ABOUT THE SPEAKER
Cédric Villani - Mathematician
Cédric Villani tackles perplexing problems in mathematical physics, analysis and geometry with rigor, wit and a signature personal style.

Why you should listen

His Byronesque hair, colorful ascots and spider brooches have earned Cédric Villani the nickname “the Lady Gaga of Mathematics.” But this moniker has not obscured Villani’s deeper, serious mission: inspiring students to delve into the mysteries of mathematics.

Villani’s fame is based on his work resolving difficult problems of kinetic theory, for which he received the Fields Medal in 2010. His book Birth of a Theorem is an exhilarating journey into the nocturnal dilemmas of mathematicians hot on the trail of discovery.

Villani was elected to the French National Assembly in June 2017.

More profile about the speaker
Cédric Villani | Speaker | TED.com
TED2016

Cédric Villani: What's so sexy about math?

Cédric Villani: Matematiği bu kadar çekici kılan nedir?

Filmed:
2,006,708 views

Gizli gerçekler hayatımızın içindeler; duyularımızla algılayamıyoruz ama matematik bizim sezgilerimizin dışına çıkıp bu gizemi açığa çıkarmamıza olanak sağlıyor. Matematikteki önemli gelişmelerin bu incelemesinde, Fields Madalyası sahibi Cédric Villani keşfetmenin heyecanından ve matematikçilerin bazen kafa karıştırıcı olabilen yaşantısından bahsediyor."Güzelim matematiksel açıklamalar yalnızca kendi tatminimiz için değildir," diyor. "Dünya görüşümüzü değiştiriyorlar."
- Mathematician
Cédric Villani tackles perplexing problems in mathematical physics, analysis and geometry with rigor, wit and a signature personal style. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
What is it that FrenchFransızca people
do better than all the othersdiğerleri?
0
804
4412
Fransızlar’ın diğerlerinden daha iyi
yaptığı şey nedir?
00:18
If you would take pollsAnket,
1
6454
1926
Anket yaparsanız
00:20
the topüst threeüç answerscevaplar mightbelki be:
2
8404
1807
ilk üç cevap şöyle olurdu:
00:22
love, wineşarap and whiningsızlanan.
3
10235
4039
Aşk, şarap ve mızmızlanma.
00:26
(LaughterKahkaha)
4
14298
1301
(Kahkaha)
00:27
Maybe.
5
15623
1159
Belki.
00:29
But let me suggestönermek a fourthdördüncü one:
6
17530
2338
Dördüncüsünü ben söyleyeyim:
00:31
mathematicsmatematik.
7
19892
1190
Matematik.
00:33
Did you know that ParisParis
has more mathematiciansmatematikçiler
8
21760
2853
Paris’te dünyadaki diğer tüm
şehirlerden daha fazla matematikçi
00:36
than any other cityŞehir in the worldDünya?
9
24637
1801
olduğunu biliyor muydunuz?
00:38
And more streetssokaklar
with mathematicians'matematikçiler namesisimler, too.
10
26801
2494
Ve matematikçilerin isimlerinin
verildiği daha çok cadde.
00:42
And if you look at the statisticsistatistik
of the FieldsAlanları MedalMadalya,
11
30215
3449
Matematikçilerin Nobel Ödülü denilen,
40 yaşın altındaki
matematikçileri ödüllendiren
00:45
oftensık sık calleddenilen the NobelNobel PrizeÖdülü
for mathematicsmatematik,
12
33688
2493
00:48
and always awardedlayık to mathematiciansmatematikçiler
belowaltında the ageyaş of 40,
13
36205
3932
Fields Madalyası
istatistiklerine bakarsanız,
00:52
you will find that FranceFransa has more
FieldsAlanları medalistsmadalya alanlar perbaşına inhabitantsakini
14
40161
3887
Fransa’nın diğer ülkelerden
daha fazla madalyası
00:56
than any other countryülke.
15
44072
1168
olduğunu göreceksiniz.
00:58
What is it that we find so sexyseksi in mathmatematik?
16
46286
2954
Nedir bu matematikte bu kadar çekici olan?
01:02
After all, it seemsgörünüyor to be
dulldonuk and abstractsoyut,
17
50153
3204
Sonuçta sıkıcı ve soyut görünüyor,
01:05
just numberssayılar and computationshesaplamalar
and ruleskurallar to applyuygulamak.
18
53381
3483
numaralar, hesaplamalar
ve uygulanacak kurallar.
01:10
MathematicsMatematik mayMayıs ayı be abstractsoyut,
19
58518
2112
Matematik soyut olabilir,
01:12
but it's not dulldonuk
20
60654
1151
ama sıkıcı değildir
01:13
and it's not about computingbilgi işlem.
21
61829
1729
ve hesaplamakla sınırlı değildir.
01:16
It is about reasoningmuhakeme
22
64178
1747
Temel faaliyetimizi düşünme
01:17
and provingkanıtlama our coreçekirdek activityaktivite.
23
65949
2260
ve kanıtlamayla ilgilidir.
01:20
It is about imaginationhayal gücü,
24
68513
1522
Çoğumuzun övdüğü
01:22
the talentyetenek whichhangi we mostçoğu praiseövgü.
25
70059
2019
hayal gücüyle ilgilidir.
01:24
It is about findingbulgu the truthhakikat.
26
72102
2101
Doğruyu bulmakla ilgilidir.
01:27
There's nothing like the feelingduygu
whichhangi invadesişgal etti you
27
75613
2737
Aylarca kafa yorduktan sonra
01:30
when after monthsay of hardzor thinkingdüşünme,
28
78374
2171
sorununuzun çözüm yolunu bulmanın
01:32
you finallyen sonunda understandanlama the right
reasoningmuhakeme to solveçözmek your problemsorun.
29
80569
3298
verdiği mutluluk gibisi yok.
01:37
The great mathematicianmatematikçi
AndrAndreé WeilPeki ala likenedbenzetti this --
30
85042
3576
Büyük matematikçi André Weil bunu --
01:40
no kiddingdalga geçmek --
31
88642
1151
şaka yapmıyorum --
01:41
to sexualcinsel pleasureZevk.
32
89817
1589
cinsel hazza benzetmiştir.
01:44
But notedkaydetti that this feelingduygu
can last for hourssaatler, or even daysgünler.
33
92197
5341
Ama bu duygunun saatlerce hatta
günlerce sürebileceğini de eklemiştir.
01:50
The rewardödül mayMayıs ayı be bigbüyük.
34
98804
1853
Ödül büyük olabilir.
01:53
HiddenGizli mathematicalmatematiksel truthsgerçekler
permeatenüfuz our wholebütün physicalfiziksel worldDünya.
35
101325
3864
Gizli matematiksel gerçekler
bütün fiziksel dünyamızın içindeler.
01:57
They are inaccessibleerişilemez to our sensesduyular
36
105680
2670
Duygularımızla algılayamıyoruz
02:00
but can be seengörüldü
throughvasitasiyla mathematicalmatematiksel lenseslensler.
37
108374
2724
ama matematiksel
merceklerle görebiliyoruz.
02:04
CloseKapat your eyesgözleri for momentan
38
112092
1592
Gözlerinizi bir an kapatın
02:05
and think of what is occurringmeydana gelen
right now around you.
39
113708
3475
ve çevrenizde nelerin olduğunu düşünün.
02:10
InvisibleGörünmez particlesparçacıklar from the airhava
around are bumpingçarpmak on you
40
118337
3493
Her saniye milyarlarcası ve
milyarlarcası size çarpan
02:13
by the billionsmilyarlarca and billionsmilyarlarca
at eachher secondikinci,
41
121854
2733
havadaki görünmez parçacıklar,
02:16
all in completetamamlayınız chaoskaos.
42
124611
2063
hepsi de tam bir kaos içinde.
02:19
And still,
43
127049
1151
Yine de,
02:20
theironların statisticsistatistik can be accuratelytam olarak
predictedtahmin by mathematicalmatematiksel physicsfizik.
44
128224
4688
istatistikleri matematiksel fizikle
tam olarak bilinebilir.
02:25
And openaçık your eyesgözleri now
45
133715
2792
Ve şimdi gözlerinizi
02:28
to the statisticsistatistik of the velocitieshızları
of these particlesparçacıklar.
46
136531
3310
bu parçacıkların hızlarının
istatistiklerine bakmak için açın.
02:32
The famousünlü bell-shapedçan şeklinde GaussGauss CurveEğri,
47
140510
3240
Ünlü çan şeklindeki Gauss Eğrisi
02:35
or the LawHukuk of ErrorsHataları --
48
143774
2181
ya da Hataların Kanunu --
02:37
of deviationssapmalar with respectsaygı
to the mean behaviordavranış.
49
145979
2722
ortalama davranışa göre sapmalar.
02:41
This curveeğri tellsanlatır about the statisticsistatistik
of velocitieshızları of particlesparçacıklar
50
149550
4302
Bu eğri bize parçacıkların
hızının istatistiklerini
02:45
in the sameaynı way as a demographicdemografik curveeğri
51
153876
2539
aynı bir demografik eğrinin
02:48
would tell about the statisticsistatistik
of agesyaşlar of individualsbireyler.
52
156439
3841
bireylerin yaşını
gösterdiği gibi gösteriyor.
02:52
It's one of the mostçoğu
importantönemli curveseğrileri ever.
53
160884
2650
Bu eğri en önemli eğrilerden biri.
02:56
It keepstutar on occurringmeydana gelen again and again,
54
164137
3186
Ve tekrar tekrar biz matematikçiler için
02:59
from manyçok theoriesteoriler and manyçok experimentsdeneyler,
55
167347
2403
çok değerli olan evrenselliğin harika bir
03:01
as a great exampleörnek of the universalitygenellik
56
169774
3281
örneği olarak birçok teori ve
03:05
whichhangi is so dearSayın to us mathematiciansmatematikçiler.
57
173079
3552
deneyde karşımıza çıkıyor.
03:09
Of this curveeğri,
58
177694
1227
Bu eğri hakkında,
03:10
the famousünlü scientistBilim insanı FrancisFrancis GaltonGalton said,
59
178945
3049
ünlü bilim adamı Francis Galton,
03:14
"It would have been deifiedtanrılaştırılmış by the GreeksYunanlılar
if they had knownbilinen it.
60
182018
4524
“Eğer bilselerdi Yunanlar
bu eğriyi tanrılaştırırdı.
03:19
It is the supremeyüce lawhukuk of unreasonmantıksızlık."
61
187064
3351
Anlamsızlığın en yüce kanunu” demiştir.
03:23
And there's no better way to materializegerçekleştirmek
that supremeyüce goddesstanrıça than Galton'sGalton'ın BoardYönetim Kurulu.
62
191818
6602
Ve bu yüce tanrıçayı somutlaştırmak için
Galton kutusundan daha iyi bir yol yok.
03:31
Insideİçinde this boardyazı tahtası are narrowdar tunnelstüneller
63
199774
3197
Kutunun içinde küçük topların
03:34
throughvasitasiyla whichhangi tinyminik ballstaşaklar
will falldüşmek down randomlyrasgele,
64
202995
4628
rastgele aşağı düşeceği dar tüneller var,
03:40
going right or left, or left, etcvb.
65
208295
5387
sağa ya da sola veya sola, vs.
03:46
All in completetamamlayınız randomnessrastgelelik and chaoskaos.
66
214139
3251
Tamamen rastgele ve kaos içinde.
03:50
Let's see what happensolur when we look
at all these randomrasgele trajectoriesyörüngelerini togetherbirlikte.
67
218085
6080
Bu rastgele tünellerde
neler olacağına beraber bakalım.
03:56
(BoardYönetim Kurulu shakingsallama)
68
224189
5435
(Kutu sallama)
04:01
This is a bitbit of a sportspor,
69
229648
2844
Bu biraz da egzersiz,
04:04
because we need to resolveçözmek
some traffictrafik jamssıkışmaları in there.
70
232516
4870
çünkü birkaç trafik sıkışıklığını
gidermemiz lazım.
04:11
AhaAha.
71
239715
1150
İşte.
04:13
We think that randomnessrastgelelik
is going to playoyun me a trickhile on stageevre.
72
241313
3587
Rastgeleliğin bana sahnede
oyun oynayacağını düşünüyorsunuz.
04:19
There it is.
73
247609
1463
Tamamdır.
04:22
Our supremeyüce goddesstanrıça of unreasonmantıksızlık.
74
250382
2583
Anlamsızlığın en yüce tanrıçası.
04:24
the GaussGauss CurveEğri,
75
252989
1519
Gauss Eğrisi,
04:26
trappedhapsolmuş here insideiçeride this transparentşeffaf boxkutu
as DreamRüya in "The SandmanSandman" comicsçizgi roman.
76
254532
6452
bu saydam kutuda tıpkı
“Sandman”deki Düş gibi sıkışıp kalmış.
04:34
For you I have showngösterilen it,
77
262623
2698
Size gösterdim,
04:37
but to my studentsöğrencilerin I explainaçıklamak why
it could not be any other curveeğri.
78
265345
5285
ama öğrencilerime bunun neden
başka bir eğri olamayacağını açıklıyorum.
04:43
And this is touchingdokunma
the mysterygizem of that goddesstanrıça,
79
271128
2870
Ve bu tanrıçanın gizemine dayanıyor,
04:46
replacingyerine a beautifulgüzel coincidencetesadüf
by a beautifulgüzel explanationaçıklama.
80
274022
4701
güzel bir tesadüfü güzel
bir açıklamayla değiştirerek.
04:51
All of scienceBilim is like this.
81
279027
2333
Bütün bilimler böyledir.
04:54
And beautifulgüzel mathematicalmatematiksel explanationsaçıklamalar
are not only for our pleasureZevk.
82
282213
5348
Ve güzelim matematiksel açıklamalar
sadece kendi tatminimiz için değiller.
04:59
They alsoAyrıca changedeğişiklik our visionvizyon of the worldDünya.
83
287585
2660
Aynı zamanda dünya
görüşümüzü de değiştiriyorlar.
05:03
For instanceörnek,
84
291040
1237
Örneğin,
05:04
EinsteinEinstein,
85
292301
1150
Einstein,
05:05
PerrinPerrin,
86
293476
1150
Perrin,
05:06
SmoluchowskiSmoluchowski,
87
294651
1150
Smoluchowski,
05:07
they used the mathematicalmatematiksel analysisanaliz
of randomrasgele trajectoriesyörüngelerini
88
295826
3559
rastgele tünellerin
matematiksel analizlerini
05:11
and the GaussGauss CurveEğri
89
299409
2037
ve Gauss Eğrisi’ni kullanarak
05:13
to explainaçıklamak and provekanıtlamak that our
worldDünya is madeyapılmış of atomsatomları.
90
301470
4928
dünyamızın atomlardan
oluştuğunu açıkladılar.
05:19
It was not the first time
91
307524
1802
Bu, matematiğin dünya görüşümüzü
05:21
that mathematicsmatematik was revolutionizingdevrim
our viewgörünüm of the worldDünya.
92
309350
3390
kökten değiştirdiği ilk sefer değildi.
05:25
More than 2,000 yearsyıl agoönce,
93
313555
2212
2.000 yıldan da önce,
05:27
at the time of the ancienteski GreeksYunanlılar,
94
315791
2610
antik Yunan dönemlerinde,
05:31
it alreadyzaten occurredoluştu.
95
319502
1479
zaten ortaya çıkmıştı.
05:33
In those daysgünler,
96
321827
1286
O zamanlar,
05:35
only a smallküçük fractionkesir of the worldDünya
had been exploredaraştırdı,
97
323137
3283
dünyanın yalnızca
küçük bir kısmı keşfedilmişti
05:38
and the EarthDünya mightbelki have seemedgibiydi infinitesonsuz.
98
326444
3042
ve Dünya sınırsız görünüyor olabilirdi.
05:42
But cleverzeki EratosthenesEratosthenes,
99
330034
1767
Ama dâhi Eratosten,
05:43
usingkullanma mathematicsmatematik,
100
331825
1417
matematiği kullanarak,
05:45
was ableyapabilmek to measureölçmek the EarthDünya
with an amazingşaşırtıcı accuracydoğruluk of two percentyüzde.
101
333266
5111
Dünya’yı yüzde 2’lik
hata payıyla hesaplayabilmiştir.
05:51
Here'sİşte anotherbir diğeri exampleörnek.
102
339969
1416
Başka bir örnek daha.
05:54
In 1673, JeanJean RicherDaha zengin noticedfark
103
342238
3805
1673’te, Jean Richer
05:58
that a pendulumsarkaç swingssalıncaklar slightlyhafifçe
slowerYavaş in CayenneCayenne than in ParisParis.
104
346067
6912
Cayenne’de sarkacın Paris’tekinden ufak
farkla daha yavaş sallandığını fark etti.
06:06
From this observationgözlem aloneyalnız,
and cleverzeki mathematicsmatematik,
105
354350
4400
Sadece bu gözlem ve
dâhiyane matematikle,
06:10
NewtonNewton rightlyhaklı olarak deducedÇıkarılabilir
106
358774
2306
Newton, Dünya’nın
06:13
that the EarthDünya is a weeWee bitbit
flattenedbasık at the poleskutuplar,
107
361104
5541
kutuplardan çok az basık
olduğu sonucunu çıkardı,
06:18
like 0.3 percentyüzde --
108
366669
1601
yüzde 0.3 kadar --
06:20
so tinyminik that you wouldn'tolmaz even
noticeihbar it on the realgerçek viewgörünüm of the EarthDünya.
109
368843
4413
o kadar küçük ki dünyanın gerçek
görünüşünde fark etmezdiniz bile.
06:26
These storieshikayeleri showgöstermek that mathematicsmatematik
110
374276
3928
Bu hikâyeler matematiğin,
06:30
is ableyapabilmek to make us go out of our intuitionsezgi
111
378228
4762
sezgilerimizin dışına çıkıp
06:35
measureölçmek the EarthDünya whichhangi seemsgörünüyor infinitesonsuz,
112
383512
3485
sonsuz görünen Dünya’yı
hesaplayabildiğini,
06:39
see atomsatomları whichhangi are invisiblegörünmez
113
387021
2294
görünmez atomları görebildiğini
06:41
or detectbelirlemek an imperceptiblealgılanamaz
variationvaryasyon of shapeşekil.
114
389339
3381
veya şeklin algılanamayan çeşitlerini
keşfedebildiğini gösteriyor.
06:44
And if there is just one thing that you
should take home from this talk,
115
392744
3847
Bu konuşmadan aklınızda
kalması gereken bir şey varsa,
06:48
it is this:
116
396615
1194
o da şudur:
06:49
mathematicsmatematik allowsverir us
to go beyondötesinde the intuitionsezgi
117
397833
4378
Matematik sezgilerimizin
ötesine geçmemize
06:54
and explorekeşfetmek territoriesbölgeler
whichhangi do not fituygun withiniçinde our graspkavramak.
118
402235
4249
ve algımızın ötesindeki bölgeleri
keşfetmemize olanak sağlar.
06:59
Here'sİşte a modernmodern exampleörnek
you will all relateilgili to:
119
407609
2999
Hepinizin dâhil olduğu
modern bir örnek:
07:03
searchingArama the InternetInternet.
120
411362
1667
İnternet’te araştırma yapmak.
07:06
The WorldDünya WideGeniş WebWeb,
121
414037
1342
Dünya Çapında Ağ,
07:07
more than one billionmilyar web pagessayfalar --
122
415403
1804
bir milyardan fazla internet sitesi --
07:09
do you want to go throughvasitasiyla them all?
123
417231
1674
hepsine göz atmak mı istiyorsunuz?
07:11
ComputingBilgi işlem powergüç helpsyardım eder,
124
419660
1802
Programlama gücü iş görürdü
07:13
but it would be uselessyararsız withoutolmadan
the mathematicalmatematiksel modelingmodelleme
125
421486
3186
ancak verideki gizli bilgiyi bulmada
matematiksel modelleme olmadan
07:16
to find the informationbilgi
hiddengizli in the dataveri.
126
424696
2563
faydasız olurdu.
07:20
Let's work out a babybebek problemsorun.
127
428491
2379
Basit bir sorunu ele alalım.
07:23
ImagineHayal that you're a detectiveDedektif
workingçalışma on a crimesuç casedurum,
128
431872
3807
Bir suç davasında çalışan bir
dedektif olduğunuzu hayal edin
07:27
and there are manyçok people
who have theironların versionversiyon of the factsGerçekler.
129
435703
3788
ve birçok insanda gerçeklerin
kendi versiyonları var.
07:32
Who do you want to interviewröportaj first?
130
440032
1745
İlk kimle konuşmak istersiniz?
07:34
SensibleMantıklı answerCevap:
131
442681
1915
Mantıklı yanıt:
07:36
primeasal witnessestanıklar.
132
444620
1437
Birinci görgü tanıkları.
07:38
You see,
133
446878
1234
Yani.
07:40
supposevarsaymak that there is personkişi numbernumara sevenYedi,
134
448136
4220
7 numaralı biri olduğunu varsayın,
size bir hikâye anlatıyor,
07:44
tellsanlatır you a storyÖykü,
135
452380
1151
07:45
but when you asksormak where he got if from,
136
453555
2014
nereden duyduğunu sorunca,
07:47
he pointsmakas to personkişi
numbernumara threeüç as a sourcekaynak.
137
455593
3036
kaynak olarak
3 numaralı kişiyi gösteriyor.
07:50
And maybe personkişi numbernumara threeüç, in turndönüş,
138
458653
2068
Ve belki de 3 numaralı kişi de
07:52
pointsmakas at personkişi numbernumara one
as the primarybirincil sourcekaynak.
139
460745
3696
birincil kaynak olarak
1 numaralı kişiyi gösteriyor.
Şimdi 1 numara birinci görgü tanığı,
07:56
Now numbernumara one is a primeasal witnesstanık,
140
464465
1661
07:58
so I definitelykesinlikle want
to interviewröportaj him -- priorityöncelik
141
466150
3238
kesinlikle öncelikle onunla
konuşmak istiyorum.
08:02
And from the graphgrafik
142
470148
1151
Ve grafikten
08:03
we alsoAyrıca see that personkişi
numbernumara fourdört is a primeasal witnesstanık.
143
471323
3228
4 numaralı kişinin de birinci
görgü tanığı olduğunu görüyoruz.
08:06
And maybe I even want
to interviewröportaj him first,
144
474575
2443
Ve belki de ilk onunla görüşmek isteriz,
08:09
because there are more
people who referbaşvurmak to him.
145
477042
2359
çünkü onu işaret eden daha çok insan var.
08:12
OK, that was easykolay,
146
480354
2664
Peki, bu kolaydı.
08:15
but now what about if you have
a bigbüyük bunchDemet of people who will testifytanıklık?
147
483042
5246
Ya şahitlik eden bir sürü
insan olsaydı ne yapardınız?
08:20
And this graphgrafik,
148
488864
1352
Bu grafik
08:22
I mayMayıs ayı think of it as all people
who testifytanıklık in a complicatedkarmaşık crimesuç casedurum,
149
490240
5619
karmaşık bir suç
davasındaki bütün şahitler de olabilir,
08:27
but it mayMayıs ayı just as well be web pagessayfalar
pointingişaret to eachher other,
150
495883
4022
birbirlerini işaret eden,
birbirlerini gösteren
08:31
referringatıfta to eachher other for contentsiçindekiler.
151
499929
2071
İnternet sayfaları da olabilir.
08:34
WhichHangi onesolanlar are the mostçoğu authoritativeyetkili?
152
502878
2336
Hangisi daha güvenilir?
08:37
Not so clearaçık.
153
505587
1334
Pek açık değil.
08:40
EnterGirin PageRankPageRank,
154
508091
1900
PageRank’e girin,
08:42
one of the earlyerken cornerstonestemel taşları of GoogleGoogle.
155
510015
2536
Google’ın erken mihenk taşlarından biri.
08:45
This algorithmalgoritma useskullanımları the lawsyasalar
of mathematicalmatematiksel randomnessrastgelelik
156
513337
4242
Bu algoritma en alakalı internet
sayfalarını bulmak için
08:49
to determinebelirlemek automaticallyotomatik olarak
the mostçoğu relevantuygun web pagessayfalar,
157
517603
3857
Galton Kutusu’nda kullandığımız
rastgelelikle aynı şekilde
08:53
in the sameaynı way as we used randomnessrastgelelik
in the GaltonGalton BoardYönetim Kurulu experimentdeney.
158
521484
5062
matematiksel rastgelelik
kanunlarını kullanıyor.
08:59
So let's sendgöndermek into this graphgrafik
159
527341
2341
Bu grafiğe bir kısım küçük,
09:01
a bunchDemet of tinyminik, digitaldijital marblesmermerler
160
529706
2850
dijital bilye gönderelim
09:04
and let them go randomlyrasgele
throughvasitasiyla the graphgrafik.
161
532580
3749
ve rastgele gidip gelmelerini izleyelim.
09:08
EachHer time they arrivevarmak at some siteyer,
162
536353
1667
Bir sayfaya her geldiklerinde
09:10
they will go out throughvasitasiyla some linkbağlantı
chosenseçilmiş at randomrasgele to the nextSonraki one.
163
538044
4166
rastgele seçilmiş bir bağlantıyla
diğerine geçecekler.
09:14
And again, and again, and again.
164
542234
1753
Tekrar, tekrar ve tekrar.
09:16
And with smallküçük, growingbüyüyen pilesbasur,
165
544358
1628
Ve küçük, büyüyen direkler,
09:18
we'lliyi keep the recordkayıt of how manyçok
timeszamanlar eachher siteyer has been visitedziyaret
166
546010
3753
bir sayfanın bilyeler tarafından
ne kadar ziyaret edildiğinin
09:21
by these digitaldijital marblesmermerler.
167
549787
1945
kaydını tutacak.
09:24
Here we go.
168
552243
1151
Haydi bakalım.
09:25
RandomnessRastgele, randomnessrastgelelik.
169
553418
1848
Rastgelelik, rastgelelik.
09:27
And from time to time,
170
555811
1448
Ve zaman içinde,
09:29
alsoAyrıca let's make jumpsatlayışlar completelytamamen
randomlyrasgele to increaseartırmak the funeğlence.
171
557283
3952
eğlenceyi artırmak için geçişleri
tamamıyla rastgele yapalım.
09:34
And look at this:
172
562471
1216
Şuna bakın:
09:36
from the chaoskaos will emergeçıkmak the solutionçözüm.
173
564358
2785
Kaostan bir çözüm ortaya çıkıyor.
09:39
The highesten yüksek pilesbasur
correspondkarşılık gelen to those sitesSiteler
174
567483
2485
En yüksek direkler diğerlerinden daha iyi
09:41
whichhangi somehowbir şekilde are better
connectedbağlı than the othersdiğerleri,
175
569992
3511
bağlantısı olan ve
daha fazla işaret edilen
09:45
more pointedişaretlendi at than the othersdiğerleri.
176
573527
2273
sayfaları gösteriyor.
09:47
And here we see clearlyAçıkça
177
575824
1722
Hangi sayfaları
09:49
whichhangi are the web pagessayfalar
we want to first try.
178
577570
3032
ilk önce deneyeceğimizi
açıkça görüyoruz.
09:53
OnceBir kez again,
179
581507
1151
Bir kez daha,
09:54
the solutionçözüm emergesortaya from the randomnessrastgelelik.
180
582682
2460
sonuç kaostan ortaya çıkıyor.
09:57
Of coursekurs, sincedan beri that time,
181
585775
2251
Elbette o zamandan beri,
10:00
GoogleGoogle has come up with much more
sophisticatedsofistike algorithmsalgoritmalar,
182
588050
3707
Google daha karmaşık algoritmalar buldu,
10:03
but alreadyzaten this was beautifulgüzel.
183
591781
2280
ama yine de bu çok güzeldi.
10:06
And still,
184
594981
1476
Ve hâlâ,
10:08
just one problemsorun in a millionmilyon.
185
596481
1611
bir milyonda yalnızca bir sorun.
10:10
With the adventAdvent of digitaldijital areaalan,
186
598734
2270
Dijital alanın ilerleyişiyle,
10:13
more and more problemssorunlar lendödünç
themselveskendilerini to mathematicalmatematiksel analysisanaliz,
187
601028
5016
daha fazla sorun
matematiksel analizle çözüldü,
10:18
makingyapma the job of mathematicianmatematikçi
a more and more usefulişe yarar one,
188
606068
4365
matematikçilerin işi
daha yararlı hâle geldi,
10:23
to the extentderece that a fewaz yearsyıl agoönce,
189
611166
2722
öyle ki birkaç yıl önce,
10:25
it was rankedsırada yer aldı numbernumara one
amongarasında hundredsyüzlerce of jobsMeslekler
190
613912
3779
Wall Street Journal tarafından
2009’da yayınlanan
10:29
in a studyders çalışma about the besten iyi and worsten kötü jobsMeslekler
191
617715
3968
en iyi ve en kötü işler araştırmasında
10:33
publishedyayınlanan by the WallDuvar StreetSokak
JournalGünlük in 2009.
192
621707
2975
yüzlerce iş arasından
bir numara gösterildi.
10:37
MathematicianMatematikçi --
193
625445
1852
Matematikçi --
10:39
besten iyi job in the worldDünya.
194
627321
1433
dünyadaki en iyi iş.
10:41
That's because of the applicationsuygulamaları:
195
629646
3068
Bunun nedeni uygulamalar:
10:44
communicationiletişim theoryteori,
196
632738
2139
İletişim teorisi,
10:46
informationbilgi theoryteori,
197
634901
1820
bilgi teorisi,
10:48
gameoyun theoryteori,
198
636745
1260
oyun teorisi,
10:50
compressedsıkıştırılmış sensingalgılama,
199
638029
1446
basınçlı algılama,
10:51
machinemakine learningöğrenme,
200
639499
1562
makine öğrenimi,
10:53
graphgrafik analysisanaliz,
201
641085
1567
grafik analizi,
10:54
harmonicHarmonik analysisanaliz.
202
642676
1742
harmonik analiz
10:56
And why not stochasticStokastik processessüreçler,
203
644442
2640
ve belki olasılıksal süreçler,
10:59
lineardoğrusal programmingprogramlama,
204
647106
1630
doğrusal programlama
11:00
or fluidsıvı simulationsimülasyon?
205
648760
2028
ya da akışkan simülasyonu.
11:03
EachHer of these fieldsalanlar have
monstercanavar industrialSanayi applicationsuygulamaları.
206
651292
3895
Bu alanların her biri
muazzam bir endüstriyel uygulama.
11:07
And throughvasitasiyla them,
207
655211
1151
Bunların vasıtası ile,
11:08
there is bigbüyük moneypara in mathematicsmatematik.
208
656386
1999
matematikte çok para var.
11:11
And let me concedekabul ediyorlar
209
659400
2040
Kabul etmem gerekir ki
11:13
that when it comesgeliyor to makingyapma
moneypara from the mathmatematik,
210
661464
2477
iş matematikten para yapmak olunca
11:15
the AmericansAmerikalılar are by a long shotatış
the worldDünya championsŞampiyonlar,
211
663965
3824
Amerikalılar açık ara dünya şampiyonu.
11:19
with cleverzeki, emblematicsembolik billionairesmilyarderler
and amazingşaşırtıcı, giantdev companiesşirketler,
212
667813
4619
Dâhi, sembolik milyarderleri,
inanılmaz, dev şirketleriyle
11:24
all restingdayanma, ultimatelyen sonunda,
on good algorithmalgoritma.
213
672456
3280
ve hepsi nihayetinde
iyi algoritmaya dayanıyor.
11:29
Now with all this beautygüzellik,
usefulnesskullanışlılığı and wealthservet,
214
677091
3972
Bütün bu güzellik, fayda ve zenginlikle
11:33
mathematicsmatematik does look more sexyseksi.
215
681087
2284
matematik gerçekten daha
çekici görünüyor.
11:36
But don't you think
216
684399
1617
Ama sakın
11:38
that the life a mathematicalmatematiksel
researcheraraştırmacı is an easykolay one.
217
686040
4120
matematik araştırmacısının hayatının
kolay olduğunu sanmayın.
11:42
It is filleddolu with perplexityşaşkınlık,
218
690959
2741
İçinde karışıklık,
11:46
frustrationhüsran,
219
694347
1150
hüsran
11:48
a desperateumutsuz fightkavga for understandinganlayış.
220
696172
2445
ve kavrayış için umutsuz bir mücadele var.
11:51
Let me evokeuyandırmak for you
221
699955
2140
Size şimdi
11:54
one of the mostçoğu strikingdikkat çekici daysgünler
in my mathematician'smatematikçi'nın life.
222
702119
4380
matematik hayatımdaki en
çarpıcı günlerden birini anlatacağım.
11:58
Or should I say,
223
706523
1151
Ya da en çarpıcı
11:59
one of the mostçoğu strikingdikkat çekici nightsgece.
224
707698
1737
gecelerden biri mi demeliydim?
12:02
At that time,
225
710713
1151
O zamanlar,
12:03
I was stayingkalma at the InstituteEnstitüsü
for AdvancedGelişmiş StudiesÇalışmalar in PrincetonPrinceton --
226
711888
3151
Princeton İleri Çalışmalar
Enstitüsü’nde kalıyordum --
12:07
for manyçok yearsyıl, the home
of AlbertAlbert EinsteinEinstein
227
715063
2139
uzun yıllar Albert Einstein'ın eviydi
12:09
and arguablytartışmalı the mostçoğu holyKutsal placeyer
for mathematicalmatematiksel researchAraştırma in the worldDünya.
228
717226
4428
ve tartışmalı olarak matematiksel
araştırmaların kutsal mekânı sayılıyor.
12:14
And that night I was workingçalışma
and workingçalışma on an elusiveyakalanması zor proofkanıt,
229
722878
3844
O gece anlaşılması zor bir
kanıt üzerinde çalışıyordum
12:18
whichhangi was incompletetamamlanmamış.
230
726746
1378
ve bitmemişti.
12:21
It was all about understandinganlayış
231
729304
2208
Kanıt, elektron kitlesi olan
12:23
the paradoxicalparadoksal stabilityistikrar
propertyözellik of plasmasPlazmaları,
232
731536
3823
plazmaların paradoksik
kararlılık özelliğini
12:27
whichhangi are a crowdkalabalık of electronselektronlar.
233
735383
1958
anlamaya dayalıydı.
12:30
In the perfectmükemmel worldDünya of plasmaPlazma,
234
738423
2736
Plazmanın kusursuz dünyasında,
12:33
there are no collisionsçarpışmalar
235
741183
1778
çarpışma yoktur
12:34
and no frictionsürtünme to providesağlamak
the stabilityistikrar like we are used to.
236
742985
3658
ve alışık olduğumuz kararlılık
sağlayan sürtünme yoktur.
12:39
But still,
237
747392
1151
Yine de,
12:40
if you slightlyhafifçe perturbhuzursuz
a plasmaPlazma equilibriumdenge,
238
748567
3033
bir plazmanın dengesini
çok az bozarsanız,
12:43
you will find that the
resultingkaynaklanan electricelektrik shieldkalkan
239
751624
2688
ortaya çıkan elektrik kalkanının
12:46
spontaneouslykendiliğinden vanisheskaybolur,
240
754336
2339
kendiliğinden ortadan kalktığını
12:48
or dampsdamps out,
241
756699
1975
ya da gizemli bir sürtünme kuvvetiyle
12:50
as if by some mysteriousgizemli frictionsürtünme forcekuvvet.
242
758698
3294
yok olduğunu göreceksiniz.
12:54
This paradoxicalparadoksal effectEfekt,
243
762728
1835
Bu paradoksik etki,
12:56
calleddenilen the LandauLandau dampingsönümleme,
244
764587
1477
Landau sönümlemesi,
12:58
is one of the mostçoğu importantönemli
in plasmaPlazma physicsfizik,
245
766088
2989
en önemli plazma bilimlerindendir
13:01
and it was discoveredkeşfedilen
throughvasitasiyla mathematicalmatematiksel ideasfikirler.
246
769101
3002
ve matematiksel fikirler
sonucu keşfedilmiştir.
13:04
But still,
247
772970
1151
Ama hâlâ
13:06
a fulltam mathematicalmatematiksel understandinganlayış
of this phenomenonfenomen was missingeksik.
248
774145
4230
bu etkinin tam bir
matematiksel açıklaması yoktu.
13:10
And togetherbirlikte with my formereski studentÖğrenci
and mainana collaboratorişbirlikçi ClCLémentMent MouhotMouhot,
249
778399
4786
Eski öğrencim ve baş ortağım
Clément Mouhot ile birlikte,
13:15
in ParisParis at the time,
250
783209
1492
Paris'te,
13:16
we had been workingçalışma for monthsay
and monthsay on suchböyle a proofkanıt.
251
784725
4086
böylesi bir kanıt üzerinde
aylarca çalıştık.
13:21
ActuallyAslında,
252
789832
1335
Aslında,
13:23
I had alreadyzaten announcedaçıkladı by mistakehata
that we could solveçözmek it.
253
791191
4746
yanlışlıkla bunu çözebileceğimizi
açıklamıştım bile.
13:27
But the truthhakikat is,
254
795961
1725
Ama gerçekte,
13:29
the proofkanıt was just not workingçalışma.
255
797710
2147
kanıt işe yaramıyordu.
13:32
In spitenispet of more than 100 pagessayfalar
of complicatedkarmaşık, mathematicalmatematiksel argumentsargümanlar,
256
800196
4349
100’lerce sayfa karmaşık,
matematiksel tartışmalara,
13:36
and a bunchDemet discoverieskeşifler,
257
804569
1690
bir yığın keşfe ve
devasa hesaplamalara rağmen,
13:38
and hugeKocaman calculationhesaplama,
258
806283
1267
13:39
it was not workingçalışma.
259
807574
1169
işe yaramıyordu.
13:41
And that night in PrincetonPrinceton,
260
809290
1681
O gece Princeton’da,
13:42
a certainbelli gapboşluk in the chainzincir of argumentsargümanlar
was drivingsürme me crazyçılgın.
261
810995
4301
tartışmalar zincirindeki
mutlak boşluk beni deli ediyordu.
13:47
I was puttingkoyarak in there all my energyenerji
and experiencedeneyim and trickspüf nokta,
262
815658
4593
Bütün enerjimi, tecrübemi ve
numaralarımı ortaya koyuyordum,
13:52
and still nothing was workingçalışma.
263
820275
1742
ama hiçbir şey olmuyordu.
13:54
1 a.m., 2 a.m., 3 a.m.,
264
822553
3882
Gece saat 1, 2, 3.
13:58
not workingçalışma.
265
826459
1308
İşe yaramıyordu.
14:00
Around 4 a.m., I go to bedyatak in lowdüşük spiritsalkollü içkiler.
266
828545
4321
Saat 4 civarı, moralim bozuk
olarak yatağa girdim.
14:05
Then a fewaz hourssaatler latersonra,
267
833915
2460
Birkaç saat sonra,
14:08
wakinguyanma up and go,
268
836399
1151
kalktım ve dedim,
14:09
"AhAh, it's time to get
the kidsçocuklar to schoolokul --"
269
837574
3357
“Ah, çocukları okula bırakmam gerek--”
14:12
What is this?
270
840955
1151
O da ne?
14:14
There was this voiceses in my headkafa, I swearyemin etmek.
271
842130
2142
Yemin ederim ki kafamda bir ses duydum.
14:16
"Take the secondikinci termterim to the other sideyan,
272
844894
1913
“İkinci devreyi diğer tarafa koy,
14:18
FourierFourier transformdönüştürmek and invertters çevir in L2."
273
846831
1919
Fourier dönüşümü ve L2’yi ters çevir.”
14:21
(LaughterKahkaha)
274
849257
1151
(Kahkaha)
14:22
DamnLanet olsun it,
275
850432
1702
Kahretsin,
14:24
that was the startbaşlama of the solutionçözüm!
276
852158
2113
çözümün başlangıcı buydu!
14:27
You see,
277
855519
1151
Görüyorsunuz,
14:28
I thought I had takenalınmış some restdinlenme,
278
856694
2283
biraz dinlendiğimi zannetmiştim,
14:31
but really my brainbeyin had
continueddevam etti to work on it.
279
859001
3388
ama beynim çalışmaya devam etti.
14:35
In those momentsanlar,
280
863008
1597
O anlarda,
14:36
you don't think of your careerkariyer
or your colleaguesmeslektaşlar,
281
864629
2601
kariyerinizi ya da iş
arkadaşlarınızı düşünmüyorsunuz,
14:39
it's just a completetamamlayınız battlesavaş
betweenarasında the problemsorun and you.
282
867254
3690
bu problemle aranızdaki
tam anlamıyla bir savaş.
14:44
That beingolmak said,
283
872098
1328
Bununla beraber,
14:45
it does not harmzarar when you do get
a promotiontanıtım in rewardödül for your hardzor work.
284
873450
3949
sıkı çalışmanıza ödül olarak
terfi almanızdan bir zarar gelmez.
14:49
And after we completedtamamlanan our hugeKocaman
analysisanaliz of the LandauLandau dampingsönümleme,
285
877808
5160
Landau sönümlemesinin muazzam
analizini tamamladıktan sonra,
14:54
I was luckyşanslı enoughyeterli
286
882992
1615
şanslıyım ki
14:56
to get the mostçoğu covetedaçgözlü FieldsAlanları MedalMadalya
287
884631
3030
gıptayla bakılan Fields Madalyası'nı
14:59
from the handseller of the PresidentBaşkan of IndiaHindistan,
288
887685
2867
bizzat Hindistan başbakanından
15:02
in HyderabadHyderabad on 19 AugustAğustos, 2010 --
289
890576
3920
Ağustos 2010’da, Haydarabad’da aldım.
15:07
an honorOnur that mathematiciansmatematikçiler
never darecesaret to dreamrüya,
290
895453
3251
Matematikçilerin hayal
bile edemeyeceği bir rüya,
15:10
a day that I will rememberhatırlamak untila kadar I livecanlı.
291
898728
2399
yaşadığım sürece unutmayacağım bir gün.
15:14
What do you think,
292
902366
1447
O tarz bir durumdayken
15:15
on suchböyle an occasionfırsat?
293
903837
2141
ne düşünürsünüz?
15:18
PrideGurur, yes?
294
906002
1150
Gurur, değil mi?
15:19
And gratitudeŞükran to the man collaboratorsortak çalışanlar
who madeyapılmış this possiblemümkün.
295
907791
3640
Ve bunu mümkün kılan
iş arkadaşlarına minnettarlık.
15:24
And because it was a collectivetoplu adventuremacera,
296
912304
2212
Ortak bir macera olduğundan,
15:26
you need to sharepay it,
not just with your collaboratorsortak çalışanlar.
297
914540
4142
bunu paylaşmalısınız,
yalnızca iş arkadaşlarınızla değil.
15:31
I believe that everybodyherkes can appreciateanlamak
the thrillheyecan of mathematicalmatematiksel researchAraştırma,
298
919548
5692
İnanıyorum ki matematiksel
bir araştırmanın
heyecanını herkes takdir eder
15:37
and sharepay the passionatetutkulu storieshikayeleri
of humansinsanlar and ideasfikirler behindarkasında it.
299
925264
4318
ve arkasındaki insanların
ve fikirlerin hikâyesini paylaşır.
15:42
And I've been workingçalışma with my staffpersonel
at InstitutInstitut HenriHenri PoincarPoincaré,
300
930494
4774
Ben de personelimle birlikte
Institut Henri Poincare’de çalışıyorum,
15:47
togetherbirlikte with partnersortaklar and artistssanatçılar
of mathematicalmatematiksel communicationiletişim worldwideDünya çapında,
301
935292
5181
ortaklarla ve dünya çapında
matematiksel iletişimin sanatçılarıyla
15:52
so that we can foundbulunan our ownkendi,
very specialözel museummüze of mathematicsmatematik there.
302
940497
4587
ve kendi çok özel matematik
müzemizi kurma amacıyla.
15:58
So in a fewaz yearsyıl,
303
946537
1777
Birkaç yıl içinde,
16:00
when you come to ParisParis,
304
948885
1577
Paris’e geldiğinizde,
16:02
after tastingtatma the great, crispyçıtır
baguettebaget and macaroonacıbadem kurabiyesi,
305
950486
5658
harika gevrek bageti
ve bezeyi tattıktan sonra
16:08
please come and visitziyaret etmek us
at InstitutInstitut HenriHenri PoincarPoincaré,
306
956168
3663
bizi, Institut Henri Poincare’de
ziyaret edin ve
16:11
and sharepay the mathematicalmatematiksel dreamrüya with us.
307
959856
2515
matematik hayalini bizimle paylaşın.
16:14
Thank you.
308
962395
1151
Teşekkür ederim.
16:15
(ApplauseAlkış)
309
963570
7000
(Alkış)
Translated by Mustafa GÜL
Reviewed by Sancak Gülgen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Cédric Villani - Mathematician
Cédric Villani tackles perplexing problems in mathematical physics, analysis and geometry with rigor, wit and a signature personal style.

Why you should listen

His Byronesque hair, colorful ascots and spider brooches have earned Cédric Villani the nickname “the Lady Gaga of Mathematics.” But this moniker has not obscured Villani’s deeper, serious mission: inspiring students to delve into the mysteries of mathematics.

Villani’s fame is based on his work resolving difficult problems of kinetic theory, for which he received the Fields Medal in 2010. His book Birth of a Theorem is an exhilarating journey into the nocturnal dilemmas of mathematicians hot on the trail of discovery.

Villani was elected to the French National Assembly in June 2017.

More profile about the speaker
Cédric Villani | Speaker | TED.com