really interesting, because there, there is
195
552135
3160
çünkü burada, direktör olmayan durumda
09:31
no continued improvement in the no-director condition.
196
555295
3038
sürekli bir gelişme meydana gelmez.
09:34
In other words, everything you need to do in order to
197
558333
2930
Diğer bir değişle, kuralları hatırlamak ve uygulamakla ilgili
09:37
remember the rule and apply it seems to be fully developed
198
561263
2706
ihtiyacınız olan her şey orta büyüme
09:39
by mid-adolescence, whereas in contrast,
199
563969
2531
çağında gelişirken, bunun aksine
09:42
if you look at the last two gray bars, there's still
200
566500
2397
eğer son iki gri çubuğa bakarsanız, hala orta
09:44
a significant improvement in the director condition
201
568897
3150
büyüme çağı ile yetişkinlik arasında direktörün bulunduğu
09:47
between mid-adolescence and adulthood, and what
202
572047
2441
durum için gözle görülür bir gelişme olmaktadır ve bunun
09:50
this means is that the ability to take into account someone
203
574488
3376
anlamı, günlük hayatta sürekli kullandığımız,
09:53
else's perspective in order to guide ongoing behavior,
204
577864
3285
başkalarının düşüncelerini hesaba katarak
09:57
which is something, by the way, that we do in everyday life all
205
581149
2259
hareket etme, ki bu önemlidir bu arada, gibi şeylerin
09:59
the time, is still developing in mid-to-late adolescence.
206
583408
4606
orta büyüme çağında hala gelişmeye devam ettiğidir.
10:03
So if you have a teenage son or a daughter and you
207
588014
2540
Eğer onlu yaşlarda bir kızınız ya da oğlunuz varsa bazen
10:06
sometimes think they have problems taking other people's
208
590554
2409
onların diğer insanları anlamada problemleri olduğunu
10:08
perspectives, you're right. They do. And this is why.
209
592963
3756
düşünebilirsiniz ki haklısınız. Gerçekten de var. Nedeni de bu.
10:12
So we sometimes laugh about teenagers.
210
596719
3513
Bazen gençlere güleriz. Dalga konusu olurlar,
10:16
They're parodied, sometimes even demonized in the media
211
600232
3863
bazen medya tarafından tipik ergen davranışları
10:19
for their kind of typical teenage behavior. They take risks,
212
604095
3527
yüzünden şeytanlaştırılırlar. Risk almayı severler,
10:23
they're sometimes moody, they're very self-conscious.
213
607622
2771
bazen huysuzdurlar, bir hayli içe kapanıktırlar.
10:26
I have a really nice anecdote from a friend of mine
214
610393
2493
Kızının ergenlik öncesi ve ergenlik sonrası en çok dikkatini
10:28
who said that the thing he noticed most
215
612886
2487
çeken değişikliğin utangaçlık düzeyindeki değişim
10:31
about his teenage daughters before and after puberty
216
615373
2981
olduğunu söyleyen bir arkadaşımın çok güzel
10:34
was their level of embarrassment in front of him.
217
618354
2244
bir anektodu var:
10:36
So, he said, "Before puberty, if my two daughters
218
620614
2489
Dedi ki, "Ergenlikten önce, eğer kızlarım
10:39
were messing around in a shop, I'd say, 'Hey,
219
623103
2254
mağazada dolaşıyorsa onlara, 'Kızlar koşuşturmayı
10:41
stop messing around and I'll sing your favorite song,'
220
625357
1749
bırakırsanız en sevdiğiniz şarkıyı söyleyeceğim' derdim
10:43
and instantly they'd stop messing around and he'd sing
221
627106
1901
ve birden koşuşturmayı bırakırlardı ve onlara en sevdikleri
10:44
their favorite song. After puberty, that became the threat.
222
629007
3471
şarkıyı söylerdim. Ergenlikten sonra bu yaptığım asıl tehlike oldu."
10:48
(Laughter)
223
632478
1817
(Kahkahalar)
10:50
The very notion of their dad singing in public
224
634295
3477
Babalarının ortalıkta şarkı söyleyeceği
10:53
was enough to make them behave.
225
637772
2363
düşüncesi davranışlarını değiştirmek için yeterliydi.
10:56
So people often ask,
226
640135
1428
İnsanlar sıklıkla sorarlar:
10:57
"Well, is adolescence a kind of recent phenomenon?
227
641563
2633
"Öyleyse büyüme çağı yeni mi ortaya çıktı?
11:00
Is it something we've invented recently in the West?"
228
644196
2122
Yoksa Batı'nın yeni icatlarından biri mi?"
11:02
And actually, the answer is probably not. There are lots
229
646318
2668
Ve aslında yanıt olumsuz. Tarih boyunca
11:04
of descriptions of adolescence in history that sound
230
648986
3423
bugün kullandığımız ergenlik tanımlarına oldukça
11:08
very similar to the descriptions we use today.
231
652409
2157
benzer birçok tanımlama var.
11:10
So there's a famous quote by Shakespeare from "The Winter's Tale"
232
654566
4233
Shakespeare'in "Kış Masalı"ından büyüme çağındakileri
11:14
where he describes adolescence as follows:
233
658799
2775
anlattığı bir alıntı yapacağım:
11:17
"I would there were no age between ten and
234
661574
2846
"Keşke on ve yirmi üç yaş arasından
11:20
three-and-twenty, or that youth would sleep out the rest;
235
664420
3240
başka yaş olmasaydı veya bu yaştan sonra gençler uykuya dalsalardı;
11:23
for there is nothing in the between but getting wenches
236
667660
2091
çünkü bu yaşlar arasında çocuklarla zamparalık
11:25
with child, wronging the ancientry, stealing, fighting." (Laughter)
237
669751
6223
yapmak, geleneklere kulak asmamak, hırsızlık yapmak ve kavga etmekten başka bir şey yok." (Kahkahalar)
11:31
He then goes on to say, "Having said that, would any
238
675974
4534
Sonra şöyle devam eder, "Bunu söylemişken, on dokuz ve
11:36
but these boiled brains of nineteen and two-and-twenty
239
680508
3145
yirmi iki yaşındaki bu kanı kaynayan gençler dışında kimse
11:39
hunt in this weather?" (Laughter)
240
683653
2498
bu havada ava çıkar mıydı? (Kahkahalar)
11:42
So almost 400 years ago, Shakespeare was portraying
241
686151
2926
Neredeyse 400 yıl önce, Shakespeare bugün bizim
11:44
adolescents in a very similar light to the light that we
242
689077
2724
gençleri tanımladığımız çizgilere çok yakın bir ergen
11:47
portray them in today, but today we try to understand
243
691801
3459
portresi çizmiştir, fakat bugün biz temeldeki zihinsel
11:51
their behavior in terms of the underlying changes
244
695260
3087
değişimleri gözleyerek onların davranışlarını
11:54
that are going on in their brain.
245
698347
1938
anlamaya çalışıyoruz.
11:56
So for example, take risk-taking. We know that adolescents
246
700285
3608
Örneğin risk almayı ele alalım. Gençlerin
11:59
have a tendency to take risks. They do.
247
703893
2325
risk almaya eğilimli olduklarını biliyoruz. Öyleler.
12:02
They take more risks than children or adults,
248
706218
2632
Bir çocuktan ya da bir yetişkinden daha fazla risk alıyorlar
12:04
and they are particularly prone to taking risks
249
708850
2460
ve özellikle arkadaşlarıyla beraberlerken
12:07
when they're with their friends. There's an important drive
250
711310
2968
risk almaya daha meyilliler. Genç bir birey için
12:10
to become independent from one's parents
251
714278
2486
ailesinden bağımsız hale gelmek
12:12
and to impress one's friends in adolescence.
252
716764
2824
ve arkadaşlarını etkilemek çok önemlidir.
12:15
But now we try to understand that in terms of
253
719588
2599
Ancak bugün onları, beyinlerinin bir kısmı olan ve
12:18
the development of a part of their brain called the limbic system,
254
722187
2993
limbik sistem olarak adlandırılan bölümün gelişimi ışığında anlamaya çalışıyoruz,
12:21
so I'm going to show you the limbic system in red
255
725180
2543
şimdi arkamdaki slaytta size kırmızıyla ve aynı zamanda
12:23
in the slide behind me, and also on this brain.
256
727723
1865
elimdeki beyin üzerinde limbik sistemi göstereceğim.
12:25
So the limbic system is right deep inside the brain,
257
729588
3109
Limbik sistem beynin derinliklerinde yer alır
12:28
and it's involved in things like emotion processing
258
732697
3733
ve duygu durumu ve ödül durumu gibi süreçlerle
12:32
and reward processing. It gives you the rewarding feeling
259
736430
3150
ilgilenir. Risk almak gibi eğlenceli şeyler yaparken
12:35
out of doing fun things, including taking risks.
260
739580
3296
ödüllendirildiğinizi hissetmenizi sağlar.
12:38
It gives you the kick out of taking risks.
261
742876
2365
Size risk almanın heyecanını verir.
12:41
And this region, the regions within the limbic system,
262
745241
3048
Ve bu bölge, limbik sistemin bulunduğu bölgeler,
12:44
have been found to be hypersensitive to the rewarding
263
748289
3419
gençlerde yetişkinlerle kıyaslandığında, risk almanın
12:47
feeling of risk-taking in adolescents compared with adults,
264
751708
3769
ödüllendirici hissine çok daha fazla duyarlıdır
12:51
and at the very same time, the prefrontal cortex,
265
755477
3702
ve aynı zamanda prefrontal korteks,
12:55
which you can see in blue in the slide here,
266
759179
2274
ki onu bu slaytta mavi renkte görebilirsiniz,
12:57
which stops us taking excessive risks,
267
761453
2867
ölçüsüz risk almayı engellemekle görevlidir
13:00
is still very much in development in adolescents.
268
764320
3398
ve gençlerde hala gelişmeye devam etmektedir.
13:03
So brain research has shown that the adolescent brain
269
767718
3667
Beyin araştırmaları gösterdi ki, genç bireylerin beyni
13:07
undergoes really quite profound development,
270
771385
3342
eğitimle, rehabilitasyonla, dış müdahalelerle
13:10
and this has implications for education, for rehabilitation,
271
774727
3956
etkilenebilecek bir değişim göstermektedir.
13:14
and intervention. The environment, including teaching,
272
778683
4020
Eğitimin de içinde bulunduğu çevre, genç bireyin beynini
13:18
can and does shape the developing adolescent brain,
273
782703
3409
şekillendirebilir ve şekillendirir de
13:22
and yet it's only relatively recently that we have been
274
786112
2802
ve Batı'da daha yeni yeni
13:24
routinely educating teenagers in the West.
275
788914
2505
gençlerin düzenli eğitimine başladık.
13:27
All four of my grandparents, for example, left school
276
791419
3753
Benim büyükannelerim ve büyükbabalarımın dördü de erken büyüme çağında
13:31
in their early adolescence. They had no choice.
277
795172
3834
okulu bırakmışlar. Başka şansları yokmuş.
13:34
And that's still the case for many, many teenagers
278
799006
2774
Ve bu durum hala dünyadaki birçok genç için
13:37
around the world today. Forty percent of teenagers
279
801780
3167
geçerlidir. Gençlerin %40'ı ortaokul
13:40
don't have access to secondary school education.
280
804947
4222
eğitimine ulaşamamaktadır.
13:45
And yet, this is a period of life where the brain is
281
809169
2639
Yaşamın bu dönemi beynin özellikle uyum
13:47
particularly adaptable and malleable.
282
811808
2847
sağlayabildiği ve eğitilebildiği bir evredir.
13:50
It's a fantastic opportunity for learning and creativity.
283
814655
3770
Öğrenmek ve yaratmak için müthiş bir fırsattır.
13:54
So what's sometimes seen as the problem
284
818425
2233
Yani bazen gençlerin problemleri olarak görülen
13:56
with adolescents — heightened risk-taking, poor impulse
285
820658
2476
yüksek risk alma, düşük içgüdü kontrolü,
13:59
control, self-consciousness — shouldn't be stigmatized.
286
823134
3942
içe kapanıklık, kınanmamalıdır.
14:02
It actually reflects changes in the brain that provide
287
827076
2837
Bütün bunlar beyindeki,
14:05
an excellent opportunity for education
288
829913
2914
eğitim ve sosyal gelişim için harika fırsatlar
14:08
and social development. Thank you. (Applause)
289
832827
4430
sağlayan değişimi yansıtır. Teşekkür ederim. (Alkışlar)
14:13
(Applause)
290
837257
7770
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Sarah-Jayne Blakemore - Cognitive NeuroscientistSarah-Jayne Blakemore studies the social brain -- the network of brain regions involved in understanding other people -- and how it develops in adolescents.
Why you should listen
Remember being a teenager? Rocked internally with hormones, outwardly with social pressures, you sometimes wondered what was going on in your head. So does Sarah-Jayne Blakemore. And what she and others in her field are finding is: The adolescent brain really is different.
New brain imaging research and clever experiments are revealing how the cortex develops -- the executive part of the brain that handles things like planning, self-awareness, analysis of consequences and behavioral choices. It turns out that these regions develop more slowly during adolescence, and in fascinating ways that relate to risk-taking, peer pressure and learning.
Which leads to a bigger question: How can we better target education to speak to teenagers' growing, changing brains?
Sarah-Jayne Blakemore | Speaker | TED.com