TEDGlobal 2014
Asha de Vos: Why you should care about whale poo
Asha de Vos: Neden balina dışkısını önemsemeliyiz
Filmed:
Readability: 4.6
1,426,028 views
Deniz biyoloğu Asha de Vos, balinaların ilginç ve önemli işlevleri olduğunu söylüyor: bu heybetli yaratıklar ekosistemin mühendisleridir, okyanusları dengeli ve sağlıklı tutarlar...başlangıç olarak, dışkılarıyla. Bir TED yoldaşı olan Vos'tan denizlerimizin ve gezegenimizin dengesinin sağlanması ve sağlığının korunması için balinaların göz ardı edilen çalışmalarını öğrenin.
Asha de Vos - Protector of whales
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio
Dedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
In the 1600s, there were so many
right whales in Cape Cod Bay
right whales in Cape Cod Bay
0
420
4494
17. yüzyılda ABD'nin doğu kıyılarında
bulunan Cape Cod'da
bulunan Cape Cod'da
o kadar çok beyaz balina vardı ki
00:16
off the east coast of the U.S.
1
4914
1827
00:18
that apparently you could
walk across their backs
walk across their backs
2
6741
3648
üzerilerine basarak, koyun bir ucundan
diğer bir ucuna kadar yürüyebilirdiniz.
diğer bir ucuna kadar yürüyebilirdiniz.
00:22
from one end of the bay to the other.
3
10389
2095
00:25
Today, they number in the hundreds,
and they're endangered.
and they're endangered.
4
13234
3339
Bugün sayıları yüzlerle ifade edilmekte ve
soyları tükenme tehlikesi altında.
soyları tükenme tehlikesi altında.
00:28
Like them, many species of whales
saw their numbers drastically reduced
saw their numbers drastically reduced
5
16573
5155
Beyaz balinalar gibi pek çok balina
türünün sayıları da
türünün sayıları da
200 yıldır süregelen
etleri, yağları ve kemikleri için
etleri, yağları ve kemikleri için
00:33
by 200 years of whaling,
6
21728
2442
00:36
where they were hunted and killed
for their whale meat, oil and whale bone.
for their whale meat, oil and whale bone.
7
24170
5719
avlanmaları ve öldürülmeleri sırasında
çarpıcı bir biçimde azaldı.
çarpıcı bir biçimde azaldı.
00:43
We only have whales in our waters today
8
31009
2403
Bugün hala balinaların varolmasının
tek sebebi
tek sebebi
00:45
because of the Save the Whales
movement of the '70s.
movement of the '70s.
9
33412
3645
70lerde başlayan
'Balinaları Kurtarın' hareketi.
'Balinaları Kurtarın' hareketi.
00:49
It was instrumental in stopping
commercial whaling,
commercial whaling,
10
37057
3398
Bu hareket ticari balina avının
durdurulmasında etkili oldu
durdurulmasında etkili oldu
00:52
and was built on the idea that
if we couldn't save whales,
if we couldn't save whales,
11
40455
3772
ve ana düşüncesi de
"Eğer balinaları bile kurtaramıyorsak,
neyi kurtarabiliriz ki? " idi.
neyi kurtarabiliriz ki? " idi.
00:56
what could we save?
12
44227
1927
00:58
It was ultimately a test
of our political ability
of our political ability
13
46154
2926
Bu hareket kesinlikle
çevresel yıkımı durdurmaya karşı
çevresel yıkımı durdurmaya karşı
01:01
to halt environmental destruction.
14
49080
3603
politik yeteneğimizin bir testiydi.
Böylece bu kampanyanın bir sonucu olarak
01:04
So in the early '80s, there was
a ban on commercial whaling
a ban on commercial whaling
15
52683
3553
80’lerin başında ticari balina
avcılığı yasaklandı.
avcılığı yasaklandı.
01:08
that came into force
as a result of this campaign.
as a result of this campaign.
16
56236
3715
01:11
Whales in our waters are still
low in numbers, however,
low in numbers, however,
17
59951
2809
Yine de sularımızdaki balinaların
sayısı hala az
sayısı hala az
01:14
because they do face a range
of other human-induced threats.
of other human-induced threats.
18
62760
4729
çünkü insan kaynaklı diğer pek çok
tehditle karşı karşıyalar.
tehditle karşı karşıyalar.
01:19
Unfortunately, many people still think
that whale conservationists like myself
that whale conservationists like myself
19
67489
7641
Malesef hala pek çok insan, benim gibi
balina koruyucularının bunu yapmasını
balina koruyucularının bunu yapmasını
01:27
do what we do only because these creatures
are charismatic and beautiful.
are charismatic and beautiful.
20
75136
5373
yalnızca bu canlıların çok güzel
ve karizmatik olmasına bağlıyor.
ve karizmatik olmasına bağlıyor.
01:33
This is actually a disservice,
21
81939
2086
Bu aslında zararlı bir düşünce
01:36
because whales are ecosystem engineers.
22
84025
4474
çünkü balinalar ekosistem
mühendisleridir.
mühendisleridir.
01:40
They help maintain the stability
and health of the oceans,
and health of the oceans,
23
88499
4373
Okyanusun dengesinin ve sağlığının
düzenlenmesine yardımcı olurlar
düzenlenmesine yardımcı olurlar
01:44
and even provide services
to human society.
to human society.
24
92872
4427
ve hatta insanlığa da hizmet ederler.
01:49
So let's talk about why
saving whales is critical
saving whales is critical
25
97299
3976
O halde balinaların okyanusların
dirençleri için neden
dirençleri için neden
01:53
to the resiliency of the oceans.
26
101275
3531
önemli olduğunu konuşalım.
01:56
It boils down to two main things:
27
104806
4528
İki önemli nokta var:
02:01
whale poop and rotting carcasses.
28
109334
3212
balina dışkısı ve çürüyen balina leşleri.
02:04
As whales dive to the depths to feed
and come up to the surface to breathe,
and come up to the surface to breathe,
29
112546
5466
Balinalar beslenmek için dibe dalar ve
nefes almak için yüzeye çıkarlar
nefes almak için yüzeye çıkarlar
02:10
they actually release these
enormous fecal plumes.
enormous fecal plumes.
30
118012
3906
ve devasa tüye benzer dışkı çıkarırlar.
Balina pompalaması, böyle adlandırılıyor,
02:13
This whale pump, as it's called,
31
121918
1744
02:15
actually brings essential limiting
nutrients from the depths
nutrients from the depths
32
123662
3293
aslında derinlerdeki besinleri
yüzeye taşıyarak, denizlerdeki
besin zincirini oluşturan
besin zincirini oluşturan
02:18
to the surface waters where they
stimulate the growth of phytoplankton,
stimulate the growth of phytoplankton,
33
126955
4020
02:22
which forms the base
of all marine food chains.
of all marine food chains.
34
130975
3447
planktonların oluşmasına katkı sağlıyor.
02:26
So really, having more whales
in the oceans pooping
in the oceans pooping
35
134422
2705
Gerçekten de okyanuslarda ne kadar
çok balina dışkılarsa
çok balina dışkılarsa
02:29
is really beneficial
to the entire ecosystem.
to the entire ecosystem.
36
137127
4081
bütün ekosistem için o kadar faydalı olur.
02:33
Whales are also known to undertake some
of the longest migrations of all mammals.
of the longest migrations of all mammals.
37
141208
5552
Balinalar ayrıca tüm hayvanlar arasında
en uzun göçü yapanlar olarak bilinir.
en uzun göçü yapanlar olarak bilinir.
02:38
Gray whales off America
migrate 16,000 kilometers
migrate 16,000 kilometers
38
146760
5936
Amerikan gri balinaları her yıl 16.000
kilometre süren
kilometre süren
02:44
between productive feeding areas and less
productive calving, or birthing, areas
productive calving, or birthing, areas
39
152707
6105
verimli beslenme alanlarından, doğum
yapacakları daha az verimli alanlara
yapacakları daha az verimli alanlara
02:50
and back every year.
40
158812
3090
göç ederler ve tekrar geri dönerler.
02:53
As they do so, they transport fertilizer
in the form of their feces
in the form of their feces
41
161902
4984
Böyle yapmakla, beslenme alanlarından
aldıkları gübreyi
aldıkları gübreyi
02:58
from places that have it
to places that need it.
to places that need it.
42
166886
3790
dışkı formunda ihtiyaç duyulan
alanlara taşırlar.
alanlara taşırlar.
03:02
So clearly, whales are really
important in nutrient cycling,
important in nutrient cycling,
43
170676
3439
Açıkça, okyanuslarda hem yatay
hem de dikey
hem de dikey
03:06
both horizontally and vertically,
through the oceans.
through the oceans.
44
174115
3692
beslenme döngüsü için balinalar önemlidir.
03:09
But what's really cool is that they're
also really important after they're dead.
also really important after they're dead.
45
177807
6659
Daha da güzeli, balinalar öldükten
sonra bile çok önemlidir.
sonra bile çok önemlidir.
03:16
Whale carcasses are some of
the largest form of detritus
the largest form of detritus
46
184466
4093
Balina leşleri okyanus yüzeylerinden düşen
en büyük döküntü türlerinden biridir
en büyük döküntü türlerinden biridir
03:20
to fall from the ocean's surface,
and they're called whale fall.
and they're called whale fall.
47
188559
4210
ve bu olay
balina düşüşü olarak adlandırılır.
balina düşüşü olarak adlandırılır.
03:25
As these carcasses sink,
48
193409
2057
Bu leşler batarken
400 çeşit tuhaf türe besin olur,
400 çeşit tuhaf türe besin olur,
03:27
they provide a feast
to some 400-odd species,
to some 400-odd species,
49
195466
3029
yılanbalığına benzeyen ve bakteri üreten
bu balık dahil olmak üzere.
bu balık dahil olmak üzere.
03:30
including the eel-shaped, slime-producing
hagfish.
hagfish.
50
198495
3836
03:35
So over the 200 years of whaling,
51
203021
2133
Onları öldürüp okyanuslardan almakla
meşgul olduğumuz
meşgul olduğumuz
03:37
when we were busy killing and removing
these carcasses from the oceans,
these carcasses from the oceans,
52
205154
4370
bu 200 yıllık balina
avcılığından sonra, büyük ihtimalle
avcılığından sonra, büyük ihtimalle
03:41
we likely altered the rate and geographic
distribution of these whale falls
distribution of these whale falls
53
209524
5722
bu balina leşlerinin okyanus diplerine
düşme dağılımı ve oranlarının
düşme dağılımı ve oranlarının
03:47
that would descend into deep oceans,
54
215246
2317
değişmesine neden olduk.
03:49
and as a result, probably led
to a number of extinctions
to a number of extinctions
55
217563
3691
Bu da, devamları bu balina leşlerine
bağlı olan ve bunda uzmanlaşmış
bazı türlerin
bazı türlerin
03:53
of species that were most specialized
56
221254
2138
03:55
and dependent on these carcasses
for their survival.
for their survival.
57
223392
4484
yok olması sonucunu doğurdu.
03:59
Whale carcasses are also known
to transport about 190,000 tons of carbon,
to transport about 190,000 tons of carbon,
58
227876
7932
Balina leşleri aynı zamanda,
yaklaşık 80.000 aracın bir yılda ürettiği
yaklaşık 80.000 aracın bir yılda ürettiği
04:07
which is the equivalent of that produced
59
235808
2298
karbon miktarına eşit olan 190.000 ton
karbonu atmosferden alarak
karbonu atmosferden alarak
04:10
by 80,000 cars per year
60
238106
3065
04:13
from the atmosphere to the deep oceans,
61
241171
2829
okyanusun diplerine taşımaları
ile bilinirler.
ile bilinirler.
04:16
and the deep oceans
are what we call "carbon sinks,"
are what we call "carbon sinks,"
62
244000
3510
Okyanus diplerinde bu
“karbon batıyor” dur.
“karbon batıyor” dur.
04:19
because they trap and hold
excess carbon from the atmosphere,
excess carbon from the atmosphere,
63
247510
4063
Çünkü balinalar atmosferdeki fazla
karbonu alıp tutar
karbonu alıp tutar
04:23
and therefore help
to delay global warming.
to delay global warming.
64
251573
4216
ve böylelikle küresel ısınmanın
gecikmesine yardım eder.
gecikmesine yardım eder.
04:27
Sometimes these carcasses
also wash up on beaches
also wash up on beaches
65
255789
3679
Bazen bu leşler kıyılarda yok edilir
04:31
and provide a meal to a number
of predatory species on land.
of predatory species on land.
66
259468
5072
ve böylece karada yaşayan pek çok yırtıcı
türün beslenmesine olanak sağlar.
türün beslenmesine olanak sağlar.
04:36
The 200 years of whaling
was clearly detrimental
was clearly detrimental
67
264540
3924
Bu 200 yıllık balina avı belli ki
çok hasar verdi
çok hasar verdi
ve balina popülasyonunda
%60 ile %90 oranında
%60 ile %90 oranında
04:40
and caused a reduction
in the populations of whales
in the populations of whales
68
268464
2892
04:43
between 60 to 90 percent.
69
271356
3120
bir azalmaya neden oldu.
04:46
Clearly, the Save the Whales movement
70
274476
1826
Açıkçası, Balinaları Kurtarın hareketi
04:48
was instrumental in preventing
commercial whaling from going on,
commercial whaling from going on,
71
276302
4411
ticari balina avcılığının önlenmesinde
çok etkili oldu.
çok etkili oldu.
04:52
but we need to revise this.
72
280713
3141
Ancak bunu revize etmemiz gerek.
04:55
We need to address the more modern,
pressing problems that these whales face
pressing problems that these whales face
73
283854
4754
Bugün, balinaların sularımızda yüz yüze
kaldığı daha modern ve baskıcı
kaldığı daha modern ve baskıcı
problemleri ele almaya ihtiyacımız var.
05:00
in our waters today.
74
288608
1741
05:02
Amongst other things, we need to stop them
75
290349
2133
Her şey bir yana,
konteyner gemileri tarafından
konteyner gemileri tarafından
05:04
from getting plowed down by container
ships when they're in their feeding areas,
ships when they're in their feeding areas,
76
292482
4705
beslenme alanlarından sürülmelerini
ve okyanusta dolaşırken balıkçı ağlarına
takılmalarını sonlandırmalıyız.
takılmalarını sonlandırmalıyız.
05:09
and stop them from getting
entangled in fishing nets
entangled in fishing nets
77
297187
2798
05:11
as they float around in the ocean.
78
299985
2484
05:14
We also need to learn to contextualize
our conservation messages,
our conservation messages,
79
302469
4370
Ayrıca, korumaya yönelik mesajlarımızı
kavramsallaştırmayı öğrenmeliyiz ki
kavramsallaştırmayı öğrenmeliyiz ki
05:18
so people really understand the true
ecosystem value of these creatures.
ecosystem value of these creatures.
80
306839
6386
insanlar bu canlıların
ekosistemdeki gerçek değerini anlasın.
ekosistemdeki gerçek değerini anlasın.
05:25
So, let's save the whales again,
81
313985
4157
O zaman hadi,
balinaları tekrar kurtaralım
balinaları tekrar kurtaralım
05:30
but this time, let's not just
do it for their sake.
do it for their sake.
82
318142
4133
ama bu kez sadece onlar için değil,
05:34
Let's also do it for ours.
83
322275
2531
bunu kendimiz için de yapalım.
05:36
Thank you.
84
324806
2345
Teşekkür ederim.
05:39
(Applause)
85
327151
4830
Reviewed by Elif Yıldırım
ABOUT THE SPEAKER
Asha de Vos - Protector of whalesDedicated to increasing awareness about Northern Indian Ocean blue whales, Asha de Vos is also committed to inspiring the next generation of marine biologists.
Why you should listen
Asha de Vos is a marine biologist and TED Fellow who specializes in researching and working with marine mammals. She has degrees from the Universities of St. Andrews and Oxford, and her PhD from the University of Western Australia. She oversees the Sri Lankan Blue Whale Project, the first long-term study on blue whales within the northern Indian Ocean.
A Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
More profile about the speakerA Duke University Global Fellow in Marine Conservation, de Vos previously worked at the International Union for the Conservation of Nature while she has also consulted with the National Aquatic Research Agency. She was a panelist at the Rio+20 summit in Rio de Janeiro in 2012.
Asha de Vos | Speaker | TED.com